Quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp theo pháp luật Việt Nam. “Quyền tự do kinh doanh” lần đầu tiên được ghi nhận trong Hiến pháp năm 1992 và tiếp tục được tái khẳng định theo hướng rộng hơn trong Hiến pháp năm 2013: “Mọi người có quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật không cấm”. Quy định này thể hiện sự cởi mở và khuyến khích của Nhà nước đối với các hoạt động kinh doanh của người dân, doanh nghiệp. Đây cũng là tiền đề quan trọng để thay đổi về tư duy quản lý nhà nước đối với hoạt động kinh doanh. Và thực tế, hệ thống pháp luật kinh doanh của nước ta trong vài năm gần đây đã có những chuyển mình mạnh mẽ, theo hướng tích cực, tạo quản lý doanh nghiệp kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp. Điều này thể hiện rõ nhất ở hai văn bản quan trọng là Luật doanh nghiệp 2014 nay là Luật doanh nghiệp 2020, Luật đầu tư 2014 và hàng loạt chính sách “cởi trói” cho doanh nghiệp đã được ban hành, các giấy phép con bị bãi bỏ, thủ tục gia nhập thị trường đơn giản, thuận tiện hơn nhiều, các thủ tục hành chính dần được tinh giản và tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp…Thời gian qua đã có nhiều công trình nghiên cứu liên quan đến vấn đề Quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp theo pháp luật Việt Nam hiện nay bảo luôn được thực hiện một cách nghiêm túc, song trên thực tế còn nhiều vướng mắc trong quá trình áp dụng. Vì những lý do nêu trên, tác giả chọn đề tài: “Quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp theo pháp luật Việt Nam” làm báo cáo tốt nghiệp. Đây là vấn đề có tính cấp thiết cả về mặt lý luận và thực tiễn.

1. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ - TÀI CHÍNH TP. HỒ CHÍ MINH
NGUYỄN VĂN A
MSSV: ……………
QUYỀN TỰ DO KINH DOANH CỦA DOANH
NGHIỆP THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM
CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP
TP.Hồ Chí Minh – Năm

2. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
Kham thảo miễn phí – Kết bạn Zalo/Tele mình 0917.193.864
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ - TÀI CHÍNH TP. HỒ CHÍ MINH
NGUYỄN VĂN A
MSSV: ……………
KHÓA: 20.. – 20..
QUYỀN TỰ DO KINH DOANH CỦA DOANH
NGHIỆP THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM
CHUYÊN NGÀNH: …………….
CHUYÊN ĐỀ TỐT NGHIỆP
GVHD : TS. Trần Thị B
CBHD THỰC TẾ : Nguyễn Thị C
TP.Hồ Chí Minh – Năm

3. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
MỤC LỤC
PHẨN MỞ ĐẦU .............................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài .....................................................................................................1
2. Tình hình nghiên cứu đề tài .....................................................................................2
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ...........................................................................2
3.1. Đối tượng nghiên cứu .......................................................................................2
3.2. Phạm vi nghiên cứu...........................................................................................2
4. Phương pháp nghiên cứu .........................................................................................3
NỘI DUNG......................................................................................................................3
Chương 1 .........................................................................................................................4
QUYỀN TỰ DO KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP THEO PHÁP LUẬT VIỆT
NAM................................................................................................................................4
1.1. Khái niệm quyền tự do kinh doanh.......................................................................4
1.2. Quy định của pháp luật Việt Nam về quyền tự do kinh doanh theo pháp luật
hiện hành......................................................................................................................6
1.3. Quy định về quyền tự do kinh doanh theo pháp luật Việt Nam hiện nay ............8
Tiểu kết chương 1..........................................................................................................12
Chương 2 .......................................................................................................................13
THỰC TRẠNG ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VỀ QUYỀN TỰ DO KINH DOANH
THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM .................................................................................13
2.1. Tình hình phát triển doanh nghiệp ở Việt Nam..................................................13
2.2. Thực trạng áp dụng pháp luật về quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp ở
Việt Nam hiện nay .....................................................................................................16
2.3. Hạn chế thực hiện pháp luật về quyền tự do kinh doanh....................................20
Tiểu kết chương 2 ......................................................................................................22
Chương 3 .......................................................................................................................23
QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ QUYỀN TỰ DO
KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM..............23
3.1. Phương hướng hoàn thiện pháp luật về quyền tự do kinh doanh ............... Error!
Bookmark not defined.

4. Dịch vụ viết thuê đề tài – KB Zalo/Tele 0917.193.864 – luanvantrust.com
3.2. Hoàn thiện hệ thống pháp luật về thực hiện quyền tự do kinh doanh của doanh
nghiệp.........................................................................Error! Bookmark not defined.
3.3. Đổi mới tổ chức bộ máy, nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ, công chức nói
riêng và ngành chức năng nói chung nhằm đảm bảo quyền tự do kinh doanh của
doanh nghiệp trong giai đoạn mới .............................Error! Bookmark not defined.
Tiểu kết chương 3 ......................................................Error! Bookmark not defined.
KÊT LUẬN ...................................................................Error! Bookmark not defined.
TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................Error! Bookmark not defined.

5. 1
PHẨN MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong những năm qua đất nước ta thực hiện đường lối đổi mới đã đem lại những
chuyển biến hết sức tích cực: kinh tế phát triển, lực lượng sản xuất được tăng cường;
nghèo đói giảm nhanh, liên tục; đời sống nhân dân được cải thiện, nhiều vấn đề xã hội
được giải quyết; chính trị, xã hội ổn định, an ninh được bảo đảm. Cùng với sự phát
triển của xã hội, quyền con người được xem là thước đo sự tiến bộ và trình độ văn
minh của các xã hội, không phân biệt chế độ chính trị, trình độ phát triển và bản sắc
văn hóa. Với vai trò lãnh đạo Nhà nước và xã hội, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn coi
việc đảm bảo tốt hơn quyền con người là mục tiêu hướng tới của mình để xây dựng
nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân, vì dân. Hiện nay, trong bối cảnh Nhà
nước ta đang tích cực hoàn thiện bộ máy nhà nước, hệ thống pháp luật theo tinh thần
Hiến pháp năm 2013, trong đó có những bộ luật cơ bản nhằm thực hiện tốt quyền bảo
vệ quyền con người trong đó có quyền tự do kinh doanh. Do đó, việc nghiên cứu lý
luận và thực tiễn về thực hiện quy định về quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp ở
nước ta trong giai đoạn hiện nay là điều rất cần thiết, cả về mặt lý luận và thực tiễn ở
nước ta nói chung trong giai đoạn hiện nay.
“Quyền tự do kinh doanh” lần đầu tiên được ghi nhận trong Hiến pháp năm 1992
và tiếp tục được tái khẳng định theo hướng rộng hơn trong Hiến pháp năm 2013: “Mọi
người có quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật không cấm”.
Quy định này thể hiện sự cởi mở và khuyến khích của Nhà nước đối với các hoạt động
kinh doanh của người dân, doanh nghiệp. Đây cũng là tiền đề quan trọng để thay đổi
về tư duy quản lý nhà nước đối với hoạt động kinh doanh. Và thực tế, hệ thống pháp
luật kinh doanh của nước ta trong vài năm gần đây đã có những chuyển mình mạnh
mẽ, theo hướng tích cực, tạo quản lý doanh nghiệp kinh doanh thuận lợi cho doanh
nghiệp. Điều này thể hiện rõ nhất ở hai văn bản quan trọng là Luật doanh nghiệp 2014
nay là Luật doanh nghiệp 2020, Luật đầu tư 2014 và hàng loạt chính sách “cởi trói”
cho doanh nghiệp đã được ban hành, các giấy phép con bị bãi bỏ, thủ tục gia nhập thị
trường đơn giản, thuận tiện hơn nhiều, các thủ tục hành chính dần được tinh giản và
tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp…Thời gian qua đã có nhiều công trình

