1. ทฤษฎีการเรียนรู้
เพือการจัดการเรียนการสอน
่
ที่เน้ นผู้เรียนเป็ นศูนย์ กลาง
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พิมพันธ์ เดชะคุปต์
ภาควิชาหลักสูตร การสอนและเทคโนโลยีการศึกษา
คณะครุ ศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย

2. แผนภาพ การเปลี่ยนผ่านสังคมไทยเข้ าสู่ ยุคสังคม/เศรษฐกิจฐานความรู้
ลักษณะบุคคล ลักษณะบุคคล
สังคม/เศรษฐกิจฐานความรู้
สังคมปัจจุบัน สังคม/เศรษฐกิจฐานความรู้
1. เป็ นผูบริ โภค
้ 1. เป็ นผูผลิต ้
2. เป็ นผูตาม
้ 2. เป็ นผูนา
้ เรี ยนรู้
3. เป็ นผูที่รับทราบข้อมูล
้ 3. เป็ นผูที่สนใจข้อมูล
้
สร้างความรู้
4. เป็ นผูที่ยดความรู้เดิม
้ ึ 4. เป็ นผูที่สร้างสรรค์
้
5. เป็ นผูที่อยูในกรอบ
้ ่ 5. เป็ นผูที่คิดแจ้งแทงตลอด
้ ใช้ความรู้
6. ทางานคนเดียว 6. ทางานร่ วมกัน
7. ไม่ยดหยุน
ื ่ 7. ยืดหยุน ่ ผลผลิต
8. มุ่งผลปานกลาง 8. มุ่งผลเลิศ ประสิทธิภาพ/คุณภาพ
9. สาเร็ จรู ป 9. มีความเฉพาะตัว
10. ตามตะวันตก 10. มีอตตลักษณ์ไทย
ั แข่งขันได้/ความเป็ นไทย
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พิมพันธ์ เดชะคุปต์ 2

3. ตารางการเปรียบเทียบการเรียนการสอนที่เน้ นครู เป็ น
ศูนย์ กลางและการเรียนการสอนที่เน้ นผู้เรียนเป็ นศูนย์ กลาง
การเรียนการสอนทีเ่ น้ นครู การเรียนการสอนทีเ่ น้ นผู้เรียน
รายการ เป็ นศู นย์กลาง เป็ นศู นย์กลาง
(teacher-centered) (child-centered)
ผูเ้ รี ยน ไม่ตื่นตัวเป็ นผูฟัง
้ ตื่นตัวเป็ นผูสร้างความรู ้
้
ผูสอน
้ ผูสอน (teacher)
้ ผูอานวยความสะดวก (facilitator)
้
เนื้ อเรื่ อง เน้นเรื่ องหาความรู ้ ู่ ั
เน้นความรู ้คกบกระบวนการเรี ยนรู ้
การวัดและ วัดความรู ้ ความจาส่วนมาก วัดกระบวนการ วัดพฤติกรรมหรื อ
การประเมิน ใช้แบบทดสอบ การปฏิบติและวัดผลงานซึ่งเป็ นการใช้
ั
การประเมินตามสภาพจริ ง
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พิมพันธ์ เดชะคุปต์ 3

4. การเรียนรู้ (Learning)
มีความหมาย 2 ประการ
1 กระบวนการเรียนรู้ (learning process) หมายถึงการดาเนินการอย่างเป็ น
ขั้นตอนหรื อการใช้วิธีการต่างๆ ที่ช่วยให้บุคคลเกิดการเรี ยนรู ้
่
2 ผลการเรียนรู้ (learning outcome) ได้แกความรู ้ความเข้าใจในสาระต่างๆ
ความสามารถในการกระทา การใช้ทกษะกระบวนการต่างๆ รวมทั้ง
ั
ความรู ้สึกหรื อเจตคติอนเป็ นผลที่เกิดขึ้นจากกระบวนการเรี ยนรู ้
ั
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พิมพันธ์ เดชะคุปต์ 4

5. กระบวนการเรี ยนรู ้
สมอง ผลการเรี ยนรู ้
สิ่ งเร้า แสดงออก
แผนภาพ กระบวนการเรียนรู้ ตามความเชื่อในอดีต
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พิมพันธ์ เดชะคุปต์ 5

6. ทฤษฏีการเรียนรู้ ทสนับสนุนการเรียนการสอน
ี่
ที่เน้ นผู้เรียนเป็ นศูนย์ กลาง
1 ทฤษฏีการสร้างความรู ้ (Constructivism Theory)
2 ทฤษฏีกระบวนการทางสมองในการประมวลข้อมูล (Information
Processing Theory )
3 ทฤษฏีพหุ ปัญญา (Theory of Multiple Intelligences)
4 ทฤษฏีการเรี ยนรู ้แบบร่ วมมือ (Theory of Cooperative Learning)
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พิมพันธ์ เดชะคุปต์ 6

