يتضمن البحث الحديث عن تاريخ تطور ترجمة معاني القرآن الكريم إلى اللغة البنغالية، وقد صُدّر بمقدمة عن دخول الإسلام في بلاد البنغال وعن اللغة البنغالية، تم ذكر المحاولات الأولية لترجمة معاني القرآن، مع ذكر أول ترجمة كاملة، ثم بيّن المراحل الزمنية التي مرّت بها ترجمة المعاني، وختمَ ذلك بتقويم الترجمات الشائعة. - وهو بحث مقدم في ندوة ترجمة معاني القرآن الكريم تقويم للماضي وتخطيط للمستقبل عام 1422. https://islamhouse.com/ar/books/460124/

1. ‫البنغالية‬ ‫اللغة‬ ‫إلى‬ ‫يم‬‫ر‬‫الك‬ ‫القرآن‬ ‫معاني‬ ‫ترجمة‬ ‫تطور‬ ‫يخ‬‫ر‬‫تا‬
‫يا‬‫ر‬‫ك‬
‫ز‬ ‫محمد‬ ‫بكر‬ ‫أبو‬

2. 1
‫الرحيم‬ ‫الرمحن‬ ‫اهلل‬ ‫بسم‬
‫المقدمة‬
‫دتن‬‫د‬‫س‬‫يذ‬ ‫درع‬‫د‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫دنهلل‬‫د‬‫ب‬ ‫دشر‬‫د‬‫ن‬‫عي‬ ‫دووذرس‬‫د‬‫س‬‫عي‬ ‫دونيتغ‬‫د‬‫س‬‫عي‬ ‫دهللس‬‫د‬‫م‬‫د‬ ‫هلل‬ ‫دهلل‬‫د‬‫م‬‫احل‬ ‫إن‬
‫دغه‬‫د‬‫ل‬ ‫دن‬‫د‬ ‫دن‬‫د‬ ‫د‬‫د‬‫ض‬‫ف‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬‫ع‬ ‫دغه‬‫د‬‫ل‬ ‫د‬‫د‬‫ض‬‫ن‬ ‫دن‬‫د‬ ‫اهلل‬ ‫دهللس‬‫د‬‫ال‬‫ف‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫دنه‬‫د‬‫ت‬‫نمنل‬ ‫ديأنم‬‫د‬‫ئ‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬‫ع‬
‫دال‬‫د‬ ‫ع‬
‫لغه‬‫ش‬‫د‬‫د‬‫ئ‬‫ع‬ ‫دهللس‬‫د‬ ‫ن‬ ‫ه‬‫ا‬‫دهلل‬‫د‬‫م‬ ‫ن‬ ‫دالهلل‬‫د‬ ‫ع‬ ‫دغه‬‫د‬‫ل‬ ‫فو‬‫ر‬‫د‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دهللس‬‫د‬‫ح‬‫ع‬ ‫اهلل‬ ‫إال‬ ‫دغ‬‫د‬‫ل‬‫إ‬ ‫ال‬ ‫ن‬ ‫هلل‬
‫مهلل‬ ‫هلل‬ ‫اهلهلل‬ ‫عخري‬ ‫اهلل‬ ‫كونب‬‫احلهللفث‬ ‫خري‬ ‫إن‬ :‫بنهلل‬ ‫نن‬

‫األنش‬ ‫ر‬ ‫ع‬ ‫ه‬
. ‫التن‬ ‫يف‬ ‫ضنلة‬ ‫ك‬
‫ع‬ ‫ضنلةه‬ ‫بهللنة‬ ‫ك‬
‫ع‬ ‫بهللنةه‬ ‫هللثة‬ ‫ك‬
‫ع‬ ‫هللثنهتنه‬
‫ام‬ ‫فذ‬‫ر‬‫د‬‫د‬ ‫ال‬ ‫درن‬‫د‬‫حل‬‫ا‬ ‫ني‬ ‫دن‬‫د‬‫خ‬ ‫د‬‫د‬‫م‬‫حل‬ ‫د‬‫د‬ ‫ن‬ ‫مشن‬ ‫دن‬‫د‬ ‫ال‬ ‫ئ‬‫در‬‫د‬ ‫دهلل‬‫د‬ :‫دهلل‬‫د‬‫ن‬‫عب‬
‫دو‬‫د‬
‫دة‬ ‫ةر‬ ‫دهللعة‬‫ي‬‫د‬ ‫يف‬ ‫ايف‬‫ك‬‫د‬ ‫لن‬ ‫دهللنشة‬‫ل‬‫بن‬ ‫ة‬‫امتش‬ ‫بنمهللفتة‬ ‫فف‬‫ر‬ ‫ال‬ ‫امصحف‬ ‫ننة‬ ‫لط‬ ‫الهلل‬
‫دث‬ ‫دهللمي‬ ‫ة‬ ‫دئ‬‫ن‬ ‫ا‬‫ش‬‫د‬ ‫عب‬ ‫د‬ ‫دو‬‫س‬‫م‬ ‫ل‬ ‫دي‬‫ط‬‫عخت‬ ‫منضي‬ ‫ل‬ ‫شمي‬ ‫ة‬ ‫الكرمي‬ ‫رآن‬ ‫ال‬ ‫نننين‬
‫درآن‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دنين‬‫ن‬‫ن‬ ‫دة‬ ‫ةر‬ ‫دش‬‫ط‬‫ة‬ ‫فت‬ ‫دن‬‫ة‬‫د‬ : ‫دش‬ ‫ع‬ ‫دنين‬ ‫لال‬ ‫دشل‬‫ض‬‫امش‬ ‫يف‬ ‫د‬‫ب‬‫ا‬‫ر‬‫لال‬ ‫دش‬‫و‬‫ا‬ ‫دن‬‫ن‬
.‫تونليةد‬ ‫ال‬ ‫وة‬ ‫ال‬ ‫إىل‬ ‫الكرمي‬
‫عن‬
: ‫الونيل‬ ‫التحش‬ ‫ن‬ ‫حث‬ ‫ال‬ ‫هلذا‬ ‫خطة‬ ‫قهللني‬ ‫ن‬ ‫فسرين‬ ‫ذا‬
‫ت‬ ‫جن‬ ‫هلل‬
‫حث‬ ‫ال‬
‫يف‬
.‫عخنمتة‬ ‫نحثه‬ ‫ن‬ ‫عئوة‬ ‫متاليهلل‬‫ع‬ ‫هللنة‬ ‫ن‬
.‫اخلطة‬ ‫بينن‬ ‫ذيالن‬ ‫هللنة‬ ‫ام‬ ‫نن‬
‫دغ‬‫د‬‫ي‬‫ذ‬ ‫دهلل‬‫د‬‫ي‬‫الومال‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬‫ع‬
‫يف‬ ‫دنني‬‫د‬‫ئ‬ ‫ا‬ ‫دش‬‫د‬‫خ‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫ة‬ ‫دشج‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫دذة‬‫د‬ ‫ي‬
‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫ب‬
‫ه‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫و‬‫ت‬
.‫تونلية‬ ‫ال‬ ‫وة‬ ‫ال‬ ‫عنن‬
‫النتصر‬
‫ئن‬ ‫ا‬ ‫خش‬ ‫نن‬ ‫ذة‬ ‫ي‬ : ‫األع‬
‫تو‬ ‫ال‬ ‫بن‬ ‫يف‬ ‫ني‬
‫ن‬
.
‫النتصر‬
.‫تونلية‬ ‫ال‬ ‫وة‬ ‫ال‬ ‫نن‬ ‫ذة‬ ‫ي‬ : ‫نين‬ ‫ال‬

3. 2
:‫كنلونيل‬‫الي‬ ‫السوة‬ ‫نحث‬ ‫ام‬ ‫نن‬‫ع‬
‫اى‬‫ل‬‫إ‬ ‫يم‬‫ر‬‫ا‬‫ك‬‫ال‬ ‫ارآن‬‫ق‬‫ال‬ ‫ااني‬‫ع‬‫م‬ ‫اة‬‫م‬‫ترج‬ ‫اي‬ ‫اة‬‫ي‬‫األول‬ ‫ااوت‬‫ح‬‫الم‬ : ‫األول‬ ‫المبحث‬
.‫البنغالية‬ ‫اللغة‬
.‫ية‬ ‫ن‬ ‫ال‬ ‫صص‬ ‫ال‬ ‫بنض‬ ‫يف‬ ‫التنس‬ ‫س‬ ‫ع‬ ‫نن‬ : ‫األع‬ ‫ب‬ ‫امط‬
‫س‬ ‫ع‬ ‫نن‬ : ‫نين‬ ‫ال‬ ‫ب‬ ‫امط‬
.‫هللمية‬ ‫ال‬ ‫م‬ ‫نن‬ ‫ضمن‬ ‫اء‬‫ر‬‫ن‬ ‫ال‬
‫ب‬ ‫امط‬
‫نن‬ :‫نلث‬‫ال‬
‫كنن‬
‫نن‬
‫األنتينم‬
‫هللى‬‫ل‬
‫بنض‬
‫التنس‬
‫لذالم‬
‫نننين‬
‫آن‬‫ر‬ ‫ال‬
.‫مي‬‫ر‬‫الك‬
: ‫اب‬‫ر‬‫ال‬ ‫ب‬ ‫امط‬
.‫وة‬ ‫ال‬ ‫ذس‬ ‫إىل‬ ‫رآن‬ ‫ال‬ ‫نننين‬ ‫ة‬ ‫ةر‬ ‫ةأخر‬ ‫ب‬ ‫ئ‬
: ‫دنن‬‫د‬‫د‬‫خل‬‫ا‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬ ‫امط‬
‫دة‬‫د‬‫د‬‫و‬ ‫ال‬ ‫إىل‬ ‫درمي‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ال‬ ‫درآن‬‫د‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دنين‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫ن‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬ ‫لك‬ ‫األعىل‬ ‫دنم‬‫د‬‫د‬‫ت‬ ‫ال‬
.‫تونلية‬ ‫ال‬
‫اا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ال‬ ‫اث‬‫ا‬‫ا‬‫ح‬‫المب‬
‫اة‬‫ا‬‫ا‬‫ي‬‫البنغال‬ ‫اة‬‫ا‬‫ا‬‫غ‬‫الل‬ ‫اى‬‫ا‬‫ا‬‫ل‬‫إ‬ ‫يم‬‫ر‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ك‬‫ال‬ ‫ارآن‬‫ا‬‫ا‬‫ق‬‫لل‬ ‫اة‬‫ا‬‫ا‬‫ل‬‫كام‬‫اة‬‫ا‬‫ا‬‫م‬‫ترج‬ ‫أول‬ : ‫ني‬
.‫وطبيعتها‬
: ‫اث‬‫ا‬‫ا‬‫ل‬‫ا‬ ‫ال‬ ‫اث‬‫ا‬‫ح‬‫المب‬
‫ار‬‫ا‬‫ا‬‫م‬ ‫اي‬‫ا‬‫ت‬‫ال‬ ‫اة‬‫ا‬‫ا‬‫ي‬‫النمن‬ ‫اا‬‫ا‬‫ح‬‫ا‬‫ر‬‫الم‬
‫ارآن‬‫ا‬‫ا‬‫ق‬‫ال‬ ‫ااني‬‫ا‬‫ع‬‫م‬ ‫اة‬‫ا‬‫ا‬‫م‬‫ترج‬ ‫اا‬‫ا‬‫ه‬‫ب‬
‫البنغالية‬ ‫اللغة‬ ‫إلى‬ ‫يم‬‫ر‬‫الك‬
‫وتطورها‬
.
.‫فطنين‬‫رب‬‫ال‬ ‫االحون‬ ‫نالهلل‬ ‫يف‬ ‫متت‬ ‫اليت‬ ‫نم‬ ‫الك‬ : ‫األع‬ ‫ب‬ ‫امط‬
‫اليت‬ ‫نم‬ ‫الك‬ :‫نين‬ ‫ال‬ ‫ب‬ ‫امط‬
.‫امشحهللة‬ ‫بنكسونن‬ ‫نالهلل‬ ‫يف‬ ‫متت‬
.‫بنكسونن‬ ‫نن‬ ‫فش‬ ‫بتون‬ ‫ن‬ ‫ائو‬ ‫هلل‬‫ن‬‫ب‬ ‫متت‬ ‫اليت‬ ‫نم‬ ‫الك‬ :‫نلث‬‫ال‬ ‫ب‬‫امط‬
:‫ابع‬‫ر‬‫ال‬ ‫المبحث‬
‫ترجمة‬
‫عم‬ ‫جنء‬
‫تيب‬‫ر‬‫الت‬ ‫على‬ ‫وتطورها‬
.‫النمني‬
:‫الخامس‬ ‫المبحث‬
‫ترجمة‬
‫القرآن‬ ‫من‬ ‫مقتطفة‬ ‫أوآيا‬ ‫معينة‬ ‫سورة‬
.
‫ا‬ ‫المبحث‬
:‫لسادس‬
.‫الشائعة‬ ‫الترجما‬ ‫تقويم‬
‫ال‬
‫النتائج‬ ‫بيان‬ ‫يها‬ ‫و‬ ‫خاتمة‬
‫التوصيا‬ ‫وبعض‬
.

4. 3
‫التمهيد‬
‫درمي‬‫ك‬‫ال‬ ‫درآن‬ ‫ال‬ ‫نننين‬ ‫ة‬ ‫ةر‬ ‫ةطش‬ ‫فت‬ ‫ةن‬
‫ديأ‬ ‫دة‬‫ننر‬ ‫دب‬ ‫فوط‬ ‫دن‬‫ا‬
‫ن‬ ‫دة‬‫و‬‫ل‬ ‫إىل‬
: ‫نالم‬
‫ئنني‬ ‫ا‬ ‫خ‬ ‫كيف‬‫ع‬ ‫ه‬ ‫الهللفن‬ ‫و‬ ‫ة‬ ‫إىل‬ ‫رآن‬ ‫ال‬ ‫خ‬ ‫كيف‬: ‫األع‬
‫إل‬
‫يالن‬
‫؟‬
.‫الكرمي‬ ‫رآن‬ ‫ال‬ ‫إليالن‬ ‫رجم‬ُ‫ة‬ ‫اليت‬ ‫وة‬ ‫ال‬ ‫ذس‬ ‫ينة‬ ‫ب‬ : ‫نين‬ ‫ال‬
‫عئ‬
:‫ي‬ ‫ف‬ ‫يمن‬ ‫فن‬‫ر‬‫النتص‬ ‫ذفن‬ ‫نن‬ ‫أحتهللث‬
‫عن‬ ‫نبذة‬
‫بالد‬
‫ال‬
‫اإلسالم‬ ‫ودخول‬ ‫بنغال‬
‫إل‬
‫يها‬
‫دنىل‬‫ن‬‫ة‬ ‫دن‬‫ق‬
:

‫ا‬َ‫ه‬ُّ‫ي‬
َ
‫أ‬َٰٓ َ
‫ي‬
‫ٱ‬
‫اس‬َّ‫نل‬
‫ا‬
َّ
‫ن‬ِ‫إ‬
ُ‫ك‬ َ ‫ن‬
ۡ
‫ق‬
َ
‫ل‬
َ
‫خ‬
‫ِن‬‫م‬
‫ن‬
َ
‫ك‬
َ
‫ذ‬
‫ك‬ َ
‫نن‬‫أ‬َ‫و‬
ۡ ُ‫ك‬ َ ‫ن‬
‫ن‬
ۡ
‫ل‬َ‫ع‬َ‫ج‬َ‫و‬
‫ا‬‫ٗا‬‫نع‬
‫ن‬‫ش‬
َ
‫ن‬
‫ن‬ِ‫ئ‬
ٓ
‫ا‬َ‫ب‬
َ
‫ق‬َ‫و‬
ٓٗ‫و‬َ‫ناف‬
‫ن‬َ‫ع‬َ ِ‫ِل‬
َّ
‫ن‬ِ‫إ‬
ۡ َُ‫م‬َ ‫ن‬
‫ن‬
ۡ
‫ك‬
َ
‫أ‬
َ ‫ن‬
‫ن‬‫ِن‬‫ع‬
‫ٱ‬
ِ
َّ
‫ّلل‬
ۡ ُ‫ك‬‫ى‬
َ
‫ق‬
ۡ
‫ت‬
َ
‫أ‬
َّ
‫ن‬ِ‫إ‬
‫ٱ‬
َ َّ
‫ّلل‬
‫ِي‬‫ل‬َ‫ع‬
‫ر‬‫ي‬ِ‫ب‬
َ
‫خ‬
١٣

[
‫ا‬
:‫الحجرات‬
31
]
‫دري‬‫د‬ ‫ك‬‫دن‬‫د‬‫ب‬‫ا‬ ‫دش‬‫د‬ ‫ف‬
‫اهلل‬ ‫دغ‬‫د‬‫مح‬ ‫د‬
‫اىل‬‫ا‬‫تع‬
:
‫د‬
‫دم‬‫د‬ ‫الن‬ ‫دشن‬‫د‬‫ط‬‫ب‬ ‫دنشب‬‫د‬ ‫بنل‬ ‫ا‬‫ر‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ا‬
‫درب‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫ال‬ ‫دشن‬‫د‬‫د‬‫ط‬‫ب‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ن‬ ‫عبنل‬
…
‫ني‬ ‫آ‬ ‫إىل‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫الطيت‬ ‫ة‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫بنلت‬ ‫در‬‫د‬‫د‬ ‫ال‬ ‫يف‬ ‫دنس‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫ال‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫م‬
‫الهللفتية‬ ‫بنألنش‬ ‫شن‬ ‫فوذنض‬ ‫عإمنن‬ ‫اء‬‫ش‬‫ئ‬ ‫السنني‬ ‫يالمن‬ ‫ن‬ ‫اء‬‫ش‬‫عح‬
‫د‬
‫ل‬
1
‫ن‬ ‫دم‬‫د‬‫د‬ ‫ةك‬ ‫دهللنن‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫ن‬
‫د‬‫د‬‫د‬
‫دن‬‫د‬‫د‬‫و‬‫ت‬ ‫ال‬
‫ن‬ ‫دم‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ةك‬ ‫ال‬
‫د‬‫د‬‫د‬
‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ط‬‫ف‬‫ر‬‫خ‬ ‫يف‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫احلنل‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫الهللع‬
‫ن‬ ‫م‬ ‫ةك‬ ‫ب‬ ‫الننمله‬
.‫امتنبق‬ ‫ذس‬ ‫يف‬ ‫ئنني‬ ‫ا‬ ‫خش‬ ‫نتهلل‬ ‫خيية‬ ‫الون‬ ‫تون‬ ‫ال‬
‫دإن‬‫د‬ ‫دذا‬‫د‬ ‫د‬‫د‬ ‫عن‬
‫د‬
‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬‫بت‬
‫د‬
‫دن‬‫د‬‫ال‬‫فطو‬‫ر‬‫خ‬ ‫دهلله‬‫د‬‫ت‬‫اهل‬ ‫درخ‬‫د‬ ‫يف‬ ‫دنة‬‫د‬‫ئ‬‫ا‬‫ع‬ ‫دة‬‫د‬ ‫نتط‬ ‫دم‬‫د‬‫ئ‬‫ا‬
‫ل‬
1
‫ل‬ ‫ري‬ ‫ك‬‫ابن‬ / ‫النظيم‬ ‫رآن‬ ‫ال‬ ‫ةذسري‬
4
/
712
.

