1. ภัยพิบัติฝูงชน
(crowd or mass gathering disaster)
ศ.นพ.สันต์ หัตถีรัตน์
คณะแพทยศาสตร์โรงพยาบาลรามาธิบดี
1

2. เหตุการณ์ 14 ตุลาคม 2516
2

3. เหตุการณ์ 6 ตุลาคม 2519 3

4. เหตุการณ์ 17-20 พฤษภาคม 2535 4

5. 5

6. ปัจจัยสาคัญ  ภัยพิบัติฝูงชน
1. F (Force) = จานวนคน , แรงผลัก/เบียด
2. I (Incitement) = สิงยั่วยุ
่
3. S (Space) = พื้นที่
4. T (Time) = ระยะเวลา
6

7. บาดเจ็บจากภัยพิบัติฝูงชน
1. การอัด/เหยียบกันตาย (human stampede)
 compressive asphyxia, crush injury ที่อกและท้อง
- acute severe venous hypertension : asystole ชัก สับสน
ตาถลน / บอด / เลือดออก จ้าเลือดที่หน้าและอก
- ซี่โครงหัก อกรวน ปอดช้า หัวใจช้า ตับ/ม้ามแตก
กระดูกหัก กล้ามเนื้อสลาย ไตวาย...
7

8. กรณี “ตากใบ” 25 ตุลาคม 2547
8

9. คาสั่งศาลจังหวัดสงขลา 29 พฤษภาคม 2552
คดีหมายเลขแดง เลขที่ ช. 8/2552
กรณี “ตากใบ” ที่คนไทย 78 คนตายขณะอยู่ในความควบคุม
ของเจ้าพนักงานไปส่งยังค่ายอิงคยุทธบริหาร 25 ต.ค. 2547
“เหตุและพฤติการณ์ที่ตาย คือ ผู้ตายทั้ง 78 คน ขาดอากาศหายใจ
ในระหว่างอยู่ในความควบคุมของ เจ้าพนักงาน ซึ่งปฏิบัติราชการ
ตามหน้าที่”
9

10. 10

11. บาดเจ็บจากภัยพิบัติฝูงชน
2. การก่อความไม่สงบและการจลาจล (civil unrest & riots)
- บาดเจ็บจาก มีด ไม้ ปืน ระเบิด แก๊สน้าตา ฯลฯ
- บาดเจ็บจากอุบัติเหตุจราจร ฯลฯ
* คนที่อยู่รวมกันเป็นจานวนมาก จะคิดเห็นและกระทาการ
ไปในทิศทางเดียวกัน (group cohesion  mob mentality)
11

12. การฆ่ า หมู่ ใ นมั ส ยิ ด อั ล ฟุ ร กอน เมื่ อ 8 มิ ถุ น ายนนี้
มิ ใ ช่ ค รั้ ง แรก การตายหมู่ ข องคนมุ ส ลิ ม ครั้ ง แรกเกิ ด ขึ้ น ที่
มั ส ยิ ด กรื อ เซะ เมื่ อ 28 กั น ยายน 2547 ครั้ ง นั้ น มี ค น
มุสลิมตาย 32 คน ฝ่ายเจ้าหน้าที่ตาย 3
12

13. ก็มีข้อสงสัยและคาถามว่าโจรก่อการร้ายที่นับถือ
ศาสนาอิสลามนั้น จะเป็นผู้ทาเพื่อสร้างสถานการณ์
คาตอบจากผู้เชี่ยวชาญทางศาสนาอิสลามทาให้
ทราบว่า คนมุสลิมไม่ทาเป็นอันขาด
13

14. ในศาสนาอิสลาม เขาถือว่ามัสยิด คือบ้านของอัล
เลาะฮ์ หรือบ้านของพระเจ้า เมื่อเข้าไปอยู่ในมัสยิด จะ
รู้สึกมีความปลอดภัยที่สุด และปลอดภัยมากกว่าที่ใดๆ
แม้แต่ในบ้านของตน ในห้องละหมาดของมัสยิดจะไม่มี
การพู ด คุ ย เรื่ อ งใดๆ นอกจากพิ ธี ก รรมทางศาสนา ถ้ า
ประชุมก็ต้องออกมาประชุมนอกห้องละหมาด ไม่มีการ
เสิร์ฟน้าชาเครื่องดื่มใดๆ ในห้องละหมาด
14

15. 15

16. ป่วยจากภัยพิบัติฝูงชน
1. หน้ามืดเป็นลม
2. เหนื่อยล้า/หมดแรง
3. ป่วยเพราะร้อน : บวม ตะคิว ชักเกร็ง เป็นลม หมดแรง
สมองเสีย (heat stroke)
4. โรคเดิมกาเริบ
5. พิษสุรา/ยาเสพติด
16

17. การป้องกัน
การที่คนจานวนมากจะมารวมตัวกัน ย่อมรู้ล่วงหน้า
จึงควรป้องกันโดย
1. กาจัดหรือบรรเทาสาเหตุ ถ้าทาได้
2. ลดปัจจัยเสี่ยงต่อภัยพิบัติ
 F ลดจานวน จัดระเบียบ....
 I ลดสิ่งยั่วยุ - ข่าวลือ/ปล่อย....
 S เพิมพื้นที่ จัดระเบียบ....
่
 T ลด/แบ่ง เวลา
3. แก้จุดอ่อนที่ทาให้เกิดภัยพิบัติ 17

18. จุดอ่อนที่ทาให้เกิดภัยพิบัติฝูงชน
1. ไม่มีกฎหมาย/กฎระเบียบ สาหรับการชุมนุมแบบต่างๆ
2. ไม่มีการประสานงานกันระหว่างฝ่ายต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง
3. ไม่ได้เตรียมบุคลากรและวัสดุอุปกรณ์สาหรับการสู้ภัยพิบัติ
ฝูงชนแบบต่างๆ
4. ไม่มีการวางแผนและซ้อมแผนร่วมกัน เพื่อป้องกัน
และบรรเทาภาวะภัยพิบัติ
5. คาดการณ์ผิดพลาด
18

19. บางประเทศ จะให้มี
• แพทย์ฉุกเฉิน 1-2 คนต่อฝูงชน 50,000 คน
• พยาบาล/เวชกรฉุกเฉินระดับสูง 1-2 คนต่อฝูงชน 10,000 คน
• เวชกรฉุกเฉินระดับต้น/กลาง 1-2 คนต่อฝูงชน 1,000 คน
โดยประจาอยู่ในตาแหน่งที่จะเดินไปถึงได้ใน 5 นาที
และมีเสาธงสูงๆ แสดงตาแหน่งไว้ชัดเจน
และมีรถเล็กๆ (ตัวถังแคบ) ที่สามารถนาผู้ป่วยฝ่าฝูงชน
ไปสู่ที่รักษาพยาบาลสนามได้
19

20. ขอบคุณที่
 ตั้งใจฟัง
 ถาม / แสดงความคิดเห็น
20