Εργασία των μαθητών του Γυμνασίου Σ.Σ.Μουριών που παρουσιάστηκε στο 1ο Μαθητικό Συνέδριο

1. ...ΟΠΩΣ ΤΗ ΔΙΗΓΟΥΝΤΑΙ ΟΙ
ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΞΩΚΛΗΣΙΑ
ΤΗΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΜΑΣ
Η Β' ΤΑΞΗ ΤΟΥ
ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ Σ.Σ.ΜΟΥΡΙΩΝ…
...ΣΑΣ ΠΡΟΣΚΑΛΕΙ ΣΕ ΕΝΑ
ΤΑΞΙΔΙ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ...

2. Το σχολείο μας

3. Το Μπέλες όπως φαίνεται από την αυλή
του σχολείου

4. Ο ΤΟΠΟΣ
Το λεκανοπέδιο των Μουριών βρίσκεται στο
βόρειο τμήμα του νομού Κιλκίς, στα
ελληνοσκοπιανά σύνορα. Στο βόρειο τμήμα
δεσπόζει το όρος Κερκίνη (όπως είναι γνωστό
από την αρχαιότητα, Θουκυδίδης Β,98) ή
Μπέλες όπως το ξέρουν οι περισσότεροι.
Η λέξη αυτή μπορεί να σημαίνει 2 πράγματα:
α) ωραίο βουνό (bella montagna) και είναι
βλάχικης προέλευσης
β) λευκό βουνό και είναι σλαβικής προέλευσης

5. Το όρος Μπέλες, χαρακτηρισμένο ως Βοτανικός
Παράδεισος (GR 1260001 ), συμπεριλαμβάνεται
στις περιοχές NATURA 2000

6. Η λίμνη Δοϊράνη στα δυτικά (μέγιστο βάθος 4μ)
σχηματίστηκε κατά την Προπαγετώδη Γεωλογική
Περίοδο και σήμερα ανήκει κατά το 1/3 στην
Ελλάδα και κατά τα 2/3 στην ΠΓΔΜ. Αποτελεί
κατάλοιπο της αρχαίας (και μεγαλύτερης) λίμνης
Πρασιάδας (σύμφωνα με μία ερμηνεία από το
πράσινο χρώμα που έδιναν στα νερά της τα δέντρα
και οι καλαμιές). Στην αρχαιότητα, σύμφωνα με
τον Ηρόδοτο, στην περιοχή αυτή κατοικούσαν οι
Δόβηρες, πολεμικός θρακιώτικος λαός. Από
αυτούς προέρχεται και η σημερινή ονομασία της
λίμνης
(Δοβηράνη – Δοβηράν – Δοϊράν και τελικά
Δοϊράνη). Είναι η πιο καθαρή λίμνη της Ευρώπης
με μηδενική ρύπανση.

7. Η θέση του σχολείου μας στο χάρτη
δίπλα στα σύνορα

8. Από την πόλη Δόβηρο πέρασε με τα
στρατεύματά του ο βασιλιάς της Θράκης
Σιτάλκης, κατά την εκστρατεία του εναντίον
του βασιλιά της Μακεδονίας Περδίκκα Β’
(452-413 πΧ). Από την περιοχή φαίνεται ότι
είχε και ο Ξέρξης την εποχή των περσικών
πολέμων.
Κατά τη βυζαντινή περίοδο αναφέρεται ως μία
από τις 32 πόλεις του θέματος του Ιλλυρικού.

9. Ο καταρράκτης του Μπέλες
και το μονοπάτι που οδηγεί σε αυτόν

10. Ήδη το 342 μ.Χ. ο Χριστιανισμός έχει διαδοθεί
στην περιοχή, αφού εκεί υπάρχει η Επισκοπή
Δοβήρου (υποκείμενη στο Μητροπολίτη
Θεσσαλονίκης). Μόνο 3 ονόματα επισκόπων
μας έχουν διασωθεί:
Γερόντιος, έλαβε μέρος στη Σαρδική Τοπική
Σύνοδο (342-343μΧ)
Λουκιανός, έλαβε μέρος στην Γ' Οικουμενική
Σύνοδο της Εφέσου (431μΧ)
Ευσέβιος, έλαβε μέρος στη ληστρική σύνοδο
της Εφέσου (449μΧ).

11. Οι χαρακτηριστικές ψαράδικες βάρκες
στη λίμνη Δοϊράνη

12. Την περίοδο της τουρκοκρατίας η
περιοχή της Δοϊράνης ήταν ιδιαίτερη
κτήση του Σουλτάνου, άρα αυτός έπαιρνε
το 80% από την παραγωγή της περιοχής.
Η πόλη της Δοϊράνης βρισκόταν σε
σημείο που σήμερα ανήκει στα Σκόπια
και κατοικούνταν από Οθωμανούς,
Έλληνες και Σλάβους. Αυτοί πλούτιζαν
από την αλιεία καθώς τα νερά της λίμνης
ήταν γεμάτα ψάρια ή από την
καλλιέργεια των εδαφών που ποτίζονταν
από τα νερά της.

