Filipino

2. Ang Sikolohiyang Pilipino ay sikolohiyang bunga ng
karanasan, kaisipan, at oryentasyong Pilipino. Ito ay
para mas higit na mauunawaan ng isang Pilipino ang
kanyang sarili upang sa gayon ay mapaunlad niya ang
kanyang buhay. Isang alternatibong perspektibo
kung paano ipapaliwanagnag pag-iisip, pagkilos at
damdaming Pilipino, na malaki ang kaibahan sa mga
pananaw ng iba pang anyo ng sikolohiya sa Pilipinas.

3. Noong 1960’s pa lamang ay tinuturo na ang sikolohiya sa mga
paaralan na may bahid ng mga Kanluranin. Sinabi ni Dr. Rogelia
Pe-Pua na kahit na ang mga illustrados na pinagpalang mag-aral ng
sikolohiya noong nasa ilalim pa ng mga Kastila, gaya ng ating mga
pambansang bayaning sina Dr. Jose Rizal at Apolinario Mabini, ay
nagpahayag ng pagkadismaya sa paraan ng pagkakatuto nito.
Nakita noon ng tagapangulo noon ng Departamento ng
Sikolohiya sa Unibersidad ng Pilipinas, Diliman , na si Dr.
Virgilio Enriquez na may kailangang baguhin para mas madaling
maunawaan ito ng mga Pilipino.

4. Ayon kay Dr. Virgilio Enriquez,
mayroong tatlong anyo ang Sikolohiyang
Pilipino:
1. Sikolohiya sa Pilipinas
2. Sikolohiya ng Pilipino
3. Sikolohiyang Pilipino

5.  Ang Sikolohiya sa Pilipinas ay tumutukoy sa lahat ng
mga pag-aaral, libro, at sikolohiyang makikita sa
Pilipinas, banyaga man o maka-Pilipino.
 Ang Sikolohiya ng Pilipino naman ay tumutukoy sa
lahat ng mga pag-aaral, pananaliksik at mga konsepto sa
sikolohiya na may kinalaman sa mga Pilipino.
 Ang panghuling anyo ng Sikolohiyang Pilipino ay
walang iba kundi ang Sikolohiyang Pilipino, mismo.
Ayon dito, ang Sikolohiyang Pilipino ay bunga ng
karanasan, kaisipan at oryentasyon ng sa Pilipinas.
Samakatuwid, mga Pilipino lamang ang makakasulat
tungkol dito.

6. Sa maikling salita, Ang sikolohiya
sa Pilipinas ay "bisita sa bahay",
Sikolohiya ng mga Pilipino ay "tao
sa bahay, at Sikolohiyang Pilipino
ay "ang maybahay"

7. Kinikilala ng maraming sikolohista sa
akademiya na mayroong pangangailangang
isalin ang ibang mga salita sa Filipino upang
mas maigi silang talakayin. Ang anim na
konsepto ng Sikolohiyang Pilipino ay ang
mga sumusunod:

8.  Ang Katutubong konsepto ng Sikolohiyang Pilipino ay
tumutukoy sa mga salitang galing at ginagamit sa Pilipinas.
Ang kahulugan din nito ay kinuha mula sa mga Pilipino.
 Ang sumunod na lebel sa mga konsepto ng Sikolohiyang
Pilipino ay ang pagtatakda ng kahulugan. Dito naman, ang
salitang ginagamit ay galing sa Pilipinas, habang ang
kahulugan nito ay banyaga. Mga halimbawa nito ay ang
pagsasalin ng mga salitang alaala at gunitain sa mga salitang
“memory” at “recall” upang mas mabuting maintindihan ng
mga mambabasa ang ibig sabihin ng mananaliksik. Kasali rin
dito ang lahat ng mga Pilipinong salita na binigyan ng
kahulugan sa Ingles upang hindi maguluhan ang mga tao sa
saliksik.

9.  Ang Pagaandukha na konsepto ng Sikolohiyang
Pilipino ay ang pagkukuha ng salitang dayuhan at
baguhin ang kanyang anyo hangga’t magkaroon
siya ng Pilipinong kahulugan. Isang halimbawa
nito ay ang tambay na nanggaling sa salitang
standby. Ang ibig sabihin ng standby sa Ingles ay
paghihintay ngunit dahil sa pag-iiba ng anyo at
kahulugan nito sa Pilipino naging tambay ang
salita kung saan ang ibig sabihin nito ay walang
ginagawa at mayroong negatibong konteksto.

