Intervista me temen e luftes ndaj informalitetit perfshin diskutimin mbi edukimin dhe kulturen fiskale, arsyet e qytetareve dhe bizneseve shqiptare per te bere evazion dhe te jene informale, si dhe masat e marra nga qeveria per te luftuar evazionin duke i meshuar vecanerisht informalitetit te fuqise punetore.
Ekonomia informale, administrata tatimore, minimizimi i informalitetitALTAX Consulting
Qendra AL-Tax (Albanian Taxation Association) prezanton fenomenin e ekonomise informale, pershkrime dhe reagime duke vene theksin mbi forcimin e kapaciteteve tatimore qe mund të përdoren në një nivel optimal per ta luftuar evazionin qe mbeshtetet te informaliteti.
Ekonomia informale, administrata tatimore, minimizimi i informalitetitALTAX Consulting
Qendra AL-Tax (Albanian Taxation Association) prezanton fenomenin e ekonomise informale, pershkrime dhe reagime duke vene theksin mbi forcimin e kapaciteteve tatimore qe mund të përdoren në një nivel optimal per ta luftuar evazionin qe mbeshtetet te informaliteti.
Ky material është punuar me qëllim të lehtësimit të punës së studentëve gjatë përgatitjes për provim dhe është pa pagesë.
Ndalohet shitja, ripublikimi nëpër web-faqe apo çdo lloj përdorimi i këtij punimi me qëllim të përfitimit material!
Menaxhimi i burimeve njerezore,struktura dhe funksionimi në kompaninë VODAFON#MesueseAurela Elezaj
Metodat e kerkimit shkencor ..!!!!
Menaxhimi i burimeve njerezore,struktura dhe funksionimi në kompaninë VODAFON
Çështjet që lidhen me menaxhimin e Burimeve Njerëzore të një kompanie përbëjnë një fushë të gjerë, duke filluar me asistencë në rekrutimi, dizenjimi i vendit të punës dhe aspektet e lidhura me të, si dhe kushtet ligjore të punësimit
#MesueseAurela
Një nga sfidat që do të përcaktonte fatin e Bashkimit Evropian në vitet 90-të ishte bashkimi ekonomik e monetar. Shqipëria e atyre viteve niste hapat e saj të brishtë drejt ekonomisë së tregut të lirë. Situata ekonomik-financiare që trashëgoi qeveria e parë demokratike ishte tragjike: leku zhvlerësohej dita-ditës, inflacioni ishte galopant, rezervat në valutë të huaj të Bankës së Shtetit kishin shteruar në manovra të gabuara në bursa ndërkombëtare, ekonomia ishte në stanjacion të plotë. Ekonomia e tregut ngjalli dëshirën e shqiptarëve për ty hapur bizneset e para ndaj kishte një etje të tregut për valutë të huaj, kryesisht dollar. Të ardhurat nga emigrantët në vendet fqinje kishin filluar të luanin rolin e tyre në balancën financiare të vendit. Dollari amerikan, lireta italiane, marka gjermane apo dhrahmia greke filluan të shkëmbeheshin në tregun e zi, sistemi bankar i asaj kohe akoma nuk kish lulëzuar, ndërsa banka e Shqipërisë ishte e papërgatitur ndaj fenomeneve të reja financiare që po lindnin. Mosbesimi ndaj lekut, nevoja për siguri të kursimeve dhe tregtia me jashtë solli nisjen e një procesi gradual të zëvendësimit të monedhës në ekonominë shqiptare. Monedha unike, Euro hyri në qarkullim në 1 Janar të vitit 2002 në 12 vende të BE ndaj dhe në Shqipëri do të trokiste shpejt. Në fillim shqiptarët u treguan të rezervuar ndaj euros por siç u vu re dhe më vonë shumë shpejt do të behej monedha dominuese në shkëmbimet tregtare dhe në kursimet e shqiptarëve.
Mjetet duhet të justifikojnë qëllimin e luftës antievazionALTAX Consulting
Lufta ndaj evazionit fiskal duhet te ketë objektiva të mbështetura në praktika të suksesshme te meparshme apo te perdorura nga fqinjët tane, të cilat duhet të kenë fokus të përqëndruar te ajo taksë apo ai segment i biznesit që konsiderohet si rrisku i madh fiskal.
Analiza e treguesve buxhetorë për periudhën 1996 - 2012ALTAX Consulting
Ky matërial është realizuar nëpërmjet shumë burimeve të informacionit ku të dhënat u interferuan për të verifikuar saktësinë. Raporti i statistikave ka kaluar në etapat e (a) vrojtimit statistikor, (b) përmbledhjes dhe grupimis të të dhënave dhe (c) përpunimit dhe analizës.
Burimi kryesor i përket të dhënave të Buletinit Fiskal të Ministrisë së Financave dhe Programeve Ekonomike dhe Fiskale të qeverive të 17 viteve. Burime të tjera të përdorura janë dokumente nga Instituti i Statistikave, Raportet Vjetore të Bankës së Shqipërisë, Tatimet, Doganat dhe institucione të tjera qendrore, institute dhe organizata vendore dhe të huaja.
Ky material është punuar me qëllim të lehtësimit të punës së studentëve gjatë përgatitjes për provim dhe është pa pagesë.
Ndalohet shitja, ripublikimi nëpër web-faqe apo çdo lloj përdorimi i këtij punimi me qëllim të përfitimit material!
Menaxhimi i burimeve njerezore,struktura dhe funksionimi në kompaninë VODAFON#MesueseAurela Elezaj
Metodat e kerkimit shkencor ..!!!!
Menaxhimi i burimeve njerezore,struktura dhe funksionimi në kompaninë VODAFON
Çështjet që lidhen me menaxhimin e Burimeve Njerëzore të një kompanie përbëjnë një fushë të gjerë, duke filluar me asistencë në rekrutimi, dizenjimi i vendit të punës dhe aspektet e lidhura me të, si dhe kushtet ligjore të punësimit
#MesueseAurela
Një nga sfidat që do të përcaktonte fatin e Bashkimit Evropian në vitet 90-të ishte bashkimi ekonomik e monetar. Shqipëria e atyre viteve niste hapat e saj të brishtë drejt ekonomisë së tregut të lirë. Situata ekonomik-financiare që trashëgoi qeveria e parë demokratike ishte tragjike: leku zhvlerësohej dita-ditës, inflacioni ishte galopant, rezervat në valutë të huaj të Bankës së Shtetit kishin shteruar në manovra të gabuara në bursa ndërkombëtare, ekonomia ishte në stanjacion të plotë. Ekonomia e tregut ngjalli dëshirën e shqiptarëve për ty hapur bizneset e para ndaj kishte një etje të tregut për valutë të huaj, kryesisht dollar. Të ardhurat nga emigrantët në vendet fqinje kishin filluar të luanin rolin e tyre në balancën financiare të vendit. Dollari amerikan, lireta italiane, marka gjermane apo dhrahmia greke filluan të shkëmbeheshin në tregun e zi, sistemi bankar i asaj kohe akoma nuk kish lulëzuar, ndërsa banka e Shqipërisë ishte e papërgatitur ndaj fenomeneve të reja financiare që po lindnin. Mosbesimi ndaj lekut, nevoja për siguri të kursimeve dhe tregtia me jashtë solli nisjen e një procesi gradual të zëvendësimit të monedhës në ekonominë shqiptare. Monedha unike, Euro hyri në qarkullim në 1 Janar të vitit 2002 në 12 vende të BE ndaj dhe në Shqipëri do të trokiste shpejt. Në fillim shqiptarët u treguan të rezervuar ndaj euros por siç u vu re dhe më vonë shumë shpejt do të behej monedha dominuese në shkëmbimet tregtare dhe në kursimet e shqiptarëve.