5. 4
‫كمن‬‫هللمية‬ ‫ال‬
‫ف‬
:‫أيت‬
: ‫هللمية‬ ‫ال‬ ‫تون‬ ‫ال‬ ‫فطة‬‫ر‬‫خ‬
‫ة‬‫دش‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫ال‬ ‫يف‬ ‫درى‬‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ك‬
‫دهللع‬‫د‬‫د‬ ‫ة‬
‫ب‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫ط‬‫ف‬‫ر‬‫خ‬
‫دن‬‫د‬‫د‬‫و‬‫ت‬
‫دة‬‫د‬‫د‬‫مي‬‫هلل‬ ‫ال‬
-
‫دن‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫دشن‬‫د‬‫د‬ ‫ام‬ ‫ء‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫جل‬‫ا‬
‫ه‬‫ه‬‫ن‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫حنل‬ ‫فش‬ ‫دتون‬‫د‬‫ب‬ ‫دة‬‫د‬‫ط‬‫ف‬‫ر‬‫خ‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫دري‬‫د‬ ‫بك‬ ‫درب‬‫د‬‫ك‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ة‬‫فط‬‫ر‬‫اخل‬
‫دن‬‫د‬‫و‬‫ت‬ ‫ال‬ ‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫دة‬‫د‬‫ي‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫ال‬ ‫د‬‫د‬‫ب‬
‫د‬‫د‬‫و‬‫حت‬ ‫دت‬‫د‬‫ي‬‫كن‬‫دة‬‫د‬‫مي‬‫هلل‬ ‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫و‬‫ت‬ ‫ال‬ ‫ألن‬ ‫دنحةه‬‫د‬‫س‬‫ام‬ ‫دث‬‫د‬‫ي‬‫ح‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫انن‬ ‫فش‬ ‫دتون‬‫د‬‫ب‬‫ع‬ ‫دة‬‫د‬‫مي‬‫هلل‬ ‫ال‬
.‫هللمية‬ ‫ال‬ ‫اهلتهلل‬ ‫نن‬ ‫رية‬ ‫ك‬‫نسنحة‬
‫حنل‬ ‫فش‬ ‫دتون‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫دم‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ة‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مي‬‫هلل‬ ‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬‫بت‬ ‫دإن‬‫د‬‫د‬‫د‬ : ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ا‬ ‫ي‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ئ‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫عن‬
‫ه‬‫ن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬
‫دنبق‬‫ت‬‫ام‬ ‫دذس‬ ‫دحنب‬ ‫أ‬ .‫دة‬‫ي‬‫احلنل‬ ‫دهلل‬‫ت‬‫اهل‬ ‫دن‬‫ن‬ ‫در‬‫و‬‫ال‬ ‫تون‬ ‫ال‬‫ع‬ ‫فسن‬‫ع‬‫ع‬ ‫عبيالن‬ ‫عآئنني‬
‫عإن‬ ‫اننه‬ ‫د‬‫د‬‫ح‬ ‫دة‬‫د‬‫ي‬‫تونل‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫د‬‫و‬ ‫بنل‬ ‫دشن‬‫د‬‫م‬ ‫فوك‬ ‫دم‬‫د‬‫ال‬ ‫ك‬
‫د‬‫د‬‫ص‬‫ح‬
‫دنيف‬‫د‬‫ت‬
‫يف‬
‫دنبق‬‫د‬‫ت‬‫ام‬ ‫دض‬‫د‬‫ن‬‫ب‬
.‫األخرية‬ ‫انعية‬ ‫يف‬ ‫تونلية‬ ‫ال‬ ‫وة‬ ‫بنل‬ ‫التطق‬ ‫يف‬ ‫ةويري‬ ‫حنهبن‬ ‫أل‬
:‫البنغال‬ ‫سكان‬

6. 5
‫دهلله‬‫د‬‫ي‬ ‫ا‬ ‫الهلل‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫دن‬‫د‬‫و‬‫ت‬ ‫ال‬ ‫يف‬ ‫دكنن‬‫د‬‫س‬‫ال‬ ‫د‬‫د‬
‫دن‬‫د‬‫م‬ ‫ه‬ ‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫اجل‬ ‫دكنن‬‫د‬‫س‬‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬‫ع‬
‫دنبق‬‫ت‬‫ام‬ ‫يف‬ ‫ه‬‫ال‬‫ع‬ ‫دم‬‫هل‬ ‫ا‬‫ش‬‫د‬‫س‬‫ئ‬ ‫دهلل‬‫ت‬‫اهل‬ ‫إىل‬ ‫فشن‬ ‫ان‬ ‫زحف‬
‫ديت‬‫ل‬‫ا‬
‫ديطر‬‫ئ‬
‫دن‬‫ال‬‫ي‬ ‫ن‬ ‫ا‬‫ع‬
‫ه‬
‫ا‬‫ع‬ ‫در‬‫ب‬‫ع‬
‫ده‬ ‫دن‬‫و‬‫ت‬ ‫ال‬ ‫دة‬ ‫نتط‬ ‫د‬ ‫درخ‬ ‫ال‬ ‫إىل‬ ‫يهلل‬ ‫ا‬ ‫الهلل‬ ‫ي‬ ‫األ‬ ‫السكنن‬
‫ه‬‫ن‬‫د‬‫ض‬‫ف‬ ‫دشن‬‫ف‬ ‫ان‬ ‫د‬‫غ‬‫ةش‬
‫يف‬
‫دك‬‫د‬‫س‬‫ال‬ ‫دة‬‫د‬ ‫ن‬ ‫الك‬ ‫ت‬ ‫د‬‫د‬‫ص‬‫ح‬ ‫ه‬ ‫دن‬‫د‬‫و‬‫ت‬ ‫ال‬
‫ن‬
‫درعخ‬‫د‬‫ن‬‫ال‬ ‫دت‬‫د‬‫ط‬ ‫اخو‬ ‫دنبقه‬‫د‬‫ت‬‫ام‬ ‫دذس‬‫د‬ ‫يف‬ ‫يية‬
‫دنه‬‫د‬‫ال‬‫ي‬
‫د‬‫د‬‫ص‬
‫ا‬‫ع‬ ‫ن‬
‫دة‬‫د‬‫و‬ ‫ال‬ ‫دري‬‫د‬‫غ‬ ‫ديء‬‫د‬ ‫ب‬ ‫عن‬ ‫د‬‫د‬‫ي‬‫فوم‬ ‫ال‬
‫ه‬
‫دة‬‫د‬‫ي‬‫تونل‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫د‬‫و‬ ‫بنل‬ ‫م‬ ‫دهلل‬‫د‬‫ح‬ ‫دم‬‫د‬ ‫ةك‬ ‫دإرا‬‫د‬
. ‫ف‬ ‫ان‬ ‫نن‬ ‫كنن‬‫ع‬ ‫يهلل‬ ‫ا‬ ‫الهلل‬ ‫نن‬ ‫غ‬ ‫كنن‬‫اء‬‫ش‬‫ئ‬ ‫بتونيل‬ ‫الش‬
‫دذكر‬‫د‬‫ف‬ ‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫ه‬ ‫دن‬‫د‬ ‫الو‬‫ع‬ ‫دهللننة‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫دهلل‬‫د‬‫ف‬ ‫د‬‫د‬ ‫ن‬ ‫دة‬‫د‬ ‫امتط‬ ‫دذس‬‫د‬ ‫يف‬ ‫دنني‬‫د‬‫ئ‬ ‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫خ‬
‫ال‬
‫الرئش‬ ‫حنبة‬ ‫نن‬ ‫ه‬‫ن‬‫حنبي‬ ‫تنيف‬ ‫ن‬ ‫تون‬

‫دو‬‫ل‬‫نن‬ ‫عقنص‬ ‫بش‬ : ‫امسغ‬
‫ا‬
‫ي‬ ‫ع‬ ‫بن‬
‫ب‬
‫ل‬
1
‫دن‬‫ت‬ ‫دن‬‫ن‬‫ع‬ ‫دةه‬ ‫ن‬ ‫ال‬ ‫دن‬‫ن‬ ‫دة‬‫س‬‫اخلنن‬ ‫دتة‬‫س‬‫ال‬ ‫يف‬ ‫ة‬ ‫احل‬ ‫إىل‬ ‫نجر‬
‫يف‬
‫در‬‫خ‬
‫دن‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫ية‬ ‫دنح‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ال‬ ‫دنبق‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫ام‬ ‫نض‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫دهلل‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ع‬ ‫دغه‬‫د‬‫د‬ ‫ن‬ ‫دض‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫ب‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫ال‬ ‫إىل‬ ‫ة‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬ ‫و‬ ‫ل‬
‫د‬‫د‬ ‫دض‬‫ن‬‫ب‬ ‫دنني‬‫ئ‬‫إ‬ ‫د‬‫د‬‫م‬‫عمو‬ ‫دةه‬ ‫امتط‬ ‫دذس‬ ‫يف‬ ‫د‬‫ي‬ ‫م‬ ‫د‬‫د‬‫س‬‫ن‬ ‫ع‬ ‫دذا‬ ‫د‬‫ن‬ ‫ه‬ ‫دن‬‫و‬‫ت‬ ‫ال‬
‫دهللس‬‫د‬‫ف‬ ‫د‬‫د‬ ‫ن‬ ‫دة‬‫د‬ ‫امتط‬
‫ل‬
7
‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫دحة‬‫د‬ ‫د‬‫د‬ ‫ن‬ ‫دهلل‬‫د‬‫ف‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫ق‬ ‫دن‬‫د‬‫ث‬‫الش‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫دهللين‬‫د‬‫ت‬‫ن‬ ‫دي‬‫د‬‫ل‬‫ع‬ .
.‫ا‬‫ع‬‫در‬‫د‬‫ك‬‫ر‬
‫ا‬‫ش‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫خ‬ ‫م‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ام‬ ‫ن‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫بي‬ ‫دت‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ث‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫عل‬
‫إىل‬
‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ذ‬‫ي‬ ‫اخل‬ ‫دهلل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ال‬‫ن‬ ‫يف‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬‫ت‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫نتط‬
‫دتة‬‫ئ‬ ‫ب‬ ‫نن‬ ‫يهلل‬ ‫الر‬ ‫عن‬ ‫ن‬ ‫نئي‬ ‫الن‬
287
‫إىل‬ ‫ني‬
808
‫ني‬
‫ل‬
3
ُ
‫ع‬ ‫دهلل‬‫ق‬‫ع‬ ‫ه‬
‫د‬‫ج‬
‫دة‬ ‫نتط‬ ‫يف‬ ‫هلل‬
‫دم‬‫د‬‫ئ‬‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫م‬‫حت‬ ‫ديت‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫دنم‬‫د‬‫م‬‫الن‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫ال‬‫ش‬‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫فش‬ ‫دتون‬‫د‬‫ب‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫دشنن‬‫د‬‫ك‬‫دة‬‫د‬ ‫عنتط‬ ‫ي‬ ‫دن‬‫د‬ ‫اج‬
‫ل‬
1
‫دن‬‫د‬ ‫اجمه‬‫ك‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫دب‬‫د‬‫و‬‫ك‬‫يف‬ ‫دحن‬‫د‬ ‫دم‬‫د‬‫د‬‫ئ‬‫اال‬ ‫دذا‬‫د‬‫هب‬ ‫دهلل‬‫د‬‫ج‬ ‫مل‬
‫دغ‬‫د‬‫ي‬‫فذكرع‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬
‫؟‬
‫ع‬
‫دنيف‬‫د‬‫ت‬
‫دري‬‫د‬‫د‬‫غ‬ ‫دنص‬‫د‬‫ق‬‫الش‬ ‫دش‬‫د‬‫د‬‫ب‬
‫ن‬ ‫الكىنه‬ ‫يف‬ ‫نبة‬ ‫ا‬ ‫يف‬ ‫ر‬ ‫ح‬ ‫ابن‬ ‫نتهلل‬ ‫نتسشب‬
.‫غريس‬ ‫ني‬ ‫ش‬ ‫ش‬
‫ل‬
7
‫صل‬ ‫محهلل‬ ‫يذفر‬ ‫إني‬ ‫كي‬ ‫إ‬ ‫األئونر‬ /‫فش‬ ‫بتون‬ ‫يف‬ ‫ئنني‬ ‫ا‬ ‫خش‬ : ‫ايظر‬
70
‫د‬
71
‫يف‬ ‫دة‬‫ل‬‫ن‬ ‫ن‬ : ‫ه‬‫ن‬‫فض‬ ‫ايظر‬‫ع‬ .
‫ي‬ ‫فةه‬‫ر‬‫ال‬ ‫ال‬ ‫امهللفتة‬ ‫فهللة‬‫ر‬‫ج‬
‫ي‬
‫بتو‬ :‫ان‬‫ش‬‫بنت‬ ‫خننه‬ ‫الهللفن‬
‫صل‬ ‫فش‬ ‫بتون‬ ‫يف‬ ‫ئنني‬ ‫لا‬ ‫إئنني‬ ‫ئ‬ ‫ف‬ ‫ن‬
40
‫د‬
41
.
‫ل‬
3
‫صل‬ ‫درمحن‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫دب‬‫د‬‫ي‬‫حل‬ . / ‫دة‬‫د‬‫ي‬‫تونل‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫د‬‫و‬ ‫ال‬ ‫يف‬ ‫درآن‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دهللاع‬‫د‬‫ة‬ : ‫ه‬‫ن‬‫د‬‫د‬‫ض‬‫ف‬ ‫در‬‫د‬‫ظ‬‫اي‬‫ع‬ ‫ةه‬ ‫دنب‬‫د‬‫س‬‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫ص‬‫ام‬ ‫د‬‫د‬‫ج‬‫ا‬
74
‫د‬‫د‬‫د‬
78
‫ه‬
‫صل‬ ‫خنن‬ ‫حس‬ ‫نذخر‬ . / ‫تونلية‬ ‫ال‬ ‫وة‬ ‫بنل‬ ‫وغ‬ ‫ةر‬ ‫ن‬ ‫ننني‬ ‫ة‬ ‫عنن‬ ‫الكرمي‬ ‫رآن‬ ‫ال‬ ‫يغ‬ ‫ة‬ ‫فت‬ ‫عةن‬
18
.

