الفضول . الفضول . الفضول

2. ‫الفض‬‫ول‬5
‫البدء‬ ‫قبل‬
:‫تعاىل‬ ‫هللا‬ ‫رمحه‬ ‫البصري‬ ‫احلسن‬ ‫قال‬«‫أخاه‬ ‫يعظ‬ ‫ال‬ ‫املؤمن‬ ‫كان‬‫لو‬
‫دإ‬‫د‬ ‫دا‬‫د‬‫مل‬ ‫نل‬ ‫كر‬ ‫د‬‫د‬‫مل‬‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫ق‬ ‫دون‬‫د‬‫ذ‬‫امل‬‫و‬‫ال‬ ‫دإر‬‫د‬‫ع‬‫ل‬ ‫دهل‬‫د‬‫س‬‫لع‬ ‫در‬‫د‬‫م‬‫أ‬ ‫دار‬‫د‬‫م‬‫إا‬ ‫دإ‬‫د‬‫ع‬‫ب‬ ‫إال‬
‫يهل‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫مع‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫مل‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ي‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫مامل‬ ‫ن‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫ير‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دغ‬‫د‬‫د‬‫مل‬ ‫هللا‬ ‫إىل‬ ‫دإملو‬‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫م‬
‫داع‬‫د‬ ‫ا‬ ‫دا‬‫د‬‫بعا‬ ‫د‬‫د‬‫ا‬‫بع‬ ‫ا‬ ‫دؤم‬‫د‬‫مل‬‫ا‬ ‫اكرع‬ ‫د‬‫د‬‫م‬ ‫دارر‬‫د‬‫ص‬‫الب‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬‫أ‬ ‫دال‬‫د‬‫ع‬‫ي‬ ‫ا‬ ‫ن‬ ‫دن‬‫د‬‫م‬‫ل‬
‫لقل‬‫ادكار‬ ‫امليقا‬ ‫وب‬‫ا‬‫ان‬ ‫س‬ ‫ال‬ ‫من‬ ‫أمان‬ ‫الغعلة‬ ‫من‬»(1)
.
* * *
(1)‫ص‬ ‫اجلوزي‬ ‫البن‬ ‫البصريل‬ ‫احلسن‬ ‫خ‬ ‫الش‬ ‫آداب‬121.

3. ‫الفضول‬ 6
‫مقدمة‬
.‫هللا‬ ‫رسول‬ ‫ملل‬ ‫السالر‬ ‫الصالع‬ ‫هلل‬ ‫احلعإ‬
‫ملن؟‬ .. ‫الرسالة‬ ‫هذه‬
‫دة‬‫م‬‫أ‬ ‫دن‬‫م‬ ‫داحلا‬‫ص‬‫ال‬ ‫دل‬ ‫ل‬ ‫ل‬ .. ‫دارل‬ ‫ي‬ ‫د‬‫ل‬ ‫ب‬ ‫اس‬ ‫ال‬ ‫لم‬ ‫ست‬ ‫ل‬
‫دإ‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫حم‬‫دة‬‫د‬‫د‬‫جل‬‫معا‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ت‬‫ر‬‫اال‬ ‫ا‬ ‫دالا‬‫د‬‫د‬‫ر‬‫ال‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ألع‬ ‫ن‬ ‫دإ‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫دا‬ ‫ين‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬
‫حي‬ ‫ال‬ ‫اض‬‫ر‬‫أم‬.‫ه‬ ‫ف‬ ‫اس‬ ‫ال‬ ‫حتب‬ ‫ه‬ ‫إل‬ ‫الإملوع‬ ‫االسالر‬ ‫ل‬ ‫علون‬
‫هلا؟‬ ‫الداعي‬ ‫ما‬
‫دإ‬‫ق‬ ‫دا‬ ‫ف‬ ‫دا‬‫س‬‫غع‬ ‫امل‬ ‫درع‬ ‫ك‬ ‫ال‬ ‫ا‬ ‫د‬‫ل‬‫م‬ ‫ا‬ ‫ا‬‫و‬ ‫د‬‫ه‬ ‫دإد‬‫ع‬‫ت‬ ‫ال‬ ‫ي‬ ‫ي‬‫ز‬ ‫ا‬ ‫الإل‬
‫دول‬‫د‬‫د‬‫ا‬‫ف‬ ‫ن‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫يو‬ ‫ف‬ ‫دهل‬‫د‬‫د‬‫ف‬‫لإ‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫س‬‫لع‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫مل‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫غ‬ ‫ف‬ ‫داحلا‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫ال‬ ‫دحل‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫ب‬ ‫دغ‬‫د‬‫د‬‫ش‬‫ت‬
‫إىل‬ ‫ه‬ ‫د‬‫د‬‫س‬ ‫دؤخر‬‫د‬‫ت‬ ‫دإ‬‫د‬‫ق‬ ‫ده‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫دار‬‫د‬‫ع‬‫الط‬ ‫دة‬‫د‬‫ط‬‫املوال‬ ‫دالر‬‫د‬‫م‬‫ال‬ ‫دول‬‫د‬‫ا‬‫كع‬‫ك‬ ‫دا‬‫د‬‫ا‬‫املبا‬
‫اآلخر‬ ‫الإار‬.‫ته‬ ‫مس‬ ‫يعوق‬ ‫ما‬ ‫إىل‬ ‫جتره‬ ‫قإ‬ ‫ب‬ ‫عل‬
:‫تعاىل‬ ‫هللا‬ ‫رمحه‬ ‫البصري‬ ‫احلسن‬ ‫قال‬«‫اك‬ ‫دإل‬‫ل‬‫ا‬ ‫دن‬‫م‬ ‫دغ‬‫ه‬ ‫ما‬ ‫إياك‬
‫إال‬ ‫دغ‬‫د‬‫د‬‫ه‬ ‫داب‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫س‬‫لع‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫مل‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ر‬ ‫ديب‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫ي‬ ‫ال‬ ‫ديغال‬‫د‬‫د‬‫ه‬‫اال‬ ‫ع‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ك‬‫ا‬ ‫دإل‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫دان‬‫د‬‫د‬‫ف‬
‫اب‬‫و‬‫أب‬ ‫ملشرع‬ ‫ه‬ ‫ملل‬ ‫يعيب‬ ‫أن‬ ‫الباب‬ ‫ذلل‬ ‫هل‬ ‫أ‬»(1)
.
:‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫مح‬‫ر‬ ‫دوزي‬‫د‬‫جل‬‫ا‬ ‫دن‬‫د‬‫ب‬‫ا‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬«‫د‬‫د‬ ‫ر‬ ‫دا‬‫د‬‫ا‬‫املبا‬ ‫داب‬‫د‬‫ب‬ ‫ديب‬‫د‬‫ف‬ ‫أن‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬‫امل‬‫ا‬
‫ل‬‫دإر‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫دب‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫ل‬ ‫دا‬‫د‬‫مل‬‫ا‬ ‫ديب‬‫د‬‫ف‬ ‫د‬‫د‬‫ب‬‫ق‬ ‫دمر‬‫د‬‫س‬‫ال‬ ‫ق‬ ‫دك‬‫د‬‫ف‬ ‫دإينك‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫ن‬ ‫ا‬ ‫د‬‫د‬ ‫ك‬ ‫أذ‬ ‫در‬‫د‬
‫ن‬ ‫ر‬ ‫اسيذ‬ ‫إل‬ ‫ال‬ ‫يل‬‫ر‬‫حت‬ ‫قب‬ ‫جتين‬ ‫ما‬ ‫اق‬‫و‬‫مل‬ ‫تلعب‬ ‫احلربل‬ ‫لقا‬ ‫قب‬
‫قن‬ ‫ي‬‫خ‬‫ي‬ ‫مل‬ ‫إن‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫اف‬ ‫خ‬‫ُي‬ ‫ما‬ ‫اب‬ ‫ي‬ ‫با‬ ‫ر‬ ‫احل‬»(2)
.
(1)‫ص‬ ‫البصري‬ ‫للحسن‬ ‫الغلإ‬22.
(2)‫ص‬ ‫اجلوزي‬ ‫البن‬ ‫ايامر‬ ‫إ‬ ‫ر‬212.

4. ‫الفض‬‫ول‬7
: ‫ق‬ ‫قإ‬
‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ف‬‫ال‬ ‫اا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ىت‬ ‫ال‬ ‫الفا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ل‬‫ا‬ ‫اا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫م‬‫و‬
‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫وال‬ ‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ق‬‫ا‬ ‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫قت‬ ‫ت‬ ‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ف‬(1)
:‫آخر‬ ‫قال‬
‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫اا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫م‬ ‫ال‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ات‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫مف‬ ‫ال‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ف‬‫قع‬ ‫ارء‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫مل‬‫ا‬ ‫اذا‬
‫ال‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ت‬‫ا‬ ‫ال‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ق‬‫ا‬ ‫اا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫يل‬ ‫مل‬‫و‬(2)
‫ا؟‬ ‫هدف‬ ‫ما‬
:‫أمور‬ ‫سية‬ ‫ملل‬ ‫ه‬ ‫ب‬ ‫الي‬
1-‫اي‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫امل‬ ‫اد‬‫ا‬‫ي‬‫ر‬ ‫اا‬‫ا‬‫ىت‬‫املبا‬ ‫اول‬‫ا‬‫ض‬‫ف‬ ‫ف‬ ‫ايف‬‫ا‬‫س‬‫و‬ ‫ال‬‫ا‬ ‫د‬‫د‬ ‫دبل‬‫د‬‫س‬‫ا‬ ‫ل‬
‫د‬‫د‬‫ق‬‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫ب‬‫ا‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬ ‫داك‬‫د‬ ‫م‬ ‫دوق‬‫د‬‫ي‬‫لل‬ ‫ا‬‫در‬‫د‬‫ه‬–‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫مح‬‫ر‬–‫دن‬‫د‬‫مل‬ ‫ده‬‫د‬‫م‬‫كال‬‫درك‬‫د‬‫ع‬‫م‬ ‫ن‬
:‫طان‬ ‫د‬‫ش‬‫ال‬ ‫دن‬‫م‬ ‫ز‬ ‫احلر‬«‫دو‬‫ا‬‫ف‬ ‫دا‬‫س‬‫إم‬‫دة‬‫ط‬‫طال‬ ‫دار‬‫ع‬‫الط‬ ‫دالر‬‫م‬‫ال‬ ‫در‬‫ذ‬ ‫ال‬ ‫ل‬
‫دن‬‫د‬‫م‬ ‫ده‬‫د‬‫ض‬‫ير‬ ‫ده‬‫د‬ ‫م‬ ‫دال‬‫د‬ ‫ي‬ ‫آدر‬ ‫دن‬‫د‬‫ب‬‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬‫مل‬ ‫دلآ‬‫د‬‫س‬‫يي‬ ‫دا‬‫د‬‫ل‬‫إ‬ ‫طان‬ ‫د‬‫د‬‫ش‬‫ال‬ ‫دان‬‫د‬‫ف‬ ‫داسك‬‫د‬ ‫ال‬
‫بعة‬‫ر‬‫ال‬ ‫اب‬‫و‬‫الب‬ ‫ه‬ ‫ل‬»(3)
.
.‫العاول‬ ‫ال‬‫و‬‫أل‬ ‫من‬ ‫لول‬ ‫ك‬ ‫م‬ ‫معصال‬ ‫ذلل‬ ‫ذكر‬ ‫كيت‬ ‫س‬
2-‫ن‬ ‫اا‬‫ا‬ ‫ال‬ ‫ا‬‫ا‬ ‫ات‬‫ا‬‫ل‬‫م‬ ‫و‬ ‫ا‬‫ا‬‫م‬‫ي‬ ‫اا‬‫ا‬‫م‬ ‫اة‬‫ا‬‫جل‬‫ا‬ ‫م‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫الق‬ ‫ن‬ ‫دوع‬‫د‬‫س‬‫ق‬ ‫دن‬‫د‬‫م‬
‫أل‬ ‫دت‬‫د‬‫مل‬‫آ‬ ‫ع‬ ‫دا‬‫د‬‫ا‬‫م‬ ‫دت‬‫د‬‫ا‬‫أق‬ ‫دا‬‫د‬‫ع‬‫ال‬ ‫ن‬ ‫دآ‬‫د‬‫ح‬‫ق‬‫دن‬‫د‬‫ب‬‫ا‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬ ‫دل‬‫د‬ ‫ا‬ ‫ك‬ ‫د‬‫د‬‫س‬‫ع‬
:‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مح‬‫ر‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ال‬«‫دإر‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬ ‫ز‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫إذا‬ ‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ه‬‫أ‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫ب‬‫ر‬‫أ‬ ‫ن‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫الق‬ ‫دوع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ق‬
(1)‫ص‬ ‫ردي‬ ‫للعا‬ ‫الإين‬ ‫ا‬ ‫الإل‬ ‫أدب‬11.
(2)‫أدب‬‫ص‬ ‫ردي‬ ‫للعا‬ ‫الإين‬ ‫ا‬ ‫الإل‬22.
(3)‫الق‬ ‫البن‬ ‫ارإ‬‫و‬‫الع‬ ‫بإار‬2/221.

