การดูแลผู้ที่มีปัญหาสุราในระบบสุขภาพ

1. กกาารดดููแแลลผผู้มู้มีปีปัญัญหหาา
กกาารดดื่มื่มสสุุรราา
ใในนรระะบบสสุขุขภภาาพ
นพ..วจนนะะ เเขขมมะะววิชิชาา
นนุุรรัตัตนน์์

2. สถถาานกกาารณณ์ป์ปัญัญหหาากกาาร
ดดื่มื่มสสุรุราา

3. ปริมาณการดื่มสุราทั่วโลกเปรียบ
เทียบเป็นแอลกอฮอล์บริสุทธิ์ต่อ
ประชากรที่มีอายุ 15 ปีขึ้นไปต่อปี
Per capita
consumption
(litres)
< 2.5
2.50-
45..0909-
7.49
7.50-
9.99
10.00-
>12.49
12.50
Data not
available/applicable
WHO Global Status Report on Alcohol and Health

4. ลักษณะการดื่ม (Pattern of
Drinking Score)
Drinking Patterns
Mostly risky drinking
pattern
Least risky drinking pattern
Data not
available/applicable
WHO Global Status Report on Alcohol and Health

5. จำานวนคนไทยที่ดื่มสุราใน 12
รายงานการสเำาดรือวจนสุทขภี่ผา่าพนปรมะชาาชนไทยโดย
การตรวจร่างกาย
ครั้งที่ 4 พ.ศ.2551-2552

6. ความชุกของความผิดปกติพฤติกรรม
ดื่มสุราในคนไทย
การสำารวจระบาดวิทยาระดับชาติ; 2551. กรม
สุขภาพจิต.

7. สถถาานกกาารณณ์ด์ด้า้านผลกรระะทบ
ของกกาารดมื่สสุรุราา

8. กกาารดดื่มื่มเเคครรื่อื่องดดื่มื่มแแออลกอฮอลล์์
ปรริมิมาา
ณ
รรูปูปแแบบบ
กกาารดดื่มื่ม
คคุุณภภาาพของ
เเคครรื่อื่องดดื่มื่ม
โรค
เรื้อรัง
การบาด
เจ็บและ
อุบัติเหตุ
ผลลัพธ์ต่อสุขภาพ
เหตุของการเสียชีวิต

9. ผลกระทบต่อสุขภาพ
กลุ่มโรคที่เกิดจากแอลกอฮอล์โดยตรง เช่น
Alcoholic psychosis, Alcohol
dependence,Alcoholic polyneuropathy,
Alcoholic cardiomyopathy, Alcoholic
gastritis, Alcoholic liver cirrhosis
กลุ่มโรคที่ได้รับอิทธิพลจากแอลกอฮอล์ เช่น
cancer, stroke, Hypertension, Cardiac
arrhythmias, Heart failure, Fetal
Alcohol Syndrome, Depression
กลุ่มผลกระทบต่อสุขภาพแบบฉับพลัน เช่น
Accidental injury, Poisoning, Suicide,
Interpersonal violence and assaults

10. DALY: Disability-Adjusted Life Years
หน่วยวัดทรี่วมปัญหาจากการตายก่อนวัยอันควร กับ
birth
การอยู่อย่างทุพลภาพ
Death/Life
expectancy
0 yr
80 yr
ill
death
Years lost due
to premature
death (YLLs)
Years lived
with disability
(YLDs)
40
yr
20
yr
DALY =YLL +YLD

11. Causes of Disability Burden in YLDs by Sex,
Thailand 2004
Male Female
Disease YLD
('000) % % YLD
('000) Disease
YLD
Rank
1 Alcohol dependence/harmful use 314 17.9 11.9 191 Depression
2 Depression 137 7.8 7.2 117 Osteoarthritis
3 Schizophrenia 110 6.2 6.9 111 Cataracts
4 Deafness 105 6.0 6.8 110 Deafness
5 Anaemia 85 4.8 6.8 110 Anaemia
6 Osteoarthritis 79 4.5 6.7 108 Schizophrenia
7 Asthma 77 4.4 6.3 101 Anxiety disorders
8 Diabetes 73 4.1 5.4 86 Diabetes
9 Drug dependence/harmful use 71 4.0 4.9 79 Asthma
10 Cataracts 61 3.5 4.4 71 Dementia

12. Causes of Disability Adjusted Life Year (DALYs)
by Sex, Thailand 2004
Male Female
DALY
Rank Disease DALY
('000) % % DALY
('000) Disease
1 HIV/AIDS 6 45 11.3 7.4 3 13 Stroke
2 Traffic accidents 5 84 10.2 6.9 2 91 HIV/AIDS
3 Stroke 3 32 5.8 6.4 2 71 Diabetes
4 Alcohol dependence/harmful use 3 32 5.8 4.6 1 91 Depression
5 Liver and bile duct cancer 2 80 4.9 3.4 1 42 Ischaemic heart disease
6 COPD 1 87 3.3 3.0 1 25 Traffic accidents
7 Ischaemic heart disease 1 84 3.2 3.0 1 24 Liver and bile duct cancer
8 Diabetes 1 75 3.1 2.8 1 18 Osteoarthritis
9 Cirrhosis 1 44 2.5 2.7 1 15 COPD
10 Depression 1 37 2.4 2.6 1 11 Cataracts

13. โรคที่มีเหตุเสียชีวิตจาก
แอลกอฮอล์
16.6% ตับ
แข็ง
29.6%
อุบัติเหตุ
แบบไม่
ตั้งใจ
0.1% คลอดก่อนกำาหนด
และ
นำ้าหนักแรกคลอดตำ่า
กว่าเกณฑ์
14.0% โรค
หลอดเลือดและ
หัวใจ และเบา
หวาน
12.0%
อุบัติเหตุ
แบบตั้งใจ
21.6%
มะเร็ง
6.0% กลุ่มโรคประสาท
และจิตเวช
Global Status Report on Alcohol and Health 2010

14. ภาระโรคและการบาดเจ็บที่
เกี่ยวกับแอลกอฮอล์
9.6% ตับ
แข็ง
26.3%
อุบัติเหตุ
แบบไม่
ตั้งใจ 0.2% คลอดก่อนกำาหนด
38.8% กลุ่ม
โรคประสาท
และจิตเวช
Global Status Report on Alcohol and Health 2010
และ
นำ้าหนักแรกคลอดตำ่า
กว่าเกณฑ์
8.1%
10.8% มะเร็ง
อุบัติเหตุ
แบบตั้งใจ
6.2% โรค
หลอดเลือด
และหัวใจ
และเบา
หวาน

15. ปัญหาการดื่มสุราในสถาน
บริการสุขภาพ
Review prevalence of alcohol use disorders in
general hospital
OPD : 20% - DM, HT
IPD : Male 30%; Female 8%
ER : 29% alcohol related problems
Trauma: > 50% alcohol intoxication
ส่วนใหญ่ไม่ได้รับการประเมินหรือตรวจ
วินิจฉัยในปัญหาการดื่มสุราและขาด
การส่งต่อเพื่อรับการรักษาอย่างเหมาะ
สม

16. สถานการณ์การปัญหาการดื่มสุรา
และการเข้าถึงบริการ
ข้อมูลระบาด
วิทยาของกรม
สุขภาพจิต ปี
2551
รายงานข้อมูล
8 โรค ปี 2551
1.2 ล้านคน DEPRESSION 1.5 แสนคน
12.5 %
9.0 แสนคน ANXIETY DISORDERS 3.4 แสนคน
37.7 %
5.3 ล้านคน 1.2 แสนคน
ALCOHOL USE
DISORDERS 2.3%
(สารเสพติด)

17. สถานพยาบาลที่ให้บริการ

18. มาตรกา
รคัด
กรอง
ปัญหา
การดื่ม
สุราและ
การ
บำาบัด
แบบสั้น
มาตรการ
บำาบัด
รักษา
ภาวะ
ถอนพิษ
มสาุรตา รการ
บำาบัด
รักษาและ
ฟื้นฟู
สภาพ
มาตรกา
รดูแล
ระยะ
ยาวหลัง
การ
รักษา

