Ky material është punuar me qëllim të lehtësimit të punës së studentëve gjatë përgatitjes për provim dhe është pa pagesë.
Ndalohet shitja, ripublikimi nëpër web-faqe apo çdo lloj përdorimi i këtij punimi me qëllim të përfitimit material!
Ky material është punuar me qëllim të lehtësimit të punës së studentëve gjatë përgatitjes për provim dhe është pa pagesë.
Ndalohet shitja, ripublikimi nëpër web-faqe apo çdo lloj përdorimi i këtij punimi me qëllim të përfitimit material!
Unë besoj në buxhetin e balancuar. Unë dua të ringrihet disiplina buxhetore, që të
ndihmojë në eliminimin e deficitit dhe të inkurajojë rritjen ekonomike. Unë e kërkoj që
të zbatohet një politikë monetare e shëndoshë dhe një lehtësim real i barrës tatimore.
Buxheti për vitin 2015 ka përkthyer politikat e qëllimet e qeverisë në vendime mbi sa do
të rriten të ardhurat, si i planifikon t’i rritë ato dhe se si do t’i përdorë këto fonde për të
plotësuar nevojat e paplotësuara në vite dhe ato të zhvillimit duke garantuar siguri në
përmirësimin e shëndetit publik dhe luftën ndaj varfërisë dhe padrejtësive sociale.
Ky buxhet i draftuar për të qenë funksional është baza kryesore për zhvillimin mbi
kolona të forta të politikave fiskale dhe rritjes së ekonomisë. Me angazhimin për të
zgjidhur problemet dhe për të patur një efekt direkt dhe indirekt në jetën e çdo qytetari
buxheti ka vendosur të zgjidhë ekuacionin e vështirë për të moshuarit, fëmijët, të varfrit,
ish – të përndjekurit politikë, minoritetet dhe banorë të zonave rurale.
A munden defiçitet dhe sufiçitet buxhetore të stabilizojnë ekonominëALTAX Consulting
Do të ishte më mirë që të reduktohet defiçiti buxhetor në mënyrë qëborxhi të rritet më ngadalë se sa të krijohet sufiçit vjetor për të reduktuar borxhin.$e reduktimin e defiçitit dhe me rritjen ekonomike, borxhi si përqindje e %))0së dotë bjerë dhe me kalimin e kohës do të bëhet më pak problem për buxhetin dheekonominë.
një numër gjithnjë e më i madh i ekonomistëve dhe financierëve janë duke sjellë në vëmëndje të qeverive europiane konceptin e nobelistit Friedman, mbi furnimin me para falas të ekonomisë në situata të tilla ekonomike dhe sociale. Edhe pse kjo teori është në debate të ashpra me teorizimet e akademikëve, që mbrojnë mënyrat e sigurta, unë e gjej me vend teorinë se furnizimi me para në mënyrë të kontrolluar dhe të ndërsjelltë nga politika monetare dhe ajo fiskale është një stimul fiskal shumë i fortë. Ky stimulim duhet të ketë një justifikim të fortë pse do të mund të përdorej (p.sh. likujdimi i faturave ende të papaguara për shtresa dhe problematika të caktuara). Ai do të duhej të ndërthurej me format e tjera të financimit të deficitit të buxhetit, si huamarrja e brendshme dhe e jashtme.
Si do të_rritet_ekonomia_dhe_investimet_po_të_ardhurat_e_mia_shqipALTAX Consulting
Po, ku do të shkojë ekonomia nëse do të vazhdojë të dominohet nga vende pune të paguar pak ose me pagë afër nivelit mesatar? A ndodh ky nivel pagese se njerëzit e pasur dhe biznesmenët nuk i përballojnë dot kostot më të larta për pagat e punonjësve?
Nuk ka për të ndodhur ndonjëherë që rishpërndarjen e të ardhurave ta bëjnë të pasurit, pasi historia tregon se në sistemin që jetojmë dhembshuria është në plan të fundit. Biznesmenët dhe të pasurit munden për të sistemuar rritjen e nivelit të pagave me të paktën 3-6% më lartë për secilin vit pune. Stopimi i kësaj rritje mund të ndodhë vetëm kur niveli i inflacionit në 24 vite të jetë sa niveli i pagës së indeksuar dhe i krahasueshëm me nivelet e pagës minimale mujore të rajonit .
Me analizën e performancës së buxhetit për periudhën fiskale 1996 - 2016 synojmë që përmes konstatimeve të fakteve të tregojmë nëse shpenzimet publike kanë arritur të përmbushin qëllimin buxhetor të mbledhjes së të ardhurave sipas objektivave qeverisëse, si dhe nëse është arritur të bëhet progres drejt arritjes së qëllimeve politike të qeverive të majta e të djathta.