6. 2
nghiên cứu liên quan đến vấn đề Quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp theo pháp
luật Việt Nam hiện nay bảo luôn được thực hiện một cách nghiêm túc, song trên thực
tế còn nhiều vướng mắc trong quá trình áp dụng. Vì những lý do nêu trên, tác giả chọn
đề tài: “Quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp theo pháp luật Việt Nam” làm
báo cáo tốt nghiệp. Đây là vấn đề có tính cấp thiết cả về mặt lý luận và thực tiễn.
2. Tình hình nghiên cứu đề tài
Xung quanh báo cáo thực tập, đã có một số công trình khoa học và bài viết
nghiên cứu đề cập đến trên nhiều phạm vi và lĩnh vực khác nhau, trong đó nổi lên một
số đề tài sau:
Quyền con người trong thế giới hiện đại do TS. Phạm Khiêm Ích và GS.TS
Hoàng Văn Hảo chủ biên, NXB. Chính trị Quốc gia;
Pháp luật trong cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước của PGS.TS Trần
Ngọc Đường, NXB. Tư pháp;
Quan điểm pháp luật kinh tế trong nền kinh tế thị trường của PGS.TS Trần Trọng
Hựu xuất bản năm 2015 tại NXB. Tri thức;
Một số vấn đề cấp thiết cần giải quyết để đảm bảo quyền tự do kinh doanh của
TS. Dương Đăng Huệ xuất bản năm 2013, NBX. Tư pháp;
Pháp luật kinh tế nước ta trong bước chuyển sang kinh tế thị trường của TS.
Nguyễn Như Phát xuất bản năm 2014, NBX. KHXH;
Môi trường pháp luật kinh tế đầy đủ phù hợp với cơ chế thị trường của TS.
Hoàng Thế Liên; Pháp luật và quyền tự do kinh doanh của PGS.TS Lê Hồng Hạnh;
Hoàn thiện luật kinh tế ở Việt Nam trong nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa; Quyền tự do kinh doanh trong pháp luật kinh tế Việt Nam; ..
Qua khảo sát, cho thấy: nhiều công trình đã làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản
về quyền tự do kinh doanh nói chung ở nước ta hiện nay.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của báo cáo là quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp
theo pháp luật Việt Nam hiện nay
3.2. Phạm vi nghiên cứu

7. 3
- Phạm vi không gian: nước Việt Nam.
- Phạm vi thời gian: Nghiên cứu trong thời gian 05 năm gần đây (từ năm 2016
đến năm 2020).
4. Phương pháp nghiên cứu
Báo cáo được thực hiện dựa trên cơ sở quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng
Hồ Chí Minh, các quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước
về quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp để phân tích, lý giải các vấn đề.
- Phương pháp nghiên cứu tài liệu: tác giả sử dụng phương pháp này để nghiên
cứu các văn bản pháp luật có liên quan đến quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp
theo pháp luật Việt Nam hiện nay; các đề tài khoa học, chương trình, dự án, các bài
báo đăng trên các tạp chí khoa học chuyên ngành được thể hiện trong chương 1, 2 và
3.
- Phương pháp phân tích, tổng hợp: tác giả sử dụng phương pháp này để nêu lên
cơ sở lý thuyết về quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp theo pháp luật Việt Nam
hiện nay và đánh giá, khái quát thành những quan điểm, luận điểm làm nền tảng lý
luận cho báo cáo.
- Phương pháp thống kê: tác giả sử dụng phương pháp này chủ yếu ở chương 2
và 3 báo cáo, các số liệu thu thập, điều tra được tổng hợp, phân tích làm cơ sở đánh giá
thực trạng qua đó đánh giá về thành tựu, hạn chế để đưa ra những giải pháp giải quyết
vấn đề một cách cụ thể.
5. Kết cấu chung của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận thì phần nội dung gồm 03 chương, cụ thể:
- Chương 1: Quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp theo pháp luật Việt Nam
- Chương 2: Thực trạng áp dụng pháp luật về quyền tự do kinh doanh theo pháp
luật Việt Nam
- Chương 3: Quan điểm và giải pháp hoàn thiện pháp luật về quyền tự do kinh
doanh của doanh nghiệp theo pháp luật Việt Nam
NỘI DUNG

8. 4
Chương 1
QUYỀN TỰ DO KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP THEO
PHÁP LUẬT VIỆT NAM
1.1. Khái niệm quyền tự do kinh doanh
Có rất nhiều định nghĩa về quyền tự do kinh doanh và mỗi định nghĩa đều mang
một nội dung nhất định, bởi lẽ mỗi tác giả đứng trên nhiều quan điểm khác nhau khi
tiếp cận nghiên cứu để đưa ra những khái niệm khác nhau, song tựu chung lại thì đa
phần các khái niệm đều hiểu: “Quyền tự do kinh doanh là quyền của công dân lụa
chọn hình thức tổ chức kinh tế, ngành nghề và quy mô kinh doanh”1
.
Từ điển Luật học ghi nhận:”Quyền tự do kinh doanh là một trong những quyền
công dân được Hiến pháp, Bộ Luật dân sự, Luật thương mại, Luật doanh nghiệp quy
định nội dung: mọi công dân có quyền lựa chọn ngành, nghề, hình thức tổ chức doanh
nghiệp sản xuất, buôn bán, dịch vụ, đầu tư để sinh lợi. Kinh doanh có thể hiểu là thực
hiện một số hoặc tất cả các công đoạn của quá trình đầu tư từ sản xuất đến tiêu thụ sản
phẩm hoặc giao dịch trên thị trường nhưng phải theo đúng quy định pháp luật”2
.
Quyền tự do kinh doanh là một bộ phận hợp thành trong hệ thống các quyền cơ
bản của công dân3
. Có thể nói rằng: quyền tự do kinh doanh đã được nghiên cứu trên
nhiều phương diện. Góc độ chủ quan đã được thể hiện quyền tự do kinh doanh là
quyền được hành động một cách có ý thức của các chủ thể là cá nhân hoặc pháp nhân
được thực hiện trong hoạt động sản xuất kinh doanh4
.” “Khía cạnh này thể hiện qua
một số hành vi quan trọng như: quyền tự do đầu tư tiền vốn để thành lập doanh nghiệp,
tự do lựa chọn mô hình tổ chức kinh doanh, tự do lựa chọn đối tác để thiết lập quan hệ
kinh doanh, tự do lựa chọn khách hàng, tự do lựa chọn cách thức giải quyết tranh chấp,
1
https://thcsnguyenduq1.hcm.edu.vn/gdcd/gdcd9-bai-13-quyen-tu-do-kinh-doanh-va-nghia-vu-dong-thue-
cm44180-103414.aspx
2
Từ điển Luật học (1999), NXB Từ điển Bách khoa, Hà Nội, tr. 249
3
Đỗ Thị Thúy Hằng (2019) Quyền tự do kinh doanh theo pháp luật Việt Nam, qua thực tiễn tại tỉnh Quảng Trị -
Luận văn thạc sỹ
4
Đỗ Thị Thúy Hằng (2019) Quyền tự do kinh doanh theo pháp luật Việt Nam, qua thực tiễn tại tỉnh Quảng Trị -
Luận văn thạc sỹ