5. ‫الفضول‬ 8
‫املوالطة‬ ‫المالر‬ ‫ور‬ ‫ال‬ ‫الك‬ :‫ة‬ ‫احلا‬»(1)
.
:‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫مح‬‫ر‬ ‫دا‬‫د‬‫أيا‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬«‫طان‬ ‫د‬‫د‬‫ش‬‫لل‬ ‫دق‬‫د‬‫ي‬‫ر‬‫م‬ ‫ال‬ ‫ده‬‫د‬‫ل‬‫أ‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬‫يع‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬ ‫ذي‬ ‫د‬‫د‬‫ك‬
‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫إال‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ملل‬–‫دإالا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ا‬‫إ‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ذ‬–‫افك‬‫ر‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫اال‬ ‫دإ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫غ‬‫الي‬
‫ف‬ ‫ة‬ ‫احلا‬ ‫قإر‬ ‫ملل‬ ‫يإ‬‫غ‬ ‫ف‬‫إىل‬ ‫ده‬‫ل‬‫مإخ‬ ‫طان‬ ‫د‬‫ش‬‫ال‬ ‫اظ‬ ‫ل‬ ‫فالةك‬ ‫يص‬
‫دن‬‫د‬‫م‬ ‫دا‬‫د‬ ‫مطلو‬ ‫ع‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫دا‬‫د‬‫ط‬‫إمل‬ ‫دن‬‫د‬‫م‬ ‫از‬‫ا‬‫د‬‫د‬‫ا‬‫اال‬ ‫ده‬‫د‬ ‫م‬ ‫دالص‬‫د‬‫ي‬‫ا‬ ‫دق‬‫د‬‫ي‬‫ر‬‫م‬ . ‫د‬‫د‬‫ل‬‫الق‬
.‫ااة‬‫ر‬ ‫أ‬ ‫ع‬ ‫ل‬ ‫أ‬ ‫لور‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ي‬
‫دإ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫ال‬ ‫دول‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫خ‬‫د‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫دان‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ال‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫ا‬ ‫داب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫ال‬ ‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬ ‫دت‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫أيل‬ ‫دق‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫ف‬
‫ه‬ ‫م‬»(2)
.
3-‫اا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ىت‬‫املبا‬ ‫اول‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ض‬‫ف‬ ‫ف‬ ‫ااف‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫المغ‬‫دو‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ب‬ ‫دؤمن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مل‬‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫مل‬ ‫دو‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫ي‬
‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫د‬‫ذ‬‫أمل‬ ‫دو‬‫ل‬ ‫ي‬ ‫ال‬ ‫ل‬‫الور‬ ‫ة‬ ‫در‬:‫دا‬ ‫مل‬ ‫هللا‬ ‫د‬‫ض‬‫ر‬ ‫دة‬‫ش‬‫ملار‬ ‫دت‬‫ل‬‫قا‬ ‫دا‬‫ع‬‫ك‬‫إين‬
«‫ل‬‫الور‬ : ‫دي‬ ‫أملذ‬ ‫ا‬‫و‬‫ع‬ ‫ض‬ ‫قإ‬ ‫اس‬ ‫ال‬ ‫إن‬»(3)
.
‫دال‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ا‬ ‫داك‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫املي‬ ‫دار‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫م‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫دإ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫الع‬ ‫دغل‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ي‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫أيا‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ذ‬ ‫أن‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫ك‬
‫دول‬‫د‬‫س‬‫الر‬:«‫ل‬ ‫اا‬‫ا‬‫م‬ ‫اد‬‫ا‬‫ي‬ ‫ا‬‫ا‬‫ىت‬ ‫ان‬‫ا‬‫ق‬ ‫امل‬ ‫ان‬‫ا‬‫م‬ ‫اوت‬‫ا‬ ‫ي‬ ‫قت‬ ‫اد‬‫ا‬‫ب‬ ‫ال‬ ‫اا‬‫ا‬ ‫يب‬ ‫ل‬
‫البأف‬ ‫ت‬ ‫ملا‬ ‫ا‬ً‫ىتذر‬ ‫ت‬ ‫أف‬»(2)
.
2-‫ا‬‫ا‬‫س‬ ‫ا‬‫ا‬ ‫اا‬‫ا‬‫ىت‬‫املبا‬ ‫اول‬‫ا‬‫ض‬‫ف‬ ‫ف‬ ‫ااف‬‫ا‬ ‫المغ‬‫اول‬‫ا‬‫س‬‫الر‬ ‫رية‬
‫اار‬‫ا‬‫ا‬‫ب‬ ‫ال‬ ‫اة‬‫ا‬‫ا‬‫م‬‫ار‬ ‫ك‬ ‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫س‬‫و‬ ‫ا‬‫ر‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ال‬ ‫ت‬ ‫اتا‬‫ا‬‫ا‬ ‫و‬‫ا‬ ‫دؤم‬‫د‬‫د‬‫مل‬‫ا‬ ‫أر‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫اع‬ ‫دت‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫قا‬ ‫ك‬
:‫دا‬‫د‬‫ع‬ ‫مل‬ ‫هللا‬ ‫د‬‫د‬‫ض‬‫ر‬ ‫در‬‫د‬‫ع‬‫مل‬ ‫دا‬‫د‬ ‫لب‬«‫دو‬‫د‬‫ل‬ ‫دا‬‫د‬‫وب‬ ‫دت‬‫د‬‫س‬‫لب‬ ‫دو‬‫د‬‫ل‬ ‫ال‬ ‫دؤم‬‫د‬‫مل‬‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫م‬‫أ‬ ‫دا‬‫د‬‫ي‬
(1)‫ص‬ ‫الق‬ ‫البن‬ ‫ارإ‬‫و‬‫الع‬122.
(2)‫ص‬ ‫الق‬ ‫البن‬ ‫ارإ‬‫و‬‫الع‬212.
(3)‫ص‬ ‫أمحإ‬ ‫لإلمار‬ ‫الغلإ‬212.
(2)( ‫ح‬ ‫لل‬‫الور‬ ‫الرقارق‬ ‫امة‬ ‫الق‬ ‫رعة‬ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫الام‬ ‫اه‬ ‫ر‬2211.)

6. ‫الفض‬‫ول‬9
‫هللا‬ ‫د‬‫س‬ ‫دإ‬‫ق‬‫ف‬ ‫دلك‬‫م‬‫معا‬ ‫دن‬‫م‬ ‫د‬ ‫أم‬ ‫لو‬ ‫ا‬‫معام‬ ‫أكلت‬ ‫وبلل‬ ‫من‬ ‫ألا‬
‫إىل‬ ‫دعل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫سكخ‬ ‫إ‬ :‫دال‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬ . ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫ا‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫أك‬ ‫درزق‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دغ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مل‬
‫ك‬ ‫ت‬ ‫أما‬ ‫لعسلك‬‫هللا‬ ‫رسول‬ ‫كان‬‫ما‬ ‫ين‬‫ر‬‫دا‬‫ع‬‫ف‬ ‫؟‬ ‫د‬‫ع‬‫ال‬ ‫هإع‬ ‫من‬ ‫يلق‬
‫ن‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬ ‫هللا‬ ‫إ‬ ‫ذا‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫ل‬ ‫دت‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ق‬ ‫إن‬ :‫دا‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ف‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫أبما‬ ‫دق‬‫د‬‫د‬‫ا‬ ‫كرلا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫ال‬‫ز‬
‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ع‬ ‫مع‬ ‫أدر‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫لع‬ ‫دإيإ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ش‬‫ال‬ ‫عا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ش‬ ‫مل‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫عا‬ ‫ك‬‫دار‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ه‬‫ل‬ ‫ديطعت‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ا‬
‫الرخ‬ ‫عا‬ ‫ش‬ ‫مل‬»(1)
.
1-‫اي‬‫ا‬‫ه‬ ‫ا‬‫ا‬‫ل‬‫ا‬ ‫اة‬‫ا‬ ‫ال‬ ‫ال‬ ‫اة‬‫ا‬ ‫اهل‬ ‫ااف‬‫ا‬‫ل‬‫ي‬ ‫اا‬‫ا‬‫ىت‬‫املبا‬ ‫اول‬‫ا‬‫ض‬‫ف‬ ‫ان‬‫ا‬‫م‬ ‫اار‬‫ا‬‫ث‬ ‫اإل‬
‫ن‬ ‫اا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ال‬ ‫دقب‬‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫ل‬‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مل‬ ‫درفع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬ ‫دور‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ال‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫م‬ ‫إىل‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫تر‬
:‫هللا‬ ‫ده‬‫مح‬‫ر‬ ‫د‬‫ق‬‫ال‬ ‫ابن‬ ‫قال‬ ‫اك‬ ‫سعاسع‬«‫دة‬ ‫ع‬ ‫ت‬ ‫دن‬‫ب‬‫ا‬ ‫دالر‬‫س‬‫اال‬ ‫خ‬ ‫د‬‫ه‬ ‫دال‬‫ق‬
–‫ده‬‫د‬‫د‬‫ا‬‫ر‬ ‫هللا‬ ‫دإس‬‫د‬‫د‬‫ق‬–‫دة‬‫د‬‫د‬ ‫العال‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬‫ا‬‫ر‬‫امل‬ ‫دان‬‫د‬‫د‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬ :‫داح‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫امل‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ه‬ ‫ن‬
‫جاع‬ ‫ال‬ ‫ن‬ ‫ا‬‫هرم‬ ‫كه‬‫تر‬ ‫يمن‬ ‫مل‬ ‫إن‬»(2)
.
2-‫ت‬‫قدو‬ ‫هم‬ ‫يف‬ ‫اجمل‬ ‫ف‬ ‫وت‬ ‫ا‬ ‫ال‬.‫در‬ ‫ار‬ ‫دت‬‫حت‬ ‫د‬ ‫ف‬ ‫لل‬ ‫ل‬ ‫ل‬.
‫دا‬‫بالغ‬ ‫ا‬ ‫دك‬‫ت‬ ‫ر‬‫تؤ‬ ‫ة‬ ‫وم‬ ‫ال‬ ‫أفعاك‬ ‫اك‬‫و‬‫أق‬ ‫ك‬‫فسلو‬–‫ا‬‫دلب‬‫س‬ ‫أ‬ ‫دا‬‫إداب‬–
‫دان‬‫ك‬‫دإ‬‫ق‬‫ف‬ ‫دلك‬‫ل‬‫ذ‬ ‫داع‬‫مل‬‫ا‬‫ر‬‫م‬ ‫دار‬ ‫الخ‬ ‫دن‬‫م‬ ‫بغ‬ ‫ي‬ ‫ا‬ ‫ل‬ .. ‫اوك‬ ‫من‬ ‫اس‬ ‫ال‬ ‫ن‬
. ‫اليعام‬ ‫اجلال‬ ‫ا‬ ‫ل‬ ‫لون‬‫و‬‫ي‬ ‫هللا‬ ‫رمح‬ ‫السلف‬
‫اال‬‫ق‬‫ف‬ ‫ات‬‫س‬‫لبو‬ ‫ف‬ ‫ات‬‫ل‬‫ع‬ ‫اي‬‫ض‬‫ر‬ ‫ا‬ً ‫ع‬ ‫اخلوارج‬ ‫من‬ ‫رجل‬ ‫ب‬ ‫عا‬ *
‫با‬ ‫قت‬ ‫ك‬ ‫ميل‬ ‫ما‬‫؟‬‫دن‬‫م‬ ‫دإ‬‫ع‬‫أب‬ ‫ا‬ ‫د‬‫ل‬ ‫د‬‫س‬‫لبو‬ ‫إن‬ ‫د‬‫س‬‫لبو‬ ‫دل‬‫ل‬ ‫دا‬‫م‬ :‫دال‬‫ق‬
‫املسل‬ ‫يب‬ ‫يقيإي‬ ‫أن‬ ‫إر‬ ‫أ‬ ‫المرب‬(3)
.
(1)‫ص‬ ‫أمحإ‬ ‫لإلمار‬ ‫الغلإ‬183.
(2)‫ص‬ ‫السالما‬ ‫مإار‬ ‫ي‬212.
(3)‫ص‬ ‫أمحإ‬ ‫لإلمار‬ ‫الغلإ‬112.

7. ‫الفضول‬ 11
‫او‬‫ا‬‫جل‬‫ا‬ ‫ان‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫اال‬‫ا‬‫ق‬‫و‬ *«‫اا‬‫ا‬ً ‫م‬ ‫ااء‬‫ا‬ ‫ال‬ ‫اد‬‫ا‬‫ىت‬‫ق‬ ‫اوا‬‫ا‬ ‫ال‬ ‫قى‬‫ر‬ ‫واذا‬
‫ادهم‬‫ا‬‫ل‬‫ع‬ ‫اات‬‫ا‬‫ه‬ ‫ااه‬‫ا‬‫ب‬‫م‬ ‫ف‬‫دحل‬‫د‬‫ا‬‫ل‬ ‫ح‬‫دغ‬‫د‬‫ل‬ ‫دا‬‫د‬ ‫ك‬:‫دلف‬‫د‬‫س‬‫ال‬ ‫دحل‬‫د‬‫ع‬‫ب‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬ ‫دإ‬‫د‬‫ق‬‫ف‬ ‫ك‬
‫داع‬‫د‬‫مل‬‫ا‬‫ر‬‫فع‬ :‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫مح‬‫ر‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬ ‫م‬ .‫دل‬‫د‬‫ل‬‫ذ‬ ‫ا‬ ‫دع‬‫د‬‫س‬‫ي‬ ‫اه‬‫ر‬‫أ‬ ‫دا‬‫د‬‫ع‬‫ف‬ ‫دا‬‫د‬ ‫ب‬ ‫دإ‬‫د‬‫ي‬‫يق‬ ‫لا‬‫ر‬‫د‬‫د‬‫ر‬ ‫داذا‬‫د‬‫ف‬
‫ال‬‫ا‬ ‫د‬‫ه‬‫ال‬ ‫ه‬ ‫د‬‫ل‬ ‫م‬ ‫ير‬ ‫ال‬ ‫من‬ ‫تسع‬ ‫ال‬ ‫مرل‬ ‫ت‬ ‫أن‬ ‫بغ‬ ‫ي‬ ‫ال‬ ‫اس‬
‫للعل‬ ‫الة‬ ‫ر‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫إلا‬ ‫ل‬ ‫يا‬‫ر‬»(1)
.
*‫اا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ً‫و‬ ‫اة‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ت‬ ‫ت‬ ‫ال‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ع‬ ‫ات‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ل‬‫ع‬ ‫اي‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ض‬‫ر‬ ‫ااب‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ف‬‫اخل‬ ‫ان‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ار‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ع‬ ‫ق‬‫ر‬‫و‬
‫ا‬ًً‫ابو‬ ‫م‬‫دإر‬‫د‬‫م‬ ‫دو‬‫ل‬ ‫دا‬‫د‬‫ل‬‫إ‬ :‫دال‬‫ق‬ ‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬ ‫دا‬‫م‬ :‫دال‬‫د‬‫ق‬-‫دو‬‫د‬‫ل‬ ‫دإر‬‫د‬‫مل‬‫با‬ ‫دبو‬‫ص‬‫م‬ ‫أي‬
‫دل‬‫د‬‫س‬‫امليعا‬ ‫دا‬‫د‬‫ط‬‫ال‬–‫دإي‬‫د‬‫ي‬‫يق‬ ‫دة‬‫د‬‫ع‬‫أر‬ ‫درلآ‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫دا‬‫د‬ ‫أي‬ ‫د‬‫د‬‫م‬‫إل‬ :‫در‬‫د‬‫ع‬‫مل‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬‫ف‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ب‬
‫دال‬‫د‬‫ف‬ ‫ل‬ ‫دبو‬‫د‬‫ص‬‫م‬ ‫دوب‬‫د‬ ‫دة‬‫د‬‫ح‬‫مل‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬‫مل‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬‫ل‬ ‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬ ‫أ‬‫ر‬ ‫دو‬‫د‬‫ل‬ ‫دالال‬‫د‬ ‫إن‬ ‫داسل‬‫د‬ ‫ال‬
‫حمرر‬ ‫إله‬ ‫ا‬ ‫ه‬ ‫اب‬ ‫ال‬ ‫ه‬ ‫ل‬ ‫من‬ ‫م‬ ‫م‬ ‫أاإ‬ ‫يلب‬(2)
.
‫دال‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫ك‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫غ‬‫تي‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫الر‬ ‫ال‬‫و‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ا‬‫أ‬ ‫دإأ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫ت‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫الع‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫م‬ ‫درد‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ج‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫إ‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬
:‫هللا‬ ‫ده‬‫مح‬‫ر‬ ‫دري‬‫ص‬‫الب‬ ‫احلسن‬«‫أن‬ ‫دل‬‫ب‬‫يل‬ ‫دال‬‫ف‬ ‫د‬‫ل‬‫الع‬ ‫د‬‫ل‬‫يط‬ ‫د‬ ‫الر‬ ‫دان‬‫ك‬‫دإ‬‫ق‬
‫لساله‬ ‫ن‬ ‫لإيهل‬ ‫ختشعه‬ ‫ن‬ ‫ير‬‫بره‬ ‫بصره‬»(3)
.
‫دل‬‫د‬‫ي‬‫الااد‬ ‫دة‬‫د‬ ‫القرآل‬ ‫دا‬‫د‬‫ي‬‫باآل‬ ‫اد‬ ‫د‬‫د‬‫ش‬‫االسي‬ ‫إىل‬ ‫دافة‬‫د‬‫ض‬‫فباال‬ ..‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫خ‬‫أ‬
‫دلف‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ال‬ ‫ال‬‫و‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫أ‬ ‫اد‬‫ر‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫إ‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫أك‬ ‫دإ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ف‬ ‫دول‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ض‬‫املو‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫مل‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫الإا‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫بو‬ ‫ال‬
‫داك‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫أف‬–‫يق‬‫ر‬‫دالط‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫داىل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫ت‬ ‫هللا‬ ‫دإين‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫م‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫مل‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫أك‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫أمل‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬
‫در‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ر‬‫املو‬–‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫الر‬ ‫ه‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬ ‫ن‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ل‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ر‬‫املا‬ ‫ز‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دق‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ا‬‫لة‬
‫دي‬ ‫دو‬‫ل‬ ‫ده‬‫ل‬‫أ‬ ‫ل‬ ‫د‬ ‫ب‬ ‫ا‬‫دارع‬‫ه‬ ‫ا‬‫در‬‫م‬‫أ‬ ‫دان‬‫ك‬‫دول‬‫ا‬‫الع‬ ‫تر‬ ‫أن‬ ‫عل‬‫خ‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫الصغ‬
(1)‫ص‬ ‫اجلوزي‬ ‫البن‬ ‫ايامر‬ ‫إ‬ ‫ر‬222.
(2)‫معلب‬ ‫البن‬ ‫ة‬ ‫مل‬‫ر‬‫الش‬ ‫اآلداب‬2/22.
(3‫ص‬ ‫البصري‬ ‫للحسن‬ ‫الغلإ‬ )12.