Studimi është realizuar nëpërmjet shumë burimeve të informacionit ku të dhënat dhe informacionet u kryqëzuan për të verifikuar saktësinë. Raporti dhe analiza e statistikave ka kaluar në etapat e (a) vrojtimit statistikor, (b) përmbledhjes dhe grupimit të të dhënave dhe (c) përpunimit dhe analizës.
Burimi kryesor i përket të dhënave të Buletinit Fiskal të Ministrisë së Financave dhe Programeve Ekonomike dhe Fiskale të qeverive të 20 viteve. Burime të tjera të përdorura janë dokumente nga Instituti i Statistikave, Raportet Vjetore të Bankës së Shqipërisë, Tatimet, Doganat dhe institucione të tjera qendrore, institute dhe organizata vendore dhe të huaja.
Janë të mirëpritura mendimet dhe komentet nga ekspertë financash publike, studiuesë dhe stafe akademikë, apo palë të interesuara për të arritur në vlerësimin më të saktë të mundshëm bazuar në metodologjinë tipike dhe të dhënat korrekte. Raporti studimor është ndarë në tre pjesë. Për komente mbi raportin, ju mund të kontaktoni altax@altax.com .
Ky publikim eshte version i shkurtuar
Publikimin e plote shkarkoje te linku
http://altax.al/al/publikime-te-altax/product/performanca-e-buxhetit-shqiptar-1996-2016
5 politika për tu zbatuar për të tkurrur pabarazinë e të ardhurave në shqipëriALTAX Consulting
Politikëbërësit shqiptarë duhet të marrin parasysh politikat për ulur pabarazinë, e cila po rritet përditë dhe në vetvete është një kërcënim për vlerat e brishta të shoqërisë shqiptare. Rritja e pjesës së të ardhurave për të varfërit dhe garantimi i një rritje të shtresës së klasës së mesme është në të vërtetë një vepër e mirë që politika mund të japë për rritjen ekonomike të vendit. Edhe pse faktorët dhe ndikuesit në rritjen e pabarazisë ndryshojnë nga njeri vend në tjetrin ka vend për të renditur disa politika që mundet të japin ndikimin e fortë në tkurrjen e pabarazisë.
Investimet publike e rritin ekonominë më shumë se ato privateALTAX Consulting
Një rritje e konsiderueshme në shpenzimet e investimeve publike mundet të nxisë punësimin në një kohë afatshkurtër dhe bazuar në rritjen e shpejtë të produktivitetit në dekadat e ardhshme buxheti përfiton të ardhurën e tij nga pagesa e dividentëve në vlera të konsiderueshme. Në të kundërt, shkurtimi i shpenzimeve mundet të ndikojë një presion ndaj rritjes së vendeve të punës në vitet që pasojnë, si dhe i paraprin fitimeve prej uljes së produktivitetit për periudhën afatgjatë.
Intervista me temen e luftes ndaj informalitetit perfshin diskutimin mbi edukimin dhe kulturen fiskale, arsyet e qytetareve dhe bizneseve shqiptare per te bere evazion dhe te jene informale, si dhe masat e marra nga qeveria per te luftuar evazionin duke i meshuar vecanerisht informalitetit te fuqise punetore.
Qeverisja e mirë duket nëse është në funksion të rritjes ekonomike dhe mirëqenies së individëve, kur ajo inkurajon prodhimin dhe çkurajon grabitjen. Akoma më e qartë kjo duket, kur ajo qëndron më shumë si forcë neutrale duke mbrojtur të drejtat e pronësisë dhe zbatimin e kontratave ligjore.
Analiza e treguesve buxhetorë për periudhën 1996 - 2012ALTAX Consulting
Ky matërial është realizuar nëpërmjet shumë burimeve të informacionit ku të dhënat u interferuan për të verifikuar saktësinë. Raporti i statistikave ka kaluar në etapat e (a) vrojtimit statistikor, (b) përmbledhjes dhe grupimis të të dhënave dhe (c) përpunimit dhe analizës.
Burimi kryesor i përket të dhënave të Buletinit Fiskal të Ministrisë së Financave dhe Programeve Ekonomike dhe Fiskale të qeverive të 17 viteve. Burime të tjera të përdorura janë dokumente nga Instituti i Statistikave, Raportet Vjetore të Bankës së Shqipërisë, Tatimet, Doganat dhe institucione të tjera qendrore, institute dhe organizata vendore dhe të huaja.