9. 5
tự do cạnh tranh.. Những khả năng xử sự này là thuộc tính tự nhiên của chủ thể chứ
không phải do Nhà nước ban tặng”5
.
Dưới góc độ khách quan thì quyền tự do kinh doanh là tổng thể các quy phạm
pháp luật do Nhà nước ban hành nhằm tạo điều kiện cho các cá nhân, tổ chức thực
hiện được trên thực tế quyền được tự do kinh doanh của mình Theo nghĩa này, quyền
tự do kinh doanh chính là một chế định pháp luật. Như vậy, theo quan niệm này,
quyền tự do kinh doanh không chỉ bao gồm những quyền của cá nhân hoặc pháp nhân
được hưởng mà bao hàm cả trách nhiệm pháp lý của cơ quan nhà nước, cá nhân hoặc
pháp nhân thực hiện các quyền đó6
.
Theo các quy định pháp luật Việt Nam quy định Quyền tự do kinh doanh lần đầu
tiên được ghi nhận chính thức tại điều 57, Hiến pháp 1992. Kế thừa tinh thần đó, điều
33 Hiến pháp 2013 khẳng định người dân có quyền tự do kinh doanh trong những
ngành nghề mà pháp luật không cấm7
. Cụ thể hóa, Luật Doanh nghiệp 2020 và Luật
đầu tư 2014 khẳng định “doanh nghiệp có quyền tự do kinh doanh trong những ngành,
nghề mà luật không cấm”8
và “Nhà đầu tư được quyền thực hiện hoạt động đầu tư kinh
doanh trong các ngành, nghề mà Luật này không cấm”9
. Quyền tự do thực hiện hoạt
động đầu tư kinh doanh được chi tiết trong Luật đầu tư 2014 như: Nhà đầu tư được tự
chủ quyết định hoạt động đầu tư kinh doanh theo quy định của Luật đầu tư và quy định
khác của pháp luật có liên quan; được tiếp cận, sử dụng các nguồn vốn tín dụng, quỹ
hỗ trợ, sử dụng đất đai và tài nguyên khác theo quy định của pháp luật. Nhà nước công
nhận và bảo hộ quyền sở hữu về tài sản, vốn đầu tư, thu nhập và các quyền, lợi ích hợp
pháp khác của nhà đầu tư10
.
Như vậy, quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp là được hiểu là một chế
định pháp luật với các quy định thể hiện những quyền của cá nhân hoặc pháp nhân
5
Đỗ Thị Thúy Hằng (2019) Quyền tự do kinh doanh theo pháp luật Việt Nam, qua thực tiễn tại tỉnh Quảng Trị -
Luận văn thạc sỹ
6
Đỗ Thị Thúy Hằng (2019) Quyền tự do kinh doanh theo pháp luật Việt Nam, qua thực tiễn tại tỉnh Quảng Trị -
Luận văn thạc sỹ
7
https://lawkey.vn/quyen-tu-do-kinh-doanh/[truy cập ngày 10/01/2021]
8
Xem khoản 1 Điều 7 Luật doanh nghiệp 2020
9
https://lawkey.vn/quyen-tu-do-kinh-doanh/[truy cập ngày 10/01/2021]
10
https://lawkey.vn/quyen-tu-do-kinh-doanh/[truy cập ngày 10/01/2021]

10. 6
được hưởng mà bao hàm cả trách nhiệm pháp lý của cơ quan nhà nước, cá nhân hoặc
pháp nhân thực hiện các quyền đó trong hoạt động kinh doanh.
1.2. Quy định của pháp luật Việt Nam về quyền tự do kinh doanh theo pháp luật
hiện hành
Quyền con người, quyền công dân đã được cụ thể hóa thành các quyền, trong đó
lần đầu tiên quyền tự do kinh doanh đã được ghi nhận trong Hiến pháp năm 1992. Mặc
dù còn hạn chế ở phạm vi quyền tự do kinh doanh khi các chủ thể chỉ được tự do kinh
doanh ở những lĩnh vực mà pháp luật cho phép, nhưng so với các quan điểm quản lý
kinh tế thời kì trước đó, đây được xem là bước tiến đặc biệt quan trọng trong việc ghi
nhận quyền tự do kinh doanh ở Việt Nam. Đặc biệt, Hiến pháp năm 2013 thừa nhận
quyền tự do kinh doanh là một trong những quyền cơ bản của con người. Cụ thể: Điều
33 Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 2013 đã nêu rõ: “Mọi
người có quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật không cấm”.
Khoản 1 Điều 7 Luật Doanh nghiệp năm 2020 cũng quy định một trong các quyền của
doanh nghiệp là “Tự do kinh doanh trong những ngành, nghề mà luật không cấm”.
Từ quy định trong Hiến pháp 2013, quyền tự do kinh doanh đã được hiện thực
hóa trong hệ thống pháp luật về kinh doanh, nhất là ở các văn bản luật gốc, có tác động
lớn đến cộng đồng doanh nghiệp như Luật Doanh nghiệp 2029. Đồng thời, kể từ khi
Luật Doanh nghiệp có hiệu lực thi hành (01/1/2021), các yêu cầu về điều kiện kinh
doanh tại thời điểm đăng ký thành lập doanh nghiệp như chứng chỉ hành nghề, xác
nhận vốn pháp định... đã được bãi bỏ. Ngoài ra, doanh nghiệp được trao quyền tự
quyết định về nội dung, hình thức, số lượng con dấu thay vì phải đăng ký mẫu dấu với
cơ quan công an như trước đây.
Điều 1 Nghị định số 01/2021/NĐ-CP ngày 04/01/2021 của Chính phủ về đăng
ký doanh nghiệp cũng quy định: “Thành lập doanh nghiệp theo quy định của pháp luật
là quyền của cá nhân, tổ chức và được Nhà nước bảo hộ”, kể cảđối với những ngành,
nghề kinh doanh không có trong Hệ thống ngành kinh tế của Việt Nam và chưa được
quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật khác thìcơ quan đăng ký kinh doanh vẫn
“ghi nhận ngành, nghề kinh doanh này vào Cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký doanh
nghiệp nếu không thuộc ngành, nghề cấm đầu tư kinh doanh, đồng thời thông báo cho

11. 7
Bộ Kế hoạch và Đầu tư (Tổng cục Thống kê) để bổ sung ngành, nghề kinh doanh
mới”.
Bên cạnh đó, Khoản 3 Điều 7 Luật Đầu tư 2014 quy định: “Điều kiện đầu tư
kinh doanh đối với ngành, nghề quy định tại khoản 2 Điều này được quy định tại các
luật, pháp lệnh, nghị định và điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt
Nam là thành viên. Bộ, cơ quan ngang bộ, Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân các
cấp, cơ quan, tổ chức, cá nhân khác không được ban hành quy định về điều kiện đầu tư
kinh doanh”. Luật Đầu tư 2014 và sửa đổi, bổ sung năm 2016. Theo đó, quyền tự do
kinh doanh đã được tiếp cận theo hướng đơn giản hóa điều kiện, thủ tục cấp phép, bãi
bỏ nhiều quy định về điều kiện kinh doanh, đồng thời mở rộng các nhóm quyền tự
quyết của doanh nghiệp. Lần đầu tiên, Danh mục đầy đủ các ngành, nghề cấm kinh
doanh và kinh doanh có điều kiện được tập hợp, liệt kê cụ thể trong một văn bản Luật.
Đồng thời, danh mục 243 ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện (ban hành kèm
theo Luật số 03/2016/QH14 ngày 22/11/2016 sửa đổi, bổ sung Điều 6 và Phụ lục 4 về
Danh mục ngành, nghề đầu tư kinh doanh có điều kiện của Luật đầu tư)và các điều
kiện đầu tư kinh doanh tương ứng đã được đăng tải, cập nhật trên Cổng thông tin quốc
gia về đăng ký doanh nghiệp (https://dangkykinhdoanh.gov.vn) và là địa chỉ tin cậy
cho người dân và cộng đồng doanh nghiệp tra cứu và tuân thủ các quy định về điều
kiện đầu tư kinh doanh. Việc đăng tải công khai thông tin pháp lý liên quan đến các
lĩnh vực đầu tư kinh doanh có điều kiện đã góp phần thể hiện tính minh bạch, an toàn,
cạnh tranh bình đẳng của quản lý doanh nghiệp kinh doanh.
Đây được xem là bước đột phá về tính minh bạch trong chính sách và được kỳ
vọng sẽ khắc phục việc ban hành các điều kiện kinh doanh một cách thiếu kiểm soát,
bất hợp lý như trước đây. Hay các quy định tại Bộ luật Dân sự 2015 đã thể hiện rõ tinh
thần bảo hộ tốt hơn với quyền sở hữu của người dân, quyền tự do hợp đồng.... Mới đây
nhất, Bộ Luật Hình sự 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2017 đã bỏ tội kinh doanh trái
phép, cho thấy bước tiến lớn trong việc đảm bảo quyền tự do kinh doanh của công dân.
Trên thực tế, quyền tự do kinh doanh vẫn gặp không ít rào cản bởi các điều kiện
kinh doanh quy định trong các văn bản dưới luật, các giấy phép con. Trong xu hướng
hội nhập và phát triển kinh tế, Việt Nam tiếp tục thúc đẩy quyền tự do kinh

