1. ระบบกฎหมาย
Civil law หรือ ระบบประมวลกฎหมาย หรือ ระบบ Common Law หรือ ระบบกฎหมายแอง
กฎหมายภาคพื้นยุโรป เช่น เยอรมันนี ฝรั่งเศส อิตาลี สเปน โกลอเมริกัน เช่น อังกฤษ สหรัฐอเมริกา
ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ ประมวลกฎหมายอาญา
บรรพ 1 หลักทั่วไป ภาค 1: ภาคทั่วไป
บรรพ 2 หนี้ ภาค 2: ภาคความผิด
บรรพ 3 เอกเทศสัญญา
บรรพ 4 ทรัพย์สิน
บรรพ 5 ครอบครัว
บรรพ 6 มรดก
บรรพ 1 หลักทั่วไป: ว่าด้วยบุคคล หรือตัวการในทางกฎหมาย วิธีก่อหรือผูกนิติสัมพันธ์ (นิติกรรม) และ บรรพ 5 ครอบครัว: ว่าด้วยความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลในครอบครัว ได้แก่ การสมรส สามีภริยา และ
ระยะเวลาทางกฎหมาย รวมทั้งอายุความ บิดามารดากับบุตร (*** ไม่นําบรรพนี้ไปใช้บังคับ ใน จ.ปัตตานี นราธิวาส ยะลา และสตูล ***)
บรรพ 2 หนี้: หลักทั่วไปว่าด้วยความสัมพันธ์ทางหนี้ ได้แก่ เรื่องวัตถุแห่งหนี้ ผลแห่งหนี้ ความระงับ
บรรพ 6 มรดก: ว่าด้วยทรัพย์สินของผู้ตาย ในเรื่องการตกทอดของมรดก ทายาท การแบ่งมรดกระหว่าง
แห่งหนี้ และความสัมพันธ์ระหว่างเจ้าหนี้และลูกหนี้ รวมทั้งบ่อเกิดแห่งหนี้ 4 ประการ คือ สัญญา
ทายาท พินัยกรรม และการจัดการมรดก
ละเมิด จัดการงานนอกสั่ง และลาภมิควรได้
บรรพ 3 เอกเทศสัญญา: หลักเกณฑ์เกี่ยวกับสัญญาต่างๆ ซึ่งมีลักษณะเป็นความสัมพันธ์ทางหนี้ในเรื่อง
สัญญา ได้แก่ สัญญาซื้อขาย แลกเปลี่ยน ให้ เช่าทรัพย์ เช่าซื้อ จ้างแรงงาน จ้างทําของ ยืม ฝากทรัพย์ ค้ํา
ประกัน จํานํา จํานอง ตัวแทน นายหน้า ประกันภัย ตั๋วเงิน หุ้นส่วนและบริษัท เป็นต้น
บรรพ 4 ทรัพย์สิน: ว่าด้วยเรื่องความสัมพันธ์ทางทรัพย์สินระหว่างบุคคล ได้แก่ เรื่องกรรมสิทธิ์ การ
ครอบครอง ภาระจํายอม สิทธิอาศัย สิทธิเก็บกิน และภาระติดพันในอสังหาริมทรัพย์

2. การกระทําของฝายปกครอง
ในระบบกฎหมายมหาชน ในระบบกฎหมายเอกชน
การกระทําที่มุงผลในทางขอเท็จจริง การกระทําที่มุงตอผลในทางกฎหมาย
เปนการกระทําทีฝายปกครองมิไดมีการแสดงเจตนาเพื่อ
่
กอใหเกิดนิตสมพันธตามกฎหมาย มิใชการออกคําสั่งหรือกฎแก
ิ ั หลักความชอบดวยกฎหมายของการกระทําทางปกครอง :
เอกชน แตเปนการกระทําทีมีลักษณะเปนการใชกําลังทางกายภาพ
่ ประอบดวยหลักการยอย ๒ ประการ คือ
เขาไปดําเนินการเพื่อใหภารกิจทางปกครองบรรลุผล เรียกวา (๑) หลักการกระทําทางปกครองตองไมขัดตอกฎหมาย
“ปฏิบัติการทางปกครอง” (๒) หลักไมมีกฎหมายไมมีอํานาจ
ภายในฝายปกครอง ภายนอกฝายปกครอง
นามธรรม/ทั่วไป รูปธรรม/เฉพาะราย นามธรรม/ทั่วไป รูปธรรม/เฉพาะราย
ระเบียบภายในฝายปกครอง คําสั่งภายในฝายปกครอง กฎหมายลําดับรอง
ฝายเดียว สองฝาย
* คําสั่งทางปกครอง สัญญาทางปกครอง
สรุปความจาก : วรเจตน ภาคีรัตน, ความรูเบื้องตนเกี่ยวกับกฎหมายปกครอง: หลักการพืนฐานของกฎหมายปกครองและการกระทําทางปกครอง, พิมพครั้งที่ ๓, กรุงเทพฯ: วิญูชน, ๒๕๔๙, หนา๑๐๑-๑๑๓
้

