Ένα εκπαιδευτικό πρόγραμα στο Μουσείο Ύδρευσης Θεσσαλονίκης

1. Υδάτινες διαδρομές
από το χτες στο σήμερα
Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα για το Μουσείο Ύδρευσης και
την Ιστορία της Θεσσαλονίκης
Δρ. Κανταρτζή Ευαγγελία
Σχολική Σύμβουλος Π.Ε. Θεσσαλονίκης
Παρουσίαση Βιβλίου της Μαρίας Ρεπούση (κ.ά)
Κέντρο Ιστορίας Θεσσαλονίκης
Οι μεγαλύτεροι πόλεμοι στο μέλλον θα γίνονται για το νερό

2. Τα τελευταία χρόνια πνέει ένας διαφορετικός άνεμος στα σχολεία
μας. Εκπαιδευτικά προγράμματα όπως ευρωπαϊκά προγράμματα,
περιβαλλοντικά, αγωγής υγείας, πολιτιστικά, πρόγραμμα Μελίνα,
Ευέλικτη Ζώνη πραγματοποιούνται στα σχολεία Α/θμιας και Β/θμιας
Εκπαίδευσης.

3. Υδάτινες διαδρομές
από το χτες στο σήμερα
Τη φετινή χρονιά στα σχολεία της Α/θμιας
Εκπαίδευσης γενικεύθηκε ένας θεσμός, ο
οποίος ήταν προαιρετικός μέχρι πέρυσι, ο
θεσμός της Ευέλικτης Ζώνης.
Το πρόγραμμα της Ευέλικτης Ζώνης δίνει νέα
πνοή στο σχολείο καθώς οι καινοτομίες που
εισάγει, βασίζονται στη διαφορετική
προσέγγιση των γνωστικών αντικειμένων, στις
επιλογές των θεμάτων, στα μέσα, στα υλικά
αλλά το σπουδαιότερο στην αλλαγή ρόλων
τόσο των εκπαιδευτικών όσο και των
μαθητών/τριών.

4. Υδάτινες διαδρομές
από το χτες στο σήμερα
Εξάλλου η φιλοσοφία της ζώνης αυτής είναι
άρρηκτα δεμένη και συνυφασμένη με τα νέα
προγράμματα σπουδών, τα λεγόμενα
Διαθεματικά αλλά και με τα νέα σχολικά
εγχειρίδια, τα οποία περιμένουμε από το
επόμενο σχολικό έτος.
Τα νέα σχολικά εγχειρίδια προβλέπουν την
εκπόνηση σχεδίων εργασίας, μέθοδο διδακτική
που συνδέεται με την ευέλικτη ζώνη.

5. Υδάτινες διαδρομές
από το χτες στο σήμερα
• Το εκπαιδευτικό αυτό πρόγραμμα , είναι ένα
πρόγραμμα που στηρίζεται στην νέα πρόταση
που εισάγεται με τα Διαθεματικά Αναλυτικά
Προγράμματα, δηλαδή την προσέγγιση της
γνώσης με διαθεματικό τρόπο.

6. • Διαθεματικότητα είναι ο τρόπος
οργάνωσης του ΑΠ που καταργεί τα
διακριτά μαθήματα και αντιμετωπίζει τη
γνώση ως ενιαία ολότητα την οποία
προσεγγίζει μέσα από τη συλλογική
διερεύνηση θεμάτων, ζητημάτων και
προβλημάτων που παρουσιάζουν
ενδιαφέρον με το κριτήριο των μαθητών.

7. • Διεπιστημονικότητα είναι ο τρόπος
οργάνωσης του ΑΠ που διατηρεί τα
διακριτά μαθήματα ως πλαίσιο επιλογής
και διάταξης της σχολικής γνώσης αλλά
επιχειρεί με πολλούς τρόπους να
συσχετίσει μεταξύ τους το περιεχόμενο
των διακριτών μαθημάτων

8. Τα βασικά χαρακτηριστικά του
προγράμματος.
Απευθύνεται σε μαθητές Δημοτικού (Γ, Δ, Ε, ΣΤ
τάξεων) και Γυμνασίου.
Το θέμα του είναι η Ιστορία της ύδρευσης της
Θεσσαλονίκης, ταυτόχρονα όμως είναι ένα
πρόγραμμα Τοπικής Ιστορίας, που διερευνά την
ιστορία της πόλης από τα μέσα του δεύτερου
μισού του 19ου αιώνα.
Βασίζεται στις σύγχρονες προσεγγίσεις της
μουσειακής εκπαίδευσης και της οργάνωσης
εκπαιδευτικών προγραμμάτων.