7. ทฤษฏีการสร้ างความรู้ (Piaget & Vygotsky)
กระบวนการเรี ยนรู ้
กระบวนการทางปัญญา
(cognitive process)
การดูดซึม
(assimilation) ผลการเรี ยนรู ้
สิ่ งเร้า แสดงออก
โครงสร้างทางสติปัญญา
(schema)
แผนภาพ กระบวนการเรียนรู้โดยการดูดซึม (assimilation)
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พิมพันธ์ เดชะคุปต์ 7

8. กระบวนการเรี ยนรู ้
กระบวนการทางปัญญา
(cognitive process)
ผลการเรี ยนรู ้
สิ่ งเร้า แสดงออก
โครงสร้างทางสติปัญญา
สภาวะไม่สมดุล
(disequilibrium)
แผนภาพ สภาวะไม่ สมดุล (disequilibrium) ในกระบวนการเรียนรู้
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พิมพันธ์ เดชะคุปต์ 8

9. กระบวนการเรี ยนรู ้
กระบวนการทางปัญญา
(cognitive process)
โครงสร้างทางสติปัญญา
(schema)
ผลการเรี ยนรู ้
สิ่ งเร้า แสดงออก
กระบวนการปรับ
สภาวะให้สมดุล
(accommodation)
แผนภาพ กระบวนการปรับสภาวะให้ สมดุล (accommodation) ในกระบวนการเรียนรู้
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พิมพันธ์ เดชะคุปต์ 9

10. ทฤษฏีประมวลข้ อมูล (Klausmeier)
เมตาคอกนิชัน (metacognition)
ท่ อง ตอบ
กลวิธี
ความใส่ ใจ การรับรู้ สนอง
ท่ อง
ความจาระดับ ความจา ความจา
สิ่งเร้ าภายนอก
ประสาทสั มผัส ระยะสั้ น ลงรหัส ระยะยาว
(Sensory (Short Term (Long
Memory) Memory) เรี ยกคืน Term
Memory)
สู ญหาย สู ญหาย
ลืมแต่ ยัง
เรี ยกคืนได้
แผนผังเมตาคอกนิชันหรือกระบวนการควบคุมการรู้ คิดในกรอบทฤษฎี
กระบวนการทางสมองในการประมวลข้อมูล (Eggen and Kauchak, 1997)
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พิมพันธ์ เดชะคุปต์ 10

11. ทฤษฏีพหุปัญญา (Howard Gardner)
ปั ญญา (intelligence) หมายถึง ความสามารถในการค้นหา
ความรู ้ แก้ปัญหาและสร้างสรรค์ผลงานที่มีคุณค่าต่อสังคม
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พิมพันธ์ เดชะคุปต์ 11

12. ปัญญาด้ านภาษา
ปัญญาด้ าน ปัญญาด้ าน
รู้จกตนเอง
ั ตรรกและคณิตศาสตร์
ปัญญาด้ าน ปัปัญญาด้านก
ญญาด้าาานรอบ
ปัญญาด้า ้จ าน
ปัญญาด้หุนรูนั ญา
ทฤษฏีตนเอง
ปัญ พ
ปัญญาด้นั ญ
ญาด้ ป นการ ปัญญาด้ าน
ความสัมพันธ์ ต้ธภาษา
มิรูตรรกและ
เคลืมพันธ์
ิสดนตรี
สัรรมชาติ
ั ่อนไหว มิตสัมพันธ์
ิ
ระหว่างบุคคล ของการ์งบุเนอร์
ระหว่าศาสตร์
คณิ ตงกาย คล
ร่ า ค
ด
ปัญญาด้ าน ปัญญาด้ าน
การเคลือนไหวการ
่ รอบรู้ธรรมชาติ
ปัญญาด้ านดนตรี
แผนภาพปัญหาทั้ง 8 ด้ าน ตามทฤษฎีพหุปัญญาของการ์ ดเนอร์ (Spencer,1998)
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พิมพันธ์ เดชะคุปต์ 12

13. ทฤษฏีการเรียนรู้ แบบร่ วมมือ (Slavin, Johnson&Johnson)
การเรี ยนรู แบบร่ วมมือ ซึ่งมีลกษณะสาคัญ 5 ประการ
้ ั
1 มีการพึ่งพาอาศัยกัน (positive interdependence)
2 มีการปรึ กษาหารื อกันอย่างใกล้ชิด (face-to-face-promotive interaction)
3 สมาชิกแต่ละคนมีบทบาทหน้าที่และความรับผิดชอบที่สามารถตรวจสอบ
ได้ (individual accountability)
4 มีการใช้ทกษะการสัมพันธ์ระหว่างบุคคล และทักษะการทางานกลุ่ม
ั
(interpersonal and small group skills)
5 มีการวิเคราะห์กระบวนการกลุ่ม (group processing)
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พิมพันธ์ เดชะคุปต์ 13