19. 1 2 3 4
มาตรการที่ 1
การจัดการ
ระยะแรก
มาตรการที่ 2
การบำาบัดภาวะ
ถอนพิษสุรา
มาตรการที่ 4
การดูแลระยะยาว
หลังการรักษา
มาตรการที่ 3
การบำาบัดรักษาและ
ฟื้นฟูสภาพ
การคัดกรอง
ปัญหาการดื่ม
สุรา
การให้คำา
แนะนำาหรือ
การบำาบัดแบบ
สั้น
การประเมิน
ความเสี่ยงการ
เกิดภาวะ
ถอนพิษสุรา
การเฝ้าระวัง
ความเสี่ยงการ
เกิดภาวะ
ถอนพิษสุรา
การรักษาภาวะ
ถอนพิษสุรา
การ
ประเมิน/รักษา
ภาวะโรค
ร่วม/แทรกซ้อน
การบทำาาบงักดาแยบ บสั้น
หลังผ่านการ
รักษาภาวะ
ถอนพิษสุรา
การประเมิน
ปัญหาการดื่ม
สุราอย่าง
ครอบคลุม
การรักษาด้วย
จิตสังคมบำาบัด
การรักษาด้วย
ยา
การช่วยเหลือ
ด้านครอบครัว
กลุ่มเพื่อนช่วย
เหลือกันเองเพื่อ
ป้องกันการกลับ
ดื่มกซารำ้าบำาบัดสุรา
โดยองค์กร
ศาสนา (วิถีพุทธ)
การแก้ไขปัญหา
สุราโดยการมี
ส่วนร่วมของ
ชุมชน
กลุ่มผู้ติดสุรา
นิรนาม
(Alcoholic
Anonymous)
การบำาบัดเชิงรุก
ในชุมชน (PACT
MODEL)

20. สถานพยาบาล
เฉพาะทาง
โรงพยาบาล
ทั่วไป
1
1
1
1
2
2
2 3
3
3
4
4
2 3
4
4

21. มาตรการที่ 1
มาตรการคัดกรองปัญหาการดื่มสุรา
และบำาบัดแบบสนั้
(ALCOHOL SCREENING AND
BRIEFมาIตNรกTา ERVENTION)
รคัด
กรอง
ปัญหา
การดื่ม
สุราและ
การ
บำาบัด
แบบสั้น
มาตรการ
บำาบัด
รักษา
ภาวะ
ถอนพิษ
สุรา
มาตรกา
รดูแล
ระยะ
ยาวหลัง
การ
รักษา
มาตรการ
บำาบัด
รักษาและ
ฟื้นฟู
สภาพ

22. กลุ่มเป้าหมาย ผู้ให้บริการ และ
กิจกรรมบริการ
กลุ่มเป้าหมาย
ผู้ทมีี่ความเสยี่งสูงต่อปัญหาการดมื่สุรา เช่น ผู้ป่วย
อุบัติเหตุ ผู้ป่วยโรคทางกายทสีั่มพันธ์กับปัญหาการ
ดื่มสุรา เช่น ผู้ป่วยตับแข็ง กระเพาะอักเสบ
ผู้ป่วยจิตเวช/ยาเสพติด ผู้ป่วยโรคเรื้อรัง หญิงตั้ง
ครรภ์หรือให้นมบุตร และผู้สูงอายุ
ผู้ให้บริการ
บุคลากรสุขภาพทุกระดับ
อาสาสมัครสาธารณสุข แกนนำาชุมชน นักเรียน
นักศึกษา ทผี่่านการอบรม
กิจกรรม
กิจกรรมที่ 1 การคัดกรองปัญหาการดื่มสุรา
(Alcohol screening)
กิจกรรมที่ 2 การให้คำาแนะนำา/ปรึกษาเบื้องต้น
(Brief Intervention)

23. ลลักักษณณะะพฤตติกิกรรมกกาารดมื่
ของคนไไททย
ที่มา: สถานภาพการบริโภคสุรา พ.ศ. 2550, คณะกรรมการบริหารเครือ
ข่ายวิชาการสารเสพติด
The Drinkers’
pyramid

24. ความหมายของดื่ม
มาตรฐาน
(STANDARD DRINK)
1 drink= alcohol
เหล้าแดง (35%) : ว1ิส0กี้ g r2a ฝmาใหญ่ (30cc)
= แบ1 DRINK
1 น = 350
1 ขวด =
cc
700 cc
¼ แบน: 3
¼ ขวด: 6
DRINKS
DRINKS
½ แบน: 6
½ ขวด:
DRINKS
12DRINKS
เหล้าขาว
(40%) 1
เป๊ก/ตอง/ก๊
ง: 50 cc
=1.5
DRINK

25. ความหมายของดื่ม
มาตรฐาน
(STANDARD DRINK)
1 drink= alcohol
10 gram
เบียร์ (3.5 %) 1 กระป๋อง/ขวดเล็ก เช่น
สิงห์ไลท์= 1 DRINK
เบียร์ (5%) 3/4 กระป๋อง/ขวด
เล็ก = 1 DRINK
เช่น สิงห์ เฮเนเกน ลี
เบียร์ 5% 1 ขวดใหญ่: 2.5
DRINKS
โอ เชียร์ ไทเกอร์ ช้างดราฟ
เบียร์ (6.4%) เช่น ช้าง 1/2 กระป๋อง หรือ
1/3 ขวดใหญ่= 1 DRINK

26. ความหมายของดื่ม
มาตรฐาน
(STANDARD DRINK)
1 drink= alcohol
10 gram
ไวน์ธรรมดา (alcohol 12%) 1 แก้ว
(100 cc) = 1 DRINK
ไวน์คูเลอร์ (alcohol 4%) 1 ขวด
(330 cc) = 1 DRINK

27. ความหมายของดื่ม
มาตรฐาน
(STANDARD DRINK)
1 drink= alcohol
10 gram
นำ้าขาว อุ กระแช่ (alcohol 10%) 3
เป๊ก/ตอง/ก๊ง (50 cc) = 1 DRINK
สาโท สุราแช่ สุราพนื้เมือง (alcohol 6%) 4
เป๊ก/ตอง/ก๊ง (50 cc) = 1 DRINK
เหล้าปั่น (เหล้าผสมนำ้าหวานกลิ่นผล
ไม้ใส่นำ้าแข็ง) มีสุรา (alcohol
40%) 3 shot (45 cc) = 1.5
DRINK

28. 11.. กกาารดดื่มื่มแแบบบมมีคีคววาามเเสสยี่งตตำ่าำ่า:: LLooww
RRiisskk DDrriinnkkiinngg
ไม่ดื่มสุรามากกว่า 2 ดื่มมาตรฐาน ต่อวัน
เหล้า 35%: 60 cc (4 ฝา)
ไวน์ 12%: 2 แก้ว
เบียร์ 5%: 1.5 กระป๋อง
ไม่ดื่มมากกว่า 5 วันต่อสัปดาห์ หรือ ใน 1
สัปดาห์ต้องมีวันที่ไม่ดื่มเลยอย่างน้อย 2 วัน
แม้ว่าปริมาณสุราเพียงเล็กน้อยก็สามารถสร้าง
ความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นในบางสถานการณ์ได้

29. 22.. กกาารดดื่มื่มแแบบบเเสสี่ยี่ยง::
HHaazzaarrddoouuss//RRiisskkyy DDrriinnkkiinngg
ปริมาณต่อวัน: ชาย > 5 DRINKS; หญิง >
4 DRINKS
ไวน์ (12%) ¾
เหล้า (35%)
ครึ่งแบน
ขวด
เบียร์ (5%) 4 กระป๋อง หรือ 4 ขวดเล็ก หรือ
2 ขวดใหญ่