Mjetet duhet të justifikojnë qëllimin e luftës antievazionALTAX Consulting
Lufta ndaj evazionit fiskal duhet te ketë objektiva të mbështetura në praktika të suksesshme te meparshme apo te perdorura nga fqinjët tane, të cilat duhet të kenë fokus të përqëndruar te ajo taksë apo ai segment i biznesit që konsiderohet si rrisku i madh fiskal.
Analiza e treguesve buxhetorë për periudhën 1996 - 2012ALTAX Consulting
Ky matërial është realizuar nëpërmjet shumë burimeve të informacionit ku të dhënat u interferuan për të verifikuar saktësinë. Raporti i statistikave ka kaluar në etapat e (a) vrojtimit statistikor, (b) përmbledhjes dhe grupimis të të dhënave dhe (c) përpunimit dhe analizës.
Burimi kryesor i përket të dhënave të Buletinit Fiskal të Ministrisë së Financave dhe Programeve Ekonomike dhe Fiskale të qeverive të 17 viteve. Burime të tjera të përdorura janë dokumente nga Instituti i Statistikave, Raportet Vjetore të Bankës së Shqipërisë, Tatimet, Doganat dhe institucione të tjera qendrore, institute dhe organizata vendore dhe të huaja.
Unë besoj në buxhetin e balancuar. Unë dua të ringrihet disiplina buxhetore, që të
ndihmojë në eliminimin e deficitit dhe të inkurajojë rritjen ekonomike. Unë e kërkoj që
të zbatohet një politikë monetare e shëndoshë dhe një lehtësim real i barrës tatimore.
Buxheti për vitin 2015 ka përkthyer politikat e qëllimet e qeverisë në vendime mbi sa do
të rriten të ardhurat, si i planifikon t’i rritë ato dhe se si do t’i përdorë këto fonde për të
plotësuar nevojat e paplotësuara në vite dhe ato të zhvillimit duke garantuar siguri në
përmirësimin e shëndetit publik dhe luftën ndaj varfërisë dhe padrejtësive sociale.
Ky buxhet i draftuar për të qenë funksional është baza kryesore për zhvillimin mbi
kolona të forta të politikave fiskale dhe rritjes së ekonomisë. Me angazhimin për të
zgjidhur problemet dhe për të patur një efekt direkt dhe indirekt në jetën e çdo qytetari
buxheti ka vendosur të zgjidhë ekuacionin e vështirë për të moshuarit, fëmijët, të varfrit,
ish – të përndjekurit politikë, minoritetet dhe banorë të zonave rurale.
Debatet publike dhe politike do të kishin një tjetër drejtim moral dhe produktiv nëse do të mbështeten në kërkimin shkencor, si mbështetje thelbësore që ofron zgjidhje cilësore. Kërkimi shkencor dhe inovacioni duhet të jenë qendra e drejtimit të motorrit të
zhvillimit ekonomik dhe social. Kërkimi shkencor dhe inovacioni duhet të jenë të orientuar drejt politikave me interes për vendin, dhe që së bashku në një mozaik të formojnë një panoramë të plotë zhvillimore sociale dhe ekonomike, duke u integruar me njëra-tjetrën. Universitetet mund të identifikojnë zhvillime interesante në ambiente dhe situata të paparashikuara dhe të prodhojnë me to zgjidhje praktike për problematika madhore, sepse universitetet kanë gjerësi dhe autonomi veprimi.
Përjashtimi nga TVSH-ja në shitjet me pakicë e dëmton neutralitetin e TVSH-se pasi fitimi kufi në këtë fazë të qarkullimit varet jo vetëm nga cilësia e mallit/shërbimit por dhe nga shitësi.
Përjashtimi i bizneseve nga TVSH-ja nuk e përjashton konsumatorin përfundimisht nga TVSH-ja.
Përjashtimet vetëm zvogëlojnë relativisht shumen e tatimit për t’u paguar. Pra, nga njëra ane përjashtimi i bizneseve nga TVSH-ja duhet te bazohet mbi kritere sasiore dhe cilësore, qe nuk duhet te mbartin arbitraritet mbi sektorët e tjerë dhe mbi ekonominë.
Një ambient ekonomik dhe fiskal, që përmirëson klimën për investime është ndihma më e madhe që qeveria i mundëson bizneseve për të rikuperuar vlerën e investimeve dhe mundësinë e depërtimit në tregje më të mëdha dhe konkurruese.
5 politika për tu zbatuar për të tkurrur pabarazinë e të ardhurave në shqipëriALTAX Consulting
Politikëbërësit shqiptarë duhet të marrin parasysh politikat për ulur pabarazinë, e cila po rritet përditë dhe në vetvete është një kërcënim për vlerat e brishta të shoqërisë shqiptare. Rritja e pjesës së të ardhurave për të varfërit dhe garantimi i një rritje të shtresës së klasës së mesme është në të vërtetë një vepër e mirë që politika mund të japë për rritjen ekonomike të vendit. Edhe pse faktorët dhe ndikuesit në rritjen e pabarazisë ndryshojnë nga njeri vend në tjetrin ka vend për të renditur disa politika që mundet të japin ndikimin e fortë në tkurrjen e pabarazisë.
Është e nevojshme që në përpjekjet për të krijuar një grup të stimujve pozitive për të lëvizur nga informaliteti në formalitet të jepen si mundësi të përkohshme nga qeveria për kalimin vullnetar nga puna e padeklaruar në aktivitetet formale duke e zbatuar në praktikë në një mënyrë që është tërheqëse për bizneset informale, pa kosto shtesë dhe pa rreziqe sanksionesh.
Ne nuk mund të konkurojmë në rajon me taksat, por me produkte shqiptare që rritin ekonominë dhe lehtësohen sipas kontributit që japin në buxhetin shqiptar.
Detyra i takon qeverisjes së majtë që të zvogëlojë diferencimet në të ardhura që u krijuan në këto vite të fundit.
Si do të_rritet_ekonomia_dhe_investimet_po_të_ardhurat_e_mia_shqipALTAX Consulting
Po, ku do të shkojë ekonomia nëse do të vazhdojë të dominohet nga vende pune të paguar pak ose me pagë afër nivelit mesatar? A ndodh ky nivel pagese se njerëzit e pasur dhe biznesmenët nuk i përballojnë dot kostot më të larta për pagat e punonjësve?
Nuk ka për të ndodhur ndonjëherë që rishpërndarjen e të ardhurave ta bëjnë të pasurit, pasi historia tregon se në sistemin që jetojmë dhembshuria është në plan të fundit. Biznesmenët dhe të pasurit munden për të sistemuar rritjen e nivelit të pagave me të paktën 3-6% më lartë për secilin vit pune. Stopimi i kësaj rritje mund të ndodhë vetëm kur niveli i inflacionit në 24 vite të jetë sa niveli i pagës së indeksuar dhe i krahasueshëm me nivelet e pagës minimale mujore të rajonit .
