ภาวะฉุกเฉิน

1. กลุ่มอาการฉุกเฉินต้องช่วยเหลือ
กลุ่มอาการฉุกเฉินต้องช่วยเหลือ
เบื้องต้นและส่งต่อทันที
เบื้องต้นและส่งต่อทันที
ธนพร วรรณกูล
ธนพร วรรณกูล RN., M.Sc., N.P
RN., M.Sc., N.P
(primary medical care)
(primary medical care)

2. การจาแนกผู้ป
่ วย
การจาแนกผู้ป
่ วย

ซักประวัติ ตรวจร่างกาย
ซักประวัติ ตรวจร่างกาย

กลุ่ม
กลุ่ม 1
1 อาการฉุกเฉิน
อาการฉุกเฉิน :
: ปฐมพยาบาลเบื้องต้นและส่งต่อทันที
ปฐมพยาบาลเบื้องต้นและส่งต่อทันที

อาการไม่ฉุกเฉิน วินิจฉัยแยกกลุ่ม กลุ่ม
อาการไม่ฉุกเฉิน วินิจฉัยแยกกลุ่ม กลุ่ม 2
2 หรือกลุ่ม
หรือกลุ่ม 3
3

 กลุ่ม
กลุ่ม 2
2 ต้องการวินิจฉัยเพิ่มเติม
ต้องการวินิจฉัยเพิ่มเติม :
: ให้บรรเทาอาการและส่ง
ให้บรรเทาอาการและส่ง
ปรึกษาแพทย์เพื่อวินิจฉัยเพิ่มเติมใน
ปรึกษาแพทย์เพื่อวินิจฉัยเพิ่มเติมใน 1
1-
-7
7 วัน
วัน

กลุ่ม
กลุ่ม 3
3 สามารถวินิจฉัยและรักษาโรคเบื้องต้น
สามารถวินิจฉัยและรักษาโรคเบื้องต้น :
: ให้ยาบรรเทา
ให้ยาบรรเทา
แนะนาการดูแลตนเอง ติดตามผล หากไม่ดีขึ้นส่งปรึกษา
แนะนาการดูแลตนเอง ติดตามผล หากไม่ดีขึ้นส่งปรึกษา
แพทย์
แพทย์

3. กลุ่ม
กลุ่ม 2
2

กลุ่มอาการที่ต้องได้รับการวินิจฉัยเพิ่มเติม
กลุ่มอาการที่ต้องได้รับการวินิจฉัยเพิ่มเติม

มีไข้เกิน
มีไข้เกิน 7
7 วัน
วัน,
, ไข้หนาวสั่น
ไข้หนาวสั่น,
, ดีซ่าน
ดีซ่าน,
, บวม
บวม,
, ท้องมาน
ท้องมาน,
, น้าหนักลด
น้าหนักลด
หรือเพิ่มอย่างรวดเร็ว
หรือเพิ่มอย่างรวดเร็ว,
, ตามัว เห็นภาพซ้อน
ตามัว เห็นภาพซ้อน,
, หูอื้อ หูตึง
หูอื้อ หูตึง,
, กลืน
กลืน
ลาบาก
ลาบาก,
, อาเจียนเป็ นเลือด
อาเจียนเป็ นเลือด,
, ไอเป็ นเลือด
ไอเป็ นเลือด,
, ป
ั สสาวะ อุจจาระเป็ น
ป
ั สสาวะ อุจจาระเป็ น
เลือด
เลือด,
, เลือดออกจากช่องคลอด ประจาเดือนมามากผิดปกติ
เลือดออกจากช่องคลอด ประจาเดือนมามากผิดปกติ,
,
คอพอก
คอพอก,
, มีก้อนในที่ต่างๆ
มีก้อนในที่ต่างๆ,
, มีจุดแดง จ้าเขียว
มีจุดแดง จ้าเขียว,
, แขนขาเกร็ง
แขนขาเกร็ง
อ่อนแรง
อ่อนแรง,
, มือสั่น
มือสั่น,
, กล้ามเนื้ออ่อนแรง
กล้ามเนื้ออ่อนแรง,
, หนังตาตก
หนังตาตก,
, ข้อมือ
ข้อมือ/
/ข้อ
ข้อ
เท้าตก
เท้าตก,
, ปากเบี้ยว
ปากเบี้ยว,
, ข้ออักเสบ
ข้ออักเสบ,
, หนองไหลจากท่อป
ั สสาวะ
หนองไหลจากท่อป
ั สสาวะ,
, หูด
หูด
หงอนไก่
หงอนไก่,
, ปวดศีรษะรุนแรง
ปวดศีรษะรุนแรง,
, เวียนศีรษะ
เวียนศีรษะ,
, ไอเกิน
ไอเกิน 14
14 วัน
วัน