12. 8
doanh.Trong phiên họp chuyên đề xây dựng pháp luật của Chính phủ mới đây, Bộ Kế
hoạch và Đầu tư kiến nghị bãi bỏ gần 2 nghìn điều kiện kinh doanh không phù hợp,
nhằm thực hiện chủ trương cải thiện quản lý doanh nghiệp đầu tư kinh doanh, cắt giảm
chi phí cho doanh nghiệp, thúc đẩy đầu tư, nâng cao năng suất và sức cạnh tranh của
nền kinh tế11
. Đây cũng được xem là một trong những động thái rõ rệt thể hiện hành
động của Chính phủ nhằm kịp thời tháo gỡ mọi rào cản, thúc đẩy quyền tự do kinh
doanh của người dân và doanh nghiệp12
.
Với việc ban hành các văn bản Luật nhằm cụ thể hóa quy định của Hiến pháp về
quyền con người, trong đó có quyền tự do kinh doanh của công dân đã cho thấy những
nỗ lực của Việt Nam trong việc tôn trọng và bảo đảm các quyền của công dân đã được
quy định trong Hiến pháp. Để mọi người dân được tự do kinh doanh, được tạo điều
kiện thuận lợi trong việc thành lập và vận hành doanh nghiệp, Chính phủ và các bộ
ngành đã và đang nỗ lực hơn nữa để rà soát và hủy bỏ những điều kiện kinh doanh bất
hợp lý để tạo lập một quản lý doanh nghiệp kinh doanh lành mạnh và minh bạch, thúc
đẩy phát triển kinh tế, xã hội đất nước và nâng cao hơn nữa quyền con người ở Việt
Nam.
1.3. Quy định về quyền tự do kinh doanh theo pháp luật Việt Nam hiện nay
Quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp được thể hiện cụ thể trong các nội
dung sau đây:
- Quyền tự do lựa chọn ngành nghề kinh doanh: Chủ đầu tư được chọn kinh
doanh các ngành nghề mà pháp luật không cấm, kinh doanh đơn ngành hoặc đa ngành,
trong trường hợp những ngành nghề kinh doanh có điều kiện, chủ đầu tư được phép
tiến hành sau khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện đó.
- Quyền tự do lựa chọn mô hình kinh doanh: Chủ đầu tư được tự do quyết định
mức vốn đầu tư, nhưng phải đáp ứng quy định về vốn pháp định tối thiểu nếu kinh
doanh một số ngành nghề nhất định như: kinh doanh vàng, dịch vụ tài chính, dịch vụ
bảo vệ…
11
http://quochoi.vn/UserControls/Publishing/News/BinhLuan/pFormPrint.aspx?UrlListProcess=/content/tintuc/Lis
ts/News&ItemID=43559[truy cập ngày 01/01/2021]
12
http://baochinhphu.vn/Kinh-te/Cai-cach-thuc-chat-dieu-kien-kinh-doanh-moi-phat-trien-duoc-thi-
truong/388578.vgp[truy cập ngày 10/01/2021]

13. 9
- Quyền tự do lựa chọn loại hình tổ chức kinh tế: Tùy thuộc vào số lượng người
đầu tư, phương thức, cách thức huy động vốn đầu tư mà chủ đầu tư có thể chọn một
loại hình tổ chức kinh tế phù hợp để kinh doanh từ đơn giản như hộ kinh doanh, doanh
nghiệp tư nhân, công ty hợp danh đến phức tạp như công ty trách nhiệm hữu hạn, công
ty cổ phần.
- Quyền tự do lựa chọn hình thức, cách thức huy động vốn: Chủ đầu tư quyết
dịnh việc tăng vốn vay hay tăng vốn điều lệ; cách thức tăng vốn vay thông qua hợp
đồng hay thông qua việc phát hành trái phiếu.
- Quyền tự do hợp đồng: Các chủ thể kinh doanh có quyền tự do lựa chọn khách
hàng, tự do đàm phán, thỏa thuận, thống nhất các điều khoản của hợp đồng, tự do thỏa
thuận hình thức hay nội dung của hợp đồng.
- Quyền tự do lựa chọn hình thức, cách thức giải quyết tranh chấp: Các chủ thể
kinh doanh có quyền tự do quyết định cách thức giải quyết tranh chấp thương mại
bằng thương lượng, hòa giải, tòa án hay trọng tài.
- Quyền tự do cạnh tranh lành mạnh: Nhà đầu tư được pháp luật bảo vệ nếu có
hành vi cạnh tranh không lành mạnh làm ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất kinh
doanh của mình.
Luật doanh nghiệp 2020
Điều 7 về quyền của doanh nghiệp trong Luật Doanh nghiệp năm 2020 quy định
rằng, doanh nghiệp được “tự do kinh doanh trong những ngành, nghề mà luật không
cấm”.
Điều 6 của Luật Đầu tư năm 2014 cấm đầu tư kinh doanh trong 6 ngành nghề
sau:
+ Kinh doanh ma túy;
+ Kinh doanh hóa chất, khoáng vật cấm;
+ Kinh doanh động, thực vật hoang dã, nguy cấp, quý hiếm có nguồn gốc từ tự
nhiên;
+ Kinh doanh mại dâm; mua, bán người, mô, bộ phận cơ thể người và các hoạt
động kinh doanh liên quan đến sinh sản vô tính trên người.

14. 10
Để làm rõ hơn giới hạn cấm này, trong phụ lục 1 và 2, Luật Đầu tư năm 2014
còn liệt kê chi tiết danh mục chất ma túy, danh mục động, thực vật, khoáng vật cấm
kinh doanh đầu tư.
Theo Luật Doanh nghiệp năm 2020 quyền tự do kinh doanh còn thể hiện ở việc
đăng ký kinh doanh không cần ghi ngành nghề. Luật Doanh nghiệp năm 2020 đã ghi
rõ ngành nghề kinh doanh không còn là một nội dung trong giấy chứng nhận đăng ký
kinh doanh nữa. Theo Điều 28 của Luật Doanh nghiệp năm 2020, giấy chứng nhận
đăng ký kinh doanh sẽ chỉ còn bốn nội dung: Tên doanh nghiệp và Mã số doanh
nghiệp; Địa chỉ trụ sở chính; Thông tin về người đại diện theo pháp luật và thành viên
công ty; Vốn điều lệ13
.
Ngoài ra, quyền tự do kinh doanh trong Luật Doanh nghiệp năm 2020 còn thể
hiện ở việc gia tăng các quyền của doanh nghiệp, bao gồm điều tiết nguồn vốn trong
kinh doanh, quyền tăng giảm vốn điều lệ (kể cả công ty trách nhiệm hữu hạn một
thành viên), quyền tự do biểu quyết, một doanh nghiệp có nhiều hơn một chức danh
giám đốc, quyền được giữ chức danh giám đốc đồng thời cho nhiều doanh nghiệp,
quyền tự khắc và quản lý con dấu. Nhà đầu tư nước ngoài có quyền lựa chọn phương
thức bảo hộ, giải quyết các tranh chấp đầu tư ngoài hệ thống cơ quan tư pháp tòa án
của một quốc gia, như được chọn cơ chế giải quyết theo trọng tài thương mại quốc tế,
cơ chế giải quyết tranh chấp bảo hộ đầu tư...
* Tuy nhiên, theo quy định pháp luật cũng như trên thực tế kinh doanh quyền tự
do kinh doanh trong những ngành nghề mà luật không cấm không có nghĩa kinh doanh
diễn ra ồ ạt, dễ dàng mà có những ngưỡng ngăn chặn nhất định, cụ thể quyền tự do
kinh doanh bị giới hạn bởi các vấn đề sau:
+ Các trường hợp luật cấm kinh doanh theo quy định của Luật đầu tư 2014
+ Quy định về vốn pháp định
+ Quy định về chứng chỉ hành nghề đối một số ngành liên quan sức khỏe, tính
mạng, an toàn con người như kinh doanh dịch vụ khám, chữa bệnh, kinh doanh dược
phẩm, kinh doanh dịch vụ pháp lý.
13
Xem Điều 28 Luật doanh nghiệp 2020

