Method of Purifying Clothes कपडे पाक करने का तरीका मअ नजासतों का बयान

2. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢1
çÜU¼¢Ï¢ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢
¥…G : à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜUG¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼, Ï¢¢çݲï ΢’±¼ï §SH¢}¢è, ãG…GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢
}¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢„ ¥Gœ¢G¢Ú ÜUG¢çÎÚè Ú-…G±è
ÎèÝè çÜU¼¢Ï¢ ²¢ §SH¢}¢è „Ï¢ÜUG ÐÉGÝï „ï ÐãHï …ñGH }¢ïæ Îè ãé§ü Îé¥G¢ ÐÉG
Hèç…²ï …¢ï ÜéUÀ ÐÉGïæx¢ï ²¢Î Úãïx¢¢ J Îé¥G¢ ²ïã ãñ :
¼Ú…}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! ã}¢ ÐÚ §GË}¢ ± çãGv}¢¼ ÜUï ÎÚ±¢…Gï ¶¢ïH Îï ¥¢ñÚ ã}¢ ÐÚ ¥ÐÝè
ÚãG}¢¼ Ý¢ç…GH ÈUGÚ}¢¢ ! »ï ¥G-…G}¢¼ ¥¢ñÚ Ï¢é…Géx¢èü ±¢Hï J
Ý¢ïÅ : ¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »ÜU »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈUG ÐÉG Hèç…²ï J
(ÜUÐÇGïТÜUÜUÚÝïÜU¢¼GÚèÜGU¢)
²ïã çÚ„¢H¢ (ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢)
à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼, Ï¢¢çݲï ΢’±¼ï §SH¢}¢è ãG…GÚ¼ ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H
}¢éãG}}¢Î §Ë²¢„ ¥Gœ¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚè Ú-…G±è Ýï ©Îêü …GÏ¢¢Ý }¢ïæ ¼ãGÚèÚ ÈGUÚ}¢¢²¢ ãñ J
}¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢ (΢’±¼ï §SH¢}¢è) Ýï §„ çÚ„¢Hï ÜU¢ï çã‹Îè ÚS}¢éH ¶G¼G }¢ïæ ¼Ú¼èÏ¢ Îï ÜUÚ Ðïà¢
çÜU²¢ ãñ ¥¢ñÚ }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ „ï ࢢ»¥G ÜUÚ±¢²¢ ãñ J §„ }¢ïæ ¥x¢Ú çÜU„è …x¢ã ÜU}¢è Ï¢ïà¢è Т»æ ¼¢ï
}¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢ ÜU¢ï (Ï¢ …GÚè¥G» }¢v¼êÏ¢, §ü-}¢ï§H ²¢ SMS) }¢éœ¢GH¥G ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ „±¢Ï¢ ÜU}¢¢§²ï J
Ú¢çÏ¢¼G¢ : }¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢ (΢’±¼ï §SH¢}¢è)
}¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢
ç„HïvÅïÇ ã¢©„, ¥çHÈGU ÜUè }¢çS…Î ÜUï „¢}¢Ýï, ¼èÝ ÎÚ±¢…G¢, ¥ãG}¢Î¥¢Ï¢¢Î-1, x¢é…Ú¢¼
MO. 9374031409 • E-mail : tarajimhind@gmail.com
¼G¢çHÏ¢ï x¢G}¢ï
}¢ÎèÝ¢ ± Ï¢ÜUGè¥G
± }¢çxGÈUGÚ¼
13 à¢Ã±¢HéH }¢éÜUÚü}¢ 1428 çã.

3. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ©S¢
ÐÚ ÎS¢ ÚãG}¢¼ï´ |¢ïÁ¢¼¢ ãñ J
2
ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
(}¢¥G ÝÁ¢¢S¢¼¢ïæ ÜU¢ Ï¢²¢Ý)
ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼
¥ËH¢ã ÜïU }¢ãGÏ¢êÏ¢, ΢ݢ» xG¢é²êÏ¢, }¢éÝÁGÁ¢GãéÝ ¥GçÝH
©G²êÏ¢ ÜU¢ ÈGUÚ}¢¢Ýï ¼ÜGUÚéüÏ¢ çÝà¢¢Ý ãñ : “çÁ¢S¢ Ýï
}¢éÛ¢ ÐÚS¢¢ï100
}¢¼üÏ¢¢ÎéMÎïТÜUÐÉG¢ ¥ËH¢ã¼¥G¢H¢ ©S¢ ÜUè ΢ïÝ¢ïæ2
¥¢æ¶¢ï´
ÜïU ÎÚç}¢²¢Ý çH¶ Îï¼¢ ãñ çÜU ²ïã çÝÈGU¢ÜGU ¥¢ñÚ Á¢ã‹Ý}¢ ÜUè ¥¢x¢ S¢ï
¥¢Á¢G¢Î ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ï Ï¢Ú¢ïÁ¢Gï çÜGU²¢}¢¼ à¢é-ã΢ ÜïU S¢¢‰¢ Ú¶ïx¢¢ J”
(}¢Á}¢©GÁGÁ¢G±¢§Î, çÁ¢. 10, S¢. 253, ãGÎèS¢ : 17298)
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ãÚ ¥G¢çÜGUH ± Ï¢¢çHx¢G }¢éS¢Ë}¢¢Ý
}¢Îü ± ¥G¢ñÚ¼ ÜïU çH²ï ¼Gã¢Ú¼ ÜïU ±¢ïã ¥ãGÜU¢}¢ S¢è¶Ýï ÈGUÁ¢Gïü »GïÝ ãñ´ çÁ¢Ý
S¢ï Ý}¢¢Á¢GG ÎéLS¼ ã¢ï S¢ÜïU J ²ïã ¼ãGÚèÚ ©Ý Á¢GMÚè }¢S¢¢§H }¢ï´ S¢ï Ï¢¢’Á¢G ÐÚ
}¢éà¼ç}¢H ãñ çHã¢Á¢G¢ à¢ñ¼G¢Ý H¢¶ S¢éS¼è çÎH¢» ²ïã çÚS¢¢H¢
(40 S¢ÈGUãG¢¼) }¢éÜU}}¢H ÐçÉG²ï, ÐÉGÝï S¢ï ¶GéÎ ãè §S¢ ÜUè
¥ÈGU¢çβ¼ S¢}¢Û¢ }¢ï´ ¥¢ Á¢¢»x¢è J

4. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢3
ÝÁ¢¢S¢¼ ÜUè ¥vGS¢¢}¢
ÝÁ¢¢S¢¼ ÜUè ΢ï çÜGUS}¢ï´ ãñ´ : 1 ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ 2 ÝÁ¢¢S¢¼ï ¶GÈGUèÈGU¢ J
(ÈGU¼¢±¢ ÜGU¢Á¢Gè ¶G¢Ý, çÁ¢. 1, S¢. 10)
ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢
1 §‹S¢¢Ý ÜïU Ï¢ÎÝ S¢ï Á¢¢ï »ïS¢è Ó¢èÁ¢G çÝÜUHï çÜU ©S¢ S¢ï x¢GéSH
²¢ ±éÁG¢ê ±¢çÁ¢Ï¢ ã¢ï ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ ãñ Á¢ñS¢ï Т¶G¢Ý¢, ÐïࢢϢ, Ϣ㼢 wG¢êÝ,
ÐèÐ, }¢éæã |¢Ú ÜGñU, ãGñÁ¢G ± çÝÈGU¢S¢ ± §çS¼ãG¢Á¢Gï ÜU¢ wG¢êÝ, }¢Ýè, }¢Á¢Gè, ±Îè J
(ÈGU¼¢±¢ ¥G¢H}¢x¢èÚè, çÁ¢. 1, S¢. 46) 2 Á¢¢ï wG¢êÝ Á¢GwG}¢ S¢ï Ï¢ã¢ Ý ã¢ï ТÜU ãñ J
(ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚüÁ¢¢, çÁ¢. 1, S¢. 280) 3 Îé¶¼è ¥¢æ¶ S¢ï Á¢¢ï ТÝè
çÝÜUHï, ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ ãñ J ²êæãè Ý¢ÈGU ²¢ çÐS¼¢Ý S¢ï ÎÎü ÜïU S¢¢‰¢
ТÝè çÝÜUHï, ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ ãñ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 269 ,270) 4 ¶éGàÜUè
ÜïU ãÚ Á¢¢Ý±Ú ÜU¢ Ϣ㼢 wG¢êÝ, }¢é΢üÚ ÜU¢ x¢¢ï༠¥¢ñÚ Ó¢Ï¢èü, (²¢’Ýè çÁ¢S¢
Á¢¢Ý±Ú }¢ï´ Ϣ㼢 wG¢êÝ ã¢ï¼¢ ãñ ±¢ïã ¥x¢Ú çÏ¢x¢GñÚ Á¢GÏãGï à¢Ú-§üG ÜïU }¢Ú Á¢¢» ¼¢ï
}¢é΢üÚ ãñ, ÝèÁ¢G }¢Á¢êS¢è ²¢ Ï¢é¼ ÐÚS¼ ²¢ }¢éڼΠÜU¢ Á¢GÏ¢èãG¢ |¢è }¢éÚÎ¢Ú ãñ ¥x¢Ó¢ïü
©S¢ Ýï ãGH¢H Á¢¢Ý±Ú }¢-S¢HÝ Ï¢ÜUÚè ±x¢GñÚ¢ ÜU¢ï “ ” ÐÉG ÜUÚ
Á¢GÏãG çÜU²¢ ã¢ï ©S¢ ÜU¢ x¢¢ï༠ТïS¼ (Ó¢}¢ÇG¢), S¢Ï¢ ݢТÜU ã¢ï x¢²¢ J ã¢æ
}¢éS¢Ë}¢¢Ý Ýï ãGÚ¢}¢ Á¢¢Ý±Ú ÜU¢ï |¢è ¥x¢Ú à¢Ú-§üG ¼GÚèÜGïU S¢ï Á¢GÏãG ÜUÚ çH²¢ ¼¢ï
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : Á¢¢ï à¢wGS¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU ÐÉGÝ¢ |¢êH x¢²¢ ±¢ïã Á¢‹Ý¼ ÜU¢
Ú¢S¼¢ |¢êH x¢²¢ J

5. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢4
©S¢ ÜU¢ x¢¢ï༠ТÜU ãñ ¥x¢Ó¢ïü ¶¢Ý¢ ãGÚ¢}¢ ãñ, çS¢±¢ ç¶G‹Á¢GèÚ ÜïU çÜU ±¢ïã
ÝçÁ¢S¢éH »ïGÝ ãñ çÜUS¢è ¼GÚãG ТÜU Ýãè´ ã¢ï S¢ÜU¼¢) 5 ãGÚ¢}¢ Ó¢¢ñТ» Á¢ñS¢ï
ÜéUœ¢¢, à¢ïÚ, H¢ï}¢ÇGè, çÏ¢ËHè, Ó¢êã¢, x¢{¢, ¶GÓÓ¢Ú, 㢉¢è ¥¢ñÚ S¢é±Ú ÜU¢
Т¶G¢Ý¢, ÐïࢢϢ ¥¢ñÚ Í¢¢ïÇGï ÜUè HèÎ ¥¢ñÚ 6 ãÚ ãGH¢H Ó¢¢ñТ» ÜU¢
Т¶G¢Ý¢ Á¢ñS¢ï x¢¢² |¢ï´S¢ ÜU¢ x¢¢ïÏ¢Ú, Ï¢ÜUÚè ªæÅ ÜUè }¢ï´x¢Ýè ¥¢ñÚ 7 Á¢¢ï
Ðڋ΢ çÜU ªæÓ¢¢ Ý ©ÇGï ©S¢ ÜUè Ï¢èÅ Á¢ñS¢ï }¢éx¢Gèü ¥¢ñÚ Ï¢¼G (Ï¢¼G¶G) À¢ïÅè ã¢ï
wG±¢ã Ï¢ÇGè, ¥¢ñÚ 8 ãÚ çÜGUS}¢ ÜUè à¢Ú¢Ï¢ ¥¢ñÚ Ýࢢ H¢Ýï ±¢Hè ¼¢ÇGè
¥¢ñÚ S¢ï´{è ¥¢ñÚ 9 S¢¢æÐ ÜU¢ Т¶G¢Ý¢ ÐïࢢϢ ¥¢ñÚ 10 ©S¢ Á¢æx¢Hè
S¢¢æÐ ¥¢ñÚ }¢ï´ÇÜU ÜU¢ x¢¢ï༠çÁ¢Ý }¢ï´ Ϣ㼢 wG¢êÝ ã¢ï¼¢ ãñ ¥x¢Ó¢ïü Á¢GÏãG çÜU²ï
x¢» ã¢ï´, ²êæãè´ ©Ý ÜUè ¶¢H ¥x¢Ó¢ïü ÐÜU¢ (²¢’Ýè S¢é¶¢) Hè x¢§ü ã¢ï ¥¢ñÚ
11 S¢é±Ú ÜU¢ x¢¢ï༠¥¢ñÚ ãaè ¥¢ñÚ Ï¢¢H ¥x¢Ó¢ïü Á¢GÏãG çÜU²¢ x¢²¢ ã¢ï
²ïã S¢Ï¢ ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ ãñ´ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 112, 113)
12 çÀÐÜUHè ²¢ çx¢Úx¢Å ÜU¢ wG¢êÝ ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ ãñ J
(»ïÁ¢GÝ, S¢. 113) 13 㢉¢è ÜïU S¢êæÇ ÜUè LyG¢êÏ¢¼ ¥¢ñÚ à¢ïÚ, ÜéUœ¢ï, Ó¢è¼ï
¥¢ñÚ ÎêS¢Úï ÎçÚ‹Îï Ó¢¢ñТ²¢ï´ ÜU¢ Hé¥G¢Ï¢ (‰¢êÜU) ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ ãñ J
(»ïÁ¢GÝ)
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢ çÁ¢GRU ãé±¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU Ý
ÐÉG¢ ¼ãGÜGUèÜGU ±¢ïã ϢΠϢwG¼ ã¢ï x¢²¢ J

6. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢5
Îê{ Ðè¼ï Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜU¢ ÐïࢢϢ ݢТÜU ãñ
¥vS¢Ú ¥G±¢}¢ }¢ï´ Á¢¢ï ²ïã }¢àãêÚ ãñ çÜU Îê{ Ðè¼ï Ï¢ÓÓ¢ï Ó¢êæçÜU ¶¢Ý¢ Ýãè´ ¶¢¼ï
§S¢ çH²ï ©Ý ÜU¢ ÐïࢢϢ ݢТÜU Ýãè´ ã¢ï¼¢ J ²ïã x¢GH¼G ãñ, Îê{ Ðè¼ï Ï¢ÓÓ¢ï
¥¢ñÚ Ï¢ÓÓ¢è ÜU¢ ÐïࢢϢ Т¶G¢Ý¢ |¢è ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ ãñ J §S¢è ¼GÚãG ¥x¢Ú
Îê{ Ðè¼ï Ï¢ÓÓ¢ï Ýï Îê{ Ç¢H çβ¢ ¥x¢Ú }¢éæã |¢Ú ãñ ¼¢ï ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ ãñ J
(}¢éHwG¶GS¢Ý Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 112, }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢)
ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ ÜU¢ ãGév}¢
ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ ÜU¢ ãGév}¢ ²ïã ãñ çÜU ¥x¢Ú ÜUÐÇGï ²¢ Ï¢ÎÝ
ÐÚ »ÜU çÎÚã}¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ Hx¢ Á¢¢» ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ ТÜU ÜUÚÝ¢ ÈGU…Gü ãñ,
çÏ¢x¢GñÚ Ð¢ÜU çÜU²ï ¥x¢Ú Ý}¢¢Á¢GG ÐÉG Hè ¼¢ï Ý}¢¢Á¢G Ý ã¢ïx¢è J ¥¢ñÚ §S¢ S¢êÚ¼
}¢ï´ Á¢¢Ý Ï¢êÛ¢ ÜUÚ Ý}¢¢Á¢G ÐÉGÝ¢ S¢wG¼ x¢éÝ¢ã ãñ, ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Ý}¢¢Á¢G ÜU¢ï
ãHÜU¢ Á¢¢Ý¼ï ãé» §S¢ ¼GÚãG Ý}¢¢Á¢G ÐÉGè ¼¢ï ÜéUÈGí ãñ J
ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ ¥x¢Ú çÎÚã}¢ ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ÜUÐÇGï ²¢ Ï¢ÎÝ ÐÚ
Hx¢è ãé§ü ã¢ï ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ ТÜU ÜUÚÝ¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ ¥x¢Ú çÏ¢x¢GñÚ Ð¢ÜU çÜU²ï
Ý}¢¢Á¢G ÐÉG Hè ¼¢ï Ý}¢¢Á¢G }¢vMãï ¼ãGÚè}¢è ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ »ïS¢è S¢êÚ¼ }¢ï´ ÜUÐÇGï
²¢ Ï¢ÎÝ ÜU¢ï ТÜU ÜUÚ ÜïU ΢ïÏ¢¢Ú¢ Ý}¢¢Á¢G ÐÉGÝ¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ, Á¢¢Ý Ï¢êÛ¢ ÜUÚ
§S¢ ¼GÚãG Ý}¢¢Á¢G ÐÉGÝè x¢éÝ¢ã ãñ J ¥x¢Ú ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ çÎÚã}¢ S¢ï
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎS¢ }¢Ú¼Ï¢¢ S¢éÏãG ¥¢ñÚ ÎS¢ }¢Ú¼Ï¢¢ ࢢ}¢ ÎéMÎï
ТÜU ÐÉG¢ ©S¢ï çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ }¢ïÚè à¢ÈGU¢¥G¼ ç}¢Hïx¢è J

7. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢6
ÜU}¢ ÜUÐÇGï ²¢ Ï¢ÎÝ ÐÚ Hx¢è ãé§ü ãñ ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ ТÜU ÜUÚÝ¢ S¢é‹Ý¼ ãñ
¥x¢Ú çÏ¢x¢GñÚ Ð¢ÜU çÜU²ï Ý}¢¢Á¢G ÐÉG Hè ¼¢ï Ý}¢¢Á¢G ã¢ï Á¢¢»x¢è, }¢x¢Ú
ç¶GH¢ÈGïU S¢é‹Ý¼, »ïS¢è Ý}¢¢Á¢G ÜU¢ï ΢ïãÚ¢ HïÝ¢ Ï¢ïã¼Ú ãñ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 111, }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢)
çÎÚã}¢ ÜUè ç}¢vGÎ¢Ú ÜUè ±Á¢G¢ãG¼
ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ ÜU¢ çÎÚã}¢ ²¢ ©S¢ S¢ï ÜU}¢ ²¢ çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ïÝï
S¢ï }¢éڢΠ²ïã ãñ çÜU ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ ¥x¢Ú x¢¢ÉGGè ã¢ï }¢-S¢HÝ Ð¢¶G¢Ý¢,
HèÎ ±x¢GñÚ¢ ¼¢ï çÎÚã}¢ S¢ï }¢éڢΠ±ÁGÝ }¢ï´ S¢¢ÉGï Ó¢¢Ú }¢¢à¢¢ (4.374 x¢í¢}¢) ãñ,
çHã¢Á¢G¢ ¥x¢Ú ÝÁ¢¢S¢¼ çÎÚã}¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ²¢ ÜU}¢ ãñ ¼¢ï ©S¢ S¢ï }¢éÚ¢Î
±ÁGÝ }¢ï´ S¢¢ÉGï Ó¢¢Ú }¢¢à¢ï S¢ï ÜU}¢ ²¢ çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ïÝ¢ ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ÝÁ¢¢S¢¼ï
x¢GHèÁ¢G¢ мHè ã¢ï Á¢ñS¢ï ÐïࢢϢ ±x¢GñÚ¢ ¼¢ï çÎÚã}¢ S¢ï }¢éڢΠH}Ï¢¢§ü Ó¢¢ñÇG¢§ü
ãñ ²¢’Ýè ㉢ïHè ÜU¢ï wG¢êÏ¢ ÈñUH¢ ÜUÚ ã}¢±¢Ú Úç¶²ï ¥¢ñÚ ©S¢ ÐÚ ¥¢çãS¼x¢è
S¢ï §¼Ý¢ ТÝè Ç¢çH²ï çÜU §S¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ТÝè Ý LÜU S¢ÜïU, ¥Ï¢ çÁ¢¼Ý¢
ТÝè ÜU¢ ÈñUH¢± ãñ ©¼Ý¢ Ï¢ÇG¢ çÎÚã}¢ S¢}¢Û¢¢ Á¢¢»x¢¢ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 111, }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢)
çÜUS¢è ÜUÐÇGGï ²¢ Ï¢ÎÝ ÐÚ Ó¢‹Î Á¢x¢ã ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ Hx¢è
¥¢ñÚ çÜUS¢è Á¢x¢ã çÎÚã}¢ ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú Ýãè´, }¢x¢Ú }¢Á}¢ê¥G¢ çÎÚã}¢ ÜïU ϢڢϢÚ
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢ çÁ¢GRU ãé±¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU
Ý ÐÉG¢ ©S¢ Ýï Á¢ÈGU¢ ÜUè J

8. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢7
ãñ, ¼¢ï çÎÚã}¢ ÜïU Ï¢Ú¢Ï¢Ú S¢}¢Û¢è Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ Á¢G¢§Î ãñ ¼¢ï Á¢G¢§Î J
ÝÁ¢¢S¢¼ï ¶GÈGUèÈGU¢ }¢ï´ |¢è }¢Á}¢ê»G ãè ÐÚ ãGév}¢ çβ¢ Á¢¢»x¢¢ J
(»ïÁ¢GÝ, S¢. 115)
ÝÁ¢¢S¢¼ï ¶GÈGUèÈGU¢
çÁ¢Ý Á¢¢Ý±Ú¢ï´ ÜU¢ x¢¢ï༠ãGH¢H ãñ, (Á¢ñS¢ï x¢¢², Ï¢ñH, |¢ïæS¢,
Ï¢ÜUÚè, ªæÅ ±x¢GñÚã¢) ©Ý ÜU¢ ÐïࢢϢ, ÝèÁ¢G Í¢¢ïÇGï ÜU¢ ÐïࢢϢ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢
ÐçÚ‹Î ÜU¢ x¢¢ï༠ãGÚ¢}¢ ãñ, wG±¢ã çà¢ÜU¢Úè ã¢ï ²¢ Ýãè´, (Á¢ñS¢ï ÜUñ¢, Ó¢èH,
çà¢ÜUÚ¢, Ï¢¢Á¢G) ©S¢ ÜUè Ï¢èÅ ÝÁ¢¢S¢¼ï ¶GÈGUèÈGU¢ ãñ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 113)
ÝÁ¢¢S¢¼ï ¶GÈGUèÈGU¢ ÜU¢ ãGév}¢
ÝÁ¢¢S¢¼ï ¶GÈGUèÈGU¢ ÜU¢ ãGév}¢ ²ïã ãñ çÜU ÜUÐÇGï ÜïU çÁ¢S¢ çãGSS¢ï
²¢ Ï¢ÎÝ ÜïU çÁ¢S¢ ©GÁG± }¢ï´ Hx¢è ãñ ¥x¢Ú ©S¢ ÜUè Ó¢¢ñ‰¢¢§ü S¢ï ÜU}¢ ãñ ¼¢ï
}¢é¥G¢ÈGU ãñ, }¢-S¢HÝ ¥¢S¼èÝ }¢ï´ ÝÁ¢¢S¢¼ï ¶GÈGUèÈGU¢ Hx¢è ãé§ü ãñ ¼¢ï
¥x¢Ú ¥¢S¼èÝ ÜUè Ó¢¢ñ‰¢¢§ü S¢ï ÜU}¢ ãñ ²¢ ΢}¢Ý }¢ï´ Hx¢è ãñ ¼¢ï ΢}¢Ý ÜUè
Ó¢¢ñ‰¢¢§ü S¢ï ÜU}¢ ãñ ²¢ §S¢è ¼GÚãG 㢉¢ }¢ï´ Hx¢è ãñ ¼¢ï 㢉¢ ÜUè Ó¢¢ñ‰¢¢§ü S¢ï ÜU}¢
ãñ ¼¢ï }¢é¥G¢ÈGU ãñ ²¢’Ýè §S¢ S¢êÚ¼ }¢ï´ ÐÉGè x¢§ü Ý}¢¢Á¢G ã¢ï Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ
¥HÏ¢œ¢¢ ¥x¢Ú ÐêÚè Ó¢¢ñ‰¢¢§ü }¢ï´ Hx¢è ã¢ï ¼¢ï çÏ¢x¢GñÚ Ð¢ÜU çÜU²ï Ý}¢¢Á¢G Ý
ã¢ïx¢è J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 111)
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : Á¢¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ïÁ¢Gï Á¢é}¢é¥G¢ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGïx¢¢ }¢ñ´ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ
©S¢ ÜUè à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUMæx¢¢ J

9. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢8
Á¢éx¢¢Hè ÜU¢ ãGév}¢
ãÚ Ó¢¢ñТ» ÜUè Á¢éx¢¢Hè ÜU¢ ±¢ïãè ãGév}¢ ãñ Á¢¢ï ©S¢ ÜïU Т¶G¢Ýï ÜU¢ J
(»ïÁ¢GÝ, S¢. 113, ÎéÚïü }¢éwG¼¢Ú, çÁ¢. 1, S¢. 620) ãGñ±¢Ý¢¼ ÜU¢ ¥ÐÝï Ó¢¢Úï ÜU¢ï }¢ï’Îï
}¢ï´ S¢ï çÝÜU¢H ÜUÚ }¢éæã }¢ï´ ΢ïÏ¢¢Ú¢ ӢϢ¢Ý¢ Á¢éx¢¢Hè ÜUãH¢¼¢ ãñ J Á¢ñS¢¢ çÜU
¥vS¢Ú x¢¢² ¥¢ñÚ ªæÅ ¥ÐÝ¢ }¢éæã Ó¢H¢¼ï Úã¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ©Ý S¢ï S¢¢Ï¢éÝ ÜUè
¼GÚãG Û¢¢x¢ çÝÜUH¼¢ ãñ, ©Ý ÜUè (²¢’Ýè x¢¢² ¥¢ñÚ ªæÅ ÜUè) Á¢éx¢¢Hè }¢ï´
çÝÜUHÝï ±¢H¢ Û¢¢x¢ ±x¢GñÚ¢ ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ ãñ J
çÐœ¢ï ÜU¢ ãGév}¢
ãÚ Á¢¢Ý±Ú ÜïU çÐœ¢ï ÜU¢ ±¢ïãè ãGév}¢ ãñ Á¢¢ï ©S¢ ÜïU ÐïࢢϢ ÜU¢,
ãGÚ¢}¢ Á¢¢Ý±Ú¢ï´ ÜU¢ çÐœ¢¢ ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ ¥¢ñÚ ãGH¢H ÜU¢ ÝÁ¢¢S¢¼ï
¶GÈGUèÈGU¢ ãñ J (ÎéÚïü }¢éwG¼¢Ú, çÁ¢. 1, S¢. 620, Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 113)
Á¢¢Ý±Ú¢ï´ ÜUè ÜGñU
ãÚ Á¢¢Ý±Ú ÜUè ÜGñU ©S¢ ÜïU Ï¢èÅ ÜU¢ ãGév}¢ Ú¶¼è ãñ ²¢’Ýè çÁ¢S¢
ÜUè Ï¢èŠТÜU Á¢ñS¢ï çÓ¢çÇG²¢ ²¢ ÜUÏ¢ê¼Ú ©S¢ ÜUè ÜGñU |¢è ТÜU ãñ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢
ÜUè ÝÁ¢¢S¢¼ï ¶GÈGUèÈGU¢ ãñ Á¢ñS¢ï Ï¢¢Á¢G ²¢ ÜUñ¢, ©S¢ ÜUè ÜGñU |¢è ÝÁ¢¢S¢¼ï
¶GÈGUèÈGU¢ J ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÜUè ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ ãñ Á¢ñS¢ï Ï¢¼G (Ï¢¼G¶G) ²¢
}¢éx¢Gèü, ©S¢ ÜUè ÜGñU |¢è ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ J ¥¢ñÚ ÜGñU S¢ï }¢éڢΠ±¢ïã ¶¢Ý¢
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU ÜUè ÜUS¢Ú¼ ÜUÚ¢ï Ï¢ïà¢ÜU ²ïã ¼é}ã¢Úï çH²ï
¼Gã¢Ú¼ ãñ J

10. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢9
ТÝè ±x¢GñÚ¢ ãñ Á¢¢ï ТïÅï (²¢’Ýè }¢ï’Îï) S¢ï Ï¢¢ãÚ çÝÜUHï çÜU çÁ¢S¢ Á¢¢Ý±Ú
ÜUè Ï¢èŠݢТÜU ãñ ©S¢ ÜU¢ ТïÅ¢ }¢¢’çÎÝï ÝÁ¢¢S¢¼ (ÝÁ¢¢S¢¼¢ï´ ÜUè Á¢x¢ã) ãñ
ТïÅï S¢ï Á¢¢ï Ó¢èÁ¢GG Ï¢¢ãÚ ¥¢»x¢è ¶GéÎ ÝçÁ¢S¢ (ݢТÜU) ã¢ïx¢è ²¢ ÝçÁ¢S¢ S¢ï
ç}¢H ÜUÚ ¥¢»x¢è Ï¢ãÚ ãG¢H ç}¢SHï Ï¢èÅ ÝÁ¢¢S¢¼ Ú¶ïx¢è ¶GÈGUèÈGU¢ }¢ï´
¶GÈGUèÈGU¢, x¢GHèÁ¢G¢ }¢ï´ x¢GHèÁ¢G¢, Ï¢ ç¶GH¢ÈGU ©S¢ Ó¢èÁ¢GG ÜïU Á¢¢ï ¥|¢è ТïÅï
¼ÜU Ý ÐãéæÓ¢è ‰¢è çÜU çÝÜUH ¥¢§ü J }¢-S¢HÝ }¢éx¢Gèü Ýï ТÝè çв¢ ¥|¢è
x¢Hï ãè }¢ï´ ‰¢¢ çÜU ©ÓÀê1
Hx¢¢ ¥¢ñÚ çÝÜUH x¢²¢ ²ïã ТÝè Ï¢èÅ ÜU¢ ãGév}¢
Ý Ú¶ïx¢¢ J (²¢’Ýè v²êæ çÜU ©S¢ Ýï
ÝÁ¢¢S¢¼ }¢ï´ ãGéHêH Ýãè´ çÜU²¢ (ç}¢vS¢ Ý ãé±¢) ¥¢ñÚ Ý ãè ÝÁ¢¢S¢¼ ÜUè Á¢x¢ã S¢ï
ç}¢H¢) Ï¢çËÜU §S¢ï S¢é¥ìÚ ²¢’Ýè Û¢êÅï ÜU¢ ãGév}¢ çβ¢ Á¢¢»x¢¢ çÜU ©S¢ ÜïU
}¢éæã S¢ï ç}¢H ÜUÚ ¥¢²¢ ãñ J ©S¢ Á¢¢Ý±Ú ÜU¢ Û¢êÅ¢ ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ ²¢
¶GÈGUèÈGU¢ ²¢ }¢àÜêUÜU ²¢ }¢vMã ²¢ ¼G¢çãÚ (²¢’Ýè ТÜU) Á¢ñS¢¢ ã¢ïx¢¢ ±ñS¢¢
ãè ©S¢ Ó¢èÁ¢G ÜU¢ï ãGév}¢ çβ¢ Á¢¢»x¢¢ Á¢¢ï }¢ï’Îï ¼ÜU ÐãéæÓ¢Ýï S¢ï ÐãHï Ï¢¢ãÚ
¥¢§ü Á¢¢ï }¢éx¢Gèü ÀêÅè çÈUÚï ©S¢ ÜU¢ Û¢êÅ¢ }¢vMã ãñ ²ïã ТÝè |¢è }¢vMã ã¢ïx¢¢
¥¢ñÚ Ð¢ïÅï (}¢ï’Îï) }¢ï´ ÐãéæÓ¢ ÜUÚ ¥¢¼¢ ¼¢ï ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ ã¢ï¼¢ J
(ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚüÁ¢¢, çÁ¢. 4, S¢. 390, 391)
1. ТÝè ÐèÝï ÜïU ΢ñÚ¢Ý Ï¢¢’Á¢G ¥±ÜGU¢¼ x¢Hï }¢ï´ ÈU‹Î¢ S¢¢ Hx¢¼¢ ãñ ¥¢ñÚ ¶¢æS¢è ©Æ¼è ãñ ©S¢
ÜU¢ï “©ÓÀê Hx¢Ý¢” ÜUã¼ï ãñ´ J
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ¼é}¢ Á¢ã¢æ |¢è ã¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ ÐÉG¢ï çÜU ¼é}ã¢Ú¢ ÎéMÎ }¢éÛ¢ ¼ÜU
ÐãéæÓ¢¼¢ ãñ J

11. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢10
Îê{ ²¢ ТÝè }¢ï´ ÝÁ¢¢S¢¼ ÐÇG Á¢¢» ¼¢ï......?
ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ ¥¢ñÚ ¶GÈGUèÈGU¢ ÜïU Á¢¢ï ¥Hx¢ ¥Hx¢ ãGév}¢
Ï¢¼¢» x¢» ãñ´ ²ïã ¥ãGÜU¢}¢ ©S¢è ±vG¼ ãñ´ Á¢Ï¢ çÜU Ï¢ÎÝ ²¢ ÜUÐÇGGï }¢ï´ Hx¢ï J
¥x¢Ú çÜUS¢è мHè Ó¢èÁ¢G }¢-S¢HÝ Îê{ ²¢ ТÝè }¢ï´ ÝÁ¢¢S¢¼ ÐÇG Á¢¢»
Ó¢¢ãï x¢GHèÁ¢G¢ ã¢ï ²¢ ¶GÈGUèÈGU¢ ΢ïÝ¢ïæ2
S¢êÚ¼¢ï´ }¢ï´ ±¢ïã Îê{ ²¢ ТÝè çÁ¢S¢ }¢ï´
ÝÁ¢¢S¢¼ ÐÇGè ãñ ݢТÜU ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¥x¢Ó¢ïü »ÜU ãè ÜGU¼GÚ¢ ÝÁ¢¢S¢¼ ÐÇGè ã¢ï J
ÝÁ¢¢S¢¼ï ¶GÈGUèÈGU¢ ¥x¢Ú ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ }¢ï´ ç}¢H Á¢¢» ¼¢ï ±¢ïã ¼}¢¢}¢
ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ ã¢ï Á¢¢»x¢è J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 112, 113)
Îè±¢Ú, Á¢G}¢èÝ, ÎÚwG¼ ±x¢GñÚ¢ ÜñUS¢ï ТÜU ã¢ï´ ?
1 ݢТÜU Á¢G}¢èÝ ¥x¢Ú S¢ê¶ Á¢¢» ¥¢ñÚ ÝÁ¢¢S¢¼ ÜU¢ ¥S¢Ú ²¢’Ýè Úæx¢
± Ï¢ê Á¢¢¼ï Úãï´ ¼¢ï ±¢ïã Á¢G}¢èÝ Ð¢ÜU ã¢ï x¢§ü wG±¢ã ±¢ïã ݢТÜUè ã±¢ S¢ï
S¢ê¶è ã¢ï ²¢ {êÐ S¢ï ²¢ ¥¢x¢ S¢ï, çHã¢Á¢G¢ ©S¢ Á¢G}¢èÝ ÐÚ Ý}¢¢Á¢G ÐÉG
S¢ÜU¼ï ãñ´ }¢x¢Ú ©S¢ Á¢G}¢èÝ S¢ï ¼²}}¢é}¢ Ýãè´ ÜUÚ S¢ÜU¼ï J 2 ÎÚwG¼ ¥¢ñÚ
Í¢¢S¢ ¥¢ñÚ Îè±¢Ú ¥¢ñÚ »ïS¢è §æüÅ Á¢¢ï Á¢G}¢èÝ }¢ïæ Á¢ÇGè ã¢ï, ²ïã S¢Ï¢ ¶GéàÜU ã¢ï
Á¢¢Ýï S¢ï ТÜU ã¢ï x¢» (Á¢Ï¢ çÜU ÝÁ¢¢S¢¼ ÜU¢ ¥S¢Ú Úæx¢ ± Ï¢ê Á¢¢¼ï Úãï ã¢ï´) ¥¢ñÚ
¥x¢Ú §æüÅ Á¢ÇGè ãé§ü Ý ã¢ï ¼¢ï ¶GéàÜU ã¢ïÝï S¢ï ТÜU Ý ã¢ïx¢è Ï¢çËÜU {¢ïÝ¢
ÈGUÚ}¢¢Ýï}¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎS¢ }¢Ú¼Ï¢¢ ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã
©S¢ ÐÚ S¢¢ï ÚãG}¢¼ï´ Ý¢çÁ¢GH ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ J

12. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢11
Á¢GMÚè ãñ J ²êæãè ÎÚwG¼ ²¢ Í¢¢S¢ (ÝÁ¢¢S¢¼) S¢ê¶Ýï ÜïU Ðïà¼Ú ÜU¢Å Hï´, ¼¢ï
¼Gã¢Ú¼ (²¢’Ýè ТÜU ÜUÚÝï) ÜïU çH²ï {¢ïÝ¢ Á¢GMÚè ãñ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ :
2, S¢. 123) 3 ¥x¢Ú ЉƒÚ »ïS¢¢ ã¢ï Á¢¢ï Á¢G}¢èÝ S¢ï Á¢é΢ Ý ã¢ï S¢ÜïU ¼¢ï
¶GéàÜU ã¢ïÝï S¢ï ТÜU ã¢ï Á¢¢»x¢¢ Á¢Ï¢ çÜU ÝÁ¢¢S¢¼ ÜU¢ ¥S¢Ú Á¢G¢§H ã¢ï Á¢¢»
±ÚÝ¢ {¢ïÝï ÜUè Á¢GMÚ¼ ãñ J (»ïÁ¢GÝ) 4 Á¢¢ï Ó¢èÁ¢G Á¢G}¢èÝ S¢ï }¢éœ¢çS¢H
(²¢’Ýè ç}¢Hè ãé§ü) ‰¢è ¥¢ñÚ ÝçÁ¢S¢ ã¢ï x¢§ü, çÈUÚ ¶GéàÜU ã¢ïÝï (¥¢ñÚ
ÝÁ¢¢S¢¼ ÜU¢ ¥S¢Ú ÎêÚ ã¢ï Á¢¢Ýï) ÜïU Ï¢¢’Î ¥Hx¢ ÜUè x¢§ü, ¼¢ï ¥Ï¢ |¢è ТÜU
ãè ãñ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 124) 5 Á¢¢ï Ó¢èÁ¢G S¢ê¶Ýï ²¢ Úx¢ÇGÝï ±x¢GñÚ¢ S¢ï ТÜU ã¢ï
x¢§ü çÈUÚ ©S¢ ÜïU Ï¢¢’Î x¢èHè ã¢ï x¢§ü ¼¢ï ±¢ïã Ó¢èÁ¢G ݢТÜU Ý ã¢ïx¢è (»ïÁ¢GÝ)
Á¢ñS¢ï Á¢G}¢èÝ ÐÚ ÐïࢢϢ ÐÇGÝï S¢ï ±¢ïã ݢТÜU ã¢ï x¢§ü çÈUÚ ±¢ïã Á¢G}¢èÝ S¢ê¶
x¢§ü ¥¢ñÚ ÝÁ¢¢S¢¼ ÜU¢ ¥S¢Ú ¶Gy}¢ ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï ±¢ïã Á¢G}¢èÝ Ð¢ÜU ã¢ï x¢§ü J
¥Ï¢ ¥x¢Ú ±¢ïã Á¢G}¢èÝ çÈUÚ çÜUS¢è ТÜU Ó¢èÁ¢G S¢ï x¢èHè ã¢ï x¢§ü ¼¢ï ݢТÜU
Ýãè´ ã¢ïx¢è J
wG¢êÝ ¥¢HêÎ Á¢G}¢èÝ Ð¢ÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
Ï¢ÓÓ¢ï ²¢ Ï¢ÇGï Ýï Á¢G}¢èÝ ÐÚ ÐïࢢϢ Т¶G¢Ý¢ ÜUÚ çβ¢ ²¢ Á¢GwG}¢
±x¢GñÚ¢ S¢ï wG¢êÝ ²¢ ÐèÐ ²¢ Á¢¢Ý±Ú Á¢GÏãG ÜUÚ¼ï ±vG¼ çÝÜUH¢ ãé±¢ wG¢êÝ
Á¢G}¢èÝ ÐÚ çx¢Ú x¢²¢ ¥¢ñÚ çÏ¢x¢GñÚ Ð¢Ýè ÜïU ±ñS¢ï ãè çÜUS¢è ÜUÐÇGGGï ±x¢GñÚ¢ S¢ï
ÈGUÚ}¢¢Ýï}¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢ çÁ¢GRU ã¢ï ¥¢ñÚ ±¢ïã }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU Ý ÐÉGï
¼¢ï ±¢ïã H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ S¢ï ÜU‹Á¢êS¢ ¼ÚèÝ à¢wGS¢ ãñ J

13. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢12
ÐêæÀ çH²¢, S¢ê¶Ýï ¥¢ñÚ ÝÁ¢¢S¢¼ ÜU¢ ¥S¢Ú ¶Gy}¢ ã¢ï Á¢¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î ±¢ïã
Á¢G}¢èÝ Ð¢ÜU ã¢ï x¢§ü J ©S¢ ÐÚ Ý}¢¢Á¢G ÐÉG S¢ÜU¼ï ãñ´ J
x¢¢ïÏ¢Ú S¢ï HèÐè ãé§ü Á¢G}¢èÝ
Á¢¢ï Á¢G}¢èÝ x¢¢ïÏ¢Ú S¢ï HèS¢è ²¢ HèÐè x¢§ü ¥x¢Ó¢ïü ±¢ïã S¢ê¶ Á¢¢»
çÈUÚ |¢è »GïÝ ©S¢ Á¢G}¢èÝ ÐÚ Ý}¢¢Á¢G Á¢¢§Á¢GG Ýãè´, ¥HÏ¢œ¢¢ »ïS¢è Á¢G}¢èÝ Á¢¢ï
x¢¢ïÏ¢Ú S¢ï HèS¢è ²¢ HèÐè x¢§ü ã¢ï, ©S¢ ÜïU S¢ê¶ Á¢¢Ýï ÜïU Ï¢¢’Î ©S¢ ÐÚ ÜU¢ï§ü
}¢¢ïÅ¢ ÜUÐÇGG¢ çÏ¢À¢ ÜUÚ Ý}¢¢Á¢G ÐÉGè ¼¢ï Ý}¢¢Á¢G ÎéLS¼ ã¢ïx¢è J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 126, }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢)
çÁ¢Ý ÐÚ‹Î¢ï´ ÜUè Ï¢èŠТÜU ãñ
1 çÓ¢}¢x¢¢ÎÇG1
ÜUè Ï¢èÅ ¥¢ñÚ ÐïࢢϢ ΢ïÝ¢ïæ2
ТÜU ãñ´ (ÎéÚïü
}¢éwG¼¢Ú, ÚgéH }¢éãG¼¢Ú, çÁ¢. 1, S¢. 574, Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 113) 2 Á¢¢ï
ãGH¢H ÐÚ‹Îï ªæÓ¢ï ©ÇG¼ï ãñ´, Á¢ñS¢ï (çÓ¢çÇG²¢), ÜUÏ¢ê¼Ú, }¢ñÝ¢, }¢éx¢G¢üÏ¢è ±x¢GñÚ¢
§Ý ÜUè Ï¢èŠТÜU ãñ J (»ïÁ¢GÝ)
}¢ÀHè ÜU¢ wG¢êÝ Ð¢ÜU ãñ
}¢ÀHè ¥¢ñÚ Ð¢Ýè ÜïU Îèx¢Ú Á¢¢Ý±Ú¢ï´ ¥¢ñÚ ¶Å}¢H ¥¢ñÚ }¢ÓÀÚ
ÜU¢ wG¢êÝ ¥¢ñÚ ¶GÓÓ¢Ú ¥¢ñÚ x¢{ï ÜU¢ Hé¥G¢Ï¢ ¥¢ñÚ ÐS¢èÝ¢ ТÜU ãñ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 114, }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢)
1. çÓ¢}¢x¢¢ÎÇG »ÜU ¥æ{ïÚ¢ ÐS¢‹Î Ðڋ΢ ãñ Á¢¢ï çÎÝ ÜïU ±vG¼ ÎÚwG¼¢ï´ ¥¢ñÚ À¼¢ï´ ±x¢GñÚ¢ }¢ï´
©ËÅ¢ HÅÜU¢ Úã¼¢ ¥¢ñÚ Ú¢¼ ÜU¢ï ©ÇG¼¢ ãñ J
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ©S¢ à¢wGS¢ ÜUè Ý¢ÜU ¶G¢ÜU ¥¢HêÎ ã¢ï çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢ çÁ¢GRU ã¢ï
¥¢ñÚ ±¢ïã }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU Ý ÐÉGï J

14. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢13
ÐïࢢϢ ÜUè Ï¢¢ÚèÜU ÀèæÅï´
1 ÐïࢢϢ ÜUè çÝ㢲¼ Ï¢¢ÚèÜU Àè´Åïæ S¢ê§ü ÜUè Ý¢ïÜU Ï¢Ú¢Ï¢Ú ÜUè Ï¢ÎÝ ²¢
ÜUÐÇGï ÐÚ ÐÇG Á¢¢»æ, ¼¢ï ÜUÐÇG¢ ¥¢ñÚ Ï¢ÎÝ Ð¢ÜU Úãïx¢¢ J (¥G¢H}¢x¢èÚè, çÁ¢.
1, S¢. 46, »ïÁ¢GÝ) 2 çÁ¢S¢ ÜUÐÇGï ÐÚ ÐïࢢϢ ÜUè »ïS¢è ãè Ï¢¢ÚèÜU Àè´Åï´
ÐÇG x¢§æü, ¥x¢Ú ±¢ïã ÜUÐÇG¢ ТÝè }¢ï´ ÐÇG x¢²¢ ¼¢ï ТÝè |¢è ݢТÜU Ý ã¢ïx¢¢ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 114)
x¢¢ï༠}¢ï´ Ï¢Ó¢¢ ãé±¢ wG¢êÝ
x¢¢ïà¼, ç¼ËHè, ÜUHïÁ¢è }¢ï´ Á¢¢ï wG¢êÝ Ï¢¢ÜGUè Úã x¢²¢ ТÜU ãñ ¥¢ñÚ
¥x¢Ú ²ïã Ó¢èÁ¢Gï´ Ï¢ã¼ï wG¢êÝ }¢ï´ S¢Ý Á¢¢»æ (²¢’Ýè ¥¢HêÎ ã¢ï Á¢¢»æ) ¼¢ï ݢТÜU
ãñ´, çÏ¢x¢GñÚ {¢ï» ТÜU Ý ã¢ï´x¢è J (»ïÁ¢GÝ)
Á¢¢Ý±Ú¢ï´ ÜUè S¢ê¶è ãça²¢æ
S¢é±Ú ÜïU §GH¢±¢ ¼}¢¢}¢ Á¢¢Ý±Ú¢ï´ ÜUè ±¢ïã ãaè çÁ¢S¢ ÐÚ }¢é΢üÚ
ÜUè çÓ¢vÝ¢§ü Ý Hx¢è ã¢ï ТÜU ãñ, ¥¢ñÚ Ï¢¢H ¥¢ñÚ Î¢æ¼ |¢è ТÜU ãñ´ J
(»ïÁ¢GÝ, S¢. 117)
ãGÚ¢}¢ Á¢¢Ý±Ú ÜU¢ Îê{
ãGÚ¢}¢ Á¢¢Ý±Ú¢ïæ ÜU¢ Îê{ ÝçÁ¢S¢ ãñ, ¥HÏ¢œ¢¢ Í¢¢ïÇGè ÜU¢ Îê{
ТÜU ãñ }¢x¢Ú ¶¢Ý¢ Á¢¢§Á¢G Ýãè´ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 115)
ÈGUÚ}¢¢Ýï}¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ïÁ¢Gï Á¢é}¢é¥G¢ ΢ï S¢¢ï Ï¢¢Ú ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ©S¢ ÜïU
΢ï S¢¢ï S¢¢H ÜïU x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈGU ã¢ï´x¢ï J

15. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢14
Ó¢êãï ÜUè }¢ï´x¢Ýè
Ó¢êãï ÜUè }¢ï´x¢Ýè (ݢТÜU ãñ }¢x¢Ú) x¢ïãêæ }¢ï´ ç}¢H ÜUÚ çÐS¢ x¢§ü ²¢
¼ïH }¢ï´ ÐÇG x¢§ü ¼¢ï ¥¢Å¢ ¥¢ñÚ ¼ïH ТÜU ãñ, ã¢æ ¥x¢Ú }¢Á¢Gï }¢ïæ ÈGUÜGüU ¥¢
Á¢¢» ¼¢ï ÝçÁ¢S¢ (ݢТÜU) ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Ú¢ïÅè ÜïU ¥‹ÎÚ ç}¢Hè ¼¢ï ©S¢ ÜïU
¥¢S¢ ТS¢ S¢ï ‰¢¢ïÇGGè S¢è ¥Hx¢ ÜUÚ Îï´, Ï¢¢ÜGUè }¢ï´ ÜéUÀ ãGÚÁ¢ Ýãè´ J
(¥G¢H}¢x¢èÚè, çÁ¢. 1, S¢. 46, 48, Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 115)
x¢GH¢Á¢G¼ ÐÚ Ï¢ñÆÝï ±¢Hè }¢çw¶²¢æ
1 Т¶G¢Ýï ÐÚ S¢ï }¢çw¶²¢æ ©ÇG ÜUÚ ÜUÐÇGï ÐÚ Ï¢ñÆï´ ÜUÐÇG¢ ÝçÁ¢S¢
(ݢТÜU) Ý ã¢ïx¢¢ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 116, }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢)
2 Ú¢S¼ï ÜUè ÜUèÓ¢ÇG (Ó¢¢ãï Ï¢¢çÚࢠÜUè ã¢ï ²¢ ÜU¢ï§ü ¥¢ñÚ) ТÜU ãñ Á¢Ï¢
¼ÜU ©S¢ ÜU¢ ÝçÁ¢S¢ ã¢ïÝ¢ }¢¢’Hê}¢ Ý ã¢ï, ¼¢ï ¥x¢Ú Т©æ ²¢ ÜUÐÇGï }¢ï´ Hx¢è
¥¢ñÚ Ï¢ï {¢ï» Ý}¢¢Á¢G ÐÉG Hè ã¢ï x¢§ü }¢x¢Ú {¢ï HïÝ¢ Ï¢ïã¼Ú ãñ J (»ïÁ¢GÝ)
Ï¢¢çÚࢠÜïU ТÝè ÜïU ¥ãGÜU¢}¢
1 À¼ ÜïU ÐÚÝ¢Hï S¢ï }¢è´ã (Ï¢¢çÚà¢) ÜU¢ ТÝè çx¢Úï ±¢ïã ТÜU ãñ ¥x¢Ó¢ïü
À¼ ÐÚ Á¢¢ Ï¢Á¢¢ ÝÁ¢¢S¢¼ ÐÇGè ã¢ï, ¥x¢Ó¢ïü ÝÁ¢¢S¢¼ ÐÚÝ¢Hï ÜïU }¢êæã ÐÚ ã¢ï,
¥x¢Ó¢ïü ÝÁ¢¢S¢¼ S¢ï ç}¢H ÜUÚ Á¢¢ï ТÝè çx¢Ú¼¢ ã¢ï ±¢ïã çÝSÈGU S¢ï ÜU}¢ ²¢
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG¢ï ¥ËH¢ã ¼é}¢ ÐÚ ÚãG}¢¼
|¢ïÁ¢ïx¢¢ J

16. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢15
Ï¢Ú¢Ï¢Ú ²¢ çÁ¢G²¢Î¢ ã¢ï Á¢Ï¢ ¼ÜU ÝÁ¢¢S¢¼ S¢ï ТÝè ÜïU çÜUS¢è ±SÈGU }¢ï´
¼x¢GIJéÚ Ý ¥¢» (²¢’Ýè Á¢Ï¢ ¼ÜU ÝÁ¢¢S¢¼ ÜUè ±Á¢ã S¢ï ТÝè ÜU¢ Úæx¢ ²¢ Ï¢ê
²¢ Á¢G¢»ÜGU¢ ¼ÏÎèH Ý ã¢ï Á¢¢») ²ïãè S¢ãGèãG ãñ ¥¢ñÚ §S¢è ÐÚ »’ç¼}¢¢Î ãñ
¥¢ñÚ ¥x¢Ú }¢è´ã (Ï¢ÚS¢¢¼) LÜU x¢²¢ ¥¢ñÚ Ð¢Ý¢è ÜU¢ Ï¢ãÝ¢ }¢¢ñÜGêUÈGU ã¢ï x¢²¢
¼¢ï ¥Ï¢ ±¢ïã ÆãÚ¢ ãé±¢ ТÝè ¥¢ñÚ Á¢¢ï À¼ S¢ï ÅÐÜïU ÝçÁ¢S¢ ãñ J (Ï¢ã¢Úï
à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 52) 2 ²êæãè Ý¢çH²¢ï´ S¢ï Ï¢ÚS¢¢¼ ÜU¢ Ϣ㼢 ТÝè
ТÜU ãñ Á¢Ï¢ ¼ÜU ÝÁ¢¢S¢¼ ÜU¢ Úæx¢, ²¢ Ï¢ê, ²¢ }¢Á¢G¢ ©S¢ }¢ï´ Á¢G¢çãÚ Ý ã¢ï, Úã¢
©S¢ S¢ï ±éÁG¢ê ÜUÚÝ¢ ¥x¢Ú ©S¢ ТÝè }¢ï´ ÝÁ¢¢S¢¼ï }¢Ú§Ä²¢ (²¢’Ýè ÝÁ¢GÚ ¥¢Ýï
±¢Hè ÝÁ¢¢S¢¼) ÜïU ¥ÁÁ¢G¢ »ïS¢ï Ï¢ã¼ï Á¢¢ Úãï ã¢ï´ çÜU Á¢¢ï Ó¢éËHê çH²¢ Á¢¢»x¢¢
©S¢ }¢ï´ »ÜU ¥¢{ Á¢GÚ¢ü ©S¢ ÜU¢ |¢è Á¢GMÚ ã¢ïx¢¢ …Ï¢ ¼¢ï 㢉¢ }¢ï´ Hï¼ï ãè
ݢТÜU ã¢ï x¢²¢ ±éÁG¢ê ©S¢ S¢ï ãGÚ¢}¢ ±ÚÝ¢ Á¢¢§Á¢G ãñ ¥¢ñÚ Ï¢Ó¢Ý¢ Ï¢ïã¼Ú ãñ J
(»ïÁ¢GÝ) 3 Ý¢Hè ÜU¢ ТÝè çÜU Ï¢¢’ΠϢ¢çÚࢠÜïU ÆãÚ x¢²¢ ¥x¢Ú ©S¢ }¢ï´
ÝÁ¢¢S¢¼ ÜïU ¥ÁÁ¢G¢ }¢ãGS¢êS¢ ã¢ï´ ²¢ ©S¢ ÜU¢ Úæx¢ ± Ï¢ê }¢ãGS¢êS¢ ã¢ï ¼¢ï ݢТÜU
ãñ ±ÚÝ¢ ТÜU J (»ïÁ¢GÝ)
x¢çH²¢ï´ }¢ï´ ¶ÇG¢ ãé±¢ Ï¢¢çÚࢠÜU¢ ТÝè
çÝÓ¢¢Ý ±¢Hè x¢çH²¢ïæ ¥¢ñÚ S¢ÇGÜU¢ï´ ÐÚ Ï¢¢çÚࢠÜU¢ Á¢¢ï ТÝè
¶ÇG¢ ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ ±¢ïã ТÜU ãñ ¥x¢Ó¢ïü ©S¢ ÜU¢ Úæx¢ x¢ÎH¢ ã¢ï¼¢ ãñ J Ï¢¢’Á¢G
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : }¢éÛ¢ ÐÚ ÜUS¢Ú¼ S¢ï ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ï Ï¢ïà¢ÜU ¼é}ã¢Ú¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï
ТÜU ÐÉGÝ¢ ¼é}ã¢Úï x¢éÝ¢ã¢ï´ ÜïU çH²ï }¢çxGÈGUÚ¼ ãñ J

17. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢16
¥±ÜGU¢¼ x¢ÅÚ ÜU¢ ТÝè |¢è ©S¢ }¢ï´ ࢢç}¢H ã¢ï Á¢¢¼¢ ãñ HïçÜUÝ ²ã¢æ |¢è
²ïãè ÜGU¢§G΢ ãñ çÜU ݢТÜUè ÜïU S¢Ï¢Ï¢ „ï §S¢ ТÝè ÜïU Úæx¢ ²¢ }¢Á¢G¢ ²¢ Ï¢ê }¢ï´
¼ÏÎèHè ¥¢§ü ¼¢ï ݢТÜU ãñ ±ÚÝ¢ ТÜU ã¢æ ¥x¢Ú Ï¢¢çÚࢠ‰¢}¢ x¢§ü, ТÝè
|¢è Ï¢ãÝ¢ Ï¢‹Î ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ Îã ÎÚ Îã S¢ï ÜU}¢ ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ }¢ï´ ÜU¢ï§ü
ÝÁ¢¢S¢¼ ²¢ ©S¢ ÜïU ¥ÁÁ¢G¢ ÝÁ¢GÚ ¥¢ Úãï ãñ´ ¼¢ï ¥Ï¢ ݢТÜU ãñ J §S¢è ¼GÚãG
©S¢ }¢ï´ çÜUS¢è Ýï ÐïࢢϢ ÜUÚ çβ¢ ¼¢ï ݢТÜU ã¢ï x¢²¢ J Ó¢ŒÐH S¢ï ©ÇG ÜUÚ
Á¢¢ï ÜUèÓ¢ÇG ÜïU Àè´Åï ТÁ¢¢}¢ï ÜïU çÐÀHï çãGSS¢ï ÐÚ ÐÇG¼ï ãñ´ ±¢ïã ТÜU ãñ´ Á¢Ï¢
¼ÜU ²ÜGUèÝè ¼G¢ñÚ ÐÚ §Ý ÜU¢ ݢТÜU ã¢ïÝ¢ }¢¢’Hê}¢ Ý ã¢ï J
S¢ÇGÜU ÐÚ çÀÇGÜïU Á¢¢Ýï ±¢Hï ТÝè ÜïU Àè´Åï
S¢ÇGÜU ÐÚ Ð¢Ýè çÀÇGÜU¢ Á¢¢ Ú㢠‰¢¢ Á¢G}¢èÝ S¢ï Àè´Åï´ ©ÇG ÜUÚ
ÜUÐÇGï ÐÚ ÐÇGè´, ÜUÐÇG¢ ÝçÁ¢S¢ Ý ãé±¢ }¢x¢Ú {¢ï HïÝ¢ Ï¢ïã¼Ú ãñ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 116, }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢)
ÉïH¢ï´ S¢ï ТÜUè HïÝï ÜïU Ï¢¢’Î ¥¢Ýï ±¢H¢ ÐS¢èÝ¢
Ï¢¢’ΠТ¶G¢Ý¢ ÐïࢢϢ ÜïU ÉïH¢ï´ S¢ï §çS¼‹Á¢¢ ÜUÚ çH²¢, çÈUÚ
©S¢ Á¢x¢ã S¢ï ÐS¢èÝ¢ çÝÜUH ÜUÚ ÜUÐÇGï ²¢ Ï¢ÎÝ }¢ï´ Hx¢¢ ¼¢ï Ï¢ÎÝ ¥¢ñÚ
ÜUÐÇGï ݢТÜU Ý ã¢ï´x¢ï J
(¥G¢H}¢x¢èÚè, çÁ¢. 1, S¢. 48, Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 117)
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : Á¢¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉG¼¢ ãñ ¥ËH¢ã ©S¢ ÜïU
çH²ï »ÜU ÜGUèÚ¢¼G ¥Á¢í çH¶¼¢ ¥¢ñÚ ÜGUèÚ¢¼G ©ãGéÎ Ðã¢ÇG çÁ¢¼Ý¢ ãñ J

18. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢17
ÜéUœ¢¢ Ï¢ÎÝ S¢ï Àê Á¢¢»
ÜéUœ¢¢ Ï¢ÎÝ ²¢ ÜUÐÇGï S¢ï Àê Á¢¢» ¼¢ï ¥x¢Ó¢ïü ©S¢ ÜU¢ çÁ¢S}¢ ¼Ú
ã¢ï Ï¢ÎÝ ¥¢ñÚ ÜUÐÇG¢ ТÜU ãñ, ã¢æ ¥x¢Ú ©S¢ ÜïU Ï¢ÎÝ ÐÚ ÝÁ¢¢S¢¼ Hx¢è ã¢ï
¼¢ï ¥¢ñÚ Ï¢¢¼ ãñ ²¢ ©S¢ ÜU¢ Hé¥G¢Ï¢ Hx¢ï ¼¢ï ݢТÜU ÜUÚ Îïx¢¢ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 117)
ÜéUœ¢¢ ¥¢Åï }¢ïæ }¢éæã Ç¢H Îï ¼¢ï ?
ÜéUœ¢ï ±x¢GñÚ¢ çÜUS¢è »ïS¢ï Á¢¢Ý±Ú (}¢-S¢HÝ S¢é±Ú, à¢ïÚ, Ӣ輢,
|¢ïçÇG²¢, 㢉¢è, x¢èÎÇG ¥¢ñÚ ÎêS¢Úï ÎçÚ‹Î¢ï´ }¢ï´ S¢ï çÜUS¢è) Ýï çÁ¢S¢ ÜU¢ Hé¥G¢Ï¢
ݢТÜU ãñ, ¥¢Åï }¢ï´ }¢êæã Ç¢H¢ ¼¢ï ¥x¢Ú x¢éæ{¢ ãé±¢ ‰¢¢ ¼¢ï Á¢ã¢æ ©S¢ ÜU¢ }¢êæã
ÐÇG¢ ©S¢ ÜU¢ï ¥GH¢çãG΢ ÜUÚ Îï Ï¢¢ÜGUè ТÜU ãñ ¥¢ñÚ S¢ê¶¢ ‰¢¢ ¼¢ï çÁ¢¼Ý¢ ¼Ú
ã¢ï x¢²¢ ±¢ïã ÈïU´ÜU Îï J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 117)
ÜéUœ¢¢ Ï¢Ú¼Ý }¢ï´ }¢éæã Ç¢H Îï
ÜéUœ¢ï Ýï Ï¢Ú¼Ý }¢ï´ }¢êæã Ç¢H¢ ¼¢ï ¥x¢Ú ±¢ïã Ó¢èÝè ²¢ {¢¼ ÜU¢ ãñ ²¢ ç}¢^è
ÜU¢ Ú¢ïx¢GÝè ²¢ §çS¼’}¢¢Hè çÓ¢ÜUÝ¢ ¼¢ï ¼èÝ Ï¢¢Ú {¢ïÝï S¢ï ТÜU ã¢ï Á¢¢»x¢¢
±ÚÝ¢ ãÚ Ï¢¢Ú S¢é¶¢ ÜUÚ J ã¢æ Ó¢èÝè }¢ï´ Ï¢¢H (²¢’Ýè Ï¢ãé¼ Ï¢¢ÚèÜU çà¢x¢¢ÈGU)
ã¢ï ²¢ ¥¢ñÚ Ï¢Ú¼Ý }¢ï´ ÎÚ¢ÇG ã¢ï ¼¢ï ¼èÝ Ï¢¢Ú S¢é¶¢ ÜUÚ Ð¢ÜU ã¢ïx¢¢ ÈGUÜGU¼
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï çÜU¼¢Ï¢ }¢ï´ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU çH¶¢ ¼¢ï Á¢Ï¢ ¼ÜU }¢ïÚ¢
Ý¢}¢ ©S¢ }¢ï´ Úãïx¢¢ çÈGUçÚà¼ï ©S¢ ÜïU çH²ï §çS¼xGÈGU¢Ú ÜUÚ¼ï Úãï´x¢ï J

19. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢18
{¢ïÝï S¢ï ТÜU Ý ã¢ïx¢¢ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 64)
}¢ÅÜïU ÜU¢ï ÜéUœ¢ï Ýï ªÐÚ (Ï¢¢ãÚè çãGSS¢¢ï´) S¢ï Ó¢¢Å¢ ©S¢ }¢ï´ ÜU¢ ТÝè ݢТÜU
Ý ã¢ïx¢¢ J (»ïÁ¢GÝ)
çÏ¢ËHè ТÝè }¢ï´ }¢éæã Ç¢H Îï ¼¢ï ?
Í¢Ú }¢ï´ ÚãÝï ±¢Hï Á¢¢Ý±Ú Á¢ñS¢ï çÏ¢ËHè, Ó¢êã¢, S¢¢æÐ, çÀÐÜUHè ÜU¢ Û¢êÅ¢
}¢vMã ãñ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 65)
¼èÝ }¢-ÎÝè }¢éç‹Ý²¢ï´ ÜUè }¢¢ñ¼ ÜU¢ ¥H}¢ Ý¢ÜU ±¢çÜGU¥G¢
Îê{ ТÝè ¥¢ñÚ ¶¢Ýï ÐèÝï ÜUè Ó¢èÁ¢Gï´ ÉÜU ÜUÚ Ú¶Ýè Ó¢¢çã»æ J
Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ ÜUÚ¢Ó¢è ÜU¢ §GÏ¢í¼Ý¢ÜU ±¢çÜGU¥G¢ ãñ çÜU »ÜU ç}¢²¢æ Ï¢è±è
¥ÐÝè ¼èÝ À¢ïÅè À¢ïÅè Ï¢çÓÓ¢²¢ï´ ÜU¢ï ÐÇG¢ïS¢Ý ²¢ çÜUS¢è ¥GÁ¢GèÁ¢G¢ ÜïU
çS¢ÐéÎü ÜUÚ ÜïU ãGÁ¢ ÜïU çH²ï x¢», ãGÁ¢ S¢ï ÜGUÏH ãè ²ÜU¢²ÜU ¼èÝ¢ï´ }¢-ÎÝè
}¢éç‹Ý²¢æ »ÜU S¢¢‰¢ }¢¢ñ¼ ÜUè Ýè´Î S¢¢ï x¢§æü ! ÜU¢ïãÚ¢}¢ ÐÇG x¢²¢, }¢¢æ Ï¢¢Ð ãGÁ¢
ÜïU çÏ¢x¢GñÚ ãè Ú¢ï¼ï {¢ï¼ï }¢vÜU» }¢éÜUÚü}¢¢ S¢ï Ï¢¢Ï¢éH
}¢ÎèÝ¢ ¥¢ ÐãéæÓ¢ï, ¼ãGÜGUèÜGU ÜUÚÝï ÐÚ §ç‹ÜUࢢÈGU ãé±¢ çÜU Îê{ ¶éH¢ ãé±¢
Ú¶¢ ‰¢¢ ©S¢ }¢ï´ çÀÐÜUHè çx¢Ú ÜUÚ }¢Ú x¢§ü ‰¢è ±¢ïãè Îê{ Ï¢çÓÓ¢²¢ï´ Ýï çв¢
¥¢ñÚ Á¢GãìÚ ÜïU ¥S¢Ú S¢ï ²ïã ¥çË}¢Ä²¢ Ðïࢠ¥¢²¢ J ÜU㢠Á¢¢¼¢ ãñ ¥x¢Ú
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ©S¢
ÐÚ ÎS¢ ÚãG}¢¼ï´ |¢ïÁ¢¼¢ ãñ J

20. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢19
çÀÐÜUHè }¢à¢MÏ¢ }¢ï´ }¢Ú ÜUÚ ÈUÅ Á¢¢» ¼¢ï 100 ¥¢Îç}¢²¢ï´ ÜïU çH²ï ©S¢
ÜU¢ Á¢GãìÚ ÜU¢ÈGUè ãñ !
Á¢¢Ý±Ú¢ï´ ÜU¢ ÐS¢èÝ¢
çÁ¢S¢ ÜU¢ Û¢êÅ¢ ݢТÜU ãñ ©S¢ ÜU¢ ÐS¢èÝ¢ ¥¢ñÚ Hé¥G¢Ï¢ (²¢’Ýè
‰¢êÜU) |¢è ݢТÜU ãñ ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÜU¢ Û¢êÅ¢ ТÜU ©S¢ ÜU¢ ÐS¢èÝ¢ ¥¢ñÚ Hé¥G¢Ï¢
|¢è ТÜU ¥¢ñÚ çÁ¢S¢ ÜU¢ Û¢êÅ¢ }¢vMã ©S¢ ÜU¢ Hé¥G¢Ï¢ ¥¢ñÚ ÐS¢èÝ¢ |¢è }¢vMã J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 66)
x¢{ï ÜU¢ ÐS¢èÝ¢ ТÜU ãñ
x¢{ï, ¶GÓÓ¢Ú ÜU¢ ÐS¢èÝ¢ ¥x¢Ú ÜUÐÇGï }¢ï´ Hx¢ Á¢¢» ¼¢ï ÜUÐÇG¢ ТÜU ãñ
Ó¢¢ãï çÜU¼Ý¢ ãè çÁ¢G²¢Î¢ Hx¢¢ ã¢ï J (»ïÁ¢GÝ)
wG¢êÝ ±¢Hï }¢éæã S¢ï ТÝè ÐèÝ¢
çÜUS¢è ÜïU }¢éæã S¢ï §¼Ý¢ wG¢êÝ çÝÜUH¢ çÜU ‰¢êÜU }¢ï´ S¢é¶Gèü ¥¢ x¢§ü
¥¢ñÚ ©S¢ Ýï ÈGU¢ñÚÝ Ð¢Ýè çв¢ ¼¢ï ²ïã Û¢êÅ¢ (ТÝè) ݢТÜU ãñ ¥¢ñÚ S¢é¶Gèü
Á¢¢¼è ÚãÝï ÜïU Ï¢¢’Î ©S¢ ÐÚ H¢çÁ¢G}¢ ãñ çÜU ÜéUËHè ÜUÚ ÜïU }¢éæã ТÜU ÜUÚï
¥¢ñÚ ¥x¢Ú ÜéUËHè Ý ÜUè ¥¢ñÚ Ó¢‹Î Ï¢¢Ú ‰¢êÜU ÜU¢ x¢éÁ¢GÚ }¢¢ñÁ¢G» ÝÁ¢¢S¢¼
(²¢’Ýè ݢТÜU çãGSS¢ï) ÐÚ ãé±¢ wG±¢ã çÝx¢HÝï }¢ï´ ²¢ ‰¢êÜUÝï }¢ï´ ²ã¢æ ¼ÜU
çÜU ÝÁ¢¢S¢¼ ÜU¢ ¥S¢Ú Ý Ú㢠¼¢ï ¼Gã¢Ú¼ ã¢ï x¢§ü §S¢ ÜïU Ï¢¢’Î ¥x¢Ú ТÝè
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : Á¢¢ï à¢wGS¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU ÐÉGÝ¢ |¢êH x¢²¢ ±¢ïã Á¢‹Ý¼ ÜU¢
Ú¢S¼¢ |¢êH x¢²¢ J

21. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢20
çвïx¢¢ ¼¢ï ТÜU Úãïx¢¢ ¥x¢Ó¢ïü »ïS¢è S¢êÚ¼ }¢ï´ ‰¢êÜU çÝx¢HÝ¢ S¢wG¼ ݢТÜU
Ï¢¢¼ ¥¢ñÚ x¢éÝ¢ã ãñ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 63)
¥G¢ñÚ¼ ÜïU ÐÎïü ÜUè Á¢x¢ã ÜUè LyG¢êÏ¢¼
¥G¢ñÚ¼ ÜïU ÐïࢢϢ ÜïU }¢ÜGU¢}¢ S¢ï Á¢¢ï LyG¢êÏ¢¼ çÝÜUHï ТÜU ãñ,
ÜUÐÇGï ²¢ Ï¢ÎÝ }¢ï´ Hx¢ï ¼¢ï {¢ïÝ¢ Á¢GMÚè Ýãè´ ã¢æ {¢ï HïÝ¢ Ï¢ïã¼Ú ãñ J
(»ïÁ¢GÝ, S¢. 117)
S¢ÇG¢ ãé±¢ x¢¢ïà¼
Á¢¢ï x¢¢ï༠S¢ÇG x¢²¢ Ï¢ÎÏ¢ê Hï ¥¢²¢ ©S¢ ÜU¢ ¶¢Ý¢ ãGÚ¢}¢ ãñ
¥x¢Ó¢ïü ÝçÁ¢S¢ (ݢТÜU) Ýãè´ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 117, }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢)
wG¢êÝ ÜUè à¢èà¢è
¥x¢Ú Ý}¢¢Á¢G ÐÉGè ¥¢ñÚ Á¢ïÏ¢ ±x¢GñÚ¢ }¢ï´ à¢èà¢è ãñ ¥¢ñÚ ©S¢ }¢ï´
ÐïࢢϢ ²¢ wG¢êÝ ²¢ à¢Ú¢Ï¢ ãñ ¼¢ï Ý}¢¢Á¢G Ý ã¢ïx¢è ¥¢ñÚ Á¢ïÏ¢ }¢ï´ ¥‹Ç¢ ãñ ¥¢ñÚ
©S¢ ÜUè Á¢GÎèü wG¢êÝ ã¢ï Ó¢éÜUè ãñ ¼¢ï Ý}¢¢Á¢G ã¢ï Á¢¢»x¢è J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 114) ÅïSÅ
ÜUÚ±¢Ýï ÜïU çH²ï Á¢¢¼ï ãé» wG¢êÝ ÜUè à¢èà¢è Á¢ïÏ¢ }¢ï´ ã¢ï ¼¢ï Ý}¢¢Á¢G ÐÉG¼ï ±vG¼
Ï¢¢ãÚ çÝÜU¢H ÎèçÁ¢²ï J
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢ çÁ¢GRU ãé±¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU Ý
ÐÉG¢ ¼ãGÜGUèÜGU ±¢ïã ϢΠϢwG¼ ã¢ï x¢²¢ J

22. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢21
}¢çIJ¼ ÜïU }¢éæã ÜU¢ ТÝè
}¢éÎïü ÜïU }¢éæã ÜU¢ ТÝè ݢТÜU ãñ J
(ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚüÁ¢¢, çÁ¢. 1, S¢. 268, ÎéÚïü }¢éwG¼¢Ú, çÁ¢. 1, S¢. 290)
ݢТÜU çÏ¢À¢ïÝ¢
1 |¢èx¢è ãé§ü ݢТÜU Á¢G}¢èÝ ²¢ ÝçÁ¢S¢ (ݢТÜU) çÏ¢À¢ïÝï ÐÚ S¢ê¶ï ãé»
Т©æ Ú¶ï ¥¢ñÚ Ð¢©æ }¢ï´ ¼Úè ¥¢ x¢§ü ¼¢ï ÝçÁ¢S¢ (ݢТÜU) ã¢ï x¢» ¥¢ñÚ S¢èH
(²¢’Ýè »ïS¢è Ý}¢è Á¢¢ï Т©æ ÜU¢ï ¼Ú Ý ÜUÚ S¢ÜïU, Æ‹ÇÜU) ãñ ¼¢ï Ýãè´ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 115)
2 ÝçÁ¢S¢ (ݢТÜU) ÜUÐÇG¢ ÐãÝ ÜUÚ ²¢ ÝçÁ¢S¢ (ݢТÜU) çÏ¢À¢ïÝï ÐÚ
S¢¢ï²¢ ¥¢ñÚ ÐS¢èÝ¢ ¥¢²¢ ¥x¢Ú ÐS¢èÝï S¢ï ±¢ïã ݢТÜU Á¢x¢ã |¢èx¢ x¢§ü çÈUÚ
©S¢ S¢ï Ï¢ÎÝ ¼Ú ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï ݢТÜU ã¢ï x¢²¢ ±ÚÝ¢ Ýãè´ J
(»ïÁ¢GÝ, S¢. 116)
x¢èHè M}¢¢Hè
ç}¢²¢Ýè1
¼Ú ‰¢è ¥¢ñÚ ã±¢ çÝÜUHè ¼¢ï ÜUÐÇG¢ ÝçÁ¢S¢ Ý ã¢ïx¢¢ J
(»ïÁ¢GÝ, S¢. 116)
1. ç}¢²¢Ýè ²¢’Ýè ΢ïÝ¢ï´ Ð¢§æÓ¢¢ï´ ÜïU Ï¢èÓ¢ ÜU¢ ÜUÐÇG¢ J §S¢ ÜU¢ï M}¢¢Hè |¢è ÜUã¼ï ãñ´ J)
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ©S¢
ÐÚ ÎS¢ ÚãG}¢¼ï´ |¢ïÁ¢¼¢ ãñ J

23. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢22
§‹S¢¢Ýè ¶¢H ÜU¢ ÅéÜUÇG¢
¥¢Î}¢è ÜUè ¶¢H ¥x¢Ó¢ïü Ý¢¶GéÝ Ï¢Ú¢Ï¢Ú ‰¢¢ïÇGGï ТÝè (²¢’Ýè Îã
ÎÚ Îã S¢ï ÜU}¢) }¢ï´ ÐÇG Á¢¢» ±¢ïã ТÝè ݢТÜU ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ¶éΠݢ¶GéÝ
çx¢Ú Á¢¢» ¼¢ï ݢТÜU Ýãè´ J (»ïÁ¢GÝ)
©ÐH¢(S¢ê¶¢ ãé±¢ x¢¢ïÏ¢Ú)
1 ©ÐHï (²¢’Ýè x¢¢² |¢ï´S¢ ÜU¢ S¢ê¶¢ ãé±¢ x¢¢ïÏ¢Ú) Á¢H¢ ÜUÚ ¶¢Ý¢ ÐÜU¢Ý¢
Á¢¢§Á¢G ãñ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 124) 2 ©ÐHï (²¢’Ýè x¢¢² |¢ï´S¢
ÜïU S¢ê¶ï ãé» x¢¢ïÏ¢Ú) ÜU¢ {é±¢æ Ú¢ïÅè }¢ï´ Hx¢¢ ¼¢ï Ú¢ïÅè ݢТÜU Ý ãé§ü J
(»ïÁ¢GÝ, S¢. 116) 3 ©ÐHï ÜUè Ú¢¶ ТÜU ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Ú¢¶ ã¢ïÝï S¢ï
ÜGUÏH Ï¢éÛ¢ x¢²¢ ¼¢ï ݢТÜU J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 118)
¼±ï ÐÚ Ý¢Ð¢ÜU ТÝè çÀÇGÜU çβ¢ ¼¢ï ?
¼‹ÝêÚ ²¢ ¼±ï ÐÚ Ý¢Ð¢ÜU ТÝè ÜU¢ Àè´Å¢ Ç¢H¢ ¥¢ñÚ ¥¢æÓ¢ S¢ï
©S¢ ÜUè ¼Úè Á¢¢¼è Úãè ¥Ï¢ Á¢¢ï Ú¢ïÅè Hx¢¢§ü x¢§ü ТÜU ãñ J
(»ïÁ¢GÝ, S¢. 124)
ãGÚ¢}¢ Á¢¢Ý±Ú ÜU¢ x¢¢ï༠¥¢ñÚ Ó¢}¢ÇG¢ ÜñUS¢ï ТÜU ã¢ï
S¢é±Ú ÜïU çS¢±¢ ãÚ Á¢¢Ý±Ú ãGH¢H ã¢ï ²¢ ãGÚ¢}¢ Á¢Ï¢ çÜU Á¢GÏãG ÜïU ÜGU¢çÏ¢H
ã¢ï, ¥¢ñÚ çÏ¢çS}¢ËH¢ã ÜUã ÜUÚ Á¢GÏãG çÜU²¢ x¢²¢ ¼¢ï ©S¢ ÜU¢ x¢¢ï༠¥¢ñÚ
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : Á¢¢ï à¢wGS¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU ÐÉGÝ¢ |¢êH x¢²¢ ±¢ïã Á¢‹Ý¼ ÜU¢
Ú¢S¼¢ |¢êH x¢²¢ J

24. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢23
¶¢H ТÜU ãñ, çÜU Ý}¢¢Á¢Gè ÜïU ТS¢ ¥x¢Ú ±¢ïã x¢¢ï༠ãñ ²¢ ©S¢ ÜUè ¶¢H
ÐÚ Ý}¢¢Á¢G ÐÉGè ¼¢ï Ý}¢¢Á¢G ã¢ï Á¢¢»x¢è }¢x¢Ú ãGÚ¢}¢ Á¢¢Ý±Ú (ÜU¢ x¢¢ï༠±x¢GñÚ¢
¶¢Ý¢ ±x¢GñÚ¢) Á¢GÏãG S¢ï ãGH¢H Ý ã¢ïx¢¢ ãGÚ¢}¢ ãè Úãïx¢¢ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 124)
Ï¢ÜUÚï ÜUè ¶¢H ÐÚ Ï¢ñÆÝï S¢ï ¥G¢çÁ¢Á¢Gè Ðñ΢ ã¢ï¼è ãñ
ÎçÚ‹Îï ÜUè ¶¢H ¥x¢Ó¢ïü ÐÜU¢ (²¢’Ýè S¢é¶¢) Hè x¢§ü ã¢ï Ý ©S¢
ÐÚ Ï¢ñÆÝ¢ Ó¢¢çã²ï Ý Ý}¢¢Á¢G ÐÉGÝè Ó¢¢çã²ï çÜU ç}¢Á¢G¢Á¢ }¢ï´ S¢wG¼è ¥¢ñÚ
¼ÜUÏÏ¢éÚ Ðñ΢ ã¢ï¼¢ ãñ, Ï¢ÜUÚè (Ï¢ÜUÚ¢) ¥¢ñÚ }¢ï´Éï ÜUè ¶¢H ÐÚ Ï¢ñÆÝï ¥¢ñÚ
ÐãÝÝï S¢ï ç}¢Á¢G¢Á¢ }¢ï´ Ý}¢èü ¥¢ñÚ §ç‹ÜUS¢¢Ú (¥G¢çÁ¢Á¢Gè) Ðñ΢ ã¢ï¼¢ ãñ, ÜéUœ¢ï
ÜUè ¶¢H ¥x¢Ó¢ïü ÐÜU¢ (²¢’Ýè S¢é¶¢) Hè x¢§ü ã¢ï ²¢ ±¢ïã Á¢GÏãG ÜUÚ çH²¢
x¢²¢ ã¢ï §çS¼’}¢¢H }¢ï´ Ý H¢Ý¢ Ó¢¢çã²ï çÜU ¥¢§}}¢¢ ÜïU §çwG¼H¢ÈGU ¥¢ñÚ
¥G±¢}¢ ÜUè ÝzGÚ¼ S¢ï ϢӢݢ }¢éÝ¢çS¢Ï¢ ãñ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 124, 125)
Á¢¢ï ÝÁ¢¢S¢¼ çζ¢§ü Îï¼è ãñ ©S¢ ÜU¢ï }¢Ú§Ä²¢ ¥¢ñÚ Á¢¢ï Ýãè´ çζ¢§ü Îï¼è
©S¢ï x¢GñÚ }¢Ú§Ä²¢ ÜUã¼ï ãñ´ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 54)
x¢¢ÉGGè ÝÁ¢¢S¢¼ ±¢H¢ ÜUÐÇG¢ çÜUS¢ ¼GÚãG {¢ï»
ÝÁ¢¢S¢¼ ¥x¢Ú ÎHÎ¢Ú ²¢’Ýè x¢¢ÉGè ã¢ï çÁ¢S¢ï ÝÁ¢¢S¢¼ï }¢Ú§Ä²¢
ÜUã¼ï ãñ´ (Á¢ñS¢ï Т¶G¢Ý¢, x¢¢ïÏ¢Ú, wG¢êÝ ±x¢GñÚ¢) ¼¢ï {¢ïÝï }¢ï´ çx¢Ý¼è ÜUè ÜU¢ï§ü ࢼGü
ÈGUÚ}¢¢Ýï}¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢ çÁ¢GRU ãé±¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU Ý
ÐÉG¢ ¼ãGÜGUèÜGU ±¢ïã ϢΠϢwG¼ ã¢ï x¢²¢ J

25. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢24
Ýãèæ Ï¢çËÜU ©S¢ ÜU¢ï ÎêÚ ÜUÚÝ¢ Á¢GMÚè ãñ, ¥x¢Ú »ÜU Ï¢¢Ú {¢ïÝï S¢ï ÎêÚ ã¢ï
Á¢¢» ¼¢ï »ÜU ãè }¢¼üÏ¢¢ {¢ïÝï S¢ï ТÜU ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Ó¢¢Ú ТæÓ¢ }¢¼üÏ¢¢
{¢ïÝï S¢ï ÎêÚ ã¢ï ¼¢ï Ó¢¢Ú ТæÓ¢ }¢¼üÏ¢¢ {¢ïÝ¢ ÐÇGïx¢¢ ã¢æ ¥x¢Ú ¼èÝ }¢¼üÏ¢¢ S¢ï ÜU}¢
}¢ï´ ÝÁ¢¢S¢¼ ÎêÚ ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï ¼èÝ Ï¢¢Ú ÐêÚ¢ ÜUÚ HïÝ¢ }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 119, }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢)
¥x¢Ú ÝÁ¢¢S¢¼ ÜU¢ Úæx¢ ÜUÐÇGï ÐÚ Ï¢¢ÜGUè Úã Á¢¢» ¼¢ï ?
¥x¢Ú ÝÁ¢¢S¢¼ ÎêÚ ã¢ï x¢§ü }¢x¢Ú ©S¢ ÜU¢ ÜéUÀ ¥„Ú, Úæx¢ ²¢ Ï¢ê
Ï¢¢ÜGUè ãñ ¼¢ï ©S¢ï |¢è Á¢G¢§H ÜUÚÝ¢ H¢çÁ¢G}¢ ãñ ã¢æ ¥x¢Ú ©S¢ ÜU¢ ¥S¢Ú Ï¢
çÎvGÜGU¼ (²¢’Ýè Îéà±¢Úè S¢ï) Á¢¢» ¼¢ï ¥S¢Ú ÎêÚ ÜUÚÝï ÜUè Á¢GMÚ¼ Ýãè´
¼èÝ }¢¼üÏ¢¢ {¢ï çH²¢ ТÜU ã¢ï x¢²¢, S¢¢Ï¢êÝ ²¢ ¶Å¢§ü ²¢ x¢}¢ü ТÝè (²¢
çÜUS¢è çÜGUS}¢ ÜïU ÜïU}¢èÜUH ±x¢GñÚ¢) S¢ï {¢ïÝï ÜUè ãG¢Á¢¼ Ýãè´ J (»ïÁ¢GÝ)
мHè ÝÁ¢¢S¢¼ ±¢H¢ ÜUÐÇG¢ ТÜU ÜUÚÝï ÜïU
}¢é-¼¥GçËHÜGU 6 }¢-ÎÝè ÈêUH
1 ¥x¢Ú ÝÁ¢¢S¢¼ ÚÜGUèÜGU (²¢’Ýè мHè Á¢ñS¢ï ÐïࢢϢ ±x¢GñÚ¢) ã¢ï ¼¢ï ¼èÝ
}¢¼üÏ¢¢ {¢ïÝï ¥¢ñÚ ¼èÝ¢ï´ }¢¼üÏ¢¢ Ï¢ ÜGéUñ¼ (²¢’Ýè ÐêÚè ¼G¢ÜGU¼ S¢ï) çÝÓ¢¢ïÇGGÝï S¢ï
ТÜU ã¢ïx¢¢ ¥¢ñÚ ÜGéUñ¼ ÜïU S¢¢‰¢ çÝÓ¢¢ïÇGGÝï ÜïU ²ïã }¢¢’Ý¢ ãñ´ çÜU ±¢ïã à¢wGS¢
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎS¢ }¢Ú¼Ï¢¢ S¢éÏãG ¥¢ñÚ ÎS¢ }¢Ú¼Ï¢¢ ࢢ}¢ ÎéMÎï
ТÜU ÐÉG¢ ©S¢ï çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ }¢ïÚè à¢ÈGU¢¥G¼ ç}¢Hïx¢è J

26. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢25
¥ÐÝè ¼G¢ÜGU¼ |¢Ú §S¢ ¼GÚãG çÝÓ¢¢ïÇGGï çÜU ¥x¢Ú çÈUÚ çÝÓ¢¢ïÇGï ¼¢ï ©S¢ S¢ï
ÜU¢ï§ü ÜGU¼GÚ¢ Ý ÅÐÜïU, ¥x¢Ú ÜUÐÇGï ÜU¢ ¶G²¢H ÜUÚ ÜïU ¥ÓÀè ¼GÚãG Ýãè´
çÝÓ¢¢ïÇG¢ ¼¢ï ТÜU Ý ã¢ïx¢¢ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 120)
2 ¥x¢Ú {¢ïÝï ±¢Hï Ýï ¥ÓÀè ¼GÚãG çÝÓ¢¢ïÇG çH²¢ }¢x¢Ú ¥|¢è »ïS¢¢ ãñ
çÜU ¥x¢Ú ÜU¢ï§ü ÎêS¢Ú¢ à¢wGS¢ Á¢¢ï ¼G¢ÜGU¼ }¢ï´ ©S¢ S¢ï çÁ¢G²¢Î¢ ãñ çÝÓ¢¢ïÇGï ¼¢ï ΢ï
»ÜU Ï¢êæÎ ÅÐÜU S¢ÜU¼è ãñ ¼¢ï ©S¢ (ÐãHï çÝÓ¢¢ïÇGÝï ±¢Hï) ÜïU ãGÜGU }¢ï´ ТÜU
¥¢ñÚ ÎêS¢Úï ÜïU ãGÜGU }¢ï´ ݢТÜU ãñ J §S¢ ÎêS¢Úï ÜUè ¼G¢ÜGU¼ ÜU¢ (ÐãHï ÜïU ãGÜGU
}¢ï´) »’ç¼Ï¢¢Ú Ýãè´, ã¢æ ¥x¢Ú ²ïã {¢ï¼¢ ¥¢ñÚ §S¢è ÜGUÎÚ çÝÓ¢¢ïÇG¼¢ (çÁ¢S¢
ÜGUÎÚ ÐãHï ±¢Hï Ýï çÝÓ¢¢ïÇG¢ ‰¢¢) ¼¢ï ТÜU Ý ã¢ï¼¢ J (»ïÁ¢GÝ) 3 ÐãHè
¥¢ñÚ ÎêS¢Úè }¢¼üÏ¢¢ çÝÓ¢¢ïÇGÝï ÜïU Ï¢¢’Π㢉¢ ТÜU ÜUÚ HïÝ¢ Ï¢ïã¼Ú ãñ ¥¢ñÚ
¼èS¢Úè Ï¢¢Ú çÝÓ¢¢ïÇGÝï S¢ï ÜUÐÇG¢ |¢è ТÜU ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ã¢‰¢ |¢è, ¥¢ñÚ Á¢¢ï
ÜUÐÇGï }¢ï´ §¼Ýè ¼Úè Úã x¢§ü ã¢ï çÜU çÝÓ¢¢ïÇGÝï S¢ï »ÜU ¥¢{ Ï¢êæÎ ÅÐÜïUx¢è
¼¢ï ÜUÐÇG¢ ¥¢ñÚ ã¢‰¢ ΢ïÝ¢ï´ Ý¢Ð¢ÜU ãñ´ J (»ïÁ¢GÝ) 4 ÐãHè ²¢ ÎêS¢Úè Ï¢¢Ú
㢉¢ ТÜU Ýãè´ çÜU²¢, ¥¢ñÚ ©S¢ ÜUè ¼Úè S¢ï ÜUÐÇGï ÜU¢ ТÜU çãGSS¢¢ |¢èx¢
x¢²¢ ¼¢ï ²ïã |¢è ݢТÜU ã¢ï x¢²¢ çÈUÚ ¥x¢Ú ÐãHè Ï¢¢Ú ÜïU çÝÓ¢¢ïÇGÝï ÜïU
Ï¢¢’Î |¢èx¢¢ ãñ ¼¢ï ©S¢ï ΢ï }¢¼üÏ¢¢ {¢ïÝ¢ Ó¢¢çã²ï ¥¢ñÚ ÎêS¢Úè }¢¼üÏ¢¢ çÝÓ¢¢ïÇGÝï
ÜïU Ï¢¢’Π㢉¢ ÜUè ¼Úè S¢ï |¢èx¢¢ ãñ ¼¢ï »ÜU }¢¼üÏ¢¢ {¢ï²¢ Á¢¢» J ²êæãè ¥x¢Ú
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢ çÁ¢GRU ãé±¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU
Ý ÐÉG¢ ©S¢ Ýï Á¢ÈGU¢ ÜUè J

27. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢26
©S¢ ÜUÐÇGï S¢ï Á¢¢ï »ÜU }¢¼üÏ¢¢ {¢ï ÜUÚ çÝÓ¢¢ïÇG çH²¢ x¢²¢ ãñ, ÜU¢ï§ü ТÜU
ÜUÐÇG¢ |¢èx¢ Á¢¢» ¼¢ï ²ïã ΢ï Ï¢¢Ú {¢ï²¢ Á¢¢» ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ÎêS¢Úè }¢¼üÏ¢¢
çÝÓ¢¢ïÇGÝï ÜïU Ï¢¢’Î ©S¢ S¢ï ±¢ïã ÜUÐÇG¢ |¢èx¢¢ ¼¢ï »ÜU Ï¢¢Ú {¢ïÝï S¢ï ТÜU ã¢ï
Á¢¢»x¢¢ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 120) 5 ÜUÐÇGï ÜU¢ï ¼èÝ }¢¼üÏ¢¢ {¢ï
ÜUÚ ãÚ }¢¼üÏ¢¢ wG¢êÏ¢ çÝÓ¢¢ïÇG çH²¢ ãñ çÜU ¥Ï¢ çÝÓ¢¢ïÇGÝï S¢ï Ý ÅÐÜïUx¢¢ çÈUÚ
©S¢ ÜU¢ï HÅÜU¢ çβ¢ ¥¢ñÚ ©S¢ S¢ï ТÝè ÅÐÜU¢ ¼¢ï ²ïã ТÝè ТÜU ãñ ¥¢ñÚ
¥x¢Ú wG¢êÏ¢ Ýãè´ çÝÓ¢¢ïÇG¢ ‰¢¢ ¼¢ï ²ïã ТÝè ݢТÜU ãñ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 121) 6
²ïã Á¢GMÚè Ýãè´ çÜU »ÜU Î}¢ ¼èÝ¢ï´ Ï¢¢Ú {¢ï»æ Ï¢çËÜU ¥x¢Ú }¢éwG¼çHÈGU
±vG¼¢ï´ Ï¢çËÜU }¢éwG¼çHÈGU çÎÝ¢ï´ }¢ï´ ²ïã ¼¢’΢ΠÐêÚè ÜUè Á¢Ï¢ |¢è ТÜU ã¢ï
Á¢¢»x¢¢ J (»ïÁ¢GÝ, 122)
Ï¢ã¼ï ÝH ÜïU ÝèÓ¢ï {¢ïÝï }¢ï´ çÝÓ¢¢ïÇGÝ¢ ࢼGü Ýãèæ
ÈGU¼¢±¢ ¥}Á¢çβ¢ ç…ËÎ 1 S¢ÈGUãG¢ 35 }¢ï´ ãñ çÜU ²ïã (²¢’Ýè
¼èÝ }¢¼üÏ¢¢ {¢ïÝï ¥¢ñÚ çÝÓ¢¢ïÇGÝï ÜU¢) ãGév}¢ ©S¢ ±vG¼ ãñ Á¢Ï¢ ‰¢¢ïÇGï ТÝè }¢ï´
{¢ï²¢ ã¢ï, ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ãG¢ñÁ¢Gï ÜUÏ¢èÚ (²¢’Ýè Îã ÎÚ Îã ²¢ §S¢ S¢ï Ï¢ÇGï ãG¢ñÁ¢G,
ÝãìÚ, ÝÎè, S¢}¢é‹ÎÚ ±x¢GñÚ¢) }¢ï´ {¢ï²¢ ã¢ï ²¢ (ÝH, Т§Ð ²¢ H¢ïÅï ±x¢GñÚ¢ ÜïU
Á¢GÚè»G) Ï¢ãé¼ S¢¢ ТÝè ©„ ÐÚ Ï¢ã¢²¢ ²¢ (ÎçÚ²¢ ±x¢GñÚ¢) Ï¢ã¼ï ТÝè }¢ï´
{¢ï²¢ ¼¢ï çÝÓ¢¢ïÇGÝï ÜUè ࢼGü Ýãè´ J
ÈGUÚ}¢¢Ýï}¢éS¼GÈGU¢ : Á¢¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ïÁ¢Gï Á¢é}¢é¥G¢ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGïx¢¢ }¢ñ´ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ
©S¢ ÜUè à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUMæx¢¢ J

28. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢27
Ï¢ã¼ï ТÝè }¢ï´ ТÜU ÜUÚÝï }¢ï´ çÝÓ¢¢ïÇGÝ¢ ࢼGü Ýãè´
ÈGéU-ÜGU㢻 çÜUÚ¢}¢ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ÎÚè ²¢ ŢŠ²¢
ÜU¢ï§ü ݢТÜU ÜUÐÇG¢ Ï¢ã¼ï ТÝè }¢ï´ Ú¢¼ |¢Ú ÐÇG¢ ÚãÝï Îï´ Ð¢ÜU ã¢ï Á¢¢»x¢¢
¥¢ñÚ ¥SH ²ïã ãñ çÜU çÁ¢¼Ýè ÎïÚ }¢ï´ ²ïã Á¢G‹Ýï x¢G¢çHÏ¢ ã¢ï Á¢¢» çÜU ТÝè
ÝÁ¢¢S¢¼ ÜU¢ï Ϣ㢠Hï x¢²¢ ТÜU ã¢ï x¢²¢ çÜU Ï¢ã¼ï ТÝè S¢ï ТÜU ÜUÚÝï }¢ï´
çÝÓ¢¢ïÇGÝ¢ ࢼGü Ýãè´ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 121)
ТÜU ݢТÜU ÜUÐÇGï S¢¢‰¢ {¢ïÝï ÜU¢ }¢S¥H¢
¥x¢Ú Ï¢¢ËÅè ²¢ ÜUÐÇGï {¢ïÝï ÜUè }¢à¢èÝ }¢ï´ ТÜU ÜUÐÇG¢ï´ ÜïU
S¢¢‰¢ »ÜU |¢è ݢТÜU ÜUÐÇG¢ ТÝè ÜïU ¥‹ÎÚ Ç¢H çβ¢ ¼¢ï S¢¢Úï ãè
ÜUÐÇGï ݢТÜU ã¢ï Á¢¢»æx¢ï ¥¢ñÚ çÏ¢H¢ Á¢GMÚ¼ï à¢Ú§GIJ¢ »ïS¢¢ ÜUÚÝ¢ Á¢¢§Á¢G
Ýãè´ ãñ J Ó¢éÝ¢‹Ó¢ï }¢ïÚï ¥¢ÜGU¢ ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é‹Ý¼, }¢¢ñH¢Ý¢
ࢢ㠧}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢
(}¢é¶GÚüÁ¢¢) çÁ¢ËÎ ¥Ã±H S¢ÈGUãG¢ 792 ÐÚ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : “çÏ¢H¢ Á¢GMÚ¼
ТÜU à¢ñ ÜU¢ï ݢТÜU ÜUÚÝ¢ Ý¢ Á¢¢§Á¢G ± x¢éÝ¢ã ãñ J” çÁ¢ËÎ 4 (}¢é¶GÚüÁ¢¢)
S¢ÈGUãG¢ 585 ÐÚ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : “çÁ¢S}¢ ± çHÏ¢¢S¢ çÏ¢H¢ Á¢GMÚ¼ï à¢Ú§GIJ¢
ݢТÜU ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ ²ïã ãGÚ¢}¢ ãñ J” “¥H Ï¢ãìGLÚ¢ü§ÜGU” }¢ï´ ãñ : “ТÜU Ó¢èÁ¢G
ÜU¢ï ݢТÜU ÜUÚÝ¢ ãGÚ¢}¢ ãñ J” (¥H Ï¢ãìGLÚ¢ü§ÜGU, çÁ¢. 1, S¢. 170)
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã ©S¢
ÐÚ ÎS¢ ÚãG}¢¼ï´ |¢ïÁ¢¼¢ ãñ J

29. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢28
çHã¢Á¢G¢ Á¢GMÚè ãñ çÜU ТÜU ± ݢТÜU ÜUÐÇGï Á¢é΢ Á¢é΢ {¢ï»æ J ¥x¢Ú S¢¢‰¢
ãè {¢ïÝ¢ ãñ ¼¢ï ݢТÜU ÜUÐÇGï ÜU¢ ÝÁ¢¢S¢¼ ±¢H¢ çãGSS¢¢ »ãGç¼²¢¼G Üï „¢ƒ
ÐãHï ТÜU ÜUÚ HèçÁ¢²ï çÈUÚ Ï¢ïà¢ÜU Îèx¢Ú }¢ñHï ÜUÐÇG¢ï´ ÜïU ã}¢Ú¢ã »ÜU
S¢¢‰¢ ±¢õôà¢x¢ }¢à¢èÝ }¢ï´ ©S¢ ÜU¢ï |¢è {¢ï HèçÁ¢²ï J
ݢТÜU ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¥¢S¢¢Ý ¼GÚèÜGU¢
ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ »ÜU ¥¢S¢¢Ý ¼GÚèÜGU¢ ²ïã |¢è ãñ çÜU
Ï¢¢ËÅè }¢ï´ ݢТÜU ÜUÐÇGï Ç¢H ÜUÚ ªÐÚ S¢ï ÝH ¶¢ïH ÎèçÁ¢²ï, ÜUÐÇG¢ï´
ÜU¢ï 㢉¢ ²¢ çÜUS¢è S¢H¢¶G ±x¢GñÚ¢ S¢ï §S¢ ¼GÚãG ÇÏ¢¢ï» Ú網ï çÜU ÜUãè´ S¢ï
ÜUÐÇGï ÜU¢ ÜU¢ï§ü çãGSS¢¢ ТÝè ÜïU Ï¢¢ãÚ ©|¢Ú¢ ãé±¢ Ý Úãï J Á¢Ï¢ Ï¢¢ËÅè ÜïU
ªÐÚ S¢ï ©Ï¢H ÜUÚ §¼Ý¢ ТÝè Ï¢ã Á¢¢» çÜU Á¢G‹Ýï x¢G¢çHÏ¢ ¥¢ Á¢¢» çÜU
ТÝè ÝÁ¢¢S¢¼ ÜU¢ï Ϣ㢠ÜUÚ Hï x¢²¢ ã¢ïx¢¢ ¼¢ï ¥Ï¢ ±¢ïã ÜUÐÇGï ¥¢ñÚ Ï¢¢ËÅè
ÜU¢ ТÝè ÝèÁ¢G 㢉¢ ²¢ S¢H¢¶G ÜU¢ çÁ¢¼Ý¢ çãGSS¢¢ ТÝè ÜïU ¥‹ÎÚ ‰¢¢ S¢Ï¢
ТÜU ã¢ï x¢» Á¢Ï¢ çÜU ÜUÐÇGï ±x¢GñÚ¢ ÐÚ ÝÁ¢¢S¢¼ ÜU¢ ¥S¢Ú Ï¢¢ÜGUè Ý ã¢ï J
§S¢ ¥G}¢H ÜïU ΢ñÚ¢Ý ²ïã »ãGç¼²¢¼G Á¢GMÚè ãñ çÜU ТÜU ã¢ï Á¢¢Ýï ÜïU Á¢G‹Ýï
x¢G¢çHÏ¢ S¢ï ÜGUÏH ݢТÜU ТÝè ÜU¢ »ÜU |¢è Àè´Å¢ ¥¢Ð ÜïU Ï¢ÎÝ ²¢ çÜUS¢è
¥¢ñÚ Ó¢èÁ¢G ÐÚ Ý ÐÇGï J Ï¢¢ËÅè ²¢ Ï¢Ú¼Ý ÜU¢ ªÐÚè ÜUÝ¢Ú¢ ²¢ ¥‹ÎMÝè
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : Á¢¢ï à¢wGS¢ }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU ÐÉGÝ¢ |¢êH x¢²¢ ±¢ïã Á¢‹Ý¼ ÜU¢
Ú¢S¼¢ |¢êH x¢²¢ J

30. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢29
Îè±¢Ú ÜU¢ ÜU¢ï§ü çãGSS¢¢ ݢТÜU ТÝè ±¢H¢ ãñ ¥¢ñÚ Á¢G}¢èÝ §¼Ýè ã}¢±¢Ú
Ýãè´ çÜU Ï¢¢ËÅè ÜïU ãÚ ¼GÚÈGU S¢ï ТÝè ©|¢Ú ÜïU çÝÜUHï ¥¢ñÚ }¢éÜU}}¢H
ÜUÝ¢Úï ±x¢GñÚ¢ {éH Á¢¢»æ ¼¢ï »ïS¢è S¢êÚ¼ }¢ï´ çÜUS¢è Ï¢Ú¼Ý ÜïU Á¢GÚè»G ²¢ Á¢¢Úè
ТÝè ÜïU ÝH ÜïU ÝèÓ¢ï 㢉¢ Ú¶ ÜUÚ ©S¢ S¢ï Ï¢¢ËÅè ±x¢GñÚ¢ ÜïU Ó¢¢Ú¢ï´ ¼GÚÈGU
§S¢ ¼GÚãG ТÝè Ϣ㢧²ï çÜU ÜUÝ¢Úï ¥¢ñÚ Ï¢çÜGUIJ¢ ¥‹ÎMÝè çãGSS¢ï |¢è
{éH ÜUÚ Ð¢ÜU ã¢ï Á¢¢»æ }¢x¢Ú ²ïã ÜU¢}¢ à¢éM¥G ãè }¢ï´ ÜUÚ HèçÁ¢²ï ÜUãè´
ТÜU ÜUÐÇGï ΢ïÏ¢¢Ú¢ ݢТÜU Ý ÜUÚ Ï¢ñÆï´ !
±¢õçà¢æx¢ }¢à¢èÝ }¢ï´ ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
±¢õçà¢æx¢ }¢à¢èÝ }¢ï´ ÜUÐÇGï Ç¢H ÜUÚ ÐãHï ТÝè |¢Ú HèçÁ¢²ï
¥¢ñÚ ÜUÐÇG¢ïæ ÜU¢ï 㢉¢ ±x¢GñÚ¢ S¢ï ТÝè }¢ï´ ÎÏ¢¢ ÜUÚ Úç¶²ï ¼¢çÜU ÜU¢ï§ü çãGSS¢¢
©|¢Ú¢ ãé±¢ Ý Úãï, ªÐÚ ÜU¢ ÝH ¶éH¢ Úç¶²ï ¥Ï¢ çÝÓ¢H¢ S¢êÚ¢¶G |¢è
¶¢ïH ÎèçÁ¢²ï, §S¢ ¼GÚãG ªÐÚ ÝH S¢ï ТÝè ¥¢¼¢ Úãïx¢¢ ¥¢ñÚ çÝÓ¢Hï
S¢êÚ¢¶G S¢ï Ϣ㼢 Úãïx¢¢ Á¢Ï¢ Á¢G‹Ýï x¢G¢çHÏ¢ ¥¢ Á¢¢» çÜU ТÝè ÝÁ¢¢S¢¼ ÜU¢ï
Ϣ㢠Hï x¢²¢ ã¢ïx¢¢ ¼¢ï ÜUÐÇGï ¥¢ñÚ }¢à¢èÝ ÜïU ¥‹ÎÚ ÜU¢ ТÝè ТÜU ã¢ï
Á¢¢»x¢¢ Á¢Ï¢ çÜU ÝÁ¢¢S¢¼ ÜU¢ ¥S¢Ú ÜUÐÇG¢ï´ ±x¢GñÚ¢ ÐÚ Ï¢¢ÜGUè Ý ã¢ï J
Á¢GMÚ¼Ý }¢à¢èÝ ÜïU ªÐÚè ÜUÝ¢Úï ±x¢GñÚ¢ }¢ÁGÜêUÚ¢ ¼GÚèÜGïU ÐÚ à¢éM¥G ãè }¢ï´
{¢ï HïÝï Ó¢¢çã»æ J
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢ çÁ¢GRU ãé±¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU
Ý ÐÉG¢ ¼ãGÜGUèÜGU ±¢ïã ϢΠϢwG¼ ã¢ï x¢²¢ J

31. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢30
ÝH ÜïU ÝèÓ¢ï ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
}¢ÁGÜêUÚ¢ ¼GÚèÜGïU ÐÚ Ð¢ÜU ÜUÚÝï ÜïU çH²ï Ï¢¢ËÅè ²¢ Ï¢Ú¼Ý ãè
Á¢GMÚè Ýãè´, ÝH ÜïU ÝèÓ¢ï 㢉¢ }¢ï´ ÐÜUÇG ÜUÚ |¢è ТÜU ÜUÚ S¢ÜU¼ï ãñ´ J
}¢-S¢HÝ M}¢¢H ݢТÜU ã¢ï x¢²¢, ¼¢ï Ï¢ïçS¢Ý }¢ï´ ÝH ÜïU ÝèÓ¢ï Ú¶ ÜUÚ
§¼Ýè ÎïÚ ¼ÜU ТÝè Ϣ㢧²ï çÜU Á¢G‹Ýï x¢G¢çHÏ¢ ¥¢ Á¢¢» çÜU ТÝè ÝÁ¢¢S¢¼
ÜU¢ï Ϣ㢠ÜUÚ Hï x¢²¢ ã¢ïx¢¢ ¼¢ï ТÜU ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J Ï¢ÇG¢ ÜUÐÇG¢ ²¢ ©S¢ ÜU¢
ݢТÜU çãGSS¢¢ |¢è §S¢è ¼GÚèÜGïU ÐÚ Ð¢ÜU çÜU²¢ Á¢¢ S¢ÜU¼¢ ãñ J }¢x¢Ú ²ïã
»ãGç¼²¢¼G Á¢GMÚè ãñ çÜU ݢТÜU ТÝè ÜïU Àè´Åï ¥¢Ð ÜïU ÜUÐÇGï, Ï¢ÎÝ ¥¢ñÚ
¥¼GÚ¢ÈGU }¢ï´ Îèx¢Ú Á¢x¢ã¢ï´ ÐÚ Ý ÐÇGï´ J
ÜU¢ÚÐïŠТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
ÜU¢ÚÐïÅ (CARPET) ÜU¢ ݢТÜU çãGSS¢¢ »ÜU Ï¢¢Ú {¢ï ÜUÚ
HÅÜU¢ ÎèçÁ¢²ï ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ТÝè ÅÐÜUÝ¢ }¢¢ñÜGêUÈGU ã¢ï Á¢¢» çÈUÚ Î¢ïÏ¢¢Ú¢
{¢ï ÜUÚ HÅÜU¢§²ï ãGœ¢¢ çÜU ТÝè ÅÐÜUÝ¢ Ï¢‹Î ã¢ï Á¢¢» çÈUÚ ¼èS¢Úè Ï¢¢Ú
§S¢è ¼GÚãG {¢ï ÜUÚ HÅÜU¢ ÎèçÁ¢²ï Á¢Ï¢ ТÝè ÅÐÜUÝ¢ Ï¢‹Î ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¼¢ï
ÜU¢ÚÐïŠТÜU ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J Ӣާü, Ó¢}¢ÇGï ÜïU Ó¢ŒÐH ¥¢ñÚ ç}¢^è ÜïU Ï¢Ú¼Ý
±x¢GñÚ¢ çÁ¢Ý Ó¢èÁ¢G¢ï´ }¢ï´ мHè ÝÁ¢¢S¢¼ Á¢ÁGÏ¢ ã¢ï Á¢¢¼è ã¢ï §S¢è ¼GÚèÜGïU ÐÚ
ТÜU ÜUèçÁ¢²ï J »ïS¢¢ Ý¢Á¢GéÜU ÜUÐÇG¢ çÜU çÝÓ¢¢ïÇGÝï S¢ï ÈUÅ Á¢¢Ýï ÜU¢
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎS¢ }¢Ú¼Ï¢¢ S¢éÏãG ¥¢ñÚ ÎS¢ }¢Ú¼Ï¢¢ ࢢ}¢ ÎéMÎï
ТÜU ÐÉG¢ ©S¢ï çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ }¢ïÚè à¢ÈGU¢¥G¼ ç}¢Hïx¢è J

32. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢31
¥‹Îïࢢ ã¢ï ±¢ïã |¢è §S¢è ¼GÚãG ТÜU ÜUèçÁ¢²ï J ¥x¢Ú ݢТÜU ÜU¢ÚÐïÅ ²¢
ÜUÐÇG¢ ±x¢GñÚ¢ Ï¢ã¼ï ТÝè }¢ï´ (}¢-S¢HÝ ÎçÚ²¢, ÝãìÚ }¢ï´ ²¢ Т§Ð ²¢ ÅêæÅè ÜïU
Á¢¢Úè ТÝè ÜïU ÝèÓ¢ï) §¼Ýè ÎïÚ ¼ÜU Ú¶ À¢ïÇGï´ çÜU Á¢G‹Ýï x¢G¢çHÏ¢ ã¢ï Á¢¢» çÜU
ТÝè ÝÁ¢¢S¢¼ ÜU¢ï Ϣ㢠ÜUÚ Hï x¢²¢ ã¢ïx¢¢ ¼Ï¢ |¢è ТÜU ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J ÜU¢ÚÐïÅ
ÐÚ Ï¢ÓÓ¢¢ ÐïࢢϢ ÜUÚ Îï ¼¢ï ©S¢ Á¢x¢ã ÐÚ Ð¢Ýè ÜïU ÀèæÅï }¢¢Ú ÎïÝï S¢ï ±¢ïã
ТÜU Ýãè´ ã¢ï¼¢ J ²¢Î Úãï ! »ÜU çÎÝ ÜïU Ï¢ÓÓ¢ï ²¢ Ï¢ÓÓ¢è ÜU¢ ÐïࢢϢ |¢è
ݢТÜU ã¢ï¼¢ ãñ J
ݢТÜU }¢ãæÎè S¢ï Úæx¢¢ ãé±¢ 㢉¢ ÜñUS¢ï ТÜU ã¢ï ?
ÜUÐÇGï ²¢ 㢉¢ }¢ï´ ÝçÁ¢S¢ Úæx¢ Hx¢¢, ²¢ ݢТÜU }¢ãæÎè Hx¢¢§ü ¼¢ï §¼Ýè
}¢¼üÏ¢¢ {¢ï»æ çÜU S¢¢ÈGU ТÝè çx¢ÚÝï Hx¢ï ТÜU ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¥x¢Ó¢ïü ÜUÐÇGï ²¢
㢉¢ ÐÚ Úæx¢ Ï¢¢ÜGUè ã¢ï J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 119, }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢)
ݢТÜU ¼ïH ±¢H¢ ÜUÐÇG¢ {¢ïÝï ÜU¢ }¢S¥H¢
ÜUÐÇGï ²¢ Ï¢ÎÝ }¢ï´ ݢТÜU ¼ïH Hx¢¢ ‰¢¢ ¼èÝ }¢¼üÏ¢¢ {¢ï HïÝï S¢ï ТÜU ã¢ï
Á¢¢»x¢¢ ¥x¢Ó¢ïü ¼ïH ÜUè çÓ¢vÝ¢§ü }¢¢ñÁ¢êÎ ã¢ï, §S¢ ¼ÜUËHéÈGU ÜUè Á¢GMÚ¼ Ýãè´
çÜU S¢¢Ï¢êÝ ²¢ x¢}¢ü ТÝè S¢ï {¢ï» HïçÜUÝ ¥x¢Ú }¢éÎü¢Ú ÜUè ӢϢèü Hx¢è ‰¢è ¼¢ï
Á¢Ï¢ ¼ÜU §S¢ ÜUè çÓ¢vÝ¢§ü Ý Á¢¢» ТÜU Ý ã¢ïx¢¢ J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 120)
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢ çÁ¢GRU ãé±¢ ¥¢ñÚ ©S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU
Ý ÐÉG¢ ©S¢ Ýï Á¢ÈGU¢ ÜUè J

33. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
ÈGUÚ¹æÝï ¹éSG„GÈGUæ ç…¨Ýï ¹éÛæ ÐÚ »ÜU ¾æÚ ÎéÚêÎï ÐæÜU ÐÉGæ ¥ËHæã „¥GæHæ ©¨ ÐÚ Î¨ ÚãGì¹„ï´ ½ï…„æ ãñ J
¥x¢Ú ÜUÐÇGï ÜU¢ ‰¢¢ïÇGG¢ S¢¢ çãGSS¢¢ ݢТÜU ã¢ï Á¢¢»
ÜUÐÇGï ÜU¢ ÜU¢ï§ü çãGSS¢¢ ݢТÜU ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ²ïã ²¢Î Ýãè´ çÜU
±¢ïã ÜU¢ñÝ S¢è Á¢x¢ã ãñ, ¼¢ï Ï¢ïã¼Ú ²ïã ãñ çÜU ÐêÚ¢ ãè {¢ï Ç¢Hï´ (²¢’Ýè Á¢Ï¢
çÏ¢ËÜéUH Ý }¢¢’Hê}¢ ã¢ï çÜU çÜUS¢ çãGSS¢ï }¢ï´ ݢТÜUè Hx¢è ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú
}¢¢’Hê}¢ ãñ çÜU }¢-S¢HÝ ¥¢S¼èÝ ÝçÁ¢S¢ ã¢ï x¢§ü }¢x¢Ú ²ïã Ýãè´ }¢¢’Hê}¢ çÜU
¥¢S¼èÝ ÜU¢ ÜU¢ñÝ S¢¢ çãGSS¢¢ ãñ, ¼¢ï ÐêÚè ¥¢S¼èÝ ÜU¢ {¢ïÝ¢ ãè ÐêÚï ÜUÐÇGï ÜU¢
{¢ïÝ¢ ãñ) ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¥‹Î¢Á¢Gï S¢ï S¢¢ïÓ¢ ÜUÚ §S¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü S¢¢ çãGSS¢¢ {¢ï Hï
Á¢Ï¢ |¢è ТÜU ã¢ï Á¢¢»x¢¢, ¥¢ñÚ Á¢¢ï çÏ¢H¢ S¢¢ïÓ¢ï ãé» ÜU¢ï§ü ÅéÜUÇG¢ (çãGSS¢¢)
{¢ï çH²¢ Á¢Ï¢ |¢è ТÜU ãñ }¢x¢Ú §S¢ S¢êÚ¼ }¢ï´ ¥x¢Ú Ó¢‹Î Ý}¢¢Á¢Gï´ ÐÉGÝï ÜïU
Ï¢¢’Î }¢¢’Hê}¢ ã¢ï çÜU ÝçÁ¢S¢ çãGSS¢¢ Ýãè´ {¢ï²¢ x¢²¢ ¼¢ï çÈUÚ {¢ï» ¥¢ñÚ
Ý}¢¢Á¢G¢ï´ ÜU¢ §¥G¢Î¢ ÜUÚï (²¢’Ýè ΢ïÏ¢¢Ú¢ ÐÉGï) ¥¢ñÚ Á¢¢ï S¢¢ïÓ¢ ÜUÚ {¢ï çH²¢
‰¢¢ ¥¢ñÚ Ï¢¢’Î ÜU¢ï x¢G-H¼Gè }¢¢’Hê}¢ ãé§ü ¼¢ï ¥Ï¢ {¢ï Hï ¥¢ñÚ Ý}¢¢Á¢G¢ï´ ÜU¢
§¥G¢Î¢ (²¢’Ýè ΢ïÏ¢¢Ú¢ ¥Î¢ ÜUÚÝï) ÜUè ãG¢Á¢¼ Ýãè´ J
(»ïÁ¢GÝ, S¢. 121, 122)
Îê{ S¢ï ÜUÐÇG¢ {¢ïÝ¢ ÜñUS¢¢ ?
Îê{ ¥¢ñÚ à¢¢ïÚÏ¢¢ ¥¢ñÚ ¼ïH S¢ï {¢ïÝï S¢ï ТÜU Ý ã¢ïx¢¢ çÜU §Ý S¢ï
ÝÁ¢¢S¢¼ ÎêÚ Ý ã¢ïx¢è J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 119, }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢)
32
ÈGUÚ}¢¢Ýï}¢éS¼GÈGU¢ : Á¢¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ïÁ¢Gï Á¢é}¢é¥G¢ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÐÉGïx¢¢ }¢ñ´ çÜGU²¢}¢¼ ÜïU çÎÝ
©S¢ ÜUè à¢ÈGU¢¥G¼ ÜUMæx¢¢ J

34. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
}¢Ýè ±¢Hï ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜïU 6 ¥ãGÜU¢}¢
1 }¢Ýè ÜUÐÇGï }¢ï´ Hx¢ ÜUÚ ¶GéàÜU ã¢ï x¢§ü ¼¢ï ÈGUÜGU¼ }¢H ÜUÚ Û¢¢ÇGÝï
¥¢ñÚ S¢¢ÈGU ÜUÚÝï S¢ï ÜUÐÇG¢ ТÜU ã¢ï Á¢¢»x¢¢ ¥x¢Ó¢ïü Ï¢¢’Î }¢HÝï ÜïU ÜéUÀ
§S¢ ÜU¢ ¥S¢Ú ÜUÐÇGï }¢ï´ Ï¢¢ÜGUè Úã Á¢¢» J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 122) 2 §S¢
}¢S¥Hï }¢ï´ ¥G¢ñÚ¼ ± }¢Îü ¥¢ñÚ §‹S¢¢Ý ± ãGñ±¢Ý ± ¼‹ÎéLS¼ ± }¢ÚèÁ¢Gï
çÁ¢Ú²¢Ý S¢Ï¢ ÜUè }¢Ýè ÜU¢ »ÜU ãGév}¢ ãñ J (»ïÁ¢GÝ) 3 Ï¢ÎÝ }¢ï´ ¥x¢Ú }¢Ýè
Hx¢ Á¢¢» ¼¢ï |¢è §S¢è ¼GÚãG ТÜU ã¢ï Á¢¢»x¢¢ J (»ïÁ¢GÝ) 4 ÐïࢢϢ ÜUÚ ÜïU
¼Gã¢Ú¼ Ý ÜUè ТÝè S¢ï Ý ÉïHï S¢ï ¥¢ñÚ }¢Ýè ©S¢ Á¢x¢ã ÐÚ x¢éÁ¢GÚè Á¢ã¢æ
ÐïࢢϢ Hx¢¢ ãé±¢ ãñ, ¼¢ï ²ïã }¢HÝï S¢ï ТÜU Ý ã¢ïx¢è Ï¢çËÜU {¢ïÝ¢ Á¢GMÚè ãñ
¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¼Gã¢Ú¼ ÜUÚ Ó¢éÜU¢ ‰¢¢ ²¢ }¢Ýè Á¢S¼ ÜUÚ ÜïU (²¢’Ýè ©ÀH ÜUÚ)
çÝÜUHè çÜU ©S¢ }¢¢ñÁ¢G» ÝÁ¢¢S¢¼ (²¢’Ýè ݢТÜU Á¢x¢ã) ÐÚ Ý x¢éÁ¢GÚè ¼¢ï
}¢HÝï S¢ï ТÜU ã¢ï Á¢¢»x¢è J (»ïÁ¢GÝ, S¢. 123) 5 çÁ¢S¢ ÜUÐÇGï ÜU¢ï }¢H ÜUÚ
ТÜU ÜUÚ çH²¢ (¥Ï¢) ¥x¢Ú ±¢ïã ТÝè S¢ï |¢èx¢ Á¢¢» ¼¢ï ݢТÜU Ý
ã¢ïx¢¢ J (»ïÁ¢GÝ) 6 ¥x¢Ú }¢Ýè ÜUÐÇGï }¢ï´ Hx¢è ãñ ¥¢ñÚ ¥Ï¢ ¼ÜU ¼Ú ãñ
(çÏ¢x¢GñÚ S¢é¶¢» ТÜU ÜUÚÝ¢ Ó¢¢ãï´) ¼¢ï {¢ïÝï S¢ï ТÜU ã¢ïx¢¢ (S¢ê¶Ýï S¢ï ÜGUÏH)
}¢HÝ¢ ÜU¢ÈGUè Ýãè´ J (»ïÁ¢GÝ)
33
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU ÜUè ÜUS¢Ú¼ ÜUÚ¢ï Ï¢ïà¢ÜU ²ïã ¼é}ã¢Úï çH²ï
¼Gã¢Ú¼ ãñ J

35. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
ÎêS¢Úï ÜïU ݢТÜU ÜUÐÇGï ÜUè çÝà¢¢Ý Îïãè ÜUÏ¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ
çÜUS¢è ÎêS¢Úï }¢éS¢Ë}¢¢Ý ÜïU ÜUÐÇGï }¢ïæ ÝÁ¢¢S¢¼ Hx¢è Îï¶è ¥¢ñÚ x¢G¢çHÏ¢
x¢é}¢¢Ý ãñ çÜU §S¢ ÜU¢ï ¶GÏ¢Ú ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï ТÜU ÜUÚ Hïx¢¢ ¼¢ï ¶GÏ¢Ú ÜUÚÝ¢
±¢çÁ¢Ï¢ ãñ J (»ïS¢è S¢êÚ¼ }¢ï´ ¶GÏ¢Ú Ýãè´ Îïx¢¢ ¼¢ï x¢éÝãx¢¢Ú ã¢ïx¢¢) J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼,
çãGSS¢¢ : 2, S¢. 127) §SH¢}¢è Ï¢ãÝ Ýï ¥x¢Ú Ý¢ }¢ãGÚ}¢ }¢-S¢HÝ |¢¢|¢è Ýï
Îï±Ú ÜïU ÜUÐÇGï }¢ï´ ÝÁ¢¢S¢¼ Îï¶è ¼¢ï Ï¢¼¢Ý¢ Á¢GMÚè Ýãè´ J
M§ü ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
M§ü ÜU¢ ¥x¢Ú §¼Ý¢ çãGSS¢¢ ÝçÁ¢S¢ (ݢТÜU) ãñ çÁ¢S¢ ÜGUÎÚ
{éÝÝï S¢ï ©ÇG Á¢¢Ýï ÜU¢ x¢é}¢¢Ýï S¢ãGèãG ã¢ï ¼¢ï {éÝÝï S¢ï (M§ü) ТÜU ã¢ï Á¢¢»x¢è
±ÚÝ¢ çÏ¢x¢GñÚ {¢ï» ТÜU Ý ã¢ïx¢è, ã¢æ ¥x¢Ú }¢¢’Hê}¢ Ý ã¢ï çÜU çÜU¼Ýè ÝçÁ¢S¢
(ݢТÜU) ãñ ¼¢ï |¢è {éÝÝï S¢ï ТÜU ã¢ï Á¢¢»x¢è J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 125, }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢)
Ï¢Ú¼Ý Ð¢ÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
¥x¢Ú »ïS¢è Ó¢èÁ¢G ã¢ï çÜU §S¢ }¢ï´ ÝÁ¢¢S¢¼ Á¢ÁGÏ¢ Ý ãé§ü, Á¢ñS¢ï Ó¢èÝè
ÜïU Ï¢Ú¼Ý ²¢ ç}¢^è ÜU¢ Ðéڢݢ §çS¼’}¢¢Hè çÓ¢ÜUÝ¢ Ï¢Ú¼Ý ²¢ H¢ïãï, ¼¢æÏ¢ï,
Ðè¼H ±x¢GñÚ¢ {¢¼¢ï´ ÜUè Ó¢èÁ¢Gï´ ¼¢ï ©S¢ï ÈGUÜGU¼ ¼èÝ Ï¢¢Ú {¢ï HïÝ¢ ÜU¢ÈGUè ãñ,
34
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ¼é}¢ Á¢ã¢æ |¢è ã¢ï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ ÐÉG¢ï çÜU ¼é}ã¢Ú¢ ÎéMÎ }¢éÛ¢ ¼ÜU
ÐãéæÓ¢¼¢ ãñ J

36. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
§S¢ ÜUè |¢è Á¢GMÚ¼ Ýãè´ çÜU ©S¢ï §¼Ýè ÎïÚ ¼ÜU À¢ïÇG Îï´ çÜU ТÝè
ÅÐÜUÝ¢ }¢¢ñÜGêUÈGU ã¢ï Á¢¢» J (»ïÁ¢GÝ, 121)
ÀéÚè Ó¢¢ÜGêU ±x¢GñÚ¢ ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
H¢ïãï ÜUè Ó¢èÁ¢G Á¢ñS¢ï ÀéÚè, Ó¢¢ÜGêU, ¼H±¢Ú ±x¢GñÚ¢ çÁ¢S¢ }¢ï´ Ý Á¢Gæx¢
ã¢ï Ý ÝvGࢢï çÝx¢¢Ú, ÝçÁ¢S¢ ã¢ï Á¢¢» ¼¢ï ¥ÓÀè ¼GÚãG ÐêæÀ Ç¢HÝï S¢ï ТÜU ã¢ï
Á¢¢»x¢è ¥¢ñÚ §S¢ S¢êÚ¼ }¢ï´ ÝÁ¢¢S¢¼ ÜïU ÎHÎ¢Ú ²¢ мHè ã¢ïÝï }¢ï´ ÜéUÀ ÈGUÜGüU
Ýãè´ J ²êæãè´ Ó¢¢æÎè, S¢¢ïÝï, Ðè¼H, çx¢HÅ ¥¢ñÚ ãÚ çÜGUS}¢ ÜUè {¢¼ ÜUè Ó¢èÁ¢Gï´
ÐêæÀÝï S¢ï ТÜU ã¢ï Á¢¢¼è ãñ´ ϢࢼGïü çÜU ÝvGà¢è Ý ã¢ï´ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ÝvGà¢è ã¢ï´ ²¢
H¢ïãï }¢ï´ Á¢Gæx¢ ã¢ï ¼¢ï {¢ïÝ¢ Á¢GMÚè ãñ ÐêæÀÝï S¢ï ТÜU Ý ã¢ï´x¢è J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 122, }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢)
¥¢§üÝ¢ ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
¥¢§üÝ¢ ¥¢ñÚ à¢èà¢ï ÜUè ¼}¢¢}¢ Ó¢èÁ¢Gï´ ¥¢ñÚ Ó¢èÝè ÜïU Ï¢Ú¼Ý ²¢
ç}¢^è ÜïU Ú¢ïx¢GÝè Ï¢Ú¼Ý (²¢ ç}¢^è ÜïU ±¢ïã Ï¢Ú¼Ý çÁ¢Ý ÐÚ ÜU¢æÓ¢ ÜUè мHè
¼ïã Ó¢ÉGè ã¢ï¼è ãñ) ²¢ ТõçHࢠÜUè ãé§ü HÜUÇGè x¢GÚÁ¢G ±¢ïã ¼}¢¢}¢ Ó¢èÁ¢Gï´ çÁ¢Ý
}¢ï´ }¢S¢¢}¢ Ý ã¢ï´, ÜUÐÇGï ²¢ Ðœ¢ï S¢ï §S¢ ÜGUÎÚ ÐêæÀ Hè Á¢¢»æ çÜU (ÝÁ¢¢S¢¼
ÜU¢) ¥S¢Ú çÏ¢ËÜéUH Á¢¢¼¢ Úãï ТÜU ã¢ï Á¢¢¼è ãñ´ J (»ïÁ¢GÝ) }¢x¢Ú ¶G²¢H Úãï
çÜU ÎÚ¢ÇG ã¢ï, ²¢ ÜUãè´ S¢ï ÜéUÀ ©¶ÇG¢ ãé±¢ ã¢ï ²¢ ÜU¢ï§ü çãGSS¢¢ ÅêÅ¢ ãé±¢
ã¢ï ²¢ ÜUãè´ S¢ï ТõçHࢠçÝÜUH x¢§ü ã¢ï ¥H x¢GÚÁ¢G çÜUS¢è ¼GÚãG ÜU¢ |¢è
35
ÈGUÚ}¢¢Ýï}¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ ÎS¢ }¢Ú¼Ï¢¢ ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ¥ËH¢ã
©S¢ ÐÚ S¢¢ï ÚãG}¢¼ï´ Ý¢çÁ¢GH ÈGUÚ}¢¢¼¢ ãñ J

37. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
¶éÚÎÚ¢ ÐÝ ã¢ïÝï ÜUè S¢êÚ¼ }¢ï´ ©S¢ çãGSS¢ï ÜU¢ ÐêæÀÝ¢ ÜU¢ÈGUè Ý ã¢ïx¢¢ {¢ï ÜUÚ
ТÜU ÜUÚÝ¢ Á¢GMÚè ãñ J
Á¢ê¼ï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
}¢¢ïÁ¢Gï (Ó¢}¢ÇGï ÜïU) ²¢ Á¢ê¼ï }¢ï´ ÎHÎ¢Ú ÝÁ¢¢S¢¼ Hx¢è, Á¢ñS¢ï Т¶G¢Ý¢,
x¢¢ïÏ¢Ú, }¢Ýè ¼¢ï ¥x¢Ó¢ïü ±¢ïã ÝÁ¢¢S¢¼ ¼Ú ã¢ï ¶éÚÓ¢Ýï ¥¢ñÚ Úx¢ÇGÝï S¢ï ТÜU ã¢ï
Á¢¢»æx¢ï J ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ç}¢SH ÐïࢢϢ ÜïU ÜU¢ï§ü мHè ÝÁ¢¢S¢¼ Hx¢è ã¢ï ¥¢ñÚ
©S¢ ÐÚ ç}¢^è ²¢ Ú¢¶ ²¢ Úñ¼¢ ±x¢GñÚ¢ Ç¢H ÜUÚ Úx¢ÇG Ç¢Hï´ Á¢Ï¢ |¢è ТÜU
ã¢ï Á¢¢»æx¢ï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú »ïS¢¢ Ý çÜU²¢ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ±¢ïã ÝÁ¢¢S¢¼ S¢ê¶ x¢§ü
¼¢ï ¥Ï¢ Ï¢ï {¢ï» ТÜU Ý ã¢ï´x¢ï J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 123)
ÜU¢çÈGU򢕫 ÜïU §çS¼’}¢¢H à¢é΢ S±ïÅÚ ±x¢GñÚ¢
ÜéUzGÈGU¢Ú ÜïU }¢é}¢¢çHÜU S¢ï ÎÚ¥¢}¢Î çÜU²ï ãé» (IMPORTED)
§çS¼’}¢¢H à¢é΢ S±ïÅÚ (SWEATER) Á¢éڢϢï´, ÜGU¢HèÝ (CARPET)
¥¢ñÚ Îèx¢Ú ÐéÚ¢Ýï ÜUÐÇGï çÜU Á¢Ï¢ ¼ÜU §Ý ÐÚ ÝÁ¢¢S¢¼ ÜU¢ ¥S¢Ú Á¢G¢çãÚ Ý
ã¢ï ТÜU ãñ´ çÏ¢x¢GñÚ {¢ï» Ý}¢¢Á¢G }¢ï´ §çS¼’}¢¢H ÜUÚÝï }¢ï´ ãGÚÁ¢ Ýãè´, ¥HÏ¢œ¢¢
ТÜU ÜUÚ HïÝ¢ }¢éÝ¢çS¢Ï¢ ãñ J S¢ÎLàà¢Úè¥Gã, Ï¢ÎLœ¢GÚèÜGUã ãGÁ¢GÚ¼ï
¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ }¢ézG¼è }¢éãG}}¢Î ¥}¢Á¢Î ¥GHè ¥¢’Á¢G}¢è
}¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè }¢yGÏ¢ê¥G¢ Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ çãGSS¢¢ 2 S¢ÈGUãG¢
127 ÐÚ ÈGUÚ}¢¢¼ï ãñ´ : ÈGU¢çS¢ÜGU¢ï´ ÜïU §çS¼’}¢¢Hè ÜUÐÇGï çÁ¢Ý ÜU¢ ÝçÁ¢S¢
36
ÈGUÚ}¢¢Ýï}¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢ çÁ¢GRU ã¢ï ¥¢ñÚ ±¢ïã }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎ à¢ÚèÈGU Ý ÐÉGï
¼¢ï ±¢ïã H¢ïx¢¢ï´ }¢ï´ S¢ï ÜU‹Á¢êS¢ ¼ÚèÝ à¢wGS¢ ãñ J

38. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
ã¢ïÝ¢ }¢¢’Hê}¢ Ý ã¢ï ТÜU S¢}¢Û¢ï Á¢¢»æx¢ï }¢x¢Ú Ï¢ï Ý}¢¢Á¢Gè ÜïU ТÁ¢¢}¢ï ±x¢GñÚ¢ }¢ï´
»ãGç¼²¢¼G ²ïãè ãñ çÜU M}¢¢Hè ТÜU ÜUÚ Hè Á¢¢» çÜU ¥vS¢Ú Ï¢ï Ý}¢¢Á¢Gè
ÐïࢢϢ ÜUÚ ÜïU ±ñS¢ï ãè ТÁ¢¢}¢¢ Ï¢¢æ{ Hï¼ï ãñ´ ¥¢ñÚ ÜéUzGÈGU¢Ú ÜïU §Ý ÜUÐÇG¢ï´
ÜïU ТÜU ÜUÚ HïÝï }¢ï´ ¼¢ï Ï¢ãé¼ ¶G²¢H ÜUÚÝ¢ Ó¢¢çã²ï J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, çãGSS¢¢ : 2, S¢. 127)
37
}¢¥¢ç¶GÁ¢G¢ï }¢Ú¢Á¢ï¥G
Ý¢}¢ çÜU¼¢Ï¢ }¢yGϢꥢ
1. }¢Á}¢©GÁGÁ¢G±¢§Î ΢LH çÈGURU Ï¢ñM¼
2. ÈGU¼¢±¢ ÜGU¢Á¢Gè ¶G¢Ý çÐࢢ±Ú
3. ÈGU¼¢±¢ ¥G¢H}¢x¢èÚè ÜU¢ï»Å¢
4. ÎéÚïü }¢éwG¼¢Ú ÚgéH }¢éãG¼¢Ú ΢LH }¢¢’çÚÈGUã Ï¢ñM¼
5. ÈGU¼¢±¢ Ú-Á¢Gç±Ä²¢ ÚÁ¢G¢ ÈGU¢©‹Çïà¢Ý, }¢ÜüUÁ¢GéH ¥¢ñçH²¢ H¢ã¢ïÚ
6. Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼ }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢, Ï¢¢Ï¢éH }¢ÎèÝ¢ ÜUÚ¢Ó¢è
27 Ú-Á¢Ï¢éH }¢éÚÁÁ¢Ï¢ 1429 çã.
¼G¢çHÏ¢ï x¢G}¢ï }¢ÎèÝ¢ ±
Ï¢ÜGUè¥G ± }¢çxGÈGUÚ¼ ±
Ï¢ï çãG„¢Ï¢ …‹Ý¼éH çÈGUÚ΢ñ„
}¢ïæ ¥¢ÜGU¢ ÜU¢ ÐÇG¢ï„
¥¢Ð Ï¢¢ïH ÜUÚ Ï¢¢Ú㢠ÐÀ¼¢» ã¢ï´x¢ï
}¢x¢Ú ¶G¢}¢¢ïࢠÚãÝï ÜUè ±Á¢ã S¢ï ÐÀ¼¢Ý¢
Ï¢ãé¼ ÜU}¢ ãé±¢ ã¢ïx¢¢ J »ÜU Ó¢éÐ S¢¢ï100
S¢é¶ J
ÈGUÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈGU¢ : ©S¢ à¢wGS¢ ÜUè Ý¢ÜU ¶G¢ÜU ¥¢HêÎ ã¢ï çÁ¢S¢ ÜïU ТS¢ }¢ïÚ¢ çÁ¢GRU ã¢ï
¥¢ñÚ ±¢ïã }¢éÛ¢ ÐÚ ÎéMÎï ТÜU Ý ÐÉGï J

39. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢38
²ïã çÚS¢¢H¢ ÐÉG ÜUÚ ÎêS¢Úï²ïã çÚS¢¢H¢ ÐÉG ÜUÚ ÎêS¢Úï²ïã çÚS¢¢H¢ ÐÉG ÜUÚ ÎêS¢Úï²ïã çÚS¢¢H¢ ÐÉG ÜUÚ ÎêS¢Úï²ïã çÚS¢¢H¢ ÐÉG ÜUÚ ÎêS¢Úï
ÜU¢ï Îï ÎèçÁ¢²ïÜU¢ï Îï ÎèçÁ¢²ïÜU¢ï Îï ÎèçÁ¢²ïÜU¢ï Îï ÎèçÁ¢²ïÜU¢ï Îï ÎèçÁ¢²ï
ࢢÎè x¢G}¢è ÜUè ¼vGÚèÏ¢¢¼, §çÁ¼}¢¢¥G¢¼,
¥¢’Ú¢S¢ ¥¢ñÚ Á¢éHêS¢ï }¢èH¢Î ±x¢GñÚ¢ }¢ï´
}¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜïU ࢢ»¥G ÜU΢ü ÚS¢¢§H
¥¢ñÚ }¢-ÎÝè ÈêUH¢ï´ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H Ðï}ÈGUHïÅ ¼vGS¢è}¢
ÜUÚ ÜïU S¢±¢Ï¢ ÜU}¢¢§²ï, x¢¢ãÜU¢ï´ ÜU¢ï Ï¢ çÝIJ¼ï
S¢±¢Ï¢ ¼¢ïãGÈGïU }¢ï´ ÎïÝï ÜïU çH²ï ¥ÐÝè ÎéÜU¢Ý¢ï´ ÐÚ
|¢è ÚS¢¢§H Ú¶Ýï ÜU¢ }¢¢’}¢êH Ϣݢ§²ï, ¥wGÏ¢¢Ú
ÈGUÚ¢ïà¢¢ï´ ²¢ Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜïU Á¢GÚè»G ¥ÐÝï }¢ãGËHï ÜïU
Í¢Ú Í¢Ú }¢ï´ }¢¢ã¢Ý¢ ÜU}¢ ¥Á¢G ÜU}¢ »ÜU ¥GÎÎ
S¢é‹Ý¼¢ï´ |¢Ú¢ çÚS¢¢H¢ ²¢ }¢-ÎÝè ÈêUH¢ï´ ÜU¢
Ðï}ÈGUHïÅ ÐãéæÓ¢¢ ÜUÚ ÝïÜUè ÜUè ΢’±¼ ÜUè {ê}¢ï´
}¢Ó¢¢§²ï ¥¢ñÚ wG¢êÏ¢ S¢±¢Ï¢ ÜU}¢¢§²ï J
ÈGUÚ}¢¢Ýï}¢éS¼GÈGU¢ : çÁ¢S¢ Ýï }¢éÛ¢ ÐÚ Ú¢ïÁ¢Gï Á¢é}¢é¥G¢ ΢ï S¢¢ï Ï¢¢Ú ÎéMÎï ТÜU ÐÉG¢ ©S¢
ÜïU ΢ï S¢¢ï S¢¢H ÜïU x¢éÝ¢ã }¢é¥G¢ÈGU ã¢ï´x¢ï J

40. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢39
ÎéMÎ à¢ÚèÈGU ÜUè ÈGUÁ¢GèH¼
ÝÁ¢¢S¢¼ ÜUè ¥vGS¢¢}¢
ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢
Îê{ Ðè¼ï Ï¢ÓÓ¢¢ï´ ÜU¢ ÐïࢢϢ ݢТÜU ãñ
ÝÁ¢¢S¢¼ï x¢GHèÁ¢G¢ ÜU¢ ãGév}¢
çÎÚã}¢ ÜUè ç}¢vGÎ¢Ú ÜUè ±Á¢G¢ãG¼
ÝÁ¢¢S¢¼ï ¶GÈGUèÈGU¢
ÝÁ¢¢S¢¼ï ¶GÈGUèÈGU¢ ÜU¢ ãGév}¢
Á¢éx¢¢Hè ÜU¢ ãGév}¢
çÐœ¢ï ÜU¢ ãGév}¢
Á¢¢Ý±Ú¢ï´ ÜUè ÜGñU
Îê{ ²¢ ТÝè }¢ï´ ÝÁ¢¢S¢¼ ÐÇG Á¢¢» ¼¢ï...?
Îè±¢Ú, Á¢G}¢èÝ, ÎÚwG¼ ±x¢GñÚ¢ ÜñUS¢ï ТÜU ã¢ï´ ?
wG¢êÝ ¥¢HêÎ Á¢G}¢èÝ Ð¢ÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
x¢¢ïÏ¢Ú S¢ï HèÐè ãé§ü Á¢G}¢èÝ
çÁ¢Ý ÐÚ‹Î¢ï´ ÜUè Ï¢èŠТÜU ãñ
}¢ÀHè ÜU¢ wG¢êÝ Ð¢ÜU ãñ
ÐïࢢϢ ÜUè Ï¢¢ÚèÜU Àè´Åï´
x¢¢ï༠}¢ï´ Ï¢Ó¢¢ ãé±¢ wG¢êÝ
Á¢¢Ý±Ú¢ï´ ÜUè S¢ê¶è ãça²¢æ
1
2
2
4
4
5
6
7
7
8
8
10
10
12
12
13
13
13
14
14
786 ÈïGUãçÚS¢92
ãGÚ¢}¢ Á¢¢Ý±Ú ÜU¢ Îê{
Ó¢êãï ÜUè }¢ï´x¢Ýè
x¢GH¢Á¢G¼ ÐÚ Ï¢ñÆÝï ±¢Hè }¢çw¶²¢æ
Ï¢¢çÚࢠÜïU ТÝè ÜïU ¥ãGÜU¢}¢
x¢çH²¢ï´ }¢ï´ ¶ÇG¢ ãé±¢ Ï¢¢çÚࢠÜU¢ ТÝè
S¢ÇGÜU ÐÚ çÀÇGÜïU Á¢¢Ýï ±¢Hï
ТÝè ÜïU Àè´Åï
ÉïH¢ï´ S¢ï ТÜUè HïÝï ÜïU Ï¢¢’Î ¥¢Ýï
±¢H¢ ÐS¢èÝ¢
ÜéUœ¢¢ Ï¢ÎÝ S¢ï Àê Á¢¢»
ÜéUœ¢¢ ¥¢Åï }¢ïæ }¢éæã Ç¢H Îï ¼¢ï ?
ÜéUœ¢¢ Ï¢Ú¼Ý }¢ï´ }¢éæã Ç¢H Îï
çÏ¢ËHè ТÝè }¢ï´ }¢éæã Ç¢H Îï ¼¢ï ?
¼èÝ }¢-ÎÝè }¢éç‹Ý²¢ï´ ÜUè }¢¢ñ¼ ÜU¢
¥H}¢ Ý¢ÜU ±¢çÜGU¥G¢
Á¢¢Ý±Ú¢ï´ ÜU¢ ÐS¢èÝ¢
x¢{ï ÜU¢ ÐS¢èÝ¢ ТÜU ãñ
wG¢êÝ ±¢Hï }¢éæã S¢ï ТÝè ÐèÝ¢
¥G¢ñÚ¼ ÜïU ÐÎïü ÜUè Á¢x¢ã ÜUè LyG¢êÏ¢¼
S¢ÇG¢ ãé±¢ x¢¢ïà¼
wG¢êÝ ÜUè à¢èà¢è
}¢çIJ¼ ÜïU }¢éæã ÜU¢ ТÝè
S¢ÈGUãG¢©G‹±¢Ý ©G‹±¢Ý
14
15
15
16
17
18
18
18
19
19
19
20
12
21
21
21
22
22
22
S¢ÈGUãG¢

41. ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢40
ݢТÜU çÏ¢À¢ïÝ¢
x¢èHè M}¢¢Hè
§‹S¢¢Ýè ¶¢H ÜU¢ ÅéÜUÇG¢
©ÐH¢ (S¢ê¶¢ ãé±¢ x¢¢ïÏ¢Ú)
¼±ï ÐÚ Ý¢Ð¢ÜU ТÝè çÀÇGÜU çβ¢ ¼¢ï ?
ãGÚ¢}¢ Á¢¢Ý±Ú ÜU¢ x¢¢ï༠¥¢ñÚ Ó¢}¢ÇG¢
ÜñUS¢ï ТÜU ã¢ï
Ï¢ÜUÚï ÜUè ¶¢H ÐÚ Ï¢ñÆÝï S¢ï
¥G¢çÁ¢Á¢Gè Ðñ΢ ã¢ï¼è ãñ
x¢¢ÉGGè ÝÁ¢¢S¢¼ ±¢H¢ ÜUÐÇG¢ çÜUS¢
¼GÚãG {¢ï»
¥x¢Ú ÝÁ¢¢S¢¼ ÜU¢ Úæx¢ ÜUÐÇGï ÐÚ
Ï¢¢ÜGUè Úã Á¢¢» ¼¢ï ?
мHèÝÁ¢¢S¢¼±¢H¢ÜUÐÇG¢Ð¢ÜUÜUÚÝï
ÜïU }¢é-¼¥GçËHÜGU 6 }¢-ÎÝè ÈêUH
Ï¢ã¼ï ÝH ÜïU ÝèÓ¢ï {¢ïÝï }¢ï´ çÝÓ¢¢ïÇGÝ¢
ࢼGü Ýãè´
Ï¢ã¼ï ТÝè }¢ï´ ТÜU ÜUÚÝï }¢ï´ çÝÓ¢¢ïÇGÝ¢
ࢼGü Ýãè´
ТÜU ݢТÜU ÜUÐÇGï S¢¢‰¢ {¢ïÝï ÜU¢ }¢S¥H¢
ݢТÜU ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢
¥¢S¢¢Ý ¼GÚèÜGU¢
786 ÈïGUãçÚS¢92
S¢ÈGUãG¢©G‹±¢Ý ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢
±¢õçà¢æx¢ }¢à¢èÝ }¢ï´ ÜUÐÇGï ТÜU
ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
ÝH ÜïU ÝèÓ¢ï ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢
¼GÚèÜGU¢
ÜU¢ÚÐïŠТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
ݢТÜU }¢ãæÎè S¢ï Úæx¢¢ ãé±¢ 㢉¢ ÜñUS¢ï
ТÜU ã¢ï ?
ݢТÜU ¼ïH ±¢H¢ ÜUÐÇG¢ {¢ïÝï
ÜU¢ }¢S¥H¢
¥x¢Ú ÜUÐÇGï ÜU¢ ‰¢¢ïÇGG¢ S¢¢ çãGSS¢¢
ݢТÜU ã¢ï Á¢¢»
Îê{ S¢ï ÜUÐÇG¢ {¢ïÝ¢ ÜñUS¢¢ ?
}¢Ýè ±¢Hï ÜUÐÇGï ТÜU ÜUÚÝï ÜïU
6 ¥ãGÜU¢}¢
ÎêS¢Úï ÜïU ݢТÜU ÜUÐÇGï ÜUè
çÝà¢¢Ý Îïãè ÜUÏ¢ ±¢çÁ¢Ï¢ ãñ
M§ü ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
Ï¢Ú¼Ý Ð¢ÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
ÀéÚè Ó¢¢ÜêGU ±x¢GñÚ¢ ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
¥¢§üÝ¢ ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
Á¢ê¼ï ТÜU ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜGU¢
ÜU¢çÈGUÚ¢ï´ÜïU§çS¼’}¢¢Hà¢é΢S±ïÅÚ±x¢GñÚ¢
23
23
23
24
24
24
25
25
26
26
28
29
29
30
32
32
33
34
34
35
35
36
37
37
37
38
38
39
39