1. Θερμοπύλες
ΚΠ. Καβάφης
Πρόταση για διδασκαλία
Επιμέλεια: Β
Οργάνωση: Πατσιαμανίδου Μαρία, ΠΕ2

2. 2ο Γυμνάσιο Διδυμότειχου
Β' Γυμνασίου
Τμήμα Β1
Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας
Ενότητα: Βιοπάλη
Τίτλος: Θερμοπύλες
Συγγραφέας: Καβάφης

3. Θερμοπύλες

4. Ενότητες-Πλαγιότιτλοι
1 η ενότητα: “Τιμή.... ψευδομένους”
<<Η συναίσθηση του χρέους>>
2 η ενότητα: “Και περισσότερη... διαβούνε”
<<Η εμμονή των Σπαρτιατών στο χρέος
παρά στη γνώση τους για αποτυχία>>

5. Τα χαρακτηριστικά των Σπαρτιατών
● Αμετακίνητοι στις αποφάσεις τους
● Ακριβοδίκαιοι στις αποφάσεις τους
● Ευσπλαχνία και συμπόνια για τους άλλους ανθρώπους
● Αφοσιωμένοι στη μάχη
● Ειλικρινείς στους ανθρώπους

6. Απόδοση τιμής
Περισσότερη τιμή χρειάζεται στους ανθρώπους
που ξέρουν πως ο σκοπός για τον οποίο
παλεύουν είναι καταδικασμένος. Δηλαδή ότι
παρά τις δικές τους προσπάθειες στο τέλος θα
ηττηθούν. Όπως συμβαίνει και με τους
Σπαρτιάτες που προδόθηκαν από τον Εφιάλτη.

7. Κωνσταντίνος Π. Καβάφης

8. H οικογένεια του Καβάφη
● O πατέρας του λεγόταν Πέτρος-Ιωάννης Καβάφης και η
μητέρα του Χαρίκλεια Γεωργάκη-Φωτιάδη.
● Οι γονείς του ήταν Κωνσταντινοπολίτες.
● Ο πατέρας του δούλευε ως έμπορος πολύτιμων λίθων
● Ο Καβάφης είχε 6 μεγαλύτερους αδελφούς και άλλα 2
αδέλφια που πέθαναν στην Αλεξάνδρεια

9. Οι σπουδές και το επάγγελμα του
Καβάφη
● Ο Καβάφης ακολούθησε την καριέρα πολιτίκου ή
δημοσιογράφου.
● Kατόρθωσε να προσλήφθει στον τρίτο κύκλο αδρεύσεων
του Υπουργείου Δημοσίων Έργων.
● Πήρε θέση υπαλλήλου και κράτησε αυτήν την θέση για 30
χρόνια.
● Εργάστηκε στα εργαστήρια της Αλεξάνδρειας.
● Εργαζόταν στα Xρηματιστήρια της Aλεξάνδρειας, και ήταν
εγγεγραμμένος χρηματομεσίτης
κ

10. Η αγαπημένη δραστηριότητα του
Καβάφη και το έργο του
● Ο Καβάφης θεωρούσε ως επάγγελμά του την ποίηση.
● Η αγαπημένη του δραστηριότητα ήταν να γράφει ποιήματα και
να ταξιδεύει.
● Δεν τύπωσε ποτέ ποίημά του και αρνήθηκε δύο σημαντικές
προτάσεις που του έγιναν.
● Δημοσίευσε τα ποιήματα του σε εφημερίδες,περιοδικά και
ημερολόγια.
● Επίσης τα τύπωνε σε μονόφυλλα.
● Έπαιζε τυχερά παιχνίδια, κρατώντας «σημειώσεις τζόγου» ώς
το 1909, αυτή η παράλληλη δραστηριότητα του επέτρεψε να ζει
με σχετική άνεση ώς το θάνατό του.

11. Τα έργα του Καβάφη
● 154 ποιήματα που αναγνώρισε ο ίδιος.
● 37 αποκηρυγμένα ποιήματα.
● Ανέκδοτα ποιήματα του.
● 30 ατελή ποιήματα.
● Και άλλα ποιήματά του όπως:
φωνές,επιθυμίες,κεριά,ένας γέρος,δέησις,οι
ψυχές των γερόντων,το πρώτο σκαλί κ.ά.