13. Μαγική η εικόνα της λίμνης
κάθε στιγμή της ημέρας

14. Η περιοχή του λεκανοπεδίου των Μουριών
δοκιμάστηκε σκληρά στη διάρκεια των
Βαλκανικών πολέμων.
Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος στο Σιδηροδρομικό Σταθμό Δοϊράνης
(24 Ιουνίου 1913)

15. Στις 22 Ιουνίου 1913 ο επίσκοπος Φώτιος
κλήθηκε στο βουλγαρικό διοικητήριο της
Δοϊράνης δήθεν προς συνεννόηση. Εκεί του
ανακοινώθηκε ότι είναι αιχμάλωτος, αυτός και
οι είκοσι πρόκριτοι της πόλης και θα
οδηγηθούν στη Σόφια.
Ο Φώτιος απάντησε τα εξής:
«Προβλέπω τους σκοπούς σας, αλλά αυτό δεν
με πτοεί. Ας καταλάβει ο ελληνικός στρατός
την Δοϊράνη και ας λείψω εγώ. Θα βρεθούν
χίλιοι άλλοι Έλληνες επίσκοποι για να
συμπληρώσουν την έλλειψή μου. Δεν πρέπει
να λησμονάτε ότι εμείς συνεχίζουμε το μέγα
έργο του Πατριάρχου μας Γρηγορίου του Ε΄.»

16. Ο καθεδρικός ναός στην παλιά Δοϊράνη

17. Μετά τη μάχη της Δοϊράνης στις 23 Ιουνίου
1913, το 23ο σύνταγμα της V μεραρχίας με
διοικητή τον συνταγματάρχη Γεννάδη
απελευθέρωσε την περιοχή η οποία και
ενσωματώθηκε στην Ελλάδα ύστερα από 518
χρόνια οθωμανικής και 1 χρόνο βουλγάρικης
κατοχής.

18. Ο ελληνικός στρατός στη Δοϊράνη

19. Το τελευταίο χωριό στα σύνορα Ελλάδας-
Σερβίας – Βουλγαρίας είναι το Ακίντζαλι (οι
σημερινές Μουριές). 18 οικισμοί υπάγονταν
στην κοινότητα του Ακίντζαλι, τα περισσότερα
από αυτά τα χωριά δεν υπάρχουν σήμερα.
Με τη συνθήκη του Βουκουρεστίου τον
Αύγουστο του 1913 το χωριό της Δοϊράνης που
για χρόνια ήταν η πρωτεύουσα του ομώνυμου
καζά περνάει στα χέρια της Σερβίας.

20. Η νίκη των Ελλήνων κατά του βουλγαρικού
στρατού στη Δοϊράνη (1913)

21. Η Δοϊράνη ήταν έδρα της “Μητροπόλεως
Πολυανής και Κιλκισίου”. Όταν
παραχωρήθηκε στους Σέρβους, νέα έδρα της
Μητροπόλεως έγινε η πόλη του Κιλκίς.
Τότε το χωριό των Μουριών έγινε το νέο
διοικητικό κέντρο του λεκανοπεδίου (έδρα του
διοικητικού τμήματος Αρχαγγέλων, της
Υποδιοίκησης Κιλκίς, του νομού
Θεσσαλονίκης).

22. Το χωριό μας το χειμώνα

23. Οι κάτοικοι του λεκανοπεδίου αναγκάστηκαν
να απομακρυνθούν από την περιοχή στη
διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου (από το
Μάιο του 1916 ως το Σεπτέμβριο του 1918). Η
πολύνεκρη μάχη της Δοϊράνης (18
Σεπτεμβρίου 1918) οδήγησε στην
απελευθέρωση της περιοχής από τη μεραρχία
της Κρήτης, άφησε όμως πίσω της χιλιάδες
νεκρούς και στο ελληνικό και στο αγγλικό
συμμαχικό στρατόπεδο.

24. Το ελληνικό στρατιωτικό νεκροταφείο
της Δοϊράνης

25. Το βρετανικό στρατιωτικό κοιμητήριο στη
Δοϊράνη

26. Το Ακίντζαλι (Μουριές) απελευθερώθηκε στις 22
Σεπτεμβρίου 1918, και το 1919 ιδρύθηκε η
ομώνυμη κοινότητα.
Με την αποχώρηση των Οθωμανών και των
Βουλγάρων που κατοικούσαν στα χωριά της
περιοχής μαζί με τον γηγενή ελληνικό
πληθυσμό, το ελληνικό στοιχείο ενισχύθηκε με
την εγκατάσταση των προσφύγων. Τα πρώτα
χρόνια χρησιμοποιήθηκαν τα παλιά οθωμανικά
ονόματα των χωριών. Με τα αναγκαστικά
διατάγματα που εκδόθηκαν μεταξύ 1926 και
1928 οι οικισμοί πήραν ελληνικά ονόματα και
η κοινότητα Ακίντζαλι μετονομάστηκε σε
κοινότητα Μουριών.

27. Ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Μουριών

28. Η ιστορία της περιοχής στο εξής σχετίζεται
άμεσα με τους προσφυγικούς πληθυσμούς
που εγκαταστάθηκαν σε αυτήν. Ακολουθεί
πίνακας της Επιτροπής Αποκατάστασης
Προσφύγων που αφορά στα χωριά του
λεκανοπεδίου Μουριών. Οι πρόσφυγες ήταν
από την παλαιά Δοϊράνη, τη Στρώμνιτσα, τον
Καύκασο, περιοχές της Ανατολικής Θράκης,
τον Πόντο, τη Μικρά Ασία και την
Καππαδοκία.

29. Παλιό όνομα Νέο όνομα Οικογένειες Άτομα Σύνθεση
Αατλή Καβαλάρης 70 204 Προσφυγικό
Ακίντζαλι Μουριές 60 257 Μικτό
Άνω Γκιρμπάς Άνω Σούρμενα 83 296 Προσφυγικό
Βλαδάγια Ακρίτας 86 293 Προσφυγικό
Ερτσελή Αλεξάνδρα 17 68 Προσφυγικό
Καρατσαλή Καλλιρόη 18 69 Προσφυγικό
Καρλόβασι Κρητικά 29 127 Προσφυγικό
Μπουλαμασλή Ακακίες 25 93 Μικτό
Πόποβο Μυριόφυτο 91 429 Προσφυγικό
Ποταρός Δροσάτο 151 577 Μικτό
Ρόμποβο Ροδώνας 60 261 Προσφυγικό
Σαβδζαλή Πλατανιές 17 56 Προσφυγικό

30. Η περιοχή δοκιμάστηκε ξανά την περίοδο του
Εμφυλίου και οι κάτοικοι έγιναν πάλι
πρόσφυγες από το 1947 ως το 1949 λόγω των
συγκρούσεων που μαίνονταν στην περιοχή.
Ο Δήμος Μουριών που ιδρύθηκε το 1997 είχε
πληθυσμό 3.390 κατοίκους.
Πλέον η περιοχή ανήκει στο Δήμο Κιλκίς και
εκκλησιαστικά υπάγεται στη Μητρόπολη
Πολυανής, Κιλκισίου και Αγίου Αθανασίου.

31. Το δάσος στα Χίλια Δέντρα στις Μουριές, δίπλα στη
λίμνη Δοϊράνη
Κατάλοιπο ενός μεγαλύτερου αλλουβιακού δάσους,
χαρακτηρισμένο ως Μνημείο της Φύσης

33. Οι εκκλησίες του τόπου μας δεν είναι παλιές,
δεν είναι εντυπωσιακές ούτε ξακουστές. Είναι
όμως άμεσα συνυφασμένες με τη νεότερη
ιστορία της περιοχής και την εγκατάσταση σε
αυτή των παππούδων μας που άφησαν τις
αλησμόνητες πατρίδες τους και ήρθαν
πρόσφυγες σε αυτή τη γωνιά της Ελλάδας για
να ριζώσουν και να προκόψουν.
Σε κάθε χωριό της περιοχής η εκκλησία
χτίστηκε από τα χέρια αυτών των ανθρώπων
που στη νέα τους πατρίδα έφεραν τις
παραδόσεις τους και την πίστη τους στην
ορθοδοξία.

34. Ναός της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού
Σιδηροδρομικός Σταθμός Μουριών

35. Το 1930 στο χωριό Μικρόβρυση χτίστηκε ναός
από τους πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν
στην περιοχή. Επειδή όμως οι κάτοικοι των
γύρω χωριών μαζεύτηκαν σιγά σιγά εκεί η
παλιά εκκλησία δεν μπορούσε να καλύψει τις
ανάγκες τους. Η θεμελίωση του νέου ναού
(Ύψωση του Τιμίου Σταυρού) έγινε στις 30
Νοεμβρίου 1975 και η πρώτη Θεία Λειτουργία
τελέστηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 1982.
Τα εγκαίνια του ναού έγιναν λίγο αργότερα (10
Απριλίου 1983).
Η ανέγερση του ναού έγινε χάρη στις
χρηματικές εισφορές των κατοίκων της
περιοχής αλλά και πολλών μεταναστών.

36. Ο ναός γιορτάζει στις 14 Σεπτεμβρίου και γίνεται
μεγάλο πανηγύρι και περιφορά της εικόνας.