Ekonomia informale, administrata tatimore, minimizimi i informalitetitALTAX Consulting
Qendra AL-Tax (Albanian Taxation Association) prezanton fenomenin e ekonomise informale, pershkrime dhe reagime duke vene theksin mbi forcimin e kapaciteteve tatimore qe mund të përdoren në një nivel optimal per ta luftuar evazionin qe mbeshtetet te informaliteti.
Investment opportunities in Kosovo - FDI perceptions UBT University
Foreign Direct Investment (FDI) is an important source of capital and economic growth for developing countries. It provides a package of new technologies, management techniques, finance and market access for the production of goods and services. However, attracting FDI is a major challenge for host countries as it opens the challenge of identifying the major factors that motivate and affect the decision for FDI location.
In this context, this study aims at learning the perception of foreign companies and business associations regarding the business environment and the investment climate in Kosovo. Additionally it tries to understand what do they latter consider to be the strongest potentials that Kosovo provides, and the areas that need to be improved.
Finally, the results from the questionnaire taken with existing foreign investors, interviews with business associations and analyses of the World Bank report “Doing Business2011” will be the main focus of this project. The results of this study aims to give a clear picture of motivations, concerns and suggestions for improving the investment and business environment in Kosovo.
2. 2
Është mekanizëm shtetëror përmes së cilit shteti
krijon të hyrat buxhetore (publike) dhe përmes
shpenzimit te atyre të hyrave u ofron qytetarëve
shërbime dhe mallra publike – infrastrukturë,
edukim, shëndetësi, siguri publike, gjyqësinë etj.
Politika fiskale i referohet veprimeve të qeverisë që
ndikojnë në të hyrat e përgjithshme dhe shpenzimet
e përgjithshme të qeverisë, normat e tatimeve të
qeverisë, suficititit apo deficitit të buxhetit qeveritar.
Kuptimi dhe nocioni i Politikes Fiskale
3. Qëllimet e Politikave Fiskale
1. ALOKATIV Ofrimi i shërbimeve dhe të hyrave publike për
qytetaret (edukimi, shëndetësia, siguria publike, mirëqenia
sociale, mbrojtja e ambientit, investimet publike )
2. SHPERNDARES Shpërndarjen e të hyrave. Sigurim i
mbështetjes sociale; nivelin minimal të të hyrave për
personat që janë të sëmurë, me aftesi të kufizuar, të
vjetër, etj…
3. STABILIZUES Ndikimi i qeverise në papunsi dhe nxitje të
rritjes ekonomike. (duke krijuar politika që ndihmojnë
fusha të caktuara ekonomike apo duke ndikuar në
importet apo eksportet e mallrave si dhe metodave tjera
fiskale )
3
4. Problematikat kryesore
rreth politikës fiskale:
• Çfarë duhet të jetë madhësia e qeverisë;
• Cilët janë nivelet e duhura të shpenzimeve
dhe të hyrave
• A duhet politika fiskale të udhëhiqet
përmes rregullave dhe si të gjenden
metodat me të mira për të ndikua në
zhvillimin ekonomik.
4
5. Dy anët e politikes Fiskale
GRUMBULLIMI I TE HYRAVE
•Tatimet e drejtpërdrejta.
•Tatimet indirekte.
•Taksat.
•Huat publike. SHPENZIMET E TE HYRAVE
Shpërndarja (Horizontale dhe Vertikale)
Paga dhe mëditje,
Shpenzime në mallra dhe shërbime,
Transfere dhe
Investime kapitale . 5
6. 6
Në përgjithësi dallojmë këto lloje të politikave fiskale:
Zgjeruese aktive
Kufizuese aktive
Zgjeruese automatike
Kufizuese automatike
LLOJET E POLITIKAVE FISKALE
7. 7
Ekspansioniste (zgjeruese) do të thotë: ulje - shkurtim i
taksave ose rritje e shpenzimeve publike me qëllim të
stimulimit të rritjes së konsumit, respektivisht rritjen e
kërkesës agregate.
Kjo ndodh kur qeveria vëren ngecje apo shtim të ngadalshëm
ekonomik ose kur papunësia është e lartë. Kështu, me rritjen
e shpenzimeve publike dhe shkurtimin e taksave, individëve
dhe firmave u lihet një sasi më e madhe parash për t’i
shfrytëzuar në shpenzime konsumi ose investime.
Kjo ndikon drejtpërdrejtë në rritjen e punësimit dhe shtimin
ekonomik.
