1. Quy trình xử lý dữ liệu trong doanh nghiệp 2. Tiếp cận phát triển HTTT 3. SSM

1. Bài 6
Phát triển hệ thống thông tin (phần 1)

2. Nội dung bài học
1. Quy trình xử lý dữ liệu trong doanh nghiệp
2. Tiếp cận phát triển HTTT
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 2
2. Tiếp cận phát triển HTTT
3. SSM

3. Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 3

4. Thu thập dữ liệu
Chuyển đổi dữ liệu thành thông tin
Cập nhật các file để kết hợp các dữ liệu đã được
xử lý
Phổ biến thông tin cho người dùng
Xử lý dữ liệu
Thu thập dữ liệu
Chuyển đổi dữ liệu thành thông tin
Cập nhật các file để kết hợp các dữ liệu đã được
xử lý
Phổ biến thông tin cho người dùng
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 4

5. Thông tin trong tổ chức
Ba câu hỏi xác định kiểu và cấp độ của quyết
định:
Thông tin được yêu cầu là gì?
Làm thế nào để thu thập thông tin và ai là người thực
hiện?
Khi nào cần thu thập thông tin và thu thập ở đâu?
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 5
Ba câu hỏi xác định kiểu và cấp độ của quyết
định:
Thông tin được yêu cầu là gì?
Làm thế nào để thu thập thông tin và ai là người thực
hiện?
Khi nào cần thu thập thông tin và thu thập ở đâu?

6. Thông tin trong tổ chức
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 6

7. Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 7

8. Thuộc tính “cứng”
Thuộc tính “mềm”
Cách tiếp cận “cứng”
Cách tiếp cận “mềm”
Khái niệm
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 8

9. Chu trình phát triển của hệ thống (System
Development Lifecycle - SDLC):
Là phương pháp phát triển hệ thống thông tin truyền
thống
Mô tả các giai đoạn mà một hệ thống trải qua, từ lúc
bắt đầu cho tới khi hệ thống bị loại bỏ hoặc thay thế
Chu trình phát triển của hệ thống
Chu trình phát triển của hệ thống (System
Development Lifecycle - SDLC):
Là phương pháp phát triển hệ thống thông tin truyền
thống
Mô tả các giai đoạn mà một hệ thống trải qua, từ lúc
bắt đầu cho tới khi hệ thống bị loại bỏ hoặc thay thế
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 9

10. Các giai đoạn:
Xác định dự án
Nghiên cứu khả thi
Thiết kế
Lập trình hoặc lựa chọn phần mềm
Cài đặt
Hậu triển khai
Chu trình phát triển của hệ thống
Các giai đoạn:
Xác định dự án
Nghiên cứu khả thi
Thiết kế
Lập trình hoặc lựa chọn phần mềm
Cài đặt
Hậu triển khai
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 10

11. Được ứng dụng nhiều ở thời kỳ đầu
Ví dụ:
Phương pháp hệ thống cứng
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 11

12. Tự động hóa các quy trình hiện tại
Hiện nay ít được sử dụng rộng rãi
Ứng dụng tốt cho các hệ thống mà các yêu cầu:
Có tính cấu trúc cao
Được xác định rõ ràng
Hạn chế:
Phát sinh nhiều điều chỉnh tốn kém
Chậm tiến độ
Phương pháp chu trình hệ thống
Tự động hóa các quy trình hiện tại
Hiện nay ít được sử dụng rộng rãi
Ứng dụng tốt cho các hệ thống mà các yêu cầu:
Có tính cấu trúc cao
Được xác định rõ ràng
Hạn chế:
Phát sinh nhiều điều chỉnh tốn kém
Chậm tiến độ
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 12

13. Để phát triển hệ thống hướng đến xem xét các
thuộc tính mềm của quá trình thực hiện
Các thuộc tính mềm nên được xem xét:
Bảo đảm công việc và địa vị
Triển vọng nghề nghiệp
Biến đổi xã hội
Lo sợ mất vị thế cá nhân
Phương pháp hệ thống mềm
Để phát triển hệ thống hướng đến xem xét các
thuộc tính mềm của quá trình thực hiện
Các thuộc tính mềm nên được xem xét:
Bảo đảm công việc và địa vị
Triển vọng nghề nghiệp
Biến đổi xã hội
Lo sợ mất vị thế cá nhân
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 13

14. Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 14

15. Phương pháp luận các hệ thống mềm của
Checkland (Checkland’s Soft System
Methodology - SSM): là giải pháp cho những khó
khăn trong việc áp dụng tư duy theo phương
pháp hệ thống cứng về các vấn đề của doanh
nghiệp
Khái niệm
Phương pháp luận các hệ thống mềm của
Checkland (Checkland’s Soft System
Methodology - SSM): là giải pháp cho những khó
khăn trong việc áp dụng tư duy theo phương
pháp hệ thống cứng về các vấn đề của doanh
nghiệp
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 15

16. Với SSM: tầm quan trọng của quá trình thiết kế,
thực thi hệ thống và kết quả là như nhau
Xu hướng nhấn mạnh:
Các mục tiêu hệ thống có thể đo lường được
Phân rã hệ thống thành các hệ thống con từ tổng thể
đến chi tiết (top-down)
Khái niệm
Với SSM: tầm quan trọng của quá trình thiết kế,
thực thi hệ thống và kết quả là như nhau
Xu hướng nhấn mạnh:
Các mục tiêu hệ thống có thể đo lường được
Phân rã hệ thống thành các hệ thống con từ tổng thể
đến chi tiết (top-down)
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 16

17. Chúng ta thường cố đưa ra một ý nghĩa dựa
trên sự quan sát và kinh nghiệm bản thân
Điều này nghĩa là mỗi người có cách hiểu khác
nhau về sự kiện/hoàn cảnh
Sự nhận thức này dẫn tới ý định làm theo một
chuỗi hành động cụ thể
Khi chuỗi hành động được quyết định, hành
động có mục đích sẽ được thực hiện – thay đổi
sự kiện hoặc hoàn cảnh dẫn đến hành động và
tạo ra một chu kỳ hoạt động.
Các giả thiết nền tảng của SSM
Chúng ta thường cố đưa ra một ý nghĩa dựa
trên sự quan sát và kinh nghiệm bản thân
Điều này nghĩa là mỗi người có cách hiểu khác
nhau về sự kiện/hoàn cảnh
Sự nhận thức này dẫn tới ý định làm theo một
chuỗi hành động cụ thể
Khi chuỗi hành động được quyết định, hành
động có mục đích sẽ được thực hiện – thay đổi
sự kiện hoặc hoàn cảnh dẫn đến hành động và
tạo ra một chu kỳ hoạt động.
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 17

18. Sơ đồ quy trình khảo sát SSM:
Các giả thiết nền tảng của SSM
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 18

19. Xác định tình trạng vấn đề
Phân tích
Định nghĩa gốc
Khái niệm hóa
So sánh
Thay đổi
Hành động
Quy trình bảy giai đoạn của dự án SSM
Xác định tình trạng vấn đề
Phân tích
Định nghĩa gốc
Khái niệm hóa
So sánh
Thay đổi
Hành động
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 19

20. Phương pháp SSM kết hợp chặt chẽ hai luồng
khảo sát:
Luồng khảo sát theo hướng logic
Lồng khảo sát văn hóa
Luồng khảo sát
Phương pháp SSM kết hợp chặt chẽ hai luồng
khảo sát:
Luồng khảo sát theo hướng logic
Lồng khảo sát văn hóa
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 20

21. Ba kiểu phân tích liên quan:
Tập trung vào mối quan hệ giữa khách hàng, người
sẽ giải quyết vấn đề và người gặp vấn đề.
Xem xét xu hướng phát triển của mối quan hệ giữa
vai trò, tiêu chuẩn và giá trị.
Tập trung vào việc dung hòa các lợi ích khác nhau và
thể hiện quyền lực.
Luồng khảo sát văn hóa
Ba kiểu phân tích liên quan:
Tập trung vào mối quan hệ giữa khách hàng, người
sẽ giải quyết vấn đề và người gặp vấn đề.
Xem xét xu hướng phát triển của mối quan hệ giữa
vai trò, tiêu chuẩn và giá trị.
Tập trung vào việc dung hòa các lợi ích khác nhau và
thể hiện quyền lực.
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 21

22. Bức tranh toàn cảnh:
Đem lại sự hình dung về “xu thế” của hoàn cảnh
Bao gồm các thành phần như khách hàng, những
người liên quan, những công việc đã thực hiện, môi
trường
Là công cụ truyền thông quan trọng
Tập trung vào các quan điểm và hiểu biết chung
Luồng khảo sát văn hóa
Bức tranh toàn cảnh:
Đem lại sự hình dung về “xu thế” của hoàn cảnh
Bao gồm các thành phần như khách hàng, những
người liên quan, những công việc đã thực hiện, môi
trường
Là công cụ truyền thông quan trọng
Tập trung vào các quan điểm và hiểu biết chung
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 22