37. Οι κάτοικοι έχουν την ευκαιρία με αφορμή τη
γιορτή να παρακολουθήσουν και διάφορες
πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Στο προαύλιο του ναού υπάρχει το
παρεκκλήσι της Αγίας Αικατερίνης.

38. Το 2014 στο ναό της Υψώσεως του Τιμίου
Σταυρού έγιναν 5 γάμοι, 9 βαπτίσεις και 20
κηδείες.
Στο νεκροταφείο του χωριού βρίσκεται και το
παρεκκλήσι του Αγίου Λαζάρου, το μοναδικό
στη Μητρόπολη Πολυανής και Κιλκισίου που
είναι αφιερωμένο σε αυτόν τον άγιο.

39. Το παρεκκλήσι του Αγίου Λάζαρου

40. Οι πιστοί της περιοχής τιμούν τον Άγιο Λάζαρο
αναβιώνοντας το έθιμο με το γαϊδουράκι. Αυτό
προέρχεται από τα Ιεροσόλυμα και αναβιώνει
στο εκεί Πατριαρχείο καθώς και στις εκκλησίες
της Αρχιεπισκοπής Κύπρου της οποίας πρώτος
επίσκοπος ήταν ο Άγιος Λάζαρος.

41. Ιερός Ναός Κωνσταντίνου και Ελένης
Μουριές

42. Το χωριό Ακίντζαλι (Μουριές από το 1926 και
μετά) κατοικήθηκε από πρόσφυγες που ήρθαν
από την Ανατολική Θράκη (συγκεκριμένα από
το Τσιγγενέ Σαράϊ) το 1922. Στις 28 Ιουνίου
του 1924 ήρθαν και προσφυγικές ποντιακές
οικογένειες.
Οι Θρακιώτες κάτοικοι του χωριού στον τόπο
τους είχαν εκκλησία αφιερωμένη στην
Κοίμηση της Θεοτόκου. Στη νέα τους πατρίδα
έχτισαν εκκλησία αφιερωμένη στους Αγίους
Κωνσταντίνο και Ελένη.

43. Η νέα εκκλησία ξεκίνησε να χτίζεται το 1930
με εργολάβο τον μηχανικό Μηχαηλίδη. Το
σημαντικό είναι ότι οι κάτοικοι βοήθησαν οι
ίδιοι να χτιστούν οι εκκλησίες στα χωριά τους –
ιδίως όταν το όνειρο της επιστροφής στις
πατρίδες τους άρχισε να ξεθωριάζει – μαζί με
το σχολείο. Θρησκευτική πίστη και έκφραση
πηγαίνουν χέρι χέρι με την εκπαίδευση και τη
μόρφωση.

44. Το ιερό της εκκλησίας

45. Η Πλατυτέρα
των
Ουρανών
πάνω από την
κόγχη του ιερού

46. Ο τρούλος
(Παντοκράτορας)

47. Η Ωραία Πύλη

48. Την περασμένη χρονιά στην εκκλησία αυτή έγιναν 3
βαπτίσεις, 2 γάμοι και 30 κηδείες.
Το Δεσποτικό

49. Ναός Αγίου Γεωργίου
Μουριές

50. Πρόκειται για εκκλησία που ανεγέρθη στα
1830. Μικρός ναός που γιορτάζει κάθε χρόνο
στη μνήμη του Μεγαλομάρτυρα Γεώργιου.

51. Εκκλησία Αγίας Τριάδας (Αγίου Πνεύματος)
Ροδώνας

52. Στο χωριό Ρόμποβο (από το 1923 Ροδώνας)
εγκαταστάθηκαν Θρακιώτες από το Τσιγγενέ
Σαράϊ (Ανακτόριο) και αργότερα Πόντιοι (από
Ορντού, Τσάμπασι, Άρτας, Μετέν, Ελεβή και
Μεσουτιέ).Ποτέ δεν ξέχασαν τις πατρίδες τους.
Μέχρι το 1940 η πρόποσή τους ήταν “εις
υγείαν και καλή πατρίδα”.
Η παλιά βουλγαρική εκκλησία που αρχικά
χρησιμοποίησαν οι πρόσφυγες για τη λατρεία
τους ήταν αφιερωμένη στον Άγιο Νικόλαο και
ήταν χτισμένη περίπου το 1830.

53. Το 1935 οι κάτοικοι του χωριού έχτισαν τη νέα
εκκλησία της Αγίας Τριάδος και δίπλα σε
αυτήν το σχολείο του οικισμού. Στο ναό αυτό
έβαλαν τις εικόνες που πήραν από την παλιά
εκκλησία (που δεν υπάρχει πια). Όλοι οι
κάτοικοι του χωριού βοήθησαν μεταφέροντας
πέτρες από το βουνό με τα κάρα τους.
Πλέον το χωριό δεν κατοικείται και η εκκλησία
λειτουργεί λίγες μόνο μέρες το χρόνο.

