Зөрчлийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийн танилцуулга www.advocate.mn

1. Бэлтгэсэн: С.Ууганбаяр
Б.Оюу
2022-04-01

2. 1. Хуулийн төслийг боловсруулах болсон хэрэгцээ
шаардлага;
2. Хуулийн төслийн танилцуулга;
3. Хуулийн төслийн шинэ зохицуулалт;
4. Бусад.

3. Хуулийн төслийг боловсруулах болсон хэрэгцээ шаардлага
Зөрчлийн тухай хуулийн шинэчилсэн найруулгын төслийн үзэл баримтлалд тусгаснаар:
Монгол Улсын Их Хурлын 2021 оны 12 дугаар тогтоолоор баталсан “Монгол Улсын хууль
тогтоомжийг 2024 он хүртэл боловсронгуй болгох үндсэн чиглэл”-д
- шийтгэл оногдуулах механизмыг боловсронгуй болгох,
- шийтгэлээс чөлөөлөх, шийтгэлийг хөнгөрүүлэх үндэслэлийг шинээр тусгах,
- зарим төрлийн зөрчлийн хувьд зөрчлийн үр дагаварыг арилгах боломжийг олгох,
- эрх бүхий байгууллага, прокурор, шүүхийн үйл ажиллагааны уялдааг хангах,
- түүнчлэн торгох шийтгэлийг тогтоосон хугацаанд биелүүлсэн тохиолдолд шийтгэлийн
хэмжээг хөнгөрүүлэх нөхцөлийг бий болгох,
- зарим төрлийн зөрчилд тооцох үйлдлийг багасгах,
- хуулийн давхардсан зохицуулалтыг арилгах зорилгоор Зөрчлийн тухай хуулийн
шинэчилсэн найруулгын төслийг боловсруулж Улсын Их Хуралд өргөн мэдүүлэхийг
Засгийн газарт даалгасан.

4. 2017 онд батлагдсан, одоо хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж буй Зөрчлийн тухай
хууль нь 18 бүлэг, 255 зүйл, 1058 хэсэг, 908 заалттаас бүрдэж байгаа бол
Шинэчилсэн найруулгын төсөл нийт 16 бүлэг, 267 зүйл, 1182 хэсэг, 429
заалттай байхаар боловсруулжээ.

5. Нийгмийн даатгалын
хууль зөрчих
Өрсөлдөөний тухай
хууль зөрчих
Татварын хууль
зөрчих
10 жил
3 жил
4 жил
Зөрчлийн тухай хууль
/2017 он/
1.5 дугаар зүйл.Хөөн хэлэлцэх
хугацаа.
1.Хуульд өөрөөр
заагаагүй бол зөрчил
үйлдсэнээс хойш дараахь
хугацаа өнгөрсөн бол зөрчил
шалган шийдвэрлэх
ажиллагаа явуулахгүй гэж
заасныг
Зөрчлийн тухай
хуулийн шинэчилсэн
найруулгаар энэхүү заалтыг
өөрчлөн
1. Зөрчил үйлдсэнээс хойш
дараах хугацаа өнгөрсөн бол
шийтгэл оногдуулахгүй

6. Баривчлах
Эрх хасах
Сануулах

7. Сануулах
шийтгэл
Энэ хуулийн тусгай ангид заасан зөрчлийг үйлдсэн хүн, хуулийн
этгээдэд тухайн зөрчлийн хууль зүйн үр дагаварыг тайлбарлаж,
зөрчлийг арилгах боломж олгохыг сануулах шийтгэл гэнэ.
Сануулах шийтгэлийг эрх бүхий албан тушаалтнаас зөрчлийн
мэдээллийн нэгдсэн санд бүртгэнэ.
Сануулах шийтгэлийг энэ хуулийн тусгай ангид заасан зөрчил үйлдсэн
хүн, хуулийн этгээдэд оногдуулна.
Энэ хуулийн тусгай ангид сануулах шийтгэлийг сонгож оногдуулахаар
заасан зөрчилд бусад шийтгэл оногдуулахгүйгээр сануулах
шийтгэлийг эхний ээлжинд оногдуулна.
Сануулах шийтгэл оногдуулснаас хойш энэ хуулийн 1.5 дугаар
зүйлийн 1 дэх хэсэгт хөөн хэлэлцэх хугацаа өнгөрөөгүй бол дараагийн
үйлдсэн зөрчилд сануулах шийтгэл оногдуулахгүй.

