2. jeroenclemens.nl
Leraar Nederlands (> 30 jr)
Lerarenopleider (12 jr)
Hoofd Talen APS (10 jr)
Leraar Nederlands Helen Parkhurst
Almere 2003-
Onderzoeker onlinegeletterdheid
2012-
3. jeroenclemens.nl
1. Literatuuronderzoek Wat is het?
2. Survey leraren: wat vinden, weten en willen zij
3. Meetinstrument maken
4. Pilot lessen ontwerpen / uitproberen / testen
5. Grootschalig implementatiestudie
promotieonderzoek Onlinegeletterdheid
7. jeroenclemens.nl
verklaringen
• online teksten andere kenmerken: multimedia,
niet-lineair/ hyperlinks, interactief, geen inleiding-kern-slot..
• andere tekstsoorten / deictic: zoekresultaten,
blogs,
• online teksten niet stabiel /veranderen: vb.
Volkskrant, Correspondent
• auteurs onduidelijk / onbetrouwbaar: rijp en
groen
• leertaak zelfgestuurd en veel complexer
• nieuwe vaardigheden
8. jeroenclemens.nl
nieuwe vaardigheden /
strategieën
• sommige leerlingen zijn heel goed in
traditioneel tekstbegrip en slecht in online
tekstbegrip (Coiro, 2007)
• 16% verschil leerlingen in onlinetekstbegrip
soms niet te verklaren uit voorkennis en
traditionele tekstbegriptoets (Coiro, 2011)
• groot metaonderzoek 46 hardop-denk studies
(’95-’10) >> strategieën die 'appeared to
have no counterpart in traditional
reading' (Afflerbach & Cho, 2010)
9. jeroenclemens.nl
complex(er) proces
• zelf op zoek naar informatie: leesstrategieën, nieuwe
zoekstrategieën, zoekmachines
• beoordelen en kiezen informatie: verandering
kritisch lezen
• creëren nieuwe betekenissen vanuit
meerdere online bronnen: synthetiseren
• Verwerven, Verwerken en Verstrekken
LESC: Locate, Evaluate, Synthesize &
Communicate
• Multimedia: verschillend van alleen tekst
10. jeroenclemens.nl
Uitdaging Nederlands
• complexere lees- en schrijfopdrachten
( vakoverstijgend)
• nieuwe tekstsoorten online
• (nieuwe) strategieën & functioneler
• nieuwe vaardigheden & anders zoeken, kritisch
lezen, gericht lezen, samenvatten, samenvoegen / synthese,
communiceren
• andere didactiek
• invulling taalbeleid / vakoverstijgend
12. jeroenclemens.nl
innovatie
• leraren:
• survey Nederland en Vlaanderen
(Clemens (2014a)
• (digitale) ontwerp-omgeving van start
http://bit.ly/1M7ackN
• context:
• curriculum / eindtermen / toetsen
• schoolboeken en toetsen
• schoolcultuur
13. jeroenclemens.nl
Inspiratie
Common Core State Standards USA (Leu et al., 2013)
•Uitgangspunten bij ALLE vakken
1. An emphasis on higher level thinking during reading and
writing instruction;
2. A focus on acquiring skills in the new, digital literacies of
online research and comprehension"
•Kerndoelen Taalonderwijs:
•AS-W 8. Gather relevant information from multiple print and
digital sources, assess the credibility and accuracy of each
source, and integrate the information while avoiding plagiarism."
•AS-R 7. Integrate and evaluate content presented in diverse
media and formats, including visually and quantitatively, as well
as in words.
14. jeroenclemens.nl
nieuwe invulling curriculum
• Verwerven, Verwerken & Verstrekken
• LESC: Locate / Search, Evaluate,
Synthesize, Communicate
• nieuwe taken en (taal)vaardigheden
• integreren / geen nieuwe cursus
• aanpassen didactiek: modelen, samen lezen, ..