54. Ο όμορφος τόπος μας

55. Τα ονόματα των πρωτομαστόρων:
Στυλιανός Παπαδόπουλος
Λεόντης Ορφανίδης
Νικόλαος Κυριακίδης
Νικόλαος Ορφανίδης
Γεώργιος Παπαδόπουλος
Μακάριος Ορφανίδης
Γεράσιμος Παπαδόπουλος
Ιωάννης Παπαδόπουλος
Χαράλαμπος Κυριακίδης

56. Ιερός Ναός Αναλήψεως του Σωτήρος
Μυριόφυτο

57. Το χωριό Πόποβο (τόπος των λουλουδιών στη
διάλεκτο της Κίτκα) ονομάστηκε αργότερα
Μυριόφυτο (μύρια φυτά). Οι πρώτοι
πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν εκεί ήταν από
το Σέσοβο της Σερβίας, διωγμένοι από τον
πόλεμο στα 1913. Αφού περιπλανήθηκαν για
χρόνια κοντά στα σύνορα ελπίζοντας να
επιστρέψουν μια μέρα στον τόπο τους, όταν το
επιχείρησαν δεν τα κατάφεραν καθώς τα
σύνορα Ελλάδας-Σερβίας είχαν πια κλείσει

58. Εγκαταστάθηκαν οριστικά στο Πόποβο στα 1918,
τόπο με θέα πανοραμική στη λίμνη και όλο το
λεκανοπέδιο, απ΄ όπου μπορούσαν να
αγναντεύουν την πατρίδα από την οποία ήρθαν.

59. Αργότερα στον οικισμό εγκαταστάθηκαν και
μερικές οικογένειες ποντίων.
Ο σημερινός ναός χτίστηκε το 1950 στο κέντρο
του χωριού. Μέχρι τότε οι κάτοικοι
χρησιμοποιούσαν την ομώνυμη βουλγάρικη
εκκλησία που δεν υπάρχει πια. Τον τελευταίο
χρόνο εκεί τελέστηκε 1 γάμος, 5 βαπτίσεις και
10 κηδείες.

60. Εικόνες

61. Εικόνες

62. Εικόνες

63. Τοιχογραφίες

64. Τοιχογραφίες

65. Ναός Ζωοδόχου Πηγής
Νέο Μυριόφυτο – Συκιές

66. Το τέμπλο

67. Η Αγία Τράπεζα με το Ευαγγέλιο

68. Η εικόνα της
Ζωοδόχου Πηγής

69. Το εσωτερικό του ναού

70. Η Ωραία Πύλη

71. Ναός Προφήτη Ηλία
Παλιό Λιθωτό
Στο ακατοίκητο πλέον Παλιό Λιθωτό
εγκαταστάθηκαν το 1924 πρόσφυγες από τη
Συρία (Χαλέπι και Περότι) εκτοπισμένοι από
τον Πόντο. Το 1930 έχτισαν στα ριζά του
Μπέλες το Ναό του Προφήτη Ηλία.

72. Ναός Μεταμόρφωσης του Σωτήρος
Κάτω Σούρμενα
Πόντιοι από διάφορες περιοχές που τους
θέριζε η ελονοσία και άλλες αρρώστιες
εγκαταστάθηκαν σε αυτό το χωριό και γρήγορα
αντιλήφθηκαν πόσο υγιεινό ήταν το κλίμα του.
Εκεί έχτισαν την εκκλησία τους το 1930 και
εκεί αργότερα λειτούργησαν και οι
κατασκηνώσεις της Μητροπόλεως Κιλκίς.

73. Ιερός Ναός Αγίας Ειρήνης
Καλλιρόη

74. Μικρό χωριό κοντά στο Ροδώνα που
δεν είχε δικό του σχολείο αλλά είχε
εκκλησία – χτισμένη και αυτή από
τους πρόσφυγες. Σήμερα έχει λίγους
μόνο κατοίκους.

75. Η Αγία Τράπεζα

76. Η Ωραία Πύλη

77. Ιερός Ναός Αγίου Δημητρίου
Κρητικά
Το όνομα του οικισμού θυμίζει την ιστορία της
περιοχής και τη μεραρχία της Κρήτης που
πολέμησε για την απελευθέρωσή της
(Σεπτέμβριος 1918). Παλιότερα το χωριό
κατοικούνταν από τη μια μεριά του δρόμου
από Βούλγαρους και ονομαζόταν Κάρλοβο και
από την άλλη από Τούρκους και ονομαζόταν
Ερτσελή.
Η Εκκλησία γιορτάζει στις 26 Οκτωβρίου.