9. Υδάτινες διαδρομές
από το χτες στο σήμερα
To πρόγραμμα μπορεί να χρησιμοποιηθεί
στα πλαίσια της Ευέλικτης Ζώνης.
Στα πλαίσια άλλων μαθημάτων ως
διαθεματική δραστηριότητα.
Αξιοποίηση των διδακτικών επισκέψεων

10. Υδάτινες διαδρομές
από το χτες στο σήμερα

11. Υδάτινες διαδρομές
από το χτες στο σήμερα
Θεματολογία του είναι η ιστορία της ύδρευσης της
Θεσσαλονίκης.
Ειδικότεροι στόχοι του προγράμματος:
• Καλλιέργεια θετικών στάσεων και αντιλήψεων
προς το περιβάλλον
• Οικολογική αντίληψη

12. Το πρόγραμμα οργανώνεται σε τρεις φάσεις:
• Η πρώτη φάση έχει χώρο το σχολείο. Οι
μαθητές κατατοπίζονται και προσπαθούν
να κατανοήσουν τις εξελίξεις ανάμεσα στην
ύδρευση και την ιστορία της πόλης.
Τόπος: Θεσσαλονίκη.
• Χρόνος: το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα

13. Οι μαθητές σε αυτή τη φάση προετοιμάζονται
για την επίσκεψη στο μουσείο.
Το υλικό που χρησιμοποιείται :
είναι ιστορικές πηγές (γραπτές, οπτικές, προφορικές)
Πληροφοριακό/εκπαιδευτικό υλικό

14. Οι στόχοι της φάσης αυτής είναι:
Να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές τις αλλαγές που
έχουν γίνει στην υδροδότησης της πόλης και στις
ανθρώπινες συνήθειες αναφορικά με το νερό
Να αισθανθούν τις δυσκολίες που είχαν οι άνθρωποι σε
παλαιότερες εποχές για να έχουν το αγαθό αυτό
Να συνδέσουν την ιστορία της ύδρευσης μιας πόλης με
το φυσικό αλλά ταυτόχρονα και ιστορικό της περιβάλλον
Να εννοιολογήσουν την «άντληση» μια από τις βασικές
έννοιες για την κατανόηση της ιστορίας της ύδρευσης

15. Η φάση περιλαμβάνει πέντε
θεματικές ενότητες:
Οι φωτογραφίες λένε
Η διήγηση της γιαγιάς
Το νερό στην πόλη της Θεσσαλονίκης
Το ποτάμι του χρόνου
Η έννοια της άντλησης

16. Οι ενότητες αναπτύσσονται σε 1-3 διδακτικά δίωρα ή και σε
περισσότερα για όσους/ες επιθυμούν να εργαστούν
περισσότερο
• Χρήση πηγών
• Συμμετοχική και ενεργητική
προσέγγιση της γνώσης
• Τα ΔΕΠΠΣ στις προτεινόμενες
μεθοδολογικές προσεγγίσεις
προτείνουν την διερευνητική και
ανακαλυπτική προσέγγιση που
απαιτούν δραστηριοποίηση των
μαθητών/τριών και τις επισκέψεις στο
περιβάλλον (βιωματική προσέγγιση)

19. Β΄ΦΑΣΗ (Εξερεύνηση του Μουσείου
Ύδρευσης
Η εξερεύνηση γίνεται σε τρία
επίπεδα
Αρχιτεκτονική και θέση του
Μουσείου
Εσωτερικό του Μουσείου
Ύδρευσης (μηχανές)
Υπαίθρια εκθέματα του
Μουσείου

