Презентация по истории Беларуси для 11 класса

2. Адзінства гістарычнага працэсу ў усходнееўрапейскім рэ-
1 гіёне
2 Гісторыя Беларусі ў кантэксце рэгіянальнага развіцця
3 Асаблівасці фарміравання і развіцця беларускага народа
Company Logo

3. Беларускі народ мае змястоўную шматвяковую гісторыю. Яна ўключае ў
сябе велізарную працу народа па развіццю гаспадаркі і стварэнні матэ-
рыяльных каштоўнасцей, а таксама гераічныя старонкі барацьбы супраць
іншаземных захопнікаў, выдатныя дасягненні ў галіне навукі і культуры.
Каштоўнасці, назапашаныя беларускім народам, а таксама тое багацце,
якое перадаецца ад пакалення ў пакаленне, з’яўляюцца неабходнай умо-
вай прагрэсіўнага развіцця нашага грамадства. Нельга крочыць наперад,
не улічваючы і не выкарыстоўваючы папярэдняга вопыту.

4. Кельцкая група Славянская група Балцкая група
Грэчаская група
Кельцкая Германская група
Армянская група
Грэчаская Індаеўрапейская Раманская група
моўная сям’я
Албанская група Італійская група
Індыйская група Іранская група
Беларусь з’яўляецца часткай Еўропы, і беларускі народ рухаўся па сваім
гістарычным шляху адначасова з еўрапейцамі. Буйнейшыя народы Еўро-
пы – рускі, беларускі, украінскі, польскі, чэшскі, балгарскі, сербскі і інш. –
належаць славянскай моўнай групы, якая, у сваю чаргу, уваходзіць у інда-
еўрапейскую сям’ю моў. Акрамя славянскіх моў да індаеўрапейскай сям’і
належаць германская (немцы, галандцы, скандынавы, англічане і інш.),
раманская (італьянцы, французы, іспанцы і інш.), іранская (іранцы, тад-
жыкі, асеціны, афганцы), індыйская (народы Індыі і Пакістана) моўныя
групы, а таксама мовы армян, грэкаў і некаторых іншых народаў свету.

5. Шмат тысячагоддзяў таму продкі ўсіх гэтых сучасных народаў складалі
адзіную супольнасць, размаўлялі на адной мове, мелі падобныя побыт,
грамадскую арганізацыю, рэлігійныя ўяўленні і г.д. Гэта старажытная су-
польнасць называецца індаеўрапейцамі. З цягам часу індаеўрапейцы рас-
сяліліся на агромністай тэрыторыі ад Заходняй Еўропы да Індыі (адкуль і
назва). На новых месцах жыхарства яны прыстасоўваліся да мясцовых
умоў, змешваліся з тутэйшым насельніцтвам.

6. Прыкладна 3–2 тысячагоддзі таму ад агульнай індаеўрапейскай суполь-
насці адасобіліся продкі славян, якіх умоўна называюць праславянамі.
Месцам іх жыхарства ў тую пару была тэрыторыя паміж Эльбай, Віслай і
Нёманам. Па меры павелічэння колькасці насельніцтва, а таксама ў выні-
ку ціску з боку суседзяў праславяне пачалі рассяляцца на новыя тэрыто-
рыі. Яны засялілі амаль усю Цэнтральную і Усходнюю Еўропу. На поўначы
славяне дайшлі да Балтыйскага мора; на захадзе – да ракі Эльбы; на поўд-
ні – да Грэцыі; на ўсходзе – да вярхоўеў рэк Волгі, Акі, Дона.

7. У VIII–IX стст. сфарміравалася 12
саюзаў плямён усходніх славян,
якія займалі тэрыторыю Усходняй
Еўропы. Уздоўж сярэдняга цячэн-
ня Дняпра жылі паляне, на поўнач
ад іх – драўляне, на паўночны ўс-
ход – северане, на захад – валыня-
не (бужане), а на паўднёвым заха-
дзе, ля Чорнага мора і Дуная, зна-
ходзіліся улічы і ціверцы. У ляс-
ной зоне (Палессе) рассяліліся
дрыгавічы, радзімічы (па рацэ
Сож), вяцічы (па рацэ Ака). Уз-
доўж Заходняй Дзвіны, ля выто-
каў Волгі і Дняпра, жылі крывічы,
якія прасунуліся таксама на поў-
нач і ўсход. Самым паўночным
саюзам славянскіх плямён былі
ільменскія славене, што пасялілі-
Усходнеславянскія плямёны ся ля возера Ільмень і ракі Волхаў.