78. Ο ναός στα Κρητικά

79. Ναός Αγίων Αναργύρων
Νεκροταφείο Κρητικών

80. Ναός Αγίου Παντελεήμονα
Καβαλλάρης

81. Στο παλιό χωριό Αατλή εγκαταστάθηκαν το
1920 πρόσφυγες από την περιοχή Τσάλκας
της Ρωσίας (συγκεκριμένα από το Μπεστάς)
αλλά και από τη Σάντα του Πόντου. Εκεί
κατοικούσαν ακόμη οικογένειες Τούρκων.
Η εκκλησία του χωριού χτίστηκε το 1930 σε
θέση προνομιακή καθώς είναι ορατή από όλα
τα χωριά του λεκανοπεδίου.

82. Το κατασκηνωτικό
κέντρο των
προσκόπων στον
Καβαλλάρη

83. Τα χρήματα για την ανέγερση του ναού
βρέθηκαν από την Επιτροπή Αποκατάστασης
Προσφύγων (ΕΑΠ). Οι φυγάδες αξιωματικοί
του τσαρικού στρατού που είχαν βρει
καταφύγιο στην Ελλάδα ανέλαβαν το έργο της
διανομής των καλλιεργήσιμων εκτάσεων του
λεκανοπεδίου στους πρόσφυγες. Αυτοί, λόγω
των σχέσεων που είχαν με τους εκ Ρωσίας
πρόσφυγες κατοίκους του χωριού, τις 40.000
δρχ που περίσσεψαν από το κονδύλιο που είχε
εγκριθεί τις διέθεσαν στην ανέγερση του ναού
(ύστερα από συνεννόηση με την Μητρόπολη
Κιλκίς).

84. Το 1931 ο ναός υπέστη ρωγμές ύστερα από
σεισμό και χρειάστηκε να ενισχυθεί με
σιδερόβεργες.
Οι κάτοικοι του χωριού ήταν οι πιο
φημισμένοι χτίστες της περιοχής. Όλες οι
εκκλησίες της περιοχής χτίστηκαν από αυτούς.

85. Ναός Αγίου Νικολάου
Νεκροταφείο Λιθωτού

86. Ναός Αγίου Γεωργίου
Λιθωτό

87. Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής
Αγία Παρασκευή

88. https://www.youtube.com/watch?v=hl3xDch_9a
Φωτογραφικό οδοιπορικό στο χωριό Αγία
Παρασκευή από την εφημερίδα
Γνώμη Κιλκίς Παιονίας

89. Το χωριό ονομαζόταν Σφέτκα Πέτκα (Αγία
Παρασκευή) και ήταν βουλγάρικο. Έλληνες
εγκαταστάθηκαν εκεί μετά το 1913
(οικογένειες Σαρακατσάνων, πρόσφυγες από το
Κολέσινο της Στρώμνιτσας και το 1924
πρόσφυγες από το Ικόνιο -χωριό Μίστι- και
από Τραπεζούντα και Κελώσα του Πόντου).
Αρχικά χρησιμοποίησαν τη βουλγάρικη
εκκλησία και στα 1959 άρχισε το χτίσιμο της
νέας εκκλησίας (εγκαινιάστηκε το 1981).

90. Η πλατεία του χωριού

91. Το παλιό παρεκκλήσι δίπλα στο ναό είναι του
1850 ενώ και η τοιχογραφία της Αγίας
Παρασκευής είναι βουλγάρικης τεχνοτροπίας
και θυμίζει την ιστορία της περιοχής στην
οποία έδρασε έντονα η προπαγάνδα της
βουλγαρικής Εξαρχίας στα τέλη του 19ου και
τις αρχές του 20ου αιώνα.

92. Το παρεκκλήσι δίπλα στο ναό της Αγίας Παρασκευής. Ό,τι έχει
απομείνει από την παλιά βουλγάρικη εκκλησία

93. Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου
Αγία Παρασκευή

94. Το εκκλησάκι του 1788 βρίσκεται έξω από το
χωριό, στο δρόμο προς το Μπέλες. Οι παλιές
τοιχογραφίες και η μαγευτική θέα προς τη
Δοϊράνη το καθιστούν πόλο έλξης για όσους
γνωρίζουν αυτόν τον κρυμμένο θησαυρό

95. Εσωτερικό του ναού

96. Η θέα από το εκκλησάκι

97. Παρεκκλήσι Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου
Δοϊράνη

98. Δίπλα στο ελληνικό φυλάκιο, στα σύνορα με τα
Σκόπια, το εκκλησάκι είναι αφιερωμένο στους
θεσσαλονικείς αδελφούς φωτιστές των Σλάβων.

99. Ο ελληνικός στρατός το παραχώρησε στη
Μητρόπολη Πολυανής και Κιλκισίου, και τον
Ιούνιο του 2013 ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος
ύψωσε εκεί την ελληνική σημαία.