3. การจําแนกเหตุ ในทางกฎหมาย
เหตุการณทวไป
ั่
เหตุการณธรรมดา นิติเหตุ
เหตุที่เกิดขึ้นตามธรรมชาติ เหตุที่เกิดขึ้นเพราะมนุษย
เชน การเกิด, การเจริญเติบโตตอมาโดยธรรมชาติ, ความตาย
เจตนาใหเกิดผลทางกฎหมาย ไมเจตนาใหเกิดผลทางกฎหมาย
นิตกรรม
ิ ละเมิด จัดการงานนอก ลาภมิควรได
คือ กรณีที่บุคคลได คือ กรณีที่บุคคลหนึ่งเขา คือ กรณีที่บุคคลหนึ่ง
ฝายเดียว สองฝาย หลายฝาย กระทําดวยความจงใจ ไปจัดการงานแทนอีก ไดรับทรัพยสินมาจาก
หรือประมาทเลินเลอ บุคคลหนึ่งโดยที่เขามิได บุคคลอื่นโดยไมมีฐาน
คือ นิติกรรมที่มการแสดงเจตนา
ี คือ นิติกรรมที่เกิดจากการแสดง คือนิติกรรมที่เกิดจากการ กอใหเกิดความเสียหาย มอบหมายใหทํา ในทางกฎหมายรองรับ
อันเดียว หรือหลายอันของบุคคล เจตนาของบุคคลทั้งสองฝาย แสดงเจตนาของบุคคล แก ชีวิต รางกาย เสรีภาพ จึงมีหนี้ตามกฎหมายที่
ฝายเดียว เชน พินัยกรรม, การบอก และกอใหเกิดผลตอทั้งสองฝาย หลายฝาย และมีผลตอทุก อนามัย หรือสิทธิเด็ดขาด จะตองคืนใหแกอีกฝาย
ลางโมฆียกรรม เชน สัญญาตางๆ ฝาย เชน การจัดตั้งบริษัท, ของบุคคลอื่น หนึ่ง
การจัดตั้งหางหุนสวน

4. โครงสรางความรับผิดทางกฎหมายอาญา
1. องคประกอบ
เหตุยกเวนโทษ
1.1 ภายนอก 1.2 ภายใน เหตุยกเวนความผิด
จําเปน คําสั่งเจา
การกระทํา เจตนา พนักงาน
- มูลเหตุจูงใจ ไมมีลายลักษณ มีลายลักษณ สามี – ภริยา
- พลาด อักษร อักษร ความรูผิดชอบ
ความสัมพันธ - สําคัญผิด - เด็ก
ระหวางการ - คนวิกลจริต
กระทําและผล - จารีตประเพณี กฎหมายอาญา - คนมึนเมา
ประมาท - ความยินยอม - ปองกัน
- ทําแทง
ครบ - หมิ่นประมาท
ไมเจตนา
องคประกอบ กฎหมายอื่นๆเชน
ภายนอก - รัฐธรรมนูญ

5. องคกรของรัฐ
นิติบัญญัติ บริหาร ตุลาการ
วุฒิสภา ๑๕๐ คน สภาผูแทน ๔๘๐ คน รัฐบาล องคกรอิสระตามรัฐธรรมนูญ ศาลยุติธรรม ศาลปกครอง
ก.ก.ต. ศาลชั้นตน ศาลปกครองชั้นตน
เลือกตั้ง ๗๖ คน แบงเขต ๔๐๐ คน
ฝายปกครอง ป.ป.ช. ศาลอุทธรณ ศาลปกครองสูงสุด
สรรหา ๗๔ คน บัญชีรายชื่อ ๘๐ คน
ค.ต.ง. ศาลฎีกา
หลักการรวมอํานาจ หลักการกระจายอํานาจ
การกระจายอํานาจทางพื้นที่
หลักการรวมอํานาจที่สวนกลาง หลักการแบงอํานาจ การกระจายอํานาจทางกิจการ
(องคกรปกครองสวนทองถิ่น)
กระทรวง จังหวัด
ทบวง อําเภอ
รูปแบบทั่วไป รูปแบบพิเศษ
กรม
มหาวิทยาลัย เทศบาล กทม. องคการมหาชนอิสระ
อบจ. เมืองพัทยา
อบต. รัฐวิสาหกิจ เชน มหาวิทยาลัยวลัย องคกรวิชาชีพ
ลักษณ, สวทช.,
หมายเหตุ : มหาวิทยาลัยของรัฐทียังไมไดออกนอกระบบราชการ จะมี
่ ระดับ พ.ร.บ. เชน โรงเรียนมหิดลวิทยา เชน สภา
ฐานะเปนฝายปกครองประเภทราชการบริหารสวนกลางที่มีฐานะ การไฟฟา, การประปา นุสรณ ทนายความ,
เทียบเทากรม แตหากมหาวิทยาลัยของรัฐไดออกนอกระบบแลว ก็จะมี ระดับ พ.ร.ฎ. เชน แพทยสภา
ฐานะเปนฝายปกครองประเภทองคการมหาชน ขสมก.