ΠΑΛΙΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ

1. ΠΑΛΙΑ ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ ΤΗΣ ΒΟΙΩΤΙΑΣ
ΜΕΤΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΚΑΙ ΕΞΕΛΛΗΝΙΣΜΟΙ

2. ‘Στην Άμφισσα ή στα
Σάλωνα σφάζουνε αρνιά; ‘
‘Τρία πουλάκια κάθουνταν ψηλά
στη Χαλκουμάτα.
Το ‘να τηράει τη Λιβαδειά και τ’
άλλο τη Λαμία ή το Ζητούνι;’
O Πλούταρχος ήταν από τη
Χαιρώνεια ή από την
Κόπραινα;

3. Τοπωνύμια είναι τα ονόματα των πόλεων των κωμοπόλεων ,των χωριών
, και των συνοικιών με τα οποία δηλώνουμε τον τόπο ή μέρος αυτού ,
όπως ΑΘΗΝΑ , ΛΙΒΑΔΕΙΑ , ΘΗΒΑ ΧΑΛΚΙΔΑ , ΤΑΝΑΓΡΑ .
«Στους διοικητικούς νόμους μετά το 1831 εντοπίζονται οι πρώτες
μετονομασίες» τοπωνυμίων και «αποκαθίσταται ο τοπωνυμικός χάρτης
του ελληνικού βασιλείου, αποτυπώνοντας τη συνέχεια του ελληνικού
πολιτισμού μέσα στους αιώνες», λέει η δρ Ελένη Κυραμαργιού.
Στην προσπάθεια να αφεθεί στη λήθη το τουρκικό παρελθόν, πολλά χωριά
έχουν αλλάξει πάνω από μία φορές όνομα, ενώ άλλα έχουν επιστρέψει
στο τουρκικό γιατί η ιστορία τους δεν τα επέτρεπε να αλλάξουν. Το χωριό
Κιλελέρ για παράδειγμα, που είναι τόσο στενά συνδεδεμένο με το
αγροτικό κίνημα των αρχών του προηγούμενου αιώνα, μετονομάζεται το
1919 σε Κυψέλη για να λάβει την παλιά του ονομασία Κιλελέρ το 1985.
Η πρώτη επίσημη εμφάνιση των ονομάτων των οικισμών της Ελλάδας,
βρίσκεται στο φύλλο της Εφημερίδος της Κυβερνήσεως, αριθμός 80
(παράρτημα) της 28ης
Δεκεμβρίου 1836. Τοπωνύμια τούρκικα, αρβανίτικα,
σλαβικά ή σλαβοφανή, φράγκικα, καταλανικά, βλάχικα και άλλα,
εξελληνίζονται ή αντικαθίστανται τις περισσότερες φορές.
Αργότερα, στις 8 Ιουνίου 1909, δημοσιεύτηκε το Βασιλικό Διάταγμα «περί
συστάσεως Επιτροπείας προς μελέτην των τοπωνυμίων της Ελλάδος και
εξακρίβωσιν του ιστορικού λόγου αυτών». Η υπό σύσταση Επιτροπή θα
γνωμοδοτούσε για τη μεταβολή τόσο των «αλλόγλωσσων» ή
«κακόφωνων» ονομάτων που δεν είχαν «ιστορική αξία», όσο και για
τοπωνύμια που είχαν μετονομαστεί μετά τη σύσταση του Κράτους αλλά
στο μεταξύ είχαν θεωρηθεί ακατάλληλα για διάφορους λόγους».
«Υπό την προεδρία του καθηγητή Λαογραφίας Ν. Γ. Πολίτη, το έργο της
εύρεσης «εύηχων και όμορφων» ονομάτων ανέλαβαν επιφανείς
καθηγητές πανεπιστημίου, όπως ο Σπ. Λάμπρος (ιστορικός), ο Γ.
Χατζηδάκις (γλωσσολόγος), ο Γρ. Βερναρδάκης (φιλόλογος), ο Χρ.