Ekspansioniste ( zgjeruese)
8. 8
Politika fiskale shtrënguese do të thotë ulje e shpenzimeve
publike dhe rritje e taksave.
Kur qeveria synon uljen e kërkesës agregate për të ngadalësuar
shtimin ekonomik apo uljen e inflacionit, përcaktohet për
drejtimin e politikës fiskale shtrënguese.
Nëpërmjet politikës fiskale shtrënguese ulet oferta e parasë e
ciila më tutje ul shpenzimet dhe kërkesën agregate. Njësoj, ulja
e ofertës së parasë bënë presion edhe në ngritjen e çmimeve të
gjithmbarshme në ekonomi.
Politika Fiskale
Kufizuese ( shternguese)
9. 9
Zbatimi i një politike te caktuar fiskale do te ketë
ndikimin e vet ne buxhetin e qeverise, përkatësisht
ne zërat e shpenzimeve apo te ardhurave dhe per
rrjedhoje, edhe ne gjendjen e buxhetit si buxhet
suficitar, deficitar apo i balancuar.
Kur qeveria përcaktohet për llojin e politikës fiskale, ajo
bënë paraprakisht vlerësimin e një numri të madh
faktorësh përfshirë dhe ecurinë e variablave dhe
indikatorëve kryesore ekonomik dhe financiar
Zbatimi i një politike të
caktuar fiskale
10. Dallimi mes politikës Fiskale dhe
Monetare
• Politika fiskale shfrytëzon sistemin tatimor dhe shpenzimet
qeveritare për të ndikuar në ekonomi dhe për tё arritur
objektivat e synuara strategjike shtetërore ekonomike.
• Politika monetare, ёshtё instrument ku përmes ndryshimeve
nё ofertën e parasë dhe shkallës se interesit ndikon nё
nivelin e çmimeve dhe koston e kredisë. ( Zakonisht politika
monetare përcaktohet nga Banka Qendrore Shtetërore. BQK nuk mund
te krijoj politika monetare sepse ende nuk jemi ne zonën e euros por
vetëm shfrytëzues te valutës se euros pra nuk jemi ne eurozone dhe as
anëtar i unionit evropian)
10
11. • Shpenzimet dhe të ardhurat e parashikuara nga Qeveria
për një periudhe një vjeçare pasqyrohen ne buxhetin
qeveritar.
• Pra, buxheti është i përbëre nga dy pjese jo
domosdoshmërisht te barabarta: shpenzimet dhe te
ardhurat.
• Në buxhetin qeveritar, shpenzimet dhe të ardhurat
paraqiten te detajuara, sipas llojit të shpenzimeve (arsim,
shëndetësi, mbrojtje, etj.) dhe të burimeve të të
ardhurave (taksa mbi të ardhurat individuale, taksa mbi
sigurimet shoqërore, taksa mbi të ardhurat e
ndërmarrjeve, etj.).
BUXHETI QEVERITAR
12. 12
TË ARDHURAT (A): taksat nga të ardhurat personale dhe
të korporatave, doganat, taksat mbi sigurimet pensionale,
etj.
SHPENZIMET E QEVERISË (Sh): arsim, mirëqenie, siguri,
etj.
Të ardhurat jo gjithmonë janë të barabarta me shpenzimet
e qeverisë prandaj nëse:
A > Sh suficit buxhetor
A < Sh deficit buxhetor
A = Sh buxhet të balancuar
BUXHETI QEVERITAR (Vazhdim)
13. Deficiti apo Suficiti Buxhetor
• Deficiti buxhetor shkaktohet nё ato periudha kur
qeveria nuk është e aftë të financojë të gjitha
shpenzimet e parapara buxhetore nga të hyrat e
saja aktuale
• Suficiti ndodh kur qeveria grumbullon më shumë
tё hyra se sa i nevojiten për financimin e
shpenzimeve aktuale buxhetore.
13
14. 14
Deficiti buxhetor mund të mbulohet në dy mënyra:
•Me shtypjen e parave (por në këtë rast vihet në pyetje
pavarësimi i Bankës Qendrore dhe politikat kundër
inflacionit)
•Hua nga publiku (në këtë rast shtrohet pyetja nëse
qeveria është kredibile në sytë e opinionit publik si dhe
problemi i kalimit të borxhit në gjeneratat e ardhshme?)
Opsion për zvogëlim të deficit buxhetor përdoret zakonisht :
‒Zvogëlimi I shpenzimeve të qeverisë
‒Rritja e shkallëve tatimore
Mbulimi i Deficitit Buxhetor
15. 15
Huat e akumuluara nga qeveria për të mbuluar
deficitin buxhetor përbëjnë borxhin qeveritar ose
publik.