8. ‫الفض‬‫ول‬11
. ‫لإي‬
‫ه‬ ‫د‬ ‫داده‬‫ب‬‫مل‬ ‫د‬‫ع‬ ‫ي‬ ‫أن‬ ‫قط‬ ‫ي‬ ‫ال‬ ‫ي‬ ‫ال‬ ‫كرمه‬ ‫بعاله‬ ‫تعاىل‬ ‫هللا‬ ‫أسكل‬
‫دا‬ ‫ب‬ ‫اب‬ ‫دا‬ ‫لب‬ ‫ملل‬ ‫سل‬ ‫هللا‬ ‫رل‬ ‫رلال‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫كاتب‬‫حيرر‬ ‫ال‬ ‫أن‬ ‫الرسالةل‬
. ‫سل‬ ‫رحبه‬ ‫آله‬ ‫ملل‬ ‫هللا‬ ‫ملبإ‬ ‫بن‬ ‫حمعإ‬ ‫ا‬ ‫ت‬ ‫قإ‬
** *
‫املقرت‬ ‫د‬ ‫حم‬ ‫ن‬ ‫ور‬ ‫مل‬
‫حمر‬ ‫الرياض‬1221‫ه‬
Mmalmegren@al–islam.com
‫الرياض‬11275‫ب‬ .‫ص‬11158

9. ‫الفضول‬ 12
‫ال‬ ‫فضول‬
‫دل‬‫س‬‫ي‬ ‫ال‬ ‫ا‬ ‫دك‬‫ت‬ ‫ا‬ ‫أملذع‬ ‫ا‬‫اليشار‬ ‫ا‬‫ومل‬ ‫ه‬ ‫العاول‬ ‫ال‬‫و‬‫أل‬ ‫ر‬ ‫أك‬ ‫لو‬
. ‫القل‬ ‫إال‬ ‫ه‬ ‫م‬
:‫المالر‬ ‫فاول‬ ‫من‬ ‫اللسان‬ ‫اعظ‬ ‫ملل‬ ‫احلل‬ ‫ن‬ ‫رد‬ ‫ما‬ :‫ال‬ ‫أ‬
‫داىل‬‫د‬‫ع‬‫ت‬ ‫هللا‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬ *:‫اد‬‫ا‬ َُ‫ع‬ ‫اب‬‫ا‬ ُ‫ق‬َ‫ر‬ ُ‫ات‬‫ا‬ِ‫ي‬َ‫د‬َ‫ل‬ ‫ه‬‫ل‬ُ‫ا‬ َ‫ل‬ِ‫او‬‫ا‬َ‫ا‬‫ق‬ ِ‫ان‬‫ا‬ُ‫م‬ ‫ن‬ِ‫ا‬‫ا‬ُ‫ِف‬َ‫ا‬‫ي‬ ‫اا‬‫ا‬َ‫م‬
:‫[ق‬18.]
:‫داس‬‫ب‬‫مل‬ ‫ابن‬ ‫قال‬ :‫هللا‬ ‫رمحه‬ ‫ك‬‫ابن‬ ‫قال‬«‫ده‬‫ب‬ ‫د‬‫ل‬‫تم‬ ‫دا‬‫م‬ ‫د‬‫ك‬ ‫د‬‫ي‬‫يم‬
‫هر‬ ‫أ‬ ‫خ‬ ‫من‬‫دتل‬ ‫دتل‬‫ب‬‫ذل‬ ‫بتل‬‫ر‬‫ه‬ ‫أكلتل‬ ‫له‬‫و‬‫ق‬ ‫مي‬ ‫ل‬ ‫أله‬ ‫اق‬
‫أيت‬‫ر‬».
: ‫د‬‫د‬ ‫ك‬‫دن‬‫ب‬‫ا‬ ‫دال‬‫ق‬ ‫م‬«‫ده‬‫د‬‫ض‬‫مر‬ ‫ن‬ ‫ن‬ ‫د‬‫ي‬ ‫دان‬‫د‬‫ك‬‫ده‬‫ل‬‫أ‬ ‫دإ‬‫د‬‫مح‬‫أ‬ ‫دار‬‫م‬‫اال‬ ‫دن‬‫د‬‫مل‬ ‫در‬‫ك‬‫ذ‬
‫ده‬‫د‬‫غ‬‫فبل‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ف‬ .‫دا‬‫د‬‫ل‬‫ال‬ ‫دق‬‫د‬‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫ه‬ ‫د‬‫د‬‫ك‬‫دل‬‫د‬‫ل‬‫امل‬ ‫د‬‫د‬‫ي‬‫يم‬ :‫دال‬‫د‬‫ق‬ ‫ده‬‫د‬‫ل‬‫أ‬ ‫س‬ ‫دا‬‫د‬‫م‬ ‫دن‬‫د‬‫مل‬
‫هللا‬ ‫رمحه‬ ‫ما‬ ‫اق‬ ‫أمحإ‬ ‫ن‬ ‫ي‬»(1)
.
‫ال‬ ‫دف‬‫د‬‫د‬ ‫فم‬ ‫المل‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬ ‫إل‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ف‬‫د‬ ‫ي‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫درك‬‫د‬‫د‬‫مل‬‫ا‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫أ‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫درز‬‫د‬‫د‬‫ح‬‫يي‬ ‫هللك‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬ ‫ف‬
‫اليعمه‬ ‫اليبسآ‬ ‫إال‬ ‫ا‬ ‫إل‬ ‫ا‬ ‫يإفع‬ ‫ال‬ ‫ألعاظ‬ ‫من‬ ‫ليحرز‬
:‫داىل‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫ت‬ ‫هللا‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫ق‬ *‫ه‬‫ل‬ُ‫ا‬ ِ‫م‬‫ن‬‫اه‬َ‫او‬‫ا‬‫ا‬َِْ ِ‫ان‬‫ا‬‫ا‬ُ‫م‬ َ‫ري‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ُ‫ث‬َ ُ‫ف‬ َ‫ار‬‫ا‬‫ا‬ِ‫ا‬ َ َ‫ل‬َ‫ار‬‫ا‬‫ا‬َ‫َم‬‫ق‬ ِ‫ان‬‫ا‬‫ا‬َ‫م‬
ُ‫هاف‬‫ل‬‫ال‬ َِ‫ن‬َ‫ا‬ َ‫ه‬ َِ ُ‫ا‬ ِ‫َو‬‫ق‬ َ ‫و‬‫ن‬‫ر‬َِ‫م‬ ِ‫َو‬‫ق‬ َ‫ة‬َ‫ق‬َ‫د‬َ ُ: ‫سا‬ ‫[ال‬112.]
:‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫مح‬‫ر‬ ‫دعإي‬‫د‬‫س‬‫ال‬ ‫خ‬ ‫د‬‫د‬‫ش‬‫ال‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬«‫دا‬‫د‬ ‫يي‬ ‫دا‬‫د‬‫ت‬ ‫د‬‫د‬ ‫ك‬‫ن‬ ‫د‬‫د‬‫خ‬ ‫ال‬ ‫أي‬
‫ده‬‫د‬‫د‬ ‫ف‬ ‫دإع‬‫د‬‫د‬‫ر‬‫فا‬ ‫ال‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫م‬‫فا‬ ‫ل‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫خ‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬ ‫ف‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ي‬ ‫مل‬ ‫إذا‬ .‫دامبون‬‫د‬‫د‬‫و‬‫يي‬ ‫داس‬‫د‬‫د‬ ‫ال‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫ب‬
(1)‫ك‬‫ابن‬ ‫تعس‬2/221.

10. ‫الفض‬‫ول‬11
‫دالمال‬‫د‬‫ك‬‫دة‬‫د‬‫ا‬‫حم‬ ‫درع‬‫د‬‫ا‬‫م‬ ‫در‬‫د‬‫ه‬ ‫دا‬‫د‬‫م‬‫إ‬ ‫داحل‬‫د‬‫ب‬‫امل‬ ‫دالر‬‫د‬‫م‬‫ال‬ ‫دول‬‫د‬‫ا‬‫كع‬‫د‬‫د‬ ‫يع‬ ‫درر‬‫د‬‫حمل‬‫ا‬ ‫ر‬
‫امله‬‫و‬‫أل‬»(1)
.
‫هللا‬ ‫دول‬‫د‬‫س‬‫ر‬ ‫أن‬ ‫ده‬‫د‬ ‫مل‬ ‫هللا‬ ‫د‬‫د‬‫ض‬‫ر‬ ‫درع‬‫د‬‫ي‬‫ر‬‫ل‬ ‫أيب‬ ‫دن‬‫د‬‫مل‬ *:‫دال‬‫د‬‫ق‬«‫اات‬‫ا‬ ‫ان‬‫ا‬‫م‬
‫ل‬ ‫قو‬ ‫ا‬ً‫ري‬ ‫قل‬ ‫ف‬ ‫ر‬ ‫اآل‬ ‫و‬ ‫وال‬ ‫اهلل‬ ‫يؤمن‬»(2)
.
:‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫مح‬‫ر‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫ج‬‫ا‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫ا‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫ق‬«‫دول‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ال‬ ‫لن‬ ‫ك‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫الم‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ا‬‫و‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬
‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫ا‬ ‫ن‬ ‫دإخ‬‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫ال‬ ‫دإ‬‫د‬‫د‬‫ا‬‫أ‬ ‫إىل‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫آ‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫م‬‫إ‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫ه‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫م‬‫إ‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫خ‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫م‬‫إ‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ك‬
‫دوب‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫مط‬‫دهل‬‫د‬‫د‬‫مل‬‫ا‬‫و‬‫أل‬ ‫ديالف‬‫د‬‫د‬‫خ‬‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫مل‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬ ‫ف‬ ‫دكذن‬‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫ا‬ ‫دإ‬‫د‬‫د‬‫ل‬ ‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ض‬‫فر‬ ‫ال‬‫و‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫م‬
‫در‬‫ش‬‫ال‬ ‫إىل‬ ‫ل‬ ‫دؤ‬‫ي‬ ‫أ‬ ‫در‬‫ه‬ ‫دو‬‫ل‬ ‫دا‬‫ت‬ ‫دل‬‫ل‬‫ذ‬ ‫دإا‬‫مل‬ ‫دا‬‫م‬ .‫ده‬ ‫إل‬ ‫ل‬ ‫يؤ‬ ‫ما‬ ‫ه‬ ‫ف‬ ‫دخ‬
‫الصعت‬ ‫ر‬ ‫لغ‬ ‫ايوك‬ ‫ادع‬‫ر‬‫إ‬ ‫إ‬ ‫مل‬ ‫فكمر‬»(3)
.
:‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫مح‬‫ر‬ ‫ي‬ ‫دو‬‫د‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫ق‬«‫دا‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫دان‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫دان‬‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫ديمل‬‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫أن‬ ]‫دإ‬‫د‬‫د‬‫ا‬‫[أ‬ ‫اد‬‫ر‬‫أ‬ ‫إذا‬
‫ده‬‫د‬ ‫ملل‬ ‫داب‬‫د‬ ‫ي‬ ‫دا‬‫د‬‫حمقق‬ ‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫خ‬ ‫ده‬‫د‬‫ب‬ ‫ديمل‬‫د‬‫ي‬–‫أ‬ ‫دا‬‫د‬‫ب‬ ‫ا‬‫ا‬‫ب‬ ‫دإ‬‫د‬ ‫م‬–‫إن‬ ‫ل‬ ‫ديمل‬‫د‬ ‫فل‬
‫ده‬‫ل‬‫أ‬ ‫در‬ ‫ا‬‫و‬‫د‬‫س‬ ‫دالرل‬‫م‬‫ال‬ ‫دن‬‫مل‬ ‫دل‬‫س‬‫ع‬ ‫فل‬ ‫ده‬ ‫ملل‬ ‫داب‬ ‫ي‬ ‫د‬‫خ‬ ‫ده‬‫ل‬‫أ‬ ‫له‬ ‫ر‬ ‫يذ‬ ‫مل‬
‫دالر‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ال‬ ‫دون‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ي‬ ‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫فع‬ .‫درفا‬‫د‬‫د‬‫ط‬‫ال‬ ‫ديو‬‫د‬‫د‬‫س‬‫م‬ ‫داح‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫م‬ ‫أ‬ ‫ه‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫م‬‫م‬ ‫أ‬ ‫ار‬‫ر‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ا‬
‫درر‬‫حمل‬‫ا‬ ‫إىل‬ ‫اره‬‫ر‬‫د‬‫ىل‬‫ا‬ ‫دن‬‫م‬ ‫دة‬‫ف‬‫طا‬ ‫ده‬ ‫مل‬ ‫دا‬‫س‬‫االم‬ ‫إىل‬ ‫ا‬‫ب‬ ‫دإ‬ ‫م‬ ‫ده‬‫ك‬‫با‬ ‫ا‬‫دكمور‬‫م‬ ‫املباح‬
‫ي‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ك‬‫العادع‬ ‫ن‬ ‫يق‬ ‫ا‬ ‫ل‬ ‫هل‬ ‫املمر‬ ‫أ‬‫ا‬‫الب‬»(2)
.
‫دول‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫الر‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬ :‫دال‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫عل‬ ‫أيب‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مل‬ *:«‫ا‬ ‫م‬ ‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ض‬‫غ‬ ‫ق‬ ‫ات‬
‫ادقوت‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫م‬ ‫امل‬ ‫ااروت‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫الثر‬ ‫اا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ً‫ق‬ ‫ق‬ ‫م‬ ‫اوث‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫س‬‫ق‬ ‫ارة‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫اآل‬ ‫ف‬ ‫اة‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫م‬ ‫م‬ ‫اد‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫وق‬
(1)‫ص‬ ‫السعإي‬ ‫تعس‬121.
(2)( ‫ح‬ ‫الدب‬ ‫ن‬ ‫البواري‬ ‫اه‬ ‫ر‬2218‫ح‬ ‫مسل‬ ‫)ل‬(22.)
(3)‫الباري‬ ‫فيب‬12/22.
(2)‫مسل‬ ‫ب‬ ‫رح‬ ‫ملل‬ ‫ي‬ ‫و‬ ‫ال‬ ‫ح‬‫هر‬2/221.