15. 11
+ Quy định về giấy phép, áp dụng đối với một số ngành nghề kinh doanh đặc
biệt mà Nhà nước can thiệp vào quyền tự do kinh doanh để đảm bảo đạt được tôn chỉ,
mục đích, ngăn ngừa sai phạm ảnh hưởng nghiêm trọng và thường có liên quan đến lợi
ích quốc gia trong đó, như kinh doanh vàng, ngoại hối, casino
+ Quy định về những điều kiện chung áp dụng đối với một số ngành nghề dịch
vụ như vệ sinh thực hiện quyền tự do kinh doanh trong mối quan hệ với quyền con
người , phòng chống cháy nổ đối với kinh doanh khách sạn, nhà hàng…14
Các ngưỡng chặn này đã được cụ thể hóa thành 243 ngành nghề kinh doanh có
điều kiện nêu tại Phụ lục 4 của Luật sửa đổi, bổ sung Luật Đầu tư. Về lý thuyết, ngoài
các ngưỡng chặn này, doanh nghiệp được kinh doanh mọi ngành nghề. Tuy nhiên, trên
thực tế quản lý nhà nước về đăng ký kinh doanh, quyền tự do kinh doanh không hoàn
toàn thuộc về các doanh nghiệp. Việc tự do kinh doanh mọi ngành nghề vẫn bị giới
hạn bằng biện pháp và thủ tục hành chính15
.
Như vậy, doanh nghiệp có quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà
pháp luật không cấm, nhưng để kinh doanh những ngành nghề pháp luật không cấm
danh nghiệp pháp đáp ứng điều kiện đặt ra đối với các ngành nghề kinh doanh.
Quyền tự do kinh doanh đã được tiếp cận theo hướng đơn giản hóa điều kiện,
thủ tục cấp phép, bãi bỏ nhiều quy định về điều kiện kinh doanh, đồng thời mở rộng
các nhóm quyền tự quyết của doanh nghiệp. Lần đầu tiên, Danh mục đầy đủ các
ngành, nghề cấm kinh doanh và kinh doanh có điều kiện được tập hợp, liệt kê cụ thể
trong một văn bản Luật. Theo đó, quyền tự do kinh doanh được cụ thể qua nội dung:
Quyền tự do lựa chọn ngành nghề kinh doanh: Chủ đầu tư được chọn kinh doanh các
ngành nghề mà pháp luật không cấm, kinh doanh đơn ngành hoặc đa ngành, trong
trường hợp những ngành nghề kinh doanh có điều kiện, chủ đầu tư được phép tiến
hành sau khi đáp ứng đầy đủ các điều kiện đó16
.
14
http://luatgiaphat.com/n/hoi-dap-luat-doanh-nghiep/quyen-tu-do-kinh-doanh-theo-quy-dinh-cua-phap-luat-
viet-nam[truy cập ngày 10/01/2021]
15
http://luatgiaphat.com/n/hoi-dap-luat-doanh-nghiep/quyen-tu-do-kinh-doanh-theo-quy-dinh-cua-phap-luat-
viet-nam[truy cập ngày 10/01/2021]
16
http://luatgiaphat.com/n/hoi-dap-luat-doanh-nghiep/quyen-tu-do-kinh-doanh-theo-quy-dinh-cua-phap-luat-
viet-nam[truy cập ngày 10/01/2021]

16. 12
Tiểu kết chương 1
Quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp là một chế định pháp lý quan trọng,
là cơ sở cần thiết trong việc thiết lập và hoàn chỉnh một hệ thống pháp luật về kinh
doanh nói rước ta hiện nay. Việc xác định khái niệm, quy định pháp luật trong việc
thực hiện trong lĩnh vực này sẽ hỗ trợ một phần lớn trong việc thiết lập các quy phạm
pháp luật chặt chẽ nhằm hoàn thiện hơn nữa hệ thống pháp luật tại Việt Nam. Đây là
nhiệm vụ quan trọng đối với nước ta trong quá trình xây dựng và phát triển đất nước.
Đồng thời, còn bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho các chủ thể khi tham gia vào
quan hệ xã hội trong các lĩnh vực nói chung và lĩnh vực kinh doanh nói riêng. Trên
nền tảng là các quy định quan trọng của pháp luật thế giới thì việc kế thừa và tiếp thu
những quy định hợp lý vào hệ thống pháp luật Việt Nam về quyền con người là điều
vô cùng quan trọng. Việc xác định các quan điểm nhằm qua đó xây dựng nên một khái
niệm cơ bản về quyền kinh doanh của doanh nghiệp sẽ hỗ trợ một phần lớn trong việc
thiết lập các quy phạm pháp luật chặt chẽ nhằm hoàn thiện hơn nữa hệ thống pháp luật
về quyền kinh doanh của doanh nghiệp nói riêng tại Việt Nam. Đây là việc làm cần
thiết cho nước ta trong quá trình xây dựng nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa
trong giai đoạn hiện nay. Điều này tạo điều kiện để bảo vệ tốt nhất quyền thiêng liêng
và cao quý mà tạo hóa đã ban tặng cho mỗi chúng ta; thể hiện rõ nét sự quan tâm
thường xuyên và ý nghĩa của Đảng và Nhà nước ta đối với nhân dân. Đáp ứng với
công cuộc xây dựng và phát triển đất nước trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa
đất. Trên cơ sở lý luận ở Chương I, tác giả vận dụng vào trách nhiệm xã hội của doanh
nghiệp trong việc tôn trọng trong hoạt động kinh doanh sẽ được trình bày trong Chương 2
của báo cáo.

17. 13
Chương 2
THỰC TRẠNG ÁP DỤNG PHÁP LUẬT VỀ QUYỀN TỰ DO
KINH DOANH THEO PHÁP LUẬT VIỆT NAM
2.1. Tình hình phát triển doanh nghiệp ở Việt Nam
Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2011-2015 đã khép lại bởi cuối năm
2015. Kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh của năm 2015 là cơ sở và động lực cho
việc xây dựng và thực hiện Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2016, năm đầu
của Kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 05 năm 2016 - 202017
.
Kinh tế những năm qua của nước ta đã có nhiều khởi sắc. Tổng sản phẩm trong
nước (GDP) năm 2015 ước tính tăng 6,68% so với năm 2014. Đối với tình hình đăng
ký doanh nghiệp ở nước ta trong những năm trở lại đây đã có nhiều thay đổi. Cụ thể:
Sau hơn một thập kỷ phát triển mạnh mẽ về số lượng kể từ khi Luật Doanh nghiệp
1999 có hiệu lực, xu hướng giảm sút về số lượng doanh nghiệp thành lập mới bắt đầu
xuất hiện từ năm 2011 với số lượng đăng ký mới là 77.548, giảm 7,2% so với năm
2010 . Năm 2012, số lượng này còn 69.874, tiếp tục giảm 9,9% . Tuy nhiên, xu hướng
“thanh lọc” được thể hiện rõ nét nhất trong năm 2013, khi số lượng doanh nghiệp đăng
ký mới lại tăng cao đạt 76.955, tăng 10,1% so với năm 201218
. Năm 2014, cả nước có
74842 doanh nghiệp đăng ký thành lập mới với tổng vốn đăng ký là 432,2 nghìn tỷ
đồng, giảm 2,7% về số doanh nghiệp và tăng 8,4% về số vốn đăng ký so với năm
trước . Trong năm 2015, cả nước có 94754 doanh nghiệp đăng ký thành lập mới với
tổng vốn đăng ký là 601,5 nghìn tỷ đồng, tăng 26,6% về số doanh nghiệp và tăng
39,1% về số vốn đăng ký so với năm 2014 (Năm 2014, số doanh nghiệp giảm 2,7%; số
vốn tăng 8,4% so với năm 2013) . Như vậy, có thể thấy tình hình đăng ký doanh
nghiệp có xu hướng tăng bất chấp tình hình biến động của tình hình kinh tế thế giới,
trong khu vực. Điều này thể hiện qua số liệu 07 tháng năm 2016, cả nước có 64122
doanh nghiệp đăng ký thành lập mới với tổng vốn đăng ký là 497 nghìn tỷ đồng, tăng
23,3% về số doanh nghiệp và tăng 54,7% về số vốn đăng ký so với cùng kỳ năm 2015;
17
https://tulieuvankien.dangcongsan.vn/ban-chap-hanh-trung-uong-dang/dai-hoi-dang/lan-thu-xii/bao-cao-danh-
gia-ket-qua-thuc-hien-nhiem-vu-phat-trien-kinh-te-xa-hoi-5-nam-2011-2015-va-phuong-huong-1599
18
https://dangkykinhdoanh.gov.vn/vn/tin-tuc/611/3861/tinh-hinh-dang-ky-doanh-nghiep-nam-2013---xu-huong-
thanh-loc-ro-net.aspx