Tatimi i vleres se shtuar ecuria dhe karakteristikat e tijnakije.kida
In this piece of work we will analyze the effects and consequences that the Value Added Tax (VAT) may have in the economy of a country. Genuine fiscal policies would enable a faster development of a country, but the whole will depend on the economic situation and the power that each state has, including the Republic of Kosovo, too. If we compare the tax systems of different countries, it would be seen that there are not two states where the tax is made in the same form. This is because the tax system is the result of the action of various factors. VAT revenues constitute the main part of the financing of the Kosovo budget. For this reason, the tax system has recently changed, being advanced by adopting EU regulations, but preserving the specificities of our country (Republic of Kosovo).
Me analizën e performancës së buxhetit për periudhën fiskale 1996 - 2016 synojmë që përmes konstatimeve të fakteve të tregojmë nëse shpenzimet publike kanë arritur të përmbushin qëllimin buxhetor të mbledhjes së të ardhurave sipas objektivave qeverisëse, si dhe nëse është arritur të bëhet progres drejt arritjes së qëllimeve politike të qeverive të majta e të djathta.
Studimi është realizuar nëpërmjet shumë burimeve të informacionit ku të dhënat dhe informacionet u kryqëzuan për të verifikuar saktësinë. Raporti dhe analiza e statistikave ka kaluar në etapat e (a) vrojtimit statistikor, (b) përmbledhjes dhe grupimit të të dhënave dhe (c) përpunimit dhe analizës.
Burimi kryesor i përket të dhënave të Buletinit Fiskal të Ministrisë së Financave dhe Programeve Ekonomike dhe Fiskale të qeverive të 20 viteve. Burime të tjera të përdorura janë dokumente nga Instituti i Statistikave, Raportet Vjetore të Bankës së Shqipërisë, Tatimet, Doganat dhe institucione të tjera qendrore, institute dhe organizata vendore dhe të huaja.
Janë të mirëpritura mendimet dhe komentet nga ekspertë financash publike, studiuesë dhe stafe akademikë, apo palë të interesuara për të arritur në vlerësimin më të saktë të mundshëm bazuar në metodologjinë tipike dhe të dhënat korrekte. Raporti studimor është ndarë në tre pjesë. Për komente mbi raportin, ju mund të kontaktoni altax@altax.com .
Ky publikim eshte version i shkurtuar
Publikimin e plote shkarkoje te linku
http://altax.al/al/publikime-te-altax/product/performanca-e-buxhetit-shqiptar-1996-2016
Sistemi tatimor dhe stimujt për investimet në shqipëri, 2016ALTAX Consulting
ALTAX Center (Albanian Taxation Center) ka pregatitur një përmbledhje që përshkruan strukturimin e biznesit shqiptar sipas tipit të modeleve të përcaktuara nga ligji për tregtarët dhe shoqëritë tregtare. Nga ana tjetër duke dashur të theksojë se kush janë tatimet dhe taksat kryesore që mbajnë sistemin tatimor është paraqitur një përshkrim për secilën nga taksat, duke u renditur sipas peshës dhe rëndësisë që mbajnë në buxhetin e vendit.
Sistemi tatimor që u hartua si paketë për vitin 2016 ka ardhur me të vecantat e tij që e bëjnë të jetë në funksion të mbështetjes së biznesit, konsumatorit dhe buxhetit. Tatimet dhe taksat janë kategorizuar në ato që konsiderohen si tatime direkte dhe indirekte.
a) tatime direkte (tatimi mbi fitimin, tatimi mbi biznesin e vogël dhe taksat)
b) tatime indirekte (tatimi mbi qarkullimin (zëvendësuar nga TVSH), akciza dhe taksat doganore).
Vitet e fundit, politika fiskale e mbledhjes së të ardhurave të buxhetit është mbështetur mbi nivelet e administrimit në:
-nivel qendror me dy agjencitë kryesore që janë: administrata tatimore qendrore dhe administrata doganore dhe;
-nivel lokal me rrjetin e administratave tatimore vendore.
Synimi i politikës është në paraqitjen e një autoriteti fiskal, i cili për arritjen e sfidave të brendshme dhe ndërkombëtare, beson se përmbushja e obligimeve të tatimpaguesve mund të arrihet vullnetarisht nga ata dhe me rritjen e rolit të administratës, si bashkëpunëtorja më e ngushtë e tyre.
Në serinë e publikimeve që tashmë janë bërë një traditë për barrën tatimore, ashtu si edhe publikimi tjetër mbi boshllëkun tatimor, Qendra ALTAX prezanton edhe këtë vit, edicionin e pestë Barra tatimore në Shqipëri, 2017, për secilin qark në Shqipëri, regjion në Kosovë duke bërë edhe klasifikimin për barrën më të ulët dhe barrën tatimore më të lartë, sipas peshës që ato mbajnë në raport me buxhetin dhe prodhimin e brendshëm rajonal.
Me qëllimin për të parë një vlerësim më global të barrës tatimore, në studim prezantohet edhe barra tatimore në vendet e rajonit ballkanik.
Një vend të veçantë dhe për herë të parë mban barra tatimore edhe për Kosovën duke e trajtuar në nivel shteti dhe regjionesh.
Qëllimi i studimit është tërheqja e vëmendjes së politikës dhe studiuesve, medias fiskale, politikes fiskale dhe administrimit, si dhe kritikëve që mund të rezervojnë komente për vlerësimin apo kanë pyetje në lidhje me llogaritjet dhe faktet e prezantuara në dokument.
një numër gjithnjë e më i madh i ekonomistëve dhe financierëve janë duke sjellë në vëmëndje të qeverive europiane konceptin e nobelistit Friedman, mbi furnimin me para falas të ekonomisë në situata të tilla ekonomike dhe sociale. Edhe pse kjo teori është në debate të ashpra me teorizimet e akademikëve, që mbrojnë mënyrat e sigurta, unë e gjej me vend teorinë se furnizimi me para në mënyrë të kontrolluar dhe të ndërsjelltë nga politika monetare dhe ajo fiskale është një stimul fiskal shumë i fortë. Ky stimulim duhet të ketë një justifikim të fortë pse do të mund të përdorej (p.sh. likujdimi i faturave ende të papaguara për shtresa dhe problematika të caktuara). Ai do të duhej të ndërthurej me format e tjera të financimit të deficitit të buxhetit, si huamarrja e brendshme dhe e jashtme.
AF me shpalljen e saj do të japë mesazhin se gabimet e bëra në të kaluarën politike dhe ekonomike të vendit, tani është vendosur të korigjohen. Qeveria, pasi ka fituar besimin e qytetarëve-partnerë, me aktin e shpalljes së amnistise fiskale për legalizimin e ndërtimeve pa leje dhe për të tjera legalizime u tregon atyre se jeta e tyre po hyn tashmë drejt legalizimit të tyre, si qytetarë dhe tatimpaguesë të ardhshëm europianë.
Ky dokument prezanton rezultatet e metodologjisë së përdorur nga ekspertët e Nismës ALTax për llogaritjen e Ditës së Lirisë Fiskale, 2016. Një vlerësim i kësaj natyre bëhet për here të katërt në Shqipëri dhe ka hyrë në rrugën e traditës nga Nisma ALTax në ambientin ekonomik-fiskal shqiptar.
Objekti i prezantimit është niveli i barrës tatimore nga njëri qark në tjetrin, duke treguar për mundësinë që duhet të kenë në rritjen e të ardhurave nëpërmjet krahasimit me qarqe të ngjashme, në funksion të financimit të shpenzimeve për investime lokale dhe qendrore. Nga ana tjetër, secili qytetar që është kontributor në buxhetin e shtetit duhet të njihet me barrën tatimore që mban në raport me qytetarët në qarqet e tjera shqiptare dhe shtetet e Ballkanit, si dhe specifikisht Kosovën.