4. กลุ่ม
กลุ่ม 3
3

กลุ่มอาการที่ต้องวินิจฉัยแยกโรคและให้การรักษาเบื้องต้น
กลุ่มอาการที่ต้องวินิจฉัยแยกโรคและให้การรักษาเบื้องต้น

อาการระบบทางเดินหายใจ
อาการระบบทางเดินหายใจ :
: ไข้หวัด คัดจมูก น้ามูกไหล ไอ
ไข้หวัด คัดจมูก น้ามูกไหล ไอ
หอบ เสียงแหบ
หอบ เสียงแหบ

อาการทางตา หู คอ จมูก
อาการทางตา หู คอ จมูก :
: ตามัว คันตา ตาแดง ตาแฉะ
ตามัว คันตา ตาแดง ตาแฉะ
ปวดตา เคืองตา เจ็บคอ เจ็บหู หูอื้อ หูตึง
ปวดตา เคืองตา เจ็บคอ เจ็บหู หูอื้อ หูตึง

อาการระบบทางเดินอาหาร
อาการระบบทางเดินอาหาร :
: ปวดฟ
ั น มีรอยโรคในช่องปาก
ปวดฟ
ั น มีรอยโรคในช่องปาก
ปวดท้อง เบื่ออาหาร ท้องเดิน ท้องผูก คลื่นไส้ อาเจียน
ปวดท้อง เบื่ออาหาร ท้องเดิน ท้องผูก คลื่นไส้ อาเจียน

5. 
อาการทางโลหิตวิทยา
อาการทางโลหิตวิทยา/
/ ระบบหัวใจและหลอดเลือด
ระบบหัวใจและหลอดเลือด :
: จุดแดง จ้า
จุดแดง จ้า
เขียว เจ็บหน้าอก ใจสั่น ซีด
เขียว เจ็บหน้าอก ใจสั่น ซีด(
(ที่ไม่มีข้อบ่งชี้โรคร้ายแรง
ที่ไม่มีข้อบ่งชี้โรคร้ายแรง)
)

ระบบสืบพันธุ์และทางเดินป
ั สสาวะ
ระบบสืบพันธุ์และทางเดินป
ั สสาวะ :
: ป
ั สสาวะบ่อย ขัดเบา ตกขาว
ป
ั สสาวะบ่อย ขัดเบา ตกขาว
ประจาเดือนไม่มา
ประจาเดือนไม่มา

อาการทางผิวหนัง
อาการทางผิวหนัง :
: ผื่น ตุ่ม คัน
ผื่น ตุ่ม คัน

ระบบประสาท กล้ามเนื้อ กระดูก ข้อ
ระบบประสาท กล้ามเนื้อ กระดูก ข้อ :
: ชา ชัก มือเท้าเกร็ง
ชา ชัก มือเท้าเกร็ง
ปวดศีรษะ เวียนศีรษะ ปวดข้อ ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ
ปวดศีรษะ เวียนศีรษะ ปวดข้อ ปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ/
/ข้อ ปวด
ข้อ ปวด
หลัง
หลัง