7. 6
‫د‬‫س‬‫ام‬ ‫خش‬ ‫ن‬ ‫فهلل‬ ‫ممن‬ ‫يهلل‬ ‫الر‬ ‫عن‬ ‫ن‬ ‫نئي‬ ‫الن‬ ‫يذة‬ ‫اخل‬
‫دن‬‫و‬‫ت‬ ‫ال‬ ‫دة‬ ‫نتط‬ ‫إىل‬ ‫م‬
‫ن‬ ‫عحهلل‬ ‫هللنشة‬ ‫ل‬ ‫عإنن‬ ‫الهللنشة‬‫ع‬ ‫ة‬ ‫ن‬ ‫و‬ ‫ل‬ ‫إنن‬ ‫زننيغ‬ ‫يف‬
‫ل‬
1
.
‫عهلذا‬ ‫نه‬ ‫ائوشبتش‬‫ع‬ ‫نننة‬ ‫بصذة‬ ‫ة‬ ‫امتط‬ ‫ذس‬ ‫إىل‬ ‫ن‬ ‫الو‬‫ع‬ ‫الهللننة‬ ‫خ‬
‫دي‬‫د‬ ‫او‬ ‫دنكم‬‫د‬‫حل‬‫ا‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫دن‬‫د‬‫و‬‫ت‬ ‫ال‬ ‫يف‬ ‫دم‬‫د‬‫ك‬‫احل‬ ‫دهلل‬‫د‬‫ي‬‫نل‬ ‫ن‬ ‫دن‬‫د‬‫ي‬‫يو‬ ‫دهلل‬‫د‬‫م‬ ‫دهللفن‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫دن‬‫د‬‫ي‬‫اخو‬ ‫دذ‬‫د‬‫خ‬ ‫دن‬‫د‬‫م‬
‫ئتة‬ ‫اهلتهللعئي‬
1703
‫نيه‬
‫ن‬ ‫رية‬ ‫ك‬‫أة‬ ‫يالن‬ ‫كنيت‬
‫احلنكم‬ ‫اجغ‬‫ش‬‫ف‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫امس‬ ‫ن‬
‫نب‬ ‫ال‬ ‫جالة‬ ‫نن‬ ‫ةذكر‬ ‫نشبة‬ ‫فة‬ ‫د‬ ‫ديوين‬ ‫م‬ ‫امس‬
‫ل‬
7
.
‫البنغالية‬ ‫اللغة‬ ‫عن‬ ‫نبذة‬
‫دنىل‬‫ن‬‫ة‬ ‫قن‬
:

ۡ ِ‫م‬َ‫و‬
ِ‫ه‬ِ‫ت‬‫ك‬ َ
‫ي‬ َ‫ء‬
‫ۦ‬
‫ق‬
ۡ
‫ل‬
َ
‫خ‬
‫ٱ‬
ِ ‫ك‬ َ ‫ك‬ َ ‫ن‬ َّ‫لس‬
َ‫و‬
‫ٱ‬
ِ
‫ۡرض‬
َ ۡ
‫ۡل‬
َ‫و‬
‫ٱ‬
‫ن‬‫ك‬ َ
‫ل‬ِ‫ت‬
ۡ
‫خ‬
ۡ ُِ‫ت‬
َ
‫ِن‬‫س‬
ۡ
‫ل‬
َ
‫أ‬
ۡ ُِ‫ن‬‫ك‬ َ ۡ
‫ل‬
َ
‫أ‬َ‫و‬
َّ
‫ن‬ِ‫إ‬
ِ
‫ف‬
َ
‫ِك‬‫ل‬‫ك‬َ
‫ذ‬
‫ت‬‫ك‬ َ
‫ٓأَلي‬
َ‫ي‬ِ‫م‬ِ‫ل‬‫ك‬ َ
‫ع‬
ۡ
‫ِل‬‫ل‬
٢٢

[
:‫ني‬‫ع‬‫االر‬
77
]
‫دغ‬ ‫خ‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫دة‬ ‫الكنن‬ ‫ةغ‬ ‫قهلل‬ ‫ن‬ ‫الهللالة‬ ‫ه‬ ‫عج‬ ‫ن‬ ‫اهلل‬ ‫آفنم‬ ‫نن‬ ‫ونم‬ ‫نل‬
.‫هللى‬ ‫غ‬ ْ‫خ‬ ‫يء‬ ‫ك‬ ‫نط‬ ‫ه‬ ‫الننم‬ ‫ب‬ ‫حنيغ‬ ‫ئ‬ ‫يغ‬ ‫عن‬ ‫ه‬ ‫ن‬
‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫دنني‬‫د‬‫ن‬ ‫دف‬‫د‬‫ل‬ ‫د‬‫د‬ ‫ق‬ ‫دأم‬‫د‬ ‫ي‬ ‫دن‬‫د‬‫ل‬ ‫درى‬‫د‬‫ي‬ ‫دةه‬‫د‬‫ي‬‫تونل‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫د‬‫و‬ ‫ال‬ ‫فت‬ ‫دن‬‫د‬‫ة‬ ‫إىل‬ ‫دن‬‫د‬‫ي‬‫ر‬‫يظ‬ ‫إرا‬
‫بش‬ ‫الذفن‬ ‫م‬ ‫ه‬ ‫شر‬ ‫ال‬ ‫د‬ ‫بن‬ ‫ئرة‬ ‫د‬ ‫حكنني‬ ‫نالهلل‬ ‫يف‬ ‫نيه‬‫ش‬‫الي‬
‫كونبوالن‬ ‫ن‬ ‫ا‬‫ش‬ ‫عح‬ ‫ن‬ ‫ع‬
‫تونليةه‬ ‫ال‬ ‫وة‬ ‫ال‬ ‫نن‬ ‫نر‬ ‫نن‬ ‫قهللني‬ ‫ي‬ ‫الشقت‬ ‫رلو‬ ‫يف‬ ‫هلل‬ ‫قصن‬ ‫نهللة‬ ‫هللم‬ ‫ي‬ ‫عقهلل‬
‫ه‬‫ن‬‫حنلي‬ ‫ن‬ ‫يي‬ ‫يف‬ ‫بنضالن‬ ‫عجهلل‬ ‫عقهلل‬
‫ل‬
3
‫دهللة‬‫ل‬‫نوش‬ ‫لن‬ ‫وة‬ ‫ال‬ ‫ذس‬ ‫نن‬ ‫فظن‬ ‫كنن‬
‫ع‬ .
‫ل‬
1
‫ا‬ ‫كونب‬: ‫د‬‫ج‬‫ا‬
/ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫نالر‬ ‫مهلل‬ ‫لهللكوش‬
The history of the muslims of bengal
‫صل‬
30
.
‫ل‬
7
‫صل‬ ‫محهلل‬ ‫يذفر‬ ‫إني‬ ‫كي‬ ‫إ‬ / ‫فش‬ ‫بتون‬ ‫يف‬ ‫ئنني‬ ‫ا‬ ‫خش‬ : ‫اج‬
70
‫د‬
77
.
‫ل‬
3
‫درمحنه‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫دهلل‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ن‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ن‬ ‫ن‬ ‫دنمد‬‫د‬‫د‬‫د‬‫دنر‬ ‫شنية‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ئ‬‫األ‬ ‫دهللة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ف‬‫ر‬‫اجل‬ : ‫ه‬‫ن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ض‬‫ف‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ظ‬‫اي‬‫ع‬ ‫دنبقه‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ال‬ ‫دهلل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫ام‬
18
‫دره‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ف‬‫ا‬‫رب‬ /
1878
‫ني‬
‫صل‬
32
.

8. 7
‫دة‬‫ق‬‫نن‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫و‬ ‫ال‬ ‫دذس‬ ‫ن‬ ‫دنس‬‫ت‬ ‫ل‬ ‫دا‬‫ض‬‫اة‬ ‫نن‬ ‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫درع‬‫ن‬ ‫دهلل‬‫ن‬‫ب‬ ‫دن‬‫ك‬‫عل‬ ‫فويةه‬‫ر‬‫الستسك‬ ‫نن‬
‫دن‬‫د‬‫د‬‫من‬‫عإ‬ ‫فويةه‬‫ر‬‫دك‬‫د‬‫د‬‫س‬‫بنلست‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫هل‬
‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ق‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫دهلل‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫ب‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ي‬ ‫فوية‬‫ر‬‫دك‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ئت‬ ‫دني‬‫د‬‫د‬‫ذ‬‫ل‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ال‬‫ي‬ ‫دت‬‫د‬‫د‬ ‫خ‬
‫عبن‬‫ع‬‫دهللع‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫إ‬ ‫دنم‬‫د‬‫د‬‫و‬‫ل‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫فوية‬‫ر‬‫دك‬‫د‬‫د‬‫س‬‫الست‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫و‬ ‫ال‬ ‫دإن‬‫د‬‫د‬ . ‫د‬‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫ان‬
Indo-Europian
‫ه‬
‫ك‬
‫ع‬
‫دت‬ ‫كو‬‫د‬ ‫دهللام‬‫ف‬‫الش‬ ‫د‬ ‫دة‬‫ي‬‫الهللفت‬ ‫الم‬ ‫د‬‫و‬‫ك‬‫ألن‬ ‫ه‬ ‫د‬‫ف‬ ‫ان‬ ‫دهللى‬‫ل‬ ‫دة‬‫ئ‬‫هلل‬ ‫ن‬ ‫دة‬‫و‬ ‫ال‬ ‫دذس‬ ‫دت‬‫ي‬‫ن‬
‫هلل‬ ‫ونفةه‬ ‫ل‬ ‫ة‬ ‫ن‬ ‫لوة‬ ‫كنيت‬
‫ع‬ ‫وةه‬ ‫ال‬ ‫هبذس‬
‫ؤ‬
‫دن‬‫ن‬ ‫دال‬‫ئ‬ ‫دة‬‫ب‬ ‫ن‬ ‫نو‬ ‫ة‬ ‫ال‬ ‫ب‬ ‫مشن‬ ‫فوك‬ ‫ا‬‫ع‬
‫دك‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫الست‬
‫دةه‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ف‬‫الشفهلل‬ ‫فوية‬‫ر‬
‫ع‬
‫دت‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫مس‬ ‫درى‬‫د‬‫د‬‫د‬‫خ‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬‫ل‬ ‫دهللفالم‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬ ‫دهللم‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ش‬‫ة‬ ‫نن‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫درع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫دهلل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫ب‬
‫دو‬ ‫ة‬ ‫د‬ ‫دة‬‫و‬‫ل‬ ‫دن‬‫ن‬ ‫دذس‬‫ال‬ ‫دة‬‫ي‬‫نل‬ ‫ال‬ ‫ع‬ ‫دت‬‫ف‬‫ر‬‫اك‬‫رب‬‫ال‬ ‫وة‬ ‫ال‬ ‫نن‬ ‫عبهللفةه‬ ‫الهلل‬ ‫فوية‬‫ر‬‫بنلستسك‬
‫دت‬‫د‬‫ف‬‫ر‬‫اك‬‫رب‬‫ال‬ ‫حت‬ ‫د‬ ‫نن‬ ‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫درع‬‫ن‬ ‫دهلل‬‫ن‬‫عب‬ ‫دنه‬‫د‬‫هب‬ ‫م‬ ‫دوك‬‫ف‬ ‫دشرا‬‫ب‬ ‫دنن‬‫ك‬
‫ع‬ ‫ه‬ ‫ي‬ ‫د‬ ‫األ‬ ‫دنبق‬‫ت‬‫ام‬
‫هلل‬ ‫امتنبق‬ ‫و‬ ‫ة‬ ‫نيل‬ ‫لهللى‬ ‫ة‬ ‫ن‬ ‫نيل‬ ‫ال‬ ‫ع‬
‫ؤ‬
‫يف‬ ‫فوريعن‬ ‫ا‬‫ع‬
‫دنم‬‫م‬ ‫الك‬ ‫دض‬‫ن‬‫ب‬ ‫دق‬‫ط‬‫ي‬
‫فت‬‫ر‬‫اك‬‫رب‬‫ال‬ ‫نن‬ ‫تونلية‬ ‫ال‬ ‫وة‬ ‫ال‬ ‫لهللم‬‫ش‬‫ة‬ ‫ن‬ ‫إىل‬
‫ل‬
1
.
‫دنني‬‫ئ‬ ‫ا‬ ‫د‬‫خ‬ ‫ع‬ ‫دننيه‬‫ن‬ ‫دف‬‫ل‬ ‫دن‬‫هل‬ ‫دة‬‫ي‬‫تونل‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫و‬ ‫ال‬ ‫كنيت‬‫عإرا‬
‫إىل‬
‫يف‬ ‫دن‬‫و‬‫ت‬ ‫ال‬
‫د‬‫د‬‫ئ‬‫الون‬ ‫درن‬‫د‬ ‫ال‬
‫دين‬‫د‬‫م‬‫ا‬
‫دة‬‫د‬ ‫امتط‬ ‫دذس‬‫د‬ ‫إىل‬ ‫دنني‬‫د‬‫ئ‬ ‫ا‬ ‫دش‬‫د‬‫خ‬ ‫ن‬ ‫دا‬‫د‬‫ض‬‫ا‬‫ش‬‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫دإن‬‫د‬ ‫ه‬
‫يف‬ ‫تونلية‬ ‫ال‬ ‫وة‬ ‫ال‬ ‫كنيت‬
‫ع‬ ‫تونليةه‬ ‫ال‬ ‫وة‬ ‫ال‬ ‫أة‬ ‫ي‬ ‫ن‬ ‫انن‬ ‫ة‬
‫دنني‬‫ك‬‫ال‬ ‫دة‬‫و‬‫ل‬ ‫دت‬‫ق‬‫الش‬ ‫رلو‬
‫ه‬ ‫د‬‫د‬ ‫دب‬‫د‬‫ب‬‫الوخن‬‫ع‬
‫دذس‬‫د‬‫د‬ ‫دشفر‬‫د‬‫ط‬‫ة‬ ‫يف‬ ‫مشن‬ ‫د‬‫د‬‫س‬‫ام‬ ‫دهلل‬‫د‬‫ب‬ ‫به‬ ‫األ‬‫ع‬ ‫دنء‬‫د‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫دة‬‫د‬‫و‬‫ل‬ ‫ال‬
‫دة‬‫د‬‫و‬ ‫ال‬
‫ل‬
7
‫دشن‬‫د‬‫ف‬ ‫ان‬ ‫دنن‬‫د‬‫ك‬ ‫د‬‫د‬‫ح‬ ‫يف‬
‫در‬‫د‬‫ظ‬‫فت‬
‫دة‬‫د‬‫و‬‫ل‬ ‫دن‬‫د‬‫ل‬‫إ‬ : ‫دشن‬‫د‬‫ل‬‫ش‬ ‫عف‬ ‫ه‬ ‫دن‬‫د‬ ‫احو‬ ‫درة‬‫د‬‫ظ‬‫ي‬ ‫دن‬‫د‬‫ال‬‫إلي‬ ‫عن‬
‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫ب‬‫ر‬‫الن‬ ‫دني‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ذ‬‫األل‬ ‫دهللخش‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫درم‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫از‬‫ع‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬ ‫ال‬ ‫م‬‫دش‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ط‬‫ة‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫دموه‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ال‬ ‫دين‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬
‫عف‬ ‫رؤعلن‬ ‫ف‬ ‫ف‬ ‫بنن‬ ‫إرا‬ ‫ئية‬ ‫الذن‬‫ع‬
.‫فوية‬‫ر‬‫الستسك‬ ‫األلذني‬ ‫يالن‬ ‫شن‬ ‫هللخ‬
‫ل‬
1
‫دو‬‫د‬‫ل‬‫ر‬ ‫يف‬ ‫د‬‫ج‬‫ا‬
:
The origin and development of the bengali language
–
sunity
kumar chattargy Part 1/2/3
‫ل‬
7
‫د‬‫د‬‫ج‬‫ا‬
‫ل‬
/‫دهلل‬‫د‬‫مح‬ ‫دذفر‬‫د‬‫ي‬ ‫إمي‬ ‫دي‬‫د‬‫ك‬ ‫إ‬ ‫دونر‬‫د‬‫ئ‬‫األ‬ ‫دنب‬‫د‬‫و‬‫ك‬‫دة‬‫د‬‫و‬ ‫ال‬ ‫دذس‬‫د‬ ‫دشفر‬‫د‬‫ط‬‫ة‬ ‫يف‬ ‫م‬ ‫د‬‫د‬‫س‬‫ام‬ ‫دنني‬‫د‬‫ك‬‫ح‬ ‫دش‬‫د‬‫ال‬‫ج‬ ‫د‬‫د‬ ‫ن‬ ‫دنل‬‫د‬‫ب‬‫ن‬
‫صل‬ ‫فش‬ ‫بتون‬ ‫يف‬ ‫ئنني‬ ‫ا‬ ‫خش‬
47
‫د‬
44
.