30. 22.. กกาารดดื่มื่มแแบบบเเสสี่ยี่ยง::
HHaazzaarrddoouuss//RRiisskkyy DDrriinnkkiinngg
เพิ่มความเสี่ยงที่จะเกิดผลเสีย
ในด้านสุขภาพกาย สุขภาพจิต และ
สังคม
ทั้งต่อตัวเองหรือต่อผู้อื่น
แม้ว่าตัวผดูื้่มจะยังไม่ป่วยด้วยโรคใด
ๆ

31. 3. การดื่มแบบอันตราย :
Harmful Drinking
หมายถึงการดื่มแอลกอฮอล์จนได้รับผลเสีย
ตามมา
◦ ผลเสียต่อสุขภาพทั้งสุขภาพกายและ
สุขภาพจิต
◦ ผลเสียทางสังคม : การทำางาน
สัมพันธภาพกับคนอื่น
ผู้ดื่มในกลุ่มนี้
เคยประสบปัญหาทางร่างกายและจิตใจ
เนื่องจากการดื่มสุราเกินเกณฑ์มาตรฐาน
เป็นประจำามาแล้ว และ/หรือ
ได้รับบาดเจ็บ เกิดความรุนแรง มีปัญหา
ทางกฎหมาย บกพร่องในสมรรถภาพการ

32. 33.. HHaarrmmffuull DDrriinnkkiinngg//AAllccoohhooll
AAbbuussee ((DDSSMM--IIVV))
ในช่วง 12 เดือนที่ผ่านมา ผู้ป่วยดื่มสุราซ้ำ้า ๆ จน
ทำาให้เกิดปัญหาเหล่านี้หรือไม่
ความล้มเหลวในบทบาทหน้าที่
(ทบี่้าน ทำางาน โรงเรียน)
Role Failure
ความเสยี่งต่อการบาดเจ็บ
อันตราย
(เมาแล้วขับ ทำางานกับ
เครื่องจักร)
Risk of Body
Harm
มีปัญหาทางกฎหมาย (ถูกจับกุม
ทำาผิดกฎหมาย)
Run-in with the
Law
ถ้าตอบว่า ใช่ ตั้งแต่ 1 ข้อขึ้นไป ถือว่ามีปัญหา
มีปัญหาสัมพันธภาพ (ครอบครัว
เพื่อน)
Relationship
trouble
ALCOHOL ABUSE

33. 4. การติดสุรา : Alcohol
Dependence
ลักษณะทสี่ำาคัญอย่างน้อยสามในเจ็ดอย่างต่อไปนี้
1. TOLERANCE : ต้องเพิ่มปริมาณการดื่มมากขึ้นจึง
จะได้ฤทธเิ์ท่าเดิม
2. WITHDRAWAL: มีอาการทางร่างกายเมื่อไม่ได้
ดื่ม
3. IMPAIRED CONTROL: ควบคุมการดื่มไม่ได้
4. CUT DOWN: มีความต้องการอยู่เสมอที่จะเลิกดื่ม
หรือ
พยายามหลายครั้งแล้ว แต่ไม่สำาเร็จ
5. TIME SPENT DRINKING: หมกมุ่นกับกับการดื่ม
หรือการหาสุรามาสำาหรับดื่ม
6. NEGLECT OF ACTIVITY: มีความบกพร่องใน
หน้าทที่างสังคม

34. ปัญหาจากการดื่มสุราที่พบบ่อย

35. ALCOHOL-RELATED
DISORDERS
ฤติกรรมการดื่ผิดปกติ
พฤติกรรมการดื่มที่ผิดปกติ
Alcohol Use Use Disorders
ความผิดปกติทางพฤติกรรม/จิตใจที่เกิดจาก
วามผิปกติทาฤติกรรม/จิตที่เกิดจาก
สุรา
สุรา
Alcohol-Alcohol-Induced Induced Disorders
Disorders
โรคทางกายที่สัมพันธ์กับสุรา
Alcohol related physical illness
โรคทางกายที่สัมพันธ์กับสุรา
Alcohol related physical illness

36. 1. ALCOHOL USE DISORDERS
F10.1 Alcohol Abuse/ Harmful use
F10.2 Alcohol Dependence

37. 2. ALCOHOL-INDUCED
DISORDERS
F10.0 Alcohol intoxication*
F10.3 Alcohol withdrawal
F10.4 Alcohol withdrawal delirium
F10.5 Alcohol- induced psychotic disorder
F10.6 Alcohol-induced persisting amnestic
disorder
F10.7
3
Alcohol-induced persisting dementia
F10.8 Alcohol-induced mood disorder/anxiety
disorder/ sexual dysfunction/sleep
disorder

38. 3. โรคทางกายที่สัมพันธ์กับการดื่ม
สุรา E24.4 Alcohol-induced pseudo-Cushing's
syndrome
G31.2 Degeneration of nervous system due to
alcohol
G40.5 Epileptic seizures related to alcohol
K29.2 Alcoholic gastritis
K70.3 Alcoholic cirrhosis of liver
K70.4 Alcoholic hepatic failure
K85.2 Alcohol-induced acute pancreatitis
K86.0 Alcohol-induced chronic pancreatitis
Q86.0 Fetal alcohol syndrome
T51 Toxic effect of alcohol

39. กลุ่มเป้าหมายที่ควรได้รับการคัดกรอง
ปัญหาการดื่มสุรา
ผู้ป่วยทุกคนที่อายุ 15 ปีขึ้นไปที่เข้ารับบริการ
สุขภาพที่หน่วยบริการสุขภาพ
โดยเฉพาะกลุ่มเสี่ยง ได้แก่
–ผู้ป่วยอุบัติเหตุ
–ผู้ป่วยวัยรุ่นชาย
–ผู้ป่วยโรคทางกายที่สัมพันธ์กับปัญหาการดื่ม
สุรา
–ผู้ป่วยจิตเวช/ยาเสพติด
–ผู้ป่วยโรคเรื้อรัง
–หญิงตั้งครรภ์หรือให้นมบุตร
–ผู้สูงอายุ

40. วิธีการคัดกรองปัญหาการดื่มสุรา
o การคัดกรองโดยใช้แบบรายงานตนเอง (self-report
techniques) หรือ
แบบสอบถาม(Screening questionnaires)
o เครื่องมือคัดกรองทางชีวภาพ (Biological
screening tests)
 การหาระดับแอลกอฮอล์ในเลือด (BAC) การ
ตรวจระดับแอลกอฮอล์ในลมหายใจหรือ
นำ้าลาย
 การตรวจระดับ gammaglutamyl
transferase (GGT) และ mean
corpuscular volume (MCV)

41. เครื่องมือคัดกรองปัญหาการ
ดื่มสุรา

42. เครื่องมือคัดกรองปัญหาการดื่มสุรา :
แบบสอบถาม
“ในช่วงนี้ (3 เดือนที่ผ่านมา) คณุดื่มเครื่อง
ดื่มที่มีสว่นผสมของแอลกอฮอล์ (สรุา) หรือ
ไม่”
“ในช่วง 3 เดือนที่ผ่านมา คุณเคยมคีรั้ง
หนึ่งครั้งใดที่ดื่มสุรามากกว่า 5 ดื่ม
มาตรฐาน (เหล้าครึ่งแบน/เบยีร์ 4 กระปอ๋ง
หรือ 2 ขวดใหญ่) หรือไม่”
• ตัวอย่างแบบคัดกรองปัญหาการดื่มสุราที่
ใช้อย่างแพร่หลาย เช่น Quantity-
Frequency Questions, CAGE, AUDIT,
T-ACE, TWEAK