Të dhënat statistikore për qarqet janë objekt i analizave, sipas krahasimit të të dhënave të programeve buxhetore, niveli i realizimit dhe burime të ndryshme.
Struktura e këtij dokumenti përbëhet nga dy pjesë. Pjesa e parë është prezantim i të dhënave statistikore në nivel ndërkombëtar. Pjesa e dytë është një analizim dhe komentim i renditjes rajonale sipas barrës tatimore.
Ulja e taksave nuk është më në modë. Ekonomia konkurruese dhe zbatimi i ligjit po. Ulja e taksave tregon dobësi te ekonomisë dhe politikes, qe përpiqen te maskohen poshtë "kostumit" te lehtësirave fiskale dhe uljes se taksave. Ulja e taksave janë mashtrim ne një ekonomi informale.
Similar to Lufta ndaj informalitetit dhe evazionit (20)
Ndërsa janë potencialisht të dobishme, PPP-të mbartin shqetësime që kanë nevojë për vëmendje. Pavarësisht nga modeli i realizimit të infrastrukturës së zgjedhur, projektet e infrastrukturës, të cilat zakonisht janë voluminoze dhe afatgjata, paraqesin një sërë rreziqesh - teknike, ndërtimore, operative, financiare, ekspozim ndaj forcave madhore, rregullatore / politike, modifikim projekti, mjedisore dhe sociale. PPP-të nuk janë të imunizuara ndaj këtyre çështjeve, duke kërkuar në të gjitha rastet një kuadër të fortë analitik që mund të shmangë kostot shtesë dhe maksimizimin e vlerës për të gjithë palët, me qëllime afatgjata për garantim të infrastrukture më cilësore.
If we try to prepare the balance sheets of political assets in the economy we can found an imbalance. The political election process and the economy are seen by political leadership, as “bones” thrown to citizens. The political leadership, after eating “the flesh” of the economy has thought that in some years might push economic growth. In this point of view it is clear that the names of current leadership for this bad and political instable situation are within history mentioned in this writing.
Reforms, technology and leadership will help Albanians toward the next stormALTAX Consulting
Knowing the situation, which economy will go through the economic challenges ahead will require Albanian leaders to have a clear sense of direction and steady but decisive hands on the tiller. The current environment still offers the opportunity to advance policies and reforms and build fiscal and financial scenarios for sustainable, robust, and inclusive growth. Albanian leaders need to take advantage of this moment.
TREGU, MARRËDHËNIET E PUNËS DHE LIDHJA MIDIS INFORMALITETIT, KONKURUESHMËRIS...ALTAX Consulting
Analiza e sektorit të industrisë nxjerrëse e parë nën optikën e zhvillimit të tregut të punës dhe formalizimit të tij përcillet në këtë studim me synimin për tu bërë një vlerë e shtuar për transaparencë në debatin mbi formalizimin dhe forcimin e kulturës së dialogut midis punëdhënsit, punëmarrësit të përfaqësuar në organizata dhe institucioneve publike.
Një nga synimet që kërkohet të arrijë studimi është mundësimi për politikëbërësit dhe administrata, studiuesit dhe kërkuesit, analistët, media, si dhe qytetarët për të parë se si shpërndahet përgjegjësia e dialogut social dhe si realizohet pushteti që votuesi i ka dhënë politikës në gjithë këto vite të fundit.
Qëllimi kryesor i studimit është:
- promovimi i forcimit të kulturës së dialogut social dypalësh dhe tripalësh duke ndikuar në përmirësimin dhe rritjen e autonomisë së Partnerëve Socialë.
- rritja e kapaciteteve të organizatave sindikale për të monitorurar dhe rritur zbatueshmërinë e standardeve të punës dhe rritjes së pagës minimale që të shërbejë si një faktor që ka potencialin për të rritur legjitimitetin e kauzës sindikale
- argumentimi i formalizimit të punës nëpërmjet identifikimit, adresimit dhe dhënies së mendimeve për zgjidhjen e integruar të problematikave që shoqërojnë punësimin dhe prezantimin e mekanizmave për formalizimin e tregut .
Kjo mënyrë prezantimi jep mundësinë për të vazhduar më tej konsolidimin e marëdhënieve të punës, si dhe fuqizimit të luftës ndaj informalitetit dhe ngushtimit të evazionit duke forcuar konsolidimin e buxhetit dhe zërit buxhetor për shpenzimet publike sociale të kryera në kuadër të transparencës së financave publike.
With the fiscal performance analysis for the fiscal period 1996 - 2016, we aim to show whether the public expenditures have been able to meet the budget target of revenue collection according to the government's objectives, and whether progress is made towards achieving the goals politics of left and right governments.
The study was conducted through many sources of information, where data and information were crucified to verify accuracy. The statistics report and analysis has gone through the stages of (a) statistical survey, (b) aggregation of data, and (c) processing and analysis.
The main source is the data of the Fiscal Bulletin of the Ministry of Finance and Economy, and Fiscal Programs of Governments of 20 years. Other sources used are documents from the Institute of Statistics, Annual Reports of the Bank of Albania, Taxes, Customs and other central institutions, institutes and local and foreign organizations.
Views and comments from public finance experts, scholars and academic staff, or interested parties are welcomed to reach the most accurate assessment based on typical methodology and correct data. The study report is divided into three parts.
For comment on the report, you can contact altax@altax.com .
JEL codes: H20, H51, H54, H63, H71,
Keywords: labor taxes, capital taxes, fiscal productivity, Albania, taxes, VAT, budget incomes, public spending
The authors' electronic address: aurelaaliaj@altax.al and edigjokutaj@altax.al
The publication you can download HERE !
Qeverisja e mirë duket nëse është në funksion të rritjes ekonomike dhe mirëqenies së individëve, kur ajo inkurajon prodhimin dhe çkurajon grabitjen. Akoma më e qartë kjo duket, kur ajo qëndron më shumë si forcë neutrale duke mbrojtur të drejtat e pronësisë dhe zbatimin e kontratave ligjore.
Taksa është një pagesë e detyrueshme dhe e pakthyeshme në buxhetin e e shtetit dhe që paguhet nga çdo person që ushtron një të drejtë apo përfiton një shërbim publik. Objekti i taksës është mbushja e arkës së buxhetit të shtetit. Ndërsa tarifa është një pagesë e natyrës vullnetare, e vendosur nga qeverisja vendore apo qendrore, në këmbim të shërbimeve të veçanta që bëhen në interes të publikut, por që i japin një avantazh personit që paguan në krahasim me të tjerët (p.sh. tarifat e pajisjes me leje lundrimi).
Tatimi mbi pronën e paluajtshme: Si ta vlerësojmë rolin duke ndjekur shembuj...ALTAX Consulting
E varur gjerësisht në objektivat e politikës fiskale të gjithë vendet ndryshojnë dukshëm në lidhje me përdorimin e burimeve të ndryshme të taksimit mbi pronën. Shumë vende e vendosin theksin e taksimit mbi pronën te garantimi i një burimi të qëndrueshëm dhe me peshë në rritje të të ardhurave. Ndërsa vende të tjera e vënë theksin te rritja e të ardhurave në përgjithësi duke promovuar progresivitetin dhe ndershmërinë e sistemit tatimor.
