1. Καλώς ήλθατε στην Καστοριά
Από την πρώτη στιγμή που αντικρίζεις την Καστοριά, σε υποδέχεται η όμορφη
εικόνα μιας πόλης αμφιθεατρικά κτισμένης που καθρεφτίζεται στα νερά της
λίμνης. Πάνω ακριβώς από την παραλία απλώνεται η πιο παραδοσιακή και
αρχοντική συνοικία της Καστοριάς, το Ντολτσό. Συναντάμε πολλά αρχοντικά,
χαρακτηριστικής αρχιτεκτονικής, τα ψηλά παράθυρα και τους εξώστες.
Ξεχωρίζουν ανάμεσά τους το αρχοντικό των αδερφών Εμμανουήλ, το αρχοντικό
Νατζή, το αρχοντικό Μπασσάρα, το αρχοντικό Αιβάζη, το αρχοντικό Σκούταρη,
άλλα αναπαλαιωμένα και άλλα μισογκρεμισμένα. Ενδιαφέρον επίσης
παρουσιάζουν και οι εκκλησίες της Καστοριάς (που στην ακμή της είχε φτάσει
τις 79), χτισμένες οι περισσότερες κατά την Βυζαντινή περίοδο.

2. Η ΞΕΝΑΓΗΣΗ ΣΤΟΝ ΤΟΠΟ ΜΑΣ
ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ
ΜΟΥΣΕΙΟ
Για να επισκεφτεί κανείς το μουσείο αυτό, θα πρέπει να κατευθυνθεί στον λόφο Ξενία.
Περίπου 550 φορητές εικόνες άριστα συντηρημένες, γλυπτά, ψηφιδωτά, ξυλόγλυπτα και
εκκλησιαστικά αντικείμενα, όπως χειρόγραφα και λειτουργικά σκεύη από τον 12ο μέχρι
τον 17ο αιώνα, είναι τα κειμήλια που κοσμούν το μουσείο. Οι συλλογές των Βυζαντινών
Αγιογραφιών προέρχονται από τους Βυζαντινούς και Μεταβυζαντινούς ναούς της
πόλης, και θεωρούνται από τις πιο ολοκληρωμένες και καλά διατηρημένες στον κόσμο.
Από τα σημαντικότερα εκθέματα είναι οι εικόνες του Προφήτη Ηλία (12ο αι.), του Αγίου
Νικολάου (12ο αι.) και του Παντοκράτορα (14ο αι.).

3. ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟ
ΜΟΥΣΕΙΟ
Το αρχοντικό του Νεράντζη Αϊβάζη του 17ου αιώνα, είναι ο χώρος που στεγάζεται
το μουσείο που αναπαριστά το παραδοσιακό Καστοριανό σπίτι, τόσο σε χώρους όσο
και σε αντικείμενα οικιακής χρήσης. Όσο αφορά τα εκθέματα: ο καλός οντάς, η
κρεββάτα, το καλοκαιρινό καθημερινό δωμάτιο, το κελάρι, και το ζυμωτήριο είναι οι
χώροι του αρχοντικού που μπορεί να περιηγηθεί ο επισκέπτης. Τα βιτρό στα
τζάμια, τα σκαλισμένα ταβάνια και οι τοιχογραφίες με θέματα από την
Κωνσταντινούπολη δείχνουν τις επιρροές των Καστοριανών εμπόρων, που
ταξίδευαν ανά τον κόσμο. Και φυσικά δεν παραλείπεται το σημαντικότερο στοιχείο
αναφοράς στην μοναδική αυτή πόλη, η γουνοποιία.

4. ΜΟΥΣΕΙΟ
ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ
ΑΓΩΝΑ
Το Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα είναι ένα νεοϊδρυθέν μουσείο στη πόλη της
Καστοριάς. Αποτελεί έναν μουσειακό χώρο που φιλοξενείται σε παραδοσιακή οικία
μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής, ένα αρχοντικό του 18ου αιώνα, που αποτελούσε την
οικία του Αναστασίου Πηχιών, Έλληνα Μακεδόνα αγωνιστή που έδρασε στη
περιοχή του καζά Καστοριάς στα τέλη του 19ου αιώνα.