8. Торгох шийтгэлийн нэмэгдсэн заалт
 Торгох шийтгэлийг хэсэгчлэн төлүүлэх журмыг Улсын дээд шүүхийн Ерөнхий шүүгч, Улсын
ерөнхий прокурор хамтран батална.
 Зөрчил шалган шийдвэрлэх тухай хуульд заасны дагуу 24 цаг, түүнээс дээш хугацаагаар
саатуулагдсан хүнд торгох шийтгэл оногдуулах бол нэг хоногийг хорин нэгжтэй тэнцэх
хэмжээний төгрөгөөр тооцож торгох шийтгэлээс хасаж тооцно.
 Зөрчил үйлдсэн хүн, хуулийн этгээд нь эрх бүхий этгээдээс оногдуулсан торгох шийтгэлийг
хуульд заасан хугацаанд биелүүлээгүй бол төрөөс үзүүлэх зарим үйлчилгээг хязгаарлах
үндэслэл болно.
 Торгох шийтгэлийг баривчлах шийтгэлээр солихдоо биелүүлээгүй үлдсэн торгох шийтгэлийн
хорин нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгийг нэг хоногоор тооцно.
 Зөрчил үйлдсэн хүн, хуулийн этгээд нь эрх бүхий албан тушаалтнаас оногдуулсан торгох
шийтгэлийг тогтоосон хугацаанд биелүүлээгүй бол Прокурорын тухай хуулийн 20 дугаар
зүйлд заасны дагуу прокурорын байгууллага төрийн эрх бүхий байгууллагын хүсэлтээр
шүүхэд хандаж, шийдвэрлүүлнэ.
 Зөрчил үйлдсэн хуулийн этгээд эрх бүхий этгээдээс оногдуулсан торгох шийтгэлийг хуульд
заасан хугацаанд биелүүлээгүй бол албадлагын арга хэмжээ хэрэглэнэ.

9. Шүүх баривчлах шийтгэлийг энэ хуулийн
тусгай ангид заасан тохиолдолд оногдуулах ба
жирэмсэн эмэгтэй, арван дөрөв хүртэлх насны
хүүхэдтэй ганц бие эцэг, эх, хөдөлмөрийн
чадвараа бүрэн алдсан хүн, баривчлах шийтгэл
эдлүүлэхэд саад болохуйц өвчтэй хүнд
оногдуулахгүй.
 Баривчлах шийтгэл оногдуулахгүй тохиолдолд
нэг хоногийг арван таван нэгжтэй тэнцэх
хэмжээний төгрөгөөр тооцож торгох шийтгэл
оногдуулж болно.
Шүүх баривчлах шийтгэлийг энэ хуулийн тусгай ангид заасан,
эсхүл торгох шийтгэлийг баривчлах шийтгэлээр сольсон
тохиолдолд оногдуулах ба жирэмсэн эмэгтэй, 0-3 насны
хүүхэдтэй эх, арван зургаа хүртэлх насны хүүхэдтэй өрх
толгойлсон эцэг, эх, хөдөлмөрийн чадвараа 70, түүнээс дээш
хувь алдсан хүн, хүнд өвчтэй хүнийг асран хамгаалж байгаа
хүн, баривчлах шийтгэл эдлүүлэхэд саад болохуйц өвчтэй хүн,
бусад хүндэтгэн үзэх шалтгаантай хүнд оногдуулахгүй.
 Баривчлах шийтгэл оногдуулахгүй тохиолдолд нэг хоногийг
хорин нэгжтэй тэнцэх хэмжээний төгрөгөөр тооцож торгох
шийтгэл оногдуулна.
 Баривчлах шийтгэл эдлүүлэхэд саад болохуйц өвчний
жагсаалтыг хууль зүйн болон эрүүл мэндийн асуудал эрхэлсэн
Засгийн газрын гишүүн хамтран батална.
Зөрчлийн тухай
хууль
/2017/
Зөрчлийн тухай хуулийн
шинэчилсэн найруулгын
төсөл

10. Зөрчил үйлдсэн хүн, хуулийн этгээдийн тодорхой үйл ажиллагаа явуулах тусгай зөвшөөрөл,
зөвшөөрөл, хуульд заасан бусад тодорхой эрхийг гурван сараас хоёр жил хүртэл хугацаагаар хүчингүй болгохыг
эрх хасах шийтгэл гэнэ.
 Торгох шийтгэлийг тогтоосон хугацаанд биелүүлээгүй бол зөрчлийн бүртгэл, мэдээллийн сангийн баримтыг
үндэслэн эрх бүхий албан тушаалтны саналын дагуу эрх хасах шийтгэл оногдуулж болно.
 Зөрчил үйлдсэн хүн, хуулийн этгээд тусгай зөвшөөрөл, зөвшөөрлийн дагуу үйл ажиллагаа явуулах эрхээ
хэрэгжүүлэхдээ хууль, захиргааны хэм хэмжээний актаар тогтоосон журмыг удаа дараа, эсхүл ноцтой зөрчсөн
бол энэ хуулийн тусгай ангид заасныг харгалзахгүйгээр эрх хасах шийтгэлийг үндсэн шийтгэл дээр нэмж
оногдуулна.
”удаа дараа” гэснийг зөрчлийг 3, түүнээс дээш удаа,
эсхүл хууль, захиргааны хэм хэмжээний актад заасан
журмын дагуу зөрчлийн оноо хасаж тооцсон нь
тогтоосон дээд хязгаарт хүрснийг ойлгоно.
“ноцтой” гэснийг тусгай зөвшөөрөл, зөвшөөрлийн нөхцөл,
шаардлагыг зөрчсөний улмаас нийтийн эрх, хууль ёсны ашиг
сонирхол, хүн амын эрүүл мэнд, хүрээлэн байгаа орчны аюулгүй
байдлыг алдагдуулж болзошгүй нөхцөл байдал үүссэнийг ойлгоно.