10.  Ang konsepto ng Pagbibinyag sa Sikolohiyang
Pilipino ay madali lang intindihan sapagkat
ang ibig sabihin nito ay ang paglalagay ng mga
dayuhan ng kanilang mga sariling kahulugan sa
mga salitang Pilipino. Tingnan ang salitang
hiya kung sa Pilipino ay napaka-lalim ang
kahulugan habang sa Ingles ay ibig sabihin
lang ay shame. Gayunman, alam ng bawat
Pilipino na hindi lamang shame ang ibig
sabihin ng hiya.

11. Ang pangalawa sa huling konsepto ng
Sikolohiyang Pilipino ay ang Paimbabaw
na Asimilasyon. Sa Paimbabaw na
Asimilasyon pinag-uusapan ang mga
salitang banyaga na ginagamit sa Pilipinas
ngunit mahirap isalin sapagkat iiba ang
kahulugan nito.

12.  Ang pinakahuling konsepto ng Sikolohiyang
Pilipino ay ang Ligaw/Banyaga na mga salita.
Tumutukoy ito sa mga salita o konsepto na
hindi ginagamit sa Pilipinas, kaya’t walang
Pilipinong katapat ito. Isang halimbawa nito ay
ang konsepto ng home for the aged na walang
katumbas na Pilipinong salita dahil hindi
naman uso, o katanggap-tanggap, na iiwanan
lamang ang mga magulang sa isang home for
the aged sa kulturang Pilipino.

13. Ayon kay Zeus Salazar, mayroong apat na piliyasyon,
o filiation sa Ingles, ang Sikolohiyang Pilipino:
 Sikolohiyang Akademiko-Pilosopikal
 Sikolohiyang Akademiko-Siyentipiko
 Sikolohiyang Katutubo
 Sistemang Sikomedikal at Relihiyon
Sikolohiyang Akademiko-Pilosopikal:
Nagsimula ito sa panahon ng mga Amerikano
sa Unibersidad ng Pilipinas, ngunit malaki rin
ang papel ng Unibersidad ng Santo Tomas at
Unibersidad ng San Carlos sa pag-aaral ng
ganitong klaseng sikolohiya. Madalas ay
pilosopikal at teolohikal ang piliyasyon na ito.
Sikolohiyang Akademiko-Siyentipiko:
Nagsimula rin ito sa UP at hinikayat ng
piliyasyong ito ang mga akademiko na ituring
ang pananaliksik bilang importante sa
sikolohiya. Dito rin naging uso ang pagnanais ng
mga sikolohista na magkaroon ng mga resulta
na empirikal.
Sikolohiyang Katutubo: Ang sikolohiyang katutubo ay hindi
nagsimula sa isang unibersidad katulad ng nauunang dalawa
dahil dati pa itong pinapraktis ng mga katutubong Pilipino.
Nahahati ito sa dalawa: ang Katutubong Sikolohiya at
Kinagisnang Sikolohiya. Tinutukoy ng katutubong sikolohiya
ang mga paniniwala at karanasan ng mga katutubong Pilipino,
habang sakop naman ng kinagisnang sikolohiya ang wika,
kultura, at sining ng mga Pilipino.
Sistemang Sikomedikal at Relihiyon:
Nagsimula ito mula sa medikong
relihiyosong gawa ng mga naunang
babaylan at katalonan.Tinatalakay rito
ang iba’t ibang sistema ng paniniwala.

14. PAKIKIPAGKAPWA-TAO
Ibang-iba ang konsepto ng kapwa sa salitang
Ingles na others sapagkat ang kapwa ay ang
pagkakaisa ng sarili at ng ibang tao. Ito ang
pagtatanggap sa ibang tao bilang kapantay, at
katulad. Nakikitungo ang Pilipino sa kapwa na
may respeto at dignidad bilang isang tao rin.

