Formimi i paragrafeve ,forma dhe gjitha qe duhet ditur per njer shkrime

1. Formimi i paragrafëve. Forma dhe lënda e
paragrafëve
• Ligjerata e gjashtë: Formimi i paragrafëve. Forma dhe lënda e paragrafëve
• Teuta Vinca-Kafexholli
• LITERATURA:
• LIGJERATAT E AUTORIZUARA - Teuta V-Kafexholli
• Literatura shtesë: “Shkrim akademik” , S.Barnet, P. Bellanca, M. Stubbs
1

2. Formimi i paragrafëve. Forma dhe lënda e paragrafëve
• Formimi i paragrafëve. Forma dhe lënda e paragrafëve : Përmbajtja e ligjeratës së gjashtë:
(Shkrim akademik, S.Barnet, P. Bellanca, M. Stubbs (f.56-65)
• Koherenca e paragrafëve
• Njësimi, uniteti i paragrafëve
• Strukturimi i paragrafëve
• Lidhja e paragrafëve së bashku
• Gjatësia e paragrafit
• Tri pjesët përbërëse të paragrafit: fjalia kryesore, trungu dhe fjalia përmbyllëse
• Tema dhe ideja e kufizuar e paragrafit ose përqendrimi në një drejtim
2

3. Formimi i
paragrafëve
Paragrafi i shkruar mirë
duhet të përmbajë disa
tipare të veçanta:
3

4. • Kjo do të thotë që ai të
përqëndrohet mbi një ide.
Paragrafi i mirë duhet të
ketë një mendim, një
qëllim. Nëse gjatë shkrimit
idetë tuaja do të
ndryshojnë, atëherë edhe
paragrafet duhet të
ndryshojnë.
• Së pari,
paragrafi
duhet të
jetë i
njësuar, të
ketë
unitet.
4

5. • Kjo do të thotë që
paragrafi të jetë i qartë
dhe i renditur në mënyrë
logjike, pra të kuptohet
qysh me leximin e parë. Në
paragraf, të gjitha fjalitë
janë të lidhura me njëra –
tjetrën. Kjo lidhje logjike
është element
përbashkues që ndihmon
në qartësimin e ideve dhe
kuptimin e fjalëve brenda
paragrafit.
• Së dyti,
paragrafi
duhet të jetë i
kuptueshëm
5

6. • Në aspektin
pamor, rreshti i parë i
paragrafit është më i
zhvendosur, me
fjalitë që vijnë më
pas në paragraf.
• Së treti,
paragrafi
duhet të
jetë i
strukturur
6

7. 7
• Paragrafi përbëhet nga fjalitë që trajtojnë të
njejtën temë.
• Fjalitë të ndërtuara mirë i përkasin një
paragrafi.
• Në vetvete, paragrafi është një formë e
rëndësishme e organizimit të fjalive.
• Gjithashtu, paragrafi është edhe baza e
ndërtimit të eseve.

8. 8
• Paragrafi ka tri pjesë përbërëse:
• FJALINË KRYESORE
• TRUNGUN (pjesën e mesme shtjelluese)
• FJALINË PËRMBYLLËSE
• Paragrafi i ngjan një treni në udhëtim. Fjalia
kryesore është lokomotiva. Ajo është fjalia që
drejton paragrafin. Fjalitë e trungut të paragrafit
janë vagonat. Ato mbajnë ngarkesën, të gjitha
faktet dhe detajet që lidhen me temën. Fjalia
përmbyllëse është treni në fundin e udhëtimit.
Ajo mbyll paragrafin.

9. 9
• Në këtë shembull po ilustrojmë të dhënat e
mësipërme.
Dita e dëborës
Dje ra shumë dëborë, e cila dalëngadalë i bëri gati
të pakalueshme rrugicat e fshatit tonë, prandaj dhe
mësimi mbaroi më herët. Dëbora filloi të binte para
mesditës. Në fillim shihnim nga dritarja vetëm disa
flokë të mëdhenj dëbore, por nuk zgjati shumë dhe
ajo zuri të binte gjithnjë e më dendur. Dëbora mbuloi
oborrin. Në orën 12:30, drejtori i shkollës lajmëroi se
mësimi, atë ditë, do të mbaronte në orën 13:00. Falë
dëborës, atë mbasdite bëmë pushim!