11. ‫الفضول‬ 12
‫وت‬ ‫ق‬ ‫ف‬ ‫امل‬»(1)
.‫المالر‬ ‫الم‬ ‫لو‬ ‫ار‬‫ر‬ ‫ال‬ ‫ك‬
‫درا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫بكم‬ ‫ف‬ ‫درر‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫دان‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫دإ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫در‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ه‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫أم‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫مل‬ ‫داف‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ُي‬
‫بن‬ ‫ان‬ ‫سع‬ ‫سكله‬ ‫فقإ‬ ‫ذللك‬ ‫من‬ ‫رل‬ ‫حي‬ ‫اللسان‬‫رض‬ ‫قع‬ ‫ال‬ ‫هللا‬ ‫ملبإ‬
:‫فقال‬ ‫ه‬ ‫مل‬ ‫تعاىل‬ ‫هللا‬«:‫دال‬‫ق‬ ‫دهل‬‫ب‬ ‫د‬‫ص‬‫أملي‬ ‫دكمر‬‫ب‬ ‫ين‬ ‫دإ‬‫ا‬ ‫هللا‬ ‫دول‬‫س‬‫ر‬ ‫يا‬‫ال‬‫ق‬
‫قم‬ ‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫س‬‫ا‬ ‫مث‬ ‫ريب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫مل‬ ‫داف‬‫د‬‫د‬‫خت‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫دوف‬‫د‬‫د‬‫خ‬‫أ‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫م‬ :‫هللا‬ ‫دول‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ر‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫دت‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ق‬ .
:‫قال‬ ‫م‬ ‫لعسه‬ ‫بلسان‬ ‫فكخ‬‫هذا‬»(2)
.
‫كان‬ ‫ب‬‫أن‬ ‫دإملوه‬‫ي‬ ‫ده‬‫ب‬‫ر‬ ‫دكل‬‫س‬‫ي‬ ‫دو‬‫ك‬‫ا‬ ‫دن‬‫مل‬ ‫دق‬‫ط‬ ‫ي‬ ‫ال‬ ‫ي‬ ‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫دو‬‫ل‬
‫ر‬ ‫دإ‬‫ق‬‫ف‬ ‫دقك‬‫حب‬ ‫إال‬ ‫ييمل‬ ‫ال‬:‫دال‬‫ق‬ ‫دا‬‫ع‬ ‫مل‬ ‫هللا‬ ‫د‬‫ض‬‫ر‬ ‫داس‬‫ب‬‫مل‬ ‫دن‬‫ب‬‫ا‬«‫دان‬‫ك‬
‫د‬‫د‬ ‫ال‬:‫ده‬‫د‬‫ل‬‫و‬‫ق‬ ‫إىل‬ ‫ه‬ ‫دا‬‫د‬‫مل‬‫د‬ ‫در‬‫د‬‫ك‬‫ذ‬ ‫م‬ ‫دإملوك‬‫د‬‫ي‬«‫ال‬‫ا‬ ً‫وا‬ ‫او‬‫ا‬ ‫ال‬‫ا‬‫ب‬‫ق‬ ‫رب‬
‫اا‬‫ا‬ ‫ل‬ ‫ادد‬‫ا‬‫س‬‫و‬ ‫ا‬‫ا‬ ‫ق‬ ‫اد‬‫ا‬‫ه‬‫وا‬ ‫ا‬‫ا‬ ‫ىت‬ ‫ا‬‫ا‬‫ب‬‫و‬ ‫اوت‬‫ا‬‫ع‬‫د‬ ‫اب‬‫ا‬‫ج‬‫وق‬ ‫او‬‫ا‬‫ىت‬
‫ق‬ ‫ة‬ ‫سخ‬ ‫ل‬ ‫واس‬»(3)
.
:‫دود‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫املع‬ ‫دون‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مل‬ ‫ن‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬«‫ال‬ ‫دق‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ا‬ ‫دور‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬ ‫دوب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ر‬ ‫أي‬ : ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ل‬ ‫دإد‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬
‫باحل‬ ‫إال‬ ‫ييمل‬ ‫ال‬ ‫بالصإقل‬ ‫إال‬ ‫طق‬ ‫ي‬‫ق‬»(2)
.
‫د‬‫د‬‫م‬‫تك‬ *–‫هللا‬ ‫دا‬‫د‬‫مل‬‫ر‬ ‫دا‬‫د‬‫ي‬-‫د‬‫د‬‫ذ‬‫أمل‬ ‫ن‬ ‫در‬‫د‬‫م‬‫ف‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬‫ق‬ ‫دا‬‫د‬‫ي‬‫ال‬ ‫دإيل‬‫د‬‫حل‬‫ا‬
‫هللا‬ ‫دول‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ر‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬ ‫إل‬ ‫دإ‬‫د‬‫د‬‫ه‬‫أر‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫ا‬ ‫اب‬‫و‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫أ‬‫م‬ ‫درل‬‫د‬‫د‬‫خ‬‫اآل‬ ‫دو‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ت‬ ‫ا‬‫دإ‬‫د‬‫د‬‫ا‬‫ا‬
‫دإيل‬‫د‬‫د‬‫حل‬‫ا‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫خ‬‫آ‬ ‫ن‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫ي‬ ‫م‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ملعود‬ ‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ه‬‫أس‬‫ر‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ذ‬ ‫دإ‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫ب‬ ‫كر‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬–‫دو‬‫د‬‫د‬‫ل‬
‫لميه‬ ‫حة‬ ‫ص‬ ‫ال‬ ‫الصادق‬–‫دل‬‫ل‬‫ت‬ ‫دول‬‫خ‬‫د‬ ‫للعسل‬ ‫سر‬ ‫ي‬ ‫فقآ‬ ‫ا‬‫ااإ‬ ‫ا‬‫أمر‬
(1)‫برق‬ ‫الصغ‬ ‫اجلام‬ ‫ب‬ ‫رح‬1131.
(2)( ‫ح‬ ‫الغلإ‬ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫الام‬ ‫اه‬ ‫ر‬2212‫أمحإ‬ ‫)ل‬3/213.
(3)( ‫ح‬ ‫الصالع‬ ‫ن‬ ‫د‬ ‫دا‬ ‫أبو‬ ‫اه‬ ‫ر‬1112‫أمحإ‬ ‫)ل‬1/222.
(2)‫املعبود‬ ‫ملون‬3/222.

12. ‫الفض‬‫ول‬15
‫كل‬‫اب‬‫و‬‫الب‬:‫ا‬ ‫فعل‬ ‫ا‬‫ر‬ ‫من‬ ‫اب‬‫و‬ ‫ال‬ ‫ر‬ ‫ال‬ ‫بكملذ‬ ‫العوز‬ ‫ا‬
:‫ده‬‫د‬ ‫مل‬ ‫هللا‬ ‫د‬‫د‬‫ض‬‫ر‬ ‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫دن‬‫د‬‫ب‬ ‫داذ‬‫د‬‫ع‬‫م‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬«‫د‬‫د‬ ‫ال‬ ‫د‬‫د‬‫م‬ ‫دت‬‫د‬ ‫ك‬‫دعر‬‫د‬‫س‬ ‫ن‬
‫درب‬‫د‬‫د‬‫خ‬‫أ‬ ‫هللا‬ ‫دول‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ر‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ي‬ :‫دت‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫فق‬ ‫ل‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ل‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬: ‫ده‬‫د‬‫د‬ ‫م‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫يب‬‫ر‬‫ق‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫يوم‬ ‫دبحت‬‫د‬‫د‬‫ر‬‫فك‬
‫دال‬‫د‬‫ق‬ ‫دارل‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫م‬ ‫دإ‬‫د‬‫مل‬‫يبا‬ ‫دة‬‫د‬ ‫اجل‬ ‫دإخلين‬‫د‬‫ي‬ ‫د‬‫د‬‫ع‬‫بع‬‫اا‬‫ا‬ً ‫عا‬ ‫األ‬‫ا‬‫س‬ ‫اد‬‫ا‬‫ق‬‫ل‬
‫اد‬‫ا‬‫ب‬ ‫ات‬‫ا‬ ‫ع‬ ‫اره‬‫ا‬ ‫ي‬ ‫ان‬‫ا‬‫م‬ ‫ال‬‫ا‬ ‫ع‬ ‫اري‬‫ا‬ ‫ل‬ ‫ات‬‫ا‬‫م‬‫وا‬‫ا‬ً ‫ا‬‫ا‬ ‫ات‬‫ا‬ ‫ارب‬‫ا‬‫م‬ ‫ل‬
. ‫الب‬ ‫وحتج‬ ‫رمضات‬ ‫و‬ ‫و‬ ‫اة‬ ‫الز‬ ‫ؤت‬‫و‬ ‫ة‬ ‫ال‬ ‫م‬ ‫ق‬‫و‬:‫دال‬‫ق‬ ‫م‬
‫اة‬ ‫اخلف‬ ‫اي‬‫ف‬‫ف‬ ‫ادقة‬ ‫وال‬ ‫اة‬‫ل‬‫ج‬ ‫او‬ ‫ال‬ ‫اري؟‬‫خل‬‫ا‬ ‫واب‬ ‫ق‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫قدلك‬ ‫قل‬
‫ال‬‫ا‬‫ا‬ ‫ال‬ ‫او‬‫ا‬‫ا‬‫ج‬ ‫ان‬‫ا‬‫ا‬‫م‬ ‫ال‬‫ا‬‫ا‬‫ج‬‫الر‬ ‫ة‬ ‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫و‬ ‫ااء‬‫ا‬‫ا‬‫مل‬‫ا‬ ‫اار‬‫ا‬‫ا‬‫ل‬‫ال‬ ‫اي‬‫ا‬‫ا‬‫ف‬‫يف‬ ‫اا‬‫ا‬‫ا‬:‫أ‬‫ر‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬ ‫م‬
ُ‫يف‬ُ‫اج‬َ‫ض‬َِ‫ل‬‫ا‬ ُ‫ن‬َ‫ع‬ ِ‫م‬‫ن‬‫ن‬‫ا‬‫و‬‫ن‬‫ل‬‫ن‬‫ج‬ َ‫اَف‬َ ََ‫ا‬:‫[السجإع‬12‫ا‬ ]‫بلغ‬ ‫ق‬ً‫اء‬َ‫از‬َ‫ج‬
َ‫ت‬‫و‬‫ن‬َ َِ‫ا‬‫ي‬ ‫وا‬‫ن‬‫م‬‫ا‬َ ‫ا‬َُ‫ِب‬:‫[السجإع‬12:‫قال‬ ‫م‬ .]‫قل‬‫ار‬‫م‬‫ار‬ ‫ارقف‬ ‫اكب‬ ‫ق‬
‫اك‬‫ا‬‫ا‬‫ل‬‫ذ‬ ‫ب‬ ‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ِب‬ ‫اكب‬‫ا‬‫ا‬ ‫ق‬ ‫قل‬ ‫اال‬‫ا‬‫ا‬‫ق‬ ‫مث‬ .‫ااد‬‫ا‬‫ا‬ ‫اجل‬ ‫الامت؟‬‫ا‬‫ا‬‫س‬ ‫وذروة‬ ‫اوده‬‫ا‬‫ا‬ ‫وع‬
‫اا‬‫ي‬ ‫ا‬ ‫ق‬ .‫اذا‬‫ه‬ ‫ك‬ ‫ع‬ ‫ك‬ ‫فقال‬ ‫امت‬ ‫ذ‬ ‫فأ‬ .‫ل‬ ‫ق‬ ‫ت؟‬
‫ااذ‬‫ا‬ ‫م‬ ‫اا‬‫ا‬‫ي‬ ‫اك‬‫ا‬‫م‬‫ق‬ ‫اك‬‫ا‬ ‫اال‬‫ا‬‫ق‬ ‫ات؟‬‫ا‬ ‫م‬ ‫ا‬‫ا‬‫م‬ ‫اا‬‫ا‬‫ِب‬ ‫اذوت‬‫ا‬ ‫ملؤا‬ ‫اا‬‫ا‬‫م‬‫وا‬ ‫ا‬‫ا‬‫م‬
‫م‬ ‫ل‬ ‫قل‬ ‫ائد‬ ‫ىت‬ ‫ال‬ ‫اللار‬ ‫ف‬ ‫م‬ ‫وجوه‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫اللاف‬ ‫ب‬ ‫ي‬ ‫وهل‬»(1)
.
:‫ده‬‫د‬‫د‬ ‫مل‬ ‫هللا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ض‬‫ر‬ ‫داب‬‫د‬‫د‬‫ط‬‫اي‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫مل‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬ *«‫دل‬‫د‬‫د‬‫س‬‫أم‬ ‫أ‬‫ر‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ا‬ ‫هللا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ا‬‫ر‬
‫د‬‫د‬‫ع‬‫الع‬ ‫د‬‫د‬‫ا‬‫ف‬ ‫دإر‬‫د‬‫ق‬ ‫دول‬‫د‬‫ق‬‫ال‬ ‫د‬‫د‬‫ا‬‫ف‬»(2)
‫دإلا‬‫د‬ ‫لو‬ ‫دا‬‫د‬ ‫ال‬‫و‬‫أا‬ ‫دإ‬‫د‬‫ا‬‫أ‬ ‫د‬‫د‬‫م‬‫تك‬ ‫دو‬‫د‬‫ل‬ ‫ك‬
.‫هللا‬ ‫را‬ ‫من‬ ‫إال‬ ‫ا‬‫متام‬ ‫العم‬
:‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫مل‬ ‫هللا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ض‬‫ر‬ ‫دعود‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫م‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫ا‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬ *«‫دالرل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ال‬ ‫دول‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ا‬‫ف‬ ‫داك‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫إ‬
(1)‫ا‬ ‫ن‬ ‫ة‬ ‫ما‬ ‫ابن‬ ‫اه‬ ‫ر‬(‫ح‬ ‫لعنت‬3123( ‫ح‬ ‫االميان‬ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫الام‬ ‫لهل‬ ‫اللعظ‬ )2212.)
(2)‫بة‬ ‫قي‬ ‫البن‬ ‫الخبار‬ ‫ون‬ ‫مل‬1/382.