ระบบอื่นๆ
ระบบอื่นๆ ;
; ไข้ อ่อนเพลีย บวม
ไข้ อ่อนเพลีย บวม (
(ที่ไม่มีข้อบ่งชี้โรคร้ายแรง
ที่ไม่มีข้อบ่งชี้โรคร้ายแรง)
)

6. กลุ่ม
กลุ่ม 1
1

กลุ่มอาการฉุกเฉินต้องช่วยเหลือ
กลุ่มอาการฉุกเฉินต้องช่วยเหลือ
เบื้องต้นและ ส่งต่อทันที
เบื้องต้นและ ส่งต่อทันที 38
38 อาการ
อาการ

7. กลุ่มอาการฉุกเฉินต้องช่วยเหลือเบื้องต้นและส่งต่อทันที
กลุ่มอาการฉุกเฉินต้องช่วยเหลือเบื้องต้นและส่งต่อทันที
แนวทางปฏิบัติในการรักษาพยาบาลเบื้องต้น
- การหยุดหายใจและระบบไหลเวียนโลหิตไม่ทางาน
(cardiopulmonary arrest)
sign&symptom
ไม่รู้สึกตัว หยุดหายใจ คลาpulse ไม่ได้
การรักษาเบื้องต้น
- ประเมิน ABCs A:airway นอนราบศีรษะต่าเล็กน้อย
ตะแคงหน้า ล้วงสิ่งของในปากออก

8. B:breathing จัดท่าให้ทางเดินหายใจโล่ง
 คลายเสื้อผ้าให้หลวม ห่มผ้าให้ความอบอุ่น
 อาจช่วยหายใจ โดยใช้อุปกรณ์ต่างๆ เพื่อป
้ องกันการสัมผัสกับปาก
ผู้ป
่ วยโดยตรง เช่น pocket mask, face shield ถ้าไม่มีให้ใช้
ถุงพลาสติกเจาะรูแล้ววางที่ปากผู้ป
่ วย
หากพบว่าระบบไหลเวียนไม่ทางาน ต้องนวดหัวใจ(C:circulation)
โดยเป
่ าลม 2 ครั้งสลับนวดหัวใจ 30 ครั้ง
ให้ isotonic solution IV
ให้ Adrenaline 1:1000 3-5 ml. IV ตาม standing order
ส่งต่อ

9. การหมดสติ
การหมดสติ
sign&symptom: BP สูงหรือต่ากว่าปกติ หายใจ
ผิดปกติ ไข้สูง บาดแผลที่ศีรษะ อาการทางระบบประสาท
ร่วมด้วยเช่นชักเกร็ง ขนาดรูม่านตาเปลี่ยน
ประเมินความรู้สึกตัว ABCs
ให้ Oxygen , IV
จัดให้นอนตะแคงกึ่งคว่า ไม่หนุนหมอน จับศีรษะและคอเชิด
ขึ้นเล็กน้อย ป
้ องกันลิ้นตกอุดทางเดินหายใจ
ห่มผ้า NPO

10. กรณีหมดสติร่วมกับน้าตาลในเลือดต่า ควรให้ 50%
glucose IV
กรณีหมดสติจากการรับประทานสารพิษ มาภายใน 1ชม.
ให้ใส่สายสวนและล้างกระเพาะอาหาร (on NG tube c
lavage) ยกเว้นรับประทานกรดหรือด่าง
ส่งต่อ

11. ภาวะช็อค
ภาวะช็อค
sign&symptom: ระบบไหลเวียนล้มเหลว เช่น BP<90/60
pulse pressure<20 mmHg กระสับกระส่าย ชีพจรเบาเร็ว
เหงื่อออก ตัวเย็น อาเจียน ป
ั สสาวะออกน้อยหรือไม่ออก หายใจ
เร็ว ถี่ ไม่สม่าเสมอ หมดสติ อาจมีม่านตาไม่ค่อยตอบสนองต่อ
แสง
ประเมินความรู้สึกตัว ABCs
จัดให้นอนราบยกขาสูง ห่มผ้า NPOให้ Oxygen , IV
Retain F/C
แก้สาเหตุของการช็อค เช่นเสียเลือดจากแผล ทาการห้ามเลือด
ส่งต่อ