12. Κατηγορίες ποιημάτων
● Ιστορικά
● Φιλοσοφικά (διδακτικά)
● Αισθησιακά (ηδονικά)

13. Ιστορικά ποιήματα
Τα ιστορικά ποιήματα εμπνέονται κυρίως από
την ελληνιστική περίοδο, και στα περισσότερα
έχει εξέχουσα θέση η Αλεξάνδρεια. Αρκετά άλλα
προέρχονται από την ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα
και το Βυζάντιο, χωρίς να λείπουν και ποιήματα
με μυθολογικές αναφορές (πχ Τρώες). Είναι
χαρακτηριστικό το γεγονός ότι ο Καβάφης δεν
εμπνέεται καθόλου από το πρόσφατο ιστορικό
παρελθόν, δηλαδή την επανάσταση του ΄21,
αλλά ούτε και από την κλασική αρχαιότητα. Οι
περίοδοι που επιλέγει είναι περίοδοι παρακμής ή
μεγάλων αλλαγών και οι περισσότεροι ήρωές του
είναι "ηττημένοι".

14. Φιλοσοφικά ποιήματα
Καβάφης
Τα φιλοσοφικά ποιήματα ονομάζονται
από άλλους "διδακτικά". Ο
Ε.Π.Παπανούτσος τα διαίρεσε στις
εξής ομάδες: ποιήματα με "συμβουλές
προς ομοτέχνους", δηλαδή ποιήματα
για την ποίηση, και ποιήματα που
πραγματεύονται άλλα θέματα, όπως το
θέμα των Τειχών, την έννοια του
χρέους (Θερμοπύλες), της
ανθρώπινης αξιοπρέπειας (Απολείπειν
ο Θεός Αντώνιον), της
μοίρας(Καισαρίων) κ.α.

15. Αισθησιακά ποιήματα
Τα αισθησιακά ή ηδονικά
ποιήματα, που είναι και τα πιο
λυρικά, κυριαρχεί η ανάμνηση και η
αναπόληση. Αυτό που προκαλεί τα
συναισθήματα δεν είναι το παρόν,
αλλά το παρελθόν, και πολύ συχνά
ο οραματισμός
Σαν σώματα ωραία νεκρών που δεν εγέρασαν
και τάκλεισαν, με δάκρυα, σε μαυσωλείο λαμπρό,
με ρόδα στο κεφάλι και στα πόδια γιασεμιά --
έτσ' οι επιθυμίες μοιάζουν που επέρασαν
χωρίς να εκπληρωθούν· χωρίς ν' αξιωθεί καμιά
της ηδονής μια νύχτα, ή ένα πρωί της φεγγερό.

16. Το ιστορικό γεγονός-
Θερμοπύλες
Περιοχή μεταξύ του Μαλιακού Κόλπου και
τους όρους Καλλίδρομο ,όπου κατά την
αρχαιότητα υπήρχε στενό πέρασμα. Έχει
ταυτιστεί με την μάχη του 480 π.Χ. μεταξύ
Ελλήνων και Περσών και την ηρωική θυσία
300 Σπαρτιατών και 700 Θεσπιαίων. Οι
Πέρσες μπόρεσαν να επιβληθούν μόνο
χάρη σε προδοσία του εφιάλτη.
Η θυσία των 1000 πολεμιστών
καθυστέρησε την προέλαση των
εισβολέων και τους προξένησε σημαντικές
υλικές και ηθικές φθορές.

17. Φιλοσοφικά-Ιστορικά
Θα μπορούσε να είναι και φιλοσοφικό
ποίημα διότι πραγματεύεται και με άλλα
θέματα εκτός από την αναφορά στο
ιστορικό γεγονός όπως τη διαρκή
επαγρύπνηση της διαφύλαξης των αξιών,
των ιδανικών και αρχών της κοινωνίας.

18. Κωνσταντίνος Καβάφης
Ο Καβάφης είναι ποιητής υπερμοντέρνος, ποιητής των
μελλουσών γενεών.