43. เครื่องมมือือคคัดัดกรองปปัญัญหหาากกาารดดื่มื่ม
สสุรุราา ::
Quantity-frequency questionnaire
ความถี่: “โดยทั่วไป คุณดื่มสุรากี่วันต่อสัปดาห์”
ปริมาณ : “ในแต่ละวันที่คุณดื่ม คุณดื่มมาก
เท่าไร”
คำาตอบ positive: ผชู้ายดื่ม > 14 drink ต่อ
สัปดาห์
ผหู้ญิงดื่ม > 7 drinks ต่อ
ปริมาณมากที่สุด :
“ในเดือนที่แล้ว ในวันที่คุณดื่มมากที่สุด คุณดื่ม
มากเท่าไร ”
สัปดาห์
คำาตอบ positive: ” : ผชู้ายดื่ม > 4 drink ต่อ
วัน
ผหู้ญิงดื่ม > 3 drinks ต่อวัน

44. เครื่องมือคัดกรองปัญหาการดื่ม
สุรา : CAGE
C CUT DOWN คุณเคยคิดที่จะลดปริมาณการ
ดื่มของคุณลง หรือไม่
A ANNOYED เคยมีใครทำาให้คุณรำาคาญโดย
ตำาหนิคุณเรื่องการดื่ม
สุราหรือไม่
G GUILTY คุณเคยรู้สึกไม่ดีหรือรู้สึกผิด
เพราะว่า คุณดื่มสุราหรือไม่
E EYE-OPENER คุณเคยต้องดื่มสุราเป็นสิ่งแรก
ในตอนเช้าทันทีที่คุณตื่นนอน เพื่อแก้อาการเมาค้าง
หรือเพื่อให้สามารถทำาอะไรต่อไปได้หรือไม่

45. เครื่องมือคัดกรองปัญหาการดื่มสุรา :
CAGE
ใน 1 ปีที่ผ่านมา ถ้าตอบ
“ใช่” ตั้งแต่ 2 ข้อขึ้นไป ผู้ป่วยอาจจะมี
ภาวะติดสุรา
(Alcohol
dependence)
“ไม่” ทุกข้อ ผู้ป่วยอาจจะยังมี ความเสี่ยง
เพราะดื่มมาก
Sensitivity 43-94% ; Specificity 85-95%

46. เเคครรื่อื่องมอืคคัดัดกรองปปัญัญหหาากกาารดดื่มื่ม
สสุรุราา :: AAUUDDIITT
• พัฒนาโดย WHO เพื่อเป็นเครื่องมือแบบง่าย ใช้
คัดกรองผู้ที่ดื่มมากเกินไปและสามารถให้การ
ช่วยเหลือได้
• Cross-national standardization
• สามารถใช้ได้ใน primary care setting
• สามารถใช้แบบ self-rating หรือใช้โดยคน
ทั่วไปได้ เน้นการดื่มในปัจจุบัน
• สามารถแยกกลุ่มผู้ดื่มแบบมีความเสี่ยง ดื่มแบบมี
ปัญหา และดื่มแบบติดได้ มีข้อแนะนำาถึง
แนวทางการช่วยเหลือสำาหรับแต่ละกลุ่มผู้ดื่ม
• ใช้ง่าย สั้น ยืดหยุ่นได้

48. เครื่องมือคัดกรองทางชีวภาพ
• การตรวจระดับแอลกอฮอล์ในร่างกาย
– การตรวจระดับของแอลกอฮอล์ในเลือด
(Blood alcohol concentration, BAC)
– การตรวจระดับแอลกอฮอล์ในลมหายใจ
• การตรวจภาวะดื่มเกินระดับหรือการดื่มแบบ
อันตราย
–Gamma glutamyl tranferase (GGT)
serum GGT
–Mean corpuscular volume (MCV)
• การตรวจทางชีวภาพที่บอกถึงโรคตับที่เกิดจาก
การดื่มสุรา
– serum GGT, AST, ALT

49. Risk
Zon
e
AUDIT ระดับความรุนแรง
(Risk Level)
การให้ความช่วยเหลือ
(Intervention)
1 0 - 7
ดื่มแบบเสี่ยงตำ่า / ไม่
ดื่ม
(Low
Risk/Abstinence)
การให้ความรู้เรื่องการดื่ม
สุรา
(Alcohol education)
2 8 - 15
ดื่มแบบเสี่ยง
(Hazardous
Drinker)
การให้คำาแนะนำาแบบสั้น
(Brief Advice)
3 16-19 ดื่มแบบอันตราย
(Harmful Drinker)
การให้คำาแนะนำาแบบสั้น
(BA) และการให้คำาปรึกษา
แบบสั้น (Brief Counseling)
4 20-40
สงสัยภาวะติดสุรา
(Alcohol
Dependence)
ส่งไปพบแพทย์
เพื่อการวินิจฉัยและรักษา

50. มาตรการที่ 2
มาตรการบำาบัดรักษาภาวะถอนพิษสุรา
(ALCOHOL DETOXIFICATION)
มาตรกา
รคัด
กรอง
ปัญหา
การดื่ม
สุราและ
การ
บำาบัด
แบบสั้น
มาตรการ
บำาบัด
รักษา
ภาวะ
ถอนพิษ
สุรา
มาตรการ
บำาบัด
รักษาและ
ฟื้นฟู
สภาพ
มาตรกา
รดูแล
ระยะ
ยาวหลัง
การ
รักษา

51. กิจกรรมบริการ
กิจกรรมที่ 2.1 การประเมินความเสี่ยงการเกิด
ภาวะถอนพิษสุรา
กิจกรรมที่ 2.2 การเฝ้าระวังความเสี่ยงการเกิด
ภาวะถอนพิษสุรา
กิจกรรมที่ 2.3 การรักษาภาวะถอนพิษสุรา
หน่วยบริการเฉพาะทาง
กิจกรรมที่ 2.4 การประเมินและรักษาภาวะโรคร่วม
และภาวะแทรกซ้อนทางกาย
หน่วยบริการสุขภาพทั่วไป
กิจกรรมที่ 2.5 การให้คำาปรึกษาแบบสั้นเพื่อให้ผู้
ป่วยตระหนักถึงปัญหาการดื่มและจูงใจให้รับการ
บำาบัดต่อเนื่อง

52. อาการและอาการแสดงภาวะถอนพิษ
สุรา
และแนวทางการรักษา

53. รระะยยะะเเววลลาาใในนกกาารเเกกดิออาากกาารขขาาดสสุรุราา
John Saunders
2003
ความรุนแรงของ
อาการ
อาการ
ขาดสุรา
เล็กน้อย
ถึงปาน
กลาง
อาการขาดสุรา
รุนแรง
มีภาวะ
แทรกซ้อน
จำานวนวันที่
อาการชัก
0 1 2 3 4 5 6 7 8 9ห ย 1ุด0ดื่ม

54. ระดับความรุนแรงของอาการขาด
สุรา
ระยะที่ 1 : เล็กน้อย
เวลาที่เกิดหลังดื่มครั้งสุดท้าย: 6-36 ชั่วโมง
อาการ:
– มือสั่น วิตกกังวลเล็กน้อย หงุดหงิด ปวดมึน
ศีรษะ
– เหงื่อออก ใจสั่น ความดันโลหิตสูงขึ้นเล็ก
น้อย
– เบื่ออาหาร คลื่นไส้
–ผะอืดผะอม อาเจียน
–นอนไม่หลับ
–ตรวจสภาพจิตปกติ

55. ระยะที่ 1 : เล็กน้อย
รูปแบบการรักษา ยาสงบอาการขาด
สุรา
ดูแลแบบผู้ป่วยนอก
เน้นการประเมินภาวะ
โรคทางกายที่พบร่วม
และให้การรักษาแบบ
ประคับประคอง
ให้ Brief intervention
อาจไม่จำาเป็นต้องให้ยา
หรืออาจให้รับประทาน
เฉพาะเวลามีอาการ
ได้แก่
 diazepam 5 mg
หรือ
 lorazepam 1 mg
หรือ

Chordiazepoxide10

56. ระยะที่ 2 : ปานกลางถึง
รุนแรง
เวลาที่เกิดหลังดื่มครั้งสุดท้าย: 24-72 ชั่วโมง
อาการ:
–กระวนกระวาย กระสับกระส่ายมากขึ้น ผุดลุก
ผุดนั่ง
– มือสั่น เหงื่อออกมาก ตัวสั่น
– ไม่อยากอาหาร คลื่นไส้ อาเจียน ท้องเสีย
–PR >120 ครั้ง/นาที BP สูงมาก
–ตรวจสภาพจิต มีอาการสับสน หงุดหงิดง่าย
วิตกกังวล