12. ชัก
ชัก

sign&symptom
sign&symptom :
: เกร็งกระตุก เหม่อลอย ตาค้าง น้าลายไหล
เกร็งกระตุก เหม่อลอย ตาค้าง น้าลายไหล
คลื่นไส้อาเจียน จาเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นไม่ได้ หมดสติในเวลาต่อมา
คลื่นไส้อาเจียน จาเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นไม่ได้ หมดสติในเวลาต่อมา

ประเมินความรู้สึกตัว
ประเมินความรู้สึกตัว ABCs
ABCs

ให้
ให้ Oxygen , IV
Oxygen , IV ไว้ฉีดยาเวลาชักซ้า
ไว้ฉีดยาเวลาชักซ้า

จัดให้นอนตะแคงกึ่งคว่า ไม่หนุนหมอน จับศีรษะและคอเชิดขึ้น
จัดให้นอนตะแคงกึ่งคว่า ไม่หนุนหมอน จับศีรษะและคอเชิดขึ้น
เล็กน้อย ป
้ องกันลิ้นตกอุดทางเดินหายใจ ให้อยู่ในสถานที่ปลอดภัย
เล็กน้อย ป
้ องกันลิ้นตกอุดทางเดินหายใจ ให้อยู่ในสถานที่ปลอดภัย
ป
้ องกันอุบัติเหตุ ยกไม้กั้นเตียง
ป
้ องกันอุบัติเหตุ ยกไม้กั้นเตียง

ลดไข้ถ้ามีไข้สูง
ลดไข้ถ้ามีไข้สูง

ส่งต่อ
ส่งต่อ

13. การแพ้อย่างรุนแรง(anaphylaxis)
sign&symptom : ผื่นคันไอจาม คัดจมูก น้ามูกไหล ใจสั่นเป็ น
ลม การรู้สึกตัวเปลี่ยนแปลง ช็อก เป็ นลม หมดสติ เสียชีวิต
ประเมินความรู้สึกตัว ABCs
ให้ Oxygen , IV
ให้ adrenaline 1:1000 ขนาด 0.3-0.5 ml. IM, IV
ให้ยาแก้แพ้ ถ้ามี bronchospasm ให้ยาพ่นขยายหลอดลม
ตาม standing order
ส่งต่อ

14. เป็ นลม หมดสติ
sign&symptom :ไม่รู้สึกตัว ชีพจรเบาเร็ว หายใจผิดปกติ
อาเจียน กระวนกระวาย หมดสติ แน่นหน้าอก หายใจหอบถี่แรง
เหงื่อออกมาก
ประเมินความรู้สึกตัว ABCs
ให้อยู่ในที่ร่ม อากาศถ่ายเท นอนราบไม่หนุนหมอน คลายเสื้อผ้า
ให้หลวม
ถ้ามีระบบหายใจและระบบไหลเวียนไม่ทางาน ให้ช่วยฟื้ นคืนชีพ
ถ้าภาวะน้าตาลผิดปกติ ให้การรักษาตามแนวทาง
ส่งต่อ

15. โรคหลอดเลือดสมอง
Sign&symptom : หมดสติ อ่อนแรงทั้งตัวหรือบางส่วน ชา
ครึ่งซีกหรือเฉพาะส่วน คอแข็ง ตามัวหรือมองไม่เห็น
ทันทีทันใด พูดไม่ชัด ตะกุกตะกัก ไม่เข้าใจคาพูด ปวดศีรษะ
เฉียบพลันและรุนแรงชนิดที่ไม่เคยเป็ นมาก่อน เดินลาบาก เป็ น
ลม
ประเมินความรู้สึกตัว ABCs
ถ้ามีระบบหายใจและระบบไหลเวียนไม่ทางาน ให้ช่วยฟื้ นคืนชีพ
ให้ oxygen, IV
NPO
ส่งต่อ

