फैजाने जकात_Faizan e Zakaat

2. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
A
ÈUGñ…G¢Ýï…GÜU¢¼
²ïã çÜU¼¢Ï¢ (ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼)
}¢Á¢çHS¢ï ¥H }¢ÎèݼéH §GçË}¢Ä²¢ (΢’±¼ï §SH¢}¢è) Ýï ©Îêü …GÏ¢¢Ý }¢ïæ Ðïà¢
ÜUè ãñ J
}¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢ (΢’±¼ï §SH¢}¢è) Ýï §„ çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ï çã‹Îè ÚS}¢éH ¶G¼G }¢ïæ
¼Ú¼èÏ¢ Îï ÜUÚ ÐïࢠçÜU²¢ ãñ, §„ }¢ïæ ¥x¢Ú çÜU„è …x¢ã ÜU}¢è Ï¢ïà¢è Т»æ ¼¢ï }¢…çH„ï
¼Ú¢ç…}¢ ÜU¢ï (Ï¢ …GÚè¥G» }¢v¼êÏ¢, §ü-}¢ï§H) }¢éœ¢GH¥G ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ „±¢Ï¢ ÜU}¢¢§²ï J
Ú¢çÏ¢¼G¢ : }¢…çH„ï ¼Ú¢ç…}¢ (΢’±¼ï §SH¢}¢è) }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢
ç„HïvÅïÇ ã¢©„, ¥çHÈGU ÜUè }¢çS…Î ÜUï „¢}¢Ýï,
¼èÝ ÎÚ±¢…G¢, ¥ãG}¢Î¥¢Ï¢¢Î, x¢é…Ú¢¼ J
MO. 09374031409
E-mail : translationmaktabhind@dawateislami.net
çÜU¼¢Ï¢ ÐÉGÝï ÜUè Îé¥G¢
¥…G : à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜUG¼, ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼, Ï¢¢çݲï ΢’±¼ï §SH¢}¢è, ãG…GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢
}¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢„ ¥Gœ¢G¢Ú ÜUG¢çÎÚè Ú-…G±è
ÎèÝè çÜU¼¢Ï¢ ²¢ §SH¢}¢è „Ï¢ÜUG ÐÉGÝï „ï ÐãHï …ñGH }¢ïæ Îè ãé§ü Îé¥G¢ ÐÉG
Hèç…²ï …¢ï ÜéUÀ ÐÉGïæx¢ï ²¢Î Úãïx¢¢ J Îé¥G¢ ²ïã ãñ :
¼Ú…}¢¢ : »ï ¥ËH¢ã ! ã}¢ ÐÚ §GË}¢ ± çãGv}¢¼ ÜUï ÎÚ±¢…Gï ¶¢ïH Îï ¥¢ñÚ ã}¢ ÐÚ
¥ÐÝè ÚãG}¢¼ Ý¢ç…GH ÈUGÚ}¢¢ ! »ï ¥G-…G}¢¼ ¥¢ñÚ Ï¢é…Géx¢èü ±¢Hï J
Ý¢ïÅ : ¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ »ÜU »ÜU Ï¢¢Ú ÎéMÎ à¢ÚèÈUG ÐÉG Hèç…²ï J
¼G¢çHÏ¢ï x¢G}¢ï }¢ÎèÝ¢
± Ï¢ÜUGè¥G
± }¢çxGÈUGÚ¼ 13 à¢Ã±¢HéH}¢éÜUÚü}¢ 1428çã.

3. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
…GÜU¢¼, „-Î-ÜUG» çÈUG~¢GG ¥¢ñÚ ©GàÚ ÜUï ÈGU…G¢§H ±
}¢„¢§H ÐÚ }¢éà¼ç}¢H x¢éHÎS¼¢
ÈñGU…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUࢠ:
}¢…çH„ï ¥H }¢ÎèݼéH §GçË}¢Ä²¢ (ࢢï’Ï¢» §SH¢ãGè ÜéU¼éÏ¢)
Ý¢çà¢Ú
}¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ¥ãG}¢Î¥¢Ï¢¢Î
A-1

4. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
Ý¢}¢ çÜU¼¢Ï¢ : ÈGñ …G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUࢠ: }¢…çH„ï ¥H }¢ÎèݼéH §GçË}¢Ä²¢
(ࢢï’Ï¢» §SH¢ãGè ÜéU¼éÏ¢)
çS¢Ýï ¼GÏ¢¢¥G¼ : }¢§ü 2013 ç„.§ü. / Ú-…Ï¢éH }¢éÚÁ…Ï¢ 1434 ç„.çã.
Ý¢çà¢Ú : }¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢, ¥ãG}¢Î¥¢Ï¢¢Î -1
}¢ÜU-¼-Ï¢¼éH }¢ÎèÝ¢ ÜUè ࢢ¶Gïæ
}¢é}Ï¢§ü : 19,20, }¢éãG}}¢Î ¥GHè Ú¢ïÇ, }¢¢æDZè ТïSÅ ¥¢õçÈGUS¢
ÜïU S¢¢}¢Ýï, }¢é}Ï¢§ü ÈGU¢ïÝ : 022-23454429
ÎïãHè : 421, }¢çŲ¢ }¢ãGH, ©Îêü Ï¢¢Á¢G¢Ú, Á¢¢}¢ï¥G }¢çSÁ¢Î,
ÎïãHè ÈGU¢ïÝ : 011-23284560
Ý¢x¢ÐéÚ : }¢çS…Î xG¢ÚèÏ¢ ݱ¢…G ÜïU „¢}¢Ýï, „ñÈGUè Ýx¢Ú Ú¢ïÇ,
}¢¢ïç}¢Ý ÐéÚ¢, Ý¢x¢ ÐêÚ - ÈUG¢ïÝ : 09373110621
¥Á¢}¢ïÚ à¢ÚèÈGU : 19 / 216 ÈGUH¢ãïG ΢ÚñÝ }¢çS…Î, Ý¢H¢ Ï¢¢Á¢G¢Ú,
SÅïà¢Ý Ú¢ïÇ, ¥…}¢ïÚ
ãñGÎÚ¥¢Ï¢¢Î : ТÝè ÜUè ÅæÜUè, }¢éx¢GH ÐéÚ¢, ãñGÎÚ¥¢Ï¢¢Î ÈGU¢ïÝ :
040-24572786
ãéÏHè : A.J. }¢éÉ¢ïH ÜU¢ï}ÐHïÿ¢, A.J. }¢éÉ¢ïH Ú¢ïÇ, ¥¢ïËÇ
ãéÏHè Ï¢íè… ÜïU Т„, ãéÏHè, ÜUÝ¢üÅÜU ÈGU¢ïÝ :
08363244860
Ph : 9327168200 E-mail: maktabaahmedabad@gmail.com
www.dawateislami.net
¼}Ï¢èã : çÜUS¢è ¥¢ñÚ ÜU¢ï ²ïã çÜU¼¢Ï¢ À¢ÐÝï ÜUè §Á¢¢Á¢G¼ Ýãè´ ãñ J
A-2

5. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
§Á}¢¢Hè ÈUGïãçÚS¼
Ý}Ï¢Ú à¢é}¢¢Ú ©G‹±¢Ý „ÈGUãG¢
1 ¥H }¢ÎèݼéH §GçË}¢Ä²¢ ÜU¢ ¼¥G¢LÈUG
2 …GÜU¢¼ ÜUï }¢„¢§H „è¶ Hèç…²ï
3 §SH¢}¢ ÜU¢ Ϣ鋲¢Îè LvÝ
4 …GÜU¢¼ ÈUG…üG ãñ
5 …GÜU¢¼ ÎïÝï ÜUï ÈUG…G¢§H
6 …GÜU¢¼ Ý ÎïÝï ÜUè ±§üGÎïæ
7 …GÜU¢¼ çÜU„ ÐÚ ÈUG…üG ãñ ?
8 „¢ïÝ¢ ™¢æÎè ÜUè …GÜU¢¼ ¥¢ñÚ ©„ ÜUè ¥Î¢»x¢è ÜU¢ ¼GÚèÜUG¢
9 }¢¢Hï ç¼…¢Ú¼ ÜUè …GÜU¢¼ ¥¢ñÚ ©„ ÜUè ¥Î¢»x¢è ÜU¢ ¼GÚèÜUG¢
10 ÜUÚ‹„è Ý¢ïÅ ÜUè …GÜU¢¼ ¥¢ñÚ ©„ ÜUè ¥Î¢»x¢è ÜU¢ ¼GÚèÜUG¢
11 ÜUG…üG ¥¢ñÚ …GÜU¢¼ ¥¢ñÚ ©„ ÜUè ¥Î¢»x¢è ÜU¢ ¼GÚèÜUG¢
12 }¢„¢çÚÈUGï …GÜU¢¼
13 …GÜU¢¼ ÜUè ¥Î¢»x¢è ÎéLS¼ ã¢ïÝï ÜUè à¢Ú¢§¼G
14 …¢Ý±Ú¢ïæ ÜUè …GÜU¢¼ ¥¢ñÚ ©„ ÜUè ¥Î¢»x¢è ÜU¢ ¼GÚèÜUG¢
15 „-Î-ÜUG» çÈUG~¢GG
16 ©GàÚ ÜUï ¥ãGÜU¢}¢
A-3
A5
A7
1
2
5
13
20
27
39
46
51
57
74
104
111
123

6. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
“…GÜU¢¼ ÜUï ÈUG…G¢§H” ÜUï 11 ãéGMÈUG ÜUè çÝSÏ¢¼ „ï
§„ çÜU¼¢Ï¢ ÜU¢ï ÐÉGÝï ÜUè “11 çÝIJ¼ïæ”
ÈUGÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈUG¢ : }¢é„Ë}¢¢Ý
ÜUè çÝIJ¼ ©„ ÜUï ¥G}¢H „ï Ï¢ïã¼Ú ãñ J
΢ï }¢-ÎÝè ÈêUH : 1 çÏ¢x¢GñÚ ¥ÓÀè çÝIJ¼ ÜUï çÜU„è |¢è ¥G-}¢Hï ¶GñÚ
ÜU¢ „±¢Ï¢ Ýãèæ ç}¢H¼¢ J
2 ç…¼Ýè ¥ÓÀè çÝIJ¼ïæ ç…G²¢Î¢, ©¼Ý¢ „±¢Ï¢ |¢è ç…G²¢Î¢ J
1 ãÚ Ï¢¢Ú ãG}Î ± 2 „H¢¼ ¥¢ñÚ 3 ¼¥Gñé…G ± 4
¼çS}¢²¢ „ï ¥¢x¢G¢…G ÜUMæx¢¢ J (§„è „ÈGUãG¢ ÐÚ ªÐÚ Îè ãé§ü Î¢ï ¥G-ÚÏ¢è
§GÏ¢¢Ú¢¼ ÐÉG HïÝï „ï ™¢Ú¢ïæ çÝIJ¼¢ïæ ÐÚ ¥G}¢H ã¢ï …¢»x¢¢) J 5 ãGœ¢H ±S¥G
§„ ÜU¢ Ï¢¢ ±éÁG¢ê ¥¢ñÚ 6 çÜUGÏH¢ M }¢é¼G¢-H¥G¢ ÜUMæx¢¢ 7 ÜGéUÚ¥¢Ýè
¥¢²¢¼ ¥¢ñÚ 8 ¥ãG¢Îè„ï }¢éÏ¢¢-ÚÜU¢ ÜUè ç…G²¢Ú¼ ÜUMæx¢¢ 9 …ã¢æ
…ã¢æ “¥ËH¢ã” ÜU¢ Ý¢}¢ï ТÜU ¥¢»x¢¢ ±ã¢æ ¥¢ñÚ 10 …ã¢æ
…ã¢æ “„ÚÜU¢Ú” ÜU¢ §S}¢ï }¢éÏ¢¢ÚÜU ¥¢»x¢¢ ±ã¢æ
ÐÉGêæx¢¢ J 11 çÜU¼¢Ï¢¼ ±x¢GñÚ¢ }¢ïæ à¢Ú-§üG x¢G-H¼Gè ç}¢Hè ¼¢ï Ý¢çà¢ÚèÝ ÜU¢ï
¼ãGÚèÚè ¼G¢ñÚ ÐÚ }¢éœ¢GH¥G ÜUMæx¢¢ (}¢é„ç‹ÝÈUG ²¢ Ý¢çà¢ÚèÝ ±x¢GñÚ¢ ÜU¢ï çÜU¼¢Ï¢¢ïæ
ÜUè ¥xGH¢¼G ç„ÈUüG …GÏ¢¢Ýè Ï¢¼¢Ý¢ ¶G¢„ }¢éÈUGèÎ Ýãèæ ã¢ï¼¢)
A-4

7. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
¥H }¢ÎèݼéH §GçË}¢Ä²¢
¥Á¢G : Ï¢¢çݲï ΢’±¼ï §SH¢}¢è, ¥G¢çà¢ÜGïU ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼, à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜGU¼,
¥}¢èÚï ¥ãHïï S¢é‹Ý¼, ãGÁ¢GÚ¼ ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î
§Ë²¢S¢ ¥Gœ¢G¢Ú ÜGU¢çÎÚè Ú-Á¢G±è çÁ¢G²¢§ü
¼ÏHèx¢Gï ÜéGUÚ¥¢Ý¢ï S¢é‹Ý¼ ÜUè ¥G¢H}¢x¢èÚ x¢GñÚ çS¢²¢S¢è ¼ãGÚèÜU
“΢’±¼ï §SH¢}¢è” ÝïÜUè ÜUè ΢’±¼, »ãG²¢» S¢é‹Ý¼ ¥¢ñÚ §à¢¢¥G¼ï
§GË}¢ï à¢Úè¥G¼ ÜU¢ï Î鋲¢ |¢Ú }¢ï´ ¥G¢}¢ ÜUÚÝï ÜU¢ ¥GÁG}¢ï }¢éS¢}}¢}¢ Ú¶¼è ãñ,
§Ý ¼}¢¢}¢ ©}¢êÚ ÜU¢ï Ï¢ ãGéSÝ¢ï wG¢êÏ¢è S¢Ú ¥‹Á¢¢}¢ ÎïÝï ÜïU çH²ï }¢é-¼¥GgÎ
}¢Á¢¢çHS¢ ÜU¢ çÜGU²¢}¢ ¥G}¢H }¢ï´ H¢²¢ x¢²¢ ãñ çÁ¢Ý }¢ï´ „ï »ÜU }¢Á¢çHS¢
“¥H }¢ÎèݼéH §GçË}¢Ä²¢” |¢è ãñ Á¢¢ï ΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜïU ©G-H}¢¢ ±
}¢éçzG¼²¢Ýï çÜUÚ¢}¢ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H ãñ, çÁ¢S¢ Ýï ¶G¢çHS¢ §GË}¢è,
¼ãGÜGUèÜGUè ¥¢ñÚ §à¢¢¥G¼è ÜU¢}¢ ÜU¢ Ï¢èÇG¢ ©Æ¢²¢ ãñ J §S¢ ÜïU }¢é‹ÎçÚÁ¢»
Á¢GñH À ࢢï’Ï¢ï ãñ´ :
(1) ࢢï’Ï¢» ÜéU¼éÏ¢ï ¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼ (2) ࢢï’Ï¢» ÎS¢èü ÜéU¼éÏ¢
(3) ࢢï’Ï¢» §SH¢ãGGè ÜéU¼éÏ¢ (4) ࢢï’Ï¢» ¼Ú¢çÁ¢}¢ïU ÜéU¼éÏ¢
(5) ࢢï’Ï¢» ¼zG¼èà¢ï ÜéU¼éÏ¢ (6) ࢢï’Ï¢» ¼wGÚèÁ¢
“ ¥H }¢ÎèݼéH §GçË}¢Ä²¢” ÜUè ¥Ã±HèÝ ¼ÚÁ¢èãG S¢ÚÜU¢Úï
¥¢’H¢ ãGÁ¢GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï S¢é‹Ý¼, ¥GÁ¢Gè}¢éH Ï¢-Ú-ÜU¼, ¥GÁ¢Gè}¢éH }¢¼üÏ¢¼,
A-5

8. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
ÐÚ±¢Ý» à¢}»G çÚS¢¢H¼, }¢éÁ¢çgÎï ÎèÝ¢ï ç}¢ËH¼, ãG¢ç}¢²ï S¢é‹Ý¼, }¢¢çãG²ï
çϢΥG¼, ¥G¢çH}¢ï à¢Úè¥G¼, ÐèÚï ¼GÚèÜGU¼, Ï¢¢§GS¢ï ¶GñÚ¢ï Ï¢-Ú-ÜU¼, ãGÁ¢GÚ¼ï
¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥HãG¢Á¢ ¥H ãG¢çÈGUÁ¢G ¥H ÜGU¢Úè ࢢ㠧}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î
ÚÁ¢G¢ ¶G¢Ý ÜUè çx¢Ú¢æ }¢¢²ã ¼S¢¢ÝèÈGU ÜU¢ï ¥GSÚï ãG¢çÁ¢GÚ ÜïU
¼ÜGU¢Á¢G¢ï´ ÜïU }¢é¼G¢çÏ¢ÜGU ãGœ¢H ±S¥G S¢ãìH ©SHêÏ¢ }¢ï´ ÐïࢠÜUÚÝ¢ ãñ J ¼}¢¢}¢
§SH¢}¢è |¢¢§ü ¥¢ñÚ §SH¢}¢è Ï¢ãÝï´ §S¢ §GË}¢è, ¼ãGÜGUèÜGUè ¥¢ñÚ §à¢¢¥G¼è
}¢-ÎÝè ÜU¢}¢ }¢ï´ ãÚ }¢éç}ÜUÝ ¼¥G¢±éÝ ÈGUÚ}¢¢»æ ¥¢ñÚ }¢Á¢çHS¢ ÜUè ¼GÚÈGU S¢ï
ࢢ»¥G ã¢ïÝï ±¢Hè ÜéU¼éÏ¢ ÜU¢ ¶GéÎ |¢è }¢é¼G¢-H¥G¢ ÈGUÚ}¢¢»æ ¥¢ñÚ ÎêS¢Ú¢ï´ ÜU¢ï
|¢è §S¢ ÜUè ¼Úx¢GèÏ¢ çÎH¢»æ J
¥ËH¢ã “΢’±¼ï §SH¢}¢è” ÜUè ¼}¢¢}¢ }¢Á¢¢çHS¢ Ï¢
à¢é}¢êH “¥H }¢ÎèݼéH §GçË}¢Ä²¢” ÜU¢ï çÎÝ x²¢Úã±è´ ¥¢ñÚ Ú¢¼ Ï¢¢Úã±è´
¼ÚvGÜGUè ¥G¼G¢ ÈGUÚ}¢¢» ¥¢ñÚ ã}¢¢Úï ãÚ ¥G-}¢Hï ¶GñÚ ÜU¢ï Á¢Gï±Úï §wGH¢S¢ S¢ï
¥¢Ú¢S¼¢ ÈGUÚ}¢¢ ÜUÚ Î¢ïÝ¢ï´ Á¢ã¢æ ÜUè |¢H¢§ü ÜU¢ S¢Ï¢Ï¢ Ϣݢ» J ã}¢ï´ Á¢GïÚï
x¢é}Ï¢Îï ¶GÁ¢GÚ¢ à¢ã¢Î¼, Á¢‹Ý¼éH Ï¢ÜGUè¥G }¢ï´ }¢ÎÈGUÝ ¥¢ñÚ Á¢‹Ý¼éH çÈGUÚ΢ñS¢
}¢ï´ Á¢x¢ã ÝS¢èÏ¢ ÈGUÚ}¢¢» J
Ú-}¢Á¢G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU 1425 çã.
A-6

9. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
…GÜU¢¼ ÜUï }¢„¢§H „è¶ Hèç…²ï......
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ÝêÚ ÜUï ÐñÜUÚ, ¼}¢¢}¢ ÝçÏ¢²¢ïæ ÜUï
„Ú±Ú, Î¢ï …ã¢æ ÜUï ¼¢…±Ú, „é˼G¢Ýï Ï¢ãìGÚ¢ï Ï¢Ú ÜU¢
ÈUGÚ}¢¢Ýï ¥G-…G}¢¼ çÝà¢¢Ý ãñ : “§SH¢}¢ ÜUè Ϣ鋲¢Î Ð¢æ™ Ï¢¢¼¢ïæ ÐÚ ãñ, §„
Ï¢¢¼ ÜUè x¢±¢ãè ÎïÝ¢ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÜUï 焱¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãèæ ¥¢ñÚ
}¢éãG}}¢Î ( ) ©„ ÜUï Ú„êH ãñæ, Ý}¢¢…G ÜUG¢§}¢ ÜUÚÝ¢,
…GÜU¢¼ ¥Î¢ ÜUÚÝ¢, ãG… ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ Ú-}¢…G¢Ý ÜUï Ú¢ï…Gï ڶݢ J”
}¢ÁGÜêUÚ¢ ÈUGÚ}¢¢Ýï ¥G-…G}¢¼ çÝà¢¢Ý }¢ïæ Ý}¢¢…G ÜUï Ï¢¢’Î ç…„
§GÏ¢¢Î¼ ÜU¢ ç…GRU çÜU²¢ x¢²¢ ãñ ±¢ïã …GÜU¢¼ ãñ J …GÜU¢¼ §SH¢}¢ ÜU¢ ¼è„Ú¢
LvÝ ¥¢ñÚ }¢¢Hè §GÏ¢¢Î¼ ãñ J ÜGéUÚ¥¢Ýï }¢…èÎ ÈGéUÚÜUG¢Ýï ãG}¢èÎ ÜUè }¢é-¼¥GgÎ
¥¢²¢¼ï }¢éÜUGg„¢ }¢ïæ …GÜU¢¼ ¥Î¢ ÜUÚÝï ±¢H¢ïæ ÜUè ¼¢’ÚèÈUG ± ¼¢ñ„èÈUG ¥¢ñÚ
Ý ÎïÝï ±¢H¢ïæ ÜUè }¢…G}}¢¼ ÜUè x¢§ü ãñ J …GÜU¢¼ ÜUè ¥Î¢»x¢è ÜUï ÈUG…G¢§H ТÝï
¥¢ñÚ ¥G-Î}¢ï ¥Î¢»x¢è ÜUï ÝévG„¢Ý¢¼ „ï Ï¢™Ýï ÜUï çH²ï …GÜU¢¼ ÜUï à¢Ú-§üG
}¢„¢§H ÜU¢ „è¶Ý¢ Ï¢ïãGÎ …GMÚè ãñ J }¢x¢Ú „Î ãGñÈUG çÜU §GË}¢ï ÎèÝ ÜUè
ÜU}¢è ÜUè ±…ã „ï }¢é„Ë}¢¢Ý¢ïæ ÜUè ¥v„çÚIJ¼ §Ý }¢„¢§H „ï Ý¢ ±¢çÜUGÈUG
ãñ J ²ïãè ±…ã ãñ çÜU Ï¢¢’…G ¥±ÜUG¢¼ çÜU„è ÐÚ …GÜU¢¼ ÈUG…üG ã¢ï ™éÜUè ã¢ï¼è
ãñ HïçÜUÝ ±¢ïã §„ „ï H¢ §GË}¢ ã¢ï¼¢ ãñ J ²¢Î Ú網ï çÜU }¢¢çHÜUï çÝ„¢Ï¢
ã¢ïÝï ÜUè „êÚ¼ }¢ïæ …GÜU¢¼ ÜUï }¢„¢§H „è¶Ý¢ ÈGU…üGï »ïGÝ ãñ J §}¢¢}¢ï ¥ãHï
„é‹Ý¼ }¢é…çgÎï ÎèÝ¢ï ç}¢ËH¼ ¥¢’H¢ ãG…GÚ¼ ¥àࢢã }¢¢ñH¢Ý¢ ¥ãG}¢Î Ú…G¢
¶G¢Ý (¥H }¢é-¼±zGÈUG¢ 1340 çã.) ÈUG¼¢±¢ Ú-…Gç±Ä²¢ ç…ËÎ
23 S¢ÈGUãG¢ 624 ÐÚ çH¶¼ï ãñæ : }¢¢çHÜUï çÝ„¢Ï¢ï Ý¢}¢è (²¢’Ýè ãGÜUGèÜUG¼Ý
²¢ ãéGv}¢Ý Ï¢ÉGÝï ±¢Hï }¢¢H ÜUï çÝ„¢Ï¢ ÜU¢ }¢¢çHÜU) ã¢ï …¢» ¼¢ï }¢„¢§Hï
…GÜU¢¼ („è¶Ý¢ ÈUG…üGï »ïGÝ ãñ J)
(}¢¢wG¢ê…G ¥…G ÈUG¼¢±¢ Ú-…Gç±Ä²¢, ç…. 23, „. 624)
A-7

10. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
…GïÚï Ý…GÚ çÜU¼¢Ï¢ “ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼” ÜU¢ï }¢éÚœ¢Ï¢ ÜUÚÝï ÜUï çH²ï
ÚgéH }¢éãGì¼¢Ú, ¥H ÈUG¼¢±H çãç‹ÎIJ¢, ÈUG¼¢±¢ Ú-…Gç±Ä²¢, Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼,
ÈUG¼¢±¢ ÈUGÜUGèãï ç}¢ËH¼ ¥¢ñÚ à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜUG¼ ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼, Ï¢¢çݲï
΢’±¼ï §SH¢}¢è ãG…GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢„
¥Gœ¢G¢Ú ÜUG¢çÎÚè ÜUï }¢-ÎÝè }¢é…G¢-ÜUÚ¢ïæ (çÏ¢H ¶Gé„ê„ }¢-ÎÝè
}¢é…G¢-ÜUÚ¢ Ý}Ï¢Ú 101, 102) „ï }¢±¢Î çH²¢ x¢²¢ ãñ J §„ çÜU¼¢Ï¢ }¢ïæ ãGœ¢H
±S¥G …GÜU¢¼, „-Î-ÜUG» çÈUG~¢G ¥¢ñÚ ©GàÚ ÜUï ÈUG…G¢§H ± }¢„¢§H ÜU¢ï
§ç‹¼ã¢§ü ¥¢„¢Ý ÐñÚ¢» }¢ïæ ©G‹±¢Ý¢¼ ÜUï ¼ãìG¼ ãG±¢H¢ …¢¼ ÜUï §ç˼…G¢}¢ ÜUï
„¢ƒ ÐïࢠÜUÚÝï ÜUè ÜU¢ïçà¢à¢ ÜUè x¢§ü ãñ ¼¢çÜU ÜU}¢ §GË}¢ |¢è §„ „ï ÈUG¢»Î¢
ãG¢ç„H ÜUÚ „ÜUïæ, çÈUÚ |¢è §GË}¢ Ï¢ãé¼ }¢éçàÜUH ™è…G ãñ ²ïã }¢éç}ÜUÝ Ýãèæ çÜU
§GË}¢è Îéà±¢çÚ²¢æ çÏ¢ËÜéUH …¢¼è Úãïæ J ²ÜUGèÝÝ Ï¢ãé¼ „ï }¢ÜUG¢}¢¢¼ ¥Ï¢ |¢è »ï„ï
ã¢ïæx¢ï çÜU ©G-H}¢¢ „ï „}¢Û¢Ýï ÜUè ãG¢…¼ ã¢ïx¢è J çH㢅G¢ …¢ï Ï¢¢¼ „}¢Û¢ }¢ïæ Ý
¥¢», „}¢Û¢Ýï ÜUï çH²ï ©G-H}¢¢» çÜUÚ¢}¢ „ï L…ê¥G ÜUèç…²ï J §„
çÜU¼¢Ï¢ }¢ïæ (™‹Î »ÜU }¢ÜUG¢}¢¢¼ ÜUï §GH¢±¢) }¢„¢§H ÜUï ÎH¢§H ¥¢ñÚ ãG±¢Hï ÜUè
§GÏ¢¢Ú¼ïæ ÝvGH Ýãèæ ÜUè x¢§üæ v²êæ çÜU ¥Ã±H ¼¢ï ÎHèH¢ïæ ÜU¢ „}¢Û¢Ý¢ ãÚ à¢wG„
ÜU¢ ÜU¢}¢ Ýãèæ, Îê„Ú¢ ÎHèH¢ïæ ÜUè ±…ã „ï ¥v„Ú »ï„è ©ËÛ¢Ý ÐÇG …¢¼è ãñ
çÜU ÝzG„ï }¢S¥H¢ „}¢Û¢Ý¢ Îéà±¢Ú ã¢ï …¢¼¢ ãñ J ¥x¢Ú çÜU„è ÜU¢ï ÎH¢§H ÜU¢
ࢢñÜUG ã¢ï ¼¢ï ãG±¢Hï }¢ïæ çH¶è x¢§ü ÜéU¼éÏ¢ çÏ¢H ¶Gé„ê„ ÈUG¼¢±¢ Ú-…Gç±Ä²¢ à¢ÚèÈUG
ÜU¢ }¢é¼G¢-H¥G¢ ÜUÚïæ çÜU ©„ }¢ïæ ãÚ }¢S¥Hï ÜUè »ï„è ¼ãGÜUGèÜUG
ÜUè x¢§ü ãñ ç…„ ÜUè Ý…GèÚ ¥¢… Î鋲¢ }¢ïæ }¢¢ñ…êÎ Ýãèæ J
§„¥ã}¢çÜU¼¢Ï¢ÜU¢ï Ýç„ÈUüG ¶éGÎÐçÉG²ïÏ¢çËÜUÎê„Úï}¢é„Ë}¢¢Ý¢ïæÜU¢ï|¢èÐÉGÝï
ÜUè ¼Úx¢GèÏ¢ Îï ÜUÚ ÝïÜUè ÜUè ΢’±¼ ÜU¢ï ¥G¢}¢ ÜUÚÝï ÜU¢ „±¢Ï¢ ÜU}¢¢§²ï J ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ „ï Îé¥G¢ ãñ çÜU ã}¢ïæ “¥ÐÝè ¥¢ñÚ „¢Úè Î鋲¢ ÜUï H¢ïx¢¢ïæ ÜUè §SH¢ãG ÜUè
ÜU¢ïçà¢à¢” ÜUÚÝï ÜUï çH²ï }¢-ÎÝè §‹¥G¢}¢¢¼ ÐÚ ¥G}¢H ¥¢ñÚ }¢-ÎÝè ÜUG¢çÈUGH¢ïæ ÜU¢
}¢é„¢çÈUGÚ Ï¢Ý¼ï ÚãÝï ÜUè ¼¢ñÈUGèÜUG ¥G¼G¢ ÈUGÚ}¢¢» ¥¢ñÚ Î¢’±¼ï §SH¢}¢è ÜUè
¼}¢¢}¢ }¢…¢çH„ Ï¢ à¢é}¢êH }¢…çH„ï ¥H }¢ÎèݼéH §GçË}¢Ä²¢ ÜU¢ï çÎÝ
x²¢Úã±èæ Ú¢¼ Ï¢¢Úã±èæ ¼ÚvGÜUGè ¥G¼G¢ ÈUGÚ}¢¢» J
ࢢï’Ï¢» §SH¢ãGè ÜéU¼éÏ¢ (}¢…çH„ï ¥H }¢ÎèݼéH §GçË}¢Ä²¢)
A-8

11. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
ÎéMÎï ТÜU ÜUè ÈUG…GèH¼
§SH¢}¢ ÜU¢ Ϣ鋲¢Îè LvÝ
…GÜU¢¼ ÈUG…üG ãñ
…GÜU¢¼ ÜUè ÈUG<…GIJ¼ ÜUè 3 çÚ±¢²¢¼
…GÜU¢¼ ÜUÏ¢ ÈUG…üG ãé§ü ?
…GÜU¢¼ ÜUè ÈUG<…GIJ¼ ÜU¢ §‹ÜU¢Ú ÜUÚÝ¢ ÜUñ„¢ ?
…GÜU¢¼ ¥Î¢ ÜUÚÝï ÜUï 16 ÈUG…G¢§H
± ÈUG±¢§Î
¼v}¢èHï §ü}¢¢Ý ÜU¢ …GÚè¥G¢
ÚãG}¢¼ï §H¢ãè ÜUè Ï¢Ú„¢¼
¼vG±¢ ± ÐÚãï…G x¢¢Úè ÜU¢ ãéG„êH
ÜU¢}²¢Ï¢è ÜU¢ Ú¢S¼¢
ÝéSÚ¼ï §H¢ãè ÜU¢ }¢éS¼çãGÜUG
¥ÓÀï H¢ïx¢¢ïæ }¢ïæ à¢é}¢¢Ú ã¢ïÝï ±¢H¢
çÎH }¢ïæ ¶Géà¢è ΢ç¶GH ÜUÚÝï ÜU¢ „±¢Ï¢
§SH¢}¢è |¢¢§ü™¢Úï ÜU¢ Ï¢ïã¼ÚèÝ §ÁGã¢Ú
ÈUGÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈUG¢ ÜU¢ ç}¢S΢ÜUG
}¢¢H ТÜU ã¢ï …¢¼¢ ãñ
Ï¢éÚè ç„ÈUG¢¼ „ï ÀéÅÜU¢Ú¢
}¢¢H }¢ïæ Ï¢-Ú-ÜU¼
à¢Ú „ï çãGÈUG¢…G¼
çãGÈUG¢…G¼ï }¢¢H ÜU¢ „ϢϢ
ãG¢…¼ Ú±¢§ü
Îé¥G¢»æ ç}¢H¼è ãñæ
…GÜU¢¼ Ý ÎïÝï ÜUï 8 ÝévG„¢Ý¢¼
…GÜU¢¼ ÜUè ¼¢’ÚèÈUG
…GÜU¢¼ ÜU¢ï …GÜU¢¼ ÜUãÝï ÜUè ±…ã
…GÜU¢¼ ÜUè ¥vG„¢}¢
…GÜU¢¼ çÜU„ ÐÚ ÈUG…üG ãñ ?
¼zG„èHè ÈUGïãçÚS¼
à¢Ú¢§¼G ÜUè ¼zG„èH
çÝ„¢Ï¢ ÜU¢ }¢¢çHÜU
}¢¢çHÜUï çÝ„¢Ï¢ ã¢ïÝï „ï ÐãHï …GÜU¢¼ ÎïÝ¢
}¢¢Hï ãGÚ¢}¢ ÐÚ …GÜU¢¼
}¢¢Hï ãGÚ¢}¢ „ï Ý…¢¼ ÜU¢ ¼GÚèÜUG¢
}¢¢Hï Ý¢}¢è ÜU¢ }¢¼GHÏ¢
ãG¢…¼ï ¥çSHIJ¢ çÜU„ï ÜUã¼ï ãñæ ?
„¢H ÜUÏ¢ }¢éÜU}}¢H ã¢ïx¢¢ ?
ÜUG-}¢Úè }¢ãèÝ¢ïæ ÜU¢ »’ç¼Ï¢¢Ú ã¢ïx¢¢ ²¢ à¢}„è ÜU¢ ?
΢ñÚ¢Ýï „¢H çÝ„¢Ï¢ }¢ïæ ÜU}¢è ã¢ïÝ¢
΢ñÚ¢Ýï „¢H çÝ„¢Ï¢ }¢ïæ §…G¢ÈUG¢ ã¢ïÝ¢
΢ñÚ¢Ýï „¢H çÝ„¢Ï¢ ãH¢ÜU ã¢ïÝ¢
…G}¢¢Ý» ÜéUÈGíU ÜUè …GÜU¢¼
Ý¢ Ï¢¢çHx¢G ¥¢ñÚ Ð¢x¢H ÐÚ …GÜU¢¼
}¢ÁÝêÝ ÜUï „¢Hï …GÜU¢¼ ÜU¢ ¥¢x¢G¢…G
¥}±¢Hï …GÜU¢¼
„¢ïÝ¢ ™¢æÎè ÜU¢ çÝ„¢Ï¢
çÜU¼Ýè …GÜU¢¼ ÎïÝ¢ ã¢ïx¢è ?
çÝ„¢Ï¢ „ï …G¢§Î ÜU¢ ãéGv}¢
çÝ„¢Ï¢ ¥¢ñÚ ¶Gé}„ „ï …G¢§Î ÐÚ …GÜU¢¼
»ÜU ãè ç…‹„ ÜUï }¢éwG¼çHÈUG ¥}±¢H ¥¢ñÚ
…GÜU¢¼ ÜU¢ çãG„¢Ï¢
¥x¢Ú „¢ïÝï ÜU¢ çÝ„¢Ï¢ }¢éÜU}}¢H ã¢ï ¥¢ñÚ
™¢æÎè ÜU¢ Ý¢ }¢éÜU}}¢H
…GÜU¢¼ }¢ïæ „¢ïÝï ™¢æÎè ÜUè ÜUGè}¢¼ ÎïÝ¢
ÜUGè}¢¼ ÜUè ¼¢’ÚèÈUG
çÜU„ |¢¢± ÜU¢ »’ç¼Ï¢¢Ú ã¢ïx¢¢ ?
çÜU„ …x¢ã ÜUè ÜUGè}¢¼ Hè …¢»x¢è ?
ÜUGè}¢¼ çÜU„ çÎÝ ÜUè }¢¢ï’¼Ï¢Ú ãñ ?
A-9
1
1
2
3
5
5
5
5
6
6
6
7
7
8
8
9
9
9
10
11
12
12
12
13
19
19
19
20
20
20
20
21
21
22
22
23
23
24
24
25
25
26
26
26
27
27
27
28
28
30
31
31
31
31
31
©G‹±¢Ý ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢S¢ÈGUãG¢

12. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
„¢ïÝï ™¢æÎè ÜUè …GÜU¢¼ ÜU¢ çãG„¢Ï¢
¶¢ïÅ ÜU¢ ãéGv}¢
ÐãÝÝï ±¢Hï …Gï±Ú¢¼ ÜUè …GÜU¢¼
¥¢x¢ ÜUï ÜUæx¢Ý
„¢ïÝï ™¢æÎè ÜUï …Gï±Ú¢¼ ¥¢ñÚ Ï¢Ú¼Ý¢ïæ ÜUè …GÜU¢¼
„¢ïÝï ™¢æÎè ÜUï Ϣڼݢïæ ÜU¢ §çS¼’}¢¢H
…ãï…G ÜUè …GÜU¢¼
Ï¢è±è ÜUï …Gï±Ú ÜUè …GÜU¢¼
ࢢïãÚ ÜUï „}¢Û¢¢Ýï ÜUï Ï¢¢ ±é…êΠϢè±è …GÜU¢¼
Ý Îï ¼¢ï ?
ÚãìÝ Ú¶ï x¢» …Gï±Ú ÜUè …GÜU¢¼
¥x¢ÚࢢïãÚÝïÏ¢è±èÜU¢…ïG±ÚÚãìÝÚ¶±¢²¢ã¢ï¼¢ï?
…Gï±Ú ÜUè x¢é…G༢ „¢H¢ïæ ÜUè …GÜU¢¼ ¥Î¢
ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜUG¢
„¢ïÝï ÜU¢ Ý¢ …¢§…G §çS¼’}¢¢H ÜUÚÝï ±¢Hï ÐÚ …GÜU¢¼
ãèÚ¢ïæ ¥¢ñÚ }¢¢ïç¼²¢ïæ ÐÚ …GÜU¢¼
„¢ïÝï ²¢ ™¢æÎè ÜUè ÜUÉG¢§ü ÐÚ …GÜU¢¼
ãG…ÜUïçH²ï…}¥GÜUè…¢Ýï±¢HèÚÜGU}¢ÐÚ…GÜU¢¼
}¢¢Hï ç¼…¢Ú¼ ¥¢ñÚ ©„ ÜUè …GÜU¢¼
}¢¢Hï ç¼…¢Ú¼ çÜU„ï ÜUã¼ï ãñæ ?
ç±Ú¢„¼ }¢ïæ À¢ïÇG¢ ãé±¢ }¢¢Hï ç¼…¢Ú¼
}¢¢Hï ç¼…¢Ú¼ ÜU¢ çÝ„¢Ï¢
}¢¢Hï ç¼…¢Ú¼ ÜUè …GÜU¢¼
}¢¢Hï ç¼…¢Ú¼ ÜUï ÝzG¥G ÐÚ …GÜU¢¼
}¢¢Hï ç¼…¢Ú¼ ÜUè …GÜU¢¼ ÜU¢ çãG„¢Ï¢
ÜUGè}¢¼±vG¼ï¶GÚè΢ÚèÜUè²¢„¢H¼}¢¢}¢ã¢ïÝïÜUè?
ã¢ïH„ïH ÜUè …GÜU¢¼ ¥Î¢ ÜUÚÝï ÜU¢ ¼GÚèÜUG¢
©{¢Ú }¢ïæ çH²¢ ãé±¢ }¢¢H
ã¢ïH„ïH ÜUï çݶüG ÜU¢ »’ç¼Ï¢¢Ú ã¢ïx¢¢ ²¢ ÚèÅïH ÜU¢
çãG„¢Ï¢ ÜU¢ ¼GÚèÜUG¢
v²¢ ãÚ „¢H …GÜU¢¼ ÎïÝ¢ ã¢ïx¢è ?
¶GÚèÎÝï ÜUï Ï¢¢’Î çÝIJ¼ Ï¢ÎH …¢Ý¢
ÎéÜU¢Ý ÜUè …GÜU¢¼
»Ç±¢‹„ ÐÚ …GÜU¢¼
{¢ïÏ¢è ÜUï „¢Ï¢éÝ ¥¢ñÚ Úæx¢„¢…G ÜUï Úæx¢ ÐÚ …GÜU¢¼
¶éGàÏ¢ê Ï¢ï™Ýï ±¢Hï ÜUè à¢èçࢲ¢ïæ ÐÚ …GÜU¢¼
Ý¢ÝÏ¢¢§ü ÐÚ …GÜU¢¼
çÜU¼¢Ï¢¢ïæ ÐÚ …GÜU¢¼
çÜUÚ¢» ÐÚ çβï x¢» }¢ÜU¢Ý ÐÚ …GÜU¢¼
çÜUÚ¢»ÐÚ™HÝï±¢Hèx¢¢çÇG²¢ï楢ñÚÏ¢„¢ïæÐÚ…GÜU¢¼
Í¢ÚïHê „¢}¢¢Ý ÐÚ …GÜU¢¼
„…¢±Å ÜUè ¥à²¢ ÐÚ …GÜU¢¼
Ï¢ñ¥G¢Ý¢ }¢ïæ Îè x¢§ü ÚÜUG}¢ ÐÚ …GÜU¢¼
¶GÚèÎè x¢§ü ™è…G ÐÚ ÜUGÏ…Gï „ï ÐãHï …GÜU¢¼
ÜUÚ‹„è Ý¢ïÅ ÜUè …GÜU¢¼
Ý¢ïÅ ÜU¢ çÝ„¢Ï¢
Ý¢ïÅ ÜUè …GÜU¢¼ ÜU¢ çãG„¢Ï¢
ÜUÚ‹„è Ý¢ïÅ¢ïæ ÜUè …GÜU¢¼ ÜU¢ …Îì±H
Ï¢ïçŲ¢ïæ ÜUè ࢢÎè ÜUï çH²ï …}¥G ÜUè x¢§ü
ÚÜUG}¢ ÐÚ …GÜU¢¼
¥}¢¢Ý¼ }¢ïæ Îè x¢§ü ÚÜUG}¢ ÐÚ …GÜU¢¼
§‹à²¢ïÚ‹„ ÜUè ÚÜGU}¢ ÐÚ …GÜU¢¼
ãG… ÜUï çH²ï …}¥G ÜUÚ±¢§ü x¢§ü ÚÜGU}¢ ÐÚ …GÜU¢¼
Ðí¢õç±Ç‹Å ÈGU‹Ç ÐÚ …GÜU¢¼
}¢éH¢ç…G}¢èÝ ÜU¢ï ç}¢HÝï ±¢Hï Ï¢¢ïÝ„ ÐÚ …GÜU¢¼
Ï¢ñæÜU }¢ïæ …}¥G ÜUÚ±¢§ü ÚÜUG}¢ ÐÚ …GÜU¢¼
Ï¢è„è (ÜU}¢èÅè) ÜUè ÚÜUG}¢ ÐÚ …GÜU¢¼
çãG„¢Ï¢ ÜU¢ ¼GÚèÜUG¢
ÜUG…üG ¥¢ñÚ …GÜU¢¼
}¢Îì²êÝ ÐÚ …GÜU¢¼ ?
¥x¢Ú ¶éGÎ }¢Îì²êÝ Ý ã¢ï }¢x¢Ú }¢Îì²êÝ ÜU¢
…G¢ç}¢Ý ã¢ï ¼¢ï ?
v²¢ ãÚ ¼GÚãG ÜU¢ ÜUG…üG ±é…êÏ¢ï …GÜU¢¼
}¢ïæ LÜU¢±Å Ï¢Ýïx¢¢ ?
A-10
32
33
34
34
34
35
35
36
36
36
37
37
38
38
38
38
39
39
39
39
40
40
40
40
40
41
41
41
42
42
42
43
43
43
44
44
44
44
45
45
45
45
46
46
46
47
47
47
47
48
48
49
49
50
50
51
51
52
52
©G‹±¢Ý ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢S¢ÈGUãG¢

13. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
„¢H x¢é…GÚÝï ÜUï Ï¢¢’Î }¢vGM…G ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï ?
}¢ãìÚ ¥¢ñÚ …GÜU¢¼
¥G¢ñÚ¼ ÐÚ ©„ ÜUï }¢ãìÚ ÜUè …GÜU¢¼
}¢vGM…G ࢢïãÚ ÜUè …G¢ñ…¢ ÐÚ …GÜU¢¼
ÎñÝ (ÜUG…üG) ÜU¢ ãGév}¢
ÜUG…üG ÜUè ±¢Ð„è ÜUè ©}}¢èÎ Ý ã¢ï ¼¢ï ?
…GÜU¢¼ ±¢ç…Ï¢ ã¢ïÝï ÜUï Ï¢¢’Î }¢¢H }¢ïæ
ÜU}¢è ÜU¢ ãéGv}¢
}¢„¢çÚÈUGï …GÜU¢¼
…GÜU¢¼ çÜU„ï Îè …¢» ?
}¢éS¼çãGÜUGï …GÜU¢¼ ÜU¢ï ÜUñ„ï Ð㙢Ýïæ ?
…GÜU¢¼ HïÝï ±¢H¢ }¢éS¼çãGÜUGï …GÜU¢¼ Ý ãé±¢ ¼¢ï ?
v²¢ }¢Î¢çÚ„ ÜUï „ÈUGèÚ |¢è ¥G¢ç}¢H ãñæ ?
çÜUÝ ÜU¢ï …GÜU¢¼ Ýãèæ Îï „ÜU¼ï ?
çÜUÝ çÚà¼ï΢ڢïæ ÜU¢ï …GÜU¢¼ Îï „ÜU¼ï ãñæ ?
çÜUÝ x¢éGH¢}¢¢ïæ ÜU¢ï …GÜU¢¼ Ýãèæ Îï „ÜU¼ï ?
çÜUÝ x¢éGH¢}¢¢ïæ ÜU¢ï …GÜU¢¼ Îï „ÜU¼ï ãñæ ?
}¢é¼GËHÜUG¢ Ï¢è±è ÜU¢ï …GÜU¢¼ ÎïÝ¢
x¢GÝè ÜUè Ï¢è±è ²¢ Ï¢¢Ð ÜU¢ï …GÜU¢¼ ÎïÝ¢
x¢GÝè }¢¢æ ÜUï Ý¢ Ï¢¢çHx¢G Ï¢Ó™ï
ç…„ ¥G¢ñÚ¼ ÜU¢ }¢ãìÚ ¥|¢è ࢢïãÚ ÐÚ Ï¢¢ÜUGè ã¢ï
ÜU¢çÈUGÚ ÜU¢ï …GÜU¢¼ ÎïÝ¢
ϢΠ}¢…GãÏ¢ ÜU¢ï …GÜU¢¼ ÎïÝ¢
¼G¢çHÏ¢ï §GË}¢ ÜU¢ï …GÜU¢¼ ÎïÝ¢
§}¢¢}¢ï }¢çS…Î ÜU¢ï …GÜU¢¼ ÎïÝ¢
…GÜU¢¼ ÜUè ÚÜUG}¢ „ï §}¢¢}¢ï }¢çS…Î ÜU¢ï
¼Ý-wG±¢ã ÎïÝ¢
}¢¢æ ã¢çà¢}¢è ã¢ï ¥¢ñÚ Ï¢¢Ð x¢GñÚï ã¢çà¢}¢è ¼¢ï ?
„¢Î¢¼ï çÜUÚ¢}¢ ÜU¢ï …GÜU¢¼ Ý ÎïÝï ÜUè ±…ã
Ï¢Ýê ã¢çà¢}¢ ÜU¢ñÝ ãñæ ?
Ï¢Ýê ã¢çà¢}¢ ÜU¢ï …GÜU¢¼ Ý ÎïÝï ÜUè çãGv}¢¼
„¢Î¢¼ ÜUè §}΢ΠÜUè „êÚ¼
x¢Î¢-x¢Ú¢ïæ ÜU¢ï …GÜU¢¼ ÎïÝ¢
x¢Î¢-x¢Ú¢ïæ ÜUè ¼èÝ çÜUGS}¢ïæ
}¢Îí„¢ ²¢ …¢ç}¢¥G¢ }¢ïæ …GÜU¢¼ ÎïÝ¢
…GÜU¢¼ ÜUï Ï¢¢Úï }¢ïæ Ï¢¼¢ Îèç…²ï
»ÜU ãè à¢wG„ ÜU¢ï „¢Úè …GÜU¢¼ Îï ÎïÝ¢
»ÜU à¢wG„ ÜU¢ï çÜU¼Ýè …GÜU¢¼ ÎïÝ¢ }¢éS¼ãGÏ¢ ãñ
çÜU„ ÜU¢ï …GÜU¢¼ ÎïÝ¢ ¥zG…GH ãñ ?
„çIJΠçÜU„ï …GÜU¢¼ Îï ?
v²¢ Ï¢ãé¼ „¢Úè çÜU¼¢Ï¢¢ïæ ÜU¢ }¢¢çHÜU …GÜU¢¼
Hï „ÜU¼¢ ãñ ?
x¢GÝè ÜU¢ …GÜU¢¼ HïÝ¢
ç…„ ÜUï Т„ À ¼¢ïHï „¢ïÝ¢ ã¢ï !
ãG¢…¼ï ¥çSHIJ¢ „ï …G¢§Î „¢}¢¢Ý ã¢ï ¼¢ï ?
ç…„ ÜUï Т„ Ï¢ãé¼ „¢ …ãï…G ã¢ï !
ç…„ ÜUï Т„ }¢¢ï¼è …±¢çãÚ ã¢ïæ !
ç…„ ÜUï Т„ „<β¢ïæ ÜUï Ï¢ïࢠÜUGè}¢¼
ÜUÐÇGï ã¢ïæ !
ç…„ ÜUï Т„ Ï¢ãé¼ Ï¢ÇG¢ }¢ÜU¢Ý ã¢ï !
ç…„ ÜUï }¢ÜU¢Ý }¢ïæ Ï¢¢x¢G ã¢ï !
v²¢ }¢¢HÎ¢Ú ÜUï çH²ï „-ÎÜUG¢ HïÝ¢
…¢§…G ãñ ?
x¢ñGÚï }¢éS¼çãGÜUG Ýï …GÜU¢¼ Hï Hè ¼¢ï ?
…GÜU¢¼ ÜUè ¥Î¢»x¢è
…GÜU¢¼ ÜUè ¥Î¢»x¢è ÜUè à¢Ú¢§¼G
…GÜU¢¼ Îï¼ï ±vG¼ çÝIJ¼ ÜUÚÝ¢ |¢êH
x¢²¢ ¼¢ï ?
…GÜU¢¼ ÜUï ¥ËÈUG¢…G
…GÜU¢¼ ÜUè ¥Î¢»x¢è }¢ïæ ¼¢¶GèÚ ÜUÚÝ¢
…GÜU¢¼ ²ÜU }¢é༠Îïæ ²¢ ƒ¢ïÇGè ƒ¢ïÇGè ?
…GÜU¢¼ ²ÜU }¢é༠Îèç…²ï
çÝIJ¼ }¢ïæ ÈUGÜUüG ¥¢ …¢¼¢
v²¢ …GÜU¢¼ ¥Hx¢ ÜUÚ HïÝ¢ ÜU¢ÈUGè ãñ ?
A-11
52
53
53
53
54
55
55
57
57
60
60
60
61
61
61
62
62
62
63
63
63
63
63
64
64
64
65
65
65
66
66
66
67
68
68
68
69
69
69
70
71
71
71
72
72
72
73
73
73
74
74
74
74
75
75
75
76
76
©G‹±¢Ý ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢S¢ÈGUãG¢

14. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
Ú-}¢…G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU }¢ïæ …GÜU¢¼ ÎïÝ¢
»’H¢çݲ¢ ²¢ Тïà¢è΢ ?
…GÜU¢¼ Îï ÜUÚ »ãG„¢Ý …¼¢Ý¢
„¢H |¢Ú ¶GñÚ¢¼ ÜUÚÝï ÜUï Ï¢¢’Î …GÜU¢¼
ÜUè çÝIJ¼ ÜUÚÝ¢
…GÜU¢¼ ÎïÝï „ï ÐãHï ÈUG¢ñ¼ ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï ?
…GÜU¢¼ HïÝï ±¢Hï ÜU¢ï §„ ÜU¢ §GË}¢ ã¢ïÝ¢
ç}¢vG΢Úï …GÜU¢¼ ÜU¢ }¢¢’Hê}¢ ã¢ïÝ¢
ÜUG…üG ÜUã ÜUÚ …GÜU¢¼ ÎïÝï ±¢H¢
À¢ïÅï Ï¢Ó™ï ÜU¢ï …GÜU¢¼ ÎïÝ¢
…GÜU¢¼ ÜUè çÝIJ¼ „ï }¢ÜU¢Ý ÜU¢
çÜUÚ¢²¢ }¢é¥G¢ÈUG ÜUÚÝ¢
ÜUG…üG }¢é¥G¢ÈUG ÜUÚ çβ¢ ¼¢ï ?
}¢é¥G¢ÈUG ÜU΢ü ÜUG…üG ÜU¢ ࢢç}¢Hï …GÜU¢¼ ã¢ïÝ¢
…GÜU¢¼ ÜUï ¼G¢ñÚ ÐÚ çÜU„è ÜU¢ ÜUG…üG ¥Î¢ ÜUÚÝ¢
²¼è}¢¢ïæ ÜU¢ï ÜUÐÇGï Ϣݱ¢ ÜUÚ ÎïÝïï ÜU¢ ãéGv}¢
…GÜU¢¼ ÜUè ÚÜUG}¢ „ï çÜU¼¢Ï¢ïæ ¶GÚèÎÝ¢
}¢¢Hï…GÜU¢¼„ïÎèÝèÜéU¼éÏ¢Àб¢ÜUÚ¼vG„è}¢ÜUÚÝ¢ÜUñ„¢?
ç}¢Æ¢§ü ÜUï çÇÏÏ¢ï }¢ïæ …GÜU¢¼ ÜUè ÚÜUG}¢ ڶݢ
…GÜU¢¼ ÜUè ÚÜUG}¢ ±¢Ð„ HïÝï ÜU¢ Ý¢ …¢§…G ãGèH¢
±ÜUèH ÜUè ÈUGè„ ¥Î¢ ÜUÚÝ¢
¼¢ïãGÈUGï ÜUè „êÚ¼ }¢ïæ …GÜU¢¼ ÎïÝ¢
…GÜU¢¼ ÜUè ÚÜUG}¢ „ï ¥Ý¢… ¶GÚèÎ ÜUÚ ÎïÝ¢
ÜU}¢ ÜUGè}¢¼ }¢ïæ ¥Ý¢… Ï¢ï™ ÜUÚ …GÜU¢¼ ÜUè çÝIJ¼ ÜUÚÝ¢ ÜUñ„¢ ?
…GÜU¢¼ ÎïÝï }¢ïæ à¢ÜU ã¢ï ¼¢ï ?
H¢ §GË}¢è }¢ïæ ÜU}¢ …GÜU¢¼ ÎïÝ¢
…GÜU¢¼ ¥Î¢ ÜUÚÝï ÜUï çH²ï ±ÜUèH Ϣݢݢ
±ÜUèH ÜU¢ï …GÜU¢¼ ÜU¢ §GË}¢ ã¢ïÝ¢
v²¢ ±ÜUèH |¢è …GÜU¢¼ ÜUè çÝIJ¼ ÜUÚï ?
ÝzGHè „-ÎÜUG¢ ÜUï çH²ï ±ÜUèH ϢݢÝï
ÜUï Ï¢¢’Î …GÜU¢¼ ÜUè çÝIJ¼ ÜUÚÝ¢
}¢éwG¼çHÈUG H¢ïx¢¢ïæ ÜUè …GÜU¢¼ ç}¢H¢Ý¢
±ÜUèH ÜU¢ çÜU„è ÜU¢ï ±ÜUèH Ϣݢݢ
v²¢ ±ÜUèH çÜU„è ÜU¢ï |¢è …GÜU¢¼ Îï „ÜU¼¢ ãñ ?
v²¢ ±ÜUèH ¶GéÎ …GÜU¢¼ Ú¶ „ÜU¼¢ ãñ ?
…GÜU¢¼ Ðïà¢x¢è ¥Î¢ ÜUÚÝ¢
Ðïà¢x¢è çãG„¢Ï¢ ÜU¢ ¼GÚèÜUG¢
Ðïà¢x¢è …GÜU¢¼ ç…G²¢Î¢ Îï Îè ¼¢ï v²¢ ÜUÚï ?
ç…„ï Ðïà¢x¢è …GÜU¢¼ Îè ƒè Ï¢¢’Î }¢ïæ
±¢ïã }¢¢HÎ¢Ú ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï ?
§çwG¼¼¢}¢ï „¢H ÐÚ çÝ„¢Ï¢ Ï¢¢ÜUGè Ý Ú㢠¼¢ï ?
…GÜU¢¼ ÎïÝï ±¢Hï ÜUï }¢¢H „ï …GÜU¢¼ ÜUè ¥Î¢»x¢è
çÏ¢H¢ §…¢…G¼ çÜU„è ÜUï }¢¢H „ï ©„
ÜUè …GÜU¢¼ ÎïÝ¢
…GÜU¢¼ çβï çÏ¢x¢GñÚ §ç‹¼ÜUG¢H ÜUÚ …¢Ýï
±¢Hï ÜU¢ ãéGv}¢
}¢à¢M¼G ¼G¢ñÚ ÐÚ …GÜU¢¼ ÎïÝ¢
…GÜU¢¼ ÜUè ÚÜUG}¢ ç¼…¢Ú¼ }¢ïæ Hx¢¢Ý¢
}¢¢Hï …GÜU¢¼ „ï ±vGÈUG
…GÜU¢¼ à¢ãìÚ „ï Ï¢¢ãÚ Hï …¢Ý¢
Ï¢ñæÜU „ï …GÜU¢¼ ÜUè ÜUÅ¢ñ¼è
ãGèH» à¢Ú-§üG
ÜU¢Ý ÀïÎÝï ÜU¢ Ú±¢… ÜUÏ¢ „ï ãé±¢ ?
x¢¢² ÜUï x¢¢ï༠ÜU¢ ¼¢ïãGÈUG¢
…GÜU¢¼ ÜU¢ à¢Ú-§üG ãGèH¢
ãGèH» à¢Ú-§üG ÜU¢ ¼GÚèÜUG¢
100 ¥ÈUGڢΠÜU¢ï Ï¢Ú¢Ï¢Ú Ï¢Ú¢Ï¢Ú „±¢Ï¢ ç}¢Hï
Ú¶ }¢¼ HïÝ¢
¥x¢Ú à¢Ú-§üG ÈUGÜUGèÚ …GÜU¢¼ Hï ÜUÚ ±¢Ð„ Ý Îï ¼¢ï ?
|¢Ú¢ï„ï ÜU¢ ¥¢Î}¢è Ý ç}¢H „ÜUï ¼¢ï ?
ÈUGÜUGèÚ ÜU¢ï …GÜU¢¼ ÜUè ÚÜUG}¢ |¢H¢§ü ÜUï ÜU¢}¢¢ïæ
}¢ïæ ¶G™ü ÜUÚÝï ÜU¢ }¢à±Ú¢ ÎïÝ¢
ãGèH» à¢Ú-§üG çÜU²ï çÏ¢x¢GñÚ …GÜU¢¼ }¢Îí„ï
}¢ïæ ¶G™ü ÜUÚ Îè ¼¢ï v²¢ ÜUÚï ?
A-12
76
77
77
77
78
78
78
78
79
79
80
80
80
80
80
81
81
81
81
82
82
82
83
83
83
83
84
84
84
84
85
85
85
86
86
86
86
87
87
87
87
88
88
88
89
89
90
91
91
92
92
93
94
94
94
95
©G‹±¢Ý ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢S¢ÈGUãG¢

15. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
}¢¢æ Ï¢¢Ð ÜU¢ï …GÜU¢¼ ÎïÝï ÜUï çH²ï ãGèH» à¢Ú-§üG ÜUÚÝ¢
…GÜU¢¼ ÜUè …x¢ã ÝzGHè „-ÎÜUG¢ ÜUÚÝ¢
ãG…GÚ¼ï „çIJÎéÝ¢ ¥Ï¢ê Ï¢RU
ÜUè ±ç„IJ¼
x¢G¢ñ„ï ¥¢’…G}¢ ÜUè ¼}Ï¢èã
™¢Ú ÈUGÚ¢§…G }¢ïæ „ï ¼èÝ ÐÚ ¥G}¢H ÜUÚÝ¢
Ý}¢¢…G ÜUGÏ¢êH Ýãèæ
…¢ï „-ÎÜUG¢ ± ¶GñÚ¢¼ ÜUÚ ™éÜU¢ ©„ ÜU¢ ãéGv}¢
à¢ñ¼G¢Ý ÜUï ±¢Ú ÜU¢ï Ð㙢çݲï
…GÜU¢¼ ÜU¢ çãG„¢Ï¢ ÜUñ„ï Hx¢¢» ?
ÜGéU„êÚ ¥ÐÝ¢ ãñ
Ï¢Ú„¢ïæ ÜUè …GÜU¢¼ ÜUè ¥Î¢»x¢è ÜU¢ »ÜU ãGèH¢
¶éGà¢çÎHè „ï …GÜU¢¼ Îèç…²ï
…¢Ý±Ú¢ïæ ÜUè …GÜU¢¼
…¢Ý±Ú¢ïæ ÜUè …GÜU¢¼ ÜUÏ¢ ÈUG…üG ã¢ïx¢è ?
ç¼…¢Ú¼ ÜUï çH²ï …¢Ý±Ú ¶GÚèÎ ÜUÚ ™Ú¢Ý¢
à¢éM¥G ÜUÚ çβ¢ ¼¢ï
±vGÈUG ÜUï …¢Ý±Ú¢ïæ ÜUè …GÜU¢¼
çÜU¼Ýè çÜUGS}¢ ÜUï …¢Ý±Ú¢ïæ }¢ïæ …GÜU¢¼ ±¢ç…Ï¢ ãñ ?
ªæÅ ÜUè …GÜU¢¼
}¢¢Î¢ ªæÅÝè ÜUè …x¢ã ÝÚ ªæÅ ÎïÝ¢ ÜUñ„¢ ?
ªæÅ¢ïæ ÜUè …GÜU¢¼ }¢ïæ }¢ÁGÜêUÚ¢ …¢Ý±Ú¢ïæ
ÜUè …x¢ã ©Ý ÜUè ÜUGè}¢¼ ÎïÝ¢
x¢¢² ÜUè …GÜU¢¼
Ï¢ÜUçÚ²¢ïæ ÜUè …GÜU¢¼
…¢Ý±Ú¢ïæ ÜUè …GÜU¢¼ ÜUï Îèx¢Ú }¢„¢§H
çÜU¼Ýè ©G}¢í ÜUï …¢Ý±Ú¢ïæ ÜUè …GÜU¢¼ ±¢ç…Ï¢ ãñ ?
¥x¢Ú ÜU¢ï§ü |¢è çÝ„¢Ï¢ ÜU¢ï Ý Ðãé晼¢ ã¢ï ¼¢ï ?
Í¢¢ïÇGï x¢{ï ¥¢ñÚ ¶GÓ™Ú ÜUè …GÜU¢¼
„-Î-ÜUG» çÈUG~¢G
„-Î-ÜUG» çÈUG~¢GG ÜUè ÈUG…GèH¼ ÜUè 4 çÚ±¢²¢¼
„-Î-ÜUG» çÈUG~¢G ÜUÏ¢ }¢àM¥G ãé±¢ ?
„-Î-ÜUG» çÈUG~¢GG ÜUè ¥Î¢»x¢è ÜUè çãGv}¢¼
„-Î-ÜUG» çÈUG~¢G ÜU¢ à¢Ú-§üG ãéGv}¢
„-Î-ÜUG» çÈUG~¢G çÜU„ ÐÚ ±¢ç…Ï¢ ãñ ?
±é…êÏ¢ ÜU¢ ±vG¼
…GÜU¢¼ ¥¢ñÚ „-Î-ÜUG» çÈUG~¢G }¢ïæ ÈUGÜUüG
çÈUG~¢G¢ ÜUè ¥Î¢»x¢è ÜUè à¢Ú¢§¼G
Ý¢ Ï¢¢çHx¢G ÐÚ „-Î-ÜUG» çÈUG~¢G
}¢¢æ ÜUï ÐïÅ }¢ïæ }¢¢ñ…êΠϢәï ÜU¢ çÈUG~¢G¢
À¢ïÅï |¢¢§ü ÜU¢ çÈUG~¢G¢
¥x¢Ú çÜU„è ÜU¢ çÈUG~¢G¢ Ý çβ¢ x¢²¢ ã¢ï ¼¢ï ?
Ï¢¢Ð Ýï ¥x¢Ú Ú¢ï…Gï Ý Ú¶ï ã¢ïæ
}¢¢æ ÐÚ Ï¢Ó™¢ïæ ÜU¢ çÈUG~¢G¢ ±¢ç…Ï¢ Ýãèæ
²¼è}¢ Ï¢Ó™¢ïæ ÜU¢ çÈUG~¢G¢
x¢GÚèÏ¢ Ï¢¢Ð ÜUï Ï¢Ó™¢ïæ ÜU¢ çÈUG~¢G¢
„-Î-ÜUG» çÈUG~¢G ÜUï çH²ï Ú¢ï…G¢ ࢼüG Ýãèæ
Ý¢ Ï¢¢çHx¢G }¢‹ÜêUãG¢ HÇGÜUè ÜU¢ çÈUG~¢G¢
çÜU„ ÐÚ ?
Ï¢Ó™ï ТçÜUS¼¢Ý }¢ïæ ¥¢ñÚ Ï¢¢Ð }¢éËÜU
„ï Ï¢¢ãÚ ã¢ï ¼¢ï
à¢Ï¢ï §üGΠϢә¢ Ðñ΢ ãé±¢ ¼¢ï...?
à¢Ï¢ï §üGÎ }¢é„Ë}¢¢Ý ã¢ïÝï ±¢Hï ÜU¢ çÈUG~¢G¢
}¢¢H …G¢»¥G ã¢ï …¢» ¼¢ï....?
ÈUG¢ñ¼à¢é΢ à¢wG„ ÜU¢ çÈUG~¢G¢
}¢ïã}¢¢Ý¢ïæ ÜU¢ çÈUG~¢G¢
ࢢÎèà¢é΢ Ï¢ïÅè ÜU¢ çÈUG~¢G¢
çÏ¢H¢ §…¢…G¼ çÈUG~¢G¢ ¥Î¢ ÜUÚÝ¢
„-Î-ÜUG» çÈUG~¢G çÜUÝ ™è…G¢ïæ „ï ¥Î¢ ã¢ï¼¢ ãñ
„-Î-ÜUG» çÈUG~¢G ÜUè ç}¢vG΢Ú
„-Î-ÜUG» çÈUG~¢G ÜUè ç}¢vG΢Ú
¥¢„¢Ý HzG…G¢ïæ }¢ïæ
„-Î-ÜUG» çÈUG~¢G ÜUè ¥Î¢»x¢è ÜU¢ ±vG¼
„-Î-ÜUG» çÈUG~¢G Ú-}¢…G¢Ý }¢ïæ ¥Î¢ ÜUÚ çβ¢ ¼¢ï ?
A-13
95
95
96
97
98
99
99
100
101
102
102
103
104
104
104
105
105
105
108
108
108
109
110
110
110
110
111
111
112
113
113
113
114
114
115
115
115
115
116
116
116
116
116
117
117
117
118
118
118
118
119
119
119
119
120
120
120
121
©G‹±¢Ý ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢S¢ÈGUãG¢

16. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
Ú-}¢…G¢Ý „ï |¢è ÐãHï „-Î-ÜUG»
çÈUG~¢G ¥Î¢ ÜUÚÝ¢
Ðïà¢x¢è çÈUG~¢G¢ Îï¼ï ±vG¼ „¢çãGÏ¢ï çÝ„¢Ï¢ ã¢ïÝ¢
¥x¢Ú §üGÎ ÜUï Ï¢¢’Î „-Î-ÜUG» çÈUG~¢G
çβ¢ ¼¢ï ?
v²¢ ÎïÝ¢ ¥zG…GH ãñ ?
çÈUG~¢G¢ çÜU„ ÜU¢ï çβ¢ …¢» ?
çÜU„ï „-Î-ÜUG» çÈUG~¢G Ýãèæ Îï „ÜU¼ï ?
»ÜU à¢wG„ ÜU¢ çÈUG~¢G¢ »ÜU ãè ç}¢SÜUèÝ
ÜU¢ï ÎïÝ¢
©GàÚ ÜU¢ Ï¢²¢Ý
©GàÚ ÜUï ÈUG…G¢§H
©GàÚ ¥Î¢ Ý ÜUÚÝï ÜU¢ ±Ï¢¢H
çÜU„ Ðñ΢±¢Ú ÐÚ ©GàÚ ±¢ç…Ï¢ ãñ ?
à¢ãìÎ ÜUè Ðñ΢±¢Ú ÐÚ ©GàÚ
çÜU„ Ðñ΢±¢Ú ÐÚ ©GàÚ ±¢ç…Ï¢ Ýãèæ
©GàÚ ±¢ç…Ï¢ ã¢ïÝï ÜUï çH²ï ÜU}¢ ¥…G
ÜU}¢ ç}¢vG΢Ú
Тx¢H ¥¢ñÚ Ý¢ Ï¢¢çHx¢G ÐÚ ©GàÚ
ÜUG…üGÎ¢Ú ÐÚ ©GàÚ
à¢Ú-§üG ÈUGÜUGèÚ ÐÚ ©GàÚ
©GàÚ ÜUï çH²ï „¢H x¢é…GÚÝ¢ ࢼüG ãñ
²¢ Ýãèæ ?
}¢éwG¼çHÈUG …G}¢èÝ¢ïæ ÜU¢ ©GàÚ
ÆïÜUï ÜUè …G}¢èÝ¢ïæ ÜU¢ ©GàÚ
¥x¢Ú ¶éGÎ ÈUGSH Ý Ï¢¢ï§ü ¼¢ï ©GàÚ çÜU„ ÐÚ ãñ ?
}¢éà¼çÚÜU¢ …G}¢èÝ ÜU¢ ©GàÚ
Í¢ÚïHê Ðñ΢±¢Ú ÐÚ ©GàÚ
©GàÚ ÜUè ¥Î¢»x¢è „ï ÐãHï ¥wGÚ¢…¢¼
¥Hx¢ ÜUÚÝ¢
©GàÚ ÜUè ¥Î¢»x¢è
©GàÚ Ðïà¢x¢è ¥Î¢ ÜUÚÝ¢
ÈUH …G¢çãÚ ã¢ïÝï ¥¢ñÚ ¶ï¼è ¼Ä²¢Ú ã¢ïÝï
„ï }¢éÚ¢Î
Ðñ΢±¢Ú Ï¢ï™ Îè ¼¢ï ©GàÚ çÜU„ ÐÚ ãñ ?
©GàÚ ÜUè ¥Î¢»x¢è }¢ïæ ¼¢¶GèÚ
©GàÚ ¥Î¢ ÜUÚÝï „ï ÐãHï Ðñ΢±¢Ú ÜU¢ §çS¼’}¢¢H
©GàÚ ÎïÝï „ï ÐãHï ÈUG¢ñ¼ ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï ?
©GàÚ }¢ïæ ÚÜUG}¢ ÎïÝ¢
¥x¢Ú ¼G±èH ¥G„ïü „ï ©GàÚ ¥Î¢ Ý çÜU²¢
ã¢ï ¼¢ï ?
¥x¢Ú ÈUGSH ãè ÜU¢à¼ Ý ÜUè ¼¢ï ?
ÈUGSH …G¢»¥G ã¢ïÝï ÜUè „êÚ¼ }¢ïæ ©GàÚ
©GàÚ çÜU„ ÜU¢ï çβ¢ …¢»
¶GÚèÈUG ÜUè ÈUGSHïæ, „çÏ…G²¢æ ¥¢ñÚ ÈUH
ÚÏ¢è¥G ÜUè ÈUGSHïæ, „çÏ…G²¢æ ¥¢ñÚ ÈUH
„é±¢H ÜUÚÝï ÜU¢ ±Ï¢¢H
„é±¢H ÜUÚÝï ÜUè }¢…G}}¢¼ ÜUï Ï¢¢Úï }¢ïæ
}¢-ÎÝè ¥¢ÜUG¢ ÜUï 6 ÈUGÚ¢}¢èÝ
}¢-ÎÝè §ç˼…¢
΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜUè Û¢çËÜU²¢æ
}¢¥¢ç¶G…G¢ï }¢Ú¢…ï¥G
»ÜU ™éÐ „¢ï „é¶
A-14
121
121
121
121
122
122
122
123
123
125
126
128
128
129
129
130
130
131
131
132
132
133
133
133
134
134
135
135
135
136
136
137
137
137
137
138
138
139
140
140
142
143
149
©G‹±¢Ý ©G‹±¢Ý S¢ÈGUãG¢S¢ÈGUãG¢

17. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
ÎéMÎï ТÜU ÜUè ÈUG…GèH¼
„ÚÜU¢Úï }¢ÎèÝ¢, Ú¢ãG¼ï ÜUGËÏ¢¢ï „èÝ¢, ÈUGñ…G x¢‹…èÝ¢, „¢çãGÏ¢ï }¢é¥Gœ¢GÚ
ЄèÝ¢ Ýï §à¢¢üÎ ÈUGÚ}¢¢²¢ : “¥ËH¢ã ÜUè
¶G¢ç¼GÚ ¥¢Ð„ }¢ïæ }¢ãGÏÏ¢¼ Ú¶Ýï ±¢Hï …Ï¢ Ï¢¢ã}¢ ç}¢Hïæ ¥¢ñÚ }¢é„¢-ÈUGãG¢
ÜUÚïæ ¥¢ñÚ ÝÏ¢è ( ) ÐÚ ÎéMÎï ТÜU |¢ï…ïæ ¼¢ï ©Ý ÜUï
…é΢ ã¢ïÝï „ï ÐãHï ΢ïÝ¢ïæ ÜUï ¥x¢Hï çÐÀHï x¢éÝ¢ã Ï¢wGࢠçÎ²ï …¢¼ï ãñæ J”
§SH¢}¢ ÜU¢ Ϣ鋲¢Îè LvÝ
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! …GÜU¢¼ §SH¢}¢ ÜU¢ Ϣ鋲¢Îè LvÝ
ãñ J ¥ËH¢ã ÜUï }¢ãGÏ¢êÏ¢, ΢ݢ» x¢éG²êÏ¢, }¢éÝÁG…GãéÝ ¥GçÝH ©G²êÏ¢
ÜU¢ ÈUGÚ}¢¢Ýï ¥G-…G}¢¼ çÝà¢¢Ý ãñ : “§SH¢}¢ ÜUè
Ϣ鋲¢Î Ð¢æ™ Ï¢¢¼¢ïæ ÐÚ ãñ, §„ Ï¢¢¼ ÜUè x¢±¢ãè ÎïÝ¢ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÜUï 焱¢ ÜU¢ï§ü }¢¢’Ï¢êÎ Ýãèæ ¥¢ñÚ }¢éãG}}¢Î ( ) ©„ ÜUï
Ú„êH ãñæ, Ý}¢¢…G ÜUG¢§}¢ ÜUÚÝ¢, …GÜU¢¼ ¥Î¢ ÜUÚÝ¢, ãG… ÜUÚÝ¢ ¥¢ñÚ
Ú-}¢…G¢Ý ÜUï Ú¢ï…Gï ڶݢ J”
…GÜU¢¼ ÜUè ¥ãç}}¢Ä²¼ ÜU¢ ¥‹Î¢…G¢ §„ Ï¢¢¼ „ï Hx¢¢²¢ …¢
„ÜU¼¢ ãñ J ÜGéUÚ¥¢Ýï }¢…èÎ ÈGéUÚÜUG¢Ýï ãG}¢èÎ }¢ïæ Ý}¢¢…G ¥¢ñÚ …GÜU¢¼ ÜU¢ »ÜU „¢ƒ
1

18. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
32 }¢Ú¼Ï¢¢ ç…GRU ¥¢²¢ ãñ J §GH¢±¢
¥…Gèæ …GÜU¢¼ ÎïÝï ±¢H¢ ¶éGࢠ݄èÏ¢ Î鋲±è ± ©wGÚ±è „¥G¢Î¼¢ïæ ÜU¢ï ¥ÐÝï
΢}¢Ý }¢ïæ „}¢ïÅ Hï¼¢ ãñ J (ç…Ý ÜU¢ ç…GRU ¥x¢Hï „ÈUGãG¢¼ }¢ïæ ¥¢ Ú㢠ãñ J)
…GÜU¢¼ ÈUG…üG ãñ
…GÜU¢¼ ÜUè ÈUG<…GIJ¼ çÜU¼¢Ï¢ ± „é‹Ý¼ „ï „¢çÏ¢¼ ãñ J ¥ËH¢ã
ÜGéUÚ¥¢Ýï ТÜU }¢ïæ §à¢¢üÎ ÈUGÚ}¢¢¼¢ ãñ :
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹…GéH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ Ý}¢¢…G
ÜUG¢§}¢ Ú¶¢ï ¥¢ñÚ …GÜU¢¼ ΢ï J
S¢ÎLH ¥ÈUG¢ç…GH ãG…GÚ¼ï }¢¢ñH¢Ý¢ „çIJΠ}¢éãG}}¢Î ݧüG}¢égèÝ
}¢éڢΥ¢Ï¢¢Îè (¥H }¢é-¼±zGÈUG¢ 1367 çã.) §„ ¥¢²¼ ÜUï
¼ãGì¼ ¼zG„èÚï ¶G…G¢§ÝéH §GÚÈUG¢Ý }¢ïæ çH¶¼ï ãñæ : “§„ ¥¢²¼ }¢ïæ Ý}¢¢…G ±
…GÜU¢¼ ÜUè ÈUG<…GIJ¼ ÜU¢ Ï¢²¢Ý ãñ J”
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹…GéH §ü}¢¢Ý : »ï }¢ãGÏ¢êÏ¢
©Ý ÜUï }¢¢H }¢ïæ „ï …GÜU¢¼ ¼ãG„èH ÜUÚ¢ï
ç…„ „ï ¼é}¢ ©‹ãïæ „éƒÚ¢ ¥¢ñÚ Ð¢ÜUè…G¢
ÜUÚ Î¢ï J
S¢ÎLH ¥ÈUG¢ç…GH ãG…GÚ¼ï }¢¢ñH¢Ý¢ „çIJΠ}¢éãG}}¢Î ݧüG}¢égèÝ
}¢éڢΥ¢Ï¢¢Îè (¥H }¢é-¼±zGÈUG¢ 1367 çã.) §„ ¥¢²¼ ÜUï
¼ãGì¼ ¼zG„èÚï ¶G…G¢§ÝéH §GÚÈUG¢Ý }¢ïæ çH¶¼ï ãñæ : ¥¢²¼ }¢ïæ …¢ï „-ÎÜUG¢
±¢çÚÎ ãé±¢ ãñ ©„ ÜUï }¢¢’Ý¢ }¢ïæ }¢éÈUGçS„ÚèÝ ÜUï ÜU§ü ÜUG¢ñH ãñæ J »ÜU ¼¢ï ²ïã
çÜU ±¢ïã „-ÎÜUG¢ x¢GñÚ ±¢ç…Ï¢¢ ƒ¢ …¢ï Ï¢¼G¢ñÚï ÜUzGÈUG¢Ú¢ ÜUï §Ý „¢çãGÏ¢¢ïæ Ýï
çβ¢ ƒ¢ ç…Ý ÜU¢ ç…GRU ªÐÚ ÜUè ¥¢²¼ }¢ïæ ãñ J
2

19. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
Îê„Ú¢ ÜUG¢ñH ²ïã ãñ çÜU §„ „-ÎÜUGï „ï }¢éڢΠ±¢ïã …GÜU¢¼ ãñ …¢ï ©Ý ÜUï
ç…G}}¢ï ±¢ç…Ï¢ ƒè, ±¢ïã ¼¢§Ï¢ ãé» ¥¢ñÚ ©‹ã¢ïæ Ýï …GÜU¢¼ ¥Î¢ ÜUÚÝè ™¢ãè
¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ©„ ÜUï HïÝï ÜU¢ ãéGv}¢ çβ¢ J §}¢¢}¢ ¥Ï¢ê Ï¢RU Ú¢…Gè
ç…„¢„ Ýï §„ ÜUG¢ñH ÜU¢ï ¼Ú…èãG Îè ãñ çÜU „-ÎÜUGï „ï
…GÜU¢¼ }¢éڢΠãñ J
“ÈUG…üG” ÜUï ¼èÝ ãéGMÈUG ÜUè çÝSÏ¢¼ „ï …GÜU¢¼ ÜUè
ÈUG<…GIJ¼ ÜUï }¢é-¼¥GçËHÜUG 3 çÚ±¢²¢¼
(1) ãG…GÚ¼ï „çIJÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã §ÏÝï ©G}¢Ú „ï
çÚ±¢²¼ ãñ çÜU à¢ã‹à¢¢ãï }¢ÎèÝ¢, ÜUGÚ¢Úï ÜUGËÏ¢¢ï „èÝ¢, „¢çãGÏ¢ï }¢é¥Gœ¢GÚ Ð„èÝ¢,
Ï¢¢§G„ï ÝéÁG¢êHï „ÜUèÝ¢, ÈUGñ…G x¢‹…èÝ¢ Ýï §à¢¢üÎ ÈUGÚ}¢¢²¢ :
“}¢éÛ¢ï ¥ËH¢ã Ýï §„ ÐÚ }¢¢}¢êÚ çÜU²¢ ãñ çÜU }¢ñæ H¢ïx¢¢ïæ „ï ©„ ±vG¼
¼ÜU HÇGêæ …Ï¢ ¼ÜU ±¢ïã ²ïã x¢±¢ãè Ý Îïæ çÜU ¥ËH¢ã ÜUï 焱¢ ÜU¢ï§ü
„Ó™¢ }¢¢’Ï¢êÎ Ýãèæ ¥¢ñÚ }¢éãG}}¢Î ( ) ¶éG΢ ÜUï „Ó™ï
Ú„êH ãñæ, ÆèÜU ¼GÚãG Ý}¢¢…G ¥Î¢ ÜUÚïæ, …GÜU¢¼ Îïæ, Є ¥x¢Ú »ï„¢ ÜUÚ Hïæ ¼¢ï
}¢éÛ¢ „ï ©Ý ÜUï }¢¢H ¥¢ñÚ …¢Ýïæ }¢ãGÈGêU…G ã¢ï …¢»æx¢ï 焱¢» ©„ „…G¢ ÜUï …¢ï
§SH¢}¢ Ýï (çÜU„è ãGÎ ÜUï ç„çË„Hï }¢ïæ) ©Ý ÐÚ H¢ç…G}¢ ÜUÚ Îè ã¢ï J”
(2) ÝçϢIJï ÜUÚè}¢, ÚªÈGéUÚüãGè}¢ Ýï …Ï¢
ãG…GÚ¼ï „çIJÎéÝ¢ }¢é¥G¢…G ÜU¢ï …Ï¢ ²}¢Ý ÜUè ¼GÚÈUG |¢ï…¢ ¼¢ï
ÈUGÚ}¢¢²¢ : §Ý ÜU¢ï Ï¢¼¢¥¢ï çÜU ¥ËH¢ã Ýï ©Ý ÜUï }¢¢H¢ïæ }¢ïæ …GÜU¢¼
ÈUG…üG ÜUè ãñ }¢¢H΢ڢïæ „ï Hï ÜUÚ ÈGéU-ÜUGÚ¢ ÜU¢ï Îè …¢» J”
3

20. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
(3) ãG…GÚ¼ï „çIJÎéÝ¢ ¥Ï¢ê ãéÚñÚ¢ ÈUGÚ}¢¢¼ï ãñæ : …Ï¢
Ú„êHéËH¢ã ÜU¢ 籄¢Hï …G¢çãÚè ã¢ï x¢²¢ ¥¢ñÚ ãG…GÚ¼ï
„çIJÎéÝ¢ ¥Ï¢ê Ï¢RU ¶GHèÈUG¢ Ï¢Ýï ¥¢ñÚ ÜéUÀ ÜUGÏ¢¢§Hï ¥GÚÏ¢
}¢éڼΠã¢ï x¢» (çÜU …GÜU¢¼ ÜUè ÈUG<…GIJ¼ „ï §‹ÜU¢Ú ÜUÚ Ï¢ñÆï) ¼¢ï ãG…GÚ¼ï
„çIJÎéÝ¢ ©G}¢Ú Ýï ÜU㢠: ¥¢Ð H¢ïx¢¢ïæ „ï ÜUñ„ï }¢é¥G¢-}¢H¢
ÜUÚïæx¢ï …Ï¢ çÜU Ú„êHéËH¢ã Ýï §à¢¢üÎ ÈUGÚ}¢¢²¢ : “}¢ñæ
H¢ïx¢¢ïæ „ï ç…ã¢Î ÜUÚÝï ÐÚ }¢¢}¢êÚ ãêæ …Ï¢ ¼ÜU ±¢ïã Ý ÐÉGïæ J ç…„ Ýï
ÜU¢ §vGÚ¢Ú ÜUÚ çH²¢ ©„ Ýï ¥ÐÝè …¢Ý ¥¢ñÚ ¥ÐÝ¢ }¢¢H }¢éÛ¢ „ï
}¢ãGÈGêU…G ÜUÚ çH²¢ }¢x¢Ú ²ïã çÜU çÜU„è ÜU¢ ãGÜUG Ϣݼ¢ ã¢ï ¥¢ñÚ ±¢ïã
¥ËH¢ã ÜUï ç…G}}¢ï ãñ J” (²¢’Ýè ²ïã H¢ïx¢ ¼¢ï ÜUãÝï ±¢Hï ãñæ, ©Ý
ÐÚ ÜUñ„ï ç…ã¢Î çÜU²¢ …¢»x¢¢)
ãG…GÚ¼ï „çIJÎéÝ¢ ¥Ï¢ê Ï¢RU Ýï ÜU㢠: “¥ËH¢ã
ÜUè ÜUG„}¢ ! }¢ñæ ©„ à¢wG„ „ï ç…ã¢Î ÜUMæx¢¢ …¢ï Ý}¢¢…G ¥¢ñÚ …GÜU¢¼
}¢ïæ ÈUGÜUüG ÜUÚïx¢¢ (çÜU Ý}¢¢…G ÜU¢ï ÈUG…üG }¢¢Ýï ¥¢ñÚ …GÜU¢¼ ÜUè ÈUG<…GIJ¼ „ï §‹ÜU¢Ú
ÜUÚï) ¥¢ñÚ …GÜU¢¼ }¢¢H ÜU¢ ãGÜUG ãñ Ï¢ ¶Gé΢ ¥x¢Ú ©‹ã¢ïæ Ýï (±¢ç…Ï¢éH ¥Î¢)
»ÜU ÚS„è |¢è Ú¢ïÜUè …¢ï ±¢ïã Ú„êHéËH¢ã ÜUï ΢ñÚ }¢ïæ
çβ¢ ÜUÚ¼ï ƒï ¼¢ï }¢ñæ ©Ý „ï …æx¢ ÜUMæx¢¢ J” ãG…GÚ¼ï „çIJÎéÝ¢ ©G}¢Ú
ÈUGÚ}¢¢¼ï ãñæ : “±ËH¢ã ! }¢ñæ Ýï Îﶢ çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï
ç„gèÜUG ÜU¢ „èÝ¢ ¶¢ïH çβ¢ ãñ J ©„ ±vG¼ }¢ñæ Ýï |¢è Ðã™¢Ý çH²¢ çÜU
±¢ïãè ãGÜUG ãñ J”
S¢ÎLàà¢Úè¥Gã, Ï¢ÎLœ¢GÚèÜUGã }¢ézG¼è }¢éãG}}¢Î ¥}¢…Î ¥GHè ¥¢’…G}¢è
(¥H }¢é-¼±zGÈUG¢ 1376 çã.) §„ çÚ±¢²¼ ÜUè ±…G¢ãG¼ ÜUÚ¼ï ãé»
çH¶¼ï ãñæ : “§„ ãGÎè„ „ï }¢¢’Hê}¢ ãé±¢ çÜU çÝÚè ÜUçH}¢¢ x¢¢ï§ü §SH¢}¢ ÜUï
çH²ï ÜU¢ÈUGè Ýãèæ, …Ï¢ ¼ÜU ¼}¢¢}¢ …GMçÚIJ¢¼ï ÎèÝ ÜU¢ §vGÚ¢Ú Ý ÜUÚï ¥¢ñÚ
4

21. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
¥}¢èLH }¢é¥ç}¢ÝèÝ ÈUG¢MÜUGï ¥¢’…G}¢ ÜU¢ Ï¢ãG„ ÜUÚÝ¢ §„
±…ã „ï ƒ¢ çÜU ©Ý ÜUï §GË}¢ }¢ïæ ÐãHï ²ïã Ï¢¢¼ Ý ƒè, çÜU ±¢ïã ÈUG<…GIJ¼ ÜUï
}¢éç‹ÜUÚ ãñæ ²ïã ¶G²¢H ƒ¢ çÜU …GÜU¢¼ Îï¼ï Ýãèæ §„ ÜUè ±…ã „ï x¢éÝãx¢¢Ú
ãé», ÜU¢çÈUGÚ ¼¢ï Ý ãé» çÜU ©Ý ÐÚ ç…ã¢Î ÜUG¢§}¢ çÜU²¢ …¢», }¢x¢Ú …Ï¢
}¢¢’Hê}¢ ã¢ï x¢²¢ ¼¢ï ÈUGÚ}¢¢¼ï ãñæ }¢ñæ Ýï Ðã™¢Ý çH²¢ çÜU ±¢ïãè ãGÜUG ãñ, …¢ï
(„çIJÎéÝ¢) ç„gèÜUG Ýï „}¢Û¢¢ ¥¢ñÚ çÜU²¢ J”
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, ç…. 1, çãGS„¢ : 5, „. 780)
…GÜU¢¼ ÜUÏ¢ ÈUG…üG ãé§ü ?
…GÜU¢¼ 2 çã…Úè }¢ïæ Ú¢ï…G¢ïæ „ï ÜUGÏH ÈUG…üG ãé§ü J
…GÜU¢¼ ÜUè ÈUG<…GIJ¼ ÜU¢ §‹ÜU¢Ú ÜUÚÝ¢ ÜUñ„¢ ?
…GÜU¢¼ ÜU¢ ÈUG…üG ã¢ïÝ¢ ÜGéUÚ¥¢Ý „ï „¢çÏ¢¼ ãñ, §„ ÜU¢ §‹ÜU¢Ú
ÜUÚÝï±¢H¢ ÜU¢çÈUGÚ ãñ J
“x¢G}¢ï }¢¢H „ï Ï¢™¢ ²¢ §H¢ãè” ÜUï „¢ïHã ãéGMÈUG ÜUè çÝSÏ¢¼
„ï …GÜU¢¼ ¥Î¢ ÜUÚÝï ÜUï 16 ÈUG…G¢§H ± ÈUG±¢§Î
(1) ¼v}¢èHï §ü}¢¢Ý ÜU¢ …GÚè¥G¢
…GÜU¢¼ ÎïÝ¢ ¼v}¢èHï §ü}¢¢Ý ÜU¢ …GÚè¥G¢ ãñ …ñ„¢ çÜU ãéGÁG¢êÚï ТÜU,
„¢çãGÏ¢ï H¢ñH¢ÜU, „IJ¢ãGï ¥zGH¢ÜU Ýï §à¢¢üÎ
ÈUGÚ}¢¢²¢ : “¼é}ã¢Úï §SH¢}¢ ÜU¢ ÐêÚ¢ ã¢ïÝ¢ ²ïã ãñ çÜU ¼é}¢ ¥ÐÝï }¢¢H¢ïæ ÜUè
…GÜU¢¼ ¥Î¢ ÜUÚ¢ï J”
5

22. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
»ÜU }¢ÜUG¢}¢ ÐÚ §à¢¢üÎ ÈUGÚ}¢¢²¢ : “…¢ï ¥ËH¢ã ¥¢ñÚ ©„ ÜUï
Ú„êH ÐÚ §ü}¢¢Ý Ú¶¼¢ ã¢ï ©„ï H¢ç…G}¢ ãñ çÜU ¥ÐÝï }¢¢H ÜUè …GÜU¢¼ ¥Î¢
ÜUÚï J”
(2) ÚãG}¢¼ï §H¢ãè ÜUè Ï¢Ú„¢¼
…GÜU¢¼ ÎïÝï ±¢Hï ÐÚ ÚãG}¢¼ï §H¢ãè ÜUè À}¢¢À}¢ Ï¢Ú„¢¼
ã¢ï¼è ãñ J „ê-Ú¼éH ¥¢’Ú¢ÈUG }¢ïæ ãñ :
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹…GéH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ }¢ïÚè ÚãG}¢¼
ãÚ ™è…G ÜU¢ï Í¢ïÚï ãñ ¼¢ï ¥G‹ÜUGÚèÏ¢ }¢ñæ Ýï’}¢¼¢ïæ
ÜU¢ï ©Ý ÜUï çH²ï çH¶ Îêæx¢¢ …¢ï ÇÚ¼ï ¥¢ñÚ
…GÜU¢¼ Îï¼ï ãñæ J
(3) ¼vG±¢ ± ÐÚãï…G x¢¢Úè ÜU¢ ãéG„êH
…GÜU¢¼ ÎïÝï „ï ¼vG±¢ ãG¢ç„H ã¢ï¼¢ ãñ J ÜGéUÚ¥¢Ýï ТÜU }¢ïæ }¢éœ¢ÜUGèÝ
ÜUè ¥GH¢}¢¢¼ }¢ïæ „ï »ÜU ¥GH¢}¢¼ ²ïã |¢è Ï¢²¢Ý ÜUè x¢§ü ãñ ™éÝ¢‹™ï §à¢¢üÎ
ã¢ï¼¢ ãñ :
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹…GéH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ã}¢¢Úè
Îè ãé§ü Ú¢ï…Gè }¢ïæ „ï ã}¢¢Úè Ú¢ã }¢ïæ ©Æ¢»æ
(4) ÜU¢}²¢Ï¢è ÜU¢ Ú¢S¼¢
…GÜU¢¼ ÎïÝï ±¢H¢ ÜU¢}²¢Ï¢ H¢ïx¢¢ïæ ÜUè ÈUGïãçÚS¼ }¢ïæ ࢢç}¢H ã¢ï
…¢¼¢ ãñ J …ñ„¢ çÜU ÜGéUÚ¥¢Ýï ТÜU }¢ïæ ÈUGH¢ãG ÜU¢ï Ðãéæ™Ýï ±¢H¢ïæ ÜU¢ »ÜU ÜU¢}¢
…GÜU¢¼ |¢è çx¢Ý±¢²¢ x¢²¢ ãñ ™éÝ¢‹™ï §à¢¢üÎ ã¢ï¼¢ ãñ :
6

23. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹…GéH §ü}¢¢Ý : Ï¢ïà¢ÜU }¢éÚ¢Î
ÜU¢ï Ðãéæ™ï §ü}¢¢Ý ±¢Hï …¢ï ¥ÐÝè Ý}¢¢…G
}¢ïæ çx¢ÇGçx¢ÇG¢¼ï ãñæ ¥¢ñÚ ±¢ïã …¢ï çÜU„è
Ï¢ïãê΢ Ï¢¢¼ ÜUè ¼GÚÈUG §ç˼ÈUG¢¼ Ýãèæ
ÜUÚ¼ï ¥¢ñÚ ±¢ïã çÜU …GÜU¢¼ ÎïÝï ÜU¢ ÜU¢}¢
ÜUÚ¼ï ãñæ J
(5) ÝéSÚ¼ï §H¢ãè ÜU¢ }¢éS¼çãGÜUG
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ …GÜU¢¼ ¥Î¢ ÜUÚÝï ±¢Hï ÜUè }¢ÎÎ ÈUGÚ}¢¢¼¢ ãñ J ™éÝ¢‹™ï
§à¢¢üÎ ã¢ï¼¢ ãñ :
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹…GéH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ Ï¢ïà¢ÜU
¥ËH¢ã …GMÚ }¢ÎÎ ÈUGÚ}¢¢»x¢¢ ©„ ÜUè
…¢ï ©„ ÜUï ÎèÝ ÜUè }¢ÎÎ ÜUÚïx¢¢ Ï¢ïà¢ÜU
…GMÚ ¥ËH¢ã ÜGéUÎÚ¼ ±¢H¢ x¢G¢çHÏ¢ ãñ,
±¢ïã H¢ïx¢ çÜU ¥x¢Ú ã}¢ ©‹ãïæ …G}¢èÝ }¢ïæ
ÜUG¢Ï¢ê Îïæ ¼¢ï Ý}¢¢…G Ï¢ÚТ Ú¶ïæ ¥¢ñÚ …GÜU¢¼
Îïæ ¥¢ñÚ |¢H¢§ü ÜU¢ ãéGv}¢ ÜUÚïæ ¥¢ñÚ Ï¢éÚ¢§ü „ï
Ú¢ïÜUïæ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ãè ÜUï çH²ï „Ï¢ ÜU¢}¢¢ïæ
ÜU¢ ¥‹…¢}¢ J
(6) ¥ÓÀï H¢ïx¢¢ïæ }¢ïæ à¢é}¢¢Ú ã¢ïÝï ±¢H¢
…GÜU¢¼ ¥Î¢ ÜUÚÝ¢ ¥ËH¢ã ÜUï Í¢Ú¢ïæ ²¢’Ýè }¢„¢ç…Î ÜU¢ï ¥¢Ï¢¢Î
ÜUÚÝï ±¢H¢ïæ ÜUè ç„ÈUG¢¼ }¢ïæ „ï ãñ ™éÝ¢‹™ï §à¢¢üÎ ã¢ï¼¢ ãñ :
7

24. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹…GéH §ü}¢¢Ý : ¥ËH¢ã ÜUè
}¢çS…Îïæ ±¢ïãè ¥¢Ï¢¢Î ÜUÚ¼ï ãñæ …¢ï ¥ËH¢ã
¥¢ñÚ çÜUG²¢}¢¼ ÐÚ §ü}¢¢Ý H¢¼ï ¥¢ñÚ Ý}¢¢…G
ÜUG¢§}¢ ÜUÚ¼ï ãñæ ¥¢ñÚ …GÜU¢¼ Îï¼ï ãñæ ¥¢ñÚ
¥ËH¢ã ÜUï 焱¢ çÜU„è „ï Ýãèæ ÇÚ¼ï ¼¢ï
ÜUGÚèÏ¢ ãñ çÜU ²ïã H¢ïx¢ çã΢²¼ ±¢H¢ïæ }¢ïæ
ã¢ïæ J
(7) §SH¢}¢è |¢¢§²¢ïæ ÜUï çÎH }¢ïæ wG¢éà¢è ΢ç¶GH ÜUÚÝï ÜU¢ „±¢Ï¢
…GÜU¢¼ ÜUè ¥Î¢»x¢è „ï x¢GÚèÏ¢ §SH¢}¢è |¢¢§²¢ïæ ÜUè …GMÚ¼ ÐêÚè ã¢ï
…¢¼è ãñ ¥¢ñÚ ©Ý ÜUï çÎH }¢ïæ wG¢éà¢è ΢ç¶GH ã¢ï¼è ãñ J
(8) §SH¢}¢è |¢¢§ü™¢Úï ÜU¢ Ï¢ïã¼ÚèÝ §ÁGã¢Ú
…GÜU¢¼ ÎïÝï ÜU¢ ¥G}¢H ©¶Géñ¼ï §SH¢}¢è ÜUè Ï¢ïã¼ÚèÝ ¼¢’Ï¢èÚ
ãñ çÜU »ÜU x¢GÝè }¢é„Ë}¢¢Ý ¥ÐÝï x¢GÚèÏ¢ §SH¢}¢è |¢¢§ü ÜU¢ï …GÜU¢¼ Îï ÜUÚ
}¢é¥G¢-à¢Úï }¢ïæ „Ú ©Æ¢ ÜUÚ …èÝï ÜU¢ ãG¢ñ„H¢ }¢éãIJ¢ ÜUÚ¼¢ ãñ J Ýè…G
x¢GÚèÏ¢ §SH¢}¢è |¢¢§ü ÜU¢ çÎH ÜUèÝ¢ ± ãG„Î ÜUè çà¢ÜU¢Ú x¢¢ã Ï¢ÝÝï „ï
}¢ãGÈGêU…G Úã¼¢ ãñ v²êæ çÜU ±¢ïã …¢Ý¼¢ ãñ çÜU ©„ ÜUï x¢GÝè §SH¢}¢è |¢¢§ü ÜUï
}¢¢H }¢ïæ ©„ ÜU¢ |¢è ãGÜUG ãñ ™éÝ¢‹™ï ±¢ïã ¥ÐÝï |¢¢§ü ÜUï …¢Ý, }¢¢H ¥¢ñÚ
¥¢ñH¢Î }¢ïæ Ï¢-Ú-ÜU¼ ÜUï çH²ï Îé¥G¢ x¢¢ï Úã¼¢ ãñ, ÝçϢIJï ТÜU, „¢çãGÏ¢ï
H¢ñH¢ÜU Ýï ÈUGÚ}¢¢²¢ : “Ï¢ïà¢ÜU }¢¢ïç}¢Ý ÜUï çH²ï
}¢¢ïç}¢Ý ç}¢SH §G}¢¢Ú¼ ÜUï ãñ, Ï¢¢’…G Ï¢¢’…G ÜU¢ï ¼çvG±²¼ Ðãé晢¼¢ ãñ J”
8

25. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
(9) ÈUGÚ}¢¢Ýï }¢éS¼GÈUG¢ ÜU¢ ç}¢S΢ÜUG
…GÜU¢¼ }¢é„Ë}¢¢Ý¢ïæ ÜUï ÎÚç}¢²¢Ý |¢¢§ü™¢Ú¢ }¢…GÏ¢ê¼G ϢݢÝï }¢ïæ
Ï¢ãé¼ ¥ã}¢ çÜUÚÎ¢Ú ¥Î¢ ÜUÚ¼è ãñ ç…„ „ï §SH¢}¢è }¢é¥G¢-à¢Úï }¢ïæ
§çÁ¼}¢¢§GIJ¼ ÜU¢ï ÈUGÚ¢ïx¢G ç}¢H¼¢ ãñ ¥¢ñÚ §}΢Îï Ï¢¢ã}¢è ÜUè Ϣ鋲¢Î ÐÚ
}¢é„Ë}¢¢Ý ¥ÐÝï Œ²¢Úï ¥¢ÜUG¢ }¢ÎèÝï ±¢Hï }¢éS¼GÈUG¢
ÜUï §„ ÈUGÚ}¢¢Ýï ¥G…Gè}¢ ÜU¢ ç}¢S΢ÜUG Ï¢Ý …¢¼ï ãñæ : }¢é„Ë}¢¢Ý¢ïæ ÜUè ¥¢Ð„
}¢ïæ ΢ïS¼è ¥¢ñÚ ÚãG}¢¼ ¥¢ñÚ à¢zGÜUG¼ ÜUè ç}¢„¢H ç…S}¢ ÜUè ¼GÚãG ãñ, …Ï¢
ç…S}¢ ÜU¢ ÜU¢ï§ü ©GÁG± Ï¢è}¢¢Ú ã¢ï¼¢ ãñ ¼¢ï Ï¢é¶G¢Ú ¥¢ñÚ Ï¢ï wG±¢Ï¢è }¢ïæ „¢Ú¢
ç…S}¢ ©„ ÜU¢ à¢ÚèÜU ã¢ï¼¢ ãñ J
(10) }¢¢H ТÜU ã¢ï …¢¼¢ ãñ
…GÜU¢¼ ÎïÝï „ï }¢¢H ТÜU ã¢ï …¢¼¢ ãñ …ñ„¢ çÜU ãG…GÚ¼ï „çIJÎéÝ¢
¥Ý„ çÏ¢Ý }¢¢çHÜU „ï }¢Ú±è ãñ çÜU à¢ã‹à¢¢ãï }¢ÎèÝ¢, ÜUGÚ¢Úï
ÜUGËÏ¢¢ï „èÝ¢, „¢çãGÏ¢ï }¢é¥Gœ¢GÚ Ð„èÝ¢, Ï¢¢§G„ï ÝéÁG¢êHï „ÜUèÝ¢, ÈUGñ…G x¢‹…èÝ¢
Ýï ÈUGÚ}¢¢²¢ : “¥ÐÝï }¢¢H ÜUè …GÜU¢¼ çÝÜU¢H çÜU
±¢ïã ТÜU ÜUÚÝï ±¢Hè ãñ, ¼éÛ¢ï ТÜU ÜUÚ Îïx¢è J”
(11) Ï¢éÚè ç„ÈUG¢¼ „ï ÀéÅÜU¢Ú¢
…GÜU¢¼ ÎïÝï „ï H¢H™ ± Ï¢éwGH …ñ„è Ï¢éÚè ç„ÈUG¢¼ „ï (¥x¢Ú çÎH
}¢ïæ ã¢ïæ ¼¢ï) ÀéÅÜU¢Ú¢ ТÝï }¢ïæ }¢ÎÎ ç}¢H¼è ãñ ¥¢ñÚ „¶G¢±¼ ± Ï¢çwGà¢à¢ ÜU¢
}¢ãGÏ¢êÏ¢ ±SÈUG ç}¢H …¢¼¢ ãñ J
9

26. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
(12) }¢¢H }¢ïæ Ï¢-Ú-ÜU¼
…GÜU¢¼ ÎïÝï ±¢Hï ÜU¢ }¢¢H ÜU}¢ Ýãèæ ã¢ï¼¢ Ï¢çËÜU Î鋲¢ ± ¥¢ç¶GÚ¼
}¢ïæ Ï¢ÉG¼¢ ãñ J ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ §à¢¢üÎ ÈUGÚ}¢¢¼¢ ãñ :
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹…GéH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ …¢ï ™è…G
¼é}¢ ¥ËH¢ã ÜUè Ú¢ã }¢ïæ ¶G™ü ÜUÚ¢ï ±¢ïã
©„ ÜUï Ï¢ÎHï ¥¢ñÚ Îïx¢¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã „Ï¢ „ï
Ï¢ïã¼Ú çÚÁGÜUG ÎïÝï ±¢H¢ J”
»ÜU }¢ÜUG¢}¢ ÐÚ §à¢¢üÎ ã¢ï¼¢ ãñ :
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹…GéH §ü}¢¢Ý : ©Ý ÜUè
ÜU㢱¼ …¢ï ¥ÐÝï }¢¢H ¥ËH¢ã ÜUè Ú¢ã
}¢ïæ ¶G™ü ÜUÚ¼ï ãñæ ©„ ΢Ýï ÜUè ¼GÚãG ç…„
Ýï ©x¢¢§üæ „¢¼ Ï¢¢Hïæ, ãÚ Ï¢¢H }¢ïæ „¢ï ΢Ýï
¥¢ñÚ ¥ËH¢ã §„ „ï |¢è ç…G²¢Î¢ Ï¢ÉG¢»
ç…„ ÜUï çH²ï ™¢ãï ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ±éS¥G¼
±¢H¢ §GË}¢ ±¢H¢ ãñ, ±¢ïã …¢ï ¥ÐÝï }¢¢H
¥ËH¢ã ÜUè Ú¢ã }¢ïæ ¶G™ü ÜUÚ¼ï ãñæ, çÈUÚ
çβï ÐèÀï Ý »ãG„¢Ý Ú¶ïæ Ý ¼vHèÈUG Îïæ
©Ý ÜU¢ Ýïx¢ (§‹¥G¢}¢) ©Ý ÜUï ÚÏ¢ ÜUï Т„
ãñ ¥¢ñÚ ©‹ãïæ Ý ÜéUÀ ¥‹Îïࢢ ã¢ï Ý ÜéUÀ
x¢G}¢ J
10

27. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
Є …GÜU¢¼ ÎïÝï ±¢Hï ÜU¢ï ²ïã ²ÜUGèÝ Ú¶¼ï ãé» ¶Géà¢çÎHè „ï
…GÜU¢¼ ÎïÝè ™¢çã²ï çÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©„ ÜU¢ï Ï¢ïã¼Ú Ï¢ÎH¢ ¥G¼G¢
ÈUGÚ}¢¢»x¢¢ J ¥ËH¢ã ÜUï }¢ãGÏ¢êÏ¢, ΢ݢ» x¢Gé²êÏ¢, }¢éÝÁG…GãéÝ ¥GçÝH
©G²êÏ¢ ÜU¢ ÈUGÚ}¢¢Ýï ¥G-…G}¢¼ çÝà¢¢Ý ãñ : “„-ÎÜUGï
„ï }¢¢H ÜU}¢ Ýãèæ ã¢ï¼¢ J”
¥x¢™ïü …G¢çãÚè ¼G¢ñÚ ÐÚ }¢¢H ÜU}¢ ã¢ï¼¢ HïçÜUÝ ãGÜUGèÜUG¼ }¢ïæ Ï¢ÉG Ú㢠ã¢ï¼¢
ãñ …ñ„ï ÎÚwG¼ „ï ¶GڢϢ ã¢ïÝï ±¢Hè ࢢ¶G¢ïæ ÜU¢ï ©¼¢ÚÝï }¢ïæ Ï¢ …G¢çãÚ ÎÚwG¼ }¢ïæ
ÜU}¢è Ý…GÚ ¥¢ Úãè ãñ HïçÜUÝ ²ïã ©¼¢ÚÝ¢ ©„ ÜUè Ýà±¢ï Ýé}¢¢ ÜU¢ „ϢϢ ãñ J
}¢éÈUGçS„Úï à¢ãèÚ ãGÜUè}¢éH ©}}¢¼ ãG…GÚ¼ï }¢ézG¼è ¥ãG}¢Î ²¢Ú ¶G¢Ý
ÈUGÚ}¢¢¼ï ãñæ, …GÜU¢¼ ÎïÝï ±¢Hï ÜUè …GÜU¢¼ ãÚ „¢H Ï¢ÉG¼è ãè
Úã¼è ãñ J ²ïã ¼…çÚÏ¢¢ ãñ J …¢ï çÜU„¢Ý ¶ï¼ }¢ïæ Ï¢è… ÈUïæÜU ¥¢¼¢ ãñ ±¢ïã Ï¢
…G¢çãÚ Ï¢¢ïçÚ²¢æ ¶G¢Hè ÜUÚ Hï¼¢ ãñ HïçÜUÝ ãGÜUGèÜUG¼ }¢ïæ }¢¥G §…G¢ÈUGï ÜUï |¢Ú Hï¼¢
ãñ J Í¢Ú ÜUè Ï¢¢ïçÚ²¢æ ™êãï, „éÚ„éÚè ±x¢GñÚ¢ ÜUè ¥¢ÈUG¢¼ „ï ãH¢ÜU ã¢ï …¢¼è ãñæ ²¢
²ïã }¢¼GHÏ¢ ãñ çÜU ç…„ }¢¢H }¢ïæ „ï „-ÎÜUG¢ çÝÜUH¼¢ Úãï ©„ }¢ïæ „ï ¶G™ü ÜUÚ¼ï
Úã¢ï, Ï¢ÉG¼¢ ãè Úãïx¢¢, ÜêæU»æ ÜU¢ ТÝè |¢Úï …¢¥¢ï, ¼¢ï Ï¢ÉGï ãè
…¢»x¢¢ J (ç}¢Ú¥¢¼éH }¢Ý¢…èãG à¢ãïüG ç}¢àÜU¢¼éH }¢„¢Ï¢èãG, ç…. 3, „. 93)
(13) à¢Ú „ï çãGÈUG¢…G¼
…GÜU¢¼ ÎïÝï ±¢H¢ à¢Ú „ï }¢ãGÈêGU…G ã¢ï …¢¼¢ ãñ …ñ„¢ çÜU ¥ËH¢ã
ÜUï }¢ãGÏ¢êÏ¢, ΢ݢ» x¢éG²êÏ¢, }¢éÝÁG…GãéÝ ¥GçÝH ©G²êÏ¢
ÜU¢ ÈUGÚ}¢¢Ýï ¥G-…G}¢¼ çÝà¢¢Ý ãñ : “ç…„ Ýï ¥ÐÝï }¢¢H ÜUè …GÜU¢¼ ¥Î¢
ÜUÚ Îè Ï¢ïà¢ÜU ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï ©„ „ï à¢Ú ÜU¢ï ÎêÚ ÜUÚ çβ¢ J”
11

28. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
(14) çãGÈUG¢…G¼ï }¢¢H ÜU¢ „ϢϢ
…GÜU¢¼ ÎïÝ¢ çãGÈUG¢…G¼ï }¢¢H ÜU¢ „ϢϢ ãñ …ñ„¢ çÜU ãéGÁG¢êÚï ТÜU,
„¢çãGÏ¢ï H¢ñH¢ÜU, „IJ¢ãGï ¥zGH¢ÜU Ýï ÈUGÚ}¢¢²¢ :
“¥ÐÝï }¢¢H¢ïæ ÜU¢ï …GÜU¢¼ Îï ÜUÚ }¢ÁGÏ¢ê¼G ÜUGË¥G¢ïæ }¢ïæ ÜUÚ H¢ï ¥¢ñÚ ¥ÐÝï
Ï¢è}¢¢Ú¢ïæ ÜU¢ §GH¢… ¶GñÚ¢¼ „ï ÜUÚ¢ï J”
(15) ãG¢…¼ Ú±¢§ü
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ …GÜU¢¼ ÎïÝï ±¢H¢ïæ ÜUè ãG¢…¼ Ú±¢§ü ÈUGÚ}¢¢»x¢¢
…ñ„¢ çÜU ÝçϢIJï }¢éÜUÚü}¢, ÝêÚï }¢é…S„}¢, Ú„êHï ¥ÜUÚ}¢, à¢ã‹à¢¢ãï Ï¢Ýè
¥¢Î}¢ Ýï ÈUGÚ}¢¢²¢ : “…¢ï çÜU„è Ï¢‹Îï ÜUè ãG¢…¼
Ú±¢§ü ÜUÚï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ÎèÝ ± Î鋲¢ }¢ïæ ©„ ÜUè ãG¢…¼ Ú±¢§ü ÜUÚïx¢¢ J”
»ÜU ¥¢ñÚ }¢ÜUG¢}¢ ÐÚ §à¢¢üÎ ÈUGÚ}¢¢²¢ : “…¢ï çÜU„è }¢é„Ë}¢¢Ý
ÜU¢ï Î鋲¢±è ¼vHèÈUG „ï çÚ㢧ü Îï ¼¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ ©„ „ï çÜUG²¢}¢¼
ÜUï çÎÝ ÜUè }¢é„èÏ¢¼ ÎêÚ ÈUGÚ}¢¢»x¢¢ J”
(16) Îé¥G¢»æ ç}¢H¼è ãñæ
x¢GÚèÏ¢¢ïæ ÜUè Îé¥G¢»æ ç}¢H¼è ãñæ ç…„ „ï ÚãG}¢¼ï ¶éG΢±‹Îè ¥¢ñÚ
}¢ÎÎï §H¢ãè ãG¢ç„H ã¢ï¼è ãñ …ñ„¢ çÜU à¢ã‹à¢¢ãï }¢ÎèÝ¢, ÜUGÚ¢Úï
ÜUGËÏ¢¢ï „èÝ¢, „¢çãGÏ¢ï }¢é¥Gœ¢GÚ Ð„èÝ¢, Ï¢¢§G„ï ÝéÁG¢êHï „ÜUèÝ¢, ÈUGñ…G x¢‹…èÝ¢
Ýï §à¢¢üÎ ÈUGÚ}¢¢²¢ : “¼é}¢ ÜU¢ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢
ÜUè }¢ÎÎ ¥¢ñÚ çÚÁGÜUG …G§üGÈU¢ïæ ÜUè Ï¢-Ú-ÜU¼ ¥¢ñÚ ©Ý ÜUè Îé¥G¢¥¢ïæ ÜUï
„ϢϢ Ðãé晼¢ ãñ J”
12

29. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
“¥G…G¢Ï¢ï …ã‹Ý}¢” ÜUï ¥¢Æ ãéGMÈUG ÜUè }¢éÝ¢-„Ï¢¼ „ï
…GÜU¢¼ Ý ÎïÝï ÜUï 8 ÝévG„¢Ý¢¼
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! …GÜU¢¼ ÜUè ¥GÎ}¢ ¥Î¢»x¢è ÜUï
}¢é-¼¥GgÎ ÝévG„¢Ý¢¼ ãñæ ç…Ý }¢ïæ ™‹Î ²ïã ãñæ :
(1) ©Ý ÈUG±¢§Î „ï }¢ãGM}¢è …¢ï ©„ï ¥Î¢»çx¢²ï …GÜU¢¼ ÜUè „êÚ¼
}¢ïæ ç}¢H „ÜU¼ï ƒï J
(2) Ï¢éwGH ²¢’Ýè ÜU‹…ê„è …ñ„è Ï¢éÚè ç„ÈUG¼ „ï (¥x¢Ú ÜU¢ï§ü §„
}¢ïæ çx¢çÚzG¼¢Ú ã¢ï ¼¢ï) ÀéÅÜU¢Ú¢ Ýãèæ ç}¢H Т»x¢¢ J Œ²¢Úï ¥¢ÜUG¢, Î¢ï ¥G¢H}¢ ÜUï
΢¼¢ ÜU¢ ÈUGÚ}¢¢Ýï ¶GÏ¢ÚÎ¢Ú ãñ : “„¶G¢±¼ …‹Ý¼
}¢ïæ »ÜU ÎÚwG¼ ãñ …¢ï „¶Gè ãé±¢ ©„ Ýï ©„ ÎÚwG¼ ÜUè ࢢ¶G ÐÜUÇG Hè, ±¢ïã
ࢢ¶G ©„ï Ý À¢ïÇGïx¢è ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ©„ï …‹Ý¼ }¢ïæ ΢ç¶GH ÜUÚ Îï ¥¢ñÚ Ï¢éwGH
¥¢x¢ }¢ïæ »ÜU ÎÚwG¼ ãñ, …¢ï Ï¢¶GèH ãé±¢, ©„ Ýï ©„ ÜUè ࢢ¶G ÐÜUÇGè, ±¢ïã
©„ï Ý À¢ïÇGïx¢è, ²ã¢æ ¼ÜU çÜU ¥¢x¢ }¢ïæ ΢ç¶GH ÜUÚïx¢è J”
(3) }¢¢H ÜUè Ï¢ÚÏ¢¢Îè ÜU¢ „ϢϢ ãñ J …ñ„¢ çÜU ÝêÚ ÜUï ÐñÜUÚ,
¼}¢¢}¢ ÝçÏ¢²¢ïæ ÜUï „Ú±Ú, Î¢ï …ã¢æ ÜUï ¼¢…±Ú, „é˼G¢Ýï Ï¢ãìGÚ¢ï Ï¢Ú
ÈUGÚ}¢¢¼ï ãñæ : “¶éGàÜUè ± ¼Úè }¢ïæ …¢ï }¢¢H …G¢»¥G
ãé±¢ ãñ ±¢ïã …GÜU¢¼ Ý ÎïÝï ÜUè ±…ã „ï ¼HÈUG ãé±¢ ãñ J”
»ÜU }¢ÜUG¢}¢ ÐÚ §à¢¢üÎ ÈUGÚ}¢¢²¢ : “…GÜU¢¼ ÜU¢ }¢¢H ç…„ }¢ïæ
ç}¢H¢ ã¢ïx¢¢ ©„ï ¼Ï¢¢ã¢ï Ï¢ÚÏ¢¢Î ÜUÚ Îïx¢¢ J”
13

30. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
S¢ÎLàà¢Úè¥Gã, Ï¢ÎLœ¢GÚèÜUGã }¢ézG¼è }¢éãG}}¢Î ¥}¢…Î ¥GHè
¥¢’…G}¢è (¥H }¢é-¼±zGÈUG¢ 1367 çã.) §„ ãGÎè„ ÜUè ±…G¢ãG¼
ÜUÚ¼ï ãé» çH¶¼ï ãñæ : Ï¢¢’…G ¥§}}¢¢ Ýï §„ ãGÎè„ ÜUï ²ïã }¢¢’Ý¢ Ï¢²¢Ý
çÜU²ï çÜU …GÜU¢¼ ±¢ç…Ï¢ ãé§ü ¥¢ñÚ ¥Î¢ Ý ÜUè ¥¢ñÚ ¥ÐÝï }¢¢H }¢ïæ ç}¢H¢»
Ú㢠¼¢ï ²ïã ãGÚ¢}¢ ©„ ãGH¢H ÜU¢ï ãH¢ÜU ÜUÚ Îïx¢¢ ¥¢ñÚ §}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î
( ) Ýï ÈUGÚ}¢¢²¢ çÜU }¢¢’Ýï ²ïã ãñæ çÜU }¢¢HÎ¢Ú à¢wG„ }¢¢Hï
…GÜU¢¼ Hï ¼¢ï ²ïã }¢¢Hï …GÜU¢¼ ©„ ÜUï }¢¢H ÜU¢ï ãH¢ÜU ÜUÚ Îïx¢¢ çÜU …GÜU¢¼
¼¢ï ÈUGÜUGèÚ¢ïæ ÜUï çH²ï ãñ ¥¢ñÚ Î¢ïÝ¢ïæ }¢¢’Ýï „ãGèãG ãñæ J
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, ç…. 1, çãGS„¢ : 5, „. 871)
(4) …GÜU¢¼ ¥Î¢ Ý ÜUÚÝï ±¢Hè ÜUG¢ñ}¢ ÜU¢ï §çÁ¼}¢¢§üG ÝévG„¢Ý ÜU¢
„¢}¢Ý¢ ÜUÚÝ¢ ÐÇG „ÜU¼¢ ãñ J ÝçϢIJï }¢éÜUÚü}¢, ÝêÚï }¢é…S„}¢, Ú„êHï ¥ÜUÚ}¢,
à¢ã‹à¢¢ãï Ï¢Ýè ¥¢Î}¢ Ýï ÈUGÚ}¢¢²¢ : “…¢ï ÜUG¢ñ}¢
…GÜU¢¼ Ý Îïx¢è ¥ËH¢ã ©„ï ÜUGãGì¼G }¢ïæ }¢éϼH¢ ÈUGÚ}¢¢»x¢¢ J”
»ÜU ¥¢ñÚ }¢ÜUG¢}¢ ÐÚ ÈUGÚ}¢¢²¢ : “…Ï¢ H¢ïx¢ …GÜU¢¼ ÜUè ¥Î¢»x¢è
À¢ïÇG Îï¼ï ãñæ ¼¢ï ¥ËH¢ã Ï¢¢çÚࢠÜU¢ï Ú¢ïÜU Îï¼¢ ãñ ¥x¢Ú …G}¢èÝ ÐÚ
™¢ñТ» }¢¢ñ…êÎ Ý ã¢ï¼ï ¼¢ï ¥¢S}¢¢Ý „ï ТÝè ÜU¢ »ÜU ÜUG¼GÚ¢ |¢è Ý çx¢Ú¼¢ J”
(5) …GÜU¢¼ Ý ÎïÝï ±¢Hï ÐÚ H¢’ݼ ÜUè x¢§ü ãñ …ñ„¢ çÜU ãG…GÚ¼ï
„çIJÎéÝ¢ ¥GÏÎéËH¢ã çÏ¢Ý }¢SªGÎ çÚ±¢²¼ ÜUÚ¼ï ãñæ : “…GÜU¢¼
Ý ÎïÝï ±¢Hï ÐÚ Ú„êHéËH¢ã Ýï H¢’ݼ ÈUGÚ}¢¢§ü ãñ J”
14

31. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
(6) Ï¢Ú¢ï…Gï çÜUG²¢}¢¼ ²ïãè }¢¢H ±Ï¢¢Hï …¢Ý Ï¢Ý …¢»x¢¢ J „êÚ»
¼¢ñÏ¢¢ }¢ïæ §à¢¢üÎ ã¢ï¼¢ ãñ :
¼Ú-Á¢-}¢» ÜU‹…GéH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ ±¢ïã
çÜU …¢ïÇG ÜUÚ Ú¶¼ï ãñæ „¢ïÝ¢ ¥¢ñÚ ™¢æÎè
¥¢ñÚ ©„ï ¥ËH¢ã ÜUè Ú¢ã }¢ïæ ¶G™ü Ýãèæ
ÜUÚ¼ï ©‹ãïæ ¶éGࢠ¶GÏ¢Úè „éÝ¢¥¢ï ÎÎüÝ¢ÜU
¥G…G¢Ï¢ ÜUè ç…„ çÎÝ ±¢ï㠼Т²¢ …¢»x¢¢
…ã‹Ý}¢ ÜUè ¥¢x¢ }¢ïæ çÈUÚ ©„ „ï ΢x¢Gïæx¢ï
©Ý ÜUè Ðïࢢçݲ¢æ ¥¢ñÚ ÜUÚ±Åïæ ¥¢ñÚ ÐèÆïæ
²ïã ãñ ±¢ïã …¢ï ¼é}¢ Ýï ¥ÐÝï çH²ï …¢ïÇG
ÜUÚ Ú¶¢ ƒ¢ ¥Ï¢ ™¶¢ï }¢…G¢ §„ …¢ïÇGÝï
ÜU¢ J
¥ËH¢ã ÜUï }¢ãGÏ¢êÏ¢, ΢ݢ» x¢Gé²êÏ¢, }¢éÝÁG…GãéÝ ¥GçÝH ©G²êÏ¢
ÜU¢ ÈUGÚ}¢¢Ýï §GÏ¢í¼ çÝà¢¢Ý ãñ : “ç…„ ÜU¢ï ¥ËH¢ã
¼¥G¢H¢ Ýï }¢¢H çβ¢ ¥¢ñÚ ±¢ïã ©„ ÜUè …GÜU¢¼ ¥Î¢ Ý ÜUÚï ¼¢ï çÜUG²¢}¢¼ ÜUï
çÎÝ ±¢ïã }¢¢H x¢‹…ï „¢æÐ ÜUè „êÚ¼ }¢ïæ ÜUÚ çβ¢ …¢»x¢¢ ç…„ ÜUï „Ú ÐÚ Î¢ï
ç™çœ¢²¢æ ã¢ïæx¢è (²¢’Ýè ΢ï çÝà¢¢Ý ã¢ïæx¢ï), ±¢ïã „¢æÐ ©„ ÜUï x¢Hï }¢ïæ ¼G¢ñÜUG Ϣݢ
ÜUÚ Ç¢H çβ¢ …¢»x¢¢ J çÈUÚ ©„ (²¢’Ýè …GÜU¢¼ Ý ÎïÝï ±¢Hï) ÜUè Ï¢¢æÀïæ
ÐÜUÇGïx¢¢ ¥¢ñÚ ÜUãïx¢¢ : “}¢ñæ ¼ïÚ¢ }¢¢H ãêæ, }¢ñæ ¼ïÚ¢ ¶G…G¢Ý¢ ãêæ J” §„ ÜUï Ï¢¢’Î
ÝçϢIJï ÜUÚè}¢ Ýï §„ ¥¢²¼ ÜUè ç¼H¢±¼ ÈUGÚ}¢¢§ü :
15

32. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
¼Ú-…-}¢» ÜU‹Á¢éGH §ü}¢¢Ý : ¥¢ñÚ …¢ï Ï¢éwGH
ÜUÚ¼ï ãñæ ©„ ™è…G }¢ïæ …¢ï ¥ËH¢ã Ýï ©‹ãïæ
¥ÐÝï ÈUGÁGH „ï Îè, ãÚçx¢…G ©„ï ¥ÐÝï
çH²ï ¥ÓÀ¢ Ý „}¢Û¢ïæ Ï¢çËÜU ±¢ïã ©Ý ÜUï
çH²ï Ï¢éÚ¢ ãñ ¥G‹ÜUGÚèÏ¢ ±¢ïã ç…„ }¢ïæ Ï¢éwGH
çÜU²¢ ƒ¢ çÜUG²¢}¢¼ ÜUï çÎÝ ©Ý ÜUï x¢Hï ÜU¢
¼G¢ñÜUG ã¢ïx¢¢ J
(7) çãG„¢Ï¢ }¢ïæ „wG¼è ÜUè …¢»x¢è J …ñ„¢ çÜU à¢ã‹à¢¢ãï }¢ÎèÝ¢,
ÜUGÚ¢Úï ÜUGËÏ¢¢ï „èÝ¢, „¢çãGÏ¢ï }¢é¥Gœ¢GÚ Ð„èÝ¢, Ï¢¢§G„ï ÝéÁG¢êHï „ÜUèÝ¢, ÈUGñ…G
x¢‹…èÝ¢ Ýï ÈUGÚ}¢¢²¢ : “ÈUGÜUGèÚ ãÚçx¢…G Ýæx¢ï |¢êÜUï
ã¢ïÝï ÜUè ¼vHèÈUG Ý ©Æ¢»æx¢ï }¢x¢Ú ¥çxGݲ¢ ÜUï 㢃¢ïæ, „éÝ H¢ï »ï„ï }¢¢H΢ڢïæ
„ï ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ „wG¼ çãG„¢Ï¢ Hïx¢¢ ¥¢ñÚ ©‹ãïæ ÎÎüÝ¢ÜU ¥G…G¢Ï¢ Îïx¢¢ J”
(8) ¥G…G¢Ï¢ï …ã‹Ý}¢ }¢ïæ }¢éϼH¢ ã¢ï „ÜU¼¢ ãñ J ãéGÁG¢êÚï ¥vG΄
Ýï ÜéUÀ H¢ïx¢ Îï¶ï ç…Ý ÜUï ¥¢x¢ï ÐèÀï x¢GÚÜUGè Hæx¢¢ïçŲ¢ïæ
ÜUè ¼GÚãG ÜéUÀ ™èƒÇGï ƒï ¥¢ñÚ …ã‹Ý}¢ ÜUï x¢}¢ü ЉƒÚ ¥¢ñÚ ƒêãÚ ¥¢ñÚ „wG¼
ÜUÇG±è …H¼è Ï¢ÎÏ¢êÎ¢Ú Í¢¢„ ™¢ñТ²¢ïæ ÜUè ¼GÚãG ™Ú¼ï çÈUÚ¼ï ƒï J ç…Ï¢í§üH
¥}¢èÝ „ï ÐêÀ¢ ²ïã ÜU¢ñÝ H¢ïx¢ ãñæ ? ¥G…üG ÜUè : ²ã¢æ ÐÚ }¢¢H¢ïæ ÜUè
…GÜU¢¼ Ý ÎïÝï ±¢Hï ãñæ ¥¢ñÚ ¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ýï §Ý ÐÚ …éGË}¢ Ýãèæ çÜU²¢,
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ Ï¢‹Î¢ïæ ÐÚ …éGË}¢ Ýãèæ ÈUGÚ}¢¢¼¢ J
16

33. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
»ÜU }¢ÜUG¢}¢ ÐÚ ÝçϢIJï ÜUÚè}¢ Ýï ÈUGÚ}¢¢²¢ :
…GÜU¢¼ Ý ÎïÝï ±¢H¢ çÜUG²¢}¢¼ ÜUï çÎÝ Î¢ï…G¶G }¢ïæ ã¢ïx¢¢ J
»ÜU ¥¢ñÚ }¢ÜUG¢}¢ ÐÚ ÈUGÚ}¢¢²¢ : “΢ï…G¶G }¢ïæ „Ï¢ „ï ÐãHï ¼èÝ à¢wG„
…¢»æx¢ï ©Ý }¢ïæ „ï »ÜU ±¢ïã }¢¢HÎ¢Ú çÜU ¥ÐÝï }¢¢H }¢ïæ ¥ËH¢ã ÜU¢ ãGÜUG
¥Î¢ Ýãèæ ÜUÚ¼¢ J”
¥G…G¢Ï¢¢¼ ÜU¢ ÝvGࢢ
à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜUG¼ ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼ ãG…GÚ¼ï ¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢
¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢„ ¥Gœ¢G¢Ú ÜUG¢çÎÚè ¥ÐÝè
}¢àãêÚï …G}¢¢Ý¢ ¼¢HèÈUG “ÈUGñ…G¢Ýï „é‹Ý¼” ç…ËÎ ¥Ã±H ÜUï S¢ÈGUãG¢ 405
ÐÚ çH¶¼ï ãñæ :
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ²¢Î Ú網ï ! …GÜU¢¼ ¥Î¢ ÜUÚÝï
ÜUï …ã¢æ Ï¢ï à¢é}¢¢Ú „±¢Ï¢¢¼ ãñæ Ý ÎïÝï ±¢Hï ÜUï çH²ï ±ã¢æ ¶G¢ñÈUGÝ¢ÜU ¥G…G¢Ï¢¢¼
|¢è ãñæ, ™éÝ¢‹™ï }¢ïÚï ¥¢ÜUG¢ ¥¢’H¢ ãG…GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï „é‹Ý¼, }¢¢ñH¢Ý¢
ࢢ㠧}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î Ú…G¢ ¶G¢Ý ÜGéUÚ¥¢Ý¢ï ãGÎè„ }¢ïæ Ï¢²¢Ý
ÜU΢ü ¥G…G¢Ï¢¢¼ ÜU¢ ÝvGࢢ ¶è晼ï ãé» ÈUGÚ}¢¢¼ï ãñæ, “¶GéH¢„¢ ²ïã ãñ çÜU
ç…„ „¢ïÝï ™¢æÎè ÜUè …GÜU¢¼ Ý Îè …¢», Ú¢ï…Gï çÜUG²¢}¢¼ …ã‹Ý}¢ ÜUè ¥¢x¢
}¢ïæ ¼Ð¢ ÜUÚ ©„ „ï ©Ý ÜUè Ðïࢢçݲ¢æ, ÜUÚ±Åïæ, ÐèÆïæ ΢x¢Gè …¢»æx¢è J ©Ý ÜUï „Ú,
çÐS¼¢Ý ÐÚ …ã‹Ý}¢ ÜU¢ x¢}¢ü ЉƒÚ Ú¶ïæx¢ï çÜU À¢¼è ¼¢ïÇG ÜUÚ à¢¢Ýï „ï çÝÜUH
…¢»x¢¢ ¥¢ñÚ à¢¢Ýï ÜUè ãaè ÐÚ Ú¶ïæx¢ï çÜU ãça²¢æ ¼¢ïÇG¼¢ „èÝï „ï çÝÜUH
¥¢»x¢¢, ÐèÆ ¼¢ïÇG ÜUÚ ÜUڱŠ„ï çÝÜUHïx¢¢, x¢égè ¼¢ïÇG ÜUÚ ÐïࢢÝè „ï ©|¢Úïx¢¢ J
ç…„ }¢¢H ÜUè …GÜU¢¼ Ý Îè …¢»x¢è Ú¢ï…Gï çÜUG²¢}¢¼ Ðéڢݢ ¶GÏ¢è„ wG¢êæ¶G¢Ú
17

34. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
¥ÁGÎã¢ Ï¢Ý ÜUÚ ©„ ÜUï ÐèÀï ΢ñÇGïx¢¢, ²ïã 㢃 „ï Ú¢ïÜUïx¢¢, ±¢ïã 㢃 ™Ï¢¢
Hïx¢¢, çÈUÚ x¢Hï }¢ïæ ¼G¢ñÜUG Ï¢Ý ÜUÚ ÐÇGïx¢¢, ©„ ÜU¢ }¢éæã ¥ÐÝï }¢éæã }¢ïæ Hï ÜUÚ
™Ï¢¢»x¢¢ çÜU }¢ñæ ãêæ ¼ïÚ¢ }¢¢H, }¢ñæ ãêæ ¼ïÚ¢ ¶G…G¢Ý¢ J çÈUÚ ©„ ÜU¢ „¢Ú Ï¢ÎÝ
™Ï¢¢ Ç¢Hïx¢¢ J (ÈUG¼¢±¢ Ú-…Gç±Ä²¢ ¼wGÚè… à¢é΢, ç…. 10, „.
153) }¢ïÚï ¥¢ÜUG¢ ¥¢’H¢ ãG…GÚ¼ …GÜU¢¼ Ý ÎïÝï ±¢Hï ÜU¢ï
çÜUG²¢}¢¼ ÜUï ¥GG…G¢Ï¢ „ï ÇÚ¢ ÜUÚ „}¢Û¢¢¼ï ãé» ÈUGÚ}¢¢¼ï ãñæ, »ï ¥G…Gè…G ! v²¢
¶Gé΢ ± Ú„êH ÜUï ÈUGÚ}¢¢Ý ÜU¢ï ²êæãè ãæ„è Æn¢ „}¢Û¢¼¢
ãñ ²¢ (çÜUG²¢}¢¼ ÜUï »ÜU çÎÝ ²¢’Ýè) Й¢„ ã…G¢Ú Ï¢Ú„ ÜUè }¢ég¼ }¢ïæ ²ïã
…¢‹ÜU¢ã }¢é„èÏ¢¼ïæ Û¢ïHÝè „ãìH …¢Ý¼¢ ãñ, …GÚ¢ ²ãèæ ÜUè ¥¢x¢ }¢ïæ »ÜU¥¢{
Mçв¢ (À¢ïÅ¢ „¢ ç„vÜU¢) x¢}¢ü ÜUÚ ÜUï Ï¢ÎÝ ÐÚ Ú¶ ÜUÚ Îï¶, çÈUÚ ÜUã¢æ ²ïã
¶GÈUGèÈUG (ãHÜUè „è) x¢}¢èü, ÜUã¢æ ±¢ïã ÜUGãìÚ ¥¢x¢, ÜUã¢æ ²ïã »ÜU ãè Mçв¢
ÜUã¢æ ±¢ïã „¢Úè ©G}¢í ÜU¢ …¢ïÇG¢ ãé±¢ }¢¢H, ÜUã¢æ ²ïã ç}¢ÝÅ |¢Ú ÜUè ÎïÚ ÜUã¢æ
±¢ïã ã…G¢Ú çÎÝ Ï¢Ú„ ÜUè ¥¢ÈUG¼, ÜUã¢æ ²ïã ãHÜU¢ „¢ ™ïãÜU¢ (²¢’Ýè
}¢¢’}¢êHè „¢ ΢x¢G) ÜUã¢æ ±¢ïã ãça²¢æ ¼¢ïÇG ÜUÚ Ð¢Ú ã¢ïÝï ±¢H¢ x¢G…GÏ¢ J
¥ËH¢ã ¼¥G¢H¢ }¢é„Ë}¢¢Ý ÜU¢ï çã΢²¼ Ï¢wGà¢ï J (»ï…GÝ, „. 175)
»ÜU ¥¢ñÚ }¢ÜUG¢}¢ ÐÚ ¥¢’H¢ ãG…GÚ¼ çH¶¼ï ãñæ :
x¢GÚ…G …GÜU¢¼ Ý ÎïÝï ÜUè …¢‹ÜU¢ã ¥¢ÈUG¼ïæ ±¢ïã Ýãèæ ç…Ý ÜUè ¼¢Ï¢ ¥¢ „ÜUï, Ý
ÎïÝï ±¢Hï ÜU¢ï ã…G¢Ú „¢H §Ý „wG¼ ¥G…G¢Ï¢¢ïæ }¢ïæ çx¢çÚzG¼¢Úè ÜUè ©}}¢èΠڶݢ
™¢çã²ï çÜU …G§üGÈGéUH Ï¢‹²¢Ý §‹„¢Ý ÜUè v²¢ …¢Ý, ¥x¢Ú Ðã¢ÇG¢ïæ ÐÚ Ç¢Hè
…¢»æ „éÚ}¢¢ ã¢ï ÜUÚ ¶G¢ÜU }¢ïæ ç}¢H …¢»æ J
}¢èÆï }¢èÆï §SH¢}¢è |¢¢§²¢ï ! ΢’±¼ï §SH¢}¢è ÜUï }¢-ÎÝè
}¢¢ãG¢ïH „ï ãÚ Î}¢ ±¢Ï¢S¼¢ Úçã²ï …GÜU¢¼ ± ¶GñÚ¢¼ ÜUï …GMÚè
¥ãGÜU¢}¢¢¼ ÜUè }¢¢’Hê}¢¢¼ ã¢ï¼è Úãïæx¢è ¥¢ñÚ ¥G}¢H ÜUï …ÁGÏ¢ï }¢ïæ |¢è §…G¢ÈUG¢
ã¢ï¼¢ ™H¢ …¢»x¢¢ J
18

35. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
…GÜU¢¼ ÜUè ¼¢’ÚèÈUG
…GÜU¢¼ à¢Úè¥G¼ ÜUè …¢çÝÏ¢ „ï }¢éÜUGÚüÚ ÜU΢ü ©„ }¢¢H ÜU¢ï ÜUã¼ï ãñæ
ç…„ „ï ¥ÐÝ¢ ÝzG¥G ãÚ ¼GÚãG „ï ¶Gy}¢ ÜUÚÝï ÜUï Ï¢¢’Î çÚ…G¢» §H¢ãè
ÜUï çH²ï çÜU„è »ï„ï }¢é„Ë}¢¢Ý ÈUGÜUGèÚ ÜUè ç}¢çËÜUIJ¼ }¢ïæ Îï çβ¢
…¢» …¢ï Ý ¼¢ï ¶éGÎ ã¢çà¢}¢è1
ã¢ï ¥¢ñÚ Ý ãè çÜU„è ã¢çà¢}¢è ÜU¢ ¥¢…G¢Î
ÜU΢ü xG¢éH¢}¢ ã¢ï J
…GÜU¢¼ ÜU¢ï …GÜU¢¼ ÜUãÝï ÜUè ±…ã
…GÜU¢¼ ÜU¢ Hé-x¢G±è }¢¢’Ý¢ ¼Gã¢Ú¼, ¥zG…G¢§à¢ (²¢’Ýè §…G¢ÈUG¢
¥¢ñÚ Ï¢-Ú-ÜU¼) ãñ J ™êæçÜU …GÜU¢¼ Ï¢çÜUGIJ¢ }¢¢H ÜUï çH²ï }¢¢’Ý±è ¼G¢ñÚ ÐÚ
¼Gã¢Ú¼ ¥¢ñÚ ¥zG…G¢§à¢ ÜU¢ „ϢϢ Ϣݼè ãñ §„è çH²ï §„ï …GÜU¢¼ ÜUã¢
…¢¼¢ ãñ J
…GÜU¢¼ ÜUè ¥vG„¢}¢
…GÜU¢¼ ÜUè Ϣ鋲¢Îè ¼G¢ñÚ ÐÚ 2 çÜUGS}¢ïæ ãñæ J
(1) }¢¢H ÜUè …GÜU¢¼ (2) ¥zGڢΠÜUè …GÜU¢¼ (²¢’Ýè „-Î-ÜUG»
çÈUG~¢G)
}¢¢H ÜUè …GÜU¢¼ ÜUè }¢…GèΠ΢ï çÜUGS}¢ïæ ãñæ :
(1) „¢ïÝï, ™¢æÎè ÜUè …GÜU¢¼ J
(2) }¢¢Hï ç¼…¢Ú¼ ¥¢ñÚ }¢±ïçࢲ¢ïæ, …GÚ¢¥G¼ ¥¢ñÚ ÈUH¢ïæ ÜUè …GÜU¢¼
(²¢’Ýè ©GàÚ) J
1. Ï¢Ýè ã¢çà¢}¢ „ï }¢éڢΠãG…GÚ¼ï ¥GHè ± …¢’ÈUGÚ ± ¥GÜUGèH ¥¢ñÚ ãG…GÚ¼ï ¥GÏÏ¢¢„ ±
ãG¢çÚ„ çÏ¢Ý ¥GÏÎéH }¢éœ¢GçHÏ¢ ÜUè ¥¢ñH¢Îïæ ãñæ J §Ý ÜUï §GH¢±¢ ç…‹ã¢ïæ Ýï ÝçϢIJï ÜUÚè}¢
ÜUè §¥G¢Ý¼ Ý ÜUè }¢-„HÝ ¥Ï¢ê HãÏ¢, çÜU ¥x¢™ïü ²ïã ÜU¢çÈUGÚ
|¢è ãG…GÚ¼ï ¥GÏÎéH }¢éœ¢GçHÏ¢ ÜU¢ Ï¢ïÅ¢ ƒ¢ }¢x¢Ú §„ ÜUè ¥¢ñH¢Îïæ Ï¢Ýè ã¢çà¢}¢ }¢ïæ à¢é}¢¢Ú Ý
ã¢ïæx¢è J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, ç…. 1, çãGS„¢ : 5, „. 931)
19

36. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
…GÜU¢¼ çÜU„ ÐÚ ÈUG…üG ãñ ?
…GÜU¢¼ ÎïÝ¢ ãÚ ©„ ¥G¢çÜUGH, Ï¢¢çHx¢G ¥¢ñÚ ¥¢…G¢Î }¢é„Ë}¢¢Ý
ÐÚ ÈUG…üG ãñ ç…„ }¢ïæ ²ïã à¢Ú¢§¼G Т§ü …¢»æ :
(1) çÝ„¢Ï¢ ÜU¢ }¢¢çHÜU ã¢ï J
(2) ²ïã çÝ„¢Ï¢ Ý¢}¢è ã¢ï J
(3) çÝ„¢Ï¢ ©„ ÜUï ÜUGÏ…Gï }¢ïæ ã¢ï J
(4) çÝ„¢Ï¢ ©„ ÜUè ãG¢…¼ï ¥çSHIJ¢ (²¢’Ýè …GMçÚIJ¢¼ï ç…G‹Îx¢è)
„ï …G¢§Î ã¢ï J
(5) çÝ„¢Ï¢ ÎñÝ „ï ÈUG¢çÚx¢G ã¢ï (²¢’Ýè ©„ ÐÚ »ï„¢ ÜUG…üG Ý ã¢ï
ç…„ ÜU¢ }¢é¼G¢-HÏ¢¢ Ï¢‹Î¢ïæ ÜUè …¢çÝÏ¢ „ï ã¢ï, çÜU ¥x¢Ú ±¢ïã ÜUG…üG ¥Î¢ ÜUÚï ¼¢ï
©„ ÜU¢ çÝ„¢Ï¢ Ï¢¢ÜUGè Ý Úãï J)
(6) §„ çÝ„¢Ï¢ ÐÚ »ÜU „¢H x¢é…GÚ …¢» J
(}¢éHwG¶G„Ý, Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, ç…. 1, çãGS„¢ : 5, „. 875 ¼¢ 884)
à¢Ú¢§¼G ÜUè ¼zG„èH
çÝ„¢Ï¢ ÜU¢ }¢¢çHÜU
}¢¢çHÜUï çÝ„¢Ï¢ ã¢ïÝï „ï }¢éڢΠ²ïã ãñ çÜU ©„ à¢wG„ ÜUï Т„
„¢ÉGï „¢¼ ¼¢ïHï „¢ïÝ¢, ²¢ „¢ÉGï Ï¢¢±Ý ¼¢ïHï ™¢æÎè, ²¢ §¼Ýè }¢¢çHIJ¼
ÜUè ÚÜUG}¢, ²¢ §¼Ýè }¢¢çHIJ¼ ÜU¢ }¢¢Hï ç¼…¢Ú¼ ²¢ §¼Ýè }¢¢çHIJ¼ ÜU¢
ãG¢…¢¼ï ¥çSHIJ¢ (²¢’Ýè …GMçÚIJ¢¼ï ç…G‹Îx¢è) „ï …G¢§Î „¢}¢¢Ý ã¢ï J
(}¢¢wG¢ê…G ¥…G Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, ç…. 1, çãGS„¢ : 5, „. 902 ¼¢ 905, 928)
}¢¢çHÜUï çÝ„¢Ï¢ ã¢ïÝï „ï ÐãHï …GÜU¢¼ Îï Îè ¼¢ï ?
¥x¢Ú ÐãHï …GÜU¢¼ Îï Îè çÈUÚ }¢¢çHÜUï çÝ„¢Ï¢ ãé±¢ ¼¢ï »ï„è „êÚ¼
}¢ïæ çβ¢ x¢²¢ }¢¢H …GÜU¢¼ }¢ïæ à¢é}¢¢Ú Ýãèæ ã¢ïx¢¢ Ï¢çËÜU ©„ ÜUè …GÜU¢¼
20

37. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
¥Hx¢ „ï ÎïÝ¢ ã¢ïx¢è J
}¢¢Hï ãGÚ¢}¢ ÐÚ …GÜU¢¼
ç…„ ÜU¢ ÜéUH }¢¢H ãGÚ¢}¢ ã¢ï, ©„ ÐÚ …GÜU¢¼ ÈUG…üG Ýãèæ ã¢ïx¢è
v²êæ çÜU ±ã ©„ }¢¢H ÜU¢ }¢¢çHÜU ãè Ýãèæ ãñ, ÎéÚïü }¢éwG¼¢Ú }¢ïæ ãñ :
“¥x¢Ú ÜéUH }¢¢H ãGÚ¢}¢ ã¢ï ¼¢ï ©„ ÐÚ …GÜU¢¼ Ýãèæ ãñ J”
¥¢’H¢ ãG…GÚ¼, §}¢¢}¢ï ¥ãHï „é‹Ý¼,
}¢¢ñH¢Ý¢ ࢢ㠧}¢¢}¢ ¥ãG}¢Î Ú…G¢ ¶G¢Ý ÈUGÚ}¢¢¼ï ãñæ :
“™¢HèS±¢æ çãGS„¢ ÎïÝï „ï ±¢ïã }¢¢H v²¢ ТÜU ã¢ï „ÜU¼¢ ãñ ç…„ ÜUï Ï¢¢ÜUGè
©‹¼¢Hè„ çãGS„ï |¢è ݢТÜU ãñæ J” (ÈUG¼¢±¢ Ú-…Gç±Ä²¢, ç…. 19, „. 656)
»ï„ï à¢wG„ ÐÚ H¢ç…G}¢ ãñ çÜU ¼¢ñÏ¢¢ ÜUÚï ¥¢ñÚ }¢¢Hï ãGÚ¢}¢ „ï Ý…¢¼
ãG¢ç„H ÜUÚï J
}¢¢Hï ãGÚ¢}¢ „ï Ý…¢¼ ÜU¢ ¼GÚèÜUG¢
à¢ñ¶Gï ¼GÚèÜUG¼ ¥}¢èÚï ¥ãHï „é‹Ý¼ Ï¢¢çݲï ΢’±¼ï §SH¢}¢è ãG…GÚ¼ï
¥GËH¢}¢¢ }¢¢ñH¢Ý¢ ¥Ï¢ê çÏ¢H¢H }¢éãG}}¢Î §Ë²¢„ ¥Gœ¢G¢Ú ÜUG¢çÎÚè
¥ÐÝï çÚ„¢Hï “ÐéÚ ¥„Ú¢Ú ç|¢ÜU¢Úè” ÜUï S¢ÈGUãG¢ 27
ÐÚ çH¶¼ï ãñæ :
ãGÚ¢}¢ }¢¢H ÜUè Î¢ï „êÚ¼ïæ ãñæ : (1) »ÜU ±¢ïã ãGÚ¢}¢ }¢¢H …¢ï ™¢ïÚè,
çÚà±¼, x¢GSÏ¢ ¥¢ñÚ ©‹ãèæ …ñ„ï Îèx¢Ú …GÚ¢»¥G „ï ç}¢H¢ ã¢ï §„ ÜU¢ï ãG¢ç„H
ÜUÚÝï ±¢H¢ §„ ÜU¢ ¥SHÝ ²¢’Ýè çÏ¢ËÜéUH }¢¢çHÜU ãè Ýãèæ Ϣݼ¢ ¥¢ñÚ
§„ }¢¢H ÜUï çH²ï à¢Ú¥GÝ ÈUG…üG ãñ çÜU ç…„ ÜU¢ ãñ ©„è ÜU¢ï H¢ñÅ¢ çβ¢ …¢»
±¢ïã Ý Ú㢠ã¢ï ¼¢ï ±¢çÚ„¢ïæ ÜU¢ï Îï ¥¢ñÚ ©Ý ÜU¢ |¢è м¢ Ý ™Hï ¼¢ï çÏ¢H¢
çÝIJ¼ï „±¢Ï¢ ÈUGÜUGèÚ ÐÚ ¶GñÚ¢¼ ÜUÚ Îï (2) Îê„Ú¢ ±¢ïã ãGÚ¢}¢ }¢¢H ç…„
}¢ïæ ÜUGÏ…G¢ ÜUÚ HïÝï „ï ç}¢ËÜUï ¶GÏ¢è„ ãG¢ç„H ã¢ï …¢¼è ãñ ¥¢ñÚ ²ïã ±¢ïã
}¢¢H ãñ …¢ï çÜU„è ¥GvGÎï ÈUG¢ç„Î ÜUï …GÚè»G ãG¢ç„H ãé±¢ ã¢ï …ñ„ï „êÎ ²¢
21

38. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
΢ÉGè }¢êæÇÝï ²¢ ¶Gà¶Gà¢è ÜUÚÝï ÜUè ©…Ú¼ ±x¢GñÚ¢ J §„ ÜU¢ |¢è ±¢ïãè ãéGv}¢ ãñ
}¢x¢Ú ÈUGÜUüG ²ïã ãñ çÜU §„ ÜU¢ï }¢¢çHÜU ²¢ §„ ÜUï ±é-Ú„¢ ãè ÜU¢ï H¢ñŢݢ
ÈUG…üG Ýãèæ ¥Ã±HÝ ÈUGÜUGèÚ ÜU¢ï |¢è çÏ¢H¢ çÝIJ¼ï „±¢Ï¢ ¶GñÚ¢¼ }¢ïæ Îï „ÜU¼¢
ãñ J ¥HÏ¢œ¢¢ ¥zG…GH ²ïãè ãñ çÜU }¢¢çHÜU ²¢ ±é-Ú„¢ ÜU¢ï H¢ñÅ¢ Îï J
(}¢¢wG¢ê…G ¥…G ÈGU¼¢±¢ Ú-…Gç±Ä²¢, ç…. 23, „. 551,552 ±x¢ñGÚã)
}¢¢Hï Ý¢}¢è ÜU¢ }¢¼GHÏ¢
}¢¢Hï Ý¢}¢è ÜUï }¢¢’Ý¢ ãñæ Ï¢ÉGÝï ±¢H¢ }¢¢H, wG±¢ã ãGÜUGèÜUG¼Ý Ï¢ÉGï ²¢
ãéGv}¢Ý, §„ ÜUè 3 „êÚ¼ïæ ãñæ :
(1) ²ïã Ï¢ÉGÝ¢ ç¼…¢Ú¼ „ï ã¢ïx¢¢, ²¢
(2) ¥zG…G¢§à¢ï ÝSH ÜUï çH²ï …¢Ý±Ú¢ïæ ÜU¢ï …æx¢H }¢ïæ À¢ïÇG ÎïÝï „ï
ã¢ïx¢¢, ²¢
(3) ±¢ïã }¢¢H ¶GËÜUGè (²¢’Ýè Ðñ΢§à¢è) ¼G¢ñÚ ÐÚ Ý¢}¢è ã¢ïx¢¢
…ñ„ï „¢ïÝ¢ ™¢æÎè ±x¢GñÚ¢
ãG¢…¼ï ¥çSHIJ¢ çÜU„ï ÜUã¼ï ãñæ ?
ãG¢…¼ï ¥çSHIJ¢ (²¢’Ýè …GMçÚIJ¢¼ï ç…G‹Îx¢è) „ï }¢éڢΠ±¢ïã
™è…Gïæ ãñæ ç…Ý ÜUè ©G}¢ê}¢Ý §‹„¢Ý ÜU¢ï …GMÚ¼ ã¢ï¼è ãñ ¥¢ñÚ ©Ý ÜUï çÏ¢x¢GñÚ
x¢é…GÚ ¥±ÜUG¢¼ }¢ïæ à¢ÎèÎ ¼æx¢è ± Îéà±¢Úè }¢ãG„ê„ ã¢ï¼è ãñ …ñ„ï ÚãÝï ÜU¢ Í¢Ú,
ÐãÝÝï ÜUï ÜUÐÇGï, „é±¢Úè, §GË}¢ï ÎèÝ „ï }¢é-¼¥GçËHÜUG çÜU¼¢Ï¢ïæ, ¥¢ñÚ Ðïà¢ï „ï
}¢é-¼¥GçËHÜUG ¥¢ñ…G¢Ú ±x¢GñÚ¢ J
}¢-„HÝ ç…‹ãïæ }¢éwG¼çHÈUG H¢ïx¢¢ïæ „ï Ú¢çÏ¢¼Gï ÜUè ãG¢…¼ ã¢ï¼è ã¢ï
©Ý ÜUï çH²ï ÅïHèÈUG¢ïÝ ²¢ }¢¢ïÏ¢¢§H, …¢ï H¢ïx¢ ÜU}Œ²êÅÚ ÐÚ çÜU¼¢Ï¢¼ ÜUÚ¼ï
ã¢ïæ ²¢ ©„ ÜUï …GÚè»G Ú¢ï…Gx¢¢Ú ÜU}¢¢¼ï ã¢ïæ ©Ý ÜUï çH²ï ÜU}Œ²êÅÚ, ç…Ý ÜUè
Ý…GÚ ÜU}¢…G¢ïÚ ã¢ï ©Ý ÜUï çH²ï »ïGÝÜU ²¢ Hï‹„, ç…Ý H¢ïx¢¢ïæ ÜU¢ï ÜU}¢ „éÝ¢§ü
22

39. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
Îï¼¢ ã¢ï ©Ý ÜUï çH²ï ¥¢H» „}¢¢¥G¼, §„è ¼GÚãG „é±¢Úè ÜUï çH²ï
„¢§ÜUH, }¢¢ïÅÚ „¢§ÜUH ²¢ ÜU¢Ú ²¢ Îèx¢Ú x¢¢çÇG²¢æ, ²¢ Îèx¢Ú ¥à²¢
çÜU ç…Ý ÜUï çÏ¢x¢GñÚ ¥ãHï ãG¢…¼ ÜU¢ x¢é…G¢Ú¢ }¢éçàÜUH „ï ã¢ï, ãG¢…¼ï
¥çSHIJ¢ }¢ïæ „ï ãñæ J
„¢H ÜUÏ¢ }¢éÜU}}¢H ã¢ïx¢¢ ?
ç…„ ¼¢Úè¶G ¥¢ñÚ ±vG¼ ÐÚ ¥¢Î}¢è „¢çãGÏ¢ï çÝ„¢Ï¢ ãé±¢ …Ï¢ ¼ÜU
çÝ„¢Ï¢ Úãï ±¢ïãè ¼¢Úè¶G ¥¢ñÚ ±vG¼ …Ï¢ ¥¢»x¢¢ ©„è ç}¢ÝÅ „¢H
}¢éÜU}}¢H ã¢ïx¢¢ J (}¢¢wG¢ê…G ¥…G ÈGU¼¢±¢ Ú-…Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚü…¢, ç…. 10, „. 202)
}¢-„HÝ …GñÎ ÜUï Т„ }¢¢ãï ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ à¢ÚèÈUG ÜUè 12 ¼¢Úè¶G
²¢’Ýè §üGÎï }¢èH¢Îé‹ÝÏ¢è ÜU¢ï çÎÝ ÜUï Ï¢¢Úã Ï¢…ï
„¢ÉGï „¢¼ ¼¢ïH¢ „¢ïÝ¢ ²¢ „¢ÇGï Ï¢¢±Ý ¼¢ïHï ™¢æÎè ²¢ ©„ ÜUè ÜUGè}¢¼
ÜUï Ï¢Ú¢Ï¢Ú ÚÜUG}¢ ãG¢ç„H ãé§ü ²¢ }¢¢Hï ç¼…¢Ú¼ ãG¢ç„H ãé±¢ ¼¢ï „¢H
x¢é…GÚÝï ÜUï Ï¢¢’Î §üGÎï }¢èH¢Îé‹ÝÏ¢è (12 ÚÏ¢è©GH
¥Ã±H) ÜU¢ï çÎÝ ÜUï 12 Ï¢…ï ¥x¢Ú ±¢ïã çÝ„¢Ï¢ ÜU¢ Ï¢ ÎS¼êÚ
}¢¢çHÜU ãé±¢ ¼¢ï ©„ }¢¢H ÜUè …GÜU¢¼ ÜUè ¥Î¢»x¢è ©„ ÐÚ ÈUG…üG
ã¢ïx¢è J ¥x¢Ú ¥Ï¢ çÏ¢H¢ ©G…íïG à¢Ú-§üG ¥Î¢»x¢è }¢ïæ ¼¢¶GèÚ ÜUÚïx¢¢ ¼¢ï
x¢éÝ¢ãx¢¢Ú ã¢ïx¢¢ J
ÜUG-}¢Úè }¢ãèÝ¢ïæ ÜU¢ »’ç¼Ï¢¢Ú ã¢ïx¢¢ ²¢ à¢}„è ÜU¢ ?
„¢H x¢é…GÚÝï }¢ïæ ÜUG-}¢Úè (²¢’Ýè ™¢æÎ ÜUï) }¢ãèÝ¢ïæ ÜU¢ »’ç¼Ï¢¢Ú
ã¢ïx¢¢ J à¢}„è }¢ãèÝ¢ïæ ÜU¢ »’ç¼Ï¢¢Ú ãGÚ¢}¢ ãñ J
(}¢¢wG¢ê…G ¥…G ÈGU¼¢±¢ Ú-…Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚü…¢, ç…. 10, „. 157)
23

40. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
΢ñÚ¢Ýï „¢H çÝ„¢Ï¢ }¢ïæ ÜU}¢è ã¢ïÝ¢
™êæçÜU …GÜU¢¼ ÜUè ÈUG<…GIJ¼ }¢ïæ „¢H ÜUï à¢éM¥G ¥¢ñÚ ¥¢ç¶GÚ ÜU¢
»’ç¼Ï¢¢Ú çÜU²¢ …¢¼¢ ãñ §„ çH²ï ¥x¢Ú „¢H }¢éÜU}}¢H ã¢ïÝï ÐÚ çÝ„¢Ï¢ï
…GÜU¢¼ ÐêÚ¢ ãñ ¼¢ï ΢ñÚ¢Ýï „¢H (çÝ„¢Ï¢ }¢ïæ) ã¢ïÝï ±¢Hè ÜU}¢è ÜU¢ ÜU¢ï§ü ÝévG„¢Ý
Ýãèæ }¢¢ñ…ê΢ }¢¢H ÜUè …GÜU¢¼ Îè …¢»x¢è J
}¢-„HÝ Ï¢RU ²ÜéU}¢ Ú-}¢…G¢Ý ÜU¢ï 12 Ï¢…ï „¢ÉGï „¢¼ ¼¢ïHï „¢ïÝï
ÜU¢ }¢¢çHÜU Ϣݢ, §„è H}ãGï „¢H à¢é}¢¢Ú ã¢ïÝ¢ à¢éM¥G ã¢ï …¢»x¢¢, çÈUÚ
à¢Ã±¢H }¢ïæ ©„ Ýï »ÜU ¼¢ïH¢ „¢ïÝ¢ Ï¢ï™ çβ¢ ¥¢ñÚ çÝ„¢Ï¢ }¢ïæ ÜU}¢è ±¢ÜUGï¥G
ã¢ï x¢§ü, …Ï¢ ΢ïÏ¢¢Ú¢ Ú-}¢…G¢ÝéH }¢éÏ¢¢ÚÜU ÜUè ¥¢}¢Î ÜUGÚèÏ¢ ãé§ü ¼¢ï ©„ï
ࢢ’Ï¢¢Ý ÜUï }¢ãèÝï }¢ïæ ÜUãèæ „ï »ÜU ¼¢ïH¢ „¢ïÝ¢ ¼¢ïãGÈUGï }¢ïæ ç}¢H¢, ™éÝ¢‹™ï
²ÜéU}¢ Ú-}¢…G¢Ý ÜU¢ï 12 Ï¢…ï ±¢ïã çÈUÚ „ï }¢¢çHÜUï çÝ„¢Ï¢ ƒ¢ çH㢅G¢
¥Ï¢ ©„ï ©„ „¢ïÝï ÜUè …GÜU¢¼ ¥Î¢ ÜUÚÝ¢ ã¢ïx¢è v²êæ çÜU „¢H }¢éÜU}}¢H
ã¢ï x¢²¢ J
΢ñÚ¢Ýï „¢H çÝ„¢Ï¢ }¢ïæ §…G¢ÈUG¢ ã¢ïÝ¢
…¢ï à¢wG„ }¢¢çHÜUï çÝ„¢Ï¢ ãñ ¥x¢Ú ÎÚç}¢²¢Ýï „¢H }¢ïæ ÜéUÀ ¥¢ñÚ
}¢¢H ©„è ç…‹„ ÜU¢ ãG¢ç„H çÜU²¢ ¼¢ï §„ Ý» }¢¢H ÜU¢ …é΢ „¢H Ýãèæ,
Ï¢çËÜU ÐãHï }¢¢H ÜU¢ ¶Gy}¢ï „¢H §„ ÜUï çH²ï |¢è „¢Hï ¼}¢¢}¢ ãñ,
¥x¢™ïü „¢Hï ¼}¢¢}¢ „ï »ÜU ãè ç}¢ÝÅ ÐãHï ãG¢ç„H çÜU²¢ ã¢ï, wG±¢ã ±¢ïã
}¢¢H ©„ ÜUï ÐãHï }¢¢H „ï ãG¢ç„H ãé±¢ ²¢ }¢èÚ¢„ ± çãÏ¢¢ ²¢ ¥¢ñÚ çÜU„è
…¢§…G …GÚè»G „ï ç}¢H¢ ã¢ï ¥¢ñÚ ¥x¢Ú Îê„Úè ç…‹„ ÜU¢ ãñ }¢-„HÝ ÐãHï
©„ ÜUï Т„ ªæÅ ƒï ¥¢ñÚ ¥Ï¢ Ï¢ÜUçÚ²¢æ ç}¢Hèæ ¼¢ï ©„ ÜUï çH²ï …ÎèÎ „¢H
à¢é}¢¢Ú ã¢ïx¢¢ J (Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, ç…. 1, çãGS„¢ : 5, }¢S¥H¢ Ý}Ï¢Ú : 43, „. 884)
24

41. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
Ý¢ïÅ : §„ ç„çË„Hï }¢ïæ „¢ïÝ¢, ™¢æÎè, ÜUÚ‹„è Ý¢ïÅ, „¢}¢¢Ýï ç¼…¢Ú¼ »ÜU ãè
ç…‹„ à¢é}¢¢Ú ã¢ïæx¢ï J (}¢¢wG¢ê…G ¥…G ÈGU¼¢±¢ Ú-…Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚü…¢, ç…. 10, „. 210)
}¢-„HÝ …GñÎ ÜU¢ï „¢H¢Ý¢ x²¢Úã±èæ à¢ÚèÈUG ²¢’Ýè 11 ÚÏ¢è©GH
x¢G¢ñ„ ÜUï çÎÝ 11000 MÐñ ãG¢ç„H ãé» çÈUÚ §üGÎï }¢èH¢Îé‹ÝÏ¢è
²¢’Ýè 12 ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ ÜU¢ï Ï¢¼G¢ñÚï }¢èÚ¢„ 12000
MÐñ ãG¢ç„H ãé» J ÐÓ™è„ „-ÈUGLH }¢é…GzGÈUGÚ (©G„ïü ¥¢’H¢ ãG…GÚ¼
) ÜUï çÎÝ 25000 MÐñ Ï¢¼G¢ñÚï ¼¢ïãGÈUG¢ ²¢ }¢ÜU¢Ý ÜUï çÜUÚ¢»
ÜUï 25000 MÐñ ãG¢ç„H ãé» J §„ ¼GÚãG „¢H ÜUï ¥¢ç¶GÚ }¢ïæ …GñÎ ÜUï Т„
48000 ã…G¢Ú MÐñ …}¥G ã¢ï x¢» ¥Ï¢ …GñÎ ÐÚ à¢Ú¥GÝ ±¢ç…Ï¢ ãñ çÜU §Ý
¼}¢¢}¢ MТñæ ÜUè …GÜU¢¼ çÝÜU¢Hï v²êæ çÜU ¼}¢¢}¢ Ý¢ïÅ »ÜU Îê„Úï ÜUï ã}¢ ç…‹„
ãñæ çH㢅G¢ ΢ñÚ¢Ýï „¢H ç…¼Ýï MÐñ ãG¢ç„H ã¢ïæx¢ï §Ý „Ï¢ ÜU¢ ±¢ïãè „¢H
à¢é}¢¢Ú çÜU²¢ …¢»x¢¢ …¢ï çÐÀHï 11000 ÜU¢ ƒ¢ J
΢ñÚ¢Ýï „¢H çÝ„¢Ï¢ ãH¢ÜU ã¢ïÝ¢
¥x¢Ú ΢ñÚ¢Ýï „¢H çÝ„¢Ï¢ ãH¢ÜU ã¢ï …¢» çÜU ©„ ÜU¢ ÜU¢ï§ü |¢è
çãGS„¢ Ý Ï¢™ï ¼¢ï à¢é}¢¢Úï „¢H …¢¼¢ Úã¢, ç…„ çÎÝ Î¢ïÏ¢¢Ú¢ }¢¢çHÜUï
çÝ„¢Ï¢ ã¢ïx¢¢ ©„è çÎÝ Ý» ç„Úï „ï çãG„¢Ï¢ çÜU²¢ …¢»x¢¢ J }¢-„HÝ
²ÜéU}¢ }¢éãGÚü}¢ ÜU¢ï }¢¢çHÜUï çÝ„¢Ï¢ ãé±¢, „ÈUGÚ }¢ïæ „Ï¢ }¢¢H „ÈUGÚ ÜUÚ
x¢²¢, ÚÏ¢è©G‹ÝêÚ }¢ïæ çÈUÚ Ï¢ã¢Ú ¥¢§ü ¼¢ï §„è }¢ãèÝï „ï „¢H ÜU¢ ¥¢x¢G¢…G
ã¢ïx¢¢ J (}¢¢wG¢ê…G ¥…G ÈGU¼¢±¢ Ú-…Gç±Ä²¢, ç…. 10, „. 89)
…G}¢¢Ý» ÜéUÈíG ÜUè …GÜU¢¼
¥x¢Ú ÐãHï ÜU¢ï§ü ÜU¢çÈUGÚ ƒ¢ çÈUÚ }¢é„Ë}¢¢Ý ãé±¢ ¼¢ï ©„ ÐÚ
ãG¢H¼ï ÜéUÈíUG ÜUè …GÜU¢¼ ÜUè ¥Î¢»x¢è ÈUG…üG Ýãèæ ãñ v²êæ çÜU …GÜU¢¼ }¢é„Ë}¢¢Ý
ÐÚ ÈUG…üG ã¢ï¼è ãñ ÜU¢çÈUGÚ ÐÚ Ýãèæ J
25

42. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
Ý¢ Ï¢¢çHx¢G ¥¢ñÚ Ð¢x¢H ÐÚ …GÜU¢¼
Ý¢ Ï¢¢çHx¢G ÐÚ …GÜU¢¼ ÈUG…üG Ýãèæ J }¢ÁÝêÝ ÜUè ™‹Î „êÚ¼ïæ ãñæ :
(1) ¥x¢Ú …éÝêÝ ÐêÚï „¢H ÜU¢ï Í¢ïÚ Hï ¼¢ï …GÜU¢¼ ±¢ç…Ï¢ Ýãèæ, ¥¢ñÚ
(2) ¥x¢Ú „¢H ÜUï ¥Ã±H ¥¢ç¶GÚ }¢ïæ §ÈUG¢ÜUG¢ ã¢ï¼¢ ãñ, ¥x¢™ïü
Ï¢¢ÜUGè …G}¢¢Ý¢ …éÝêÝ }¢ïæ x¢é…GÚ¼¢ ãñ ¼¢ï …GÜU¢¼ ±¢ç…Ï¢ ãñ J
(}¢¢wG¢ê…G ¥…G Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, ç…. 1, çãGS„¢ : 5, „. 875)
}¢ÁÝêÝ ÜUï „¢Hï …GÜU¢¼ ÜU¢ ¥¢x¢G¢…G
…éÝêÝ Î¢ï çÜUGS}¢ ÜU¢ ã¢ï¼¢ ãñ :
(1) …éÝêÝï ¥SHè (2) …éÝêÝï ¥G¢çÚ…Gè
(1) ¥x¢Ú …éÝêÝï ¥SHè ã¢ï ²¢’Ýè …éÝêÝ ãè ÜUè ãG¢H¼ }¢ïæ Ï¢¢çHx¢G
ãé±¢ ¼¢ï ©„ ÜU¢ „¢H ã¢ïࢠ¥¢Ýï „ï à¢éM¥G ã¢ïx¢¢ J
(2) ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ¥G¢çÚ…Gè ãñ }¢x¢Ú ÐêÚï „¢H ÜU¢ï Í¢ïÚ çH²¢ ¼¢ï …Ï¢
§ÈUG¢ÜUG¢ ã¢ïx¢¢ ©„ ±vG¼ „ï „¢H ÜUè §çϼ΢ ã¢ïx¢è J
(}¢¢wG¢ê…G ¥…G Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, ç…. 1, çãGS„¢ : 5, „. 875)
¥}±¢Hï …GÜU¢¼
…GÜU¢¼ ¼èÝ çÜUGS}¢ ÜUï }¢¢H ÐÚ ãñ J
(1) „¢ïÝ¢ ™¢æÎè J (ÜUÚ‹„è Ý¢ïÅ |¢è ©‹ãè ÜUï ãéGv}¢ }¢ïæ ãñæ ϢࢼïüG çÜU
©Ý ÜU¢ Ú±¢… ¥¢ñÚ ™HÝ ã¢ï J)
(2) }¢¢Hï ç¼…¢Ú¼ J
(3) „¢§}¢¢ ²¢’Ýè ™Ú¢§ü ÐÚ ÀêÅï …¢Ý±Ú J
( , ÈGU¼¢±¢ Ú-…Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚü…¢,
ç…. 10, „. 161, Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, ç…. 1, çãGS„¢ : 5, „. 882, }¢S¥H¢ : 33 )
26

43. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
„¢ïÝï ™¢æÎè ÜU¢ çÝ„¢Ï¢
„¢ïÝï ÜU¢ çÝ„¢Ï¢ Ï¢è„ ç}¢SÜUG¢H ²¢’Ýè „¢ÉGï „¢¼ ¼¢ïHï ãñ, …Ï¢ çÜU
™¢æÎè ÜU¢ çÝ„¢Ï¢ Î¢ï „¢ï çÎÚã}¢ ²¢’Ýè „¢ÉGï Ï¢¢±Ý ¼¢ïHï ãñ J1
(Ï¢ã¢Úï à¢Úè¥G¼, ç…. 1, çãGS„¢ : 5, „. 902)
¥ËH¢ã ÜUï }¢ãGÏ¢êÏ¢, ΢ݢ» x¢éG²êÏ¢, }¢éÝÁG…GãéÝ ¥GçÝH ©G²êÏ¢
Ýï §à¢¢üÎ ÈUGÚ}¢¢²¢ : “…Ï¢ ¼é}ã¢Úï Т„ Î¢ï „¢ï
çÎÚã}¢ ã¢ï …¢»æ ¥¢ñÚ ©Ý ÐÚ „¢H x¢é…GÚ …¢» ¼¢ï ©Ý ÐÚ Ð¢æ™ çÎÚã}¢ ãñæ
¥¢ñÚ „¢ïÝï }¢ïæ ¼é}¢ ÐÚ ÜéUÀ Ýãèæ ãñ ²ã¢æ ¼ÜU çÜU Ï¢è„ ÎèÝ¢Ú ã¢ï …¢»æ J …Ï¢
¼é}ã¢Úï Т„ Ï¢è„ ÎèÝ¢Ú ã¢ï …¢»æ ¥¢ñÚ ©Ý ÐÚ „¢H x¢é…GÚ …¢» ¼¢ï ©Ý ÐÚ
çÝSÈUG ÎèÝ¢Ú …GÜU¢¼ ãñ J”
çÜU¼Ýè …GÜU¢¼ ÎïÝ¢ ã¢ïx¢è ?
çÝ„¢Ï¢ ÜU¢ ™¢H脱¢æ çãGS„¢ (²¢’Ýè 2.5 %) …GÜU¢¼ ÜUï ¼¢ñÚ
ÐÚ ÎïÝ¢ ã¢ïx¢¢ J (ÈUG¼¢±¢ ¥}…çÎIJ¢, ç…. 1, „. 378)
çÝ„¢Ï¢ „ï …G¢§Î ÜU¢ ãéGv}¢
¥x¢Ú çÜU„è ÜUï Т„ ƒ¢ïÇG¢ „¢ }¢¢H çÝ„¢Ï¢ „ï …G¢§Î ã¢ï ¼¢ï Îﶢ
…¢»x¢¢ çÜU çÝ„¢Ï¢ „ï …G¢§Î }¢¢H çÝ„¢Ï¢ ÜU¢ Т晱¢æ çãGS„¢ (¶éG}„)
Ϣݼ¢ ãñ ²¢ Ýãèæ ?
* ¥x¢Ú Ϣݼ¢ ã¢ï ¼¢ï ©„ ÐÚ Ð¢æ™±ïæ çãGS„ï (¶éG}„) ÜU¢ |¢è
¥ÉG¢§ü ÈUGè„Î ²¢’Ýè ™¢H脱¢æ çãGS„¢ …GÜU¢¼ }¢ïæ ÎïÝ¢ ã¢ïx¢¢ J
27
1. „éÝ¢Ú¢ïæ ÜUï }¢é¼G¢çÏ¢ÜUG „¢ÉGï „¢¼ ¼¢ïH¢ „¢ïÝ¢ }¢ïæ ¼vGÚèÏ¢Ý 87 x¢í¢}¢, 48 ç}¢Hè x¢í¢}¢ ã¢ï¼ï ãñæ
¥¢ñÚ „¢ÉGï Ï¢¢±Ý ¼¢ïH¢ ™¢æÎè ¼vGÚèÏ¢Ý 612 x¢í¢}¢, 41 ç}¢Hè x¢í¢}¢ ÜUï Ï¢Ú¢Ï¢Ú ãñ J

44. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
* ¥x¢Ú …G¢§Î ç}¢vGÎ¢Ú Ð¢æ™±ïæ çãGS„ï (¶éG}„) „ï ÜU}¢ ãñ ¼¢ï ±¢ïã
¥GzG± ãñ ©„ ÐÚ …GÜU¢¼ Ýãèæ ã¢ïx¢è J
}¢-„HÝ çÜU„è ÜUï Т„ ¥¢Æ ¼¢ïHï „¢ïÝ¢ ãñ ¼¢ï ç„ÈUüG „¢ÉGï
„¢¼ ¼¢ïHï „¢ïÝï ÜUè …GÜU¢¼ ÎïÝ¢ ã¢ïx¢è v²êæ çÜU …G¢§Î ç}¢vGÎ¢Ú (²¢’Ýè
¥¢{¢ ¼¢ïH¢) çÝ„¢Ï¢ ÜUï Т晱ïæ çãGS„ï (²¢’Ýè ÇïÉG ¼¢ïH¢) ÜU¢ï Ýãèæ
Ðãé晼è ãñ ¥¢ñÚ ¥x¢Ú çÜU„è ÜUï Т„ 9 ¼¢ïH¢ „¢ïÝ¢ ã¢ï ¼¢ï ±¢ïã 9 ¼¢ïH¢
ÜUè …GÜU¢¼ Îïx¢¢ J v²êæ çÜU ²ïã …G¢§Î ç}¢vGÎ¢Ú (²¢’Ýè ÇïÉG ¼¢ïH¢) „¢ïÝï
ÜUï çÝ„¢Ï¢ ÜU¢ Т晱¢æ çãGS„¢ Ϣݼè ãñ J
(}¢¢wG¢ê…G ¥…G ÈGU¼¢±¢ Ú-…Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚü…¢, ç…. 10, „. 85)
çÝ„¢Ï¢ ¥¢ñÚ wG¢é}„ „ï …G¢§Î ÐÚ …GÜU¢¼
…¢ï çÝ„¢Ï¢ ¥¢ñÚ ¶éG}„ „ï …G¢§Î ã¢ï }¢x¢Ú Îê„Úï ¶Gé}„ „ï ÜU}¢
ã¢ï ¼¢ï ¥GzG± ãñ ©„ ÐÚ …GÜU¢¼ Ýãèæ J }¢-„HÝ ¥x¢Ú çÜU„è ÜUï Т„ 10
¼¢ïHï „¢ïÝ¢ ã¢ï ¼¢ï ±¢ïã ç„ÈUüG 9 ¼¢ïHï ÜUè …GÜU¢¼ Îïx¢¢, ΄±¢æ ¼¢ïH¢
}¢é¥G¢ÈUG ãñ J ¥¢ñÚ ¥x¢Ú çÜU„è ÜUï Т„ „¢ÉGï ΄ ¼¢ïHï „¢ïÝ¢ ã¢ï ¼¢ï ±¢ïã
„¢ÉGï ΄ ¼¢ïHï ÜUè …GÜU¢¼ Îïx¢¢ v²êæ çÜU Îê„Ú¢ ¶éG}„ }¢éÜU}}¢H ã¢ï x¢²¢ J
(}¢¢wG¢ê…G ¥…G ÈGU¼¢±¢ Ú-…Gç±Ä²¢ }¢é¶GÚü…¢, ç…. 10, „. 85)
»ÜU ãè ç…‹„ ÜUï }¢éwG¼çHÈUG ¥}±¢H ¥¢ñÚ …GÜU¢¼ ÜU¢ çãG„¢Ï¢
¥x¢Ú }¢éwG¼çHÈUG }¢¢H ã¢ïæ ¥¢ñÚ ÜU¢ï§ü |¢è çÝ„¢Ï¢ ÜU¢ï Ý Ðãé晼¢
ã¢ï ¼¢ï ¼}¢¢}¢ }¢¢H }¢-„HÝ „¢ïÝ¢, ™¢æÎè ²¢ }¢¢Hï ç¼…¢Ú¼ ²¢ ÜUÚ‹„è ÜU¢ï
ç}¢H¢ ÜUÚ ©„ ÜUè ÜéUH }¢¢çHIJ¼ çÝÜU¢Hè …¢»x¢è ¥¢ñÚ ©„ ÜUè …GÜU¢¼
28

45. ÈUGñ…G¢Ýï …GÜU¢¼
Ðïà¢ÜUà¢:}¢Á¢çHS¢ï¥H}¢ÎèݼéH§GçË}¢Ä²¢(΢’±¼ï§SH¢}¢è)
ÜU¢ çãG„¢Ï¢ ©„ çÝ„¢Ï¢ „ï Hx¢¢²¢ …¢»x¢¢ ç…„ }¢ïæ ÈGéU-ÜUGÚ¢ ÜU¢ ç…G²¢Î¢
ÈUG¢»Î¢ ã¢ï }¢-„HÝ ¥x¢Ú ¼}¢¢}¢ }¢¢H ÜU¢ï ™¢æÎè à¢é}¢¢Ú ÜUÚ ÜUï …GÜU¢¼
çÝÜU¢HÝï }¢ïæ …GÜU¢¼ ç…G²¢Î¢ Ϣݼè ãñ ¼¢ï ²ïãè çÜU²¢ …¢» ¥¢ñÚ ¥x¢Ú „¢ïÝ¢
à¢é}¢¢Ú ÜUÚÝï }¢ïæ …GÜU¢¼ ç…G²¢Î¢ Ϣݼè ãñ ¼¢ï §„è ¼GÚãG çÜU²¢ …¢»x¢¢ ¥¢ñÚ
¥x¢Ú ΢ïÝ¢ïæ „êÚ¼¢ïæ }¢ïæ ²v„¢æ Ϣݼè ãñ ¼¢ï ©„ „ï çãG„¢Ï¢ Hx¢¢»æx¢ï ç…„ „ï
…GÜU¢¼ ÜUè ¥Î¢»x¢è ÜU¢ Ú±¢… ç…G²¢Î¢ ã¢ï, çÈUÚ ¥x¢Ú Ú±¢… ²v„¢æ ã¢ï ¼¢ï
…GÜU¢¼ ÎïÝï ±¢Hï ÜU¢ï §çwG¼²¢Ú ãñ çÜU ™¢ãï ¼¢ï „¢ïÝï ÜUï çãG„¢Ï¢ „ï …GÜU¢¼ Îï
²¢ ™¢æÎè ÜUï çãG„¢Ï¢ „ï J
ÈUG¼¢±¢ ࢢ}¢è }¢ïæ ãñ : “çÝ„¢Ï¢ ÜU¢ï Ðãé晢Ýï ±¢Hè ÜUGè}¢¼ …G}¢ ÜUï çH²ï
}¢é-¼¥GÄ²Ý ã¢ïx¢è Îê„Úï ÜUè Ýãèæ, ¥¢ñÚ ¥x¢Ú ΢ïÝ¢ïæ „ï çÝ„¢Ï¢ ÐêÚ¢ ã¢ï¼¢ ã¢ï …Ï¢ çÜU
»ÜU ÜU¢ ç…G²¢Î¢ Ú±¢… ã¢ï ¼¢ï …¢ï ç…G²¢Î¢ Ú¢§… ã¢ï ©„è ÜUï çãG„¢Ï¢ „ï ÜUGè}¢¼
Hx¢¢§ü …¢»x¢è J”
à¢ãïüG çÝÜUG¢²¢ }¢ïæ ãñ : “¥x¢Ú ΢ïÝ¢ïæ (ÜU¢ Ú±¢…) ²v„¢æ ã¢ï ¼¢ï }¢¢çHÜU ÜU¢ï
§çwG¼²¢Ú ã¢ïx¢¢ J”
¥x¢Ú }¢éwG¼çHÈUG }¢¢H ã¢ïæ ¥¢ñÚ ãÚ »ÜU çÝ„¢Ï¢ ÜU¢ï Ðãé晼¢
ã¢ï ¼¢ï ©„ }¢ïæ 3 „êÚ¼ïæ }¢éç}ÜUÝ ãñæ :
ÐãHè : ãÚ »ÜU }¢¢H }¢ãìG…G }¢éÜU}}¢H çÝ„¢Ï¢ ÐÚ }¢éà¼ç}¢H
ã¢ï, ©„ „ï ÜéUÀ …G¢§Î Ý ã¢ï, (}¢-„HÝ „¢ÉïG „¢¼ ¼¢ïHï „¢ïÝ¢ ¥¢ñÚ „¢ÉGï
Ï¢¢±Ý ¼¢ïHï ™¢æÎè ã¢ï) ¼¢ï »ï„è „êÚ¼ }¢ïæ ¥x¢Ú ç}¢H¢Ý¢ ™¢ãïæ ¼¢ï ±¢ïã
çãG„¢Ï¢ Hx¢¢²¢ …¢»x¢¢ ç…„ }¢ïæ …GÜU¢¼ ç…G²¢Î¢ Ϣݼè ã¢ï J
29