20. Στόχοι της Β΄ φάσης
Να αντιληφθούν οι μαθητές/τριες την παλαιότητα-
αυθεντικότητα του κτιρίου και των εγκαταστάσεών του
Να συνειδητοποιήσουν το πέρασμα από την ατμοκίνηση
στην πετρελαιοκίνηση και στη συνέχεια στην ηλεκτροκίνηση,
συσχετίζοντάς το με την αύξηση των αναγκών της πόλης σε
νερό και την τεχνολογική εξέλιξη
Να κατανοήσουν βιωματικά την έννοια της «άντλησης»
μέσα από το χειρισμό τριών διαφορετικών τρόπων άντλησης
του νερού: της τουλούμπας, της περιστροφικής αντλίας και
του Κοχλία του Αρχιμήδη

21. Οι θεματικές ενότητες είναι:
Θέση Μουσείου Ύδρευσης-Αρχικές
Εγκαταστάσεις (Αρχιτεκτονική)

22. Άντληση-Μετατροπή Ενέργειας-
Μηχανές

23. Μεταφορά και Αποθήκευση πόσιμου νερού-
Διαχείριση πόσιμου νερού (Τα κατάλοιπα του
χρόνου)

24. Γ΄Φάση (επιστροφή στο σχολείο)
• Στόχοι μεταγνωστικοί (αξιοποίηση των
γνώσεων που απόκτησαν οι μαθητές/τριες
κατά τη διάρκεια των προηγούμενων
φάσεων)
• Διαθεματικές προεκτάσεις

25. Πρώτος άξονας μελέτης είναι
«Το νερό στην ιστορία και την παράδοση»

26. Το νερό μέσα από τους μύθους και τις παραδόσεις
Γλώσσα Αισθητική Αγωγή
Λογοτεχνία

27. Τεχνολογία
Θρησκευτικά
Μ. Περιβάλλοντος

28. Παραδοσιακά επαγγέλματα
Γλώσσα
Θεατρική Αγωγή
Κ. και Π. Αγωγή

29. Νερό και έργα ανθρώπων
Γεωγραφία
Γλώσσα Τοπική Ιστορία
Μουσική

30. Το νερό πηγή έμπνευσης
Εικαστικά
Γλώσσα Λογοτεχνία
Τεχνολογία

31. Δεύτερος θεματικός άξονας
«Το νερό σήμερα»
Στόχος του άξονα αυτού είναι η καλλιέργεια
οικολογικής συνείδησης
Να συνειδητοποιήσουν οι μαθητές/τριες την
απόλυτη ανάγκη της προστασίας της φύσης και
του νερού, που αποτελεί στοιχείο της, να
υιοθετήσουν στάσεις ζωής και να αναλάβουν
πρωτοβουλίες που θα συμβάλουν στην
προστασία της ποιότητας του νερού και τη
σωστή διαχείρισή του.

32. Το νερό στη φύση
Μαθηματικά
Γλώσσα

33. Γλώσσα
Νερό, φυσικός πόρος σε ανεπάρκεια
Γεωγραφία Θρησκευτικά
΄Διαχείριση πληροφορίας
Κ. και Π. Αγωγή

34. Ο κύκλος του νερού Φυσική
Εικαστικά
Μ. Περιβάλλοντος

35. Ανθρώπινες παρεμβάσεις στον κύκλο του νερού
Περιβαλλοντική Αγωγή
Γεωγραφία
Μαθηματικά
Φυσική
Κ. Κι Π. Αγωγή
Γλώσσα
Μ. Περιβάλλοντος

36. Γη, μικρός και ευάλωτος πλανήτης
Λογοτεχνία
Περιβαλλοντική Αγωγή

37. Επεξεργασία πόσιμου νερού
Φυσική
΄Νέες Τεχνολογίες
Γλώσσα
Κ. Κι Π. Αγωγή

38. Εξοικονόμηση νερού
Μαθηματικά
Γλώσσα

39. Δίκτυο αποχέτευσης
΄Χρήση πληροφορίας
Γλώσσα