18. 14
số vốn đăng ký bình quân một doanh nghiệp đạt 7,7 tỷ đồng, tăng 25,4%19
. Bên cạnh
đó còn có 894,9 nghìn tỷ đồng vốn đăng ký tăng thêm của các doanh nghiệp thay đổi
tăng vốn, nâng tổng số vốn đăng ký và bổ sung thêm vào nền kinh tế trong 7 tháng
năm 2016 đạt 1391,9 nghìn tỷ đồng .
Để đạt được điều này là do sự quan tâm kịp thời, hiệu quả của Đàng và Nhà nước
thông qua sự thay đổi kịp thời, nhanh chóng của một số chính sách thúc đầy phát triển
kinh tế - xã hội trong những năm qua nhằm đáp ứng với chuyển biến tình hình trong và
ngoài nước. Chính vì điều này đã góp phần đảm bảo cho diện mạo của nước ta được
khởi sắc, đồng thời cũng góp phần vào sự thay đổi của cơ cấu kinh tế theo hướng có
lợi cho nước ta trong những năm qua.
Trong tình hình diễn biến phức tạp của nền kinh tế trong khu vực và trên thế giới
đã ảnh hưởng đến nền kinh tế nước ta, và làm cho nền kinh tế nước ta gặp rất nhiều
khó khăn. Điều này tác động lớn đến hoạt động của các doanh nghiệp. Hiện nay, trong
tình hình mới khi nước ta từ nền kinh tế bao cấp chuyển sang cơ chế quản lý kinh tế thị
trường theo định hướng xã hội chủ nghĩa và thực hiện nhất quán chính sách kinh tế
nhiều thành phần thì các doanh nghiệp ở Việt Nam có bước phát triển mạnh cả về số
lượng và chất lượng, đặc biệt tăng nhanh về số lượng. Nhất là sau khi Luật doanh
nghiệp 2005 ra đời.
Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tính đến 31/7/2016, tổng số doanh nghiệp đăng ký
theo Luật doanh nghiệp thì trong những năm qua số doanh nghiệp tăng theo cùng kỳ.
Bằng việc cải thiện quản lý doanh nghiệp kinh doanh mạnh mẽ đã làm gia tăng số
lượng các doanh nghiệp được thành lập nhanh chóng. Đây là một tốc độ tăng trưởng
hết sức ấn tượng, thể hiện những tác động lớn của cải cách về quản lý doanh nghiệp
kinh doanh ở Việt Nam. Kết quả đạt được là tín hiệu rất khả quan đối với nền kinh tế.
Thủ tục đăng ký kinh doanh ở Việt Nam là đã cải thiện rất nhiều và là một điểm
sáng của quản lý doanh nghiệp kinh doanh Việt Nam. Thành tựu lớn nhất trong quá
trình phát triển doanh nghiệp chính là sự cải thiện về hệ thống khung pháp lý liên quan
đăng ký kinh doanh và gia nhập thị trường. Theo đó, hiện tại, các doanh nghiệp gia
nhập thị trường dễ dàng hơn rất nhiều so với các năm trước, thủ tục, thời gian và chi
19
https://dangkykinhdoanh.gov.vn/vn/tin-tuc/597/5274/tinh-hinh-dang-ky-doanh-nghiep-thang-12-va-nam-2020-
.aspx

19. 15
phí đã được cắt giảm, luật doanh nghiệp 1999, 2005 và năm 2014 là một bước tiến rất
dài trong việc tạo lập quản lý doanh nghiệp minh bạch cho sự phát triển của Việt Nam.
Để có quản lý doanh nghiệp đầu tư thuận lợi như vậy thì đã có sự cố gắng từ các
cấp, các ngành có liên quan. Tuy nhiên, trong những năm trở lại đây thì tình hình số
doanh nghiệp giải thể không ngừng tăng cao. Điều đó thể hiện bằng bẳng số liệu dưới
đây:
Đơn vị: ngàn doanh nghiệp
Chỉ tiêu Năm
2011
Năm
2012
Năm
2013
Năm
2014
Năm
2015
Năm
2016
Tổng số doanh
nghiệp thành
lập mới 77.548 69.847 76.955 74.842 94.7548 98675
Nguồn: Cục đăng ký quản lý kinh doanh
Được thể hiện bằng biểu đồ sau:
BIỂU ĐỒ THỂ HIỆN TÌNH HÌNH THÀNH LẬP MỚI VÀ ĐĂNG KÝ
GIẢI THỂ DOANH NGHIỆP Ở VIỆT NAM
(Từ năm 2011 đến 2016)

20. 16
Tăng cường công tác quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp phải trên cơ sở
quán triệt, thực hiện nghiêm túc quan điểm, đường lối của Đảng, chủ trương của
các cấp để nâng cao chất lượng thực hiện chức năng, nhiệm vụ của ngành chức
năng trong tình hình mới.
2.2. Thực trạng áp dụng pháp luật về quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp
ở Việt Nam hiện nay
Thành tựu thực hiện pháp luật về quyền tự do kinh doanh thể hiện trên một số
phương diện sau:
Nhằm thực hiện tốt công tác thực thi quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp
trong giai đoạn hiện nay thì việc đầu tiên đó là Các cơ quan chức năngcần triển khai
kết hợp với giải pháp với các chủ trương, đường lối chủ trương của Đảng và Nhà nước
nói chung. Đặc biệt, dưới những chủ trương, đường lối của Tỉnh ủy, Đảng ủy các cấp
cần được triển khai tại các cuộc hội nghị triển khai trong cán bộ chủ chốt trong ngành
chức năng cấp tỉnh, huyện tại địa phương nói chung. Khẳng định, phải làm rõ sự cần
77548
69874
76955
74842
95754
98675
0
20000
40000
60000
80000
100000
120000
Năm 2011 Năm 2012 Năm 2013 Năm 2014 Năm 2015 2016
Tổng số doanh nghiệp thành lập mới

21. 17
thiết nâng cao chất lượng Quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp trong tình hình
mới, những vấn đề cơ bản, chủ yếu và mới; Từ đó, trên cơ sở có chủ trương đường lối
thì lãnh đạo Các doanh nghiệp ở nước ta thực hiện các kế hoạch nói chung phù hợp, cụ
thể, thiết thực của các cấp qua các năm. Phải coi việc nâng cao chất lượng quyền tự do
kinh doanh của doanh nghiệp gắn liền với công tác bảo đảm quyền con người là một
nội dung công tác cụ thể để thực hiện nghị quyết của Đảng ủy nhằm tạo một sự chuyển
biến rõ rệt, có bước đột phá về một lĩnh vực thực hiện chức năng, nhiệm vụ của ngành
chức năng trong giai đoạn hiện nay.
Ngoài ra, thông qua việc kết hợp các phương pháp trên cơ sở quán triệt các Nghị
quyết quan trọng của Đảng là điều cần thiết. Việc kết hợp các giải pháp nhằm thực
hiện tốt trong lĩnh vực này thông qua việc thực hiện nghiêm túc các chủ trương đường
lối chính sách của Đảng, của Tỉnh ủy, Đảng ủy các cấp là một trong những yếu tố có
tính quyết định, do đó không được xem nhẹ. Thực tế đã chứng minh, chúng ta rất chú
trọng vấn đề này nên đã tạo được những chuyển biến tích cực, tuy nhiên so với yêu
cầu vẫn còn nhiều lúng túng, bất cập. Vì vậy, trong nhiệm kỳ này, cần phải đầu tư
công sức, trí tuệ, huy động các nguồn lực để khắc phục hiệu quả tình trạng trên.
Chương trình, kế hoạch hành động thực hiện nghị quyết ở các cấp, ngành, địa phương,
đơn vị phải được cụ thể hóa bằng việc quán triệt, thực hiện một cách cụ thể trong thực
tế kết hợp các chỉ tiêu của phòng, Các cơ quan chức năngtrong việc thực hiện chức
năng, nhiệm vụ của Ngành nhằm mục đích là bảo đảm quyền tự do kinh doanh của
doanh nghiệp ở nước ta hiện nay.
Bên cạnh đó, tại các địa phương thì các cấp, các ngành căn cứ các giải pháp chỉ
đạo điều hành của UBND từng địa phương tiếp tục triển khai thực hiện các nhiệm vụ,
giải pháp trong hoạt động đối với việc tăng cường thực thi những nhiệm vụ, giải pháp
chủ yếu cải thiện môi trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia hai
năm 2016-2017, định hướng đến năm 2020 trên từng địa phương. Đặc biệt, trong từng
năm vừa qua thì việc xây dựng môi trường kinh doanh thực sự thông thoáng, minh
bạch, hấp dẫn, thuận lợi, tạo động lực cho thu hút đầu tư và phát triển doanh nghiệp,
tạo bước đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương. Đồng thời, cải
thiện chất lượng chỉ đạo, điều hành, tham mưu, giúp việc của các cấp, các ngành và bộ
máy chính quyền các địa phương; nỗ lực cải cách hành chính, nhằm cải thiện môi