100. Ναός Προφήτη Ηλία
Δοϊράνη

101. Στο μικρό χωριό Δοϊράνη δίπλα στην ομώνυμη λίμνη
εγκαταστάθηκαν οι πρώτοι κάτοικοι το 1913. Εκεί
έχτισαν ναό αφιερωμένο στον προφήτη Ηλία, όπως
και η εκκλησία που άφησαν στο χωριό τους, την
παλιά Δοϊράνη που δόθηκε στους Σέρβους και
σήμερα ανήκει στα Σκόπια.

102. Η παλιά εκκλησία του Προφήτη Ηλία στο έδαφος των
Σκοπίων

103. Το εσωτερικό της παλιάς εκκλησίας στο οποίο
γίνονται εργασίες αποκατάστασης

104. Τα ερείπια του ναού που κάποτε ήταν ο μεγαλύτερος
στην περιοχή

105. Ιερός Ναός Αγίου Παντελεήμονα
Κορυφή
Ο παλιός οικισμός Γκόλα κατοικήθηκε από
Πόντιους πρόσφυγες το 1922 και το 1926
πήρε το σημερινό του όνομα. Βρίσκεται σε
υψόμετρο 320μ. μέσα σε ένα φυσικό δάσος με
δρυς.
Το πανηγύρι του χωριού γίνεται το καλοκαίρι,
στις 27 Ιουλίου.

106. https://www.youtube.com/watch?v=23Cci0iIWRs
Φωτογραφικό οδοιπορικό στο χωριό Κορυφή
από τη Γνώμη Κιλκίς Παιονίας

107. Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου
Αμάραντα

108. Στο Σούρλοβο έμεναν κυρίως Τούρκοι και
μερικοί ντόπιοι. Οι νέοι κάτοικοι του χωριού
ήταν πρόσφυγες από τον Καύκασο και την
Ανατολική Θράκη.
Το πανηγύρι γίνεται κάθε χρόνο στις
29 Αυγούστου.

109. Ο ναός με φόντο το χιονισμένο Μπέλες

110. Ιερός Ναός Αγίου Χαραλάμπους
Άγιος Χαράλαμπος

111. Ένα μικρό χωριό με λίγους κατοίκους, που η
εκκλησία του, χτισμένη σε λόφο, δεσπόζει στην
περιοχή κοντά στη Δοϊράνη. Πόντιοι από τη
Σάντα ήταν οι πρώτοι πρόσφυγες που
εγκαταστάθηκαν στο χωριό, γνωστό μέχρι τότε
ως Δημίνιτσα.
Το πανηγύρι γίνεται στις
10 Φεβρουαρίου.

112. Η εκκλησία στολισμένη για τη γιορτή

113. Ναός Αγίου Γεωργίου
Ακρίτας

114. https://www.youtube.com/watch?v=k8JSJMQU
Οδοιπορικό στον Ακρίτα
Εφημερίδα Γνώμη Κιλκίς Παιονίας

115. Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο χωριό
Ακρίτας δεν είναι ιδιαίτερα προβεβλημένη και
ακόμη και οι Κιλκισιώτες αγνοούν την ύπαρξή
της.
Πρόκειται όμως για έναν από τους τελευταίους
μεταβυζαντινούς ναούς και χτίστηκε στα 1884.
Γιορτάζει τόσο στις 23 Απριλίου (μνήμη του
αγίου) όσο και στις 3 Νοεμβρίου (ανακομιδή
των λειψάνων του αγίου). Στο τοπικό αυτό
πανηγύρι ο πολιτιστικός σύλλογος προσφέρει
παραδοσιακά εδέσματα.

116. Στο χωριό Βλαδάγκας κατοικούσαν
σλαβόφωνοι που το εγκατέλειψαν γύρω στα
1910. Στον κατεστραμμένο τόπο ρίζωσαν το
1922 πρόσφυγες από την Κερασούντα (χωριό
Χανάχ της περιοχής Αρταχάν του Καυκάσου)
και το 1936 ήρθαν και κάποιοι από τα
Σούρμενα. Μαζί με τους Σαρακατσάνους που
λόγω των νέων συνθηκών εγκατέλειψαν το
νομαδικό τρόπο ζωής ζουν ακριβώς δίπλα στα
σύνορα με τα Σκόπια (όπως δηλώνει και το
όνομα του χωριού). Πολύ εύκολα κάποιος
μπορεί να ξεχαστεί ή να μπερδευτεί και χωρίς
να το καταλάβει να περάσει τη μεθόριο και να
μπει σε σκοπιανό έδαφος.

117. Το μνημείο του Κύπριου Αγωνιστή
Γρηγόρη Αυξεντίου στον Ακρίτα.
Η ιδέα του ελληνισμού έντονη στα σύνορα της
χώρας.