15. PAGIGING MALAPIT SA PAMILYA
Sa mga kanluraning kultura, inaasahang umalis na sa bahay
ng magulang, mamuhay at suportahan ang sarili kapag may edad
ng 18 ang isang tao. Iba ang kaugaliang Pilipino: kahit may edad
na ang isang Pilipino, namumuhay pa rin siya sa bahay ng kanyang
magulang hanggang handang-handa na siyang magkaroon na siya
ng sariling pamilya. Kapag matanda na ang magulang at hindi na
maalagaan ang sarili, inaasahang sa mga anak na mag-alaga sa
kanila, bihira ang "Tahanan para sa mga Matatanda" sa Pilipinas
na nakikita sa mga kanluraning lipunan at kultura. Hindi rin
pambihira sa kulturang Pilipino ang mga pagtitipon at kainan
kasama ang buong angkan. Napakahalaga sa mga Pilipino ang
pagiging malapit sa pamilya.

16. BIRO
Marunong magbiro ang mga Pilipino sa
kahit anong situwasyon. Kahit hindi angkop
sa situwasyon ang pagbibiruan, sinasalamin
nito ang pagiging maasahin at determinado ng
mga Pilipino sa harap ng kahirapan.
Ginagamit rin ang biro upang maiwasan ang
hiya kapag napahiya o may nagawang
nakakahiya o kinahihiyaan.

17. PAKIKIBAGAY SA SITWASYON
Organiko at likas ang konsepto ng oras ng mga Pilipino,
ginagawa nila ang mga bagay kapag nararamdaman nila na
tamang-tama na ang panahon upang gawin iyon. Hindi sila
nakatali sa mga mahigpit sa itinakda (schedule), at nakatuon sila
sa kasalukuyan, hindi sa kinabukasan. Nakikibagay ang mga
Pilipino sa kanyang situwasyon, kapag may oras para huminga,
hihinga siya, at kung kailangan nang magtrabaho, magtatrabaho
na siya. Hindi sila mag-aalala sa mga bagay na hindi pa
nangyayari, dahil alam nila na kapag dumating na ang oras,
makikibagay sila. Mabilis mag-isip ang mga Pilipino at magaling
maghanap ng solusyon sa mga problema kahit hinaharap na nila
ito.

18. PANANAMPALATAYA AT RELIHIYON
Napakahalaga sa mga Pilipino ang kanilang
pananampalataya at relihiyon. Kristiyano ang mga
85% ng populasyon sa Pilipinas, at makikita at
kahalagahan nitong relihiyon sa dami ng mga pista
opisyal, sa siksikan sa mga simbahan tuwing Linggo,
hilig ng mga Pilipino sa dasal at Novena, moralidad
ng mga Pilipino, mga pista para sa imahe (katulad ng
Sto. Nino at mga Santo), at mga malalang ritwal
tuwing Semana Santa.

19. TIBAY AT LAKAS
Mayaman sa kabiguan at kahirapan ang
kasaysayan ng Pilipinas, ngunit nagtagumpay pa
rin ang mga Pilipino sa harap ng mga ito. Sinakop
na ng ibang bansa, nawasak ng giyera,
napasailalim sa batas militar, pinamahalaan ng
mangungurakot, nawasak ng bagyo, at kahit ano
pa, hindi sumuko at hindi susuko ang mga
Pilipino, at magsusumikap hanggang may
mahanap na solusyon sa problema.

20. KASIPAGAN
Masipag at matiyaga ang mga Pilipino sa mga
gawaing determinado nilang tapusin. Makikita ito ong
kaugaliang Pilipino sa kanilang mga sakahan. Kahit laos
na ang mga teknolohiya at kagamitan ng mga magsasaka,
at madalas na nawawasak ang mga bukid dahil sa mga
bagyo nagpupursigi pa rin sila para para mamuhay.
Malapit sa kamalayang Pilipino ang konsepto ng OFW
o Overseas Pilipino Worker na nagsasakrapisyo upang
matulungan at masuportahan ang kanilang mga pamilya.

21. PAGGALANG
Napakahalaga sa mga Pilipino ang paggalang, at
makikita ito sa kanilang paggamit ng "po" at "opo". Ang
mga bata ay inaasahang makinig at sumunod palagi sa
magulang at mas nakatatanda. Inaasahan din silang
magmano sa mga mas nakatatanda. At kahit may sapat
na gulang na ang isang Pilipino, iginagalang pa rin nila
ang mga mungkahi, nais at gusto ng kanyang mga
magulang, naiimpluwensiya pa rin ng mga magulang
ang mga pasya ng kanilang mga anak.