9. 8
‫دن‬‫د‬‫د‬‫ال‬‫لكت‬‫ع‬ ‫دننيه‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫دف‬‫د‬‫د‬‫ل‬ ‫انن‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫هل‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫تونل‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫و‬ ‫ال‬ ‫دإن‬‫د‬‫د‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ف‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫م‬‫عنال‬
‫الكونبة‬ ‫يف‬ ‫اب‬‫ش‬‫عض‬ ‫انهلل‬‫ش‬‫ق‬ ‫هلن‬ ‫م‬ ‫ن‬ ‫ع‬ ‫ه‬‫ا‬‫ري‬‫خ‬ ‫رم‬ ‫ائو‬ ‫ح‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ةطش‬ ‫يف‬ ‫كنيت‬
‫دب‬‫د‬‫ب‬‫الوخن‬‫ع‬ ‫م‬ ‫دن‬‫د‬‫ذ‬‫الو‬ ‫دة‬‫د‬‫و‬‫ل‬ ‫دي‬‫د‬ ‫ديت‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫درقية‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دنم‬‫د‬‫و‬ ‫ال‬ ‫دم‬‫د‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫حت‬ ‫د‬‫د‬ ‫ع‬ ‫دقه‬‫د‬‫ط‬‫الت‬‫ع‬
‫يسمة‬ ‫يشن‬ ‫ن‬ ‫يت‬ ‫نن‬ ‫نن‬ ‫ر‬ ‫ألك‬
‫غرب‬ ‫ععالفة‬ ‫مةه‬ ‫امس‬ ‫فش‬ ‫بتون‬ ‫لة‬‫ع‬ ‫يف‬ ‫فسكتشن‬
‫دننيه‬‫د‬‫ئ‬‫عآ‬ ‫دنه‬‫د‬‫س‬‫ف‬‫ع‬‫ع‬ ‫دن‬‫د‬‫ال‬‫بي‬ ‫دكنن‬‫د‬‫ئ‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫دري‬‫د‬ ‫ك‬
‫ع‬ ‫درقيةه‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫ال‬‫جالو‬ ‫يف‬ ‫دهلل‬‫د‬‫ت‬‫بنهل‬ ‫دن‬‫د‬‫و‬‫ت‬ ‫ال‬
‫ع‬ ‫د‬‫د‬‫ك‬‫يف‬ ‫درعن‬ ‫نتو‬ ‫دن‬‫ال‬ ‫دن‬‫ن‬ ‫ه‬‫ا‬‫ري‬‫د‬ ‫ك‬‫ه‬‫ا‬ ‫دهلل‬‫د‬‫ن‬ ‫ن‬ ‫دن‬‫م‬‫ك‬‫دهلله‬‫ت‬‫اهل‬ ‫دنم‬‫ف‬‫عال‬ ‫دن‬‫ن‬ ‫اه‬‫دش‬ ‫عةي‬
‫ع‬ ‫إال‬ ‫ة‬ ‫عف‬ ‫ع‬ ‫لة‬‫ع‬ ‫ةشجهلل‬ ‫من‬ ‫عق‬ ‫نئنةه‬ ‫ال‬ ‫نم‬ ‫امسن‬ ‫غم‬ ‫الننمل‬
‫فت‬ ‫نن‬ ‫يالن‬
‫وسب‬
‫ه‬ ‫ف‬ ‫دهلل‬‫و‬‫ال‬‫ع‬ ‫س‬ ‫دهلل‬‫ل‬‫ا‬ ‫دوم‬‫ف‬ ‫دطوالن‬‫ئ‬‫ا‬‫ش‬‫عب‬ ‫دنه‬‫ال‬‫و‬ ‫ال‬ ‫عب‬ ‫دنه‬‫ال‬‫وو‬ ‫ب‬ ‫م‬ ‫دوك‬‫ف‬‫ع‬ ‫دن‬‫ال‬‫إلي‬
‫دهلل‬ ‫فت‬ ‫دن‬‫هب‬‫ع‬
‫دالن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ص‬ ‫خصن‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫هل‬‫ع‬ ‫دنالهتمه‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫عن‬ ‫مه‬ ‫ابر‬‫ش‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫خ‬ ‫دنء‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫األ‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬‫عفك‬ ‫مه‬ ‫دنن‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫اء‬‫ر‬‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ال‬
‫ع‬
‫ني‬
‫ه‬‫ا‬‫ر‬‫دهللف‬ ‫عة‬ ‫دره‬ ‫امنن‬ ‫دن‬‫ت‬‫ننم‬ ‫يف‬ ‫دة‬‫ي‬‫احل‬ ‫دة‬‫و‬ ‫ال‬ ‫دوشى‬‫س‬‫ن‬ ‫إىل‬ ‫م‬‫عةطش‬ ‫ت‬ ‫ة‬ ‫ا‬ ‫ح‬ ‫اهتن‬
‫د‬‫ف‬ ‫دهللة‬‫ح‬‫امو‬ ‫دم‬‫ن‬‫األ‬ ‫دت‬‫ت‬ ‫ن‬ ‫دة‬‫و‬ ‫ال‬ ‫دذس‬ ‫د‬ ‫لكذنح‬
‫د‬ ‫در‬‫ف‬‫ا‬‫رب‬ ‫دن‬‫ن‬ ‫فن‬‫ر‬‫د‬ ‫الن‬‫ع‬ ‫دهلل‬‫ح‬‫ا‬‫ش‬‫ال‬ ‫ني‬‫ش‬
‫د‬‫د‬‫د‬ ‫قو‬ ‫دذ‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬
‫ت‬
‫دنل‬‫د‬‫د‬‫ط‬‫ام‬ ‫فن‬‫ر‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ظ‬‫امو‬ ‫ا‬
‫دنب‬‫د‬‫د‬‫ط‬‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫يف‬ ‫دونيية‬‫د‬‫د‬‫س‬‫نك‬ ‫ال‬ ‫طنم‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ال‬ ‫دغ‬‫د‬‫د‬‫ي‬
.‫الننمي‬ ‫وة‬ ‫ال‬ ‫ني‬‫ش‬‫ف‬ ‫لة‬‫ع‬‫هلل‬ ‫ل‬ ‫الرمسية‬ ‫ونم‬ ‫ال‬ ‫نن‬ ‫وة‬ ‫ال‬ ‫ذس‬ ‫جبن‬

10. 9
‫معاني‬ ‫ترجمة‬ ‫في‬ ‫األولية‬ ‫المحاوالت‬ : ‫األول‬ ‫المبحث‬
.‫البنغالية‬ ‫اللغة‬ ‫إلى‬ ‫الكريم‬ ‫القرآن‬
‫نطنلب‬ ‫عحتوغ‬
:
.‫الشعبية‬ ‫القصص‬ ‫بعض‬ ‫في‬ ‫الناس‬ ‫أورده‬ ‫ما‬ : ‫األول‬ ‫المطلب‬
‫دتة‬‫د‬‫ئ‬ ‫دن‬‫د‬‫و‬‫ت‬ ‫ال‬ ‫يف‬ ‫دت‬‫د‬‫س‬‫ئ‬ ‫دة‬‫د‬‫ل‬‫ع‬ ‫ع‬ ‫دت‬‫د‬‫ي‬‫كن‬: ‫دن‬‫د‬‫ت‬‫نن‬ ‫ق‬ ‫د‬‫د‬‫ئ‬ ‫دن‬‫د‬‫م‬‫ك‬
1703
‫نيه‬
‫دنني‬‫د‬‫ئ‬ ‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫خ‬ ‫دن‬‫د‬‫ك‬‫عل‬
‫دن‬‫د‬‫ال‬‫ي‬
‫ن‬ ‫دة‬‫د‬‫ي‬‫خي‬ ‫الون‬ ‫دن‬‫د‬‫ث‬‫ان‬ ‫يف‬ ‫دت‬‫د‬ ‫ث‬ ‫دهلل‬‫د‬‫ق‬‫ع‬ ‫درعنه‬‫د‬ ‫ب‬ ‫دو‬‫د‬‫ل‬‫ر‬ ‫د‬‫د‬ ‫ق‬
‫د‬‫د‬‫د‬‫ئ‬‫الون‬ ‫درن‬‫د‬‫د‬ ‫ال‬ ‫يف‬ ‫ديونغشيغ‬‫د‬‫د‬ ‫دش‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫اجل‬ ‫دنح‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ال‬ ‫دق‬‫د‬‫د‬‫ف‬‫ر‬‫ب‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ال‬‫إلي‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫خ‬ ‫دنني‬‫د‬‫د‬‫ئ‬ ‫ا‬
‫دنلوني‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫ع‬
‫ل‬ ‫ديهلل‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫الر‬ ‫عن‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دي‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ئ‬‫ن‬ ‫الن‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ذ‬‫ي‬ ‫اخل‬ ‫دهلل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ال‬‫ن‬ ‫يف‬
287
‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬
808
‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫دذا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫هل‬‫ع‬ ‫ني‬
‫يف‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ا‬
‫ن‬ ‫ه‬‫ن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫يش‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫مت‬ ‫دهلل‬‫د‬‫د‬‫ق‬ ‫دنني‬‫د‬‫د‬‫ئ‬ ‫ا‬ ‫دنن‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫فش‬ ‫دتون‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫يف‬ ‫دننية‬‫د‬‫د‬‫ئ‬‫إ‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ع‬ ‫ع‬ ‫دت‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ئ‬
.‫فش‬ ‫بتون‬ ‫نب‬ ‫شب‬ ‫ق‬
‫دن‬‫ن‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫دهلل‬‫ال‬‫الن‬ ‫دو‬‫ل‬‫ر‬ ‫يف‬ ‫دنني‬‫ئ‬ ‫ا‬ ‫الم‬ ‫ن‬ ‫فنومهللعن‬ ‫ا‬‫ش‬‫كني‬‫التنس‬ ‫لكن‬‫ع‬
‫عةذ‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫رآي‬ ‫ال‬ ‫دنم‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ف‬‫ان‬ ‫دنين‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫ن‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫دهللننة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫دمنشن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ف‬ ‫ا‬‫ش‬‫دني‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬
‫درعح‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ع‬ ‫نه‬ ‫دري‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ئ‬‫ن‬
.‫رآيية‬ ‫ال‬ ‫صص‬ ‫ال‬ ‫ا‬‫ع‬‫ع‬ ‫شفةه‬ ‫الت‬ ‫فث‬ ‫األحن‬
‫يف‬ ‫دشن‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫فرج‬ ‫ا‬‫ش‬‫دني‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫دتالم‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫دهلل‬‫د‬‫د‬‫ح‬ ‫دنم‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫إرا‬ ‫دغ‬‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫دوه‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ر‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ن‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬ ‫ن‬ ‫درب‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ع‬
‫إىل‬ ‫دشن‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫فرج‬ ‫ديالم‬‫د‬‫د‬ ‫دنخ‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫ح‬ ‫عإرا‬ ‫دننيه‬‫د‬‫د‬‫ئ‬ ‫ا‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫الهللان‬ ‫إىل‬ ‫اث‬‫ري‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ا‬ ‫ديم‬‫د‬‫د‬‫س‬ ‫ة‬
‫دن‬‫س‬‫ن‬ ‫يف‬ ‫دشن‬‫ن‬‫فرج‬ ‫ا‬‫ش‬‫دني‬‫ك‬‫دذا‬‫ك‬ ‫ع‬ ‫دشخه‬ ‫احل‬ ‫نن‬ ‫عجة‬ ‫ال‬ ‫غ‬ ‫ةسوح‬ ‫مبن‬ ‫ليذويالم‬ ‫الننمل‬
‫احلج‬
‫دب‬‫س‬‫ح‬ ‫دهللفن‬‫ل‬‫ا‬ ‫دنني‬‫ك‬‫ح‬ ‫دم‬‫هل‬ ‫دذكرعن‬‫ف‬ ‫ا‬‫ش‬‫دني‬‫ك‬‫دذفن‬‫ل‬‫ا‬ ‫منء‬ ‫الن‬ ‫إىل‬ ‫ني‬‫ش‬‫الص‬‫ع‬ ‫كنة‬‫ال‬‫ع‬
.‫إليالم‬ ‫ع‬ ‫نن‬
‫ه‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ئ‬‫عنش‬ ‫ه‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ني‬ ‫اهلل‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫دص‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫ق‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ن‬ ‫دنء‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫األي‬ ‫دص‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫ق‬ ‫ن‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ك‬

11. 11
‫دنن‬‫د‬‫س‬‫ل‬‫ع‬ ‫اءه‬‫ر‬‫دن‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دنن‬‫د‬‫س‬‫ل‬ ‫د‬‫د‬ ‫ن‬ ‫دت‬‫د‬‫ي‬‫كن‬‫دنني‬‫د‬‫س‬‫ال‬ ‫ديالم‬‫د‬ ‫ن‬ ‫دنيب‬‫د‬ ‫ع‬ ‫دشبه‬‫د‬‫ف‬‫ع‬ ‫دفه‬‫د‬‫ئ‬‫عفش‬
. ‫ن‬ ‫الن‬
.‫الكرمي‬ ‫رآن‬ ‫ال‬ ‫نننين‬ ‫نن‬ ‫الن‬ ‫ك‬‫ينء‬ ‫األ‬ ‫ذس‬ ‫ن‬ ‫ني‬‫ش‬ ‫عنن‬
‫ديت‬‫ل‬‫ا‬‫ع‬ ‫درميه‬‫ك‬‫ال‬ ‫درآن‬ ‫ال‬ ‫نن‬ ‫ة‬ ‫امسوذن‬ ‫ية‬ ‫ن‬ ‫ال‬ ‫صص‬ ‫ال‬ ‫نن‬ ‫إليتن‬ ‫ع‬ ‫عقهلل‬
‫دوري‬‫د‬‫د‬ ‫دهلل‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫د‬ ‫دتيف‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫ة‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫دنه‬‫د‬‫د‬‫خ‬‫لي‬‫ز‬‫ع‬ ‫دف‬‫د‬‫د‬‫ئ‬‫فش‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫ق‬ ‫د‬ ‫دت‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫الش‬ ‫دو‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ر‬ ‫يف‬ ‫دت‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫كن‬
‫ل‬
1388
‫د‬ ‫ني‬
1410
‫دش‬‫د‬‫ل‬ ‫ديت‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫دنده‬‫د‬‫خ‬‫لي‬‫ز‬ ‫دف‬‫د‬‫ئ‬‫دفش‬ ‫دم‬‫د‬‫ئ‬‫بن‬ ‫دة‬‫د‬ ‫امنرع‬ ‫ديهللةغ‬‫د‬‫ص‬‫ق‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫د‬ ‫ني‬
‫درآن‬‫د‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫دذم‬‫د‬‫د‬‫خ‬ ‫دهلل‬‫د‬‫د‬‫ق‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ال‬‫بومنن‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫ص‬ ‫ال‬ ‫دهلل‬‫د‬‫د‬‫ا‬ ‫درمي‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ال‬ ‫درآن‬‫د‬‫د‬ ‫ال‬ ‫يف‬ ‫دنء‬‫د‬‫د‬‫ج‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫مب‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ال‬‫يو‬ ‫قن‬
‫ال‬
‫كرمي‬
‫ل‬
1
.
.‫القديمة‬ ‫هم‬
‫أشعار‬ ‫ضمن‬ ‫اء‬
‫ر‬‫الشع‬ ‫أورده‬ ‫ما‬ : ‫الثاني‬ ‫المطلب‬
‫ف‬
‫دن‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫دت‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫الش‬ ‫دو‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ر‬ ‫يف‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫اون‬‫ع‬ ‫دنل‬‫د‬‫د‬‫يف‬‫ا‬ ‫يف‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫هت‬‫اء‬‫ر‬‫عق‬ ‫هلل‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ص‬ ‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬ ‫إي‬ ‫دهلل‬‫د‬‫د‬‫ن‬
‫سم‬ُ‫ي‬ ‫النيهلله‬ ‫فنني‬‫ع‬ ‫ةه‬ ‫ي‬ ‫الن‬‫ع‬ ‫ه‬ ‫ا‬‫ع‬ ‫ال‬ ‫ن‬ ‫نهتم‬ ‫نتنئ‬ ‫يف‬ ‫جيومنشن‬ ‫ا‬‫ش‬‫كني‬ ‫ةه‬ ‫ن‬ ‫ال‬
‫د‬‫د‬‫ك‬
‫ع‬ ‫دغه‬‫د‬ ‫آبن‬ ‫دنخر‬‫د‬‫ذ‬‫عن‬ ‫دنخرس‬‫د‬‫ذ‬‫ن‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫دهلل‬‫د‬ ‫ي‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫د‬‫د‬ ‫ا‬‫ع‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫م‬ ‫دهلل‬‫د‬‫ح‬
‫دري‬‫د‬ ‫ك‬‫يف‬ ‫دهللؤعن‬‫د‬ ‫ف‬ ‫ا‬‫ش‬‫ني‬
‫دن‬‫ن‬ ‫دنجر‬ ‫دن‬‫مم‬ ‫دالم‬‫ض‬‫بن‬ ‫دنن‬‫ك‬‫عإرا‬ ‫المه‬ ‫دن‬‫ب‬‫آ‬ ‫عإئنني‬ ‫إئننالمه‬ ‫بذكر‬ ‫األحينن‬ ‫نن‬
‫دوهلللشن‬‫س‬‫ف‬ ‫ا‬‫ش‬‫كني‬
‫ع‬ ‫مه‬ ‫هلل‬ ‫عقصن‬ ‫مه‬ ‫نن‬ ‫يف‬ ‫رلو‬ ‫فذكرعن‬ ‫ة‬ ‫امتط‬ ‫ذس‬ ‫إىل‬ ‫اخلن‬
‫ئنني‬ ‫ا‬ ‫إىل‬ ‫الهللنشة‬ ‫افن‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫رآيية‬ ‫ال‬ ‫انفنم‬ ‫مبننين‬ ‫األحينن‬ ‫بنض‬ ‫يف‬
‫ل‬
7
.
‫ل‬
1
‫يق‬ ‫بوح‬ ‫وريه‬ ‫مهلل‬ ‫ليخنه‬‫ز‬ ‫فشئف‬
‫صل‬ ‫احلق‬ ‫إيننني‬ ‫مهلل‬
174
‫ئتة‬ ‫كنه‬ .
1884
.‫ني‬
‫ل‬
7
‫صل‬ ‫رآن‬ ‫ال‬ ‫يغ‬ ‫ة‬ ‫فت‬ ‫ةن‬ : ‫كونبغ‬‫يف‬ ‫خنن‬ ‫حس‬ ‫نذخر‬ ‫الهللكوش‬ ‫ركرس‬ ‫نن‬ ‫ايظر‬
70
.

