Po, ku do të shkojë ekonomia nëse do të vazhdojë të dominohet nga vende pune të paguar pak ose me pagë afër nivelit mesatar? A ndodh ky nivel pagese se njerëzit e pasur dhe biznesmenët nuk i përballojnë dot kostot më të larta për pagat e punonjësve? Nuk ka për të ndodhur ndonjëherë që rishpërndarjen e të ardhurave ta bëjnë të pasurit, pasi historia tregon se në sistemin që jetojmë dhembshuria është në plan të fundit. Biznesmenët dhe të pasurit munden për të sistemuar rritjen e nivelit të pagave me të paktën 3-6% më lartë për secilin vit pune. Stopimi i kësaj rritje mund të ndodhë vetëm kur niveli i inflacionit në 24 vite të jetë sa niveli i pagës së indeksuar dhe i krahasueshëm me nivelet e pagës minimale mujore të rajonit .

1. 1
Si do të rritet ekonomia dhe investimet? Po të ardhurat e mia?
nga Eduart Gjokutaj
Kush është mënyra më e mirë për të gjallëruar ekonominë? Më shumë investime për
shërbimet sociale, të alternuara me investimet e huaja në sektorë të orientuar? Më
shumë para për të pasurit, apo paga më të mira për punonjësit?
Nëse nisemi nga ligji i kapitalizmit, bizneset kanë qarkullim më shumë, nëse punonjësit
kanë më shumë para për konsum. Nëse bazohemi te faktet e politikës fiskale për vitin
2014 logjika e ndjekur është e njëjta. U ul tatimi mbi pagat për punonjësit dhe ju shtuan
5 deri 10 përqind më shumë lekët për konsum. Shpenzimet në shërbime e mallra
konsumi dhe produkte agroindustriale u rritën me 1% të PBB në 2014. Ekonomia filloi të
rrotullohet pasi mekanizmat e saj u vunë në punë.
Po xhepi i punonjësve?
Punonjësit me paga deri 30 mijë lekë edhe në 2014 zënë një peshë mbi 50% të gjithë
punëmarrësve shqiptarë. Po tu shtosh edhe numrin e punonjësve me pagë mesatare,
atëherë mbi 2/3 e punëmarrësve shqiptarë përfitojnë paga deri në 60 mijë lekë në muaj
dhe që konsiderohen se nuk mund të kenë efekte te shtimi i kursimeve/depozitave.
Pagat e tyre janë baza më e gjerë e mundshme e konsumit në vend. Në vlerë absolute,
të ardhurat vjetore që zotëron kjo kategori potenciale për konsum nuk shkon më shumë
se 6-7% e konsumit të brendshëm apo sa 5-6% e Prodhimit të Brendshëm.
Të ardhurat e mia nuk kanë ndryshuar.
Po, ku do të shkojë ekonomia nëse do të vazhdojë të dominohet nga vende pune të
paguar pak ose me pagë afër nivelit mesatar? A ndodh ky nivel pagese se njerëzit e
pasur dhe biznesmenët nuk i përballojnë dot kostot më të larta për pagat e punonjësve?
Nuk ka për të ndodhur ndonjëherë që rishpërndarjen e të ardhurave ta bëjnë të pasurit,
pasi historia tregon se në sistemin që jetojmë dhembshuria është në plan të fundit.
Biznesmenët dhe të pasurit munden për të sistemuar rritjen e nivelit të pagave me të

2. paktën 3-6% më lartë për secilin vit pune. Stopimi i kësaj rritje mund të ndodhë vetëm
kur niveli i inflacionit në 24 vite të jetë sa niveli i pagës së indeksuar dhe i krahasueshëm
me nivelet e pagës minimale mujore të rajonit1. Elementët e tjerë të kostos së biznesit
edhe në këto vende nuk janë më të ulëta se në Shqipëri (lëndë e parë dhe taksat).
Përjashtohet këtu vetëm fitimi i biznesit (ai informali). Ai në Shqipëri është më i madh se
në këto vende për shumë mallra dhe shërbime, pa llogaritur këtu edhe ndërhyrjen te
cilësia e tyre. Në dialog me palët, politika duhet të shprehet në lidhje me strategjinë për
rritjen e pagës minimale. Vizioni për pagën minimale qartëson dhe pozicionon të gjithë
palët: punëmarrësit, biznesmenët, qeverinë. Rritja e pagave të ulta do të rriste më tej
xhepin e konsumatorëve, por edhe bazën e tatimpaguesve duke rritur forcën e tyre si
konsumatorë dhe komunitet aktiv.
Por, nisur nga fakti se rritja e të ardhurave individuale vjen kryesisht, si produkt i
investimeve, po ashtu edhe analiza fokusohet te politika dhe modeli ekonomik. A duhet
nga ana tjetër të presë qeveria dhe ekonomia për thithjen e investimeve duke parë në
sy investitorët se si dhe ku do të investojnë? Mos ndoshta nevojitet edhe një përcaktim i
fushave për investim nga qeveria edhe pse liria për të bërë biznes nuk mungon?
Kjo do të thotë që edhe investimet publike të orientohen drejt përgatitjes së kushteve
për realizimin e investimit sipas kërkesave të investitorëve. Përgjigjet që mund të jipen
nuk mund të klasifikohen në të mira dhe të këqia. Investitorët do të kryejnë ato
investime që i vendosin nëse ata ndihen të sigurt se fitimet e tyre do të jenë në trende
rritëse dhe se nuk do të preken nga destabiliteti i politikës dhe ajo fiskale. Investitorët
do të “dynden” në Shqipëri nëse nga analizat atyre u rezulton se ka një klasë punëtore
me kosto të leverdisshme në raport me aftësitë. Nga ana tjetër do të duan të ketë një
transport shumë më dinamik në lidhjet e nyjeve në vend dhe me jashtë.
2
1 Bosnja 205 $, Bullgaria 220 $, Kosova 213 $, Kroacia 488 $, Maqedonia 249 $, Mali i Zi 242 $, Rumania
255 $, Serbia 228 $, Shqipëria 200 $.

3. Por, një pikë tjetër që u ndikon në vendimet e tyre është shëndeti buxhetor i vendit. Pasi
kanë parë se institucionet kryesore janë shprehur tashmë me pozitivitet për ekonominë
dhe financat publike, atëherë nga qeveria duhet bërë gati “shtëpia”.
3
Pra, të rregullojmë Shqipërinë në lidhje me:
- treguesin e transparencës dhe korrupsionit;
- treguesin e lirisë ekonomike
- treguesin e konkurueshmërisë së ekonomisë