Political patronage and the state in Albania during last decadeALTAX Consulting
Patronage is not produced by political parties acting as unitary actors. It is rather prompted by political entrepreneurs that thrive inside the two major parties, which, despite their commonly loose organizational structures and blurred ideological positions, are destined to alternate in office. A two-way logic seems to develop: the parties need those entrepreneurs who, through developing patronage networks, bring in voters, and the political entrepreneurs need the parties, especially when in office, for offering them access to state-related spoils. There is, however, an unintended consequence.
Për tu arritur diversifikimi i ekonomisë duhet që më tej të forcohet stabiliteti makro ekonomik nëpërmjet përdorimit të harmonizuar të produktivitetit të industrisë nxjerrëse me industrinë elektro-energjetike në ekspansion, si dhe nxitjes së industrisë agrare në funksion të industrisë së turizmit duke krijuar baza furnizimi me cikël vjetor. Tranzicioni i diversifikimit ekonomik në këto drejtime zhvillohet duke i trajtuar ato si pjesë e vizionit, duke përdorur të njëjtën logjikë fiskale dhe financiare që përdoret për zonat e lira teknologjike dhe ekonomike.
Programet për zhvillimin e ekonomisë janë fokusuar në dy apo tre sektorë, por kanë arritur të jenë vetëm suksese afatshkurtra dhe me pak ndikim në zhvillimin afatgjatë që garanton vijimësi dhe stabilitet në rritjen ekonomike dhe mirëqenie qytetare. Orientimi në funksion të zhvillimit ekonomik afatgjatë është të punojmë fort për të bërë bashkë pjesët e ekonomisë, që ndikojnë në zhvillimin e saj në një vend, kohë të caktuar dhe vizion të përbashkët. Në të kuptuarit drejt të thelbit të këtij diskutimi ne jemi të mirëqasur me programe për zhvillim duke kërkuar të përshtatim adresim të kushteve dhe mundësive për tu realizuar me një impakt të zgjatur në ekonominë e së ardhmes. Ne nevojitet të qartësojmë fokusin për programet tona zhvillimore.
Politikat sociale të bëra me idenë e favorizimit nga taksat janë joefektive në kuptimin e tyre social. Gjithashtu, kjo formë ndihmese shtrembëron kolonën sistemit fiskal: barazinë. Ajo gjithashtu komplikon administratën fiskale dhe e bën më të kushtueshme, pasi mbrapa vjen gjithnjë korrupsioni.
Nevoja per te orientuar dergesat e parave dhe kontributet e emigranteve drejt investimeve dhe ekonomise prodhuese duhet te jete nje prioritet per qeverine dhe perfshirjen e tyre si instrumenta reale per ekonomine.
Ne kete mes qeveria mundet te asistoje gjithe komunitetin qe kontribuon ne ekonomine shqiptare nepermjet dergesave te parase duke stimuluar si mekanizmin e dergesave, po ashtu edhe formalizimin e tyre brenda ekonomise formale.
Mundet ekonomia shqiptare të krijojë punësim masivALTAX Consulting
Edhe pse është përmendur edhe më parë, përsëri mbetet logjika ekonomike, se zbatimi i Strategjisë dhe akteve ligjore për nxitjen e punësimit të shoqëruara nga vullneti i sinqertë i politikanëve do ta rriste ekonominë nëpërmjet tregut të punës në Shqipëri, të paktën në tre mënyra:
1. Hapje vende pune sa më pranë nevojave të pushtetit vendor dhe ekonomisë lokale, të cilët kryejnë direkt programet lokale dhe mbështetin nismat e pushtetit qendror;
2. Mbështetje e programeve për vendet e punës indirekte dhe të bashkëlidhura me projektet vendore duke krijuar rrjetin e profesioneve dhe punëve të nevojshme dhe të munguara apo të harruara për komunitetin;
3. Nxitja e konkurueshmërisë në tregun e brendshëm me objektiv tregun rajonal nëpërmjet konkurrencës me diferencën që përmban produkti i tokës dhe ekonomisë shqiptare.
Deklarata Individuale e të Ardhurave Vjetore, 2017 ALTAX Consulting
Sqarime për mënyrën e deklarimit dhe pagesës së tatimit mbi të ardhurat individuale, 2017.
Dokumenti i përgatitur nga ekspertët e ALTAX CENTER synon të sqarojë ato pika që mbeten ende të paqarta pas leximit të ligjit dhe udhëzimit për tatimin mbi të ardhurat.
Deklarata e tatimit mbi të ardhurat individuale vjetore është një formë që plotëson më mirë shpërndarjen e barrës së tatimeve edhe mbi individë që nuk janë të njohur dhe nuk kanë qenë objekt tatimi të mbajtur në burim. Kjo kategori tatimpaguesish i përket edhe individëve që realizojnë të ardhurat nga kapitali (qeradhënia e aktiveve)
Nga ana tjetër, duke reflektuar në këtë dokument sqarues edhe reagimet nga individët e interesuar për të zbatuar korrektësisht detyrimet që lindin nga zbatimi i ligjit arrihet edhe një njohje më e thelluar e zbatimit te tatimit mbi të ardhurat individuale.
PERFORMANCA E SEKTORIT HIDROKARBUR DHE CMIMI I KARBURANTEVEALTAX Consulting
Dhoma e Tregtisë dhe Industrisë në vizionin për të bërë propozime sa më të plota dhe me argumenta të mirëfillta teknike te politikëbërësit, nisur nga interesat dhe kërkesa e biznesit të Durrësit, si dhe duke e parë se interesi për diskutimin e çmimit të karburantit është në nivel kombëtar ka koordinuar me qendrën studimore ALTAX për përgatitjen e një raporti mbi argumentimin për ndikimin e shoqatave të biznesit dhe qeverisë për të ndikuar në uljen e çmimit të karburantit.
Raporti i përgatitur për këtë qëllim synon të paraqesë një historik të situatës të tregut aktual dhe faktorëve që kanë ndikuar në çmimet e tregtimit të karburanteve duke e ndërthurur me industrinë vendase dhe atë rajonale dhe të vendeve të BE-së. Në konkluzion të idesë përse është përgatitur ky raport argumentohen disa propozime që forcojnë idenë për leverdinë ekonomike nga ulja e çmimit të karburanteve.
nëse bëhet bilanci i aktiveve të politikës në ekonomi mund të shihet si nje panorame, ku zgjedhjet dhe ekonomia janë parë si kocka që u hidhen qytetarëve nga lidershipi politik, të cilet pasi kanë ngrënë mishin e ekonomisë kanë menduar që në ndonjë vit, të ketë edhe rritje ekonomie, pasi nuk duhet të mbetemi prapa botës, atëherë nuk ka më vend për të gjetur emra për këtë.
Jemi para një gostie kolektive te elitave për të ngrënë nga kockat e këtij vendi, që asnjëherë nuk ka vënë dot shëndet?
Në kontekstin e një zhvillimi të mëtejshëm nga qeveria të luftës së vështirë antiinformalitet, si dhe duke marrë parasysh edhe faktin se reformimi fiskal është duke ndodhur, pavarësisht shumë rezistencave dhe ngecjeve të tij, sugjerimi më i mirë është që ulja e TVSH-së për disa mallra bazë, përfshirë edhe energjinë elektrike, si dhe për disa sektorë ekonomikë që kanë nevojë të nxiten nëpërmjet normave fiskale duhet të fillojë tani.