12. 11
: ‫بب‬‫ب‬‫الثال‬ ‫ببب‬‫ب‬‫المطل‬
‫ببي‬‫ب‬‫تمن‬
‫ا‬ ‫ببض‬‫ب‬‫بع‬
‫ل‬
‫ببلمين‬‫ب‬‫مس‬
‫ن‬‫ببر‬‫ب‬‫الق‬ ‫بباني‬‫ب‬‫مع‬ ‫ببم‬‫ب‬‫فه‬
‫الكريم‬
‫البنغالية‬ ‫باللغة‬
‫ه‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ا‬‫ع‬ ‫دشن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫دنء‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫ث‬ ‫درية‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫الي‬ ‫دنم‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬ ‫و‬ ‫ام‬ ‫دذس‬‫د‬‫د‬‫د‬‫هب‬ ‫مشن‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ام‬ ‫درس‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫مل‬
‫ال‬ ‫دنرا‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫دن؟‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫وو‬ ‫ب‬ ‫درآن‬‫د‬‫د‬ ‫ال‬ ‫در‬‫د‬‫د‬ ‫ي‬ ‫ال‬ ‫دنرا‬‫د‬‫د‬‫م‬ : ‫دنءلشن‬‫د‬‫د‬‫س‬‫فو‬ ‫ا‬‫ش‬‫دني‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫دهلل‬‫د‬‫د‬ ‫هلله‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ص‬ ‫ال‬‫ع‬ ‫دنه‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫الذو‬‫ع‬
‫ر‬ ‫ي‬ ‫منرا‬ ‫؟‬ ‫الكونب‬ ‫ذا‬ ‫يذالم‬
‫غ‬ ‫يصش‬
‫نننييغ‬ ‫يذالم‬ ‫عال‬
‫؟‬
‫در‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ر‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫ع‬‫ع‬
‫ديهلل‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ال‬ : ‫دنيل‬‫د‬‫د‬‫و‬‫ت‬ ‫ال‬ ‫دننر‬‫د‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫و‬‫ي‬ ‫ب‬ ‫ة‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬ ‫بن‬ ‫دنم‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫الومت‬ ‫دذس‬‫د‬‫د‬
‫دهلله‬‫مح‬ ‫طنن‬ ‫د‬‫ئ‬
‫دغ‬‫و‬‫و‬ ‫ب‬ ‫درآن‬ ‫ال‬ ‫دم‬‫ال‬‫فذ‬ ‫دي‬‫ن‬‫الرع‬ ‫ن‬ ‫د‬ : ‫دن‬‫ال‬‫ي‬ ‫در‬‫ك‬‫عر‬ ‫ديهللة‬‫ص‬‫ق‬ ‫دهلل‬ ‫ي‬ ‫دهلل‬
‫دم‬‫ال‬‫فذ‬ ‫دنني‬ ‫ال‬‫ع‬ ‫دنه‬‫ال‬‫ي‬ ‫دب‬‫و‬‫عفك‬ ‫دغ‬‫و‬‫و‬ ‫ب‬ ‫درآن‬ ‫ال‬ ‫دم‬‫ال‬‫فذ‬ ‫دي‬‫ك‬
‫الك‬‫ع‬ ‫دنه‬‫ال‬‫ي‬ ‫دب‬‫و‬‫عفك‬ ‫الرعنية‬
‫دنين‬‫د‬‫د‬‫و‬ ‫األ‬‫ع‬ ... ‫دغه‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫عفن‬ ‫دغه‬‫د‬‫د‬‫و‬‫و‬ ‫ب‬ ‫درآن‬‫د‬‫د‬ ‫ال‬
‫ع‬ ‫ه‬ ‫دوش‬‫د‬‫د‬ ‫لب‬ ‫دغ‬‫د‬‫د‬‫و‬‫و‬ ‫ب‬ ‫درآن‬‫د‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دم‬‫د‬‫د‬‫ال‬‫فذ‬
‫دب‬‫د‬‫د‬‫و‬‫فك‬
‫دنه‬‫د‬‫هب‬ ‫دغ‬‫د‬‫و‬‫كونب‬
‫ع‬ ‫دة‬‫د‬‫ي‬‫تونل‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫د‬‫و‬ ‫بنل‬ ‫درآن‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دم‬‫د‬‫ال‬ ‫دية‬‫د‬‫ض‬‫ق‬ ‫دنءم‬‫د‬‫ج‬ ‫عإرا‬ ‫دنه‬‫د‬‫ال‬‫ي‬
‫دنس‬‫د‬‫ت‬‫ال‬ ‫دش‬‫د‬ ‫ف‬
! ‫الهللفن‬ ‫ب‬ ‫ر‬
!
‫ل‬
1
.
‫م‬ ‫ا‬ ‫از‬
‫نم‬ ‫غ‬
‫دغ‬‫ي‬‫ننني‬ ‫دة‬ ‫عةر‬ ‫درمي‬‫ك‬‫ال‬ ‫درآن‬ ‫ال‬ ‫دم‬‫ال‬ ‫إىل‬ ‫شقالم‬ ‫ع‬ ‫التنس‬
‫دهلل‬ ‫دن‬ ‫در‬ ‫ن‬ ‫دنب‬‫س‬‫ال‬ ‫درن‬ ‫ال‬ ‫دننر‬ ‫دنن‬‫س‬‫ل‬ ‫يف‬ ‫ه‬‫ن‬‫دح‬‫ض‬‫ا‬‫ع‬ ‫دو‬‫ل‬‫ر‬ ‫يرى‬ ‫تونليةه‬ ‫ال‬ ‫وة‬ ‫ال‬ ‫إىل‬
‫ين‬‫ديش‬ ‫ديهللةغ‬‫د‬‫ص‬‫ق‬ ‫يف‬ ‫ديمد‬‫د‬‫ك‬‫احل‬
‫ن‬ ‫دغده‬‫د‬‫ن‬
‫د‬‫د‬‫ذ‬
‫ن‬
‫س‬
‫ديةه‬‫د‬‫ئ‬ ‫بنلذن‬ ‫عال‬ ‫دة‬‫د‬‫ي‬‫ب‬‫ر‬‫بنلن‬ ‫درآن‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دم‬‫د‬‫ال‬‫يذ‬ ‫ال‬ :
‫دن‬‫د‬‫ك‬‫عل‬ ‫دنه‬‫د‬‫ت‬‫لوو‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫دون‬‫د‬‫س‬‫لي‬ ‫دن‬‫د‬‫م‬‫ألل‬
‫دش‬‫د‬ ‫عف‬ .!!!‫دن‬‫د‬‫ت‬‫وو‬ ‫ب‬ ‫درآن‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دم‬‫د‬‫ال‬‫يذ‬ ‫ن‬ ‫دن‬‫د‬‫ت‬‫ل‬ ‫دىن‬‫د‬‫س‬‫فو‬ ‫ال‬
‫من‬ ‫رآن‬ ‫ال‬ ‫يف‬ ‫جنء‬ ‫مبن‬ ‫ينم‬ ‫مل‬ ‫دلش‬ : ‫ه‬‫ن‬‫فض‬
‫را‬
‫رؤس؟د‬ ‫ي‬
‫ل‬
7
.
‫ل‬
1
‫ع‬
‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬
‫ال‬ ‫ه‬ ‫دش‬‫د‬‫ئ‬ ‫نة‬
‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬
‫ل‬ ‫دنيله‬‫د‬‫خ‬‫ا‬‫ش‬‫ي‬ ‫دهلله‬‫د‬‫مح‬ ‫دي‬‫د‬ ‫ن‬ ‫دق‬‫د‬‫ي‬ ‫عحت‬ ‫دب‬‫د‬‫ي‬‫ة‬‫ر‬‫عة‬ ‫د‬‫د‬ ‫طننه‬ ‫د‬‫د‬‫ئ‬ ‫ديهلل‬‫د‬‫ئ‬ ‫ننر‬
1347
‫ل‬ ‫ص‬ ‫دة‬‫د‬‫ل‬‫بتون‬
2
.
‫كو‬‫يف‬ ‫حس‬ ‫نذخر‬ ‫الهللكوش‬ ‫ركرس‬ ‫نن‬ ‫ه‬‫ن‬‫فض‬ ‫ايظر‬‫ع‬
‫صل‬ ‫رآن‬ ‫ال‬ ‫يغ‬ ‫ة‬ ‫فت‬ ‫ةن‬ :‫نبغ‬
70
.
‫ل‬
7
‫د‬ ‫بش‬ ‫ي‬ ‫ة‬ ‫بتو‬ ‫د‬ ‫فهللة‬‫ر‬‫ج‬ ‫ايظر‬
1
/
1
‫ه‬
1327
‫صل‬ ‫بتونلةه‬
107
.

13. 12
: ‫ب‬‫ب‬‫اب‬
‫ر‬‫ال‬ ‫بب‬‫ب‬‫المطل‬
‫بة‬‫ب‬‫اللغ‬ ‫ب‬‫ب‬‫إل‬ ‫ن‬‫بر‬‫ب‬‫الق‬ ‫باني‬‫ب‬‫مع‬ ‫بة‬‫ب‬‫ترمم‬ ‫بتخر‬‫ب‬‫ت‬ ‫ببب‬‫ب‬‫س‬
‫البنغالية‬
‫يل‬ ‫اةضا‬
‫ي‬ ‫ف‬ ‫نن‬ ‫تونلية‬ ‫ال‬ ‫وة‬ ‫ال‬ ‫إىل‬ ‫رآن‬ ‫ال‬ ‫نننين‬ ‫ة‬ ‫ةر‬ ‫ةأخر‬ ‫نب‬ ‫ئ‬ ‫نن‬
:
1
‫دهلل‬‫ن‬‫ب‬ ‫دش‬‫ط‬‫ة‬ ‫مل‬ ‫دة‬‫و‬‫ل‬ ‫إىل‬ ‫دت‬‫ي‬‫كن‬‫عإرا‬ ‫ةه‬ ‫دن‬ ‫دة‬‫ي‬ ‫نم‬ ‫دن‬‫هت‬‫را‬ ‫حهلل‬ ‫يف‬ ‫ة‬ ‫الك‬ ‫د‬
‫كنيت‬‫عإن‬ ‫تونلية‬ ‫ال‬ ‫وة‬ ‫نل‬ ‫نبه‬ ‫ةكشن‬
‫قهلل‬
‫ننني‬ ‫لف‬ ‫ق‬ ‫ن‬ ‫ئري‬ ‫م‬ ‫بهلل‬
‫ه‬
‫دنن‬‫ك‬
‫ع‬
‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫خ‬ ‫دهلل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬ ‫دنني‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ئ‬ ‫ا‬
‫إىل‬
‫دت‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫الش‬ ‫يف‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬‫ت‬ ‫ال‬
‫دغ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫يذ‬
‫يف‬ ‫دت‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫كن‬‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫تونل‬ ‫نل‬ ‫ه‬
‫ه‬ ‫دش‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ط‬‫ة‬
.‫ايغ‬‫ع‬‫أل‬ ‫ئنبق‬ ‫الشقت‬ ‫رلو‬ ‫يف‬ ‫ة‬ ‫الك‬ ‫نن‬ ‫حث‬ ‫ال‬‫ع‬
7
‫ديت‬‫ل‬‫ا‬ ‫دن‬‫س‬‫ام‬ ‫دن‬‫ن‬ ‫ا‬‫ن‬‫د‬‫ن‬ ‫دة‬‫و‬‫ل‬ ‫إىل‬ ‫درمي‬‫ك‬‫ال‬ ‫درآن‬ ‫ال‬ ‫نننين‬ ‫ة‬ ‫ةر‬ ‫نسألة‬ ‫كنيت‬‫د‬
‫م‬ ‫امس‬ ‫نن‬ ‫شن‬ ‫السنب‬ ‫كنن‬
‫تونلي‬ ‫ال‬
‫ة‬ ‫ةر‬ ‫ن‬ ‫هللعن‬ ‫فنو‬ ‫ا‬‫ش‬‫كني‬‫إلم‬ ‫شلنه‬ ‫فوحن‬
‫رآن‬ ‫ل‬ ‫نية‬ ‫إ‬ ‫يالن‬ ‫الكرمي‬ ‫رآن‬ ‫ال‬ ‫نننين‬
‫ل‬
1
.
3
‫د‬‫د‬‫د‬‫ئ‬‫األ‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫عل‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬
‫دة‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫ب‬‫ر‬‫الن‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬‫و‬ ‫ال‬ ‫ن‬ ‫دو‬‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫دش‬‫د‬‫د‬‫ج‬‫ع‬ ‫دهللني‬‫د‬‫د‬‫ن‬ : ‫ه‬‫ن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ض‬‫ف‬ ‫نب‬
‫الشقت‬ ‫يف‬ ‫تونلية‬ ‫ال‬‫ع‬
‫يذسغ‬
.
: ‫الخامس‬ ‫المطلب‬
‫الكريم‬ ‫ن‬‫القر‬ ‫معاني‬ ‫لترممة‬ ‫األول‬ ‫اللبنات‬
.‫البنغالية‬ ‫اللغة‬ ‫إل‬
‫ا‬‫ش‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ح‬‫األ‬‫ع‬ ‫دةه‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫تونل‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬ ‫ال‬ ‫ا‬‫ش‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ح‬‫ع‬ ‫فشه‬ ‫دتون‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫ا‬‫ش‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ح‬ ‫دت‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫كن‬‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬
‫ا‬ ‫ع‬ ‫كنيت‬‫ركره‬ ‫كمن‬‫فش‬ ‫بتون‬ ‫مي‬ ‫مس‬ ‫االجومننية‬
‫د‬ ‫كوغ‬ ‫ك‬‫يف‬ ‫الوأليف‬‫ع‬ ‫ر‬ ‫لت‬
‫ل‬
1
‫صل‬ ‫درمحن‬‫ل‬‫ا‬ ‫دب‬‫د‬‫ي‬‫حل‬ ‫دهلل‬‫م‬ . / ‫دة‬‫د‬‫ي‬‫ب‬‫ر‬‫الن‬ ‫دة‬‫و‬ ‫بنل‬ ‫درآن‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دهللاع‬‫ة‬ : ‫د‬‫ج‬‫ا‬
3
‫د‬‫د‬
7
‫درآن‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دغ‬‫ي‬ ‫ة‬ ‫فت‬ ‫دن‬‫د‬‫ة‬ : ‫ه‬‫ن‬‫د‬‫ض‬‫ف‬ ‫در‬‫د‬‫ظ‬‫اي‬‫ع‬ .
‫حس‬ ‫نذخر‬ . / ‫تونلية‬ ‫ال‬ ‫وة‬ ‫بنل‬ ‫وغ‬ ‫ةر‬ ‫ن‬ ‫ننني‬ ‫ة‬ ‫عنن‬ ‫الكرمي‬
‫صل‬ ‫خنن‬
7
‫عصل‬ ‫ه‬
13
‫د‬
14
.