57. ระยะที่ 2 : ปานกลางถึง
รูปแบบการรักษา ยาสงบอาการขาด
สุรา
ควรดูแลแบบผู้ป่วยใน
เน้นการประเมินอาการขาด
สุราและภาวะแทรกซ้อน
ให้ยาสงบอาการขาดสุรา
ได้ทั้งวิธี fixed dose หรือ
symptom trigger
ให้คำาแนะนำาปรึกษาเพื่อ
จูงใจให้ผู้ป่วยปรับเปลี่ยน
พฤติกรรมและนัดติดตาม
ผล
 diazepam 10 mg
หรือ
 lorazepam 2 mg
หรือ
 chordiazepoxide
25 mg ทุก 6 ชั่วโมง
ใน 2 วันแรกแล้วค่อย
ลดลงในวันที่ 4-7
แล้วหยุดใช้
รุนแรง

58. ระยะที่ 3 : รุนแรงเพ้อคลั่ง
มีอาการเพ้อคลั่งสับสน (delirium tremens) เกิดหลัง
ดื่มครั้งสุดท้าย: 48-96 ชั่วโมง
อาการ:
– กระสับกระส่าย, เหงื่อออกมาก
– อยู่ไม่นิ่ง เดินไปมา ไม่มีสมาธิ
– ไข้สูง ชีพจรเร็ว มือสั่น ตัวสั่นมาก
– สับสน ไม่รู้วัน เวลา สถานที่
– เห็นภาพหลอน หูแว่ว
– หลงผิดหวาดระแวงกลัว

59. ALCOHOL WITHDRAWAL
DELIRIUM /DTs
อาการมักเริ่มเกิดภายใน 2-3 วันหลังหยุดดื่มสุรา
หรือดื่มน้อยลง
อาการมักรุนแรงที่สุดในวันที่ 4-5
ส่วนใหญ่อาการมักดีขึ้นภายใน 10 วัน
ในบางรายอาจมีอาการนานถึง 4-5 สัปดาห์
ผู้ป่วย DTs มักจะดูแลยาก ไม่อยู่นิ่ง อาจต้องใช้
การผูกมัดและต้องดูแลใกล้ชิด
จากภาวะ hyperactive ทำาให้เกิด dehydration,
cardiac arrhythmia และภาวะแทรกซ้อนอื่นตาม
มา
อาจมีพฤติกรรมก้าวร้าว หรือพยายามฆ่าตัวตาย
โดยไม่ได้คาดคิดมาก่อน หรืออาจทำาไปเพราะมี
อาการประสาทหลอน หรือหลงผิด
John Saunders
2003

60. ระยะที่ 3 : รุนแรงเพ้อคลั่ง
รูปแบบการรักษา ยาสงบอาการขาดสุรา
ดูแลแบบผู้ป่วยใน
เน้นการเฝ้าระวัง
อันตรายที่อาจเกิดขึ้น
จากการเพ้อคลั่ง
ป้องกันภาวะ
แทรกซ้อนทางกาย
ภาวะโรคร่วมอื่นๆ
ให้ยาสงบอาการด้วย
ยาระดับสูง
diazepam 10-20
mg IV ทุก 15-20
นาทีจนกว่าจะสงบ
สามารถให้ยาได้ถึง
500 mg หรือต้องคง
ยาระดับสูงของ
diazepam 2 gm ต่อ
วัน ในระยะ 2-3 วัน
แรก

61. อาการชักจากการขาดสุรา
เวลาที่เกิดหลังดื่มครั้งสุดท้าย: 6-48 ชั่วโมง
อาการ:
– เกร็งกระตุกทั่วร่างกาย หมดสติ มักมี
อาการชักครั้งเดียว
– แต่สามารถเกิดเป็นชุดชัก 2-3 ครั้งห่างกัน
5 นาที
– อาการชักแบบต่อเนื่อง พบได้น้อยมาก
หากพบควรต้องตรวจหาสาเหตุอื่นด้วย

62. ภาวะชักจากการถอนพิษสุรา
ALCOHOL WITHDRAWAL SEIZURES หรือ
RUM FITS
พบได้ประมาณ 3-10% ของ alcohol
withdrawal
มีอาการชักแบบ tonic-clonic (grand mal) no
focal features
95% พบได้ภายใน 48 ชม. หลังหยุดดื่ม
อาจชักซำ้าในเวลา 12-24ชม.หลังจากชักครั้ง
แรก
หาสาเหตุอื่น ๆ ของการชัก เช่น Head
injuries, CNS infection, CNS neoplasm,
other cerebrovascular diseases และ
Metabolic disturbance เช่น hypoglycemia

63. อาการชักจากการขาดสุรา
รูปแบบการรักษา ยาสงบอาการขาดสุรา
เน้นการประเมินการชัก
ว่ามีสาเหตุจากโรคอื่น
หรือไม่
อาจไม่จำาเป็นต้องให้ยา
กันชักหากคุมอาการ
ขาดสุราได้ดี
หากพิจารณาให้ยากัน
ชักควรเลือกยาที่
สามารถสงบอาการขาด
สุราและกันชักได้
หลังผ่านระยะถอนพิษ
ไม่มีความจำาเป็นต้องให้
ให้ยากลุ่ม BZD ให้
เพียงพอ
sodium valproate
loading 20 mg/kg/d
แบ่งเป็น 2 ครั้งห่างกัน
6-8 ชั่วโมง หลังจาก
นนั้ ให้วันละ 2 ครั้ง
เป็นเวลา 4 วัน หรือ
carbamazepine วัน
แรกให้ 600-800 mg
หลังจากนั้นลดลงจน
เหลือ 200 mg ในวันที่

64. อาการประสาทหลอนจากการ
ขาดสุรา
เวลาที่เกิดหลังดื่มครั้งสุดท้าย: 12-48 ชั่วโมง
อาการ:
• ผู้ป่วยทราบว่าอาการประสาทหลอนนั้นเป็น
ผลจากสุราและไม่ใช่ความจริง

65. อาการประสาทหลอนจากการ
ขาดสุรา
รูปแบบการรักษา ยาสงบอาการขาดสุรา
เน้นการประเมินภาวะ
โรคร่วมทางจิตเวช
ให้ยาสงบอาการขาด
สุรา
หากจำาเป็น ให้ยารักษา
โรคจิตเสริม
ให้คำาแนะนำาปรึกษาเพื่อ
จูงใจให้ผู้ป่วยปรับ
เปลี่ยนพฤติกรรมและนัด
ติดตามผล
diazepam
ในกรณีที่มีอาการ
ประสานหลอน
รุนแรง อาจให้
haloperidol 5-10
mg ต่อวันในระยะ
สั้น

67. กลุ่มเป้าหมาย
ควรประเมินความเสี่ยงการเกิดอาการขาดสุราใน
ผู้มีคะแนน AUDIT > 20 หรือ
ผู้ป่วยอุบัติเหตุ มีภาวะฉุกเฉินทางกาย หรือผู้
ป่วยทั่วไปที่รับการรักษาแบบผู้ป่วยในและมี
ประวัติการดื่มสุราในช่วง 3 เดือนที่ผ่านมา หรือ
ผู้ติดสุรา

68. ปัจจัยเสี่ยงการเกิดอาการขาดสุรา
รุนแรง
ผู้ดื่มสุราที่
มีอายุมากกว่า 30 ปี
ประวัติดื่มสุราต่อเนื่องปริมาณมากในแต่ละครั้ง
(>150 กรัมต่อวัน) หรือ
ดื่มมากกว่า 10 แก้วดื่มมาตรฐานต่อวัน
คิดเป็นปริมาณเหล้าขาวมากกว่า ½ ขวดต่อวัน
ดื่มมานานหลายปี (มากกว่า 5 ปี)
เคยมีอาการขาดสุรารุนแรงแบบเพ้อคลั่งสับสน
(Delirium Tremens)
เคยมีอาการชักจากขาดสุรามาก่อน