Τσούντας (αρχαιολόγος), ο Π. Καββαδίας (αρχαιολόγος), ο Κ. Ν. Ράδος
(καθηγητής Ναυτικής Ιστορίας), ο έφορος αρχαιοτήτων Γ. Σωτηριάδης, ο
Κλ. Στέφανος, διευθυντής του Ανθρωπολογικού Μουσείου, καθώς και οι
λόγιοι, Δ. Γρ. Καμπούρογλου και Κ. Παπαμιχαλόπουλος. Στην Επιτροπή
συμμετείχαν επίσης ανώτατα στελέχη της δημόσιας διοίκησης
επιφορτισμένα με απογραφικές και χαρτογραφικές αρμοδιότητες, όπως ο
Αρ. Βάμπας, τμηματάρχης του Υπουργείου Εσωτερικών, ο Μ. Χρυσοχόος,
χαρτογράφος και ο Γ. Χωματιανός διευθυντής της υπηρεσίας απογραφής
του πληθυσμού. Βέβαια πριν φτάσει σ’ αυτή την επίσημη επιτροπή
προηγούνταν μια άλλη, αφού σε κάθε χωριό είχε ορισθεί μία τριμελής
επιτροπή (παπάς, πρόεδρος, δάσκαλος) για να προτείνουν έως 3
τοπωνύμια, από τα οποία επιλεγόταν το ένα, για να ακολουθηθεί η
υπόλοιπη διαδικασία».
Σε πλήρη αρμονία με τα ήδη διαμορφωμένα κριτήρια μετονομασίας, οι
προτάσεις για τον εξελληνισμό των τοπωνυμίων στηρίζονταν (κατά σειρά
προτεραιότητας) στην αρχαία γεωγραφία, τη βυζαντινή γεωγραφία, την
ετυμολογία των ξένων ονομάτων και τέλος, στη μετάφρασή τους στα
ελληνικά.
«Μα είναι ανεκτόν, διά όνομα του Θεού και των Θεών, ο Σωκράτης και ο
Αριστείδης να είναι από το Μπραχάμι, ο Θεμιστοκλής από το Λιόπεσι και

4. ο Θηραμένης και ο Θρασύβουλος από το Κοκοτσίνι;» έγραφε ο Δημήτριος
Καμπούρογλου το 1920 στο βιβλίο του «Τοπωνυμικά παράδοξα».
Το Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (ΕΙΕ)
δημιούργησε μία εύχρηστη βάση δεδομένων που περιέχει 4.981
μετονομασίες οικισμών της Ελλάδας από τον 19ο έως τον 21ο αιώνα, από
τη σύσταση του σύγχρονου ελληνικού κράτους, τη μεταρρύθμιση
Καλλικράτη το 2011 έως και σήμερα. Στην ιστοσελίδα του ερευνητικού
προγράμματος settlement-renames.eie.gr «Μετονομασίες Οικισμών της
Ελλάδας, 19ος – 21ος αιώνας» οι επισκέπτες μπορούν να αναζητήσουν
πληροφορίες για το νέο και το παλαιό όνομα των οικισμών. Η ερευνητική
δουλειά που αποτυπώνεται στο settlement-renames.eie.gr αποτελεί
οδηγό για να ανακαλύψουμε το παρελθόν μας, όπως επιβεβαιώνει η δρ
Ελένη Κυραμαργιού, μεταδιδακτορική ερευνήτρια ΙΙΕ/ΕΙΕ και μέλος της
ερευνητικής ομάδας.
Παίρνοντας λοιπόν αφορμή την ετυμολογία της λέξεως τοπωνύμιο , και
τις ρίζες του καθενός μας , ας κάνουμε μια μικρή αναφορά στις παλιές
ονομασίες των χωριών του νομού μας , και όχι μόνο .