Kur qeveria ballafaqohet me deficit buxhetor
atëherë duhet Të marrë hua (borxhi qeveritar ose
publik - bono thesari ,obligacionet, etj.)
Shtimi në borxhin qeveritar çdo vit = deficiti
qeveritar
BORXHI QEVERITAR
16. 16
Rritja e borxhit përcillet me disa probleme:
•Nevoja për ta shlyer borxhin e jashtëm
•Humbja e efiçiencës për shkak të rritjes së taksave për të
paguar borxhin dhe interesin
Qeveria duhet të rrisë taksat për të paguar borxhin
Rritja e taksave dekurojan njerëzit për të punuar
•Zhvendosja e kapitalit, ku njerëzit mbajnë aktive në
obligacione (borxh publik) në vend të aktiveve tjera
Njerëzit mbajnë: letra me vlerë të qeverisë (bono thesari,
PROBLEMET E BORXHIT
QEVERITAR
17. 17
PASOJAT EKONOMIKE TË
BORXHI QEVERITAR
Duhet të theksohet se borxhi mund te jetë :
• Borxhi i brendshëm Hyrja borxh e qeverisë në kuadër të teritorit të
saj
• Borxhi i jashtëm Hyrja borxh e qeverisë jashtë vendit
Vërejtje :
Një ndër kushtet e vëna nga BE ndaj vendeve të reja anëtare:
Deficiti buxhetor vjetor jo më i lartë se 2-3% e GDP-së
Borxhi qeveritar nuk duhet të jetë më shumë se 30-60% e
GDP-së
18. 18
Rreziku për mundësinë e arritjes së borxhit publik në
Kosovë është ende i vogël. Kjo për faktin që Kosova ka
ende një nivel të ulët të borxhit në raport me
BPV-në
Vlera aktuale (VA) e borxhit publik të Kosovës në vitin 2016
është 14.58%.
ANALIZE E qëndrueshmërisë së
borxhit publik
20. 20
POLITIKA FISKALE NE KOSOVE
ZHVILLIMI I QËNDRUESHËM EKONOMIK
Qeveria e Republikës së Kosovës për të arritur zhvillimin e qëndrueshëm
ekonomik është fokusuar në prioritetet e mëposhtme sektoriale:
1.Krijim të ambientit më të favorshëm për të rritur investimet e brendshme dhe
të jashtme;
2. Vazhdimi i investimeve në projekteve madhore përmes modernizimit dhe
zhvillimit të infrastrukturës publike;
3. Vazhdim e përkrahjes për zhvillimin rural dhe bujqësi me qëllim të rritjes së
prodhimtarisë dhe krijimit të vendeve të reja të punës;
4. Investimet lidhur me përmirësimin e menaxhimit të mjedisit dhe sigurimin e
ujit të pijes;
Këto prioritete sektoriale duhet te realizohen përmes financimit brenda
kornizës buxhetore si dhe potencialisht nga burimet e tjera shtesë të financimit
(partneritete publiko-private, grandeve, kredive, etj
21. 21
REFORMA E POLITIKAVE
FISKALE NE KOSOVE
Në vitin 2009, TAK nga 20% në 10%
TAP nga 0%, 5%, 10% dhe 20% në 0%, 4%, 8% dhe 10%.
Eshtë ngritur norma e TVSH-së nga 15% në 16% si dhe është ngritur akciza për
produkte të caktuara.
Ne Vitin 2015 TVSH Nga 16 % ne dy shkalle tatimore 18% dhe 8%
Në kuadër të reformës së sistemit tatimor, Qeveria e Kosovës ka aprovuar
edhe ligjin për lirimet doganore duke përfshirë një numër të konsiderueshëm të
lëndës së parë dhe makinerisë më qëllim të ngritjes së konkurueshmërisë së
sektorit privat të Kosovës.
24. 24
TË HYRAT E ARKËTUARA
NË KUFI
Në përputhshmëri me strukturën ekonomike në Kosovë, edhe
përgjatë periudhës së parashikimit për KASH 2017-2019,
pjesëmarrjen më të lartë në të hyrat buxhetore pritet ta mbajnë
të hyrat e arkëtuara në kufi. Nga tri kategoritë kryesore të
tatimeve të arkëtuara në kufi, TVSH, dogana dhe akcizat.
25. 25
Buxheti 2015 2016 2017 2018 2019
Te hyrat e pergjithshme
Shpenzimet e pergjithhme
Deficiti Buxhetor
Shpenzimet