De overheidsinkomsten uit belastingen op kapitaal liggen in België hoger dan in de meeste andere OESO-landen, zowel voor winstbelasting als voor belastingen op de stock aan vermogen, zo waarschuwen Geert Janssens en Caroline Ven in hun jongste Beleidsnota. Het ontrekken van de Franse ‘rijkentaks’ leert dat men bij de invoering van nieuwe belastingen twee zaken voor ogen dient te houden. Ten eerste, de internationale context maakt dat landen veel meer moeten samenwerken om verschuivingen van belastinggrondslagen te vermijden. Ten tweede treden cascade-effecten op in de economische ketting en worden sommige belastingen prohibitief en onrechtvaardig. Een plotse verhoging van de belastingen op vermogens van Belgen kan het investeringsklimaat en/of de vastgoedmarkt aantasten. Men moet elke hervorming toetsen aan kenmerken van een optimaal belastingsysteem. Lees de nota op http://www.vkw.be/kennisbank/rechtvaardige-belastingen-1

1. VKW Beleidsnota
78
Februari 2015
“Rechtvaardige” belastingen
Auteurs: Caroline Ven, gedelegeerd bestuurder
Geert Janssens, hoofdeconoom VKW

2. Inhoudstafel
78
Februari 2015
Intro
1. Vanwaar komen belastingen?
2. Wat is een optimaal belastingsysteem?
3. Belgisch fiscaal systeem
4. Besluit
De integrale tekst van de VKW beleidsnota is te vinden op:
http://www.vkw.be/kennisbank/rechtvaardige-belastingen-1

3. 3
“Rechtvaardige” belastingen
Geert Janssens - @jrgeert
Caroline Ven - @CarolineVen

4. Intro
78
Februari 2015
• Luide roep naar ‘tax shift’.
• Verschillende betekenissen tax shift:
 ‘Ontlasten van de werknemers’.
 De loonkosten voor de werkgever moeten naar omlaag om de
concurrentiekracht te herstellen.
 De idee dat de ‘rijken’ een eerlijk deel moeten betalen voor de
crisis via een vermogensbelasting en taks op financiële
transacties.
 Een shift in de richting van milieubelastingen wordt bepleit.
• Deze nota: - kenmerken optimaal belastingsysteem vooropstellen
- grote lijnen van het Belgisch belastingsysteem.

5. 78
Februari 2015
1. Vanwaar komen belastingen?
• Grondslagen voor het huidige belastingsysteem in de 19de eeuw
gelegd.
• Vooral de inspraak was grote stap voorwaarts. De staat kan geen
belastingen innen zonder de jaarlijkse goedkeuring in het parlement.
• De controle en de bestemming ervan, door de burger via zijn
verkozenen, geeft aan ons belastingsysteem een grote legitimiteit.
• Een belastingsysteem dient aan een aantal principes te voldoen,
voor de steun van de bevolking en met het oog op een efficiënte
inning.

6. 78
Februari 2015
2. Vanwaar komen belastingen?
• Een optimaal belastingsysteem draait om vijf principes: efficiëntie,
billijkheid, eenvoud, gelijkheid en neutraliteit.
• Een ideaal belastingsysteem is in staat de inkomsten te genereren
die nodig zijn om de door de overheid gewenste uitgaven en
herverdeling te financieren aan zo laag mogelijke economische en
administratieve kosten, waarbij het systeem zo eenvoudig en
transparant mogelijk is en verschillende fiscale behandeling wordt
vermeden.
• Geen enkel systeem zal aan alle criteria tegelijk kunnen voldoen.
Vaak zullen compromissen gesloten moeten worden tussen
conflicterende principes + ad-hocmaatregelen.
• Het viseren van extra belastingen op vermogens =>
begrotingsronde => hogere belastingen met oeverloze complexiteit.

7. 78
Februari 2015
2.1. Efficiënt
• Een efficiënt belastingsysteem slaagt erin de beoogde middelen
voor de financiering van de overheidsuitgaven en de herverdeling te
vergaren.
• Vaak nastreven van gedragswijzigingen, bv vermijden van
vervuilende of ongezond gedrag met de accijnzen op benzine en
tabak.
2.2. Eenvoudig
• Een efficiënt belastingsysteem is eenvoudig. Hoe complexer het
systeem, hoe meer administratie nodig is voor de inning en controle.
• Eenvoud vraag om stabiliteit want regels veranderen kost tijd en
geld.

8. 78
Februari 2015
2.3. Billijk
• Billijkheid heeft te maken met rechtvaardigheid en steunt vaker op
perceptie dan op harde criteria. De burger moet het gevoel hebben
dat wat men betaalt ook in verhouding staat tot de publieke
dienstverlening die men ervoor terugkrijgt.
• Lasten dienen evenwichtig te worden verdeeld. Hoge inkomens
moeten meer bijdragen dan de lage.
2.4. Gelijkheid
• Elke belastingplichtige moeten op dezelfde manier worden
behandeld en belast. De regels gelden voor iedereen, niemand kan
er zich aan onttrekken.
• Een uitdaging is dat de interpretatie van de regels overal dezelfde is.

9. 78
Februari 2015
2.5. Neutraliteit
• Een ideaal belastingsysteem is neutraal naar de onderliggende
economische beslissingen van burgers of bedrijven.
• De belasting wordt geheven op een bepaalde activiteit of inkomen.
• Neutraliteit verwijst naar
 het algemeen principe dat we distorsies moeten vermijden
 de realiteit dat sommige heffingsgrondslagen mobieler zijn dan
andere
De Franse rijkentaks was niet neutraal en daardoor ook niet
efficiënt.