Παλιά τοπωνύμια που διατηρήθηκαν προέρχονται από:
 την αρχαία και νεότερη ιστορία (ΘΗΒΑ, ΤΑΝΑΓΡΑ, ΕΛΙΚΩΝΑΣ, ΠΑΡΝΑΣΣΟΣ, ΔΙΟΝΥΣΟΣ, ΠΛΑΤΑΙΕΣ, ΘΕΣΠΙΕΣ, ΘΙΣΒΗ, ΑΚΡΑΙΦΝΙΟ,ΑΛΙΑΡΤΟΣ,
ΛΕΒΑΔΕΙΑ, ΥΨΗΛΑΝΤΗ)
Οι μετονομασίες τοπωνυμίων περιλαμβάνουν:
 ονόματα Αγίων (ΑΓΙΑ ΑΝΝΑ, ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ)
 το σχηματισμό οικισμών (ΣΧΗΜΑΤΑΡΙ)
 το χρώμα του εδάφους ή των σπιτιών (ΚΟΚΚΙΝΟ, ΠΡΑΣΙΝΟΝ, ΑΣΠΡΑ ΣΠΙΤΙΑ)
 τη μορφή του εδάφους (ΚΑΜΠΟΣ , ΜΑΚΡΥΚΑΜΠΟΣ , ΒΑΘΥΛΑΚΟΣ)
 τη θέση και τον περιβάλλοντα χώρο (ΠΡΟΣΗΛΙΟ, ΠΥΡΓΟΣ, ΠΕΤΡΑ, ΑΚΟΝΤΙΟ)
 διάφορους τύπους νερού (ΜΑΥΡΟΝΕΡΙ - παραπόταμος του Κηφισού))
 δέντρα, φυτά και καρπούς (ΟΙΝΟΦΥΤΑ, ΔΑΦΝΗ, ΑΝΘΟΧΩΡΙ, ΑΜΠΕΛΟΧΩΡΙ, ΒΑΓΙΑ, ΠΛΑΤΑΝΑΚΙΑ, ΕΛΑΙΩΝΑΣ, ΚΑΡΥΑ)
 ζωώνυμα ή τους διαφόρους τόπους που συχνάζουν τα ζώα (ΜΕΛΙΣΣΟΧΩΡΙ, ΛΕΟΝΤΑΡΙ)
 το κυριότερο και συνηθέστερο επάγγελμα των κατοίκων
 από τα ονόματα των ιδρυτών των χωριών (ΜΠΡΑΤΣΙ – από τον ΜΠΑΡΤΣΙ – ΤΟΝΤΟΡ)

5.  Ξένα τοπωνύμια που άλλαξαν ή διατηρήθηκαν
 Φράγκικα - Καταλανικά (ΔΕΓΛΕ ή ΔΕΓΛΕΣ (ΜΑΥΡΟΓΕΙΑ))
 Βλάχικα (ΑΡΑΧΩΒΑ?) ή Σλάβικα (ΑΡΑΧΩΒΑ? ΖΕΜΕΝΟ)
 Αρβανίτικα (ΤΑΤΟΪ)
 Τούρκικα (ΚΑΡΑΧΟΥΣΕΪΝ, ΡΟΥΜΕΛΗ)
ΕΠΑΡΧΙΑ ΛΙΒΑΔΕΙΑΣ
1) ΑΓΟΡΙΑΝΗ ------------- ( ΑΓΙΑ – ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ)
2) ΒΕΛΗ ---------------------( ΠΡΟΣΗΛΙΟ )
3) ΒΡΑΝΕΖΙ -----------------( ΑΓΙΟΣ ΣΠΥΡΙΔΩΝΑΣ )
4) ΒΡΑΣΤΑΜΙΤΕΣ ---------( ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ )
5) ΓΡΑΝΙΤΣΑ ---------------( ΛΑΦΥΣΤΙΟ )
6) ΔΕΓΛΕΣ ------------------( ΜΑΥΡΟΓΕΙΑ )
7) ΖΑΓΑΡΑΣ ----------------( ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΡΙΑ )
8) ΖΕΡΙΚΙ --------------------( ΕΛΙΚΩΝΑΣ )
9) ΚΑΜΠΙΑΣ ---------------( ΑΓΙΟΣ – ΝΙΚΟΛΑΟΣ )
10) ΚΑΠΡΑΙΝΑ --------------( ΧΑΙΡΩΝΕΙΑ )
11) ΚΑΣΝΕΣΙ -----------------( ΜΑΥΡΟΝΕΡΙ )
12) ΚΟΥΤΟΥΜΟΥΛΑΣ---- ( ΚΟΡΩΝΕΙΑ )
13) ΚΑΡΑΜΟΥΣΑ -----------( ΑΓΙΟΙ – ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ )
14) ΚΡΑΒΑΣΑΡΑΣ ----------( ΒΑΣΙΛΙΚΑ )
15) ΚΟΥΚΟΥΡΑ -------------( ΑΓΙΑ ΑΝΝΑ )
16) ΚΡΙΜΠΑΣ ----------------( ΑΛΙΑΡΤΟΣ )
17) ΜΑΜΟΥΡΑ --------------( ΑΛΑΛΚΟΜΕΝΕΣ )
18) ΜΠΕΛΕΣΙ ----------------( ΑΝΘΟΧΩΡΙ )
19) ΜΠΕΣΧΕΝΙ --------------( ΠΑΡΟΡΙ )
20) ΜΟΥΛΚΙ -----------------( ΑΛΙΑΡΤΟΣ )

6. 21) ΜΠΙΣΠΑΡΔΙ -------------( ΑΚΟΝΤΙΟ )
22) ΜΠΡΑΜΑΓΑ ------------( ΘΟΥΡΙΟ )
23) ΠΕΤΡΟΜΑΓΟΥΛΑ -----( ΟΡΧΟΜΕΝΟΣ )
24) ΣΙΑΧΟΥ ------------------( ΠΕΤΡΑ)
25) ΣΚΡΙΠΟΥ ------------------( ΟΡΧΟΜΕΝΟΣ )
26) ΣΟΥΡΠΗ -------------------( ΑΝΑΛΗΨΗ )
27) ΣΤΕΒΕΝΙΚΟ ---------------( ΑΓΙΑ ΤΡΙΑΔΑ )
28) ΤΖΑΜΑΛΙ ----------------- ( ΔΙΟΝΥΣΟΣ )
ΕΠΑΡΧΙΑ ΘΗΒΩΝ
1) ΑΜΠΕΛΟΣΑΛΕΣΙ---------------- ( ΑΜΠΕΛΟΧΩΡΙ )
2) ΒΑΘΥ --------------------------( ΑΥΛΙΔΑ )
3) ΓΕΡΑΛΙ -------------------------( ΦΑΡΟΣ )
4) ΔΑΡΙΜΑΡΙ ----------------------( ΔΑΦΝΗ )
5) ΔΕΡΒΕΝΟΣΑΛΕΣΙ------------ ( ΠΥΛΗ )
6) ΔΟΜΒΡΑΙΝΑ ------------------( ΚΟΡΥΝΗ ΔΕΝ ΚΑΤΑΧΥΡΩΘΗΚΕ )
7) ΔΡΑΜΕΣΙ -----------------------( ΠΑΡΑΛΙΑ ΑΥΛΙΔΟΣ )
8) ΔΡΙΤΣΑ --------------------------( ΑΡΜΑ )
9) ΕΡΗΜΟΚΑΣΤΡΟ --------------( ΘΕΣΠΙΕΣ )
10) ΚΑΒΑΣΙΛΑ --------------------( ΠΡΑΣΙΝΟ )
11) ΚΑΚΟΣΑΛΕΣΙ---------------- ( ΑΥΛΩΝΑΣ ΑΤΤΙΚΗΣ )
12) ΚΑΚΟΣΙ ------------------------( ΘΙΣΒΗ )
13) ΚΑΡΑΝΤΑΣ --------------------( ΕΛΛΟΠΙΑ )
14) ΚΑΡΔΙΤΣΑ ---------------------( ΑΚΡΑΙΦΝΙΟ )
15) ΚΑΣΚΑΒΕΛΙ -------------------( ΛΕΟΝΤΑΡΙ )
16) ΚΛΕΙΝΤΕΤΙ – ΓΚΛΕΙΝΤΕΤΙ- ( ΚΛΕΙΔΙ )
17) ΚΟΚΛΑ --------------------------( ΠΛΑΤΑΙΕΣ )

7. 18) ΚΑΚΟΝΙΣΧΥΡΙ ----------------( ΠΑΝΑΚΤΟΣ )
19) ΚΑΣΝΕΣΙ ------------------------( ΒΑΓΙΑ )
20) ΚΡΙΕΚΟΥΚΙ ---------------------( ΕΡΥΘΡΕΣ – ΑΤΤΙΚΗΣ )
21) ΚΡΙΜΠΑΤΣΙ ---------------------( ΚΑΛΟ ΧΩΡΙΟ )
22) ΚΡΩΡΑ ----------------------------( ΣΤΕΦΑΝΗ )
23) ΛΙΑΤΑΝΗ ------------------------( ΑΓΙΟΣ ΘΩΜΑΣ )
24) ΜΟΥΣΤΑΦΑΔΕΣ ---------------( ΚΑΛΛΙΘΕΑ )
25) ΜΠΑΛΤΣΑ -----------------------( ΜΕΛΙΣΟΧΩΡΙ )
26) ΒΡΑΤΣΙ ---ΜΠΡΑΤΣΙ----------( ΤΑΝΑΓΡΑ )