118. Ιερός Ναός Κοιμήσεως της Θεοτόκου
Δροσάτο

119. https://www.youtube.com/watch?v=0UFe1lWM
Οδοιπορικό στο χωριό Δροσάτο
Εφημερίδα Γνώμη Κιλκίς Παιονίας

120. Πρόκειται για τρίκλιτη βασιλική και ξύλινη
στέγη και πέτρινους τοίχους ενισχυμένους με
ορθογωνισμένους λαξευτούς λίθους στις
γωνίες. Στην ανατολική πλευρά υπάρχει
ημικυκλική αψίδα με δική της στέγη και στη
δυτική υπερυψωμένος γυναικωνίτης.
Ο ναός χτίστηκε στα 1857 και μετά την ίδρυση
της βουλγαρικής εξαρχίας στα 1870
λειτούργησε ως κέντρο προπαγάνδας στην
περιοχή.

121. Ο εξωτερικός ανατολικός τοίχος

122. Τα προβλήματα στατικότητας οδήγησαν στην ανέγερση
του νέου ναού δίπλα στον παλιό. Αυτός πλέον
εξυπηρετεί τις λειτουργικές ανάγκες των κατοίκων.

123. Ο παλιός ναός αναστηλώθηκε το 1999 και
λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος με αντίγραφα
βυζαντινών και μεταβυζαντινών έργων τέχνης
καθώς και έργα σημαντικών Ελλήνων
καλλιτεχνών.

124. Η έκθεση χωρίζεται σε τρεις ενότητες:
Αντίγραφα έργων που βρίσκονται στο
Πρωτάτο και τις Μονές του Αγίου Όρους
Αντίγραφα έργων του Δομήνικου
Θεοτοκόπουλου (Ελ Γκρέκο)
Αντίγραφα έργων Ελλήνων ζωγράφων του
19ου αιώνα αλλά και ζωγράφων της
Θεσσαλονίκης

125. Η είσοδος του παλιού ναού (πλέον μουσείου)

126. Εσωτερικό

127. Εσωτερικό

128. Το χωριό παλιά ονομαζόταν Ποταρός και
κατοικούνταν από σλαβόφωνους πληθυσμούς
που το εγκατέλειψαν στη διάρκεια των
Βαλκανικών Πολέμων. Οι νέοι κάτοικοι ήρθαν
στα 1919-1920 από το χωριό Κονκ της
περιοχής Καρς του Καυκάσου.
Το πανηγύρι του χωριού γίνεται
στις 15 Αυγούστου.

129. Η παρουσίαση αυτή ήταν αποτέλεσμα μιας
ομαδικής δουλειάς που έγινε αρχικά στα
πλαίσια του μαθήματος Πολιτισμός και
Δραστηριότητες Τέχνης. Οι επιμέρους εργασίες
των παιδιών πήραν αυτή την τελική μορφή
ώστε να παρουσιαστούν στο Μαθητικό
Θεολογικό Συνέδριο του 2015.

130. Την παρουσίαση στο Συνέδριο έκαναν οι
μαθητές :
Ζάλε Αναστασία
Καρακώστα Αναστασία
Καρυπίδης Αθανάσιος

133. Βιβλιογραφία
Βαφειάδης Θανάσης – Χρονικό του Κιλκίς 1913 - 1940 τ.
Α’ «Το Κιλκίς στη δίνη των πολέμων και της προσφυγιάς»
1913-1926, Κιλκίς 2013
ντος Χρήστος –Ἰ Από το Κιλκίς στη Δοϊράνη και στη
Στρώμνιτσα, εκδ. Παρασκήνιο, Αθήνα 2013
Παυλίδης Παύλος Σωκράτης – Μάρτυς μου το Μπέλλες
(Φωνή από το Ροδώνα), Κιλκίς 2001
Παυλίδης Παύλος Σωκράτης – Το λεκανοπέδιο των
Μουριών, Δήμος Μουριών 2005

134. Ηλεκτρονικό αρχείο εφημερίδας «Γνώμη Κιλκίς Παιονίας»
Διαδίκτυο
Συνεντεύξεις από τους ιερείς των χωριών μας

136. Μαθητές
Αλμπάνης Δημήτριος
Ανδρεοπούλου Βαλσάμω
Γκεμιτζόγλου Αικατερίνη
Ζαγναφέρης Στυλιανός
Ζάλε Αναστασία
Καλενδέρη Σουλτάνα
Καραγιάννη Χριστίνα
Καρακώστα Αναστασία
Καρυπίδης Αθανάσιος
Καρυπίδης Στέφανος
Καρυπίδου Ελένη

137. Κέρμος Όμηρος
Κονίδης Χρήστος
Κούση Αναστασία
Κούσης Θεοχάρης
Μακρίδου Κυριακή
Μεχντί Χότζα Φαμπιάνο
Νέτος Ευάγγελος
Παπαδόπουλος Χρήστος
Ρόγης Αναστάσιος
Τσεσμετζίδης Ιωάννης

138. Υπεύθυνη Καθηγήτρια
Κατσαβέλη Μαρία

140. Σας ευχαριστούμε!!!