1. สมประสงค์ น่ว มบุญ ลือ
Somprasong Nuambunlue

2. การสัง เกต
• การสัง เกต คือ การรวบรวม
ข้อ เท็จ จริง เพื่อ นำา มาหาแนว
โน้ม ของคำา ตอบในสิ่ง ที่
สงสัย /ใคร่ร ู้ จากการเข้า ไป
สัม ผัส
• การสัง เกตเป็น เครื่อ งมือ ของ
อุป นัย 2

3. การสัม ผัส
การสัม ผัส คือ การใช้
อวัย วะรับ รู้อ ารมณ์จ ากสิ่ง
ทีจ ต กระทบ คือ ตา หู จมูก
่ ิ
ลิ้น กาย
3

4. กระบวนการ
สังเกต
ข้อ เท็จ จริง ป เป็น หลัก ทัว ไป ด รวบยอด
สรุ ความคิ
่
Facts Generalization Concept
4

5. กระบวนการ
สังเกต
ข้อ เท็จ จริง
Facts
ความจริง ความรู้
Truth Knowledge
วิเ คราะห์
Analysis
5

6. กระบวนการ สงสัย
สังเกต
หาคำา ตอบ
การสัง เกต วิธ ีก ารสัง เกต
การสัม ผัส
ตา หู จมูก ลิ้น กาย
รู้
รู้ล ึก รู้ร อบ
จิต จับ จดจ่อ ความรู้
รู้ก ระจ่า ง6

7. ระดับ การ
สัง เกต
• สัง เกตเพื่อ รู้
• สัง เกตเพื่อ การจำา ได้ หมายรู้
ได้
• สัง เกตเพื่อ ความกระจ่า ง
7

8. คำา ถามเพื่อ การ
สัง เกต
• สัง เกตอะไร
• เหตุใ ดต้อ งสัง เกต
• สัง เกตอย่า งไร
• แน่ใ จได้อ ย่า งไรว่า คำา ตอบที่ไ ด้
จากการสัง เกตตรงตามความเป็น
จริง
• มีว ิธ ก ารตรวจสอบได้อ ย่า งไรความ
ี
เที่ย งได้อ ย่า งไร
• ผลจากการสัง เกตได้ค วามรูอ ะไร้ 8

9. นิย าม
ชื่อ เรีย ก
ใคร อะไร องค์
ประกอบ
เหตุใ ด ที่ไ หน
อย่า งไร
คำา ถามเพือ นำา ไป
่
9
หาคำา ตอบ

10. สัง เกตอะไร
• การสัง เกตข้อ เท็จ จริง
• การสัง เกตองค์ป ระกอบ
• การสัง เกตความสัม พัน ธ์
• การสัง เกตระบบ
• การสัง เกตการเปลี่ย นแปลง
10

11. ๑. ภาวะ
เงือ นไขอัต นัย
่
๒. ภาวะ
เงือ นไขปรนัย
่
11

12. ๑. ภาวะเงื่อนไขอัตนัย
ก. ภาวะเงือ นไขทางเชาวน์ป ญ ญา
่ ั
ข. ภาวะเงือ นไขทางกายภาพ
่
ค. ภาวะเงือ นไขทางจริย ธรรม
่
12

13. ก. ภาวะเงื่อ นไขทางเชาวน์ป ญ ญา ั
โดยธรรมชาติ มนุษย์ปรารถนาหาคำาตอบ
เกี่ยวกับข้อสงสัยทั้งเกี่ยวกับตนเองและสิ่งที่
อยู่รอบ ๆ ตัว ความกระหายในความอยากรู้
ทำาให้มนุษย์สังเกตข้อเท็จจริงต่าง ๆ
การสัง เกต คือ การกระทำาในฐานะการ
จัดหาข้อเท็จจริงเพื่อหาคำาตอบด้วยการ
อุปนัย จึงต้องแยกระหว่างการสังเกต และ
การรับรู้ (เวทนา) ออกจากกัน เราต้องทราบ
ว่าเราสังเกตอะไรและสังเกตด้วยจุดประสงค์
การกำาหนดเป้าหมายในการสังเกตนี้
ใด การพัฒนาความคิด ใช้เชาวน์ปญญาใน
เป็น ั
การสังเกต ซึ่งต้องมีพื้นฐานความรู้ทั้งสาระ
เนื้อหา วิธีการสังเกต 13

14. ข. ภาวะเงื่อ นไขทางกายภาพ ใน
การสัง เกตและการทดลองของเรา ต้อ ง
มีค วามหมายและแม่น ตรง จึง มีค วาม
จำา เป็น ว่า ในทางกายภาพ ผูส ง เกตต้อ ง
้ ั
มีอ วัย วะรับ รู้ท ี่ส มบูร ณ์ อวัย วะรับ รู้
ทั้ง หมดจะต้อ งการทำา หน้า ที่ ได้อ ย่า ง
เหมาะสม
อวัยวะที่บกพร่องจะนำาไปสูผลการสังเกตที่
่
คลาดเคลื่อน ดัง นัน อวัย วะที่ใ ช้ง านเหล่า
้
นีต ้อ งมีก ารฝึก /พัฒ นาเพื่อ ความ
้
ประสงค์ท ี่ต ้อ งการ เมือ มีข ้อ จำา กัด ใน
่
การใช้อ วัย วะ อาจใช้อ ป กรณ์ท าง
ุ 14

15. ค. ภาวะเงือ นไขทางจริย ธรรม
่
คือ การสัง เกตที่ต รงไปตรงมาและ
ปราศจากอคติ ไม่อ ยูภ ายใต้
่
อิท ธิพ ล ปัจ จัย ภายนอก ไม่บ ด เบือ น
ิ
ข้อ เท็จ จริง และการแปลความผลที่
ได้ ไม่ว ่า จะเป็น ไปโดย เจตนาหรือ
ไม่เ จตนาก็ต าม
15