14. ลักษณะสาคัญของกระบวนการเรียนรู้
1 การเรี ยนรู ้เป็ นกระบวนการทางสติปัญญา หรื อกระบวนการทางสมอง (a cognitive process)
2 การเรี ยนรู ้เป็ นงานเฉพาะตนหรื อเป็ นประสบการณ์ส่วนตัว (personal experience)
3 การเรี ยนรู ้เป็ นกระบวนการทางสังคม (a social process )
4 การเรี ยนรู ้เป็ นกระบวนการที่เกิดขึ้นได้ท้งจากการคิดและการกระทารวมทั้งการแก้ปัญหา
ั
และการศึกษาวิจยต่างๆ (thinking process)
ั
5 การเรี ยนรู ้เป็ นกระบวนการที่ตื่นตัว สนุก (active and enjoyable)
6 การเรี ยนรู ้อาศัยสภาพแวดล้อมที่เหมาะสม (nurturing environment)
7 การเรี ยนรู ้เป็ นกระบวนการที่เกิดขึ้นได้ทุกเวลา ทุกสถานที่ (anytime and anyplace)
8 การเรี ยนรู ้คือการเปลี่ยนแปลง (change)
9 การเรี ยนรู ้เป็ นกระบวนการต่อเนื่องตลอดชีวิต (a lifelong process)
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พิมพันธ์ เดชะคุปต์ 14

15. ทฤษฏีการเรียนรู้
หลักการเรี ยนรู ้ (Learning principle) หมายถึงข้อความรู ้ย่อยๆ ที่
พรรณนา/อธิ บาย/ทานาย ปรากฏการณ์ต่างๆ เกี่ยวกับการเรี ยนรู ้ ซึ่งได้รับ
การพิสูจน์ ทดสอบ ตามกระบวนการทางวิทยาศาสตร์ และได้รับการ
ยอมรับว่าน่าเชื่อถือได้ สามารถนาไปใช้ในการจัดกระบวนการเรี ยนรู ้
ให้แก่ผเู ้ รี ยนได้
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พิมพันธ์ เดชะคุปต์ 15

16. หลักการเรียนรู้ เพื่อการจัดการเรียนการสอน
ที่เน้ นผู้เรียนเป็ นศูนย์ กลาง
ส่ งเสริมให้ ผ้ ูเรียน
1 สร้างความรู ้ดวยตนเอง (construction) ด้วยการใช้กระบวนการเรี ยนรู ้
้
(learning process)
2 มีส่วนร่ วม (participation) อย่างตื่นตัว (active)
3 มีปฏิสมพันธ์ (interaction) และร่ วมมือ ร่ วมใจ (co-operation) ในการ
ั
แลกเปลี่ยนเรี ยนรู ้ (share and learning)
4 ทากิจกรรมเพื่อพัฒนาทั้งสมองซีกซ้ายและขวา หรื อพัฒนาพหุ ปัญญา
(multiple intelligences)
5 นาความรู ้ไปใช้ และประยุกต์ใช้ (application)
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พิมพันธ์ เดชะคุปต์ 16

17. หลากหลายวิชาการ (บูรณาการ)
สร้ างความรู้
กระบวนการ หลากหลายปัญญา (พหุปัญญา)
ทางปัญญา
นาความรู้ การเรียนการสอนที่ (กระบวน
ไปใช้ เน้ นผู้เรียนเป็ นศูนย์กลาง การคิด) หลากหลายวิธีสอน
( Child - centered
กระบวนการ
มีปฏิสัมพันธ์
instruction )
ทางสั งคม
หลากหลายวิธีวด และประเมินผล
ั
( กระบวน
มีส่วนร่ วม การกลุ่ม) หลากหลายแหล่ งความรู้
ในการเรียน หลากหลายความสนใจ
ความสามารถ / ความถนัด
แผนภาพ การจัดการเรียนการสอนที่เน้ นผู้เรียนเป็ นศู นย์กลาง
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พิมพันธ์ เดชะคุปต์ 17

18. “การสอนให้ ได้ ผลดีนั้น ควรจะต้ องเริ่ มที่ หลักการและจัดกระบวนการ
สอนให้ สอดคล้ องกับหลักการโดยใช้ รูปแบบการเรี ยนการสอน วิธีการ
สอน และเทคนิคการสอน ซึ่ งมีอยู่หลากหลายเข้ ามาช่ วยให้ กระบวนการ
สอนเกิดประสิ ทธิ ภาพสูงสุด”
(รองศาสตราจารย์ ดร.ทิศนา แขมมณี, 2545)
ผู้ช่วยศาสตราจารย์ ดร.พิมพันธ์ เดชะคุปต์ 18