27) ΜΩΡΟΚΑΜΠΟΣ --------------- (ΒΑΓΙΑ )
28) ΠΑΛΙΟΠΑΝΑΓΙΑ --------------( ΑΣΚΡΗ )
29) ΠΑΡΑΠΟΥΓΓΙΑ ---------------( ΛΕΥΚΤΡΑ )
30) ΡΑΠΕΝΔΩΣΑ -------------------( ΔΑΦΝΟΥΛΑ )
31) ΣΠΑΙΔΕΣ -------------------------( ΕΛΑΙΩΝΑΣ )
32) ΣΤΑΝΙΑΤΕΣ ---------------------( ΟΙΝΟΦΥΤΑ )
33) ΣΥΡΤΖΙ ---------------------------( ΥΠΑΤΟ )
34) ΤΟΠΟΛΙΑ -----------------------( ΚΑΣΤΡΟ)
35) ΧΑΛΙΑ ---------------------------( ΔΡΟΣΙΑ )
36) ΧΛΕΜΠΟΤΣΑΡΙ--------------- ( ΑΣΩΠΙΑ )
37) ΧΩΣΤΙΑ -------------------------( ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ )
38) ΟΥΓΚΡΑ--------------------------( ΥΛΙΚΗ ) .
Τα χωριά της Αττικής που είναι κοντά στα δικά μας χωριά είχαν τις εξής ονομασίες παλιότερα .
1 ) ΚΙΟΥΡΚΑ -------------( ΑΦΙΔΝΑΙ )
2) ΜΠΟΓΙΑΤΙ -------------( ΟΙΟΝ )
3) ΜΗΛΕΣΙ ----------------( ΑΠΟ ΤΟ ΜΙΛΗΤΟΣ )

8. 4) ΜΠΟΥΓΑ ……………..( ΜΑΥΡΟΣΟΥΒΑΛΑ )
5) ΚΑΚΟΣΑΛΕΣΙ --------( ΑΥΛΩΝΑΣ )
ΧΩΡΙΑ ΚΑΙ ΠΟΛΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΑΣ ΜΕ ΤΙΣ ΠΑΛΙΟΤΕΡΕΣ ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΤΟΥΣ.
-Η Λιβαδειά επί Ομήρου ταυτιζόταν με τη Μίδεια που αργότερα μετονομάστηκε σε Λεβάδεια
-Ο σύγχρονος Ορχομενός προέκυψε την δεκαετία του 1960 από την συνένωση της Πετρομαγούλας και της Σκριπούς
-Ο Ελικώνας μέχρι το 1953 ονομαζόταν Ζερίκι-α (αρβανίτικο προέλευσης)
-Το Λαφύστιο ονομαζόταν Γρανίτσα μέχρι το 1927. (σλαβικής προέλευσης)
-Η Δαύλεια είναι η αρχαία Δαυλίδα («δαυλός» σημαίνει πυκνός)
-Το Μαυρονέρι -παραπόταμος του Κηφισού- ονομαζόταν Κασνέσιο μέχρι το 1927
-Η Χαιρώνεια μέχρι το 1928 ονομαζόταν Κάπραινα
-Το Θούριο ονομαζόταν Μπράμαγα ή Πράμαγα μέχρι το 1927 (τουρκικής ή αρβανίτικής προέλευσης)
-Το Παρόριο ( Παρόρι) ονομαζόταν Μπεσχένι μέχρι το 1930
-Το Κυριάκι εικάζεται ότι βρίσκεται στο ίδιο χώρο που την αρχαιότητα βρισκόταν η Φωκική πόλη Φλυγόνιο
-Το Στείρι είναι η συνέχεια της Στείριδας
-Το Δίστομο λεγόταν Αμβρυσσός.