13. ‫الفضول‬ 16
‫اس‬‫يه‬ ‫اا‬ ‫بلغ‬ ‫ما‬ ‫امرئ‬»(1)
.
:‫ده‬‫د‬‫د‬ ‫الب‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬ ‫مل‬ ‫هللا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ض‬‫ر‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫ق‬ *«‫دل‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫أم‬ ‫دلل‬‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫ب‬ ‫دعل‬‫د‬‫د‬‫س‬ ‫ل‬ ‫دينك‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ي‬
‫يل‬ ‫خط‬ ‫ذكر‬ ‫ملل‬ ‫ابل‬ ‫لساللل‬ ‫ل‬ ‫ملل‬»(2)
.
:‫ا‬‫أيا‬ ‫قال‬ *«‫د‬‫ه‬ ‫الرك‬ ‫در‬ ‫د‬‫ل‬‫مل‬ ‫دا‬‫م‬ ‫دو‬‫ل‬ ‫إال‬ ‫ده‬‫ل‬‫إ‬ ‫ال‬ ‫ي‬ ‫ال‬
‫لسان‬ ‫من‬ ‫سجن‬ ‫بطول‬ ‫أاق‬»(3)
.
:‫ه‬ ‫مل‬ ‫هللا‬ ‫رض‬ ‫الإردا‬ ‫أبو‬ ‫قال‬ *«‫فا‬ ‫دلك‬ ‫ف‬ ‫دن‬‫م‬ ‫ل‬ ‫أذل‬ ‫ألصف‬‫دا‬‫ل‬
‫به‬ ‫تيمل‬ ‫تا‬ ‫ر‬ ‫أك‬ ‫ليسع‬ ‫ااإ‬ ‫ف‬ ‫أذلان‬ ‫لل‬ ‫علت‬»(2)
.
:‫دول‬‫د‬‫ق‬‫ي‬ ‫دالر‬‫د‬‫م‬‫ال‬ ‫درع‬‫د‬ ‫ك‬ ‫د‬‫د‬ ‫يع‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬‫أ‬ ‫دن‬‫د‬‫ب‬ ‫دل‬‫د‬‫ل‬‫ما‬ ‫دان‬‫د‬‫ك‬*«‫إال‬ ‫دإ‬‫د‬ ‫يو‬ ‫ال‬
‫الاععا‬ ‫سا‬ ‫ال‬ ‫ن‬»(1)
! ‫فيكم‬ ‫ك‬
: ‫دا‬‫د‬‫ط‬‫مل‬ ‫دال‬‫ق‬ *«‫ا‬‫و‬‫دال‬‫د‬‫ك‬–‫دلف‬‫س‬‫ال‬ ‫أي‬–‫دالرل‬‫د‬‫م‬‫ال‬ ‫دول‬‫د‬‫ا‬‫ف‬ ‫دون‬‫د‬‫ل‬‫يمر‬
‫ا‬‫در‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫أ‬ ‫أ‬ ‫أهل‬‫ر‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ت‬ ‫أن‬ ‫هللا‬ ‫داب‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫ك‬‫دإا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مل‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫دالر‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ال‬ ‫دول‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ا‬‫ف‬ ‫ن‬ ‫دإ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫ي‬ ‫ا‬‫و‬‫دال‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬
‫دل‬‫د‬‫ل‬ ‫دإ‬‫د‬‫ب‬ ‫ال‬ ‫دا‬‫د‬ ‫ديل‬‫د‬‫ش‬ ‫مع‬ ‫ن‬ ‫دق‬‫د‬‫ط‬ ‫ت‬ ‫أن‬ ‫أ‬ ‫درل‬‫د‬‫م‬ ‫م‬ ‫دن‬‫د‬‫مل‬ ‫دا‬‫د‬ ً ‫أ‬ ‫فل‬ ‫داملعر‬‫د‬‫ب‬
‫ه‬ ‫م‬»(2)
.
:‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫مح‬‫ر‬ ‫دإ‬‫د‬‫ع‬‫حم‬ ‫دن‬‫د‬‫ب‬ ‫د‬‫د‬‫س‬‫القا‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬ *«‫دب‬‫د‬‫ج‬‫يع‬ ‫دا‬‫د‬‫م‬ ‫داس‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دت‬‫د‬‫ك‬‫أدر‬
‫العع‬ ‫يعجب‬ ‫إلا‬ ‫القولل‬»(2)
.
(1)‫ص‬ ‫ر‬ ‫البن‬ ‫احلم‬ ‫العلور‬ ‫ام‬132.
(2)‫ص‬ ‫أمحإ‬ ‫لإلمار‬ ‫الغلإ‬123.
(3)‫ص‬ ‫السابق‬ ‫املر‬222.
(2)‫ص‬ ‫املقإس‬ ‫قإامة‬ ‫بن‬ ‫لمحإ‬ ‫القارإين‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫طيصر‬121.
(1)‫ال‬ ‫اآلداب‬‫معلب‬ ‫البن‬ ‫ة‬ ‫مل‬‫ر‬‫ش‬1/22.
(2)‫السابق‬ ‫املر‬1/22.
(2)‫الرب‬ ‫ملبإ‬ ‫البن‬ ‫ارال‬ ‫جة‬2/323.

14. ‫الفض‬‫ول‬17
: ‫احلمعا‬ ‫قال‬ *«‫المالر‬ ‫لقص‬ ‫العق‬ ‫مت‬ ‫إذا‬»(1)
‫ده‬‫ل‬‫أ‬ ‫دين‬‫ع‬‫ي‬ ‫ا‬ ‫ل‬ ‫ك‬
‫للعق‬ ‫اص‬ ‫اإه‬ ‫ملن‬ ‫المالر‬ ‫اد‬‫ز‬ ‫ما‬ ‫مق‬. ‫العم‬
:‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫مح‬‫ر‬ ‫دوري‬‫د‬ ‫ال‬ ‫ان‬ ‫دع‬‫د‬‫س‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬ *«‫د‬‫د‬‫ل‬‫م‬ ‫م‬ ‫دعتل‬‫د‬‫ص‬‫ال‬ ‫دادع‬‫د‬‫ب‬‫الع‬ ‫ل‬ ‫أ‬
‫لشره‬ ‫م‬ ‫اعذهل‬ ‫م‬ ‫بهل‬ ‫العع‬ ‫م‬ ‫ل‬ ‫العل‬»(2)
‫د‬‫ل‬‫الع‬ ‫مال‬ ‫أخ‬ ‫فيإبر‬ ‫ك‬
. ‫مبيغا‬ ‫إىل‬ ‫ليص‬ ‫ذلل‬
:‫هللا‬ ‫ده‬‫مح‬‫ر‬ ‫دان‬‫ب‬‫ا‬ ‫دن‬‫ب‬ ‫دإ‬‫ع‬‫حم‬ ‫دامت‬‫ا‬ ‫أبو‬ ‫قال‬ *«‫د‬‫ق‬‫العا‬ ‫د‬‫ل‬‫مل‬ ‫د‬ ‫ا‬‫و‬‫ال‬
‫من‬ ‫ر‬ ‫أك‬ ‫فعا‬ ‫ك‬ ‫اليمل‬ ‫يلغمه‬ ‫أن‬ ‫إىل‬ ‫الصعت‬ ‫يلغر‬ ‫أن‬‫أق‬ ‫لطق‬ ‫إذا‬ ‫لإر‬
‫د‬‫د‬‫ل‬‫ابي‬ ‫دن‬‫د‬‫م‬ ‫دال‬‫د‬‫ب‬ ‫د‬‫د‬ ‫أملذع‬ ‫دقا‬‫د‬‫ه‬ ‫داس‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دول‬‫د‬‫م‬‫أ‬ .‫دمت‬‫د‬‫س‬ ‫إذا‬ ‫دإر‬‫د‬ ‫ي‬ ‫دن‬‫د‬‫م‬
‫مطبق‬ ‫اد‬‫ؤ‬‫ف‬ ‫مطلق‬ ‫بلسان‬»(3)
.
‫ات‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫م‬ ‫ف‬ ‫و‬ ‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ال‬ ‫اك‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ب‬ ‫ي‬ ‫اات‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ات‬
‫ا‬‫ر‬‫اا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ار‬ ‫اك‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫قب‬ ‫اب‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ي‬ ‫اات‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫اد‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ق‬
‫ارة‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫م‬ ‫و‬ ‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫س‬ ‫ال‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ع‬ ‫ادم‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫م‬ ‫ن‬ ‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ل‬‫و‬
‫ا‬ً‫ارار‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫م‬ ‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ال‬ ‫ال‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ع‬ ‫ادم‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫م‬ ‫اد‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ق‬ ‫ف‬(2)
‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫مح‬‫ر‬ ‫دان‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫ا‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫ا‬ ‫دامت‬‫د‬‫د‬‫ا‬ ‫دو‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫أ‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫ق‬ *:«‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫اي‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ذ‬‫أمل‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫إن‬
‫دالر‬‫م‬‫ال‬ ‫دن‬‫م‬ ‫دار‬ ‫االك‬ :‫دعارر‬‫ا‬‫ال‬ ‫لصالح‬ ‫ل‬ ‫امل‬ ‫ارر‬‫ر‬‫الس‬ ‫لصحة‬ ‫املعسإ‬
‫دا‬‫د‬‫ب‬ ‫إال‬ ‫دعت‬‫د‬‫ص‬‫ال‬ ‫دة‬‫د‬‫ي‬‫ملا‬‫ر‬ ‫إىل‬ ‫در‬‫د‬‫ع‬‫لل‬ ‫دب‬‫د‬‫س‬ ‫ال‬ .‫دق‬‫د‬‫ط‬ ‫ال‬ ‫درع‬‫د‬ ‫ك‬‫ده‬‫د‬‫ل‬ ‫ب‬ ‫د‬‫د‬‫ب‬‫أ‬ ‫إن‬
‫طق‬ ‫ال‬ ‫من‬ ‫له‬ ‫ب‬ ‫أب‬ ‫ما‬»(1)
.
(1)‫السابق‬ ‫املصإر‬1/82.
(2)‫ص‬ ‫ابان‬ ‫البن‬ ‫العاال‬ ‫لغلة‬ ‫العقال‬ ‫ضة‬ ‫ر‬23.
(3)‫ص‬ ‫ابان‬ ‫البن‬ ‫العاال‬ ‫لغلة‬ ‫العقال‬ ‫ضة‬ ‫ر‬23.
(2)‫ص‬ ‫ابان‬ ‫البن‬ ‫العاال‬ ‫لغلة‬ ‫العقال‬ ‫ضة‬ ‫ر‬23.
(1)‫ص‬ ‫السابق‬ ‫املصإر‬28.

15. ‫الفضول‬ 18
:‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫مح‬‫ر‬ ‫يال‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫دو‬‫د‬‫ب‬‫أ‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬ *«‫دالرك‬‫د‬‫م‬‫ال‬ ‫ديعل‬‫د‬‫ت‬ ‫دا‬‫د‬‫ع‬‫ك‬‫دعت‬‫د‬‫ص‬‫ال‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬‫تع‬
‫ا‬ ‫دان‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ف‬ ‫دإيل‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ي‬ ‫دالر‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ي‬ ‫دان‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ف‬‫دعت‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫ال‬ ‫ن‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬ ‫دلل‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫يق‬ ‫دعت‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫ل‬
‫د‬‫د‬ ‫دا‬‫د‬ ‫دإف‬‫د‬‫ت‬ ‫دل‬‫د‬ ‫م‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬‫أمل‬ ‫دو‬‫د‬‫ل‬ ‫دن‬‫د‬‫م‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬‫مل‬ ‫دا‬‫د‬ ‫د‬‫د‬‫خ‬‫تك‬ ‫دلة‬‫د‬‫ص‬‫خ‬ :‫دليان‬‫د‬‫ص‬‫خ‬
‫ل‬ ‫م‬ ‫أ‬ ‫لو‬ ‫من‬»(1)
.
‫ار‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ث‬ ‫م‬ ‫ان‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫م‬ ‫اا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫م‬‫و‬ ‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ذو‬ ‫ذل‬ ‫اا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫م‬
‫و‬ ‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ااب‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ي‬ ‫اا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫م‬‫و‬ ‫ازل‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ي‬ ‫ال‬
‫اة‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ض‬‫ف‬ ‫ان‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫م‬ ‫اات‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫م‬ ‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ف‬‫مل‬ ‫اات‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ات‬
‫ااقو‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ال‬ ‫ات‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫م‬‫ا‬ ‫در‬ ‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫فال‬(2)
* * *
‫ال‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫قل‬ ِ‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ف‬‫ىت‬ ‫ال‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ع‬ ‫ك‬ ‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫ال‬ ‫ارص‬‫ا‬‫ا‬‫ىت‬ ‫ان‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫م‬ ‫ااذج‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ج‬ ‫اا‬‫ا‬‫ا‬ً‫ام‬‫ان‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫م‬ ‫م‬
‫هلا‬ ‫م‬ ‫وحماسب‬ ‫ال‬ ‫فضول‬
:‫دال‬‫ق‬ ‫ده‬ ‫أب‬ ‫دن‬‫مل‬ ‫أسل‬ ‫بن‬ ‫يإ‬‫ز‬ ‫ملن‬ *«‫ده‬ ‫مل‬ ‫هللا‬ ‫د‬‫ض‬‫ر‬ ‫در‬‫م‬‫ب‬ ‫دا‬‫ب‬‫أ‬ ‫دت‬‫ي‬‫أ‬‫ر‬
‫ارد‬‫و‬‫د‬‫مل‬‫ا‬ ‫رد‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫ل‬ ‫يقول‬ ‫بلساله‬ ‫ا‬ ‫أخ‬»(3)
‫د‬‫س‬‫مل‬ ‫دا‬‫م‬ ‫هللا‬ ‫دل‬‫مح‬‫ر‬ ‫د‬‫م‬‫فيك‬ ‫ل‬
‫دا‬‫د‬‫د‬ ‫لم‬ ..‫دق‬‫د‬‫د‬‫ط‬ ‫ي‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ه‬ ‫أي‬ ‫ن‬ ‫دولل‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ي‬ ‫أن‬ ‫دالر‬‫د‬‫د‬‫س‬‫اال‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫م‬‫أ‬ ‫دإيق‬‫د‬‫د‬‫ر‬ ‫دان‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ل‬
‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ر‬ ‫فك‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ألع‬ ‫دلف‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ال‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫دغر‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫أ‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫ع‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫دبة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫حما‬‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ت‬ ‫إىل‬ ‫لي‬
. ‫العل‬ ‫املقاما‬
‫دو‬‫د‬‫ل‬ ‫داله‬‫د‬‫س‬‫ل‬ ‫درف‬‫د‬‫ط‬‫ب‬ ‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫خ‬‫آ‬ ‫ده‬‫د‬ ‫مل‬ ‫هللا‬ ‫د‬‫د‬‫ض‬‫ر‬ ‫داس‬‫د‬‫ب‬‫الع‬ ‫دن‬‫د‬‫ب‬‫ا‬ ‫د‬‫د‬ ‫ر‬ ‫أ‬‫ر‬ *
‫ده‬‫ل‬ ‫دال‬‫ق‬‫ف‬ :‫دال‬‫ق‬ . ‫دل‬‫س‬‫ت‬ ‫در‬‫ه‬ ‫دن‬‫مل‬ ‫دمت‬‫س‬‫ا‬ ‫أ‬ ‫د‬‫غ‬‫ت‬ ‫ا‬ ‫د‬‫خ‬ ‫ق‬ ‫حيل‬ :‫يقول‬
(1)‫ص‬ ‫الرب‬ ‫ملبإ‬ ‫البن‬ ‫فاله‬ ‫العل‬ ‫ان‬ ‫ب‬ ‫ام‬122.
(2)‫ص‬ ‫ابان‬ ‫البن‬ ‫العاال‬ ‫لغلة‬ ‫العقال‬ ‫ضة‬ ‫ر‬28.
(3)‫ص‬ ‫أمحإ‬ ‫لإلمار‬ ‫الغلإ‬123.