14. 13
‫دب‬‫د‬‫و‬‫الك‬ ‫د‬‫د‬ ‫بط‬ ‫دي‬‫د‬‫ذ‬‫ةكو‬ ‫د‬ ‫دتننية‬‫د‬‫ص‬‫ال‬ ‫دة‬‫د‬ ‫بنمتط‬ ‫درع‬‫د‬‫ن‬‫ام‬ ‫فش‬ ‫دتون‬‫د‬‫ب‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫در‬‫د‬‫و‬‫ال‬ ‫ء‬ ‫د‬‫د‬‫جل‬‫ا‬
‫دةه‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫تونل‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫و‬ ‫ال‬ ‫إىل‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ال‬‫لو‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫ة‬ ‫ن‬ ‫عن‬ ‫دةه‬‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫األ‬‫ع‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫ب‬‫ر‬‫الن‬‫ع‬ ‫دية‬‫د‬‫د‬‫ئ‬ ‫الذن‬ ‫دنم‬‫د‬‫د‬‫و‬ ‫بنل‬
.‫الن‬ ‫ا‬‫ر‬‫ق‬ ‫ة‬ ‫عق‬ ‫كونبوالنه‬‫لصنشبة‬ ‫عرلو‬
‫ك‬‫فة‬‫ر‬‫نهللف‬ ‫نن‬ ‫ابش‬‫ز‬‫نر‬ ‫نن‬ ‫ج‬ ‫األثتنء‬ ‫ذس‬ ‫يف‬ ‫قنني‬ ‫لكن‬‫ع‬
‫درب‬‫ك‬ ‫دغ‬‫مس‬‫ا‬ ‫كوغ‬
‫دةه‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫تونل‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬ ‫ال‬ ‫إىل‬ ‫دم‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫ء‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫جب‬ ‫درع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫ام‬ ‫درآن‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫دري‬‫د‬‫د‬‫د‬‫خ‬‫األ‬ ‫ء‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫جل‬‫ا‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫بك‬ ‫دي‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ن‬
‫د‬‫ن‬‫كن‬‫ء‬ ‫د‬‫جل‬ ‫دة‬ ‫ةر‬ ‫ع‬ ‫دة‬ ‫الك‬ ‫دذس‬ ‫دت‬‫ي‬‫كن‬‫دهلل‬‫ق‬‫ع‬ .‫دة‬‫حت‬‫الذن‬ ‫ة‬‫ئش‬ ‫ة‬ ‫ةر‬ ‫إليغ‬ ‫ضن‬‫ع‬
‫دتة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ئ‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫الك‬ ‫دذس‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫ن‬ ‫ب‬ ‫دت‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫كن‬
‫ع‬ ‫دةه‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫تونل‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬ ‫ال‬ ‫إىل‬
1878
‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫نط‬ ‫يف‬ ‫ني‬
‫محهلل‬
‫ل‬
1
.
‫هبن‬ ‫قنني‬ ‫قهلل‬ ‫ة‬ ‫الك‬ ‫ذس‬
‫دهلل‬‫مح‬ ‫ديهلل‬‫س‬ ‫ل‬ ‫ه‬‫ا‬‫دذ‬‫ي‬‫م‬ ‫ة‬ ‫دنن‬‫ك‬ ‫دذ‬‫ل‬‫ا‬ ‫دذ‬‫ذ‬‫ال‬ ‫د‬‫ج‬‫الر‬ ‫ذا‬
‫دهلل‬‫ق‬‫ع‬ ‫دجه‬‫ح‬ ‫ل‬ ‫دة‬‫ت‬‫امهللف‬‫ع‬ ‫دة‬‫ك‬‫ن‬ ‫إىل‬ ‫دذرس‬‫ئ‬ ‫يف‬ ‫غ‬ ‫دح‬ ‫دهلل‬‫ق‬ ‫دنن‬‫ك‬
‫ع‬ ‫بنالكشم‬ ‫يف‬ ‫اليهلل‬ ‫لال‬
‫اليهلل‬ ‫ال‬ ‫السيهلل‬ ‫كنن‬
‫ل‬
7
‫مث‬ ‫د‬ ‫اهلل‬ ‫محغ‬ ‫د‬ ‫محهلل‬
‫إىل‬ ‫رآن‬ ‫ال‬ ‫نننين‬ ‫ة‬ ‫ةر‬ ‫ن‬ ‫ننغ‬ ‫ة‬
‫ب‬ ‫ية‬ ‫او‬ ‫ونم‬ ‫ال‬
‫دذس‬ ‫دن‬‫ن‬ ‫د‬‫ج‬‫الر‬ ‫دذا‬ ‫د‬‫ج‬ ‫دن‬‫م‬‫ع‬ ‫دةه‬‫ي‬‫ب‬‫ر‬‫الن‬‫ع‬ ‫دية‬‫ئ‬ ‫الذن‬ ‫دن‬‫ن‬ ‫ه‬‫ال‬‫هلل‬
‫دة‬ ‫الرح‬
‫دغ‬‫ت‬‫لك‬‫ع‬ ‫تونليةه‬ ‫ال‬ ‫وة‬ ‫ال‬ ‫إىل‬ ‫الكرمي‬ ‫رآن‬ ‫ال‬ ‫نننين‬ ‫ة‬ ‫لك‬ ‫اجلهلل‬ ‫ئننهلل‬ ‫نن‬ ‫ر‬َّ‫مش‬ ‫كة‬‫ن‬ ‫ام‬
‫دة‬ ‫الك‬ ‫دن‬‫ن‬ ‫ء‬ ‫د‬‫جل‬‫ا‬ ‫دذا‬ ‫دكجم‬‫م‬‫ا‬ ‫دن‬‫و‬‫اخ‬ ‫دهلل‬‫ق‬‫ع‬ .‫دة‬‫حت‬‫الذن‬ ‫ة‬‫دش‬‫ئ‬‫ع‬ ‫دم‬‫ن‬ ‫ء‬ ‫ج‬ ‫إال‬ ‫فكم‬ ‫مل‬
‫ه‬ ‫دن‬ ‫ال‬ ‫دهلل‬ ‫ن‬ ‫دنس‬ ‫ل‬ ‫درمي‬‫ك‬‫ال‬ ‫درآن‬ ‫ل‬ ‫دة‬‫ف‬ ‫األ‬
‫ديهلل‬‫س‬ ‫ل‬ ‫ه‬‫ا‬‫دونر‬‫ئ‬ ‫ن‬ ‫دهللال‬ ‫ن‬ ‫دنس‬ ‫ال‬ ‫دنن‬‫ك‬
‫ع‬
‫ل‬
1
‫دنمه‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫نر‬ ‫شنية‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ئ‬‫األ‬ ‫دهللة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ف‬‫ر‬‫اجل‬ ‫درمحنه‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫دهلل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ن‬ / ‫دم‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫ء‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫جل‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫بتونل‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ةر‬ ‫دهللني‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬ : ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ن‬ ‫ن‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ظ‬‫اي‬
18
‫دره‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ف‬‫ا‬‫رب‬
1878
‫ل‬ ‫هص‬
32
‫دهللة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ف‬‫ر‬‫اجل‬ ‫دهلله‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مح‬ ‫دي‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ن‬ / ‫دةه‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫تونل‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬ ‫بنل‬ ‫درمي‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ال‬ ‫درآن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دنين‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫ن‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ةر‬ : ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ن‬ ‫ن‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ظ‬‫اي‬‫ع‬ .
‫دنم‬‫د‬‫د‬‫د‬‫نر‬ ‫شنية‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ئ‬‫األ‬
18
‫دره‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ف‬‫ا‬‫رب‬
1878
‫ل‬ ‫ص‬ ‫ه‬
42
‫در‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ظ‬‫اي‬‫ع‬ .
‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬ ‫بنل‬ ‫درمي‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ال‬ ‫ان‬‫ر‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دهللاع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ة‬ : ‫دنب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬‫ك‬: ‫ه‬‫ن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ض‬‫ف‬
‫صل‬ ‫الرمحنه‬ ‫حليب‬ / ‫تونليةه‬ ‫ال‬
74
‫د‬
78
.
‫ل‬
7
‫اهلت‬‫ع‬ ‫االئونمن‬ ‫ضهلل‬ ‫س‬ ‫جلالن‬ ‫عرلو‬ ‫اصه‬‫ش‬‫اخل‬‫ع‬ ‫اني‬‫ش‬‫الن‬ ‫نتهلل‬ ‫هبذا‬ ‫والر‬ ‫ا‬ ‫ه‬‫ه‬‫ا‬‫اليهلل‬ ‫فكشن‬ ‫ن‬ ‫جش‬
‫هللعس‬
‫ديته‬‫س‬‫ال‬‫ع‬
.‫د‬ ‫اهلل‬ ‫بإرن‬ ‫د‬ ‫اليهلل‬ ‫ال‬ ‫نس‬ ‫إمسنني‬ ‫يت‬ ‫ال‬ ‫ةننذة‬ ‫نن‬ ‫كنن‬
‫ع‬

15. 14
‫محغ‬ ‫د‬ ‫اليهلل‬ ‫ال‬ ‫محهلل‬
‫د‬ ‫اهلل‬
‫ل‬
1
.
‫دةه‬‫د‬‫د‬ ‫الك‬ ‫يف‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫ب‬‫ر‬‫الن‬‫ع‬ ‫دية‬‫د‬‫د‬‫ئ‬ ‫الذن‬ ‫دني‬‫د‬‫د‬‫ذ‬‫األل‬ ‫دونم‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ف‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫ه‬‫ا‬‫ري‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ك‬‫دكجم‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ا‬ ‫دنن‬‫د‬‫د‬‫ك‬
‫ع‬
‫نض‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬ ‫دة‬‫د‬‫ي‬‫تونل‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫د‬‫و‬ ‫ال‬ ‫يف‬ ‫ة‬ ‫د‬‫د‬‫ئ‬‫امتن‬ ‫دة‬‫د‬‫م‬ ‫الك‬ ‫دهلل‬‫د‬‫جي‬ ‫مل‬ ‫دغ‬‫د‬ ‫لن‬‫ع‬ ‫دةه‬‫د‬‫ي‬‫تونل‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫د‬‫و‬ ‫بنل‬ ‫دن‬‫د‬‫ال‬ ‫عفكو‬
.‫فة‬ ‫األ‬‫ع‬ ‫ئية‬ ‫الذن‬‫ع‬ ‫بية‬‫ر‬‫الن‬ ‫األلذني‬
‫الشقت‬ ‫رلو‬ ‫يف‬ ‫امنرع‬ ‫نر‬ ‫بنل‬ ‫كنيت‬‫ة‬ ‫الك‬ ‫ذس‬ ‫ن‬ ‫كمن‬
‫ل‬
7
.
‫دذ‬‫د‬
‫إىل‬ ‫درمي‬‫د‬‫ك‬‫ال‬ ‫درآن‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دنين‬‫د‬‫ن‬‫ن‬ ‫دة‬‫د‬ ‫لك‬ ‫األعىل‬ ‫دنم‬‫د‬‫ت‬ ‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫دن‬‫د‬‫ت‬‫إلي‬ ‫د‬‫د‬ ‫ع‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫ا‬
.‫تونلية‬ ‫ال‬
:‫دغ‬‫مس‬‫ا‬ ‫دةه‬‫ي‬‫تونل‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫و‬ ‫ال‬ ‫إىل‬ ‫دم‬‫ن‬ ‫ء‬ ‫د‬‫ج‬ ‫ة‬ ‫بك‬ ‫قنني‬ ‫آخر‬ ‫ج‬ ‫تنيف‬ ‫كنن‬‫عقهلل‬
‫دة‬ ‫ك‬ ‫ل‬ ‫األعىل‬ ‫دة‬‫ت‬ ‫ال‬ ‫د‬‫ض‬‫ع‬ ‫يف‬ ‫األع‬ ‫دش‬ ‫دغ‬‫ي‬‫إ‬ : ‫د‬‫ي‬‫ق‬ ‫د‬‫ح‬ ‫دشيينه‬ ‫ب‬ ‫دهللفن‬‫ل‬‫ا‬ ‫نري‬
‫ل‬
3
‫ه‬
‫دره‬‫ث‬ ‫عال‬ ‫د‬‫ن‬ ‫دة‬‫د‬ ‫الك‬ ‫دذس‬‫هل‬ ‫دهلل‬‫ج‬‫فش‬ ‫ال‬ ‫دن‬‫ك‬‫عل‬
‫دشن‬‫د‬‫ط‬‫ب‬ ‫يف‬ ‫در‬‫ك‬‫ر‬ ‫دن‬‫هل‬‫ع‬ ‫ةه‬ ‫دش‬ ‫نذ‬ ‫دي‬‫د‬ ‫د‬‫ب‬
‫او‬ ‫كوب‬
‫ل‬
4
.
‫د‬‫د‬‫د‬‫ة‬‫ن‬ ‫دت‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫كن‬
‫ن‬
‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬ ‫الك‬ ‫ن‬
‫ن‬
‫دن‬‫د‬‫د‬‫ل‬ ‫م‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ام‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ق‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫ن‬
‫دن‬‫د‬‫د‬‫ن‬
‫دة‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫ل‬‫ع‬‫األ‬ ‫دنعالم‬‫د‬‫د‬‫و‬‫ا‬
.‫تونلية‬ ‫ال‬ ‫إىل‬ ‫الكرمي‬ ‫رآن‬ ‫ال‬ ‫نننين‬ ‫ة‬ ‫لك‬
‫دهللعس‬‫ت‬‫اهل‬ ‫دهلل‬‫ح‬ ‫لو‬‫ع‬‫دن‬‫و‬‫ا‬ ‫نة‬ ‫بنهلل‬ ‫قنني‬ ‫عقهلل‬
‫ب‬
‫درمي‬‫ك‬‫ال‬ ‫درآن‬ ‫ال‬ ‫دنين‬‫ن‬‫ن‬ ‫دة‬ ‫ك‬
‫ل‬
1
Mohiuddin Ahmed, Sayyid ahmad shahid, (Lacknow: 1975, ) pp . 79-109; pp.
312-313; Chaudury Gulam Rasul mehr, Sayyid Ahmad Shahid[Urdu text]
(Lahore:1952), vol : 1, p. 200.
‫ل‬
7
‫صل‬ ‫خنن‬ ‫حس‬ ‫نذخر‬ /‫تونلية‬ ‫ال‬ ‫إىل‬ ‫وغ‬ ‫ةر‬ ‫ن‬ ‫ننني‬ ‫ة‬ ‫عنن‬ ‫الكرمي‬ ‫رآن‬ ‫ال‬ ‫يغ‬ ‫ة‬ ‫فت‬ ‫ةن‬
78
.
‫ل‬
3
‫ةهللاع‬
‫صل‬ ‫الرمحنه‬ ‫حليب‬ / ‫تونلية‬ ‫ال‬ ‫وة‬ ‫بنل‬ ‫رآن‬ ‫ال‬
70
‫دنني‬‫ن‬ ‫دة‬ ‫عنن‬ ‫الكرمي‬ ‫رآن‬ ‫ال‬ ‫يغ‬ ‫ة‬ ‫فت‬ ‫ةن‬ :‫فضن‬ ‫ايظر‬‫ع‬ ‫ه‬
‫صل‬ ‫خنن‬ ‫حس‬ ‫نذخر‬ /‫تونلية‬ ‫ال‬ ‫إىل‬ ‫وغ‬ ‫ةر‬ ‫ن‬
78
.
‫ل‬
4
‫صل‬ ‫خنن‬ ‫حس‬ ‫نذخر‬ . / ‫تونلية‬ ‫ال‬ ‫إىل‬ ‫وغ‬ ‫ةر‬ ‫ن‬ ‫ننني‬ ‫ة‬ ‫عنن‬ ‫الكرمي‬ ‫رآن‬ ‫ال‬ ‫يغ‬ ‫ة‬ ‫فت‬ ‫ةن‬
78
‫د‬
37
.

16. 15
‫ةر‬ ‫دت‬‫ي‬‫كن‬
‫ع‬ ‫دكده‬‫ي‬‫ن‬ ‫دغ‬‫ة‬‫ين‬ ‫اجتهلل‬ ‫د‬ :‫دغ‬‫مس‬‫ا‬
‫درميه‬‫ك‬‫ال‬ ‫درآن‬ ‫ال‬ ‫دن‬‫ن‬ ‫األع‬ ‫ء‬ ‫د‬ ‫ل‬ ‫د‬ ‫دغ‬‫و‬
‫ئتة‬ ‫عرلو‬
1828
‫ني‬
‫ل‬
1
.
: ‫تنبيه‬
‫ئش‬ ‫عن‬ ‫خيون‬ ‫التنس‬ ‫ب‬ ‫غ‬ ‫ن‬ : ‫ة‬ ‫ك‬ ‫ل‬ ‫نم‬ ‫ء‬ ‫ج‬ ‫اخوين‬ ‫يف‬ ‫ب‬ ‫الس‬ ‫لن‬
‫دشن‬‫ك‬‫ة‬ ‫نننييالن‬ ‫ت‬‫نر‬ ‫ش‬ ‫حذظالنه‬ ‫لة‬‫ش‬‫عئال‬ ‫ن‬ ‫صر‬ ‫ل‬ ‫عرلو‬ ‫الصنة‬ ‫يف‬ ‫ء‬ ‫اجل‬ ‫ذا‬
.‫انالن‬‫ر‬‫ن‬ ‫الم‬ ‫ع‬ ‫الصنةه‬ ‫يف‬ ‫شل‬ ‫بنخل‬ ‫ليق‬
‫ل‬
1
Bengal Library Catalogue (Calcutta : 1879), 2nd Qtr. No. 128. pp. 14-15.
‫صل‬ ‫الكرمي‬ ‫رآن‬ ‫ال‬ ‫يغ‬ ‫ة‬ ‫فت‬ ‫ةن‬ : ‫ه‬‫ن‬‫فض‬ ‫ايظر‬‫ع‬
33
.

