De juridische kant van het archiefbeheer is voor vele erfgoedvrijwilligers een grote onbekende. Over archieven en documentatie bestaat een web aan wettelijke regels en specifieke reglementen. Welke documenten mag of moet je bijhouden? Wat is er zo belangrijk aan de nieuwe archiefwet? In deze cursus is er ook aandacht voor subsidieregelingen en mogelijke subsidiekanalen met concrete tips over het aanvragen van subsidies.

1. Subsidies
20 mei 2015
Aan de slag met archief en documentatie
Erpe-Mere
Nele Provoost

2. Inhoud
• Inleiding
• Het geschikte subsidiekanaal kiezen
• De gemeente
• De provincies
• Vlaamse overheid
• Erfgoedcellen
• Alternatieve kanalen

3. Inleiding
 Waar?
 Allerlei overheden (Europees, Vlaams, provinciaal,
gemeentelijk)
 Sommige organisaties (bv. Erfgoedcellen, Cera, etc.)
 Hoe hoger de overheid, hoe meer subsidies, maar ook
hoe hoger de verwachtingen/voorwaarden
 Niet alle subsidiekanalen zijn geschikt voor je eigen
vereniging/project
 Hier: mogelijkheden voor kleine organisaties
 Verschil tussen werkingssubsidies (structureel) en
projectsubsidies (voor afgelijnde activiteit in de tijd
beperkt)

4. Het geschikte subsidiekanaal
 Van laag naar hoog: eerst bij de gemeente aankloppen
(zeker voor beginnende en enkel lokaal georiënteerde
verenigingen)
 Hoe sterker en breder je werking, hoe meer
subsidiemogelijkheden er zijn
 Opgelet: feitelijke verenigingen kunnen niet altijd
subsidies aanvragen (≠ vzw want geen drager van
rechten en plichten  geen overeenkomsten afsluiten
(zie: veelgestelde vragenrubriek www.heemkunde-
vlaanderen.be) .

5. Het geschikte subsidiekanaal
 Verplichtingen van de subsidie? (bv. vermelding logo,
verplichting van een studiedag, verplicht aansluiten bij thema, verplichte
doelgroep etc.) + na afloop van project vaak verantwoording
 Sommige kanalen komen tegemoet aan heel specifieke
vragen (buurtwerking, werken rond diversiteit, ...)
 Europese subsidies: moeilijker, soms onrechtstreeks via Europese
landbouwsubsidies of subsidies voor plattelandsontwikkeling (www.vlm.be)
 Zie ook: subsidiewijzer van het Vlaams-Europees
verbindingsagentschap: www.vleva.eu/subsidiewijzer

6. De gemeente
• 3 manieren van subsidiëren:
• 1) Nominatim-subsidies: vast bedrag (geen reglement of
verdeelsleutel)
• 2) Puntensysteem: punten per georganiseerde activiteit
Hoe meer punten, hoe meer subsidies
• 3) Projectsubsidies: voor eenmalige initiatieven van
tijdelijke aard met afgelijnde doelstellingen
• Best navragen bij cubeco of vrijetijdscoördinator

7. De provincies
• Vanaf 2017: provincies verliezen persoonsgebonden
materies  subsidies aan cultureel-erfgoedinitiatieven
vallen weg
• Subsidiëring Heemkunde Oost-Vlaanderen?
• Veel onduidelijkheid op dit moment

8. De provincie Oost-Vlaanderen
• Subsidies voor erfgoedprojecten
• Materieel erfgoed (tentoonstellingen,
gelegenheidspublicaties, studiedagen, etc.)
• Max. 50%
• Indiendata: 1 mei en 15 november
• Subsidies funerair erfgoed
• Sinds november 2013
• Conserveringswerken aan niet-wettelijk beschermd
waardevol funerair erfgoed
• Max: 40%, max. 8125 euro

9. De provincie Oost-Vlaanderen
• Prijzen voor historisch onderzoek en cultureel erfgoed
• 15 april
• 5000 euro
• Provinciale uitleendiensten (transversale cel cultuur)
• Tentoonstellingsmateriaal etc. (kringloopexpo)
• http://www.oost-
vlaanderen.be/public/cultuur_vrijetijd/uitleendienste
n/musea/index.cfm
• Groepsaankopen verpakkings- en conserveringsmateriaal
• erfgoed@oost-vlaanderen.be

10. Vlaamse overheid
• Nieuw cultureel-erfgoeddecreet van 6 juli 2012
• Werkingssubsidies voor landelijke organisaties
volkscultuur (zoals Heemkunde Vlaanderen) en
landelijke expertisecentra, musea en archieven met
landelijke uitstraling
• Subsidies voor lokaal en regionaal cultureel-erfgoed
via erfgoedconvenants (uitvoering via erfgoedcellen:
steun aan lokale verenigingen: zie verder)
• www.kunstenenerfgoed.be
! Opmerking: Het gaat hier niet over onroerend erfgoed

11. Vlaamse overheid
• Steun aan lokale verenigingen? Niet evident, maar er zijn
een beperkt aantal mogelijkheden:
• Projectsubsidies (ontwikkelingsgerichte projecten)
• project is relevant voor Vlaanderen (landelijke relevantie)
• werken rond bekende Vlaamse figuur zoals priester Daens
• methode is bruikbaar voor musea/archieven uit heel
Vlaanderen (voorbeeldfunctie) Vlaanderen bruikbaar is.
• zoek een professionele partner!
• Subsidies voor publicaties?
• Enkel eenmalige publicaties, periodieke publicaties van
heemkundige kringen niet langer door Vlaanderen
gesubsidieerd
• Nieuw decreet in de maak?

12. Erfgoedcellen
• 2015: nieuwe beleidsperiode voor EGC
• Erfgoedcel Denderland (° EGC Aalst):
www.erfgoedcelaalst.be
• Projectsubsidies
• Max. 1500 euro (basissubsidie van 400 euro)
• Indiendata: 1 mei en 1 November
• Periodieke publicaties
• Max. 500 euro (° Vlaams gesubsidieerde max.
2000 euro)
• Criteria o.a. lay-out, kritisch notenapparaat,
vrijwilligerswerk, kwaliteit en originaliteit
• Indiendatum: vóór 1 november

13. Erfgoedcellen
• Erfgoedcel Land van Dendermonde
www.egclandvandendermonde.be
• Projectsubsidies
• Max. 1750 (basissubsidie van 250 euro)
• Indiendata: 3 maanden vooraf
• Max. 75%
• Periodieke publicaties
• 1 pot van 10 000 euro te verdelen onder alle
indieners
• puntensysteem
• Indiendatum: uiterlijk 15 oktober

14. Erfgoedcellen
• Erfgoedcel Land van Dendermonde
www.egclandvandendermonde.be
• Trajectsubsidies
• Voor collectiebeherende organisaties zonder
kwaliteitslabel
• Indiendatum: vóór 1 juni
• Contact: Stefanie@egclandvandendermonde.be
• Uitleendiensten van de EGC!

15. Alternatieve kanalen
• Koning Boudewijnstichting (www.kbs-frb.be)
• Doel: op een duurzame manier bijdragen tot meer
rechtvaardigheid, democratie en respect voor
diversiteit
• Steun aan projecten, verenigingen en initiatieven
• Met geld van de Nationale Loterij, legaten en giften
• Projectoproepen (niet enkel erfgoed is interessant)
• Projectrekeningen

16. Alternatieve kanalen
• Cera Foundation (www.cera.be)
• Coöperatieve financiële groep (met maatschappelijke
opdracht)
• Ondersteunt projecten binnen 7 domeinen o.a. kunst
en cultuur
• 3 soorten: nationale, provinciale en regionale
• Regionale projecten via regionale adviesraad
• Maatschappelij kaderen
• Ts. 1000 en 2500 euro (1 jaar)
• Indiendatum: uiterlijk vier weken voor
bijeenkomst van RAR (zie website)
• Bv. RAR Aalst-Wetteren (20/10/2015)

17. Alternatieve kanalen
• Canon Cultuurcel (www.canoncultuurcel.be)
• Cultuurcel van het department Onderwijs
• Soms steun aan projecten rond erfgoededucatie
• Via projectoproepen te volgen op de website voor
scholen: www.projectloket.be (subsidiewijzer)
• Nationale Loterij (www.nationale-loterij.be)
• Subsidieert organisaties en activiteiten in heel diverse
sectoren
• Zowel grote als kleine projecten
• Bv. Vzw Ros Beiaard comité

18. Alternatieve kanalen
• Allerhande ‘prijzen’
• Koninklijke Vereniging voor Natuur- en Stedenschoon
(3 jaarlijkse prijs Herman Delaunois; max. 1000 euro;
wordt uitgereikt in 2016): www.knvns.be
• KANTAL (www.kantl.be)
• TIMS (www.timsmills.org (I.J. de Kramer-prijs)

19. Alternatieve kanalen
• Naast subsidies ook nog inkomsten halen bij
• Publiek (‘crowd’)
• Online via crowdfunding (www.boekensteun.be)
• Voorintekensystemen
• Lidgelden
• Inkomsten uit activiteiten
• sponsoring
• Vewa (www.cer-leuven.be): vereniging voor auteurs
• Fiscaal aantrekkelijke regelingen zoals het duolegaat

