Sijko Wierenga - Schoolcultuur - Congres Cultuurverandering in het VO

1. Cultuurverandering op school?
Bezint eer ge begint!
Sijko Wierenga

2. Onderwerpen
• Wat is schoolcultuur
• Het nut van cultuurkwalificaties
• Schoolcultuur en gedrag
• Wat is cultuurverandering
• Hoe een schoolcultuur te veranderen

3. Wat is een schoolcultuur
 Aantal belangrijke gedeelde afspraken
 Systeem van waarden, symbolen, overtuigingen
 Regels voor sociale interactie en interpretatie.
 “Hoe we de dingen hier op school doen”.

4. Waardoor ontstaat
schoolcultuur?
 Samenwerken
 Om school te zijn moet je tot op zekere hoogte samenwerken. Daarvoor
is nodig dat je dezelfde betekenis geeft aan de omgeving. Consensus.
 Niet alles elke keer hoeven uitvinden
 Ons denkvermogen is ingesteld op zoveel mogelijk effect tegen zo
weinig mogelijk calorieën;
 Dit zorgt voor automatismes in handelingen en processen;
 Gedeelde automatismes bevorderen effectief en efficient samenwerken
 Automatismes leiden tot onbewust handelen;
 We houden elkaar in die automatische patronen.

5. Kwalificatie 1:
sterke/zwakke schoolcultuur
 Sterk
 Veel samenhang, veel afstemming
 Veel nadruk op gezamenlijke waarden
 Bedenken en bevorderen van rituelen
 Belonen van ‘goed’ gedrag
 Zwak
 Weinig inhoudelijk gesprek over gezamenlijke
waarden
 Verschillende manieren waarop dingen worden
gedaan
 Neiging tot bureaucratie en procedures
Vaak positief geladen
Vaak negatief geladen

6. Hoezo sterk, hoezo zwak?
Sterk = druk op conformeren
Zwak = autonomie

7. Kwalificatie 2
positieve/negatieve schoolcultuur
 Positief
 Voldoet aan geaccepteerde normen
 Sterk
 Negatief
 Voldoet niet aan geaccepteerde normen
 Ook sterk?

8. Tony Hsieh (CEO Zappos)
“If you get the culture right, most of the other
stuf will just take care of itself”.
“A strong corporate culture comes with
common beliefs and common values.”
Tony Hsieh (CEO Zappos)
Vrij naar Simon Sinek

9. Schoolcultuur en gedrag
Schoolcultuur: Verwoording van de betekenis die
het gezamenlijk gedrag voor leerkrachten,
leerlingen en OOP heeft.
Gedrag: (re)acties van een voorwerp of
organisme, gewoonlijk met betrekking tot de
omgeving. (bron: Wikipedia)

10. Alternatief: Veel/weinig cultuur
 Veel:
 Grote afhankelijkheid van elkaar om een
gezamenlijk doel te bereiken
 Voorbeeld: OK-team
 Weinig:
 Grote autonomie in werkzaamheden
 Voorbeeld: adviseurs, leerkrachten (!)

11. Cultuurverandering
het veranderen van een schoolcultuur
=
het veranderen van het gezamenlijke
betekenissysteem
geen gedragsverandering → geen
cultuurverandering

12. Gedragsverandering:
hé, bekend terrein!
 Leren = een blijvende verandering in handelen
of handelingspotentieel, als het resultaat van
ervaring en interactie met de wereld (Driscoll,
2005).
 Scholen hebben veel kennis en ervaringen over
leren.
 Stel, je werkt al 10 jaar op dezelfde school. Wat
moet er dan gebeuren, om nog wat te leren?

13. Veranderen van de
schoolcultuur?
 Gewenste schoolcultuur concreet maken tot op
gezamenlijk gedragsniveau
 Huidige gezamenlijk gedrag bepalen
 Analyseer het verschil (De delta)
 Wat is de gezamenlijke ‘Delta’, het te overbruggen verschil?
 Wat is realistisch (zone van naaste ontwikkeling)?
 Moet de omgeving veranderen?
 Moet de mate van samenwerking veranderen?
 Welke leermiddelen zijn nodig om het nieuwe gedrag aan te leren?
 Wat is mijn persoonlijke ‘Delta’?

14. De uitdaging van elke
verandering van de schoolcultuur
Feedback
Reflectie

15. Dank voor uw aandacht en bijdrage!
Contactgegevens:
Sijko.wierenga@unido.nl
06 46338646