69. ปัจจัยเสี่ยงการเกิดอาการขาดสุรา
รุนแรง
ผู้ดื่มสุราที่
มีอาการขาดสุรา ขณะที่ระดับแอลกอฮอล์ในเลือดยังสูง
ดื่มครั้งสุดท้ายภายใน 3 วัน
มีปัญหาโรคทางกายหรือได้รับบาดเจ็บร่วมด้วย
ไม่มีภาวะเมาสุราทั้งที่มีระดับแอลกอฮอล์ในเลือดสูง
มีการใช้ยาเสพติดอื่น ๆ รวมถึงยากล่อมประสาทหรือยา
นอนหลับอย่างต่อเนื่อง
ชีพจรสูงเกิน 100 ครั้งต่อนาที
หากผู้ป่วยมีข้อใดข้อหนึ่งของปัจจัยเสี่ยง
ให้เฝ้าระวัง

70. กกาารปรระะเเมมินินออาากกาารขขาาดสสุรุราา
ประเมินระดับความรุนแรงของอาการโดยใช้
แบบประเมิน
ตัวอย่างแบบประเมินความรุนแรงอาการขาด
สุราที่ใช้บ่อย
แบบประเมิน Alcohol Withdrawal Scale (AWS)
แบบประเมิน Clinical Institute Withdrawal
Assessment for Alcohol-Revised Version
(CIWA-Ar)
ควรจะประเมิน baseline และประเมินอย่างต่อ
เนื่องโดยเฉพาะการรักษาแบบผู้ป่วยใน
ผู้ป่วยควรได้รับการประเมินความเสี่ยงและความรุนแรงของอาการ
ขาดสุราตั้งแต่แรกเริ่มมีอาการ และให้การรักษาอย่างเหมาะสมทัน
ท่วงที จึงจะสามารถป้องกันการเกิดภาวะถอนพิษสุรารุนแรงได้”
John Saunders 2003

71. AAWWSS vvss CCIIWWAA--AArr sscoorree
ความ
รุนแรง
AWS
SCOR
E
CIWA-Ar
SCOR
E
การให้ยา
Mild 1-4 1-7 อาจไม่จำาเป็นต้องใช้ยา
Moderate 5-9 8-14 การรักษาด้วยยาช่วยลด
โอกาสอาการถอนพิษที่
รุนแรง
Severe 10-14 15-19 ต้องได้รับการรักษาด้วยยา
และติดตามอาการอย่าง
ใกล้ชิด
Very
≥15 ≥ 20 ต้องให้การรักษาด้วยยา

72. หลลักักกกาารรรักักษษาาภภาาววะะถอนพพิษิษสสุรุราา
ภาวะถอนพิษสุราสามารถป้องกันไม่ให้เกิด หรือ
ถ้าเริ่มมีอาการก็สามารถควบคุมอาการให้ดีขึ้นโดย
เร็ว
หลักการรักษาภาวะถอนพิษสุราประกอบด้วย 4S’
ได้แก่
1) SSeeddaattiioonn – การให้ยาเบนโซไดอะซีปีน (เช่น
diazepam) เพื่อสงบ อาการขาดสุรา
2) SSyymmppttoommaattiicc RReelliieeff – การรักษาตามอาการ
3) SSuupppplleemmeenntt – การให้สารนำ้า อาหาร วิตามิน
เสริม
4) SSuuppppoorrttiivvee eennvviirroonnmmeenntt – การจัดสภาพ

73. ววิธิธกีกีาารใใหห้ย้ยาารกัษษาาภภาาววะะถอนพพิิษ
สสุรุราา
มี 4 รูปแบบ คือ
1. Fix e d s che dule re g im e n (FS) เป็นการให้ยา
ตามเวลาที่กำาหนดแม้ว่าจะไม่มีอาการขาดสุรา
ก็ตาม และให้ยาเติมอีกได้เวลาจำาเป็นกรณีทีอาการ
ขาดสุรารุนแรงมากขึ้น
2. Lo a d ing d o s e re g im e n (LD) เป็นการให้ขนาด
สูงมากพอที่จะลดอาการขาดสุราได้ทันที และ
ป้องกันภาวะแทรกซ้อนจากอาการขาดสุรารุนแรง
3. Sym p to m -trig g e re d re g im e n (ST) เป็นวิธีการ
ให้ยาเฉพาะเมื่อมีอาการขาดสุราให้เห็นชัดเจน ใช้
เวลาสั้นและขนาดยาตำ่ากว่า
4. Intra ve no us lo a d ing re g im e n เป็นการให้ยาเพื่อ
ควบคุมภาวะถอนพิษสุราให้เร็วที่สุด

74. ยยาาออื่นื่นทที่ชี่ช่ว่วยใในนกกาารสงบออาากกาารขขาาด
สสุรุราา
Anticonvulsant
drugs
เหมาะสำาหรับรักษาอาการขาดสุราระดับเล็กน้อยถึง
ปานกลาง หรือมีอาการชักร่วมด้วย ลดอาการเหงื่อ
ออก ประสาทหลอน นอนไม่หลับ คลื่นไส้ อาเจียนได้
ดี
วิธีการใหย้า
1. sodium valproate loading dose ในวันแรก 20
mg/kg/d แบ่งเป็น 2 ครั้งห่างกัน 6-8 ชั่วโมง ให้ต่อ
เป็นเวลา 4 วัน
2. Carbamazepine วันแรกให้ 600-800 mg หลัง
จากนั้นลดลงจนเหลือ
200 mg ในวันที่ 5

75. ยยาาออื่นื่นทที่ชี่ช่ว่วยใในนกกาารสงบออาากกาารขขาาด
สสุรุราา
Antiglutaminergic
drugs
สามารถรักษาอาการขาดสุราระดับปานกลางถึงรุนแรง
ภายใน 3 วันเทียบเท่า DZP 30 mg/วัน
วิธีการใหย้า
1. topiramate 25 mg รับประทานทุก 6 ชั่วโมง หรือ
100 mg ต่อวันใน 3 วันแรก
2. lamotrigine 25 mg รับประทานทุก 6 ชั่วโมง
หรือ 100 mg ต่อวันใน 3 วันแรก
3. Mimantine รับประทาน10 mg ในวันแรก เพิ่ม
เป็น 20 mg ในวันที่ 2 และ 30 mg ในวันที่ 3 แบ่งให้
3 เวลาหลังอาหาร

76. ยยาาออื่นื่นทที่ชี่ช่ว่วยใในนกกาารสงบออาากกาารขขาาด
สสุรุราา
มีหลักฐานสนับสนุนประสิทธิภาพไม่มาก มักใช้
เป็นยาช่วยเสริมยาหลัก ไม่เหมาะกับอาการ
ขาดสุราระดับรุนแรง และยังต้องการข้อมูลวิจัย
สนับสนุนอีกเป็นจำานวนมาก
1. ß -Adrenergic receptor antagonists
Propanolol 10 – 40 mg กินทุก 6 ชั่วโมง
Atenolol 50 – 100 mg/day ให้วันละครั้ง
2. ∞ 2– Adrenergic agonists
clonidine 0.1 – 0.2 mg ทุก 8 ชั่วโมง

77. ยยาาออื่นื่นทที่ชี่ช่ว่วยใในนกกาารสงบออาากกาารขขาาด
สสุรุราา
Antipsychotic drugs
ใช้เฉพาะในผู้ป่วยที่มีอาการขาดสุราและมีอาการ
โรคจิตรุนแรง เช่น ระแวง ประสาทหลอนอย่างมาก
วิธีการให้ยา
• haloperidol 2.5-5mg IM
• ให้ซ้ำ้าได้ ทุก 6 ชม. (as required)
• แล้วจึงปรับเป็น 2.5-5mg ทุก 6 ชม.
หลังจากผู้ป่วยดีขึ้น (48 ชม.) ให้ทบทวนความ
จำาเป็นที่ต้องใช้ยารักษาโรคจิต