20. Auteursrecht
20 mei 2015
Aan de slag met archief en documentatie
Erpe-Mere
Nele Provoost

21. Inhoud
• Inleiding
• Wat wordt beschermd?
• Wie wordt beschermd?
• Beschermingsduur
• Soorten rechten
• Creative commons
• Uitzonderingen op het auteursrecht
• Vergoedingsregelingen
• Naburige rechten
• Databanken

22. Inleiding
• Auteursrecht is onderdeel van het wetboek economisch
recht (Boek XI: Intellectuele eigendom)
• titel 5: auteursrecht
• titel 6: computerprogramma’s
• titel 7: databanken
• Geen ‘eengemaakt’ Europees recht (grote verschillen per
land)
• Sterke invloed van jurisdictie
• Veel interpretatie mogelijk

23. Wat wordt beschermd?
• ‘Werk van letterkunde of kunst’ (foto’s, schilderijen,
roman, muziekwerk, databank, beeldhouwwerk etc.)
• Criteria
• Enkel concrete waarneembare vorm (niet het idee)
• Originaliteit (≠ artistieke waarde): zeer subjectief!
(originaliteit van foto’s?)
• Gecreëerd door een mens
• Bescherming vanaf creatie (geen formaliteiten vereist)
• © niet verplicht, enkel vermoeden van auteurschap
• Wat niet?
• Officiële akten van de overheid
• Werken die tot het publiek domein behoren

24. Wie wordt beschermd?
• Natuurlijk persoon (geen rechtspersoon zoals vzw)
• Wel overdracht mogelijk naar rechtspersoon
• Co-auteurschap mogelijk (creatieve bijdrage vereist)
• Pseudoniem of anoniem: uitgever = auteur
• Postuum werk (na verstrijken beschermingsduur): wie als
eerste publiceert = auteur

25. Beschermingsduur
• Tot 70 jaar na het overlijden van de auteur (vanaf 1
januari volgend op het jaar van het overlijden)
• Co-auteurs: langstlevende
• Uitzonderingen
• Niet-originele databanken: 15 jaar
• Naburige rechten: 50 jaar
• Daarna behoren werken tot het publiek of openbaar
domein

26. Soorten rechten
• Vermogensrechten
• Reproductierecht
• Distributierecht
• Publiek mededelingsrecht
• Morele rechten
• Divulgatierecht
• Paterniteitsrecht
• integriteitsrecht
Overdraagbaar
Niet overdraagbaar

27. Vermogensrechten
• Reproductierecht
• Verveelvoudiging in materiële vorm, met of zonder
toevoeging (adaptatie)
• Vertaling: zowel auteur als vertaler zijn bescherm
• Gradaties: enkel idee ontlenen (geen probleem),
adaptatie, plagiaat

28. Vermogensrechten
• Distributierecht
• Enkel auteur heeft het recht om de distributie van het
werk of een kopie ervan aan het publiek toe te staan.
Uitzondering: verhuur- of uitleenrecht
• Publiek mededelingsrecht
• Via radio, tv, internet, …
• Geldt niet voor
• privé-uitvoering in familiekring of schoolverband
(indien kosteloos)
• Consultatie van boek in bib of boekhandel

29. Morele rechten
• Divulgatierecht
• Recht om werk bekend te maken
• Kan maar 1x worden uitgeoefend
• Paterniteitsrecht
• Recht op erkenning als auteur
• Kan ook geweigerd worden
• Bv. kaaskroketten Aldi
• Integriteitsrecht
• Verzet tegen wijziging, zowel materieel als
contextueel

30. 2006: Lego vs VN

31. Contractenrecht
• Vermogensrechten kunnen worden overgedragen met
een contract (morele rechten niet)
• Afstand of vervreemding (cessie): vgl verkoop
• Licentie (concessie): vgl verhuur
• Auteur blijft in het bezit van zijn
vermogensrechten, maar vertrouwt gebruik van
deze rechten toe aan derden (exclusief of niet-
exclusief)

32. Contractenrecht
• Algemene regels van het contractrecht gelden hier
• Liefst schriftelijk
• Bij twijfel: auteur krijgt gelijk
• overdracht van materiële drager geeft geen recht om
het werk te exploiteren of draagt de intellectuele
rechten niet over
• voor elke exploitatiewijze moet vergoeding bepaald
worden
• geen afstand mogelijk van billijke vergoeding

