Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийн танилцуулга www.advocate.mn

1. ЭРҮҮГИЙН ХУУЛЬД НЭМЭЛТ,
ӨӨРЧЛӨЛТ ОРУУЛАХ ТУХАЙ ХУУЛИЙН
ТАНИЛЦУУЛГА
Бэлтгэсэн: Б.Байгаль
Э.Шүрэнцэцэг
2022-12-30

2. 1. Хуулийн танилцуулга;
2. Хуулийг боловсруулах үндэслэл, шаардлага;
3. Хуульд орж буй нэмэлт, өөрчлөлт
Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт
оруулахтухай хуулийн танилцуулга
АГУУЛГА

3. Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт
оруулах тухай хуулийн төслийг Засгийн газраас 2022 оны арванхоёр дугаар
сарын 14-ны өдөр өргөн мэдүүлсэн.
Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуулийг яаралтай горимоор
2022 оны 12 сарын 16-ны өдөр УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанаар хоёр
хоногт хэлэлцэн баталсан.
Хуулийн товч танилцуулга
Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт
оруулах тухай хуулийн танилцуулга

4. Лицензийн
гэрээг
бүртгүүлэхэдда
раах бичиг
баримтыг хамт
ирүүлнэ.
Эрүүгийн хуулийн Хорин хоёрдугаар бүлэгт заасан Эрх мэдэл, албан
тушаалын байдлаа урвуулан ашиглах гэмт хэргийн үндсэн болон хүндрүүлэх
бүрэлдэхүүн нь адил хэмжээний ял хариуцлага оногдуулахаар заасан байгааг
ялгамжтай байхаар өөрчлөх, энэ бүлгийн зарим төрлийн гэмт хэргийн шинжийг
тодорхой болгох, зарим гэмт хэргийг шинээр нэмж хуульчлах, Хахууль авах гэмт
хэргийн субьектийг нийтийн албан тушаалтнаас бусад этгээд хамаарахаар ялган
тодорхойлох, энэ бүлэгт заасан гэмт хэрэгт оногдуулах ялын бодлогыг чангатгах
зэрэг өөрчлөлтийг хийж авлигатай тэмцэх төрийн бодлогыг чангатгах шаардлагатай
байна.
Гэмт хэрэг үйлдсэн нь тогтоогдсон, гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн хүнд
гэмт хэргийг нотлоход дэмжлэг үзүүлсэн байдлыг харгалзан оногдуулах хорих
ялыг хөнгөрүүлэх, хорихоос өөр төрлийн ялыг сонгон оногдуулах, эрүүгийн
хариуцлагаас чөлөөлөх, хорих ял оногдуулахгүйгээр тэнсэх эрх зүйн
зохицуулалтыг боловсронгуй болгох шаардлагатай байна.
Гэмт хэргийг хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан үндэслэлээр эрүүгийн
хариуцлагаас чөлөөлөх тохиолдолд гэмт хэрэг үйлдэж олсон хөрөнгө, орлогыг
хурааж, улсын төсөвт төвлөрүүлдэггүй байдлыг халж, уг хөрөнгө, орлогыг хурааж
улсын орлого болгохоор тусгах шаардлагатай байна.
1
2
3
Практик шаардлага
Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт
оруулахтухай хуулийн танилцуулга

5. Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт
оруулах тухай хуульд оруулсан нэмэлт
Эрүүгийн хуулийн 1.10 дугаар зүйл. Гэмт хэргийн хөөн хэлэлцэн хугацаа
7.Хуулиар халдашгүй байдлыг баталгаажуулсан албан тушаалтны бүрэн эрхийг эрх бүхий
байгууллага, албан тушаалтан түдгэлзүүлээгүй бол гэмт хэргийг хөөн хэлэлцэх хугацааг зогсоож,
бүрэн эрх дуусгавар болсны дараа тоолж эхэлнэ.
8.Гэмт хэрэг үйлдсэн этгээд түүнийг яллагдагчаар татахаас өмнө оргон зайлсан бол гэмт хэргийг
хөөн хэлэлцэх хугацаа тоолохыг оргон зайлсан өдрөөс эхлэн зогсоож уг этгээд баригдсан, эсхүл
хэргээ өөрөө илчилж ирсэн өдрөөс эхлэн яллагдагчаар татах хүртэл хөөн хэлэлцэх хугацааг сэргээн
тоолно.
9.Гэмт хэрэг үйлдэж олсон хөрөнгө, орлогыг гэмт хэргийг хөөн хэлэлцэх хугацаа дууссан эсэхээс үл
хамааран шүүхийн шийдвэрээр хурааж улсын орлого болгоно.

6. Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт
оруулах тухай хуульд оруулсан нэмэлт
Эрүүгийн хуулийн 22.12. Хуулийн этгээдийн эрх мэдлийг урвуулан ашиглах
2.Энэ гэмт хэргийг төрийн өмчийн, төрийн өмчийн оролцоотой хуулийн этгээдийн удирдах,
гүйцэтгэх албан тушаалтан үйлдсэн бол нийтийн албанд ажиллах эрхийг хоёр жилээс таван жил
хүртэл хугацаагаар хасаж таван мянга дөрвөн зуун нэгжээс хорин долоон мянган нэгжтэй тэнцэх
хэмжээний төгрөгөөр торгох, эсхүл нэг жилээс таван жил хүртэл хугацаагаар зорчих эрхийг
хязгаарлах, эсхүл нэг жилээс таван жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ.

7. Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт
оруулах тухай хуульд оруулсан нэмэлт
Эрүүгийн хуулийн 22.13. Хахууль авах
1.Нийтийн албан тушаалтнаас бусад этгээд хахууль өгөгчийн ашиг сонирхлын үүднээс ажлын чиг үүргээ
хэрэгжүүлсний хариуд, эсхүл хэрэгжүүлэхийн тулд шууд, эсхүл бусдаар дамжуулан хахууль өгөхийг
шаардсан, авсан бол нийтийн албанд ажиллах эрхийг хоёр жилээс таван жил хүртэл хугацаагаар хасаж
хоёр мянга долоон зуун нэгжээс арван дөрвөн мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр торгох,
зургаан сараас гурван жил хүртэл хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах, эсхүл зургаан сараас гурван
жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ.
2.Нийтийн албан тушаалтнаас бусад этгээд хахууль өгөгчийн ашиг сонирхлын үүднээс ажлын чиг үүргээ
хэрэгжүүлээгүйн хариуд, эсхүл хэрэгжүүлэхгүй байхын тулд, эсхүл гүйцэтгэх ёсгүй үйлдлийг хийсэн,
эсхүл хийхийн тулд шууд, эсхүл бусдаар дамжуулан хахууль өгөхийг шаардсан, авсан бол нийтийн
албанд ажиллах эрхийг хоёр жилээс таван жил хүртэл хугацаагаар хасаж нэг жилээс таван жил хүртэл
хугацаагаар зорчих эрхийг хязгаарлах, эсхүл нэг жилээс таван жил хүртэл хугацаагаар хорих ял
шийтгэнэ.

8. Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт
оруулах тухай хуульд оруулсан нэмэлт
Эрүүгийн хуулийн 22.13. Хахууль авах
3.Энэ гэмт хэргийг хясан боогдуулах аргаар үйлдсэн, эсхүл энэ гэмт хэргийн улмаас их
хэмжээний хохирол учруулсан бол нийтийн албанд ажиллах эрхийг хоёр жилээс найман жил
хүртэл хугацаагаар хасаж хоёр жилээс найман жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ.

9. Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт
оруулах тухай хуульд оруулсан нэмэлт
Эрүүгийн хуулийн 4.2.Баривчлах, таслан зогсоох зорилгоор халдах
Тайлбар: -Энэ хуульд заасан "хууль сахиулагч" гэж цагдаа, тагнуул, авлигатай тэмцэх, шүүхийн
шийдвэр гүйцэтгэх, төрийн тусгай хамгаалалтын албаны алба хаагч, хуулиар тусгайлан эрх олгосон
эрх бүхий этгээд, байгаль хамгаалагчийг ойлгоно.
Эрүүгийн хуулийн 5.3.Торгох ял
3 дахь хэсэг-Энэ хуульд заасан нэг нэгж нь нэг мянган төгрөгтэй тэнцүү байна. Энэ хуулийн 23
дугаар бүлэгт заасан авлигын гэмт хэрэгт оногдуулах торгох ялын нэгж нь хоёр мянган төгрөгтэй
тэнцүү байна.
Эрүүгийн хуулийн 5.7.Эрх хасах ял
1 дэх хэсэг-Гэмт хэрэг үйлдсэн хүний нийтийн албанд ажиллах, мэргэжлийн үйл ажиллагаа
явуулах, эсхүл бусад тодорхой эрхийг нэг жилээс найман жил эсхүл энэ хуулийн тусгай ангид
заасан тохиолдолд нийтийн албанд ажиллах эрхийг бүх насаар нь хүртэл хугацаагаар хориглохыг
эрх хасах ял гэнэ.

10. Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт
оруулах тухай хуульд оруулсан нэмэлт
Эрүүгийн хуулийн 6.14.Өршөөл, уучлал үзүүлэх
2 дахь хэсэг-Энэ хуульд заасан хүн төрөлхтний аюулгүй байдал, энх тайвны эсрэг, авлигын гэмт
хэрэгт өршөөл, уучлал үзүүлэхгүй.
Эрүүгийн хуулийн 22.8.Төсвийн хөрөнгийг зориулалтын бусаар зарцуулах
2 дахь хэсэг-Энэ гэмт хэргийн улмаас их хэмжээний хохирол учирсан бол нийтийн албанд ажиллах
эрхийг хоёр жилээс найман жил хүртэл хугацаагаар хасаж, жилээс найман жил хүртэл хугацаагаар
хорих ял шийтгэнэ.
Эрүүгийн хуулийн 22.9.Төрийн өмчийн төсвийн бус хөрөнгийг зориулалтын бусаар зарцуулах
2 дахь хэсэг-Энэ гэмт хэргийн улмаас их хэмжээний хохирол учирсан бол нийтийн албанд ажиллах
эрхийг хоёр жилээс найман жил хүртэл хугацаагаар хасаж, хоёр жилээс найман жил хүртэл
хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ.

11. Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт
оруулах тухай хуульд оруулсан өөрчлөн найруулалт
Эрүүгийн хуулийн 5.3. Торгох ял
2.Торгох ялын хэмжээ нь дөрвөн зуун тавин нэгжээс
дөчин мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөг байна.
Эрүүгийн хуулийн 6.7. Гэм буруугаа хүлээн
зөвшөөрсөн хүнд хүлээлгэх эрүүгийн хариуцлагыг
хөнгөрүүлэх, эрүүгийн харицлагаас чөлөөлөх
Эрүүгийн хуулийн 6.7.
Гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн хүнд
оногдуулах хорих ялыг хөнгөрүүлэх, ялаас
чөлөөлөх, албадлагын арга хэмжээ хэрэглэх
Эрүүгийн хуулийн 5.3. Торгох ял
2.Торгох ялын хэмжээ нь нэг зуун нэгжээс дөчин
мянган нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөг байна.
өмнө: өөрчлөн найруулалт:

12. Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт
оруулах тухай хуульд оруулсан өөрчлөн найруулалт
Эрүүгийн хуулийн 6.7.Гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн хүнд оногдуулах хорих ялыг хөнгөрүүлэх,
ялаас чөлөөлөх, албадлагын арга хэмжээ хэрэглэх
1 дэх хэсэг-Шүүх гэмт хэрэг үйлдсэн нь тогтоогдсон, гэм буруугаа хүлээн зөвшөөрсөн хүний гэмт
хэрэг үйлдсэн нөхцөл байдал, учруулсан хохирол, хор уршгийн шинж чанар, хувийн байдал,
мөрдөн шалгах ажиллагааг шуурхай явуулж гэмт хэргийг нотлоход дэмжлэг үзүүлсэн байдлыг
харгалзан дараах байдлаар эрүүгийн хариуцлагыг хөнгөрүүлж, эсхүл эрүүгийн хариуцлагаас
чөлөөлж болно:
1.1.энэ хуулийн тусгай ангид хорих ял оногдуулахаар заагаагүй, эсхүл хорих ялын дээд хэмжээг гурван
жил, түүнээс бага хугацаагаар тогтоосон гэмт хэрэг үйлдсэн хүн тухайн гэмт хэргийн улмаас учруулсан
хохирлоо нөхөн төлсөн бол хорих ялыг хөнгөрүүлэх, эсхүл хорихоос өөр төрлийн ялыг сонгон
оногдуулах, эсхүл эрүүгийн хариуцлагаас чөлөөлөх; тухайн гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлоо
нөхөн төлөхөө илэрхийлсэн бол хорихоос өөр төрлийн ялыг сонгон оногдуулах, эсхүл хорих ял
оногдуулахгүйгээр гурван жил хүртэл хугацаагаар тэнсэж үүрэг хүлээлгэх, эрх хязгаарлах албадлагын
арга хэмжээ хэрэглэх;
1.2.энэ хуулийн тусгай ангид хорих ялын дээд хэмжээг таван жил, түүнээс бага хугацаагаар тогтоосон
гэмт хэрэг үйлдсэн хүн тухайн гэмт хэргийн улмаас учруулсан хохирлоо нөхөн төлсөн, эсхүл гэмт
хэргийн улмаас учруулсан хохирлоо нөхөн төлөхөө илэрхийлсэн бол хорихоос өөр төрлийн ялыг сонгон
оногдуулах, эсхүл хорих ял оногдуулахгүйгээр таван жил, түүнээс бага хугацаагаар тэнсэж үүрэг
хүлээлгэх, эрх хязгаарлах албадлагын арга хэмжээ хэрэглэх;”

13. Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт
оруулах тухай хуульд оруулсан өөрчлөн найруулалт
Эрүүгийн хуулийн 22.4. Нийтийн албан тушаалтан хахууль авах
1 дэх хэсэг-Нийтийн албан тушаалтан хахууль өгөгчийн ашиг сонирхлын үүднээс албаны чиг
үүргээ хэрэгжүүлсний хариуд, эсхүл хэрэгжүүлэхийн тулд шууд, эсхүл бусдаар дамжуулан хахууль
өгөхийг шаардсан, авсан бол нийтийн албанд ажиллах эрхийг хоёр жилээс найман жил хүртэл
хугацаагаар хасаж хоёр жилээс найман жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ.
2 дахь хэсэг-Нийтийн албан тушаалтан хахууль өгөгчийн ашиг сонирхлын үүднээс албаны чиг
үүргээ хэрэгжүүлээгүйн хариуд, эсхүл хэрэгжүүлэхгүй байхын тулд, эсхүл гүйцэтгэх ёсгүй
үйлдлийг хийсэн, эсхүл хийхийн тулд шууд, эсхүл бусдаар дамжуулан хахууль өгөхийг шаардсан,
авсан бол нийтийн албанд ажиллах эрхийг таван жилээс найман жил хүртэл хугацаагаар хасаж хоёр
жилээс найман жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ.
3 дахь хэсэг-Энэ гэмт хэргийг хясан боогдуулах аргаар үйлдсэн, эсхүл их хэмжээний хахууль авсан
бол нийтийн албанд ажиллах эрхийг таван жилээс найман жил хүртэл хугацаагаар хасаж таван
жилээс арван хоёр жил хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ.

14. Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт
оруулах тухай хуульд оруулсан өөрчлөн найруулалт
Эрүүгийн хуулийн 22.4. Нийтийн албан тушаалтан хахууль авах
4 дахь хэсэг-Энэ гэмт хэргийг улс төрд нөлөө бүхий этгээд, эсхүл зохион байгуулалттай гэмт бүлэг
үйлдсэн бол нийтийн албанд ажиллах эрхийг бүх насаар хасаж арван хоёр жилээс хорин жил
хүртэл хугацаагаар хорих ял шийтгэнэ.
Тайлбар: энэ бүлэгт заасан “их хэмжээний хахууль” гэдэгт нэг зуун мянган нэгжтэй тэмцэх
хэмжээний төгрөг, түүнээс дээш хэмжээг ойлгоно.”

15. • Баримт бичгийг
хүлээн авсан
өдрөөс хойш ажлын
10 хоногийн дотор
бүрдлийг хянан,
цахим санд
мэдээлийг оруулна.
• Хүсэлт гаргагчид
бичгээр болон
цахимаар
мэдэгдэнэ.
Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хууль
батлагдсаны ач холбогдол
Төслийн танилцуулгад хуулийн төсөл батлагдсанаар авлигын гэмт хэргийн
гаралт буурах, авлига, албан тушаалтантай тэмцэх төрийн бодлого чангарч,
эрүүгийн хариуцлага гарцаагүй байх, шударга ёсны зарчим улам бүр
баталгаажна гэж үзсэн.
Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт
оруулах тухай хуулийн танилцуулга

16. • Баримт бичгийг
хүлээн авсан
өдрөөс хойш ажлын
10 хоногийн дотор
бүрдлийг хянан,
цахим санд
мэдээлийг оруулна.
• Хүсэлт гаргагчид
бичгээр болон
цахимаар
мэдэгдэнэ.
Хамт баталсан хууль
1.1. Эрүүгийн хэрэг хянан шийдвэрлэх тухай хууль;
Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн Хорин хоёрдугаар бүлэгт заасан авлигын гэмт хэргийг
хялбаршуулсан журмаар хянан шийдвэрлэхгүй байх өөрчлөлтийг Эрүүгийн хэрэг хянан
шийдвэрлэх тухай хуульд нэмэлт, өөрчлөлт оруулах тухай хуульд тусгасан байна.
2. Авлигын эсрэг хууль;
3. Нийтийн албанд нийтийн болон хувийн ашиг сонирхлыг зохицуулах, ашиг
сонирхлын зөрчлөөс урьдчилан сэргийлэх тухай хууль.
Эрүүгийн хуульд нэмэлт, өөрчлөлт
оруулах тухай хуулийн танилцуулга

17. АНХААРАЛ ХАНДУУЛСАНД
БАЯРЛАЛАА
Website
www.advocate.mn
Facebook
Mongol-Advocates Law firm
Email
info@advocate.mn
Phone
+976 7011-9206, 7012-9206