16. ‫الفض‬‫ول‬19
‫ا‬ ‫د‬‫ك‬ ‫ا‬ ‫د‬‫ك‬‫دول‬‫ق‬‫ت‬ ‫دالل‬‫س‬‫ل‬ ‫درف‬‫ط‬‫ب‬ ‫ا‬ ‫د‬‫خ‬‫آ‬ ‫ا‬‫ر‬‫أ‬ ‫ما‬ ‫ملباس‬ ‫ابن‬ ‫يا‬ : ‫ر‬
‫د‬‫د‬ ‫م‬ ‫دق‬‫د‬ ‫أا‬ ‫د‬‫د‬‫ه‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬‫مل‬ ‫دو‬‫د‬‫ل‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬ ‫دة‬‫د‬‫م‬‫ا‬ ‫الق‬ ‫دور‬‫د‬‫ي‬ ‫دإ‬‫د‬‫ب‬‫الع‬ ‫أن‬ ‫دين‬‫د‬‫غ‬‫بل‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫مل‬ ‫ه‬
‫لساله‬(1)
.
‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫مح‬‫ر‬ ‫د‬‫د‬ ‫خ‬ ‫دن‬‫د‬‫ب‬ ‫د‬‫د‬ ‫ب‬‫ر‬‫ال‬ *–‫د‬‫د‬‫ض‬‫ر‬ ‫دعود‬‫د‬‫س‬‫م‬ ‫دن‬‫د‬‫ب‬‫ا‬ ‫ده‬‫د‬ ‫مل‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬ ‫ي‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬
‫هللا‬ ‫دول‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ر‬ ‫رآ‬ ‫دو‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬ ‫هللا‬ :‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫مل‬ ‫هللا‬‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫لا‬–‫دإه‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫مل‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬ ‫اب‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬ ‫ا‬
‫دا‬‫د‬‫ب‬‫أ‬ ‫دا‬‫د‬‫ي‬ :‫دور‬‫د‬‫ق‬‫ال‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬‫ف‬ ‫ال‬ :‫دال‬‫د‬‫ق‬‫ف‬ ‫د‬‫د‬‫ع‬‫أل‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬‫أذ‬ ‫داهل‬‫د‬‫ي‬‫أب‬ ‫دا‬‫د‬‫ي‬ ‫دت‬‫د‬‫ل‬‫فقا‬ ‫دحابه‬‫د‬‫ر‬‫أ‬
‫د‬‫ل‬‫اذ‬ ‫دا‬‫ك‬ ‫دت‬‫ل‬‫ق‬ ‫أ‬ ‫عه‬ ‫دح‬‫ر‬ ‫ن‬ ‫دل‬‫ل‬‫ذ‬ ‫دإ‬ ‫يو‬ ‫قال‬ . ‫تلع‬ ‫كا‬ ‫ن‬ ‫ار‬ ‫يإ‬‫غ‬‫ي‬
‫ا‬ ‫خ‬ ‫افعل‬ ‫أ‬ ‫ا‬ ‫خ‬ ‫فقو‬ ‫اذل‬ ‫لمن‬ ‫ل‬ ‫الع‬(2)
.
: ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ع‬ ‫الي‬ ‫ال‬‫ر‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫إ‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬ *«‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫خ‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ب‬‫ر‬‫ال‬ ‫دح‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ر‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫ين‬ ‫دإ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ا‬
‫تعاب‬ ‫كلعة‬‫ه‬ ‫م‬ ‫عت‬ ‫فعا‬ :‫قال‬ ‫ة‬ ‫س‬ ‫ين‬‫ر‬‫ملش‬»(3)
.
:‫هللا‬ ‫ده‬‫مح‬‫ر‬ ‫دا‬‫س‬‫احل‬ ‫دن‬‫ب‬ ‫طلإ‬ ‫قال‬ *«‫ة‬ ‫د‬‫س‬ ‫دا‬‫س‬ ‫د‬ ‫م‬ ‫دت‬‫ع‬‫تمل‬ ‫دا‬‫م‬
‫ا‬ ‫م‬ ‫ر‬ ‫أملي‬ ‫أن‬ ‫يإ‬‫ر‬‫أ‬ ‫بملعة‬»(2)
.
‫دري‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫الب‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫احل‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬ *:‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مح‬‫ر‬«‫دان‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫إن‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ام‬‫و‬‫أق‬ ‫دت‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫أدر‬ ‫دإ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ل‬
‫دا‬‫د‬ ‫مل‬ ‫ده‬‫د‬‫ل‬ ‫ف‬ ‫دور‬‫د‬‫ق‬‫ال‬ ‫د‬‫د‬‫م‬ ‫جل‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬ ‫د‬‫د‬‫م‬ ‫د‬‫د‬ ‫الر‬–‫دعيه‬‫د‬‫ر‬ ‫دول‬‫د‬‫م‬ ‫دن‬‫د‬‫م‬ ‫أي‬–
‫مسل‬ ‫ه‬ ‫لعق‬ ‫إله‬ ‫ل‬ ‫مل‬ ‫به‬ ‫ما‬»(1)
.
:‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫مح‬‫ر‬ ‫داك‬‫د‬ ‫مل‬ ‫دن‬‫د‬‫ب‬ ‫د‬‫د‬‫ا‬‫الع‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬ *«‫دن‬‫د‬‫م‬ ‫ده‬‫د‬‫م‬‫كال‬‫دإ‬‫د‬‫ع‬‫ي‬ ‫دن‬‫د‬‫م‬ ‫درف‬‫د‬‫مل‬‫أ‬
(1)‫ص‬ ‫أمحإ‬ ‫لإلمار‬ ‫الغلإ‬221.
(2)‫ص‬ ‫السابق‬ ‫املر‬221.
(3)‫ص‬ ‫السابق‬ ‫املر‬221.
(2)‫الق‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫طيصر‬‫ص‬ ‫املقإس‬ ‫قإامة‬ ‫البن‬ ‫ارإين‬121.
(1)‫ص‬ ‫اح‬‫ر‬‫اجل‬ ‫بن‬ ‫ك‬ ‫لإلمار‬ ‫الغلإ‬ ‫كياب‬‫ب‬ ‫رح‬11.

17. ‫الفضول‬ 21
‫اجلععة‬ ‫إىل‬ ‫اجلععة‬»(1)
.
* * *
‫ال‬ ‫فضول‬ ‫ار‬ ‫آ‬ ‫ا‬ً‫الث‬
‫الدي‬ ‫ف‬ ‫الضرر‬ *‫ي‬ ‫ا‬ ‫امل‬ ‫ف‬ ‫والوقو‬ ‫ن‬
:‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫مح‬‫ر‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫ا‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫ق‬«‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫مل‬ ‫ديب‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫ي‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫فا‬ ‫دالر‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ال‬ ‫دول‬‫د‬‫د‬‫ا‬‫ف‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫م‬‫أ‬
‫دالر‬‫د‬‫م‬‫ال‬ ‫دول‬‫د‬‫ا‬‫ف‬ ‫دا‬‫د‬‫س‬‫فام‬ ‫طانك‬ ‫د‬‫د‬‫ش‬‫لل‬ ‫دإاخ‬‫د‬‫م‬ ‫دا‬‫د‬ ‫كل‬‫در‬‫د‬‫ش‬‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫م‬ ‫دا‬‫د‬‫اب‬‫و‬‫أب‬ ‫دإ‬‫د‬‫ب‬‫الع‬
‫دإعل‬‫د‬‫د‬‫ا‬‫ا‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫كل‬‫دا‬‫د‬‫د‬ ‫ر‬ ‫درب‬‫د‬‫د‬‫ا‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬ ‫كل‬‫اب‬‫و‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫ال‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ت‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬ ‫مل‬ ‫دإ‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ي‬
‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬ ‫أ‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬ ‫درك‬‫د‬‫د‬‫ذ‬ ‫ال‬ ‫دالر‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ال‬ ‫دول‬‫د‬‫د‬‫ا‬‫ف‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫دإلا‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫و‬‫ت‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫إ‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ر‬‫املعا‬ ‫در‬‫د‬‫د‬ ‫أك‬
‫م‬‫يسكمان‬ ‫ال‬ ‫ميالن‬ ‫ال‬ ‫ارايان‬ ‫فاًعا‬ ‫طانل‬ ‫الش‬ ‫إاخ‬»(2)
.
:‫هللا‬ ‫رمحه‬ ‫امل‬‫ز‬ ‫ال‬ ‫قال‬ *«‫ده‬ ‫ملل‬ ‫در‬‫ض‬‫أ‬ ‫دبال‬‫ب‬ ‫ده‬ ‫دي‬ ‫ن‬ ‫دإ‬‫ا‬‫أ‬ ‫د‬‫ل‬‫ب‬ ‫ما‬
‫لساله‬ ‫مالقة‬ ‫من‬»(3)
.
:‫هللا‬ ‫رمحه‬ ‫أل‬ ‫بن‬ ‫مالل‬ ‫قال‬ *«‫دله‬‫ا‬‫بع‬ ‫يع‬ ‫ي‬ ‫ه‬ ‫ك‬–‫أي‬
‫يادته‬‫غ‬‫ب‬–‫يار‬ ‫فاله‬ ‫فان‬ ‫المالرك‬ ‫إال‬»(2)
.
‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫و‬ ‫ال‬ ‫ال‬‫ر‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫إ‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬ *:‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مح‬‫ر‬«‫دول‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ا‬‫ف‬ ‫داس‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫أل‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫إ‬
‫املال‬ ‫فاول‬ ‫المالر‬»(1)
.
(1)‫معلب‬ ‫البن‬ ‫ة‬ ‫مل‬‫ر‬‫الش‬ ‫اآلداب‬3/212.
(2)‫ارإ‬‫و‬‫الع‬ ‫بإار‬2/231.
(3)‫ص‬ ‫ابان‬ ‫البن‬ ‫العقال‬ ‫ضة‬ ‫ر‬22.
(2)‫ص‬ ‫السابق‬ ‫املر‬22.
(1)‫معلب‬ ‫البن‬ ‫ة‬ ‫مل‬‫ر‬‫الش‬ ‫اآلداب‬3/221.

18. ‫الفض‬‫ول‬21
:‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫مح‬‫ر‬ ‫د‬‫د‬‫ه‬‫ال‬ ‫أيب‬ ‫دن‬‫د‬‫ب‬‫ا‬ *«‫دن‬‫د‬‫م‬ ‫ده‬‫د‬ ‫دي‬ ‫د‬‫د‬‫ق‬‫مل‬ ‫دا‬‫د‬‫م‬ :‫دون‬‫د‬‫ل‬‫و‬‫يق‬ ‫ا‬‫و‬‫دال‬‫د‬‫ك‬
‫لساله‬ ‫حيعظ‬ ‫مل‬»(1)
.
‫ب‬ ‫الق‬ ‫وة‬ ‫ق‬
:‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫مح‬‫ر‬ ‫داك‬‫د‬ ‫مل‬ ‫دن‬‫د‬‫ب‬ ‫د‬‫د‬‫ا‬‫الع‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬«‫درع‬‫د‬ ‫ك‬: ‫د‬‫د‬‫ل‬‫الق‬ ‫ان‬ ‫د‬‫د‬‫س‬‫يق‬ ‫ان‬ ‫د‬‫د‬‫ه‬
‫الك‬ ‫رع‬ ‫ك‬ ‫المالر‬»(2)
.
‫الق‬ ‫ومو‬ ‫الور‬ ‫ة‬ ‫ق‬ *‫ب‬
: ‫د‬‫د‬‫ق‬ ‫دن‬‫د‬‫ب‬ ‫دف‬‫د‬ ‫ا‬ ‫ل‬ ‫ده‬‫د‬ ‫مل‬ ‫هللا‬ ‫د‬‫د‬‫ض‬‫ر‬ ‫داب‬‫د‬‫ط‬‫اي‬ ‫دن‬‫د‬‫ب‬ ‫در‬‫د‬‫ع‬‫مل‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬ *«‫دا‬‫د‬‫ي‬
‫دن‬‫م‬ ‫دارهل‬ ‫ا‬ ‫د‬‫ق‬ ‫دقطه‬‫س‬ ‫در‬ ‫ك‬‫دن‬‫م‬ ‫دقطهل‬‫س‬ ‫در‬ ‫ك‬‫ده‬‫م‬‫كال‬‫در‬ ‫ك‬‫من‬ ‫فك‬ ‫أا‬
‫قلبه‬ ‫ما‬ ‫مله‬‫ر‬ ‫ق‬ ‫من‬ ‫ملهل‬‫ر‬ ‫ق‬ ‫اره‬ ‫ا‬ ‫ق‬»(3)
.
‫املباهاة‬ ‫ف‬ ‫الوقو‬ *
:‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫مح‬‫ر‬ ‫دغ‬‫د‬‫ي‬‫غ‬‫الع‬ ‫دإ‬‫د‬‫ب‬‫مل‬ ‫دن‬‫د‬‫ب‬ ‫در‬‫د‬‫ع‬‫مل‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬ *«‫دالر‬‫د‬‫م‬‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫م‬ ‫ا‬ ‫د‬‫د‬ ‫ك‬‫لدل‬ ‫إ‬
‫املبالا‬ ‫طافة‬‫ع‬»(2)
.
‫اللاف‬ ‫عن‬ ‫بة‬‫املر‬ ‫مزول‬ *
: ‫د‬‫د‬‫م‬‫للح‬ ‫إ‬ ‫دع‬‫د‬‫س‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬ *«‫دان‬‫د‬‫ك‬:‫دال‬‫د‬‫ق‬ ‫اذان‬‫ز‬ ‫دن‬‫د‬‫مل‬ ‫د‬‫د‬‫ي‬‫تم‬ ‫ال‬ ‫دل‬‫د‬‫ل‬ ‫دا‬‫د‬‫م‬
‫المالر‬ ‫ك‬»(1)
.
(1)‫لإل‬ ‫الغلإ‬‫ص‬ ‫أمحإ‬ ‫مار‬221.
(2‫ص‬ ‫ابان‬ ‫البن‬ ‫العاال‬ ‫لغلة‬ ‫العقال‬ ‫ضة‬ ‫ر‬ )23.
(3)‫ص‬ ‫ابان‬ ‫البن‬ ‫العاال‬ ‫لغلة‬ ‫العقال‬ ‫ضة‬ ‫ر‬22.
(2)‫ص‬ ‫أمحإ‬ ‫لإلمار‬ ‫الغلإ‬221.
(1)‫ص‬ ‫العقال‬ ‫ضة‬ ‫ر‬22.