17. 16
‫أو‬ : ‫الثاني‬ ‫المبحث‬
‫القرآن‬ ‫لمعاني‬ ‫كاملة‬ ‫ترجمة‬ ‫ل‬
.‫وطبيعتها‬ ،‫البنغالية‬ ‫اللغة‬ ‫إلى‬ ‫الكريم‬
‫دتة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ئ‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫تونل‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫و‬ ‫بنل‬ ‫م‬ ‫دهلل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫درمي‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ال‬ ‫درآن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ل‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫كنن‬‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ةر‬ ‫ع‬
1884
‫ني‬
‫ل‬
1
‫ئتة‬ ‫كنيت‬‫ة‬ ‫الك‬ ‫بهللافة‬ ‫كنيت‬‫عإن‬ .
1881
‫ني‬
‫ل‬
7
‫ل‬
‫در‬ ‫دن‬‫ن‬ ‫د‬ ‫دهللعس‬‫ت‬‫اهل‬ ‫دهلل‬‫ح‬ ‫دهلل‬‫ف‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫دف‬‫ئ‬ ‫ل‬ ‫دة‬ ‫الكنن‬ ‫دة‬ ‫الك‬ ‫دذس‬ ‫كنيت‬
‫ع‬
‫الربلنعفة‬
‫ل‬
3
‫دغ‬ :‫امسغ‬ ‫د‬
.‫د‬ ‫ئنيهلل‬ ‫فش‬‫ري‬
‫ع‬
‫در‬‫د‬‫ك‬‫ر‬
‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫دنم‬‫د‬ ‫ي‬ ‫الون‬ ‫دذ‬‫د‬‫خ‬ ‫دغ‬‫د‬‫ي‬ ‫دكجم‬‫د‬‫م‬‫ا‬
‫ال‬
‫دنس‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دري‬‫د‬‫س‬‫عةذ‬ ‫ديئه‬‫د‬‫س‬‫احل‬ ‫دري‬‫د‬‫س‬‫وذ‬
‫ن‬ ‫ال‬ ‫هلل‬ ‫ن‬
‫ل‬
4
.
: ‫الترممة‬ ‫هذه‬ ‫طبيعة‬
‫ل‬
1
‫صل‬ ‫دة‬‫د‬‫ي‬‫تونل‬ ‫بنل‬ ‫دنني‬‫د‬‫ئ‬ ‫ا‬ ‫دب‬‫د‬‫و‬‫ك‬‫دشنة‬‫د‬‫ئ‬‫نش‬ :‫در‬‫د‬‫ظ‬‫اي‬
383
‫دنني‬‫د‬‫ن‬ ‫دة‬‫د‬ ‫عنن‬ ‫درمي‬‫د‬‫ك‬‫ال‬ ‫درآن‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دغ‬‫د‬‫ي‬ ‫ة‬ ‫فت‬ ‫دن‬‫د‬‫ة‬ : ‫ه‬‫ن‬‫د‬‫د‬‫ض‬‫ف‬ ‫در‬‫د‬‫ظ‬‫اي‬‫ع‬ ‫ه‬
‫دنن‬‫خ‬ ‫د‬‫س‬‫ح‬ ‫در‬‫خ‬‫نذ‬ . / ‫دة‬‫ي‬‫تونل‬ ‫ال‬ ‫إىل‬ ‫دغ‬‫و‬ ‫ةر‬ ‫ن‬
‫صل‬
34
‫دهللنن‬‫ت‬‫ن‬ ‫درمحن‬‫ل‬‫ا‬ ‫دب‬‫ي‬‫حل‬ ‫دهلل‬‫م‬ ‫دهللكوش‬‫ل‬‫ا‬ ‫دأ‬‫ط‬‫خ‬ ‫دهلل‬‫ق‬‫ع‬ .
‫ئتة‬ ‫كنيت‬‫ة‬ ‫الك‬ ‫ن‬ ‫إىل‬ ‫ن‬
1887
.‫ة‬ ‫الك‬ ‫ذس‬ ‫ب‬ ‫ئتة‬ ‫إىل‬ ‫بنلتظر‬ ‫رلو‬ ‫عفوضا‬ .
‫ل‬
7
‫صل‬ ‫تونلية‬ ‫بنل‬ ‫ئنني‬ ‫ا‬ ‫كوب‬‫نشئشنة‬ :‫ايظر‬
383
‫د‬ ‫ن‬ ‫ننني‬ ‫ة‬ ‫عنن‬ ‫الكرمي‬ ‫رآن‬ ‫ال‬ ‫يغ‬ ‫ة‬ ‫فت‬ ‫ةن‬ : ‫ه‬‫ن‬‫فض‬ ‫ايظر‬‫ع‬ ‫ه‬
‫حس‬ ‫نذخر‬ . / ‫تونلية‬ ‫ال‬ ‫إىل‬ ‫وغ‬ ‫ةر‬
‫خنن‬
‫صل‬
37
.
‫ل‬
3
‫ده‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫يذ‬ ‫د‬ ‫دتش‬‫د‬ ‫د‬ ‫دن‬‫د‬‫ل‬‫ا‬‫ر‬‫ب‬ ‫د‬ ‫دنلشث‬‫د‬‫ث‬ ‫إىل‬ ‫دن‬‫د‬‫ل‬‫فرجنش‬ ‫دن‬‫د‬‫ك‬‫عل‬ ‫دريةه‬‫د‬ ‫ك‬‫دة‬‫د‬‫هل‬‫آ‬ ‫دهللعس‬‫د‬‫ت‬‫اهل‬ ‫دهلل‬‫د‬ ‫فنو‬
‫دي‬‫د‬ ‫ديذن‬‫د‬ ‫ة‬ ‫دن‬‫د‬ ‫ن‬ ‫دت‬‫د‬‫ي‬‫كن‬
‫ع‬
‫ا‬‫ش‬‫دني‬‫د‬‫ك‬‫دن‬‫م‬ ‫دن‬‫د‬‫ل‬‫ا‬‫ر‬‫ب‬ ‫دن‬‫ن‬ ‫دهلله‬‫ت‬‫اهل‬ ‫يف‬ ‫دنني‬‫د‬‫ئ‬ ‫ا‬ ‫دش‬‫خ‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬‫ز‬ ‫ديطرة‬‫س‬‫ن‬ ‫دت‬‫ي‬‫كن‬‫دتش‬‫د‬ ‫ة‬ ‫دن‬ ‫عن‬ ‫دنيله‬‫د‬‫حل‬‫ا‬ ‫در‬‫ص‬‫الن‬ ‫يف‬ ‫ديطرة‬‫س‬‫ام‬
‫دونم‬‫ئ‬‫اال‬ ‫در‬‫ص‬‫ن‬ ‫يف‬ ‫دن‬‫ك‬‫عل‬ ‫دذكرعلنه‬‫ف‬ ‫نب‬ ‫ألئ‬ ‫هللعيغ‬ ‫فن‬
‫دم‬ ‫ع‬ ‫دنه‬‫ل‬‫ا‬‫ر‬‫ب‬ ‫ة‬ ‫دن‬ ‫ن‬ ‫دهللعس‬‫ت‬‫اهل‬ ‫دن‬‫ن‬ ‫دة‬‫أ‬ ‫دت‬‫ي‬‫ح‬ ‫دنين‬‫ط‬‫ف‬‫رب‬‫ال‬ ‫ن‬
‫دهللة‬‫ي‬‫نك‬ ‫دة‬‫ك‬
‫احلر‬ ‫دذس‬ ‫كنيت‬
‫ع‬ ‫د‬ ‫النمسن‬‫ر‬‫دب‬ ‫كة‬
‫ر‬ ‫مسيت‬ ‫كة‬
‫احلر‬ ‫ذس‬ ‫ع‬ ‫غريسه‬ ‫ه‬‫ا‬‫حهلل‬ ‫هللعن‬ ‫فن‬ ‫عال‬ ‫الن‬‫ر‬‫ب‬ ‫هللعن‬ ‫فن‬
‫دنيوالم‬‫د‬‫ف‬ ‫د‬‫د‬‫خ‬‫ا‬ ‫يف‬ ‫ه‬‫ن‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫بن‬ ‫دم‬‫د‬‫هل‬ ‫ا‬‫ش‬‫د‬‫د‬‫ح‬‫و‬ ‫دث‬‫د‬‫ي‬‫ح‬ ‫دننيه‬‫د‬‫ئ‬ ‫ا‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫دهللعس‬‫د‬‫ت‬‫اهل‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫دشرفن‬‫د‬ ‫امت‬ ‫دشس‬‫د‬‫ج‬‫ع‬ ‫در‬‫د‬ ‫دن‬‫د‬‫هب‬ ‫ا‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫ة‬‫در‬‫د‬
‫ح‬ ‫ةه‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫ل‬
. ‫ايفوم‬ ‫نن‬ ‫فن‬ ‫عنطرع‬ ‫ة‬ ‫ن‬ ‫الن‬ ‫نن‬ ‫ممتشن‬ ‫ا‬‫ش‬‫كني‬‫إلم‬ ‫ئننيه‬ ‫ا‬ ‫إىل‬ ‫ا‬‫ش‬ ‫فتو‬ ‫ال‬
‫ل‬
4
.‫فة‬ ‫األ‬ ‫وة‬ ‫بنل‬ ‫ةذسري‬ ‫هلمن‬

18. 17
‫دةه‬‫ت‬‫نني‬ ‫درعم‬ ‫دغ‬‫ي‬ ‫ر‬ ‫ا‬‫ش‬‫ةو‬ ‫ن‬ ‫البهلل‬ ‫اجلن‬ ‫امكجم‬ ‫ن‬ : ‫مة‬ ‫امس‬ ‫األنش‬ ‫نن‬
:‫نتالن‬
1
‫إليال‬ ‫امكجم‬ ‫وو‬ ‫بنل‬ ‫ه‬‫ن‬ ‫نن‬ ‫فكشن‬ ‫ن‬ ‫د‬
‫ن‬
‫نتال‬ ‫امكجم‬‫ع‬
‫ن‬
.
7
‫ن‬ ‫د‬
.‫حيا‬ ‫قصهلل‬ ‫نن‬ ‫ه‬‫ن‬‫ينبن‬ ‫غ‬ ‫نم‬ ‫فكشن‬
3
‫غ‬ ‫فك‬ ‫نن‬ ‫بصحة‬ ‫ن‬ ‫انو‬ ‫لغ‬ ‫فكشن‬ ‫ن‬ ‫د‬
.
‫هللفهلل‬ ‫ال‬ ‫ئف‬ ‫ل‬ ‫امكجم‬ ‫ذا‬
‫هب‬ ‫ه‬‫ن‬‫نوصذ‬ ‫فكن‬ ‫مل‬
. ‫ن‬ ‫األع‬ ‫ذس‬
‫دة‬‫د‬ ‫الك‬ ‫ن‬ ‫ني‬‫ش‬‫د‬‫د‬ ‫عنن‬ ‫دةه‬‫د‬‫ي‬‫ب‬‫ر‬‫الن‬ ‫دة‬‫د‬‫و‬ ‫بنل‬ ‫درية‬‫د‬‫س‬‫ف‬ ‫دة‬‫د‬‫ننر‬ ‫دغ‬‫د‬‫ل‬ ‫دنمكجم‬‫د‬ : ‫األع‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬
‫دغ‬‫د‬‫ت‬‫ن‬ ‫دكجم‬‫د‬‫م‬‫ا‬ ‫دنن‬‫د‬‫ك‬‫إرا‬ ‫ديمن‬‫د‬‫ئ‬ ‫عال‬ ‫دغه‬‫د‬‫ت‬‫ن‬ ‫دكجم‬‫د‬‫ف‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫يف‬ ‫در‬‫د‬‫ح‬ ‫الو‬ ‫إىل‬ ‫دن‬‫د‬‫و‬‫حت‬
.‫درآن‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دش‬‫د‬
‫ال‬ ‫دن‬‫ن‬ ‫فوية‬‫ر‬‫دك‬‫س‬‫الست‬ ‫األلذني‬ ‫ن‬‫ن‬ ‫ة‬ ‫الك‬ ‫يف‬ ‫خ‬ ‫هلل‬ ‫تونلية‬ ‫ال‬ ‫وة‬ ‫بنل‬ ‫وغ‬‫ننر‬ ‫نن‬‫ع‬
‫دأثرم‬‫ة‬ ‫دهلل‬‫ق‬ ‫دة‬‫أ‬‫ي‬ ‫ال‬ ‫دم‬‫ك‬ ‫دة‬‫ي‬‫تونل‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫و‬ ‫ال‬ ‫ن‬ ‫ق‬ ‫ئ‬ ‫هلل‬ ‫ه‬ ‫تون‬ ‫ال‬ ‫ني‬‫ش‬‫نم‬ ‫غ‬ ‫فسونم‬
‫دغه‬‫ب‬ ‫درم‬ ‫از‬ ‫دن‬‫ن‬ ‫د‬‫و‬‫و‬ ‫ال‬ ‫دنة‬ ‫دني‬‫ذ‬‫ل‬ ‫دن‬‫ن‬ ‫يالن‬ ‫خ‬ ‫ع‬ ‫ئية‬ ‫الذن‬‫ع‬ ‫بية‬‫ر‬‫الن‬ ‫بنأللذني‬
‫دأثر‬‫د‬‫د‬‫و‬‫ن‬ ‫دنن‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫دكجم‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ا‬‫ع‬
‫دةه‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫يم‬ ‫الون‬ ‫دغ‬‫د‬‫د‬‫ة‬‫حين‬ ‫يف‬ ‫دغ‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫ختص‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ج‬‫أل‬ ‫فوية‬‫ر‬‫دك‬‫د‬‫د‬‫س‬‫بنلست‬ ‫ه‬‫ا‬
‫دم‬‫د‬‫د‬
. ‫حتوم‬ ‫ال‬ ‫نن‬ ‫تونلية‬ ‫ال‬ ‫وة‬ ‫ال‬ ‫ا‬‫مح‬ ‫ب‬ ‫نتالن‬ ‫ص‬ ‫فوخ‬
‫إىل‬ ‫ه‬‫ن‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫ان‬ ‫دنن‬‫د‬‫ك‬‫دغ‬‫د‬‫ي‬‫إ‬ ‫دغه‬‫د‬‫ن‬‫كن‬ ‫دن‬‫د‬‫خ‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬ ‫دهللس‬‫د‬‫ص‬‫ق‬ ‫در‬‫د‬‫ن‬ ‫دهلل‬‫د‬ :‫دنين‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫ن‬‫ع‬
‫دنني‬‫د‬‫د‬‫ئ‬ ‫ا‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫ب‬ ‫األ‬ ‫دنن‬‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫األ‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دهللس‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫ق‬ ‫دنن‬‫د‬‫د‬‫ك‬
‫ع‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫مس‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫لبر‬ ‫دةه‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫الربل‬ ‫دية‬‫د‬‫د‬‫ئ‬‫اهلتهللع‬
‫الت‬‫ع‬ ‫شرفة‬ ‫ال‬‫ع‬ ‫اهلتهللعئية‬‫ع‬
‫د‬‫ق‬‫األ‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫دة‬‫ت‬‫نني‬ ‫اء‬ ‫آ‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫ايية‬‫ر‬‫ص‬
‫ل‬
1
‫دهللنشة‬‫ل‬‫ا‬ ‫دج‬‫ل‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫ه‬
.‫احلنضر‬ ‫النصر‬ ‫يف‬ ‫فنن‬ ‫األ‬ ‫عحهللة‬ ‫إىل‬
‫ه‬‫ه‬‫ن‬‫دي‬‫ئ‬‫تهللع‬ ‫دكجم‬‫م‬‫ا‬ ‫دنن‬‫ك‬‫دهلل‬ : ‫دث‬‫ل‬‫ن‬ ‫ال‬ ‫دن‬‫ن‬‫ع‬
‫درآنه‬ ‫ال‬ ‫يف‬ ‫ع‬ ‫دن‬‫مب‬ ‫دمنن‬‫ف‬ ‫مل‬‫ع‬
‫ل‬
1
‫ل‬ ‫ص‬ ‫دغ‬‫د‬‫و‬‫غشب‬ ‫دغ‬‫د‬‫ة‬‫ين‬ ‫زعغتهلل‬ /‫يوغ‬ ‫دن‬‫د‬ ‫دغ‬‫د‬‫ت‬‫عب‬ ‫دتهلل‬‫د‬ ‫دب‬‫د‬ ‫كي‬‫در‬‫د‬‫ظ‬‫اي‬
378
‫دغه‬‫د‬‫و‬‫ك‬ ‫ك‬‫ه‬
1343
:‫ه‬‫ن‬‫د‬‫د‬‫ض‬‫ف‬ ‫در‬‫د‬‫ظ‬‫اي‬‫ع‬ . ‫دغ‬‫د‬ ‫بتو‬
‫صل‬ ‫خنن‬ ‫حس‬ ‫نذخر‬ . ...‫رآن‬ ‫ال‬ ‫يغ‬ ‫ة‬ ‫فت‬ ‫ةن‬
47
.

19. 18
‫در‬‫د‬‫ن‬‫ف‬ ‫مل‬‫ع‬ ‫ه‬ ‫د‬‫د‬‫ص‬‫حت‬ ‫عال‬ ‫دهلل‬‫د‬‫ن‬‫ة‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫د‬‫ف‬‫هلل‬ ‫الن‬ ‫دنؤس‬‫د‬‫ط‬‫أخ‬ ‫قه‬ ‫د‬‫د‬‫ئ‬ ‫دن‬‫د‬‫م‬‫ي‬ ‫دهللس‬‫د‬‫ص‬‫ق‬ ‫در‬‫د‬‫ن‬ ‫دهلل‬‫د‬‫ق‬‫ع‬
‫دةه‬‫ي‬‫رآي‬ ‫ال‬ ‫حنم‬ ‫دط‬‫ص‬‫ام‬ ‫نن‬ ‫ه‬‫ا‬‫ري‬ ‫ك‬
‫ن‬ ‫درب‬‫ق‬‫ع‬
‫دة‬‫ل‬‫اجلن‬ ‫د‬‫ذ‬‫ل‬ ‫درجم‬‫ة‬ ‫دغ‬‫ي‬ ‫دو‬‫ل‬‫ر‬ ‫د‬ ‫ن‬ ‫دن‬
‫دة‬‫د‬‫م‬ ‫الك‬‫ع‬ ‫د‬ ‫دش‬‫د‬ ‫دإف‬ ‫دة‬‫د‬‫م‬ ‫ك‬‫دوالم‬‫د‬‫هل‬‫آ‬ ‫د‬‫د‬ ‫ن‬ ‫دشن‬‫د‬ ‫فط‬ ‫دهللعس‬‫د‬‫ت‬‫اهل‬‫ع‬ ‫د‬ ‫دش‬‫د‬ ‫دإف‬ ‫دة‬‫د‬‫م‬ ‫بك‬ ‫داهللد‬
.‫دوالم‬‫هل‬‫آ‬ ‫دهلل‬‫ح‬ ‫انند‬ ‫دد‬‫د‬‫ب‬ ‫دنكن‬‫ن‬‫األ‬ ‫دض‬‫ن‬‫ب‬ ‫يف‬ ‫د‬ ‫درحيم‬‫ل‬‫ا‬ ‫د‬ ‫دة‬‫م‬ ‫ك‬‫عةرجم‬ . ‫عام‬ ‫ةميث‬
‫ة‬‫اور‬ ‫بنمننين‬ ‫يأة‬ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫ع‬ ‫أده‬ ‫ام‬ ‫دنهللمي‬ ‫مبنىن‬ ‫اليويم‬ ‫ةرجم‬ ‫كذا‬ ‫ع‬
‫ل‬
1
.
‫ل‬
1
‫صل‬ ‫خنن‬ ‫حس‬ ‫نذخر‬ / ... ‫الكرمي‬ ‫رآن‬ ‫ال‬ ‫يغ‬ ‫ة‬ ‫فت‬ ‫ةن‬ : ‫ايظر‬
41
‫د‬
41
.