16. จมน้า
จมน้า
Sign&symptom : หมดสติ ชักเกร็ง ระบบไหลเวียนและ
ระบบหายใจหยุดทางาน ได้รับบาดเจ็บเช่นกะโหลกศีรษะ
แตก คอหัก มีบาดแผลตามร่างกาย หัวใจเต้นผิด
จังหวะ ความดันโลหิตลดลง ช็อก มีการสูดสาลัก
ประเมินความรู้สึกตัว ABCs ตรวจดูสิ่งแปลกปลอมที่
อุดกั้นทางเดินหายใจ

17. ถ้ามีระบบหายใจและระบบไหลเวียนไม่ทางาน ให้ช่วยฟื้ นคืน
ชีพ
ให้ oxygen, ให้ความอบอุ่นแก่ร่างกาย, ให้ IV ถ้าจมน้า
จืดให้ isotonic solution ถ้าจมน้าเค็มให้ hypotonic
sol.
ดูแลบาดแผลและอาการบาดเจ็บร่วม เช่นกระดูกสันหลัง
หัก บาดเจ็บที่ศีรษะ ให้ดูแลตาม protocal
ส่งต่อ

18. ตกเลือดรุนแรง
Sign&symptom :กระสับกระส่าย เหงื่อออก ตัวเย็น ซึม หน้า
มือ หมดสติ วิงเวียน ชัก ความดันโลหิตลดลง ป
ั สสาวะไม่
ออก ได้รับบาดเจ็บ มีบาดแผลตามร่างกาย
ประเมินสภาพผู้ป
่ วย ความรู้สึกตัว ระบบหายใจและระบบ
ไหลเวียนโลหิต
ให้ oxygen, ให้ IV
Retain F/C
ส่งต่อ

19. ไฟฟ
้ าช็อต
Sign&symptom : ไม่รู้สึกตัว ความรู้สึกตัวเปลี่ยนแปลง ระบบ
ไหลเวียนโลหิตผิดปกติ หัวใจเต้นผิดปกติ มีบาดแผลไหม้โดยเฉพาะ
บริเวณทางเข้าและทางออกของกระแสไฟฟ
้ า มีกระดูกหักหรือข้อ
เคลื่อน กระดูกสันหลังหัก ไตวายเฉียบพลัน
ประเมินความรู้สึกตัว ABCs
ถ้ามีระบบหายใจและระบบไหลเวียนไม่ทางาน ให้ช่วยฟื้ นคืนชีพ
ให้ oxygen, ให้ความอบอุ่นแก่ร่างกาย, ให้ IV
ดูแลบาดแผลและอาการบาดเจ็บร่วม เช่นกระดูกสันหลังหัก บาดเจ็บที่
ศีรษะ ให้ดูแลตาม protocal
ส่งต่อ

20. ฟ
้ าผ่า
Sign&symptom : ระบบไหลเวียนและระบบหายใจหยุดทางาน
กระสับกระส่าย ความรู้สึกตัวเปลี่ยนแปลง มีบาดแผลไหม้ตาม
ร่างกาย มีบาดแผล มีกระดูกหัก
ประเมินความรู้สึกตัว ABCs
ถ้ามีระบบหายใจและระบบไหลเวียนไม่ทางาน ให้ช่วยฟื้ นคืนชีพ
ให้ oxygen, ให้ IV
ดูแลบาดแผลและอาการบาดเจ็บร่วม เช่นกระดูกหัก ให้ดูแล
ตาม protocal
ส่งต่อ

