Էկոլոգիա

1. Կենսոլորտ
Երկրի արտաքին թաղանթը պատող կենդանի օրգանիզմները և
նրանց միջավայրը կազմում է կենսոլորտը: Այն ախշարհագրական
թաղանթում տարածվում է քարոլորտի վերին շերտում (մինչև 4-5
կմ), մթնոլորտում մինչև օզոնի շերտը (25-30 կմ), իսկ ջրոլորտում
ամբողջությամբ:

2. Տրամաբանական է, որ կենդանի օրգանիզմները միանգամից
չեն առաջացել, այլ միլիարդավոր տարիների ընթացքում:
Սկզբում առաջացել են պարզագույն օրգանիզմները`
մանրէները, հետո ստորակարգ բույսերը`բակտերիաներն ու
ջրիմուռները, ապա բարձրակարգ բույսերը, և հետո
կենդանիները:
Կենսոլորտի առաջացումն ու զարգացումը գիտության մեջ դեռ
չբացահայտված հարցեից է: Ըստ վարկածների` կյանքն
առաջացել է օվկիանոսում` աբիոտիկ տարրերի սինթեզի
գործընթացում:

3. Երկրի վրա գոյություն ունի մոտ 1,3 մլն կենդանատեսակ և մոտ 0,4
մլն բուսատեսակ: Ցամաքում գտնվում է բույսերի և կենդանիների
92-93%-ը, որտեղ նրանզ կազմում են կենսազանգվածի 99%-ը, իսկ
համաշխարհային օվկիանոսում գերակշռում է կենդանիների
կենսազանգվածը: Օրգանիզմները կարողանում են զարգանալ և
պահպանել իրենց գոյությունը միմյանց և շրջապատի հետ
փոխկապակցված լինելու շնորհիվ: Օր.` բույսերը անօրգանական
նյութերից օրգանական նյութեր ստեղծելու ընթացքում արտադրում
են նաև թթվածին: Նրանց անհրաժեշտ է
ջուր, սննդանյութ, ածխաթթու գազ, ջերմություն և լույս:

4. Բուսակեր կենդանիները սնվում են բույսերով, իսկ
գիշատիչները`միմյանցով: Մանրէները քայքայում են բույսերի ու
կենդանիների մնացորդները, վերամշակում և նորից պիտանելի
դարձնում, առանց որի Երկիրը վաղուց ծածկված կլիներ մնացորդներից
կուտակվող օրգանական նյութերի մեծ զանգվածով, կյանքի հետագա
զարգացման համար պայմաններ էլ չէին լինի:Բույսերը նաև կատարում
են լուսասինթեզ`ստեղծելով օրգանական նյութեր, ընթացքում, որի
ընթացքում օդից կլանում են ածխաթթու գազ և արտազատում
թթվածին:

5. Օրգանզիզմների ու ջրոլորտի կապը
Օրգանիզմներն ունեն մեծ ազդեցություն Համաշխարհային օվկիանոսի
վրա: Նրանք ապրում են այնտեղ և ջրում ապրող օրգանզիմները
ներշնչելով ջրի թթվածինը, ջրի մեջ արտաշնչում են ածխաթթու գազ: Իսկ
ծովերում ապրող օրգանիզմները ջրից վերցնում են քիմիական նյութեր,
աղեր և ոչ միայն սնվում են դրանցով, այլ նաև կառուցում են իրեն
կմախքնրն ու խեցիները: Օրգանզիմները ջրոլորտի վրա ազդում են նաև
բույսերի ու կենդանիների մահացումից առաջացած նստվածքների
միջոցով, որոնց կուտակումից ջրի հատակում առաջանում են
օրգանական նստվածքներ: Կան մանրէներ, որոնք ապրելով ջրային խոր
ավազաներում կարողանւմ ն փոխել ջրի քիմիական հատկությունները:
Օրգանիզմները ուն են նաև մեծ դեր հողառաջացման պրոցեսում: Իսկ
քարոլորտում օրգանիզմների ազդեցությունը խորը և բազմակողմանի է:
Այն մեծ է քարոլորտի վերին շերտոը կազմող երկրակեղևի վրա:
Երկրակեղևի տարբր խորություններում օրգանիզմներ մնացորդներից
առաջանում են նստվածքային ապարներ` նավթ, ածուխ, բնական գազ...