5. ΚΕΡΙΝΩΝ
ΟΜΟΙΩΜΑΤΩΝ
Το Μουσείο βρίσκεται κοντά στην πλατεία του Μαυροχωρίου. Συγκροτείται από δύο
μεγάλα και νεόδμητα κτίρια, τοπικής νεοκλασικής αρχιτεκτονικής. Το καθένα απ’ αυτά
αποτελείται από τρεις ορόφους, που έχουν εντός τους πάμπολλα, ποικίλα κι
ενδιαφέροντα εκθέματα. Εντυπωσιακή είναι η αναπαράσταση του παραδοσιακού γάμου
με τα κέρινα ομοιώματα του γαμπρού, της νύφης, του παπά, της μουσικής κομπανίας,
του φωτογράφου, κ. ά. Εξίσου εντυπωσιακές είναι και οι κέρινες μορφές των
προϊστορικών ανθρώπων, που κατοικούσαν πριν χιλιάδες χρόνια και ψάρευαν στη λίμνη
της Καστοριάς. Ανάμεσα στα δύο κτίρια του Μουσείου υπάρχει μία μεγάλη τετράγωνη
αυλή, που έχει ολόγυρά της αναπαραστάσεις μαγαζιών της παλαιάς εποχής, μαζί με τα
κέρινα ομοιώματα των επαγγελματιών που τα επάνδρωναν και τα λειτουργούσαν.

6. ΣΠΗΛΙΑ
ΤΟΥ
ΔΡΑΚΟΥ
Κάνοντας ο επισκέπτης το μικρό γύρω της λίμνης, στη βόρεια πλευρά της
χερσονήσου, συναντά την σπηλιά του Δράκου. Δίπλα ακριβώς από την σπηλιά,
είναι χτισμένο το ξωκλήσι του Αγίου Νικολάου πάνω στα βράχια. Η παράδοση
θέλει την σπηλιά, να είναι ένα χρυσορυχείο το οποίο φύλαγε, άγρυπνος
φρουρός ένας δράκος. Η είσοδος του σπηλαίου ανακαλύφθηκε το 1954, ενώ η
χαρτογράφηση του έγινε το 1968. Το μεγαλύτερο βάθος από την είσοδο
φτάνει τα 18 μ. και η θερμοκρασία μέσα σε αυτό, δεν ξεπερνάει τους 18ο C, με
μέση θερμοκρασία τους 16ο C. Η περιγραφή του εσωτερικού της σπηλιάς
είναι: 10 αίθουσες διαφόρων διαστάσεων, 7 υπόγειες λίμνες και 5 σήραγγες.
Κατά την περίοδο των εργασιών που έγιναν στο σπήλαιο, ανακαλύφθηκαν
οστά, αρκούδας των σπηλαίων, που χρονολογούνται 10.000 χρόνων.

7. ΛΙΜΝΑΙΟΣ
ΟΙΚΙΣΜΟΣ
Λίγα μόλις χιλιόμετρα έξω από την πόλη της Καστοριάς, σε ένα μικρό παραλίμνιο
χωριό, το Δισπηλιό, υπάρχει η αναπαράσταση του Νεολιθικού Λιμναίου Οικισμού. Το
1932, όταν η στάθμη της λίμνης είχε πέσει αρκετά, οι κάτοικοι του χωριού Δισπηλιού,
είδαν στις όχθες της, διάφορα αντικείμενα που τους προκάλεσαν την προσοχή έτσι,
κάλεσαν ειδικούς, προκειμένου να μάθουν, τι ήταν όλα αυτά. Το 1992, ο καθηγητής Γ.
Χουρμουζιάδη, ξεκινά συστηματική έρευνα, που φέρνει στο φως, περισσότερα ευρήματα
και την αναπαράσταση του οικισμού σε πραγματικές διαστάσεις. Σημαντικό εύρημα,
θεωρείται το υπόλειμμα του μονόξυλου, βάρκα που χρησιμοποιούσαν οι κάτοικοι της
Νεολιθικής Περιόδου, η οποία είναι πανομοιότυπη με αυτό το είδος βάρκας, που
χρησιμοποιείται από τους Καστοριανούς ακόμη και σήμερα. Στην περιοχή ‘νησί’
φιλοξενούνται το πρώτο οικομουσείο της χώρας μας καθώς, κι ένας μουσειακός χώρος
με εκθέματα από τις ανασκαφές, που έγιναν εκεί. Από τα σημαντικότερα εκθέματα είναι
οι καλύβες πάνω στις πασσαλόπηκτες πλατφόρμες, οι οποίες είναι σε φυσικό μέγεθος
όπως και κάποια αγγεία, χύτρες, καλάθια και μία βάρκα.

8. ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ
Η Παναγία η Μαυριώτισσα
Μόλις 4 χλμ., από την πόλη της Καστοριάς, στο ανατολικό
άκρο της χερσονήσου, είναι χτισμένη από το 1081 – 1118, η μονή
της Παναγίας της Μαυριώτισσας. Χτισμένη στα χρόνια του
Αλέξιου Α’ Κομνηνού, η μονή προσέλκυε το θρησκευτικό
ενδιαφέρον πολλών αξιωματούχων του Βυζαντίου. Όσον αφορά
την τοποθεσία, βρίσκεται σε σημείο όπου υπάρχει εύκολη
πρόσβαση τόσο από την λίμνη όσο και από την στεριά. Ήταν
τόπος στρατηγικής σημασίας με ουσιαστικό ρόλο σε όλες τις
φάσεις της ιστορίας της Καστοριάς. Οι σημαντικότερες
αναπαραστάσεις της μονής είναι η Σταύρωση και η κοίμηση της
Θεοτόκου.
Η μονή των Αγίων Στον Μελισσότοπο, ένα μικρό χωριό μόλις λίγα χιλιόμετρα από τη
Αναργύρων πόλη της Καστοριάς, πάνω σε ένα κατάφυτο ύψωμα της περιοχής,
είναι χτισμένο το μοναστήρι των Αγίων Αναργύρων. Η ιστορία της
μονής ξεκινάει το 1080, εποχή που μπορεί να την ορίζει ως την
αρχαιότερη του νομού. Τα πρώτα χρόνια της ίδρυσης της,
θεμελιωμένη επί της δυναστείας των Κομνηνών, το μοναστήρι ήταν
αφιερωμένο στον Άγιο Παντελεήμονα, μετά την άλωση της
Κωνσταντινούπολης όμως τιμάτε και η μνήμη των Αγίων Αναργύρων.
Τα κτίσματα της σημερινής μονής ανεγείρονται το 1858, ενώ στο
τέμπλο υπάρχουν εικόνες του 1763. Άξια λόγου είναι η μεγάλη
βιβλιοθήκη της μονής που φιλοξενούσε μοναδικά χειρόγραφα και
βιβλία. Το μεγαλύτερο μέρος αυτής της θρησκευτικής και ιστορικής
κληρονομιάς κάηκε σε μία μεγάλη πυρκαγιά το 1947.

9. ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟ ΔΑΣΟΣ ΝΟΣΤΙΜΟΥ
Το 1935 στην ευρύτερη περιοχή του χωριού Νόστιμο, οι
κάτοικοι διαπίστωσαν την ύπαρξη απολιθωμένων κορμών,
θαλάσσιων ειδών καθώς και, φυτών και ζώων που ζούσαν
στην περιοχή, προφανώς κάποια χρόνια πριν. Μετά από
ανασκαφές και έρευνα που διεξήχθη στην περιοχή για πρώτη
φορά το 1997, από τον καθηγητή Γεωλογίας Ε. Βελιτζέλο,
ήρθαν στην επιφάνεια, τα απολιθώματα μιας εποχής 20
εκατομμυρίων χρόνων. Όλα τα ευρήματα που ήρθαν στο φως,
μας δείχνουν πως στην περιοχή εξεράγει ηφαίστειο και η λάβα
του κάλυψε όλο το οικοσύστημα της. Αναφέροντας κάποια από
τα ευρήματα, θα πρέπει να σημειώσουμε το απολιθωμένο
δόντι, που άνηκε σε πολύ μεγάλο προϊστορικό φυτοφάγο ζώο
και το δόντι ενός καρχαρία που υπολογίζεται πως είχε μήκος,
μετάξι 20 και 25 μ.. Άξιοι λόγου είναι οι κορμοί των δέντρων,
φοινίκων και άλλων τροπικών ειδών, οι διάφοροι θαλάσσιοι
οργανισμοί όπως, μύδια, αστερίες, κογχύλια και πολλά είδη
σπονδυλωτών. Τα απολιθώματα ορίζουν την περιοχή την
οποία σήμερα βρίσκονται βουνά και οροσειρές ως
παραθαλάσσια, πριν από 20,000,000 χρόνια. Τα ευρήματα του
απολιθωμένου δάσους εκτίθενται στο μικρό σχολείο του
χωριού που λειτουργεί σαν μουσείο.

10. Προφήτης Ηλίας
Χώρος αναψυχής με γήπεδα και παιδικές
χαρές γύρω από την ομώνυμη εκκλησία.
Μοναδική θέση με θέα την λίμνη, καφετέρια,
περίφραξη με παγώνια και άλλα πτηνά.
Μονή Αγίου Αθανασίου
H Μονή Αγίου Αθανασίου Ζηγκόβιστας βρίσκεται
ανάμεσα στα χωριά Δαμασκηνιά, Σπήλιος και
Άγιος Ηλίας, 20 χιλιόμετρα νότια της Καστοριάς
και 1 χλμ από το χωριό Άγιος Ηλίας. Το
καθολικό της μονής είναι ένας μικρός ναός,
μονόχωρος, λιθόκτιστος και λιθοσκεπής.
Σύμφωνα με γραπτές μαρτυρίες χτίστηκε το
1629 και ανακαινίστηκε τον 18ο αιώνα.

11. • Θ. Θεοδώρου
• Β. Αβραμίδης
• Ζ. Κουρτίδου