-Η Ανάληψη μέχρι το 1955 ονομαζόταν Σούρπη (αρμενικής προέλευσης—σούρπ: άγιος )
-Η Πέτρα μέχρι το 1928 ονομαζόταν Σιάχος
-Το Προσήλιο ως το 1953 το όνομα του ήταν Βελής
-Ο Υψηλάντης η παλαιότερη ονομασία ήταν Βρασταμίτες μέχρι το 1953.
-Ο Άγιος Δημήτριος αποτέλεσε έδρα της ομώνυμης κοινότητας, στην οποία ανήκε και ο οικισμός Μαυρόγεια από το 1912
-Ο Άγιος Σπυρίδωνας ονομαζόταν Βρανέζι μέχρι το 1927 (αρβανίτικο)
-Η Κορώνεια ονομαζόταν Κουτουμουλάς ή Κοντομουλάς (αρβανίτικής προέλευσης)
-Το Ανθοχώρι ονομαζόταν Μπέλες(ι) μέχρι το 1928 (?φράγκικης ή καταλανικής προέλευσης)

9. -Τα Βασιλικά ονομάζοταν Κραβασαράς μέχρι το 1953 (περσικής προέλευσης, «καραβάν» και «σεράι» που σημαίνουν και οι δυο μαζί σε ελεύθερη
μετάφραση «πανδοχείο)
-Η Αγία Άννα ονομαζόταν Κούκουρα μέχρι το 1955. (αρβανίτικης προέλευσης)
-Η Αγία Τριάδα ονομαζόταν Στεβενίκο μέχρι το 1955. (ελληνοβλαχικής προέλευσης)
-Ο Πανοπεύς είναι το σημερινό χωριό Άγιος Βλάσιος
-Το Ακόντιο (αρχαίο όρος Ακόντιο) ονομαζόταν Μπιστμπάρδι (τουρκικής προέλευσης) μέχρι το 1927
-Το Ακραίφνιο ως το 1933 ονομαζόταν Καρδίτσα, Kardanitza στην καταλανική περίοδο/ καθαρός, ανόθευτος/ ή από τις καρυδίτσες του βαμβακιού (δηλ.
βαμβακοκαρυδίτσα>Καρδίτσα)
-Η Άσκρη μέχρι το 1953 ονομαζόταν Παλαιοπαναγιά/ πατρίδα του μεγάλου επικού ποιητή της αρχαιότητας Ησίοδου/ Στο λεξικό του Ησύχιου το
λήμμα Άσκρα σημαίνει δρυς άκαρπος
-Οι Αλαλκομενές -αρχαίο πόλη- ονομάζονταν μέχρι το 1927 Μαμούρα – (τουρκικής προέλευσης—memur : υπάλληλος))
-Ο Διόνυσος ονομαζόταν Τσαμάλι ή Τζαμάλιον μετά το 1955
-Ο Ελεώνας Θηβών όνομα του προέρχεται από τα έλη, μέχρι το 1955 ονομαζόταν Σπαήδες (τουρκικής προέλευσης-- sepāhī «στρατιώτης»)
-Η Ευαγγελίστρια ονομαζόταν Ζαγαρά μέχρι το 1927,
-Ο Έξαρχος
-Η Ελλοπία ονομαζόταν Καραντάς μέχρι το 1916 (τουρκικής προέλευσης—Μαύρη Πέτρα) μάλλον λόγω των ασβεστολιθικών πετρωμάτων που ως βράχοι
γκρίζου χρώματος περικυκλώνουν το χωριό.
