Οι πρώτοι αιώνες του Βυζαντίου και η μετάβαση στη Νέα Ρώμη

1. Οι πρώτοι αιώνες του Βυζαντίου
330 - 717

2. Τι είναι το Βυζάντιο
• Βυζάντιο ονομάζεται το χριστιανικό κράτος
της ελληνορωμαϊκής Ανατολής που
αναδύθηκε μέσα από τους κόλπους του
Ρωμαϊκού κράτους.
• Πώς ονόμαζαν οι Βυζαντινοί τους εαυτούς τους;
• Ρωμαίοι/Ρωμηοί, Ρωμανία, Πολιτεία/Κράτος
Ρωμαίων

3. Σημαντικοί σταθμοί
• Ρωμαϊκό κράτος  Βυζαντινό κράτος
1. εξίσωση δικαιωμάτων Χριστιανών με
άλλες θρησκευτικές ομάδες
2. Ίδρυση Κωνσταντινούπολης (Κωνσταντίνος Α΄)
3. Ανάδειξη Χριστιανισμού σε κρατική θρησκεία
4. Διαίρεση αυτοκρατορίας (Θεοδόσιος Α΄, 379-
395)

4. Εξελίξεις τον 4ο – 5ο αι.
• 4ος – 5ος αι
– Αποκρούει την απειλή των Γερμανών
– Αποκτά θρησκευτική ομοιογένεια
– Εξασφαλίζει οικονομική σταθερότητα
– Αποτελεί μεγάλη διεθνή δύναμη
• Στη Δύση: ίδρυση γερμανικών βασιλείων
 πτώση δυτικής Ρωμαϊκής
αυτοκρατορίας (τέλη 5ου αι.)

5. 6ος – 7ος αι
• Ιουστινιανός Α΄ (527 – 565): η μεγάλη ακμή
– Ενισχύει την κεντρική εξουσία
– Προσπαθεί να ανασυστήσει τη ρωμαϊκή
οικουμένη  πόλεμοι με τα γερμανικά κράτη
– Εξαντλεί όμως το κράτος με τις μεγάλες πολεμικές
δαπάνες
• Τέλη 6ου αι. – 7ος αι: πολύπλευρη κρίση  βαθιές
μεταβολές και μεταρρυθμίσεις
• Αραβικές κατακτήσεις  μειώνουν τη δύναμη
Βυζαντίου

6. • Χάρτης με τα σύνορα της βυζαντινής αυτοκρατορίας στο τέλος της
βασιλείας του Ιουστινιανού.
© ΙΜΕ

7. Χρήσιμος δικτυακός τόπος
• Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού www.ime.gr/chronos/

8. Η Νέα Ρώμη
• Κωνσταντίνος Α΄: προσπάθεια ανόρθωσης του
κράτους
– Ιδρύει νέο διοικητικό κέντρο στην Ανατολή: Κων/πολη
– Αναγνωρίζει δικαίωμα άσκησης χριστιανικής
θρησκείας
– Καθιερώνει διάκριση πολιτικής από στρατιωτική
εξουσία
– Κόβει και κυκλοφορεί σταθερό χρυσό νόμισμα
• 324 μ.Χ.: νίκη Κωνσταντίνου επί του Λικίνιου
=> ο Κωνσταντίνος: μονοκράτορας

9. Ίδρυση Κωνσταντινούπολης
• Γιατί επιλέγει το Βυζάντιο για νέο διοικητικό
κέντρο;
– Σταυροδρόμι Ασίας – Ευρώπης, Εύξεινου Πόντου –
Μεσογείου => εμπορική αξία
– Ανατολή: ακμαίος πληθυσμός και οικονομία
– Χριστιανοί: πολυπληθέστεροι στην Ανατολή
– Μεγάλες πόλεις Ανατολής  θρησκευτικές
συγκρούσεις
– Πιο κοντά στους εχθρούς του (Γότθους, Πέρσες) =>
τους αποκρούει ευκολότερα

10. Η Νέα Ρώμη
• Η νέα πρωτεύουσα ανοικοδομείται σύμφωνα με
το ρυμοτομικό σχέδιο της Ρώμης
– Νέα τείχη
– Επιβλητικές λεωφόροι
– Το Φόρουμ του Κωνσταντίνου
– Ιερόν Παλάτιον
– Κτίριο Συγκλήτου
– Δημόσια κτίρια: εκκλησίες, λουτρά, δεξαμενές

11. Πηγή: Δημοτικό σχολείο Καλλίθηρου Καρδίτσας

12. • 11 Μαΐου 330: εγκαίνια Κωνσταντινούπολης
• Σιγά σιγά έγινε χριστιανική πόλη (εκκλησίες)
• Αναπτύχθηκε ταχύτατα ο πληθυσμός της
(5ος αι: 150.000 – 6ος αι: 300.000)

13. Προτομή Κωνσταντίνου Α’ 4ος αι.
Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη
Προσέξτε τις διαφορετικές απεικονίσεις
του Κωνσταντίνου. Τι παρατηρείτε; Τι
συμπεράσματα βγάζετε;

14. Θρησκευτική πολιτική
• Γιατί προκρίνει τους Χριστιανούς;
– Είναι η πιο δυναμική ομάδα πληθυσμού της Ανατολής
– Μπορούν να αποκαταστήσουν την ενότητα του
κράτους
• Με ποιο τρόπο δείχνει ο Κων/νος την εύνοιά του;
– Χριστόγραμμα: από τη σημαία  νομίσματα
– Εκδίδει ευνοϊκούς νόμους για τους Χριστιανούς
• Όμως: συναντά έντονη αντίδραση από τους
οπαδούς της αρχαίας θρησκείας (κυρίως τους
συγκλητικούς) => δεν μπορεί να υιοθετήσει
καθαρή στάση

15. Διάταγμα των Μεδιολάνων
• 313: Κωνσταντίνος & Λικίνιος συμφωνούν
– Ελευθερία άσκησης της Χριστιανικής λατρείας
– Εξίσωση δικαιωμάτων Χριστιανών με άλλες θρησκείες
• 324: ο Κων/νος γίνεται μονοκράτορας 
σταματούν οριστικά οι διωγμοί των Χριστιανών

16. Α’ Οικουμενική σύνοδος
• 325: Νίκαια Βιθυνίας: οικουμενική σύνοδος
• Οικουμενική σύνοδος= συνέδριο επισκόπων από
όλες τις επαρχίες του Ρωμαϊκού κράτους
• Στόχος: να ειρηνεύσει η Εκκλησία (=> και η
αυτοκρατορία)
• Περιεχόμενο: Διατύπωσε και διασφάλισε τη
διδασκαλία της Εκκλησίας απέναντι στις
αιρέσεις

17. Η Α΄ Οικουμενική Σύνοδος στη Βιθυνία

18. Καλή σας μέρα!!!