16.  การจะได้ผ ลการสัง เกตที่ถ ูก ต้อ ง
สมบูร ณ์ ต้อ งการอดทนมาก การ
ทดลอง มัก มีก ารออกนอกลู่น อก
ทางซึ่ง เป็น อุป สรรคต่อ การสัง เกต
และบางครั้ง ต้อ งเริ่ม ต้น ใหม่ บาง
ครั้ง ทำา ให้ท ้อ แท้
 ดัง นั้น ในการสัง เกตจึง ต้อ งตั้ง ใจ
มั่น แน่ว แน่ ใช้ค วามอดทนสูง ใน
การได้ผ ลออกมา เพือ นำา มาใช้ใ น
่
การพิจ ารณาในการวางแผนได้
16

17. ๒. ภาวะเงื่อ นไขปรนัย
ก. ข้อ เท็จ จริง ของธรรมชาติ
หรือ ปรากฏการณ์โ ดยทัว ไปมี
่
ลัก ษณะซับ ซ้อ น
ข. ธรรมชาติเ ป็น สิ่ง ที่จ ัด ระเบีย บ
ไว้แ ล้ว 17

18. ก.ข้อเท็จจริงของธรรมชาติหรือ
ปรากฏการณ์โดยทัวไปมีลักษณะซับซ้อน
่
ธรรมชาติเป็นสิ่งทีมปัจจัยปรุงแต่งขึ้นมา ด้วย
่ ี
ภาวะพอเหมาะ สิ่งทีเรารับรู้เป็นเพียงบางส่วนที่
่
เราสัมผัสได้ และยังมีอีกมากทีเราไม่สามารถ
่
อธิบายได้ เช่น
คนไข้ทไม่รู้สึกตัว ใช้เครื่องช่วยหายใจ เราไม่
ี่
สามารถทราบได้ว่ายังมีจิตวิญญาณอยู่หรือไม่
บั้งไฟพญานาคทีจังหวัดเกิดขึ้นมาได้อย่างไรใน
่
วันออกพรรษาของทุกปี
ธรรมชาติมความซับซ้อน ไม่สามารถเข้าถึงได้
ี
ทังหมด
้
18

19. ข. ธรรมชาติเป็นสิ่งที่จัดระเบียบไว้
แล้วและไม่สบสนวุ่นวาย สิงที่เป็น
ั ่
ธรรมชาติกำาเนิดขึ้นมาด้วยความพอ
เหมาะและ มีการจัดระเบียบไว้แล้ว
ตัวอย่างเช่น
พืชมีการจัดระบบการอยู่ร่วมกันจาก
พืชคลุมดินไปจนถึงไม้ยืนต้นขนาดใหญ่
ต้นไม้เจริญเติบโต เหี่ยวเฉาและเกิด
ใหม่ทดแทนที่เหมาะกับสภาพแวดล้อม
ตามกาละและเทศะ
19

20. 20

21. การสังเกตคือการ
ใช้การสัมผัสเข้า
รวบรวมข้อเท็จจริง
ตามวัตถุประสงค์ที่
ต้องการ การสังเกต
เพื่อแสวงหาคำาตอบ
ในสิ่งที่สงสัย มี 21
ลักษณะเฉพาะ

22. ๑. การสังเกตต้องมีวัตถุประสงค์ มีความจงใจ
บางประการ เราจะสังเกตในสิงที่เราสนใจ
่
และไม่สนใจสิ่งที่ไม่เกี่ยวข้อง
๒. การรับรู้เหตุการณ์ที่เกิดขึ้นต้องเป็น
เหตุการณ์ปกติ และเป็นตามธรรมชาติ
๓. การสังเกตไม่ใช่เพียงการดูที่วัตถุภายนอก
แต่ต้องพยายามดูความสัมพันธ์ไปถึง
คุณสมบัติภายในด้วย
๔. คำานึงถึงอวัยวะการรับรู้ว่าต้องเป็นไปตาม
ปกติ ไม่บกพร่อง
22

23. ๕. มนุษย์มีการรับรู้ในทิศทางที่เหมาะสมของ
ตน การสังเกตจะต้องบรรยายตามที่ได้รับรู้
เท่านั้น
๖. การรับรู้ ต้องเลือกรับสิ่งที่ได้รู้อย่างพินิจ
พิเคราะห์และเอาใจจดจ่อข้อเท็จจริงต่อข้อ
เท็จจริงที่ปรากฏ
๗. การสังเกตต้องปราศจากอคติ การลำาเอียง
ปราศจากความคิดที่คาดไว้ก่อน
23

24. ๘. หลีกเลี่ยงการสังเกตที่ผดและอย่ามอง
ิ
ข้ามสิ่งที่เราได้รับรู้มาก่อน เพราะสิ่งที่
เคยรู้มาอาจผิดพลาดได้
๙. การสังเกตที่บกพร่อง ผิดพลาด มีผล
ต่อการรับรู้ที่ผิดด้วย
24

25. ๑๐. การสังเกตเกี่ยวข้องกับการแปล
ความ ทำาให้ยากต่อการจำาแนกระหว่าง
สิงที่เราสัมผัส กับสิงที่เราเชื่อ
่ ่
๑๑.การสังเกต ไม่เพียงแต่แปลความ
หมายสิงที่เราได้รับรู้ แต่ยงต้องจัด
่ ั
ระเบียบสิ่งที่สงเกต แยกประเภทตาม
ั
ความคล้ายคลึงหรือเหมือนกัน
25

26. ข้อมูลจากหนังสือ หลักแห่ง
เหตุผล
ของ รองศาสตราจารย์สมประสงค์
น่วมบุญลือ
26