-Η Θίσβη -Τη Βυζαντινή περίοδο μετονομάστηκε σε Καστόριο – το 1915 μετονομάστηκε Κακόσι ή Καστοριά (Κακός ¨Οσιος. Το Όνομα Κακόσι οφείλετε Σε Ένα
Γεγονός Που Εκτυλίχθηκε Στη Θίσβη. Ενδιάμεσα Στα Δύο Υψώματα Της Αρχαίας Θίσβης Ασκήτευε Ένας Μοναχός Τον Οποίο Οι Κάτοικοι Εκτιμούσαν Πάρα Πολύ, Γι’ Αυτό Και Τον Ονόμαζαν
Όσιο. Κάποια Μέρα Ανακάλυψαν Ότι Ο Μοναχός Ευθυνόταν Για Το Σύνολο Των Κλοπών Που Είχαν Γίνει. Οι Κάτοικοι Τον Έδιωξαν Και Ο Χώρος Που Ασκήτευε Ονομάστηκε «Κακόσιον».)
-Οι Θεσπιές με παλαιότερη ονομασία το "Ρημόκαστρο" ή "Ερημόκαστρο"
-Το Κάστρο ονομαζόταν Τοπόλια μέχρι το 1953
-Τα Λεύκτρα μέχρι το 1915 ονομαζόταν Παραπούγγια (αρβανίτικής προέλευσης)
-Το Νταριμάρι-Στεφάνη
-Το Δερβενοσάλεσι-Πύλη
-Το Λεοντάρι μέχρι το 1930 ονομαζόταν Κασκαβέλλι (φράγκικης ή καταλανικής προέλευσης--κασκαβάλλι ( ιταλικά cacio cavallo ) , που σημαίνει σκληρό
τυρί ( κεφαλοτύρι )
-Το Μελισσοχώρι μέχρι το 1953 ονομαζόταν Μπάλτσα

10. -Τα Οινόφυτα παλιότερα ο οικισμός ονομαζόταν Στανιάτες
-Οι Πλαταιές ονομαζόταν Κόκλα μέχρι το 1916
-Ο Πρόδρομος μέχρι το 1955 ονομαζόταν Χώστια, μετονομάστηκε αρχικά σε Ελικών
-H Τανάγρα ονομαζόταν Βράτσι μέχρι το 1915
-Το Ύπατο ονομαζόταν Σύρτζι μέχρι το 1930
-Η Τιθορέα ή Άνω Τιθορέα μέχρι το 1926 ονομαζόταν Βελίτσα
-Η Ελάτεια μέχρι το 1916 ονομαζόταν Δραχμάνι
-Οι Δελφοί παλαιότερα ο οικισμός ονομαζόταν Καστρί
-Ο Επτάλοφος μέχρι το 1928 ονομαζόταν Αγόριανη
-Η Λιλαία μέχρι το 1928 ονομαζόταν Κάτω Αγόριανη
-Ο Πολύδροσος μέχρι το1928 ονομαζόταν Σουβάλα
-Η Αμφίκλεια η πρώτη ονομασία της ήταν Οφιτεία κι έπειτα Αμφίκαια. Ονομαζόταν Δαδί ως το 1915
-Η Κάτω Τιθορέα παλαιότερη ονομασία ήταν Κηφισοχώρι
-Η Δεσφίνα στην αρχαιότητα είχε την ονομασία Εχεδάμεια.
-Η Θήβα επί τουρκοκρατίας ονομαζόταν Ιστίφα

11. ΠΗΓΕΣ
Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών/Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Αθήνα 2020
https://settlement-renames.eie.gr/
Πανδέκτης, μετονομασίες των οικισμών της Ελλάδας
Δημήτριος Καμπούρογλου «Τοπωνυμικά παράδοξα», 1920
https://mavromati.gr/history
Πλούταρχος ο Χαιρωνεύς – Η ζωή και το έργο του Έλληνα ιστορικού