10. 10
Por ç’janë fjalitë në vetvete?
• Fjalia kryesore, sikurse kuptohet dhe nga
emërtimi, është fjalia e cila përmban temën
që do të shtjellohet apo diskutohet në
paragraf. Ajo kryen tri funksione:
1.Emërton subjektin.
2.Tregon se për cilën pjesë të subjektit do të
shkruani. (Kjo pjesë e subjektit quhet pikë ose
çështje e përqëndrimit.)
3.Tërheq vëmendjen e lexuesit.

11. 11
• Trungu ose pjesa e mesme shtjelluese,
nëpërmjet fjalive bën shtjellimin, shpjegimin
ose përshkrimin e subjektit. Të gjitha idetë e
shprehura në këtë pjesë duhet të renditen në
mënyrë sa më harmonike dhe të logjikshme.
Një mënyrë e efektshme për ta realizuar këtë
paraqitje të harmonishme dhe logjike është
renditja e ideve kryesore përpara se të
shkruhet paragrafi.

12. 12
• Fjalia e fundit apo fjalia përbyllëse u sjell
ndërmend lexuesve përmbajtjen e paragrafit,
ose u jep atyre një ide për të cilën mund të
mendojnë.
• Paragrafi është pjesë e përqëndruar e një
mesazhi shkrimor.

13. 13
Por, kur është i plotë një paragraf?
• Paragrafi është i plotë, kur fjalia
kryesore është tërësisht e
mbështetur nga trungu dhe fjalia
përmbyllëse.

14.  Si rregull, kjo arrihet nëse
shkruhet nga tri deri dhjetë fjali.
Nëse paragrafi juaj është më i
gjatë se dhjetë fjali, ndajeni ato në
dy paragrafë, ose vini re me
kujdes, nëse të gjitha detajet janë
të rëndësishme apo jo.
14

15.  Nëse paragrafi është më i shkurtër se
tri fjali, kjo do të thotë se ka mundësi që
në të, të mos jetë përfshirë informacion i
mjaftueshëm për mbështetjen e idesë.
Mundohuni t’i shtoni fjali të tjera. Por
ka edhe raste të veçanta kur paragrafi
është më i gjatë se dhjetë fjali, kur
informacioni në të është i pasur dhe ka
detaje të shumtë.
15

16. 16
Tema dhe ideja e kufizuar e paragrafit ose
përqendrimi në një drejtim, në një pikë
• Paragrafi hartohet mbi një temë të caktuar. Për një
paragraf , fjalia e temës mund të ndahet në pjesë të
dallueshme nga njëra –tjetra: (1) tema dhe (2) ideja e
kufizuar (drejtimi).
• Tema është subjekti për të cilin bën fjalë paragrafi.
• Ideja e kufizuar ose drejtimi ngushton apo kufizon
këtë temë. Ky koncept është jashtëzakonisht i
rëndësishëm, sepse, në çdo rast, ideja e kufizuar është
“zemra” e paragrafit. Pjesa tjetër e paragrafit zhvillon
idenë e kufizuar.

17. 17
• Për ta vlerësuar më mirë funksionin e idesë
së kufizuar(drejtimin,përqëndrim në
një pikë), ju duhet të sillni në mendje
shumësinë e alternativave me të cilat
përballeni përpara se të filloni të shkruani.

18. 18
• Për shembull, merrni në konsideratë një
temë si ajo e shitjes së librave në panair. Kjo
është një temë e mirë për të shkruar rreth saj,
por është shumë e gjerë. Çdonjëra nga fjalitë e
temës më poshtë mund të krijojë një paragraf
të mirë dhe secila prej tyre mund të bazohet
në temën e përgjithshme për shitjen e librave
në panair.

19. 19
Shembull 1
1. Shitja e librave në panir është një punë e lodhshme.
tema ideja e kufizuar
2. Shitja e librave në panair krijon mundësinë për të takuar shumë lexues.
tema ideja e kufizuar
3. Shitja e librave në panair nënkupton lëvizjen e shumë librave që janë të
pashitur.
tema ideja e kufizuar
4. Shitja e librave në panair kërkon nënshkrimin e një kontrate për të
marrë pjesë atje.
tema ideja e kufizuar
5. Shitja e librave në panair ju vë në kontakt me shumë botues.
tema ideja e kufizuar