Treguesit ekonomikë dhe ndikimi në vendimmarrjen e investimeveALTAX Consulting
Ekonomia e Shqipërisë është duke hyrë në një modelim kompleks të ekonomisë . Asnjë tregues i vetëm nuk mund të sigurojë një tablo të plotë të asaj cfarë ekonomia është në të vërtetë. As nuk ka një kombinim të thjeshtë të treguesve, që sigurojnë një parashikim të plotë për të ardhmen. Në më të mirën e rasteve, çdo tregues mund të japë një pasqyrë të një sektori të caktuar të ekonomisë në një pikë të caktuar të kohës.
Coming back in Albania, based in the facts from the EU countries we should say that consumption will not be very sensitive to short-term fluctuations in income, because many consumers will add to or draw down their savings to smooth their consumption, and others may be able to repay or add to their debts in order to do so.
1. Lufta ndaj informalitetit
Interviste me zj.Aurela GJOKUTAJ, AL-Tax Center
Kompanite prestigjoze te financave si Moody's dhe Standard&Poor's kane vleresuar
reformat per sa i perket tatimeve, por gjate raporteve te tyre si per fundvitin e kaluar
ashtu edhe per kete vit, eshte vene ne dukje fakti i ekzistences se informalitetit te larte.
1. Cilat jane arsyet kryesore qe bejne qe te kete informalitet?
Rreth gjysma e produktit të brendshëm në vend për çdo vit, të paktën në dekadën e
fundit kalon në xhepat personale te individëve që realizojnë të ardhura nga aktivitetet e
regjistruara dhe jo te regjistruara, përfshirë edhe individët. Kjo pjese e paraportuar, e
quajtur ekonomi informale ka penguar zhvillimin ekonomik të vendit në shume menyra..
Arsyet më të përgjithësuara për shkaqet e informalitetit gjenden te:
- tradita/kultura shumëshekullore antitaksa të qytetarëve dhe sipërmarrësve shqiptarë
duke e konsideruar më së shumti shtetin jo në interes të tyre; në vijimësi kjo kulturë e
munguar dhe ende e dobët për detyrimet dhe të drejtat te tatimpaguesit është
shoqëruar nga një kulturë administrative e dobët duke u pasuar edhe me fillimet e
shfaqjeve korruptive;
- status quo e kapaciteteve të dobta administrative të ndikuara nga patronazhi politik, si
produkt i situatës së brishtë politike, e shoqëruar në vijimësi të pandërprerë me
mungesë stabiliteti ka mdikuar në vendimarrjen e biznesit;
- mungesa e mbajtjes së vizionit dhe modelit ekonomik, në funksion të zbatimit të ligjit,
batazisë në raport me të mirat publike, luftës ndaj informalitetit dhe evazionit prodhoi
një oligopol politiko-ekonomik, që kishte synim pasurimin në funksion të mazhorancës
politike të radhës dhe jo në funksion të tregut;
1
2. - politika fiskale ka një historik më tepër ndarjesh se sa bashkimi me tregun dhe
administrimin fiskal duke krijuar rehatinë buxhetore për qeverinë, dhe të mbuluar me
argumente populiste, por aspak të lidhura me ekonominë dhe qeverisjen fiskale;
- së fundmi, bashkeshoqërues dhe tregues i informalitetit në ekonomi janë thyerja e
normave morale dhe rregullave administrative, ku më interesanti mbetet niveli i
korruptimit. Aty ku ka informalitet ka nje rritje dhe prezence te madhe te korrupsionit
midis punonjësve të administratës dhe biznesit.
Shkallët tatimore, apo barra tatimore konsiderohen në gjithë literaturën fiskale se
ndikojnë në përhapjen e informalitetit. Në rastin e Shqipërisë, barra tatimore
konsiderohet si ndikuese jokryesore në nivelin e informalitetit, pasi mjafton të
përmendet niveli i njëjtë i informalitetit në secilën nga qeverisjet, pavarësisht nga
filozofia dhe politika e tyre për taksat.
2. Cilët janë sektorët e ekonomisë shqiptare, ku zhvillimi i veprimtarisë së biznesit
paraqet problematikën më të madhe të informalitetit ne lidhje me pagesen e taksave?
Në këndvështrimin dhe përvojën time mbi 20 vjecare në administrimin fiskal do të
konsideroja se gjithë sektorët e ekonomisë kanë patur problematika me informalitetin
dhe taksat edhe pse trajtime preferenciale në kohë të ndryshme. Në fakt këto politika
kanë ndikuar në krijim të pabarazive në treg. Për shumë kohë në vitet ’90 prodhimi
është përjashtur nga tatimi mbi fitimin. Po kështu, sektori i edukimit publik dhe privat
kanë qenë për pothuajse gjithë kohën pas ’90 të përjashtuar nga tatimi i vlerës së
shtuar. E njëjta situatë ka qenë me median, librin, revistat, gazetat, artistët, të cilët kanë
jetuar njësoj si në një parajsë fiskale. E megjithatë informaliteti në këto aktivitete ka
qenë njësoj si te sektorët e tjerë dhe nxitjet nuk ndikuan në zhvillimin e kapaciteteve të
tyre investuese dhe tregtare. Po lë të fundit, sektorin e bujqësisë, i cili ka qenë i
pambuluar me tatime si gjithë sektorët e tjerë të ekonomisë, por që përbën një zë me
peshë në ekonomi edhe sot me rreth 19% të PBB. Nisur nga kjo paraqitje e përmbledhur
2
3. e disa aktiviteteve, që përfshihen në sektorët më të velfshëm për rritjen ekonomike dhe
strukturën e PBB, mund të them se problematikat më të mëdha të informalitetit sot
mund të jenë te sektori i shërbimeve, për arsye te madhësisë së tij, por pa përjashtuar
asjë nga sektorët e tjerë. Informaliteti është një si një “opera” dhe jo një “arie” e
vecantë e ekonomisë shqiptare.
3. Cfarë është duke u bërë për të ulur këtë informalitet dhe cilat janë masat konkrete
që do ta ulin atë më ndjeshëm vitin tjetër? Pse?
Informaliteti dhe evazioni tatimor si biznese jolegale kërkojnë gjithnjë rrugë të fshehta
dhe shtigje për të vepruar. Në luftën ndaj informalitetit ndikimi që jep puna e
autoriteteve fiskale shprehet në ngushtimin e hendekut fiskal (diferenca midis detyrimit
për tu paguar sipas legjislacionit dhe atij që paguhet në fakt në buxhet). Për këtë qëllim
janë kryer analiza dhe studime për luftën ndaj evazionit tatimor në bashkëpunim me
ekspertë të Fondit Monetar, por edhe për doganat e tatimet janë orientuar të gjitha
analizat drejt rritjes së cilësisë së punës nëpërmjet përdorimit me efikasitet të sistemit
informatik dhe instrumentave të menaxhimit të rriskut.
Por luftërat për tu fituar kërkojnë strategji dhe formacione me drejtues të aftë.
Për këtë qëllim janë hartuar strategjitë për sektorët ku ka rrisk, si dhe janë përcaktuar
objektivat strategjikë.
Për t’i arritur këta objektiva strategjikë administratat doganore dhe tatimore vijojnë:
të zhvillojnë njohuritë dhe aftësitë e punonjësve
të angazhojnë si duhet punonjësit dhe strukturën organizative
të zhvillojnë kapacitetin operacional për t'i identifikuar ata tatimpagues dhe
sektorë që përbëjnë risqet më të mëdha për të ardhurat buxhetore
Me mbështetjen e Ministrisë së Financave dhe Kryeministrit administrata ka arritur të
sigurojë mobilizimin e instrumenteve dhe teknikave elektronike bashkëkohore, me
3
4. synimin e dyfishtë për t’i asistuar tatimpaguesit t’i përmbushin detyrimet dhe në njëjtën
kohë ti asistojnë personelit në zbulimin dhe pengimin e evazionit në gjitha format e
veta.