8. Балцкае і славянскае
насельніцтва ў VI-IX стст.
Суседзямі ўсходніх славян сталі заходнія славяне (палякі, славакі, чэхі і
інш.) і частка паўднёвых славян (балгары). У Прыбалтыцы жылі продкі лі-
тоўцаў і латышоў (старажытныя балты), а таксама продкі сучасных эс-
тонцаў.
У працэсе змяшэння розных славянскіх груп з мясцовым насельніцтвам
узніклі і замацаваліся новыя, уласцівыя толькі ім прыкметы: усходнесла-
вянскі тып гаворкі, адзіная культура, агульная этнічная самасвядомасць.

9. Засваенне новай тэрыторыі, раз-
віццё гаспадаркі паскорыла пра-
цэс разбурэння родаплемяннога
ладу. Менавіта ў гэтых умовах ва
ўсходніх, як і ў заходніх і паўднё-
вых славян, упершыню фармі-
руецца дзяржаўнасць. Палітыч-
ным цэнтрам першага дзяржаўна-
га ўтварэння ўсходніх славян на-
канавана было стаць у ІХ ст. Кіеву.
Можна меркаваць, што менавіта ў
гэты перыяд ва ўсходніх славян
з’яўляецца і агульная саманазва
“русь”, “рускія”.
Кіеўская Русь у Х-ХІ стст.

10. Беларускі народ як частка ўсяго
ўсходняга славянства звязаны з
рускім і ўкраінскім народамі
агульным паходжаннем, блізкас-
цю гістарычнага і культурнага
развіцця. Разам з тым кожны на-
род прадстае непаўторнай з’явай
у гэтай славянскай супольнасці і
ўзаемадзеянне розных народаў
узаемаўзбагачае іх. Вывучаючы
гістарычны шлях Беларусі, сваёй
краіны, мы можам супаставіць яе
гісторыю з гісторыяй іншых наро-
даў, знайсці агульныя і адметныя
рысы.
Кіеўская Русь у Х-ХІ стст.

11. Усяслаў Чарадзей
Яраслаў Мудры
У багатай гісторыі старажытнай Русі беларускія землі вылучаюцца
сваёй яркай самабытнасцю. Геніяльны аўтар “Слова пра паход Ігара”, га-
рачы прыхільнік Усяслава Полацкага, шмат апавядае пра Полацкую зям-
лю і яе уладароў, ідэалізуючы іх учынкі. Усіх сучасных яму рускіх князёў
ён падзяляе на “Ярославлих внуков” (нашчадкаў Яраслава Мудрага) і
“Всеславлих внуков” (нашчадкаў Усяслава Полацкага).

12. Дынастычна полацкія князі
складалі асобную галіну Рурыка-
вічаў. У Полацкай зямлі былі ўсе
ўмовы для набыцця незалежнасці
ад Кіева. У гэтым яна прыпадаб-
нялася Вялікаму Ноўгараду. У По-
лацку, моцным гандлёвым цэнт-
ры, як і ў Ноўгарадзе, было вельмі
ўплывовым мясцовае баярства, іс-
навала веча, збіраліся “братчины”,
якія супрацьстаялі князям. По-
лацк самостойна выбіраў сабе
князёў. Раней за іншыя землі Русі
Полацкая зямля канчаткова ада-
собілася ад улады Кіева.
Полацкае княства

13. Вялікае княтсва
Літоўскае ў
сярэдзіне XVІ ст.
Рэч Паспалітая ў другой палове XVI ст.
Працяглым і самабытным перыядам у гісторыі Беларусі з’яўляецца час
уваходжання беларускіх зямель у склад Вялікага княства Літоўскага і Рэ-
чы Паспалітай (сярэдзіна XIII – канец XVIII стст.) – адной з найбольш знач-
ных дзяржаў на еўрапейскім кантыненце як па плошчы, так і па магутнас-
ці. Землі Беларусі і Літвы сталі асноўным ядром гэтай велізарнай і магут-
най дзяржавы. Менавіта ў гэты час продкі беларусаў пачалі ўсведамляць
сябе як адметны народ са сваім гістарычным мінулым, звычаямі, гаспа-
дарчым і жыццёвым ладам.

14. Унікальнасць ВКЛ вызначаецца
тым, што з прычыны свайго геа-
палітычнага становішча княства
з’явілася месцам сустрэчы і ак-
тыўнага ўзаемадзеяння двух
хрысціянскіх цывілізацый: пра-
васлаўна-рускай (усходняй) і рым-
ска-каталіцкай (заходняй). Гэтая
акалічнасць вызначальна паўплы-
вала на ўвесь ход гістарычнага
развіцця беларускіх зямель, атры-
маўшы сваё адлюстраванне ў
шматлікіх палітычных і царкоў-
най (1596 г.) уніях, прадвызна-
чыўшы асаблівасці сацыяльна-па-
літычнага і культурнага быцця
беларускага народа аж да нашага
часу.
Вялікае княства Літоўскае
ў сярэдзіне XVI ст.

