Քիմիան կենդանի օրգանիզմներում

1. Վ Ի Կ Տ Ո Ր Ի Ա Մ Ի Կ Ա Ի Լ
ՔԻՄԻԱՆ ԿԵՆԴԱՆԻ
ՕՐԳԱՆԻԶՄՆԵՐՈՒՄ

2. Ի՞ՆՉ Է ՔԻՄԻԱՆ
Քիմիան գիտություն է, որն ուսումնասիրում է
մեզ շրջապատող մարմինների ու առարկաների
բաղադրությունն ու տարրերը: Դրանով զբաղվել
են դեռ շատ վաղ ժամանակներից: Քիմիան
կարևոր դեր է խաղում ուրիշ մեծ
գիտություններում, օրինակ՝ ֆիզիկան,
երկրաբանությունը, աստղագիտությունը,
կենսաբանությունը և այլն: Քիմիան գտնվում է
ոչ միայն բնության մեջ, այլ նաև մեր մոտիկ
շրջապատում: Քիմիական երևույթներ են տեղի
ունենում նույնիսկ մարդու օրգանիզմում:

3. ՔԻՄԻԱՆ ԿԵՆԴԱՆԻՆԵՐՈՒՄ
Շատ մարդիկ կարծում են, որ քամելեոնները
իրենց մաշկի գույնը փոխում են շրջակա
միջավայրում թաքնվելու համար, բայց նրանք
սովորաբար օգտագործում են այդ
հնարավորությունը ուրիշ նպատակների համար:
Եթե կենդանին տաք է զգում, բաց երանգների
գույներ է ընդունում, որպեսզի սառի: Եթե մրսում
է, մուգ գույներ է բաց թողնում, որ կարողանա
ջերմություն կլանել: Քամելեոնները նաև այս
հատկությունը օգտագործում են մյուս
քամելեոնների հետ հաղորդակցվելու համար:

4. ՔԻՄԻԱՆ ԿԵՆԴԱՆԻՆԵՐՈՒՄ
Քաելեոնների մաշկի վերևի
շերտը թափանցիկ է: Ամեն
շերտում գտնվում են տարբեր
գույների նյութեր, որոնք
լինում են յուրաքանչյուր
բջջում և չեն երևում: Երբ
քամելեոնը ուզում է գույնը
փոխել, նյութերն
ընդահարձակվում են:
Այդպես քամելոնը կարող է
ստանալ շատ տարբեր
խառնուրդներ:

5. ՔԻՄԻԱՆ ԲՈՒՅՍԵՐՈՒՄ
Բույսերը կարողանում իրենքն
իրենց սնունդը ստեղծել լույսից,
ջրից և ածխաթթու գազից: Այդ
քիմիական երևույթը կոչվում է
ֆոտոսինթեզ: Ածխաթթու գազը
անցնում է տերևների փոքր
անցքերով, ջուրը կլանվում է
արմատներից, և Արեգակի լույսը
հավաքվում է բույսի տերևներով:
Տերևը կազմված է շատ փոքր
բջջներից, որոնց մեջ կան
քլորոպլաստներ:
Քլորոպլաստները կատարում են
ֆոտոսինթեզ, որի ընթացքում
ստացվում է բույսի սնունդը՝
գլյուկոզա:

6. ՔԻՄԻԱՆ ԲՈՒՅՍԵՐՈՒՄ
Գոյություն ունեն ուրիշ տեսակի
բույսեր: Դրանք գիշատիչ բույսերն
են, որոնք ուտում են ճանճեր,
միջատներ և փոքր կենդանիներ:
Գիշատիչ բույսերն էլ են սնունդ
ստանում ֆոտոսինթեզից, բայց իրենց
հիմնական վիտամինների աղբյուրը
միսն է: Դրանք նույնպես
օգտագործում են քիմիան սնունդ
ստանալու համար: Երբ ճանճը
մոտենում է գիշատիչ բույսին և
նստում վրան, տերևները
միանգամից փակվում են և քայքայող
նյութերով մարսում ճանճին:

7. ՔԻՄԻԱՆ ՄԱՐԴԿԱՆՑ
ՄԵՋ
Քիմիական ռեակցիաներ են նաև կատարվում
մարդկանց օրգանիզմներում: Ամեն օր մեր
օրգանիզմում կատարվում են բազմաթիվ
փոփոխություններ: Օրինակ՝ մարսողությունը:
Մարսողության ժամանակ մարդու սնունդը
քայքայվում է հատուկ քիմիական նյութերով:
Սննդի պետքական նյութերը քայքայվում են և
ստացվում է էներգիա, որը մենք ամեն օր
օգտագործում ենք մեր գործունեության մեջ: