1. ΚΩΣΤΑΣ ΤΑΧΤΗΣ
ΤΑ ΡΕΣΤΑ
ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Αφού μελετήσετε τις ερωτήσεις αναρτήστε τις απαντήσεις σας στο blog της
ομάδας σας.
1. Μελετήστε σε πηγές του διαδικτύου σχετικά με τη ζωή και το έργο του
Κώστα Ταχτσή και γράψτε δύο λόγια γι’ αυτόν στο blog της ομάδας σας.
2. Ο αφηγητής μιλάει για ένα πρόσωπο, καταναλώνοντας δύο σελίδες, χωρίς
να το αποκαλύπτει. Και το αποκαλύπτει μόνο στη φράση: «Δε θα δώσεις
λιγούτσ’κο της μαμάκας που στ’ αγόρασε;» γιατί; Τι σχέση φαίνεται να έχει
αναπτύξει με τη μάνα του;
3. Τι είναι αυτό που διαφοροποιεί κάθε φορά τη στάση της μάνας απέναντί
του; τι κατάσταση βιώνει η μάνα του; ποιες αντιλήψεις φαίνεται να
ακολουθεί η μάνα στο μεγάλωμα του παιδιού της;
4. Ο αφηγητής καταδικάζει τη μάνα επειδή πέρασε πολλά από την παράλογη
συμπεριφορά της; Πώς κρίνετε τη στάση του; εσείς πώς θα φερόσασταν;
5. Ο αφηγητής μεγαλώνει με ένα μόνο πρότυπο, το μητρικό. Το πατρικό
λείπει και γκρεμίζεται από τη μάνα. Αυτό τι επίδραση πιστεύετε ότι μπορεί
να έχει στην ψυχοσύνθεσή του;
6. Να διαβάσετε τους παρακάτω μεταφρασμένους στίχους (Mother, από το The Wall
των Pink Floyd) και να τους συγκρίνετε με το αφήγημα του Ταχτσή. Να βρείτε μία
ομοιότητα και μία διαφορά όσον αφορά τη σχέση παιδιού - μάνας. (70-100 λέξεις)
7. Στο κείμενο αυτό διαβάσαμε την οπτική γωνία του παιδιού. Θα
μπορούσατε να χρησιμοποιήσετε τα συγκεκριμένα περιστατικά δίνοντάς τα
από την οπτική γωνία της μάνας;

2. Μητέρα
Μητέρα, νομίζεις θα ρίξουν την βόμβα;
Μητέρα, νομίζεις θα τους αρέσει το τραγούδι;
Μητέρα νομίζεις θα προσπαθήσουν να μου σπάσουν τα νεύρα;
Μητέρα, να χτίσω το τείχος;
Μητέρα, να κατέβω για πρόεδρος;
Μητέρα, να εμπιστευτώ την κυβέρνηση;
Μητέρα, θα με βάλουν στη γραμμή πυρός;
Μητέρα πεθαίνω πραγματικά;
Σταμάτα τώρα, μωρό μου, μην κλαις
Η Μαμά θα κάνει πραγματικότητα όλους σου τους εφιάλτες
Η Μαμά θα σου δώσει όλους της τους φόβους
Η Μαμά θα σε κρατήσει εδώ κάτω από τα φτερά της
Δεν θα σε αφήσει να πετάξεις αλλά ίσως σε αφήσει να τραγουδήσεις
Η Μαμά θα κρατήσει το μωρό στη θαλπωρή και ζέστη
Ω, μωρό, φυσικά η μαμά θα βοηθήσει το τείχος να χτιστεί
*<+
«Αυτό που θέλω να πω είναι ότι τα διηγήματα αυτά συνθέτουν ένα σύνολο,
που η δομή του είναι βέβαια διαφορετική από τη δομή ενός μυθιστορήματος
-πιο κρυφή πιο ασυμμετρική- αλλά πάντως είναι δομή. Δεν ξέρω
αν ο ίδιος ο Ταχτσής τα θέλησε έτσι, αν συνειδητά έδωσε στα διηγήματα
τη σειρά που έχουν στο βιβλίο. Έχουμε εδώ, όπως το βλέπω εγώ τουλάχιστον,
ένα βιβλίο από διηγήματα μ’ ένα συναρπαστικό κεντρικό θέμα ή
σκοπό: παραλλαγές πάνω στο τεράστιο πρόβλημα της αυτοβιογραφίας,
και πέρα απ’ αυτό ίσως, της αυτογνωσίας *...+. Ο Ταχτσής το πιάνει κάπως
αλλιώς το πρόβλημα. Μεταχειρίζεται κι αυτός, αλλεπάλληλα πρώτο και
τρίτο πρόσωπο. Αμφιταλαντεύεται και κείνος ανάμεσα στην εξομολόγηση
και στην αφήγηση. Το κύριο ερέθισμα σε όλα τα αφηγήματα είναι η οικογένεια
· αυτό το θερμοκήπιο κόλαση και παράδεισος μαζί, που κύρια χαρακτηριστικά
του έχει την παντοδυναμία της μητέρας και την απουσία του
πατέρα, και που από μέσα της γεννιέται, εξελίσσεται και διαμορφώνεται
η ομοφυλοφιλία του συγγραφέα.
Τα διηγήματα χωρίζονται σε δύο κατηγορίες, ως προς το χώρο: εκείνα
που καταπιάνονται με αυστηρά ενδοοικογενειακές σχέσεις, και εκείνα που
εξερευνούν τις σχέσεις με τον έξω κόσμο, αν και σχεδόν παντού εξακολουθεί
να καταδυναστεύει τα πάντα η οικογένεια, έστω και σαν φόντο».
(Καίη Τσιτσέλη, Η μεταπολεμική πεζογραφία, ό.π., σελ.264, αναδημοσίευση από την
εφ. το Βήμα 26.10.1974)

3. ΤΑ ΡΕΣΤΑ
Σκιαγράφηση της μητέρας του συγγραφέα
Η μητέρα στο κείμενο του Ταχτσή σκιαγραφείται με την ματιά του ίδιου του
συγγραφέα ως παιδί, αλλά και ως ενήλικα, όπου πια έχει μια σχετική
αποστασιοποίηση και μια διαφορετική οπτική γωνία.
Ως παιδί φαίνεται να έχει μια συγκεκριμένη εικόνα στο μυαλό του για την μητέρα
του, η οποία χαρακτηρίζεται από ποικίλες μεταβολές στην διάθεση και στην
ψυχολογία.
Κάποιες φορές, αν και σπάνια συμβαίνει αυτό, η μητέρα παρουσιάζεται ως ένας
εύθυμος και χαρούμενος άνθρωπος που επαινεί τον μικρό της γιο στην κάθε
ευκαιρία, κοινωνικοποιείται καθημερινά και αναπτύσσει φιλικές σχέσεις με όλους
μέσω της ευχάριστης «αύρας» που εμπνέει. Όταν είναι χαρούμενη, φροντίζει,
ακόμα, τον γιο της ασχολείται με τις εργασίες του σπιτιού καλλωπίζει τον κήπο
και παίζει με τα παιδιά της γειτονιάς, πράγμα που δείχνει ότι ανάλογα με την
διάθεσή της, και συγκεκριμένα όταν είναι “στις καλές της” γίνεται ένας πολύ
συμπαθητικός, υπομονετικός και φιλικός άνθρωπος που μεταφέρει τριγύρω την
χαρούμενη διάθεσή της και κάνει τον περίγυρό της ευτυχισμένο με κάθε τρόπο.
Αντίθετα υπήρχαν μέρες κατά τις οποίες η μητέρα είναι κακόκεφη αγχώδης και
αυταρχική. Αυτές τις μέρες καταφέρνει με κάθε δυνατό τρόπο να γίνεται
προσβλητική προς τον μικρό της γιο, να τον επικρίνει διαρκώς για τις πράξεις του
και να επιδεικνύει την αυταρχικότητά της, τιμωρώντας τον σκληρά για κάθε του
παράπτωμα. Η ατμόσφαιρα που επικρατεί τότε στο σπίτι είναι πολύ βαριά και
καταθλιπτική, καθώς η μητέρα είναι συνεχώς κακόκεφη και αρνητική και κάνει
εμφανές στον γιο της ότι “δεν σηκώνει πολλά-πολλά”, έτσι φαίνεται ουσιαστικά
απρόσιτη και αδιάφορη για τον γιο της και την ίδια της την ζωή. Παρουσιάζεται
ακόμα ως μια ανάξια μητέρα που παραμελεί τις υποχρεώσεις της και μειώνει τον
ίδιο της τον γιο, καθώς τον καταρρακώνει συνεχώς και τον οδηγεί έτσι στην σκέψη
ότι είναι άνανδρος, άχρηστος και ανόητος. Η αρνητική της ψυχολογία και η
υπερβολή της επίσης φανερώνεται στα ίδια της τα λόγια, όπου, όπως αναφέρει,
μετανιώνει για την ύπαρξη του γιου της και τον θεωρεί ανάξιο. Γενικά εκείνες τις
μέρες η μητέρα είναι απλησίαστη και εχθρική<
Ο συγγραφέας, ως ενήλικας πια, εκφράζει ένα παράπονο για την μητέρα του,
λέγοντας ότι ήταν υπερβολικά αυστηρή μαζί του ακόμα και όταν δεν ήταν
απαραίτητο, και αυτό τον έκανε να την βλέπει αρνητικά, και τον οδήγησε στη
επιθυμία να την εκδικηθεί. Έτσι λόγω της αυστηρότητας και της αυταρχικότητάς
της μητέρας του τα λόγια της έχαναν την αξία τους , με συνέπεια να μην
βελτιώνουν τον χαρακτήρα του νεαρού αγοριού, αντίθετα του προκάλεσαν
αδιαφορία και απέχθεια στα λόγια της μητέρας του και στις πράξεις. Μέσα λοιπόν
από αυτό το παράπονο φαίνεται η θέληση για αναπλήρωση ενός κενού στην
καρδιά του μικρού αγοριού , το οποίο του κόστισε στην ζωή πολλά καθώς ποτέ δεν
κατάφερε να αποσαφηνίσει την θέση της διχασμένης του μητέρας.
Η σχέση του συγγραφέα με την μητέρα του

4. Ο Ταχτσής, όπως φαίνεται στο κείμενο έχει μια πολύ ιδιαίτερη σχέση με την
μητέρα του, η οποία σχέση όμως μεταβάλλεται διαρκώς, ανάλογα με τις
ψυχολογικές μεταπτώσεις της μητέρας.
Όταν η μητέρα έχει εύθυμη διάθεση και είναι χαρούμενη ο συγγραφέας την
βλέπει θετικά, ως την αγαπημένη του μητέρα που ομορφαίνει την ζωή του και τον
φροντίζει με κάθε δυνατό τρόπο. Τότε, νιώθει «δεμένος» με την μητέρα του και την
θεωρεί ως το νόημα στην ζωή του, καθώς περνούν τις ώρες μαζί και
απολαμβάνουν την ωραιότερη σχέση, την σχέση μητέρας και παιδιού.
Όμως τις μέρες που η μητέρα είναι κακόκεφη και αυταρχική η τα συναισθήματα
του γιου και η σχέση του με την μητέρα του μεταβάλλονται αναλόγως. Ο μικρός
γιος βλέπει τότε την μητέρα ως μια απειλή, που προσπαθεί σε κάθε ευκαιρία να
βρει ψεγάδια και να τον επιπλήξει. Ακόμα νιώθει πολύ έντονο άγχος και
ψυχολογική πίεση, λόγω των απαιτήσεων και της αυστηρότητας της μητέρας του.
Όταν, λοιπόν, η μητέρα έχει «τις μαύρες της» ο συγγραφέας βρίσκει τον εαυτό του
απομονωμένο και παραμελημένο από την μητέρα του, λόγω της συνεχούς
αδιαφορίας της.
Στο τέλος της αφήγησης αναφέρεται η άποψη του συγγραφέα όντας ενήλικας,
όπου δηλώνει ότι η σχέση του με την μητέρα του υπήρξε όντως πολυτάραχη και
ευμετάβλητη, και εκφράζει το παράπονό του για την σκληρότητα της
αντιμετώπισης της μητέρας του προς αυτόν. Τέλος αναφέρει ότι όχι μόνο η
συμπεριφορά της προς αυτόν δεν τον βελτίωσε στον χαρακτήρα, αλλά τον έκανε
να επαναλαμβάνει τα λάθη του παρελθόντος.