20. Studentja që ka zhvilluar këtë ushtrim, më në fund ka
përzgjedhur fjalinë e parë nga pesë fjalitë e temës së mësipërme dhe
ka shkruar paragrafin e mëposhtëm:
Panairi i librit është pak më ndryshe nga të tjerët,
sepse vetë libri nuk është një mall i zakonshëm konsumi,
dhe si i tillë meriton më shumë respekt. Në qoftë se do të
marrësh pjesë në një panair, hapi i parë është caktimi i
vendit dhe rregullimi i stendave. Këtu ka vend për fantazi,
sepse mënyra e vendosjes së tyre mund ta bëjë hapësirën
tënde më të vaçantë nga të tjerat. Pasi stendat të jenë në
vendet e tyre, duhet menduar për vendosjen e logos, me
anë të së cilës përfaqësohesh në panair. Ajo duhet të ketë
një madhësi të caktuar, që të jetë mjaft e dukshme nga të
gjitha anët e panairit. Ajo që është e rëndësishme, është
gjetja e disa tavolinave jo të larta, në mënyrë që libri të
ekspozohet më mire dhe klientët të kenë mundësi ta
shikojnë nga afër. Mënyra e vendosjes së librave kërkon
një përkushtim të vaçantë, sepse është mirë që librat të
ndahen në stenda sipas grupmoshave dhe fushave.
20

21. Në këtë mënyrë, klijentët do të dine ku të drejtohen
për të gjetur librin e përshtatshëm për ta. Në mënyrë
që libri të jetë në qendër të vëmendjes së gjithkujt, në
panair mund të vendosen posterë të librave më të rinj
dhe kështu mund të informohen lexuesit që nuk janë
në dijeni. Posterët janë element shumë i
rëndësishëm, sepse mund t’i japin gjallëri hapësirës
tënde dhe kështu nuk të duhet të mendosh shumë për
dekorin; do të mjaftonte vetëm pak gjelbërim apo disa
vazo me lule. Përsa i përket paketimit, do të ishte mirë
sikur të siguroni çanta prej kartoni, sepse do të ishin
më të përshtatshme për blerësit. Mbetet dhe diçka e
fundit, shumë e rëndësishme gjatë shitjes: vendi ku
do të mbahen paratë. Një kuti e vogël e mbyllur do të
ishte shumë e përshtatshme. Tani çdo gjë është gati.
Më në fund, dita e përurimit ka ardhur. Pallati i rinisë
mirëpret lexuesit. Punë të mbarë!
21

22. 22
Shembull 2
• Poema “Këngët e Milosaos” e Jeronim de Radës u bënë jehonë ngjarjeve
të shekullit XV.
tema ideja e kufizuar
• Poema “Këngët e Milosaos” e Jeronim de Radës është ndërtuar mbi një
plan të vetëm subjekti.
tema ideja e kufizuar
• Poema “Këngët e Milosaos” e Jeronim de Radës nuk pasqyron veprim, por
ndjenjat e heronjëve.
tema ideja e kufizuar
• Poema “Këngët e Milosaos” të Jeronim de Radës, elementi tregimtar
ndërthuret me atë lirik.
tema ideja e kufizuar
• Poema “Këngët e Milosaos” ka më shumë tiparet e shkrimit lirik.
tema ideja e kufizuar

23. 23
Studentja që ka zhvilluar këtë ushtrim, më në fund ka
përzgjedhur fjalinë e fundit nga pesë fjalitë e temës së
mësipërme dhe ka shkruar paragrafin e mëposhtëm:
Kjo poemë u shkrua kur De Rada ishte 20 vjeç, moshë kur
poeti kishte më shumë ndjeshmëri se sa përvojë. Dashuria që
lidh heronjtë e poemës ishte përjetuar më parë nga vetë
autori, për bijën e një bariu. Ndaj De Rada e pasqyron me
drithërima shpirti gjendjen e heroit të dashuruar, me vargje të
tilla si: “Bie, por s’dua të fle…” Dashuria e dy të rinjve
trajtohet më shumë si mall, si mungesë dhe kjo e bën tejet
romantike. Një tregues tjetër i shkrimit lirik janë zhvendosjet
imagjinare në kohë dhe hapësirë. Së fundi, nuk mund të mos
përmendim figurshmërinë dhe vargun e lirë që bëhet aq i
fuqishëm në penën e De Radës. Të gjitha këto elemente
krijojnë një harmoni të përkryer lirike dhe përcjellin ndjenja të
mëdha për jetën dhe dashurinë.