4. Shumë lokale japin kupon tatimor për një vlerë më të ulët se sa konsumojnë
kilentët. Cfarë masash shikoni se kanë ndikuar apo që mendoni se duhen marrë në
lidhje me këtë fenomen?
Edhe pse një numër në rritje i bizneseve dhe individëve i përmbushin detyrimet ku
përfshihen segmentet që kanë një arritje të ndërgjegjësimit për përdorimin e paisjeve
fiskale ka mjaft të tjerë, të cilët nuk dëshirojnë t’i përmbushin detyrimet dhe tentojnë
t’u shmangen detyrimeve ndaj buxhetit. Këto segmente biznesesh, jo vetëm që i ulin të
ardhurat tatimore të buxhetit të shtetit, por përbëjnë edhe një rrezik afatgjatë ndaj
financave të vendit, nëse nuk ndiqen me vendosmëri.
Përdorimi i paisjeve fiskale nga kategoria që kryen sa për të qenë formalisht në rregull,
por lëshojnë dokument fiskal më ulët se vlera e tregut hyn në programet e reagimit nga
administrata fiskale që ti trajtojë si aktivitete me rrisk.
Produkti prej luftes ndaj aktiviteteve qe nuk deklarojne xhiron reale duke rritur
deklarimin e nivelit te xhiros se padeklaruar ne plus 1% te PBB, qe shkojne ne funksion
te rritjes se formalizimit te ekonomise. Ne kete drejtim, lufta ndaj mashtrimeve tatimore
ka rezultuar me me shume zbulime, te cilat pervec efektit ne buxhet ndikojne ne rritjen
e barazise se tatimpaguesve para ligjit, nxitjen per te rritur pajtueshmerine me
legjislacionin dhe dhenien e mesazheve te forcimit te maredhenieve qeveri-biznes i
ndershem.
Ndërsa janë dëgjuar ankesat e bizneseve në lidhje me shërbimet dhe tarifat për paisjet
fiskale, Ministria e Financave është duke ndërtuar gjithë modelin rregullator për të
krijuar lehtësi dhe ulje të kostos në përdorimin e paisjeve fiskale.
4
5. 5. Si pritet të ndikojë realisht paketa e re fiskale për të ulur informalitetin në lidhje me
vjeljen e të ardhurave tatimore?
Buxheti 2015, në thelb synon dhe realizon rivendosjen e stabilitetit makroekonomik.
Nëse e shikojmë nën një analizë krahasuese dhe me referencë politikën fiskale sipas BE
qveria hapi “dritaret” e komunikimit të buxhetit me ekonominë dhe biznesin për të
marrë gjallëri pikërisht procesi i komunikimit. Buxheti në aspektin politik ndihmon në
forcimin e shtetit dhe ekonomisë, ku stabiliteti makroekonomik paraprihet nga sundimi i
ligjit dhe vendosja e rendit dhe duke konsideruar faktin se zhbalancimet akroekonomike
janë me pasoja të përmasave katastrofike. Të mos harrojmë periudhën 1994 – 1997 se
ç’ndodhi nga shkëputja e ekonomisë reale dhe financave publike.
Ndryshimet politike fiskale, si pjesë e buxhetit 2015 duhet ti shikojmë të lidhura me
ndryshimet e 2014, të cilat u bazuan te filozofia e qeverisë së re me një vizxion të ri për
ekonominë dhe taksimin duke inkurajuar modelin për taksim të ndershëm në raport me
të ardhurat e përfituara nga secili rezident fiskal. Ky vizion është aryeja për të filluar të
besohet nga ekonomia se zëri i biznesit është zëri që qeveria e ka në qendër të
politikave për një ambient dhe klimë biznesi sipas rregullave dhe kundër informalitetit
dhe pabarazisë dhe padrejtësive nga administrata. Paketa fiskale 2015 ka ndihmuar në
krijimin e kuadrit rregullator për procedurat tatimore, por edhe në funksion të
rishpërndarjes të të ardhurave. Këto ndryshime tentojnë të ulin korrupsionin dhe të
kufizojnë një ndër arsyet e informlitetit.
Rritja e shërbimeve tatimore dhe komunikimit formal me biznesin është një tjetër
ndryshim në funksion të masave edhe ndaj luftimit të informalitetit. Sistemi i ri
informatik do të ndikojë në rritjen e transparencës në mbledhjen e tatimeve, por edhe
në rritjen e instrumentave të menaxhimit tatimor sipas rriskut.
5
6. 6. Si do te ndihmoje informatizimi i infrastruktures tatimore per te ulur informalitetin?
Zbatimi i sistemit të ri informatik të tatimeve, do të lehtësojë procedurat për
tatimpaguesit, në kuadër të sistemit të ri e-taxation. Në këtë zbatueshmëri do të ketë
një ridimensionim të marëdhënieve të tatimpaguesit me administratën, me situatën
fiskale të tij, por edhe me rritjen e transparencës së veprimeve të administratës. Me
rritjen e transparencës natyrisht që rritet edhe llogaridhënia dhe përgjegjshmëria në
kryerjen e detyrave. Nga ana tjetër, përdorimi i sistemit të ri ul kohën për veprimet
administrative dhe koston e tyre. Modeli i rriskut që mban në zemër të tij sistemi i ri
informatik krijon modelin e administrimit dhe kontrollit të bizneseve sipas performancës
fiskale që ato deklarojnë në zyrat e tatimeve. Nëpërmjet përdorimit të formulave të
rriskut, do të ketë një trajtim më të barabartë të tatimpaguesve sipas nivelit të
përmbushjes së ligjit nga ana e tyre. Kufizimi i mundësive për korrupsion, rritja e
barazisë së tatipaguesve përpara ligjir, përdorimi i masave të forcës drejt kundarvajtësve
fiskale dhe veprime të tjera që shoqërojnë këto masa kryesore krijojnë platformën e
duhur për luftimin dhe uljen e informalitetit.
7. Sa te njohur jane sipermarrjet shqiptare me legjislacionin e tatimeve? Mund te jete
edhe padituria qe con ne nje forme informaliteti le te themi "padashur"? Nese po
cfare duhet te behet per te informuar sipermarrjet per dispozitat ligjore?
Nga anketimet që bëjnë organizatat e biznesit për njohjen e legjislacionit dhe
problematikave të administrimit konstatohet se mungesat janë te segmenti i biznesit të
vogël. Bizneset që kanë mundësinë të kenë në strukturat e tyre specialistë financash
kanë një tjetër qasje në legjisklacion dhe ndryshimet e tij. Deri më sot ndryshimet e
vazhdueshme të legjislacionit nuk ndihmojnë tek e fundit në uljen e informalitetit dhe
korrupsionit. Ndërsa, nga njohja e situatës do të ndikohet edhe ndryshimi i shërbimit
fiskal ndaj tatimpaguesve. Një rritje e informacionit fiskal nëpërmjet teknpologjisë
informative dhe një rritje e kapaciteteve fiskale dhe kulturës administrative do të rriste
6
7. kulturën fiskale, posacërisht për individët dhe bizneset e vogla, por edhe për pjesën
tjetër të qytetarëve duke filluar me edukimin e brezit të ri.