78. ข้อพิจารณาการรักษาแบบ
ผู้ป่วยนอก
มีอาการถอนพิษสุราที่มีความรุนแรงน้อยถึงปาน
กลาง
CIWA-Ar < 14 คะแนน หรือ AWS < 9 คะแนน
สามารถรับประทานยาได้
มีญาติสนิทหรือคนในครอบครัวช่วยดูแลอย่าง
ใกล้ชิดระหว่างถอนพิษสุรา (ประมาณ 3-5 วัน)
และสามารถติดตามอาการถอนพิษสุราได้
สามารถมาพบแพทย์ตามนัดได้
ไม่มีภาวะโรJR. คทาV. งAmbulatory จิตเวชและalcohol UpToDate โรคdetoxification.
2008.
ทางกายที่
อาการยังไม่คงที่

79. ข้อพิจารณาการรักษาแบบ
ผู้ป่วยนอก
ไม่มีปัญหาใช้สารเสพติดชนิดอื่นร่วมด้วยจน
อาจมีอาการถอนพิษสารเสพติดนั้น เช่น
อาการถอนพิษยานอนหลับ
ไม่มีประวัติอาการ DTs หรือชัก (rum fits) มา
ก่อน
อายุน้อยกว่า 60 ปี
ไม่มีหลักฐานแสดงถึงอวัยวะภายในถูก
ทำาลายจากพิษสุรา เช่น elevated MCV,
renal insufficiency, ascites, cirrhosis

80. ข้อพิจารณาการรักษาแบบ
ผู้ป่วยใน
เริ่มมีอาการหรือคาดว่าจะมีอาการถอนพิษสุรา
ระดับปานกลางถึงรุนแรง จากอาการ อาการ
แสดง ความรุนแรงในการติด ประวัติอาการ
ถอนพิษรุนแรงหรือชัก หรือ CIWA-Ar > 15
คะแนน หรือ AWS > 10 คะแนน
มีโรคจิตเวชหรือโรคทางกายอื่นๆ ซึ้่งต้องการ
การเฝ้าดูแลอย่างใกล้ชิด เช่น การชัก หรือ
ประวัติของการชัก กำาลังตั้งครรภ์หรือให้นมบุตร
โรคหัวใจ โรคตับ สงสัยว่ามีการบาดเจ็บที่ศีรษะ
ความดันโลหิตสูงที่ควบคุมไม่ได้
มีการติดยาหรือสารเสพติดอื่นร่วมด้วยและมี
อาการถอนพิษจาก

81. ข้อพิจารณาการรักษาแบบ
ผู้ป่วยใน
มีพฤติกรรมก้าวร้าวรุนแรงหรือควบคุมไม่ได้
มีความเสี่ยงในการฆ่าตัวตาย
ผู้ป่วยไม่สามารถดูแลหรือช่วยเหลือตนเองได้
เคยรักษาแบบผู้ป่วยนอกแล้วไม่ได้ผล
ไม่มีญาติหรือสิ่งแวดล้อมที่ปลอดภัยเพียงพอ
สำาหรับการรักษาแบบผู้ป่วยนอก

82. มาตรการที่ 3
มาตรการบำาบัดรักษาและฟนื้ฟูสภาพ
(ALCOHOL TREATMENT AND
REHมาAตรBกาILITATION)
รคัด
กรอง
ปัญหา
การดื่ม
สุราและ
การ
บำาบัด
แบบสั้น
มาตรการ
บำาบัด
รักษา
ภาวะ
ถอนพิษ
สุรา
มาตรการ
บำาบัด
รักษาและ
ฟื้นฟู
สภาพ
มาตรกา
รดูแล
ระยะ
ยาวหลัง
การ
รักษา

83. กิจกรรมบริการ
กิจกรรมที่ 3.1 : การประเมินปัญหาการ
ดื่มสุราอย่างครอบคลุมและ
โรคจิตเวชร่วม
กิจกรรมที่ 3.2 : การรักษาด้วยจิตสังคม
บำาบัด
(Psychosocial treatment)
กิจกรรมที่ 3.3 : การรักษาด้วยยา
(Pharmacological treatment)
กิจกรรมที่ 3.4 : การช่วยเหลือด้าน
ครอบครัว

84. การประเมินโรคจิตเวชร่วม
 โดยเฉพาะผู้ที่มีประวัติกลับดื่มซ้ำ้าบ่อย ๆ
 วิธีการ
การสัมภาษณ์ประวัติและตรวจสภาพจิต หรือ
การใช้เครื่องมือ Mini-International
Neuropsychiatric Interview (M.I.N.I.) โดย
อาจเลือกเฉพาะโรคจิตเวชร่วมที่พบบ่อย
 ควรประเมินหลังอาการถอนพิษสุราสงบอย่าง
น้อย 1 เดือน เพื่อให้แน่ใจว่าอาการที่ตรวจพบ
ไม่ได้เกิดจากสุราโดยตรง

85. Comorbidity ooff AAllccoohhooll aanndd
PPssyycchhiiaattrriicc PPrroobblleemmss
Definition:
• ภาวะหรือโรคทางจิตเวชที่
พบร่วมในผู้ที่มีปัญหาจาก
การดื่มสุรา (Psychiatric
Comorbidity)
• “Comorbidity/Co-existing/
Dual-diagnosis”
NIAAA 2004

86. รระะบบาาดววิทิทยยาาของภภาาววะะโโรรครร่ว่วม:: EECCAA
SSTTUUDDYY
Reiger,1990
Alcohol disorder
Another mental disorder 37%
Anxiety Disorders 19%
Antisocial PD 14%
Mood Disorders 13%
Schizophrenia 4%
Antisocial PD
Substance abuse 84%
Alcohol Disorders 74%
Another drug disorder 42%
Schizophrenia
Alcohol disorder
34%
Mood disorder 22%
Anxiety disorder 18%

87. สาเหตุที่มีความชุกของ Alcohol Use
Disorders
พบมากขึ้นในผู้ที่ป่วยทางจิตเวช
• ใช้รักษาอาการที่ป่วย (self-medication)
• อยู่ในสิ่งแวดล้อมที่มีการใช้สุรา/สารเสพติดมาก
• ใช้เพื่อกระตุ้นการเข้าสังคม เข้าร่วมเป็นส่วน
หนึ่งของกลุ่ม เพื่อให้เกิดการยอมรับได้มากกว่า
การเป็นผู้ป่วย
• ใช้เป็นกลไกทางจิตต่อสู้กับการเจ็บป่วย
• Alcohol abuse อาจจะเป็นตัวกระตุ้น หรือเป็น
สาเหตุที่ ก่อให้เกิดการเจ็บป่วย
ทางจิตเวชอื่น
Smith and Hucker, 1994

88. กกาารบบำาำาบบัดัดททาางจติสสังังคมใในนผผู้มู้มีปีปัญัญหหาา
กกาารดดื่มื่มสสุรุราา
จิตสังคมบำาบัดสำาหรับผู้ติดสุราที่มีประสิทธิภาพ
ได้แก่
 การบำาบัดเพื่อปรับเปลี่ยนความคิดและพฤติกรรม
(CBT)
 การสัมภาษณ์และการบำาบัดเพื่อเสริมสร้างแรงจูงใจ
(MI/MET)
 Community Reinforcement and Family Training
(CRAFT)
 การดูแลรายกรณี (Case management)
 กลุ่มช่วยเหลือตนเอง (Self-help group)
เช่น กลุ่มผู้ติดสุรานิรนาม (Alcoholics Anonymous

89. ยยาารรักักษษาาภภาาววะะตติดิดสสุรุราา
ยาที่รับรองโดย US FDA ในการรักษาโรคติดสุรา
มี 3 ชนิด 4 ขนาน
1. Disulfuram
2. Naltrexone ชนิดรับประทาน
3. Naltrexone ฉีดเข้ากล้าม (extended-release
injectable naltrexone)
4. Acamprosate