16. jeroenclemens.nl
Leerdoel
[ nieuwe invulling Kritisch Lezen]
Didactisch uitwerking
De leerling kan online informatie
beoordelen op
(1) betrouwbaarheid
(2) bruikbaarheid
Betrouwbaarheid/ deugdelijkheid
Nadenken over verschil online en offline.
Brainstormen over criteria van
betrouwbare informatie online. Maak
schema: Offline / Online. Criteria samen
bepalen en aanvullen door docent.
Toepassen op bronnen ( gestuurd / half
gestuurd / zelfstandig)
Bruikbaarheid
Bronnen vergelijken (( gestuurd / half
gestuurd / zelfstandig. Kiezen Wat zijn de
twee bronnen die het meest betrouwbaar
zijn voor jouw onderzoeks- / leervraag
Verantwoorden
Bedenk leerdoel in deze fase Bedenk uitwerkingen: activiteiten en didactiek
Verwerven / Kritisch lezen
17. jeroenclemens.nl
Leerdoel
Gericht, strategisch lezen
integreren /synthetiseren
Didactische uitwerking
Leerling kan uit verschillende
bronnen aanvullende informatie
kiezen en samenvatten die voor
leesdoel relevant is.
Leerling kan gekozen informatie
integreren tot samenhangend
antwoord lees-/ onderzoeksvraag
Leerling kiest relevante informatie uit
minstens 3 bronnen. Hij onderbouwt
zijn keuze
Relateert keuze aan leesdoel
Hij werkt in een duo. Mogelijkheid:
DDU Denken Delen Uitwisselen
idem: samenvoegen
Verwerken: Samenvatten & integreren
18. jeroenclemens.nl
SLO / Samen
• aanpassen eindtermen /
referentieniveaus
• documentstudie lesmaterialen
• curriculumontwikkeling ( met scholen)
19. jeroenclemens.nl
Dank u
Jeroen Clemens
website: http://jeroenclemens.nl
email: contact@jeroenclemens.nl
twitter: @jeroencl
presentaties: http://www.slideshare.net/jeroencl
publicaties: https://independent.academia.edu/JeroenClemens
Podcast Kennisnet: http://bit.ly/1FZlzCM
Veel belangstelling onlinegeletterdheid http://wp.me/p36vQ1-mG
20. jeroenclemens.nl
Afflerbach, P., & Cho, B.-Y. (2009). Determining and describing reading Strategies. In
W. Schneider & H. S. Waters, Metacognition, Strategy Use, and Instruction (pp.
201–225). New York: Guilford Press.
Clemens, J. (2014a). Eindrapport Survey onlinegeletterdheid (pp. 1–19). Zoetermeer:
Kennisnet.
Clemens, J. (2014b). Online tekstbegrip en online geletterdheid. Het nieuwe lezen,
anders bekeken. Levende Talen Magazine, 4(mei 2014).
Clemens (2014c) Podcast van gesprek met Kennisnet over onlinegeletterdheid en het
falen van het onderwijs http://bit.ly/1FZlzCM
Coiro, J. (2007). Exploring changes to reading comprehension on the Internet:
Paradoxes and possibilities for diverse adolescent readers. (D. J. Leu, M. A. Doyle,
& S. W. Brown). University of Connecticut.
Coiro, J. (2011). Predicting Reading Comprehension on the Internet: Contributions of
Offline Reading Skills, Online Reading Skills, and Prior Knowledge. Journal of
Literacy Research, 43(4), 352–392. http://doi.org/10.1177/1086296X11421979
Leu, D. J., Forzani, E., Burlingame, C., Kulikowich, J., Sedransk, N., Coiro, J., &
Kennedy, C. (2013). The new literacies of online research and comprehension:
Assessing and preparing students for the 21st century with Common Core State
Standards. In L. B. Gambrell & S. B. Neuman, Reading instruction in the age of
common core standards. Newark, DE: IRA.
Referenties