20. 19
‫الثا‬ ‫المبحث‬
: ‫لث‬
ّ
‫ر‬‫م‬ ‫التي‬ ‫الزمنية‬ ‫المراحل‬
‫ت‬
‫ترجمة‬ ‫بها‬
‫البنغالية‬ ‫اللغة‬ ‫إلى‬ ‫الكريم‬ ‫القرآن‬ ‫معاني‬
‫وتطورها‬
.
: ‫نطنلب‬ ‫يغ‬‫ع‬
‫البريطاني‬ ‫االحتالل‬ ‫عهد‬ ‫في‬ ‫الترممات‬ : ‫األول‬ ‫المطلب‬
‫ا‬ ‫دنن‬‫د‬‫ك‬‫دن‬‫د‬‫م‬
‫ال‬
‫دتة‬‫د‬‫ئ‬ ‫دهلل‬‫د‬‫ت‬‫اهل‬ ‫يف‬ ‫دهلل‬‫د‬‫ب‬ ‫دهلل‬‫د‬‫ق‬ ‫دنين‬‫د‬‫ط‬‫الربف‬ ‫دون‬‫د‬‫ح‬
1242
‫نيه‬
‫ع‬ ‫دت‬‫د‬‫ي‬‫كن‬
‫ع‬
‫ت‬ ‫ال‬ ‫ة‬ ‫نتط‬ ‫ي‬ ‫فطنييشن‬‫رب‬‫ال‬ ‫الن‬ ‫احو‬ ‫ة‬ ‫نتط‬
‫دنين‬‫ن‬‫ن‬ ‫دة‬ ‫ةر‬ ‫دة‬‫ف‬‫بهللا‬ ‫إىل‬ ‫عبنلتظر‬ ‫ه‬ ‫ون‬
‫دون‬‫د‬‫ح‬‫اال‬ ‫دهلل‬‫د‬‫ال‬‫ن‬ ‫يف‬ ‫دت‬‫د‬‫ي‬‫كن‬‫دهللافوالن‬‫د‬‫ب‬ ‫ن‬ ‫دن‬‫د‬‫ت‬‫ل‬ ‫دا‬‫د‬‫ض‬‫اة‬ ‫دة‬‫د‬‫ي‬‫تونل‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫د‬‫و‬ ‫ال‬ ‫إىل‬ ‫درآن‬‫د‬ ‫ال‬
.
‫ع‬
‫ة‬ ‫ةر‬ ‫ركر‬ ‫ننتن‬ ‫ق‬ ‫ئ‬ ‫قهلل‬
‫دةه‬‫حت‬‫الذن‬ ‫ة‬‫عئش‬ ‫نم‬ ‫ء‬ ‫جل‬ ‫يد‬ ‫ن‬ ‫كرب‬ ‫د‬
‫دن‬‫ال‬‫ننو‬ ‫ب‬ ‫ن‬‫ع‬
‫دتة‬‫ئ‬ ‫كنيت‬
1878
‫نيه‬
‫ع‬
‫دمه‬‫ن‬ ‫ء‬ ‫د‬‫جل‬ ‫دشييند‬ ‫ب‬ ‫دهللفن‬‫ل‬‫ا‬ ‫دري‬‫ن‬ ‫د‬ ‫دة‬ ‫ةر‬
‫دن‬‫ن‬ ‫دت‬‫ت‬‫بي‬ ‫دهلل‬‫ق‬‫ع‬
.‫يالن‬
‫ع‬
‫ع‬ ‫ئش‬
‫ب‬
‫الربفطنين‬ ‫االحون‬ ‫نالهلل‬ ‫يف‬ ‫متت‬ ‫اليت‬ ‫نم‬ ‫الك‬ ‫ية‬
‫ة‬ ‫ة‬‫ر‬‫ن‬
‫نئ‬ ‫ال‬ ‫ةيب‬‫ك‬‫بنل‬
:‫ي‬ ‫ف‬ ‫يمن‬
1
-
‫دتة‬‫د‬‫د‬‫ئ‬ ‫درآن‬‫د‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫األع‬ ‫ء‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ل‬ ‫دكعد‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫ن‬ ‫دغ‬‫د‬‫د‬‫ة‬‫ين‬ ‫اجتهلل‬ ‫د‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬ ‫ةر‬
1828
‫دهلل‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ع‬ ‫ني‬
.‫بينلن‬ ‫ننتن‬ ‫ق‬ ‫ئ‬
7
-
‫ئتة‬ ‫بهللافوالن‬ ‫كنيت‬
‫ع‬ ‫رآن‬ ‫ال‬ ‫لكنن‬ ‫د‬ ‫ئنيهلل‬ ‫فش‬‫ري‬‫دغ‬ ‫ة‬ ‫ةر‬
1881
‫ني‬
‫ئتة‬ ‫علنفوالن‬
1884
‫ف‬‫ر‬‫ق‬ ‫ننتن‬ ‫ق‬ ‫ئ‬ ‫عقهلل‬ ‫نيه‬
. ‫رلو‬ ‫بينن‬ ‫ه‬‫ن‬
3
-
‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫فن‬‫ر‬‫دنج‬‫د‬‫د‬‫ال‬‫ام‬ ‫دنء‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫ب‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ن‬ ‫ه‬‫ا‬‫دهلل‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫ج‬ ‫ه‬‫ن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫نن‬ ‫دنن‬‫د‬‫د‬‫ك‬
‫ع‬ ‫دهللفن‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫ديم‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫ي‬ ‫دش‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ش‬‫ن‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬ ‫ةر‬
‫كمن‬‫دربه‬‫د‬‫ن‬‫ال‬
‫ب‬ ‫ه‬‫ن‬‫د‬‫د‬ ‫نن‬ ‫دنن‬‫د‬‫ك‬
‫دت‬‫د‬‫س‬‫لي‬ ‫دة‬‫د‬‫ي‬‫تونل‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫د‬‫و‬ ‫بنل‬ ‫دغ‬‫د‬‫و‬‫ننر‬ ‫ن‬ ‫إال‬ ‫دة‬‫د‬‫ي‬‫ب‬‫ر‬‫الن‬ ‫دة‬‫د‬‫و‬ ‫نل‬
‫دة‬‫د‬ ‫الك‬ ‫دة‬‫د‬‫ف‬‫بهللا‬ ‫دت‬‫د‬‫ي‬‫كن‬‫ع‬ ‫دنه‬‫د‬‫ن‬ ‫ه‬‫ن‬‫د‬‫د‬‫ن‬‫يش‬ ‫دة‬‫د‬‫ك‬‫كي‬ ‫دغ‬‫د‬‫و‬ ‫ةر‬ ‫دنءم‬‫د‬‫ج‬ ‫دذا‬‫د‬‫ال‬ ‫ديه‬‫د‬‫و‬ ‫فت‬ ‫دن‬‫د‬‫م‬‫ك‬
‫دتة‬‫د‬‫ئ‬
1882
‫فكم‬ ‫ن‬ ‫دوط‬‫د‬‫س‬‫ف‬ ‫مل‬ ‫دكجم‬‫د‬‫م‬‫ا‬ ‫دن‬‫د‬‫ك‬‫عل‬ ‫نيه‬
‫د‬‫د‬ ‫ق‬ ‫دة‬‫د‬‫ي‬‫امت‬ ‫دغ‬‫د‬‫و‬ ‫ا‬‫ع‬ ‫دهلل‬‫د‬ ‫دنه‬‫د‬‫ال‬

21. 21
‫دنه‬‫د‬‫هل‬‫إكمن‬
‫ع‬
‫ء‬ ‫د‬‫د‬‫جل‬‫ا‬ ‫درجم‬‫د‬‫ة‬ ‫دغ‬‫د‬‫ي‬ ‫دن‬‫د‬‫م‬‫ك‬‫فنه‬‫ر‬‫د‬‫د‬ ‫الن‬‫ع‬ ‫دث‬‫د‬‫ل‬‫ن‬ ‫ال‬ ‫ء‬ ‫د‬‫د‬‫جل‬‫ا‬ ‫إىل‬ ‫دغ‬‫د‬‫و‬ ‫ةر‬ ‫ت‬ ‫د‬‫د‬ ‫ع‬
‫حهلل‬ ‫ئننهللس‬ ‫عقهلل‬ .‫فن‬‫ر‬ ‫الن‬‫ع‬ ‫الونئ‬ ‫ء‬ ‫اجل‬ ‫نن‬ ‫ئش‬ ‫عثنث‬ ‫نمه‬ ‫ء‬ ‫ج‬ ‫األخري‬
‫ة‬ ‫الك‬ ‫ذس‬ ‫ننة‬ ‫ب‬ ‫يف‬ ‫ننن‬ ‫ال‬ ‫رلو‬ ‫اء‬‫ر‬‫ن‬
‫ل‬
1
‫خري‬ ‫ل‬ ‫ه‬‫ن‬ ‫الذذ‬ ‫الننمل‬ ‫ذا‬ ‫كنن‬.
‫عةر‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫امس‬‫ع‬ ‫لإلئنني‬
.‫ة‬ ‫ش‬ ‫نذ‬ ‫انن‬ ‫وغ‬
4
-
‫درمي‬‫د‬‫ك‬‫ال‬ ‫درآن‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دنين‬‫د‬‫ن‬‫ن‬ ‫دنين‬‫د‬‫ب‬‫ر‬‫ال‬ ‫دنمل‬‫د‬‫ن‬‫ال‬ ‫دذا‬‫د‬ ‫درجم‬‫د‬‫ة‬ ‫ديه‬‫د‬ ‫ن‬ ‫دنس‬‫د‬ ‫ن‬ ‫دن‬‫د‬‫ي‬‫نشال‬ ‫دة‬‫د‬ ‫ةر‬
‫يف‬ ‫د‬‫د‬‫ض‬‫الذ‬‫ع‬ ‫دة‬‫د‬‫ف‬ ‫ام‬ ‫دغ‬‫د‬ ‫ه‬ ‫د‬‫د‬‫م‬‫الن‬ ‫دذا‬‫د‬‫هب‬ ‫ني‬‫ش‬‫د‬‫د‬ ‫ف‬ ‫م‬ ‫د‬‫د‬‫س‬‫ن‬ ‫ع‬ ‫دنن‬‫د‬‫ك‬
‫ع‬ ‫دة‬‫د‬‫ي‬‫تونل‬ ‫بنل‬ ‫ه‬‫ن‬‫دنن‬‫د‬‫ك‬
‫دش‬ ‫يف‬ ‫دخة‬‫ئ‬‫ا‬ ‫قهللني‬ ‫هلم‬ ‫الذفن‬ ‫احلهللفث‬ ‫منء‬ ‫ن‬ ‫نن‬ ‫كنن‬
‫ع‬ ‫نبه‬ ‫ال‬ ‫ذا‬
‫قن‬ ‫عمن‬ ‫ئننيه‬ ‫ا‬ ‫إىل‬ ‫انية‬ ‫كنن‬‫الهللفنه‬
‫دة‬‫ي‬‫تونل‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫و‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫ج‬‫ن‬ ‫ح‬ ‫بهللنشةغ‬ ‫ني‬
‫دذس‬‫د‬ ‫دهلل‬‫د‬‫س‬‫ل‬ ‫درآن‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دنين‬‫د‬‫ن‬‫ن‬ ‫دة‬‫د‬ ‫بك‬ ‫دهلل‬‫د‬ ‫درميه‬‫د‬‫ك‬‫ال‬ ‫درآن‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دنين‬‫د‬‫ن‬‫م‬ ‫دة‬‫د‬ ‫كنن‬‫دة‬‫د‬ ‫ةر‬ ‫إىل‬
‫دتة‬‫ئ‬ ‫دة‬ ‫الك‬ ‫دة‬‫ف‬‫بهللا‬ ‫دت‬‫ي‬‫كن‬
‫ع‬ ‫درةه‬‫و‬ ‫ال‬
1884
‫نيه‬
‫دطره‬‫ئ‬ ‫يف‬ ‫دب‬‫و‬‫ةك‬ ‫دة‬‫ف‬‫ان‬ ‫دت‬‫ي‬‫كن‬
‫ع‬
‫دهللفنه‬‫ل‬‫ا‬ ‫د‬‫ي‬ ‫دنس‬ ‫ال‬ ‫دة‬ ‫ةر‬ ‫دن‬‫ن‬ ‫دغ‬‫و‬‫حت‬ ‫در‬‫خ‬‫آ‬ ‫دطر‬‫ئ‬ ‫يف‬ ‫فة‬ ‫بنأل‬ ‫والن‬ ‫ةر‬ ‫ةأيت‬
‫بن‬ ‫والن‬ ‫ةر‬ ‫ةأيت‬
.‫حتوغ‬ ‫آخر‬ ‫ئطر‬ ‫يف‬ ‫تونلية‬ ‫ال‬ ‫وة‬ ‫ل‬
‫دنمل‬‫ن‬‫ال‬ ‫دذا‬ ‫ديه‬ ‫ن‬ ‫بنبر‬ ‫مهلل‬ ‫نشالين‬ ‫ق‬ ‫نن‬ ‫نذيهللة‬ ‫نم‬ ‫ي‬ ‫ةن‬ ‫يالن‬ ‫ن‬ ‫ت‬ ‫كو‬‫عقهلل‬
‫دتة‬‫د‬‫د‬‫س‬ ‫ل‬ ‫ه‬‫ا‬‫ر‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ين‬ ‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ع‬ ‫دهللفث‬‫د‬‫د‬‫حل‬‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دنء‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫ن‬ ‫دهلل‬‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ن‬ ‫س‬ ‫دذ‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫دري‬‫د‬‫د‬ ‫الك‬
‫دري‬‫س‬‫ةذ‬ : ‫دن‬‫ال‬‫نت‬ ‫دري‬‫ئ‬‫الوذن‬ ‫دض‬‫ن‬‫ب‬ ‫دن‬‫ن‬ ‫دوذن‬‫ئ‬‫ا‬ ‫دغ‬‫ي‬ ‫دغ‬‫ة‬‫ن‬ ‫ي‬ ‫ةن‬ ‫دن‬‫ن‬ ‫عفذالم‬ ‫احلهللفثه‬‫ع‬
‫دنني‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ألح‬ ‫دنن‬‫د‬‫د‬‫جل‬‫ا‬‫ع‬ ‫ه‬ ‫دنش‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ال‬
‫ه‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫اجلن‬ ‫دري‬‫د‬‫د‬‫س‬‫عةذ‬ ‫دريه‬‫د‬‫د‬ ‫الك‬ ‫دري‬‫د‬‫د‬‫س‬‫الوذ‬‫ع‬ ‫درآنه‬‫د‬‫د‬ ‫ال‬
.‫ن‬ ‫عغري‬ ‫ينن‬ ‫ال‬ ‫وا‬ ‫عةذسري‬ ‫احلسيئه‬ ‫الوذسري‬‫ع‬
‫ل‬
1
‫ه‬ ‫دهلل‬‫م‬ ‫فة‬‫ر‬‫دال‬ ‫ال‬ ‫دهللة‬‫ف‬‫ر‬‫اجل‬ ‫يه‬ ‫دهللف‬ ‫دش‬‫ذ‬‫الو‬ ‫دهلل‬ ‫ن‬ /‫دهللفن‬‫ل‬‫ا‬ ‫ديم‬‫ن‬‫ي‬ ‫دهلل‬‫م‬ ‫نشالين‬ :‫ايظر‬
77
/
10
‫ابنه‬‫ر‬‫د‬ ‫ه‬
1377
‫صل‬ ‫دغه‬‫د‬‫ل‬‫بتون‬
714
‫دشه‬‫د‬‫ي‬ ‫دنس‬‫د‬‫ن‬ ‫فة‬‫ر‬‫دال‬‫د‬ ‫دهللة‬‫د‬‫ف‬‫ر‬‫ج‬ ‫دننه‬‫د‬‫خ‬ ‫يم‬ ‫ا‬‫ر‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫إ‬ / ‫دهللفن‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫ديم‬‫د‬‫ن‬‫ي‬ ‫دش‬‫د‬‫ل‬‫عنش‬ ‫ه‬
10
/
17
‫درآن‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دهللاع‬‫د‬‫ة‬ ‫ه‬
‫دة‬‫و‬ ‫بنل‬
‫صل‬ ‫دية‬ ‫حن‬ ‫درمحن‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫دب‬‫د‬‫ي‬‫حل‬ ‫دهلل‬‫م‬ / ‫دة‬‫د‬‫ي‬‫تونل‬ ‫ال‬
22
-
107
‫دنه‬‫د‬‫ك‬ ‫ه‬
1887
‫نيه‬
‫دغ‬‫د‬‫ي‬ ‫ة‬ ‫فت‬ ‫دن‬‫د‬‫ة‬ : ‫ه‬‫ن‬‫د‬‫ض‬‫ف‬ ‫در‬‫د‬‫ظ‬‫اي‬‫ع‬
‫صل‬ ‫حس‬ ‫نذخر‬ . /... ‫الكرمي‬ ‫رآن‬ ‫ال‬
44
‫د‬
74
.