19. ‫الفضول‬ 22
:‫دال‬‫د‬‫ق‬ ‫دال‬‫م‬‫أ‬ ‫دا‬‫ع‬‫فل‬ ‫رل‬ ‫د‬ ‫ف‬ ‫ده‬ ‫مل‬ ‫هللا‬ ‫د‬‫د‬‫ض‬‫ر‬ ‫دة‬‫ي‬ ‫معا‬ ‫دإ‬ ‫مل‬ ‫د‬ ‫ر‬ ‫د‬‫ل‬‫تم‬ *
‫تملعت‬ ‫ل‬ :‫قال‬ ‫ا‬ ‫املؤم‬ ‫أم‬ ‫يا‬ ‫أأسمت‬(1)
.
‫ا‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫مة‬ ‫ع‬ *
:‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫مح‬‫ر‬ ‫دان‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫ا‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫ا‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫ق‬ *«‫ن‬ ‫دق‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫احل‬ ‫ا‬‫ر‬‫دا‬‫د‬‫د‬‫م‬‫أ‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ذ‬‫أمل‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫إن‬
‫ده‬‫د‬‫ب‬‫قل‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬‫مل‬ ‫در‬‫د‬‫ط‬‫خ‬ ‫دا‬‫د‬‫م‬ ‫دالهل‬‫د‬‫س‬‫ل‬ ‫درف‬‫د‬‫م‬ ‫ن‬ ‫ده‬‫د‬‫ب‬‫قل‬ ‫دون‬‫د‬‫م‬‫ي‬ ‫ده‬‫د‬‫ل‬‫فا‬ ‫دالهك‬‫د‬‫س‬‫ل‬ ‫دق‬‫د‬‫مح‬‫ال‬
‫لساله‬ ‫به‬ ‫لطق‬»(2)
.
:‫ا‬‫أيا‬ ‫قال‬«‫دارق‬‫م‬ ‫أ‬ ‫دارق‬‫ف‬ ‫إال‬ ‫دالر‬‫م‬‫ال‬ ‫درع‬ ‫ك‬ ‫د‬‫ل‬‫مل‬ ‫دائ‬‫د‬ ‫ال‬»(3)
.
.‫ه‬ ‫السع‬ ‫المحق‬ ‫املارق‬ ‫ل‬ ‫ييحإ‬ ‫عا‬ ‫ف‬ ‫امليعوق‬ ‫العل‬ ‫لو‬ ‫العارق‬
* * *
‫وقسباب‬ ‫مااهر‬ ‫ا‬ً ‫ا‬‫ر‬‫ال‬ ‫فضول‬
‫ق‬-‫ة‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ِبا‬ ‫دي‬ ‫ا‬
‫الرسول‬ ‫قال‬ *:«‫ت‬ ‫ل‬ ‫ي‬ ‫مال‬ ‫ت‬ ‫ر‬ ‫املرء‬ ‫اس‬ ‫ن‬ ‫ىت‬ ‫من‬ ‫ات‬»
.‫املوضول‬ ‫ا‬ ‫ل‬ ‫ن‬ ‫أر‬ ‫احلإيل‬ ‫ا‬ ‫ل‬
:‫ده‬‫د‬ ‫ف‬ ‫د‬‫د‬ ‫ر‬ ‫دن‬‫د‬‫ب‬‫ا‬ ‫دال‬‫ق‬«‫دالمه‬‫د‬‫س‬‫إ‬ ‫دن‬‫د‬‫س‬‫ا‬ ‫دن‬‫د‬‫م‬ ‫أن‬ ‫دإيل‬‫د‬‫حل‬‫ا‬ ‫ا‬ ‫د‬‫ل‬ ‫ده‬‫د‬‫ع‬‫م‬
‫ال‬‫و‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫م‬ ‫ده‬‫د‬ ‫يع‬ ‫دا‬‫د‬‫م‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬‫مل‬ ‫در‬‫د‬‫ص‬‫اقي‬ ‫د‬‫د‬‫ع‬‫ف‬ ‫أ‬ ‫دول‬‫د‬‫ق‬ ‫دن‬‫د‬‫م‬ ‫ده‬‫د‬ ‫يع‬ ‫ال‬ ‫دا‬‫د‬‫م‬ ‫ده‬‫د‬‫ك‬‫تر‬
‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫م‬ ‫دالل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫الف‬‫دإه‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫مق‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫دون‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ي‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫اي‬ ‫مل‬ ‫دق‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫تيع‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫أ‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫يع‬
‫دي‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫إذا‬ ‫ده‬‫د‬ ‫يع‬ ‫داه‬‫د‬ ‫مل‬ :‫دال‬‫د‬‫ق‬‫ي‬ ‫ك‬ ‫د‬‫د‬‫ش‬‫بال‬ ‫دار‬‫د‬‫ع‬‫االلي‬ ‫دإع‬‫د‬‫ه‬ ‫دة‬‫د‬‫ي‬‫ا‬ ‫الع‬ ‫دهل‬‫د‬‫ب‬‫مطلو‬
(1)‫بة‬ ‫قي‬ ‫البن‬ ‫الخبار‬ ‫ون‬ ‫مل‬1/121.
(2)‫ص‬ ‫العقال‬ ‫ضة‬ ‫ر‬121.
(3)‫ص‬ ‫العقال‬ ‫ضة‬ ‫ر‬22.

20. ‫الفض‬‫ول‬21
‫دو‬‫ك‬‫ا‬ ‫د‬‫م‬‫حب‬ ‫ادع‬‫ر‬‫إ‬ ‫ال‬ ‫ده‬‫ب‬ ‫ده‬‫ل‬ ‫دة‬‫ي‬‫ا‬ ‫مل‬ ‫ال‬ ‫دا‬‫م‬ ‫تر‬ ‫أله‬ ‫اد‬‫ر‬‫امل‬ ‫ل‬ ‫ملبهل‬ ‫به‬
‫دن‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ا‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ع‬ ‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫دالرك‬‫د‬‫د‬‫س‬‫اال‬ ‫ل‬‫در‬‫د‬‫د‬‫ش‬‫ال‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫حب‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫ل‬ ‫ع‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫م‬
‫االسالر‬»(1)
.
‫ر‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬‫أ‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬ *:‫ده‬‫د‬ ‫مل‬ ‫هللا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ض‬«‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ال‬ ‫دحاب‬‫د‬‫ر‬‫أ‬ ‫دن‬‫د‬‫م‬ ‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ر‬ ‫دون‬‫د‬‫ت‬
‫هللا‬ ‫دول‬‫د‬‫س‬‫ر‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬‫ف‬ ‫دةل‬‫د‬ ‫باجل‬ ‫در‬‫د‬‫ش‬‫أب‬ : ‫د‬‫د‬ ‫ر‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬‫ف‬:«‫ات‬‫ا‬ ‫ف‬ ‫ادر‬‫ا‬ ‫قول‬
‫ت‬ ‫يلق‬ ‫ل‬ ‫ما‬ ‫خبل‬ ‫قو‬ ‫ت‬ ‫ل‬ ‫ي‬ ‫ل‬ ‫ا‬ ‫ف‬ ‫م‬»(2)
.
:‫دا‬‫ع‬ ‫مل‬ ‫هللا‬ ‫د‬‫ض‬‫ر‬ ‫ملعر‬ ‫بن‬ ‫هللا‬ ‫ملبإ‬ ‫قال‬ *«‫ن‬ ‫ده‬ ‫م‬ ‫دت‬‫س‬‫ل‬ ‫دا‬‫م‬ ‫ذر‬
‫د‬‫د‬ ‫ا‬‫ر‬‫د‬ ‫دغن‬‫د‬‫خت‬ ‫دا‬‫د‬‫ع‬‫ك‬‫دالل‬‫د‬‫س‬‫ل‬ ‫دغن‬‫د‬‫خ‬‫ا‬ ‫دلل‬‫د‬ ‫يع‬ ‫ال‬ ‫دا‬‫د‬‫ع‬ ‫ف‬ ‫دق‬‫د‬‫ط‬ ‫ت‬ ‫ال‬ ‫ل‬ ‫د‬‫د‬‫ه‬‫ل‬»
(3)
.
‫دن‬‫مل‬ ‫دكلوه‬‫س‬‫ف‬ ‫د‬‫ل‬ ‫يي‬ ‫ده‬ ‫ده‬‫ض‬‫مر‬ ‫ن‬ ‫دحابة‬‫ص‬‫ال‬ ‫بعحل‬ ‫ملل‬ ‫خ‬‫خ‬‫د‬ *
:‫دال‬‫د‬‫ق‬‫ف‬ ‫ده‬‫د‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬ ‫دب‬‫د‬‫س‬«:‫دليا‬‫د‬‫ص‬‫خ‬ ‫دن‬‫د‬‫م‬ ‫دإي‬‫د‬ ‫مل‬ ‫دق‬‫د‬ ‫أ‬ ‫د‬‫د‬‫ع‬‫مل‬ ‫دن‬‫د‬‫م‬ ‫دا‬‫د‬‫م‬
‫للعسلعا‬ ‫ا‬‫ع‬ ‫سل‬ ‫قل‬ ‫كان‬ ‫ينل‬ ‫يع‬ ‫ال‬ ‫عا‬ ‫ف‬ ‫أتمل‬ ‫ال‬ ‫ت‬ ‫ك‬»(2)
.
:‫درع‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬ *«‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ع‬ ‫مل‬ ‫هللا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ض‬‫ر‬ ‫داس‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫مل‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫هللا‬ ‫دإ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫مل‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ر‬ ‫أ‬
‫دإل‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫إىل‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ا‬‫أ‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬ ‫دا‬‫د‬‫ع‬‫بمل‬‫دا‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫إ‬ :‫دال‬‫د‬‫د‬‫ق‬ ‫هللاك‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫س‬ ‫ن‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫املوق‬
‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ي‬‫إ‬ ‫دوزرل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ف‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ملل‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫آ‬ ‫ال‬ ‫إم‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫فا‬ ‫دلك‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫يع‬ ‫ال‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ع‬ ‫ف‬ ‫دالر‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ال‬
‫ده‬ ‫يع‬ ‫دا‬ ‫د‬‫ل‬‫تم‬ ‫د‬‫ق‬‫ت‬ ‫دل‬‫س‬‫م‬ ‫درب‬‫ف‬ ‫دعهك‬‫ض‬‫مو‬ ‫د‬‫ي‬ ‫ن‬ ‫دل‬ ‫يع‬ ‫عا‬ ‫ف‬ ‫المالر‬
(1)( ‫ح‬ ‫الغلإ‬ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫الام‬ ‫اه‬ ‫ر‬2318( ‫ح‬ ‫ه‬ ‫ما‬ ‫ابن‬ ‫لهل‬ ‫اللعظ‬ )3122‫أمحإ‬ ‫)ل‬1/
221.
(2)‫ص‬ ‫احلم‬ ‫العلور‬ ‫ام‬113.
(3)‫ح‬ ‫اسل‬ ‫ال‬ ‫ا‬ ‫ياحل‬ ‫بملعة‬ ‫تمل‬ ‫عن‬ ‫ف‬ ‫باب‬ ‫الغلإل‬ ‫كياب‬ ‫يل‬ ‫الام‬ ‫اه‬ ‫ر‬
(2312.)
(2)‫ص‬ ‫ر‬ ‫البن‬ ‫احلم‬ ‫العلور‬ ‫ام‬111.

21. ‫الفضول‬ 22
‫ت‬ ‫فع‬ ‫موضعه‬ ‫ي‬ ‫ن‬»(1)
.
:‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫مح‬‫ر‬ ‫دري‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫الب‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫س‬‫احل‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫ق‬ *«‫داىل‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫ت‬ ‫هللا‬ ‫اك‬‫ر‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مل‬‫إ‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ملال‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫م‬
‫هغ‬ ‫دع‬ ‫أن‬ ‫العبإ‬ ‫ملن‬‫د‬ ‫دغ‬‫مل‬ ‫هللا‬ ‫دن‬‫م‬ ‫ا‬‫الل‬ ‫خ‬ ‫ه‬ ‫يع‬ ‫ال‬ ‫عا‬ ‫ف‬ ‫له‬»(2)
.
.‫ا‬ ‫ل‬ ‫ُي‬ ‫ا‬ ‫مل‬ ‫يعرك‬ ‫أن‬ ‫باهلل‬ ‫لعوذ‬
:‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫مح‬‫ر‬ ‫داي‬‫د‬‫س‬‫الي‬ ‫هللا‬ ‫دإ‬‫د‬‫ب‬‫مل‬ ‫دن‬‫د‬‫ب‬ ‫د‬‫د‬‫س‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬ *«‫ال‬ ‫دا‬‫د‬‫ع‬ ‫ف‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬‫تم‬ ‫دن‬‫د‬‫م‬
‫الصإق‬ ‫ارر‬ ‫ه‬ ‫يع‬»(3)
.
:‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مح‬‫ر‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ر‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫ا‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬ *«‫دإاون‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مي‬ ‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ك‬‫دلف‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ال‬ ‫دان‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬
‫ل‬ ‫ع‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫مل‬ ‫دإته‬‫د‬‫د‬‫ش‬‫ل‬ ‫دين‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫ي‬ ‫ال‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫مل‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫ش‬‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫مل‬ ‫دعت‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫ال‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ي‬ ‫لل‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬
‫دمو‬‫د‬‫س‬‫ال‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬‫مل‬ ‫ًا‬ ‫دإ‬‫د‬‫ل‬‫دا‬ ‫د‬‫د‬‫س‬‫ألع‬ ‫داجلون‬‫د‬‫ع‬‫ي‬ ‫ا‬‫و‬‫دال‬‫د‬‫م‬‫ف‬ ‫ال‬ ‫د‬‫د‬ ‫ك‬‫ده‬‫د‬ ‫ف‬ ‫داس‬‫د‬ ‫ال‬
‫يع‬ ‫ال‬ ‫ملعا‬»(2)
.
‫ب‬-‫يراه‬ ‫قو‬ ‫ت‬ ‫ي‬ ‫يء‬ ‫ل‬ ‫تدي‬ ‫ال‬
‫هللا‬ ‫دول‬‫د‬‫د‬‫س‬‫ر‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫ق‬ *:«‫اا‬‫ا‬‫ا‬‫م‬ ‫ال‬‫ا‬‫ا‬ ‫اد‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬ ‫قت‬ ‫ا‬ً‫اذ‬‫ا‬‫ا‬ ‫ااملرء‬‫ا‬‫ا‬ ‫ال‬‫ا‬‫ا‬‫ف‬
‫مسيف‬»(1)
.
‫ا‬‫ر‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫امل‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مل‬ ‫دإيل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫حل‬‫ا‬ ‫داحلا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫ال‬ ‫دحل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫ب‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ع‬ ‫ن‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫يم‬ *
.‫دا‬‫د‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫دي‬‫د‬‫س‬‫اال‬‫ير‬ ‫د‬‫د‬‫حت‬ ‫دل‬‫د‬‫ل‬‫ذ‬ ‫دن‬‫د‬‫مل‬ ‫دير‬‫د‬ ‫ي‬ ‫دان‬‫د‬‫ك‬‫دو‬‫د‬‫ل‬ ‫دكس‬‫د‬‫ب‬ ‫دل‬‫د‬‫ل‬‫ذ‬ ‫ن‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬
‫دظ‬‫ا‬‫املال‬ ‫دن‬‫م‬‫ل‬ ‫ديطاملة‬‫س‬‫اال‬ ‫د‬‫س‬‫ا‬ ‫دار‬‫م‬‫االل‬ ‫د‬ ‫ا‬‫و‬‫ب‬ ‫دار‬ ‫الق‬ ‫دا‬ ‫م‬ ‫اس‬ ‫ال‬
(1)‫ارال‬ ‫جة‬2/212.
(2)‫ص‬ ‫ر‬ ‫البن‬ ‫احلم‬ ‫العلور‬ ‫ام‬111.
(3)‫ص‬ ‫ر‬ ‫البن‬ ‫احلم‬ ‫العلور‬ ‫ام‬111.
(2)‫ص‬ ‫احلم‬ ‫العلور‬ ‫ام‬131.
(1)( ‫ح‬ ‫املقإمة‬ ‫ن‬ ‫مسل‬ ‫اه‬ ‫ر‬1.)