11. Тулгарсан
аюулыг өөр арга
хэрэгслээр арилгах
боломжгүй нөхцөлд
учирч болох аюулын
хэр хэмжээнээс
хэтрүүлэхгүйгээр
үйлдсэн энэ хуульд
заасан зөрчлийн
шинжтэй үйлдэлд
шийтгэл
оногдуулахгүй.
 Сэтгэцийн эмгэгийн улмаас өөрийн үйлдлийн
бодит шинж чанар, аюулыг ухамсарлах, өөрийн
үйлдлээ удирдан жолоодох чадваргүй хүнийг хэрэг
хариуцах чадваргүйд тооцно.
 Зөрчил үйлдэх үедээ хэрэг хариуцах чадваргүй
байсан хүнд шийтгэл оногдуулахгүйгээр хуульд
заасан эмнэлгийн чанартай албадлагын арга
хэмжээ хэрэглэж болно.
 Зөрчлийн тухай хуульд өөрөөр заагаагүй бол
зөрчил үйлдсэн арван дөрвөөс арван найман насны
хүний хувийн байдал, зөрчлийн шинж, зөрчил
үйлдэгдсэн нөхцөл байдлыг харгалзан шийтгэлээс
чөлөөлж, албадлагын арга хэмжээ хэрэглэж болно.
Шийтгэл
оногдуулахгүй
байх үндэслэл
Зөрчлийн хэрэг
хариуцах чадвар

12.  Зөрчил үйлдсэн хүн, хуулийн этгээд нь
шүүх, эрх бүхий албан тушаалтнаас
оногдуулсан торгох шийтгэлийг
тогтоосон хугацаанд биелүүлсэн бол
шийтгэлийг хоёр дахин хөнгөрүүлнэ.
 Шүүх, эрх бүхий албан тушаалтан торгох
шийтгэлийг нэг жил хүртэл хугацаанд
хэсэгчлэн төлүүлэхээр шийдвэрлэсэн бол
энэ зүйлийн 2 дахь хэсэг хамаарахгүй.
 Энэ зүйлийн 2 дахь хэсэгт заасан
шийтгэлийг хөнгөрүүлэх үндэслэл нь
зөрчил үйлдсэн хүн, хуулийн этгээдэд
албадлагын арга хэмжээ оногдуулахгүй
байх үндэслэл болохгүй.
Шийтгэл оногдуулахад харгалзах байдал,
хөнгөрүүлэх үндэслэл
Өршөөл үзүүлж
шийтгэлээс чөлөөлөх
Зөрчил үйлдсэн
хүн, хуулийн
этгээдэд
оногдуулсан
шийтгэлээс
Өршөөл үзүүлэх
тухай хуулиар
бүрэн болон
хэсэгчлэн чөлөөлж
болно.

13. ТУСГАЙ АНГИ
Нийгмийн хор
аюул багатай
зөрчлийг
хасаж төрийн
хяналт
шалгалтад
шилжүүлэх
Зарим
зөрчлийг
Эрүүгийн
хуульд
шилжүүлэн
тусгах
Хэт ерөнхий
заалтуудыг
тодорхой
болгох
Давхардсан
зөрчлийн
үйлдлийг
арилгах
Зайлшгүй
шаардлагатай
зарим
төрлийн
зөрчлийг
шинээр нэмэх
Практик
шаардлагад
нийцүүлэх

14. Хуулийн төслөөс хассан зүйлс:
• Номын сангийн тухай хууль зөрчих
• Хоршооны тухай хууль зөрчих
• Нөхөрлөлийн тухай хууль зөрчих
• Энгийн харуул манааны журам зөрчих
• Сэтгэцийн эрүүл мэндийн тухай хууль зөрчих
• Сэргээгдэх эрчим хүчний тухай хууль зөрчих
• Монгол Улсын иргэн гадаадад зорчих , цагаачлах тухай хууль зөрчих
• Давс иоджуулах тухай хууль зөрчих
• Мэргэжлийн боловсрол, сургалтын тухай хууль зөрчих
• Бага, дунд боловсролын тухай хууль зөрчих
• Бэлгийн дарамт учруулах
• Хулгайлах
• Хөрөнгө завших зэрэг 20

15. Website
www.advocate.mn
Facebook
Mongol-Advocates Law firm
Email
info@advocate.mn
Phone
+976 7011-9206, 7012-9206