22. 18
trường kinh doanh, nâng cao năng lực cạnh tranh của các địa phương trong giai đoạn
tiếp theo.
Bên cạnh đó, các cơ quan chức năng đã chủ động theo dõi, nắm bắt thông tin và
tăng cường công tác thanh tra, giám sát việc chấp hành quy định và chỉ đạo của Ngân
hàng Nhà nước đối với tổ chức tín dụng trên địa bàn. Xử lý nghiêm theo quy định đối
với các trường hợp vi phạm, quy trách nhiệm cụ thể đối với cá nhân, tổ chức; Các
ngân hàng thương mại, các tổ chức tín dụng trên địa bàn chủ động cân đối giữa nguồn
vốn và sử dụng vốn để đảm bảo thanh khoản, ổn định lãi suất huy động, có điều kiện
giảm lãi suất cho vay, tăng cường kiểm soát rủi ro; nghiên cứu, xây dựng các chương
trình cho vay với lãi suất hợp lý kết hợp với việc đổi mới quy trình cho vay theo
hướng đơn giản hóa thủ tục vay vốn nhưng vẫn đảm bảo an toàn vốn vay và phù hợp
với quy định của pháp luật, nâng cao khả năng thẩm định để rút ngắn thời gian giải
quyết cho vay, tạo điều kiện cho doanh nghiệp tiếp cận vốn tín dụng, thực hiện tiết
giảm chi phí hoạt động, nâng cao hiệu quả kinh doanh để có điều kiện giảm lãi suất
cho vay nhằm chia sẻ khó khăn với khách hàng vay nhưng đảm bảo an toàn tài chính
trong hoạt động.
Thứ ba, xây dựng khung chính sách hỗ trợ doanh nghiệp khởi nghiệp, tiến hành
hoạt động đầu tư hiệu quả hơn. Trên đó, chú trọng trên một số phương diện, cụ thể
+ Nghiên cứu, đánh giá tiềm năng, thị trường, xu hướng và đối tác đầu tư để tạo
tiền đề quan trọng xây dựng cơ sở dữ liệu, định hướng hoạt động xúc tiến đầu tư và
danh mục các dự án ưu tiên thu hút đầu tư phù hợp với tình hình phát triển KTXH,
tiềm năng, lợi thế cạnh tranh của địa phương.
+ Xây dựng cơ sở dữ liệu phục vụ cho hoạt động xúc tiến đầu tư. Phối hợp với
Trung tâm Xúc tiến đầu tư để bổ sung, cập nhật dữ liệu liên quan đến môi trường đầu
tư như: điều kiện kinh tế - xã hội, tài nguyên thiên nhiên, tiềm năng cơ hội đầu tư của
từng địa phươn, thủ tục đầu tư, chính sách ưu đãi và hỗ trợ đầu tư, các dự án kêu gọi
đầu tư của các địa phương;...
+ Xây dựng danh mục dự án kêu gọi đầu tư.
+ Xây dựng các ấn phẩm, tài liệu phục vụ cho hoạt động xúc tiến đầu tư. Nhằm
tăng khả năng tương tác với các nhà đầu tư

23. 19
+ Các hoạt động tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu về môi trường, chính sách,
tiềm năng, cơ hội và kết nối đầu tư.
+ Hỗ trợ các tổ chức, doanh nghiệp, nhà đầu tư trong việc tìm hiểu về pháp luật,
chính sách, thủ tục đầu tư; tiềm năng, thị trường, đối tác và cơ hội đầu tư; triển khai dự
án sau khi được cấp Giấy chứng nhận đăng ký đầu tư.
Thứ tư, các địa phương đã quy định về đối tượng, nguyên tắc, giải pháp, nguồn
lực để hỗ trợ phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa, khởi nghiệp doanh nghiệp theo quy
định của Luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa và các nghị định của Chính phủ quy
định chi tiết một số điều Luật hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa thành công bước đầu.
Thứ năm, các địa phương đã thực hiện việc đảm bảo việc tiếp cận nguồn lực của
chủ thể kinh doanh theo co chế hỗ trợ chung toàn diện, bền vững. Hỗ trợ cung cấp
thông tin và tư vấn pháp lý: Xây dựng chính quyền điện tử, xây dựng hệ thống cơ sở
dữ liệu chính thống, kịp thời cập nhật, công khai minh bạch trên trang thông tin điện tử
của các địa phương, các sở, ban, ngành và địa phương. Vận hành hiệu quả trang, cổng
thông tin hỗ trợ doanh nghiệp, khởi nghiệp; chia sẻ thông tin hỗ trợ doanh nghiệp trên
các mạng xã hội như các văn bản quy phạm pháp luật nhà nước mới ban hành; các
chính sách hỗ trợ doanh nghiệp của Trung ương và địa phương. Nguồn kinh phí thực
hiện: Ngân sách các địa phương bố trí từ nguồn chi phí sự nghiệp thông tin truyền
thông hàng năm.
- Hỗ trợ tư vấn pháp lý. Bố trí mạng lưới cộng tác viên tư vấn pháp luật trên các
lĩnh vực thuế, bảo hiểm, hợp đồng, đất đai, môi trường, giải quyết tranh chấp, về đầu
tư và chính sách đầu tư của các địa phương cho doanh nghiệp. Doanh nghiệp được
miễn chi phí tư vấn khi sử dụng dịch vụ tư vấn thuộc mạng lưới tư vấn viên. –
Xây dựng và tổ chức thực hiện các chương trình, kế hoạch hỗ trợ pháp lý để
cung cấp thông tin, bồi dưỡng kiến thức pháp luật, tư vấn pháp luật cho doanh nghiệp.
- Hỗ trợ đào tạo, bồi dưỡng phát triển nhân lực: Hỗ trợ đào tạo, nâng cao năng
lực quản trị cho đội ngũ quản lý, điều hành doanh nghiệp.
- Hỗ trợ đào tạo nghề: Đối tượng đào tạo là Lao động có hộ khẩu ở các địa
phương đã làm việc tại doanh nghiệp