90. DDIISSUULLFFIIRRAAMM หรรืือ AANNTTAABBUUSSEEÒ
กลไกการออกฤทธิ์
• เป็น irreversible inhibitors ของ aldehyde
dehydrogenase
• เอนไซ้ม์ aldehyde dehydrogenase ถูก
ยับยั้งทำาให้เกิดภาวะ acetaldehyde คั่งจน
เกิAlcohoallcohol
ดพิษในร่างกาย (acetaldehyde
toxicity)
dehydrogenase
CO2 + H 2
O
acetaldehyde
(สารพิษ)
aldehyde
dehydrogena
se
acetic acid

91. DISULFIRAM
• ข้อบ่งชี้
ขนาดที่
ใช้รักษา
250
mg/d
ผู้ติดสุราที่มีเป้าหมายในการหยุดดื่มโดยเด็ด
ขาด
จำาเป็นต้องได้รับการควบคุมจากภายนอก
(need for external aid to abstinence)
• ควรแน่ใจว่าผู้ป่วยไม่ได้ดื่มแอลกอฮอล์เป็นเวลา
อย่างน้อย 12 – 24 ชั่วโมงก่อนเริ่มใช้ยา
• ผลข้างเคียงที่พบบ่อย เช่น ง่วงนอน มึนศีรษะ ซึ้ม
lethargy, peripheral neuropathy,
hypertension, seizure, hepatotoxicity
• ควรระวังในผู้ป่วยที่ได้รับ warfarin หรือ

92. มาตรการที่ 4
มาตรการดูแลระยะยาวหลังการ
รักษา
(AFTER CARE)
มาตรกา
รคัด
กรอง
ปัญหา
การดื่ม
สุราและ
การ
บำาบัด
แบบสั้น
มาตรการ
บำาบัด
รักษา
ภาวะ
ถอนพิษ
สุรา
มาตรการ
บำาบัด
รักษาและ
ฟื้นฟู
สภาพ
มาตรกา
รดูแล
ระยะ
ยาวหลัง
การ
รักษา

93. หน่วยบริการสุขภาพและกลุ่มเป้า
หน่วยบริการ
หน่วยบริการสาธารณสุขในรูปแบบเชิงรุก ทั้ง
สถานพยาบาลปฐมภูมิ ฝ่ายสุขภาพจิต/ยาเสพติด
และเวชศาสตร์ป้องกันในโรงพยาบาลชุมชน โรง
พยาบาลทั่วไป ฝ่ายชุมชนของโรงพยาบาลจิตเวช
และศูนย์บำาบัดรักษายาเสพติด
หน่วยบริการในชุมชน โดยชุมชน เช่น วัด เครือ
ข่ายชุมชน สมาชิกผู้ติดสุราและ/หรือครอบครัว กลุ่มเป้าหมาย ผู้ติดสุราที่ผ่านการบำาบัด
ผู้ดื่มแบบอันตรายที่ไม่สามารถ
ควบคุมการดื่ม
หมาย

94. กิจกรรมบริการ
กิจกรรมที่ 4.1: การติดตามเชิงรุกในชุมชน
และให้การดูแลรายกรณี
กิจกรรมที่ 4.2: กลุ่มช่วยเหลือกันเอง
(self help group)
กิจกรรมที่ 4.3: การบำาบัดฟื้นฟูในชุมชนโดย
ชุมชน
(community action)

95. กกิิจกรรมททีี่่ 44..11 กกาารตติดิดตตาามเเชชิงิงรรุกุกใในนชชุมุมชน
แแลละะ
ใใหห้ก้กาารดดูแูแลลรราายกรณณีี ((PPAACCTT))
ครั้งที่ 1 เป็นการสร้างสัมพันธภาพที่ดีระหว่างบุคลากร
สุขภาพผู้เยี่ยมและผู้ป่วยติดสุราให้ความรู้การดำาเนินชีวิต
ประจำาวัน การจัดการที่อยู่อาศัย และให้คำาปรึกษา
ครั้งที่ 2 ให้ความรู้ ฝึกทักษะการจัดการกับสถานการณ์
(ภาวะวิกฤติ) การจัดการเอกสารในการเข้าถึงบริการ
สุขภาพให้แก่ผู้ป่วยติดสุราและญาติ และให้คำาปรึกษา
ครั้งที่ 3 ให้ความรู้การรับประทานยา การส่งเสริมสุขภาพ
การจัดการการเงิน
และให้คำาปรึกษา
ครั้งที่ 4 ให้ความรู้ คำาแนะนำา และแนวการสร้างโอกาสใน
การทำางาน การจัดการการเงิน และให้คำาปรึกษา
ครั้งที่ 5 เยี่ยมติดตามกิจกรรมโดยภาพรวม เสริมสร้าง

96. กกิิจกรรมททีี่่ 44..22 กลลุ่มุ่มชช่ว่วยเเหหลลือือกกัันเเออง ((SSeellff
hheellpp ggrroouupp))
• เป็นการรวมกลุ่มกันของบุคคลที่มีปัญหาคล้ายกันมา
รวมตัวกันโดยความสมัครใจ
• ใช้ประสบการณ์ของปัญหาหรือประสบการณ์แก้ไข
ปัญหาที่ผ่านมามาแบ่งปันและช่วยกันแก้ไขปัญหาซึ้่งกัน
และกัน
• กำาหนดกิจกรรมในการช่วยเหลือสนับสนุนร่วมกัน โดย
สมาชิกกลุ่ม เพื่อประโยชน์ร่วมกันระหว่างสมาชิก
แนวคิดพื้นฐานของกลุ่มช่วยเหลือกันเองเชื่อว่า บุคคลจะ
ได้รับความช่วยเหลือเป็น อย่างดีจากบุคคลที่เคยมี
ประสบการณ์มาก่อน สมาชิกกลุ่มจะร่วมแลกเปลี่ยนความ
รู้สึก การให้ข้อมูลข่าวสารจากประสบการณ์ตรงและจาก
ที่กได้ลุ่มรัช่บ ว(ยแสเหวลืงอหากัน) เอนำางแบมาช่บวปยระเหคัลืบอปสระมาคชิอกง ใน(Supportive
การปรับตัว
self help group)
ต่อปัญหาและแก้ไขปัญหาที่เกิดขึ้น
กลุ่มผู้ติดสุรานิรานาม (Alcoholics Anonymous)

97. กกิิจกรรมททีี่่ 44..33 กกาารบบำาำาบบัดัดฟฟื้นื้นฟฟูใูในนชชุมุมชนโโดดย
ชชุมุมชน
((ccoommmmuunniittyy aaccttiioonn))
ขั้นตอนหลักประกอบด้วย
1.การศึกษาเรียนรู้ชุมชน ศึกษาข้อมูลพื้นฐานของชุมชน
ลักษณะและความรุนแรงของปัญหาในชุมชน กิจกรรมใน
ชุมชนเดิมที่มีอยู่ และดำาเนินการการสำารวจชุมชน
2. การพัฒนาศักยภาพแกนนำาชุมชน โดยค้นหาและคัดเลือก
แกนนำาทั้งจากโครงสร้างองค์กรชุมชนที่มีอยู่แล้วและกลุ่ม
ประชาชนทั่วไป จุดประกายความคิดในการดำาเนินงานให้กับ
กลุ่มแกนนำาและส่งเสริมการเรียนรู้
3. การขับเคลื่อนชุมชน เพื่อให้คนในชุมชนมีความตระหนัก
รับผิดชอบและสามารถพัฒนาตนและชุมชนของตนเอง ให้
ชุมชนเกิดกระบวนการเรียนรู้ ร่วมกันวิเคราะห์ปัญหา หา
มาตรการแก้ไขปัญหา ร่วมตัดสินใจ ร่วมดำาเนินงาน ร่วมรับ