22. ‫الفض‬‫ول‬25
‫دن‬‫د‬‫مل‬ ‫دور‬‫د‬‫ل‬‫ال‬ ‫د‬‫د‬‫ف‬‫ر‬ ‫دإ‬‫د‬‫ي‬‫ر‬‫ي‬ ‫دا‬‫د‬ ‫ف‬ ‫دإ‬‫د‬‫ح‬‫املي‬ ‫دكن‬‫د‬‫ك‬ ‫دبعحلل‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫دإن‬‫د‬‫ي‬‫د‬ ‫دبحت‬‫د‬‫ر‬‫أ‬ ‫دا‬‫د‬ً‫أ‬
‫ا‬‫ر‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫امل‬ ‫دن‬‫د‬‫مل‬ ‫دإيل‬‫د‬‫حل‬‫ا‬ ‫درد‬‫د‬‫ع‬ ‫دإ‬‫د‬‫ع‬‫ف‬ ‫دإينل‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫درع‬‫د‬‫ص‬ ‫ل‬ ‫در‬‫د‬‫ح‬‫يي‬ ‫ال‬ ‫ده‬‫د‬‫ل‬‫بك‬ ‫ده‬‫د‬‫س‬‫لع‬
.‫للإين‬ ‫لصرع‬
: ‫المحس‬ ‫ملعر‬ ‫قال‬«‫يقا‬ ‫كان‬‫دان‬‫ك‬‫فكفشالا‬ ‫بعااشة‬ ‫من‬ :‫ل‬
‫دإألا‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫ي‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫كا‬‫دا‬‫د‬‫د‬ ‫ف‬»(1)
‫دة‬‫د‬‫د‬‫ش‬‫ا‬ ‫داب‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ذ‬ ‫ن‬ ‫دب‬‫د‬‫د‬‫س‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ل‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ذ‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫ل‬ .
‫ل‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬ ‫داس‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫االم‬ ‫درع‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ك‬: ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ق‬ ‫دإ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬‫ف‬ ‫ديععاك‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫امل‬ ‫دوس‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫ل‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫ا‬‫ر‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫امل‬
.‫االاساس‬
:‫تعاىل‬ ‫هللا‬ ‫قول‬ ‫ملل‬ ‫تعاىل‬ ‫هللا‬ ‫رمحه‬ ‫ك‬‫ابن‬ ‫االمار‬ ‫مللق‬ ‫قإ‬‫ه‬‫ت‬ُ‫ا‬
ُ‫اىت‬َ‫ف‬ِ‫ل‬‫ا‬ َ‫يف‬ ُ‫م‬َ ِ‫ت‬َ‫ق‬ َ‫ت‬‫و‬ُّ‫ب‬ُ‫ن‬‫ا‬ َ‫ين‬ُ‫ذ‬‫ه‬‫ل‬‫ا‬ُ‫ف‬ ‫م‬ ‫ا‬ُ‫َل‬‫ق‬ ‫اب‬َ‫ذ‬‫ا‬َ‫ع‬ ِ‫ام‬‫ن‬َ‫هل‬ ‫اوا‬‫ن‬‫ل‬َ‫َم‬‫آ‬ َ‫ين‬ُ‫اذ‬‫ه‬‫ل‬‫ا‬ ُ‫ف‬ ‫ن‬‫ة‬َ‫م‬
َ‫ت‬‫او‬‫ا‬‫ن‬ََِ‫ا‬ َ‫ل‬ ِ‫م‬‫ن‬‫ا‬‫ا‬ِ‫ا‬‫م‬َ‫ق‬َ‫و‬ ‫ن‬‫ام‬‫ا‬ََِ‫ا‬‫ي‬ ‫ن‬‫ه‬‫اي‬َ‫و‬ ُ‫ة‬َ‫ار‬‫ا‬َُِ‫اآل‬َ‫و‬ ‫ا‬َِ‫ا‬‫م‬ُّ‫اد‬‫ا‬‫ل‬‫ا‬:‫دور‬‫د‬ ‫[ال‬11:‫دال‬‫د‬‫ق‬‫ف‬ ‫]ل‬
«‫ده‬‫د‬ ‫م‬ ‫د‬‫د‬‫ه‬ ‫ده‬‫د‬ ‫ل‬ ‫ب‬ ‫دار‬‫د‬‫ق‬‫ف‬ ‫د‬‫د‬‫س‬‫ال‬ ‫دالر‬‫د‬‫م‬‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫م‬ ‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫ه‬ ‫د‬‫د‬ ‫دن‬‫د‬‫مل‬ ‫د‬‫د‬‫ي‬‫تكد‬ ‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫ل‬
‫يعه‬ ‫ي‬ ‫عه‬ ‫يش‬ ‫ال‬ ‫ه‬ ‫م‬ ‫ر‬ ‫يم‬ ‫فال‬ ‫بهل‬ ‫تمل‬»(2)
.
‫ج‬-‫ثر‬ ‫ف‬ ‫ت‬ ‫ع‬ ‫ل‬ ‫ف‬ ‫ت‬ ِ‫ف‬ ‫ال‬ ‫قبل‬ ‫ال‬ ‫ة‬ ‫مراج‬ ‫عد‬
:‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫مح‬‫ر‬ ‫دري‬‫د‬‫ص‬‫الب‬ ‫دن‬‫د‬‫س‬‫احل‬ ‫دال‬‫د‬‫ق‬ *«‫د‬‫د‬‫م‬‫احل‬ ‫دان‬‫د‬‫س‬‫ل‬ :‫دون‬‫د‬‫ل‬‫و‬‫يق‬ ‫ا‬‫و‬‫دال‬‫د‬‫ك‬
‫دان‬‫ك‬‫إن‬ ‫دالل‬‫ق‬ ‫ده‬‫ل‬ ‫دان‬‫ك‬‫دان‬‫ف‬ ‫ده‬‫ب‬‫قل‬ ‫إىل‬ ‫د‬ ‫ر‬ ‫يقول‬ ‫أن‬ ‫اد‬‫ر‬‫أ‬ ‫فاذا‬ ‫قلبهك‬ ‫ا‬‫ر‬
‫دا‬‫م‬ ‫دهل‬‫ب‬‫قل‬ ‫إىل‬ ‫د‬ ‫ير‬ ‫ال‬ ‫داله‬‫س‬‫ل‬ ‫درف‬‫م‬ ‫ن‬ ‫ده‬‫ب‬‫قل‬ ‫د‬‫ل‬‫اجلا‬ ‫إن‬ ‫أمسلل‬ ‫ه‬ ‫ملل‬
‫حتإ‬ ‫لساله‬ ‫ملل‬ ‫ر‬‫به‬»(3)
.
‫د‬-‫اللفا‬ ‫عن‬ ‫ويح‬ ‫ال‬ ‫ف‬ ‫املبالغة‬
(1)‫ص‬ ‫ك‬ ‫لإلمار‬ ‫الغلإ‬ ‫كياب‬‫ب‬ ‫رح‬123.
(2)‫ك‬‫ابن‬ ‫تعس‬3/222.
(3‫ص‬ ‫أمحإ‬ ‫لإلمار‬ ‫الغلإ‬ )382.

23. ‫الفضول‬ 26
‫ن‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬ ‫ال‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ذ‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫يم‬ ‫أن‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫العج‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬ ..‫دالر‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫م‬ ‫ف‬
‫دن‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫ا‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫ق‬ ‫دإ‬‫د‬‫د‬‫ق‬ ‫ل‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ار‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬ ‫فاك‬ ‫دبب‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫ت‬ ‫دل‬‫د‬‫د‬ ‫حب‬ ‫داحلا‬‫د‬‫د‬‫ص‬‫ال‬ ‫دحل‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫ب‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫ع‬
‫دول‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫الر‬ ‫دإيل‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ا‬ ‫رد‬ ‫أ‬ ‫أن‬ ‫دإ‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫ب‬ ‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مح‬‫ر‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫املقإ‬ ‫دة‬‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫قإا‬«‫ا‬ ‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ا‬‫ل‬
‫ء‬ ‫اذ‬‫ب‬‫ال‬ ‫ول‬ ‫ااىت‬‫ف‬‫ال‬ ‫ول‬ ‫ات‬ ‫ال‬ ‫ول‬ ‫ات‬ ‫الف‬ ‫املؤمن‬»(1)
‫ده‬‫مح‬‫ر‬ ‫دال‬‫ق‬ ‫ل‬
:‫هللا‬«‫رع‬ ‫ديق‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫امل‬ ‫دور‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ال‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫د‬‫مل‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫اليع‬ ‫دو‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬ ‫ع‬ ‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬‫ال‬ ‫د؟‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ح‬‫الع‬ ‫أن‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫امل‬
‫دق‬‫ل‬‫ييع‬ ‫دا‬‫م‬ ‫دال‬‫ع‬‫اجل‬ ‫داظ‬‫ع‬‫أل‬ ‫ن‬ ‫دل‬‫ل‬‫ذ‬ ‫دون‬‫م‬‫ي‬ ‫دا‬‫م‬ ‫در‬ ‫أك‬ ‫الصرحيةك‬ ‫ا‬‫ر‬‫بالعبا‬
‫ا‬ ‫مل‬ ‫ون‬ ‫يم‬ ‫ا‬‫ر‬‫العبا‬ ‫تلل‬ ‫ملن‬ ‫ييحاهون‬ ‫اي‬ ‫أل‬ ‫فان‬ ‫بهك‬»(2)
.
:‫هللا‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫مح‬‫ر‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ق‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫دف‬‫د‬‫د‬ ‫الا‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫ق‬«‫دا‬‫د‬‫د‬‫س‬ ‫ال‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ذ‬ ‫ا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫عال‬ ‫ا‬‫و‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ب‬
‫ا‬‫لطعار‬»(3)
.
* * *
‫ال‬ ‫فضول‬ ‫ج‬ ‫ع‬ ‫ا‬ً ‫ام‬
‫أن‬ ‫كر‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ت‬ ‫ال‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ا‬‫بع‬ ‫در‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫ذ‬ ‫دلف‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬‫د‬‫ل‬‫ا‬ ‫دبابه‬‫د‬‫د‬‫د‬‫س‬‫أ‬ ‫داب‬‫د‬‫د‬‫د‬ ‫ي‬ ‫با‬ ‫دون‬‫د‬‫د‬‫د‬‫م‬‫ي‬
‫ده‬ ‫ف‬ ‫د‬‫ب‬ ‫ده‬ ‫ملل‬ ‫داال‬‫ب‬ ‫دون‬‫م‬‫ي‬ ‫ي‬ ‫ال‬ ‫احملرر‬ ‫المالر‬ ‫إىل‬ ‫در‬ ‫قإ‬ ‫المالر‬ ‫فاول‬
:‫دال‬‫د‬‫د‬‫ق‬ ‫ده‬‫د‬‫د‬ ‫مل‬ ‫هللا‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ض‬‫ر‬ ‫دار‬‫د‬‫د‬‫حل‬‫ا‬ ‫دن‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫دالل‬‫د‬‫د‬‫ب‬ ‫دإيل‬‫د‬‫د‬‫ا‬ ‫ن‬ ‫رد‬ ‫دا‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫ك‬‫دهل‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫لال‬
«‫ال‬ ‫عت‬:‫ذكر‬ ...‫يقول‬«‫م‬ ‫قىتد‬ ‫وات‬‫ان‬‫م‬ ‫اة‬ ‫ال‬ ‫م‬ ‫ا‬ ‫ل‬
‫ات‬‫ا‬ ‫ع‬ ‫اا‬‫ا‬ ‫اب‬‫ا‬ ‫ف‬ ‫ا‬‫ا‬‫غ‬ ‫اا‬‫ا‬‫م‬ ‫اا‬‫ا‬ ‫ب‬ ‫قت‬ ‫ان‬‫ا‬‫ا‬‫ي‬ ‫اا‬‫ا‬‫م‬ ‫اا‬‫ا‬ ‫اخهللا‬‫ا‬‫س‬
‫ااه‬‫ا‬‫ا‬‫ق‬ ‫ي‬ ‫او‬‫ا‬‫ا‬‫ي‬ ‫ا‬ ‫اخفت‬‫ا‬‫ا‬‫س‬ ‫اا‬‫ا‬‫ا‬‫هب‬»(2)
‫ده‬‫د‬‫د‬ ‫ع‬ ‫م‬ ‫دالر‬‫د‬‫د‬‫ك‬‫دن‬‫د‬‫د‬‫م‬ ‫د‬‫د‬‫د‬‫ك‬:‫دة‬‫د‬‫د‬‫ع‬‫مللق‬ ‫دال‬‫د‬‫د‬‫ق‬
(1)‫ي‬ ‫الام‬ ‫اه‬ ‫ر‬( ‫الصلة‬ ‫الرب‬ ‫ن‬1122‫أمحإ‬ ‫)ل‬1/221.
(2)‫ص‬ ‫املقإس‬ ‫قإامة‬ ‫البن‬ ‫القارإين‬ ‫ا‬ ‫م‬ ‫طيصر‬182.
(3)‫الخبار‬ ‫ون‬ ‫مل‬2/211.
(2)( ‫ح‬ ‫الغلإ‬ ‫ن‬ ‫ي‬ ‫الام‬ ‫اه‬ ‫ر‬2311( ‫ح‬ ‫ة‬ ‫ما‬ ‫ابن‬ ‫)ل‬3121.)