8. Sa efikase eshte "lotaria e kuponit tatimor" ne lidhje me uljen e informalitetit dhe a
nuk do te ishte me mire nje startegji rimbursimi i kuponeve tatimore nga ana e shtetit,
duke bere qe te kerkohen kuponet tatimor ne cdo nivel?
Përdorimi i paisjeve fiskale, nisur nga rëndësia që theksohet nga qeveria, synon ti
sherbejë interesave të ekonomisë si një “pasaportë” fiskale per imazhin e vendit dhe si
rritje të besimit te publikut te administrata. Numri total i instaluar është te 72 mije
paisje fiskale, qe tashme perdoren në mënyrë aritmike nga bizneset.
Përdorimi i paisjeve fiskale ka ndikuar me rreth 13% me teper në rritjen e deklarimit të
xhiros nga tatimpaguesit që e përdorin. Ky tregues, nëse shikohet i lidhur me planin për
organizimin e lotarisë së kuponit fiskal eshte një lajm për ekonominë e bizneseve të
vogla, se qeveria do të vijojë me programin e saj për rritjen e formalizimit të ekonomisë,
kulturës fiskale, por edhe krijimin e bazave të qëndrueshme për administraten tatimore
ne luften ndaj informalitetit dhe evazionit.
Disa shtete kanë përdorur edhe programe me rimbursim të vlerës së kuponit, por duke
patur parasysh qëllimin për se bëhet lotaria nuk duhet kthyer në një mjet që deformon
qëllimin. Lotaria e kuponit tatimor, ashtu si ndodh me strategjitë në ndihmë të
ekonominë dhe klimës fiskale do të jetë një ndihmë dhe jo një barrë për buxhetin.
Suksesi i lotarisë, i cili do të matet me numrin e pjesëmarrjes dhe rritjen e dëshmive të
qytetarëve për besimin e rritur te ata do të ishin fillimi i analizës për të ardhmen e
formalizimit të plotë të transaksioneve me para në dorë.
7
8. 9. C'mendim keni per shprehjen "Vdekja dhe taksat jane te sigurta"? Si rrjedhoje cfare
po ben administrata qe qytetaret shqiptaret te kene besim tek strukturat shteterore
te vjeljeve te tatimeve, duke bere qe ata t'i paguajne tatimet dhe te mos ndihen se ka
selektime per persona te ndryshem (realisht kjo ekziston ne mendesine deri diku
derrmuese te njerezve)?
Kjo shprehje është kuptimplote në rastin kur ekonomia është larguar nga informaliteti
masiv dhe epidemik. Në rastin e informalitetit në Shqipëri ka patur shumë plane dhe
veprime sporadike, të cilët kanë filluar shumë herë të zbatohen, por që nuk kanë patur
ndonjëherë autorësi dhe përgjegjësi nga asnjëra prej qeverive të kaluara. Në këtë
historik, perceptimi dhe besimi për një luftë të re është i mirëpritur nga biznesi korrekt,
por që nevojitet një përpjekje shumë e ndryshme nga qeveria që të fitohet besimi i
humbur në vite.
Qeveria ka nje adresim te qarte te fenomenit dhe ka ndertuar strategjite perkatese per
te luftuar fenomenin sipas struktures se perhapjes se tij, si dhe duke nxitur biznesin qe
eshte i interesuar te formalizohet nepermjet zbatimit te kuadrit ligjor dhe plotesimit te
tij me nxitje te reja ne funksion edhe te kerkesave te integrimit te vendit.
Veprimet konkrete kane qene ne drejtim te:
reduktimit te pagesave me para ne dore nga sektori privat dhe ai publik dhe
kanalizimi i tyre nepermjet sistemit bankar qe nga viti 2008;
Permiresimit te legjislacionit fiskal dhe reduktimi i shkalleve tatimore, qe
konsiderohen si nxitese per formalizimin;
Efektivizimin e administrates, nepermjet zbatimti te parimeve te etikes dhe
transparences se veprimeve te administrates;
Vendosjen e sherbimeve elektronike per tatimpaguesit, qe nga momenti i
regjistrimit deri te deklarimi i aktivitetit duke reduktuar kohen dhe rritur
transparencen;
8
9. Rritjen e dhenies se informacionit, kryesisht duke krijuar portale informacioni
dhe sherbimi me efekt ne uljen e kohes dhe kostos se sherbimeve, si dhe duke
rritur transparncen dhe kufizimin e korrupsionit per keto sherbime;
Shpalljen e faljes fiskale me qellim kryesor zbardhjen e informalitetit ne gjithe
ekonomine shqiptare brenda vendit dhe te ardhurat jashte vendit;
Permiresimin e agjenteve veprues ne tregun e punes dhe kapitalit.
Nje tjeter drejtim i administrimit te punes ne lufte ndaj evazionit eshte aspekti mjaft i
rendesishem ne formalizimin e fuqise punetore dhe raportimin real te pagave qe
perfitojne punonjesit e sektorit privat. Megjithe rritjen me 5 deri 10% te numrit te
punonjesve per cdo vit duke arritur ne nje raport te sektorit publik me ate privat
(jobujqesor) ne 1:4, ende per institucionet shteterore mbetet hapesire e pambushur, qe
ky raport te rritet me te pakten 1 shkalle me lart per periudhen afatshkurter. Duke u
nisur nga faktet e nje evidentimi dhe zbulimi te punes se zeze me punonjes te
padeklaruar, si dhe ndryshimet ligjore, si ne drejtim te incentivave me uljen e perqindjes
se nivelit te kontributit per tu paguar, po ashtu edhe me gjobat e larta per
kundravajtesit dhe moszbatuesit e ligjit kanë rritur nivelin e pajtueshmërisë për
deklarimin e punonjësve dhe pagave reale të tyre.
Tirane, Nentor 2014
9
10. Rritjen e dhenies se informacionit, kryesisht duke krijuar portale informacioni
dhe sherbimi me efekt ne uljen e kohes dhe kostos se sherbimeve, si dhe duke
rritur transparncen dhe kufizimin e korrupsionit per keto sherbime;
Shpalljen e faljes fiskale me qellim kryesor zbardhjen e informalitetit ne gjithe
ekonomine shqiptare brenda vendit dhe te ardhurat jashte vendit;
Permiresimin e agjenteve veprues ne tregun e punes dhe kapitalit.
Nje tjeter drejtim i administrimit te punes ne lufte ndaj evazionit eshte aspekti mjaft i
rendesishem ne formalizimin e fuqise punetore dhe raportimin real te pagave qe
perfitojne punonjesit e sektorit privat. Megjithe rritjen me 5 deri 10% te numrit te
punonjesve per cdo vit duke arritur ne nje raport te sektorit publik me ate privat
(jobujqesor) ne 1:4, ende per institucionet shteterore mbetet hapesire e pambushur, qe
ky raport te rritet me te pakten 1 shkalle me lart per periudhen afatshkurter. Duke u
nisur nga faktet e nje evidentimi dhe zbulimi te punes se zeze me punonjes te
padeklaruar, si dhe ndryshimet ligjore, si ne drejtim te incentivave me uljen e perqindjes
se nivelit te kontributit per tu paguar, po ashtu edhe me gjobat e larta per
kundravajtesit dhe moszbatuesit e ligjit kanë rritur nivelin e pajtueshmërisë për
deklarimin e punonjësve dhe pagave reale të tyre.
Tirane, Nentor 2014
9