24. 20
- Hỗ trợ tiếp cận đất đai: Hỗ trợ 50% giá thuê mặt bằng cho doanh nghiệp sản
xuất trực tiếp tại các khu công nghiệp, khu công nghệ cao, cụm công nghiệp, khu sản
xuất tập trung phù hợp với quy hoạch sử dụng đất trên địa bàn thông qua việc bù giá
cho nhà đầu tư hạ tầng cụm công nghiệp.
- Truyền thông khởi nghiệp: Đẩy mạnh công tác truyền thông, đào tạo góp phần
nâng cao nhận thức khởi nghiệp cho xã hội, kích thích tinh thần khởi nghiệp trong mỗi
người dân, đặc biệt là trong thanh niên, sinh viên về văn hóa khởi nghiệp, kinh doanh,
đề cao và xây dựng tinh thần doanh nhân, doanh trí và nhân bản cho các doanh nhân
trẻ và những người muốn tạo lập sự nghiệp kinh doanh riêng. Các hoạt động chủ yếu
như biên soạn và triển khai chương trình giáo dục khởi nghiệp; tổ chức hội thảo
chuyên đề; tổ chức cho những người có ý tưởng, hoài bão, kế hoạch sản xuất kinh
doanh tốt đi nghiên cứu, học tập, tham quan các cơ sở sản xuất kinh doanh, các Viện
nghiên cứu, các trường đào tạo, trung tâm nghiên cứu và chuyển giao ứng dụng khoa
học. Xây dựng chuyên mục giới thiệu các sản phẩm mới, đặc trưng, đặc thù trên sóng
truyền hình các địa phương. Xây dựng các chương trình truyền thông, các trang thông
tin tuyên truyền để phổ biến các chính sách ưu đãi hỗ trợ của Chính phủ và của các địa
phương đến cộng đồng doanh nghiệp nhằm tăng cường minh bạch và thúc đẩy doanh
nghiệp tiếp cận và tăng khả năng thụ hưởng của các doanh nghiệp đủ điều kiện.
- Cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường kinh doanh: Triển khai có
hiệu quả công tác cải cách hành chính, nâng cao trình độ chất lượng chuyên môn, đạo
đức công vụ của đội ngũ cán bộ công chức. Nâng cao chất lượng hoạt động bộ phận
một cửa, đảm bảo tính thống nhất và chuyên nghiệp trong thực thi công vụ.Tăng
cường công tác thanh tra, kiểm tra xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, gây nhũng
nhiễu, thực hiện nghiêm minh kỷ luật, kỷ cương hành chính.
2.3. Hạn chế thực hiện pháp luật về quyền tự do kinh doanh
Hạn chế, vướng mắc trong việc hiểu và vận dụng thể chế thực hiện pháp luật về
quyền tự do kinh doanh
- Pháp luật về bảo vệ quyền tự do kinh doanh có sự chồng chéo, mâu thuẫn.
Trong những năm vừa qua, do chúng ta cố gắng làm biến đổi pháp luật một cách
nhanh chóng để đáp ứng nhu cầu của công cuộc đổi mới nên đã làm cho một số lĩnh

25. 21
vực pháp luật có sự chồng chéo, mâu thuẫn khiến cho các chủ thể khi tham gia hoạt
động kinh doanh gặp nhiều khó khăn do chính vướng mắc phát sinh từ luật pháp.
+ Sự chồng chéo trong quy định của pháp luật về hoạt động đăng ký thành lập
doanh nghiệp. Hiện nay nhiều văn bản luật vẫn quy định trình tự, thủ tục đăng ký kinh
doanh như Luật Doanh nghiệp, tạo nên những thủ tục hết sức phức tạp trong đầu tư
kinh doanh. Ví dụ, trong Luật Đầu tư quy định: giấy chứng nhận đầu tư đồng thời là
giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh.
Hoặc theo quy định của Luật về kinh doanh bảo hiểm, Bộ Tài chính là cơ quan
cấp giấy phép thành lập và hoạt động cho doanh nghiệp bảo hiểm nước ngoài, Luật
Người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng thì trao quyền cho
Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội cấp giấy phép đối với hoạt động dịch vụ xuất
khẩu lao động; trong Luật Chứng khoán thì Ủy ban Chứng khoán là cơ quan cấp phép
thành lập và hoạt động đối với công ty chứng khoán, công ty quản lý quỹ, công ty đầu
tư chứng khoán... Như vậy, quy định chồng chéo giữa Luật doanh nghiệp và luật
chuyên ngành tạo ra một hệ quả xấu đó là tiêu tốn thời gian, chi phí giao dịch cho việc
xin thêm các thủ tục để doanh nghiệp được phép hoạt động. Bên cạnh đó, từ việc
chồng chéo này tạo nên một cơ chế xin cho trong quản lý hành chính, tạo điều kiện
cho những cá nhân được giao quyền có cơ hội trục lợi bất chính từ pháp luật.
+ Sự chồng chéo còn được thể hiện giữa các quy định giữa Bộ luật Dân sự và các
luật chuyên ngành. Trong Bộ luật Dân sự năm 2015 quy định mười ba loại hợp đồng
dân sự thông dụng. Tuy nhiên, còn rất nhiều quan hệ dân sự khác, với nhiều loại hợp
đồng dân sự rất thông dụng, chưa được nhắc đến hoặc không được chỉ rõ trong Bộ luật
Dân sự
Thực hiện chính sách pháp luật về quyền tự do kinh doanh chưa được hoạch định
thống nhất và đồng bộ. Tại địa phương quản lý xã hội phát triển kinh tế thị trường có
định hướng xã hội chủ nghĩa không có một mô hình pháp luật mẫu để áp dụng. Nhận
thức được hạn chế, tồn tại về quyền tự do kinh doanh, Đảng và Nhà nước đã có nhiều
chủ trương đổi mới hệ thống pháp luật, trong đó chú trọng đến bảo vệ quyền tự do
kinh doanh tại địa phương không sáng tạo ra được một mô hình riêng cho địa phương,

26. 22
chưa tạo sự đột phá gần gũi với thực tế và chức năng điều chỉnh các quan hệ xã hội
tương đối thấp.
- Nhiều khi thực hiện việc QTDKD tại địa phương chưa thẩm tra đầy đủ tính
logic của trước khi thực hiện dự án kinh doanh. Trên thực tế, pháp luật về bảo vệ
quyền tự do kinh doanh của nước ta xảy ra tình trạng luật ra đời chờ Nghị định và
Nghị định lại chờ Thông tư để hướng dẫn mới thi hành được. Nguyên nhân chủ yếu
của tình trạng này là do luật được xây dựng chung chung, khi áp dụng trên thực tế
thiếu tính khả thi, khó áp dụng bởi vậy cần sự hướng dẫn chi tiết hơn từ nghị định và
thông tư. Từ việc chờ hướng dẫn nên khi áp dụng Nghị định, Thông tư chính là chuẩn
mực để thay thế luật, điều này là trái với nguyên tắc chung khi thực thi pháp luật. Tiếp
đó, do việc không chịu trách nhiệm cá nhân khi thực hiện nên các cơ quan đùn đẩy,
lảng tránh trách nhiệm, đòi hỏi các cơ quan khác phải chia sẻ trách nhiệm. Bởi vậy,
dẫn đến tình trạng luật chuyên ngành luật được điều chỉnh bởi vô số các văn bản khác
nhau, tạo nên sự không thống nhất, tản mạn và trong nhiều trường hợp các quy định
của luật bị vô hiệu hóa bằng nghị định, thông tư hướng dẫn.
Tiểu kết chương 2
Như vậy, qua những phân tích, đánh giá, nhận xét nêu trên điều mà tác giả muốn
tỏ bày đó là việc quyền tự do kinh doanh qua thực tiễn là một bộ phận quan trọng hợp
thành hệ thống các quyền tự do của con người. Vì vậy, một mặt nó phải được xem như
là một giá trị tự thân, mặt khác nó phải được Nhà nước quy phạm hóa bằng pháp luật
thì mới có giá trị thực hiện. Bởi thế, quyền tự do kinh doanh qua thực tiễn được hiểu là
một phạm trù pháp lý. Trước hết, nó là quyền năng của chủ thể được tiến hành mọi
hoạt động kinh doanh mà pháp luật không cấm. Tiếp đó, quyền tự do kinh doanh qua
thực tiễn là tổng hợp những quy phạm pháp luật và những bảo đảm pháp lý do Nhà
nước ban hành nhằm tạo điều kiện cho các cá nhân, thể nhân, pháp nhân thực hiện
quyền chủ thể. Trong giai đoạn hiện nay, nhằm hướng đến một nhà nước dân quyền
với cơ sở là một nền tảng kinh tế vững mạnh thì không thể không cổ xúy, đề cao vai
trò của tự do kinh doanh. Bằng chủ trương, đường lối và chính sách pháp luật Đảng và
Nhà nước ta khơi dậy, đồng thời tạo những hành lang pháp lý an toàn để từ đó tầng lớp
thương nhân nói riêng và toàn thể quần chúng nhân dân có thể tự do kinh doanh, phát
huy tốt nhất khả năng của mình để làm giàu cho bản thân, cho gia đình và xã hội.

27. 23
Chương 3
QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN PHÁP LUẬT VỀ
QUYỀN TỰ DO KINH DOANH CỦA DOANH NGHIỆP THEO
PHÁP LUẬT VIỆT NAM