19. Κώστας Χατζής - Θερμοπύλες

20. *Θερμοπύλες
● Ο Καβάφης έγραψε το
ποίημα ''Θερμοπύλες'' το
1903 , το ύφος και το
περιεχόμενο του οποίου
θυμίζει αρχαίο επίγραμμα.

21. *Επίγραμμα
Έτσι λεγόταν στην αρχή, καθετί που ήταν χαραγμένο, σαν
επιγραφή αυτό που γράφτηκε για τους Σπαρτιάτες του
Λεωνίδα που έπεσαν στις Θερμοπύλες .
'' Ω ξειν' αγγέλειν Λακεδαιμονίοις ότι τήδε κείμεθα , τοίς κείνων
ρήμασι πειθόμενοι. ''

22. Χαρακτηριστικά ποίησης του
Καβάφη
*Γλώσσα
Ο Κωνσταντίνος Καβάφης έγραφε με ιδιότυπη γλώσσα, μείγμα
καθαρεύουσας και δημοτικής, με ιδιωματικά στοιχεία της
Κωνσταντινούπολης.
Με τον τρόπο που έγραφε δεν αποκάλυπτε τα συναισθήματα
του.

23. *Μέρη του λόγου που
κυριαρχούν.
● Εξαιρετικά λιτός λόγος, με ελάχιστα επίθετα (όσα υπάρχουν
έχουν πάντα ιδιαίτερη σημασία, δεν είναι ποτέ συμβατικά,
κοσμητικά επίθετα) .Επίσης κυριαρχούν οι ιδιωματισμοί .
● Για παράδειγμα :
''γενναίοι οσάκις είναι πλούσιοι, κι όταν
είναι πτωχοί, πάλ’ εις μικρόν γενναίοι''.

24. *Ύφος
● Το κείμενο μοιάζει με πεζό. Χρησιμοποιεί πεζολογική γλώσσα
όχι ποιητική . Επίσης υπάρχουν ελάχιστες ποιητικές
συμβάσεις .
● Παραδείγματος χάρη,
''Και περισσότερη τιμή τούς πρέπει
όταν προβλέπουν (και πολλοί προβλέπουν)''.

25. *Μέτρο
● Ιαμβικός ρυθμός αλλά τόσο επεξεργασμένος που συχνά είναι
δύσκολο να διακριθεί.
● Μερικές φορές χρησιμοποιεί ένδεκα συλλαβές , άλλες πάλι
περισσότερες από ένδεκα.
● Λόγου χάρη:
''πάλι συν τρέχοντες όσο μπορούνε·
πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες,''.

26. *Ομοιοκαταληξία
● Σχεδόν ολοκληρωτική απουσία ομοιοκαταληξίας.
● Όπως :
''Πως ο εφιάλτης θα φανεί στο τέλος
κ'οι Μήδοι επιτέλους θα διαβούνε''
● ''πάντοτε την αλήθεια ομιλούντες,
πλην χωρίς μίσος για τους ψευδομένους.''

27. *Στροφές και στίχοι
● Έχει εξαιρετικά σύντομα ποιήματά.
● Γραμμένο σε 2 στροφές , μικρή ανάλυση.
● Το ποίημα έχει 14 στίχους, οι περισσότεροι από αυτούς έχουν
11 συλλαβές .

28. Εκπονήθηκε από τους μαθητές της β1
τάξης
● Αγιοπλούδη Μαρία ● Γραμμενίδης Δημήτρης
● Αδαμίδου Νικολέττα ● Δαρόγλου Ζήσης
● Αμέτογλου Σελμά ● Δελλίδης Βαγγέλης
● Αραμπατζή Δάφνη ● Εμμανουηλίδης Δημήτρης
● Αρχοντόγλου Χρήστος ● Ζουκίδου Δήμητρα
● Αυγίδου Αποστολία ● Ιορδανίδης Χρήστος
● Βάσιου Γωγώ ● Καλτσίδου Κατερίνα
● Βερίγου Εύα ● Καρά-ΧουσεΪν Ζεχρά
● Γαβριηλάκη Κική ● Κηπουρού Κατερίνα
● Γατίδης Νέστορας ● Κουρού-Κεχαγιά Τζανσού
● Γκιλδάκης Χρήστος υπεύθυνη καθηγήτρια :
κ.Πατσιαμανίδου Μαρία