23. Ví dụ:
Luồng khảo sát văn hóa
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 23

24. Khái niệm định nghĩa gốc (root definition)
Định nghĩa gốc xác định:
Hệ thống là gì
Những ai sẽ nằm trong hệ thống
Những người bị ảnh hưởng bởi hệ thống
Những người có thể ảnh hưởng tới hệ thống
Những người đang tham gia vào hệ thống
Luồng khảo sát theo hướng logic
Khái niệm định nghĩa gốc (root definition)
Định nghĩa gốc xác định:
Hệ thống là gì
Những ai sẽ nằm trong hệ thống
Những người bị ảnh hưởng bởi hệ thống
Những người có thể ảnh hưởng tới hệ thống
Những người đang tham gia vào hệ thống
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 24

25. Ký hiệu CATWOE:
Clients (khách hàng)
Actors (tác nhân)
Transformation process (quá trình chuyển đổi)
Weltanschauung (tiếng Đức) – (world view)
Owner (chủ sở hữu)
Environmental (Các ràng buộc môi trường)
Luồng khảo sát theo hướng logic
Ký hiệu CATWOE:
Clients (khách hàng)
Actors (tác nhân)
Transformation process (quá trình chuyển đổi)
Weltanschauung (tiếng Đức) – (world view)
Owner (chủ sở hữu)
Environmental (Các ràng buộc môi trường)
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 25

26. Mô hình khái niệm (Conceptual Model)
Các bước xây dựng:
Tạo ấn tượng về hệ thống thực hiện quá trình biến
đổi
Lựa chọn các động từ chính
Cấu trúc các hoạt động chính có liên quan vào các
nhóm
Liên kết các nhóm
Kiểm tra
Luồng khảo sát theo hướng logic
Mô hình khái niệm (Conceptual Model)
Các bước xây dựng:
Tạo ấn tượng về hệ thống thực hiện quá trình biến
đổi
Lựa chọn các động từ chính
Cấu trúc các hoạt động chính có liên quan vào các
nhóm
Liên kết các nhóm
Kiểm tra
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 26

27. Ví dụ:
Luồng khảo sát theo hướng logic
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 27

28. Các phạm trù đánh giá:
Có kết quả (efficacy)
Hiệu quả (efficiency)
Hiệu lực (effectiveness)
Đạo đức (ethicality)
Đẹp và gọn nhẹ (elegance)
Luồng khảo sát theo hướng logic
Các phạm trù đánh giá:
Có kết quả (efficacy)
Hiệu quả (efficiency)
Hiệu lực (effectiveness)
Đạo đức (ethicality)
Đẹp và gọn nhẹ (elegance)
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 28

29. So sánh mô hình khái niệm với thế giới thực:
Đặt câu hỏi chính thức
Thảo luận thân mật
Tái hiện lại biến cố
Mô hình xếp chồng
Mục đích so sánh:
Hiểu rõ hơn về vấn đề và những thiếu sót
Xác định những điểm không tương xứng
Đưa ra các câu hỏi nên sử dụng mô hình nào
Đánh giá các mô hình theo ba yếu tố 3E
Xác định các mô hình khả thi.
Luồng khảo sát theo hướng logic
So sánh mô hình khái niệm với thế giới thực:
Đặt câu hỏi chính thức
Thảo luận thân mật
Tái hiện lại biến cố
Mô hình xếp chồng
Mục đích so sánh:
Hiểu rõ hơn về vấn đề và những thiếu sót
Xác định những điểm không tương xứng
Đưa ra các câu hỏi nên sử dụng mô hình nào
Đánh giá các mô hình theo ba yếu tố 3E
Xác định các mô hình khả thi.
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 29

30. Quy trình xử lý dữ liệu trong doanh nghiệp:
Thu thập dữ liệu
Chuyển đổi dữ liệu thành thông tin
Cập nhật các file để kết hợp các dữ liệu đã được xử lý
Phổ biến thông tin cho người dùng
SSM là giải pháp cho những khó khăn trong việc
áp dụng tư duy theo phương pháp hệ thống
cứng về các vấn đề của doanh nghiệp
Tổng kết bài học
Quy trình xử lý dữ liệu trong doanh nghiệp:
Thu thập dữ liệu
Chuyển đổi dữ liệu thành thông tin
Cập nhật các file để kết hợp các dữ liệu đã được xử lý
Phổ biến thông tin cho người dùng
SSM là giải pháp cho những khó khăn trong việc
áp dụng tư duy theo phương pháp hệ thống
cứng về các vấn đề của doanh nghiệp
Bài 6: Phát triển hệ thống thông tin (phần 1) 30