33. Creative Commons
• Opgericht in 2002
• Niet exclusieve licentie
• http://creativecommons.org/worldwide/be/
• Gratis? Volledige vrijheid? -> Neen
• Morele rechten (paterniteitsrecht, integriteitsrecht)
blijven bij auteur
• Voorwaarden kunnen opgelegd worden
• Reproductie en publieke mededeling toegelaten
• Naamsvermelding

34. Creative commons
• Licentievarianten

35. Uitzonderingen op het auteursrecht
• Citaatrecht
• Citeren mag zonder toestemming i.f.v. kritiek,
recensie, polemiek in het kader van onderwijs of
wetenschap
• Bron- en naamsvermelding
• Beperkte ontlening die kadert in een ruimer geheel

36. Uitzonderingen op het auteursrecht
• Bloemlezing
• Enkel voor onderwijs en als auteur overleden is
• Billijke vergoeding (zie verder) blijft gelden
• Tijdelijke/technische reproductiehandeling
• Als onderdeel van een technisch procedé (internet)
• Informatief citaatrecht
• Reproductie of mededeling aan een publiek, van
korte fragmenten uit werken of van integrale werken
van beeldende kunst met het oog op informatie in
een verslag over actuele gebeurtenissen
• Vooral voor journalisten

37. Uitzonderingen op het auteursrecht
• Publieke monumenten
• Een krant mag foto publiceren en een televisieoproep
mag een beeldverslag uitzenden met een gebeurtenis
waarbij op de achtergrond, eerder toevallig of
onvermijdelijk een kunstwerk zichtbaar is.
• Niet: focus op het werk
• Uitvoering in familiekring en in het kader van
schoolactiviteiten
• Reprografie
• Kopiëren mag voor privégebruik of voor het werk
(intern) (papieren drager)  reprobel
• Uitz: bladmuziek

38. Uitzonderingen op het auteursrecht
• Reprografie onderwijs en wetenschap
• Reproductie onderwijs en wetenschap
• Digitale kopie mag ter illustratie van wetenschappelijk
onderzoek en onderwijs
• Mededeling voor onderwijs en wetenschap (gesloten
intranet)
• Privékopie
• Voor privégebruik en enkel in familiekring
• vergoedingsregeling

39. Uitzonderingen op het auteursrecht
• Parodie
• Strenge criteria:
• Parodie zelf moet origineel werk zijn
• Parodie is bedoeld als kritiek of bespotting van
het geparodieerde werk
• Humoristische ondertoon
• Enkel de uiterlijke en strikt noodzakelijke
elementen mogen ontleend worden
(<-> integriteitsrecht)

40. Uitzonderingen op het auteursrecht
• Uitvoering in het kader van examens
• Kopiëren voor bewaringsdoeleinden
• Enkel bib, musea en archief
• Niet-commercieel
• Digitale consultatie ter plaatse
• Tijdelijke opname door omroeporganisaties
• Gebruik ten behoeve van mensen met een handicap
• Reclame voor openbare tentoonstellingen en verkopen
• Reproducties van uitzendingen door bepaalde
instellingen (vnl zorgsector)
• Openbare uitlening

41. Vergoedingsregelingen
• Auteursrecht = verbodsrecht (d.w.z. reproductie kan
enkel mits toestemming van auteur of
auteursrechthebbenden)
• Uitzonderlijk auteursrecht = vergoedingsrecht
• Voor enkele uitzonderingen op het auteursrecht kan
je mits vergoeding zonder toestemming van auteur
gebruik maken van het werk
• Privékopie (enkel geluid en audiovisueel)
• Reprografie
• Digitale onderwijsuitzondering
• Openbare uitlening

42. Vergoedingsregelingen
• Privékopie
• Auvibel: beheersvennootschap die belast is met
inning en verdeling van vergoedingen voor privékopie
• www.auvibel.be
• O.a. lid daarvan zijn SABAM en SOFAM
• toekomst ook letterkundige en fotografische werken
(bv. e-book)
• Reprografie
• Reprobel
• Toekomst: einddrager moet papier zijn (nu: bron is
papier)

43. Naburige rechten
• Rechten van uitvoerende kunstenaars,
omroeporganisaties en producenten van fonogrammen
of de eerste vastlegging van films
• Beschermingsduur: 50 jaar
• Billijke vergoeding
• Onderscheid tussen componist/auteur (SABAM) en
uitvoerder (billijke vergoeding)

44. Databanken
• Rechten van de maker van de databank
• Rechten van de auteur wiens werken in de databank
zitten
• Rechten van de producent van de databank
• Voorwerp van bescherming: substantiële investering
• Beschermingsduur: 15 jaar

45. Nele Provoost
nele.provoost@heemkunde-vlaanderen.be