15. Рэспубліка Беларусь
У цэлым, шлях беларускага народу праз стадыі старажытнай і сярэдне-
вяковай гісторыі, гісторыі новага і навейшага часу адлюстроўвае ўсеа-
гульныя гістарычныя заканамернасці. У 1991 г. пачала стварацца суве-
рэнная Рэспубліка Беларусь, а ў яе нетрах – грамадства сацыяльнай спра-
вядлівасці. Асэнсаванне ж гістарычнага мінулага дапамагае пазбягаць
памылак у цяперашнім і будучым.

16. Балцкае і славянскае
насельніцтва ў VI-IX стст.
Уваходжанне заходніх зямель Русі ў склад Вялікага княства Літоўскага
супадае з пачаткам працэсу фарміравання беларускай этнічнай суполь-
насці. Але ёсць падставы меркаваць, што некаторыя ўласцівыя беларуска-
му этнасу прыкметы пачалі выспяваць яшчэ ў нетрах Старажытнарускай
дзяржавы. Асновай культурнага развіцця ўсходніх славян было ўсходне-
хрысціянскае веравызнанне, з прыняццем якога пачалі распаўсюджвацца
пісьменства, храмавае дойлідства, іканапіс і г.д. Этнічная тэрыторыя бе-
ларусаў знаходзілася там, дзе да рассялення славян пражывалі балцкія
плямёны. Пэўны ўплыў язычаскай балцкай культуры садзейнічаў з’яў-
ленню і замацаванню некаторых рыс, якія сталі ўласцівымі толькі бела-
русам.

17. Вялікае княства Літоўскае
ў XIV – першай палове XV ст.
Пасля Крэўскай уніі (1385 г.) у фарміраванне беларускай этнічнай су-
польнасці актыўна ўключаецца таксама і каталіцкі польскі фактар. На за-
ходнерускіх і паўднёварускіх землях пачала ўкараняцца культурная тра-
дыцыя, якая ўспрымалася мясцовым насельніцтвам як чужая.

18. На працягу XIV–XVI стст. ва ўмо-
вах моцнай вярхоўнай улады і
адзінага заканадаўства ў ВКЛ фар-
міраваліся і замацоўваліся адмет-
ныя рысы гаспадарчай дзейнасці
мясцовага ўсходнеславянскага на-
сельніцтва; набывала аднастай-
насць бытавая культура; агуль-
ныя рысы назіраліся ў абрадах,
звычаях, народнай мастацкай
творчасці. Ажыўленне эканаміч-
най дзейнасці спрыяла з’яўленню
моцнага гарадскога саслоўя з яго
характэрным бытам.
Царква-крэпасць XVI ст. у в. Малое
Мажэйкава Лідскага раёна
Гродзенскай вобласці

19. Лідскі замак. 1396-1399 гг.
Істотныя змены адбываліся ў мове мясцовых жыхароў – яна набывала
рысы, уласцівыя новаму этнасу, а замацаванне яе ў якасці мовы дзяржаў-
най дакументацыі, заканадаўства і судаводства спрыяла яе лексічнаму ўз-
багачэнню. Пад уздзеяннем польскага культурнага фактару ў лексіку лі-
таратурна-пісьменнай мовы пранікала шмат слоў з польскай мовы і ся-
рэдневяковай латыні. Але мясцовыя народныя гаворкі захавалі шмат ста-
ражытнарускіх рысаў.
На скрыжаванні трох згаданых этнакультурных традыцый – усходне-
славянскай, балцкай і польскай – фарміравалася і этнічная самасвядо-
масць беларусаў. Большасць беларускіх магнатаў у XV–XVII стст. адмовіла-
ся ад роднай мовы і культуры і перайшла ў склад польскага этнасу.

20. Межы рассялення беларусаў
Значная частка насельніцтва былых заходнерускіх зямель не вылучала
сябе па этнічных прыкметах з жыхароў іншых рэгіёнаў былой Русі і да
канца XVIII ст. пераважна саманазывалася “рускімі” ці “русінамі”, адчуваю-
чы сябе спадчыннікамі агульнай усходнеславянскай культуры. Доўгі час
этнічная прыналежнасць атаясамлівалася з релігійнай: “рускі” азначала
праваслаўны ў адрозненне ад “польскі” – каталік. І толькі ў канцы ХІХ –
пачатку ХХ ст. тэрмін “Белая Русь” распаўсюдзіўся на ўсю беларускую эт-
нічную тэрыторыю, а за жыхарамі замацавалася назва “беларусы”.