10. 78
Februari 2015
3. Belgisch fiscaal systeem
3.1. Het basisprobleem
• Het Belgisch belastingsysteem zondigt tegen bovenstaande
principes. Is de tijd rijp voor een grondige opkuisoperatie?
• De hoge fiscale en parafiscale druk op arbeid = één van de grootse
bekommernissen van werkgevers. Werknemers zijn veel duurder
dan in onze buurlanden.
Situatie waarbij een steeds kleiner wordende groep mensen de
hoge belastinglast moet dragen.
De econoom Laffer wees er op dat er limiet bestaat op hoe hoog
de belastingdruk kan zijn.
 Roep voor tax shift. Toenemend ongenoegen. Niet alle
inkomensvormen worden even zwaar belast. De inkomens uit grote
vermogens zouden meer moeten bijdragen.

11. 78
Februari 2015
3.2. Hoge fiscale druk
• Is toe te schrijven aan de grote rol die de overheid in de economie
speelt. (uitbouw van publieke diensten en sociale voorzieningen en
herverdeling)
• België had vorig jaar met 52,2% van het bbp de vijfde hoogste
belastindruk van de Oeso.
• Vorig jaar rijfde de Belgische staat 21 en 57 miljard euro meer
middelen binnen dat het gemiddelde van de eurozone en de Oeso.
3.3. Economische functie
• In tabel 1 werden de belastingopbrengsten ingedeeld naar
economische functie in % bbp.

12. 78
Februari 2015
Conclusies:
• De consumptiebelastingen dragen in België relatief minder bij de
inkomsten van de staat.
• De inkomsten uit arbeid liggen een stuk hoger dan in de buurlanden
en de rest van de EU.
• De inkomsten uit kapitaalbelastingen liggen hoog.
 Belastingen op inkomsten= roerende voorheffingen, belastingen
op meerwaarde. Liggen relatief hoog.
 Belastingen op kapitaalstock (‘vermogen’) = onroerende
voorheffing, erfenis- en succesrechten. Remedie: stapsgewijze
confiscatie.
Tabel 1:
Belastingopbrengsten naar economische functie
(in % bbp, 2012)
Bron: Eurostat

13. 78
Februari 2015
3.4. Impliciete belastingvoeten
• We kunnen de opbrengsten ook afzetten t.g.o. de belastbare basis
= maatstaf voor de hoogte van het effectieve belastingtarief.
• Voor consumptie liggen die tarieven in dezelfde lijn, behalve voor
Nederland (hoger tarief 24,5%).
• De belastingvoeten voor arbeid zijn significant verschillend: 42,8%
van de totale loonmassa wordt afgeroomd door de staat. Italië en
België staat hiermee aan de top van de Oeso.
• Hetzelfde verhaal voor kapitaal: onze overheid moet meer dan 35%
van de belastbare basis afromen. Frankrijk veel hoger 46,9% t.g.o.
10% inkomsten. (Laffereffect)
Tabel 2:
Impliciete belastingvoeten
Bron: Eurostat

14. 78
Februari 2015
3.5. Cascade-probleem
• Indruk dat uitgekeerd kapitaal bij ons minder wordt belast.
Men vergeet hierbij dat kapitaal een lange weg heeft afgelegd
langsheen een cascade van belastingen en kosten die in ons land
vaak hoger liggen dan bij onze buren.
• De meerwaarde op aandelen is in de meeste gevallen is vrijgesteld
van belastingen => wrevel.
• Sommigen pleiten voor hogere belastingen op kapitaal, via
dividenden of winsten of via interesten of meerwaarde op aandelen
en vastgoed. Lijkt rechtvaardig, maar omzichtigheid is geboden.
Belastingverschillen tussen landen zijn vaak een gevolg van diep
gewortelde maatschappelijke keuzes. Bv het huizenbezit wordt
fiscaal aangemoedigd. => 70% eigenaars
• Gedeeltelijke fiscale vrijstelling van spaarboekje => spaarcultus.
België = één van de weinige landen met een netto-spaaroverschot.

15. 78
Februari 2015
3.6. Vermogen is niet wat het lijkt
• Belgen zijn zeer vermogend. Geschatte waarde van het vermogen
van particulieren en bedrijven bedraagt 2480 en 1233 miljard euro.
Zowat de helft bestaat uit vastgoed. Vlaanderen heeft dit jaar een
minder gunstige regime voor de fiscale aftrek van een hypothecair
krediet (woonbonus) ingevoerd. => negatieve gevolgen afwachten
• Bij aandelen is een groot deel niet-beursgenoteerd =>
waarderingsprobleem.
 Lijkt niet verstandig om het productief kapitaal extra te belasten
in het huidige investeringsklimaat.
 Onverstandig om verzekeringen en pensioensparen harder aan
te pakken.

16. 78
Februari 2015
Tabel 3:
Geschatte vermogens (in miljard euro)
Bron: VKW (eigen berekeningen op basis van
gegevens NBB)

17. 78
Februari 2015
4. Conclusies
1. De Belg is vermogend en arbeid wordt veel te zwaar belast.
Conclusie: taxshift waarbij een lastenverlaging op arbeid wordt
ondervangen door een ‘rechtvaardige’ belasting op vermogen.
2. Overheidsinkomsten uit belastingen op kapitaal liggen bij ons
hoger dan in de meeste andere Oeso-landen. De impliciete
belastingvoet op kapitaal ligt enkel nog hoger in Frankrijk.
Terugkomen op befaamde rijkentaks. Lessen:
 Oog hebben voor de internationale context van verschuivende
belastinggrondslagen.
 Het cascade-effect niet negeren.
3. Een plotse verhoging van de belastingen op vermogens zou het
investeringsklimaat en/of de vastgoedmarkt aantasten.
=> Elke nieuwe hervorming tegen het licht houden van de criteria
van een optimaal belastingsysteem.