21. ตกจากที่สูง
Sign&symptom : หมดสติ ความรู้สึกตัวเปลี่ยนแปลง การ
บาดเจ็บของศีรษะ กระดูกสันหลัง กระดูกแขนขา การบาดเจ็บ
ของทรวงอกและอวัยวะภายใน มีบาดแผลตามร่างกาย มี
เลือดออกมาก ความดันโลหิตลดลง
ประเมินความรู้สึกตัว ABCs
ถ้ามีระบบหายใจและระบบไหลเวียนไม่ทางาน ให้ช่วยฟื้ นคืนชีพ
ประเมินการบาดเจ็บและความรุนแรง และรักษาการบาดเจ็บ
เฉพาะแห่ง เช่นบาดเจ็บช่องท้อง ทรวงอก ตาม protocal
NPO
ส่งต่อ

22. กระดูกหัก
กระดูกหัก
Sign&symptom : กระดูกหักชนิดมีแผลเปิ ด แผล
สกปรก กระดูกหักที่มีการเสียเลือดมาก กระดูกหักที่มี
การทาลายเส้นเลือดแดงหรือเส้นประสาทกล้ามเนื้อ มี
การเคลื่อนไหวตาแหน่งที่บาดเจ็บลดลง บวมผิดรูป
หมดสติจากเสียเลือดมาก
ประเมินความรู้สึกตัว ABCs
ให้ oxygen, ให้ IV

23. ประเมินตาแหน่งที่มีการบาดเจ็บ ห้ามเลือดถ้ามี
เลือดออก ล้างแผลให้สะอาด
ประคบเย็นเพื่อลดบวมและปวด ให้ยาแก้ปวด จัดท่าให้
เหมาะสม
NPO กรณีที่มีแผลเปิ ด
ส่งต่อ

24. สิ่งแปลกปลอมติดคอ
Sign&symptom : สิ่งแปลกปลอมขนาดใหญ่ เช่นอาหารชิ้น
ใหญ่ติดทางเดินหายใจส่วนบน ทาให้หายใจลาบาก สาลัก
เขียวและหยุดหายใจ
ทา heimlich maneuver หรือ abdominalthrust ทันทีในที่
เกิดเหตุ โดยโอบหลังเอามือประสานกัน กดลงที่ท้องส่วนบน
ในเด็กเล็กอุ้มพาดตักแล้วตบหลัง หรืออุ้มโดยให้นอนคว่า ใช้
แขนและมือประคองให้ศีรษะต่าเล็กน้อย มืออีกข้างตบหลังเบาๆ
ถ้าไม่ออกให้จัดท่านอนราบ ดูแลภาวะฉุกเฉิน ABCs แล้วส่งต่อ

25. การบาดเจ็บที่ศีรษะ
Sign&symptom : หมดสติ ปลุกไม่ตื่น ซึมอาการปวดศีรษะ
ไม่ดีขึ้นหรือเป็ นมากขึ้น ชักเกร็ง อาเจียน ความรู้สึกตัวเปลี่ยน
แขนขาอ่อนแรง รูม่านตาผิดปกติ มีเลือดหรือน้าใสไหลออก
จากจมูก/หู มีบาดแผลหรือศีรษะแตก
ประเมินความรู้สึกตัว ABCs
ประเมินการบาดเจ็บที่คอ และที่อื่นๆ

26. 
ให้
ให้ oxygen,
oxygen, ให้
ให้ IV
IV

ดูแล
ดูแลบาดแผลและอาการบาดเจ็บร่วม ถ้ามีบาดเจ็บที่
บาดแผลและอาการบาดเจ็บร่วม ถ้ามีบาดเจ็บที่
กระดูกคอหรือไม่แน่ใจ ควรใส่
กระดูกคอหรือไม่แน่ใจ ควรใส่ cervical collar
cervical collar

Retain F/C
Retain F/C ถ้าสามารถทาได้รวดเร็ว
ถ้าสามารถทาได้รวดเร็ว

ส่งต่อ
ส่งต่อ

27. ถ้าไม่มีอาการดังกล่าว
ถ้าไม่มีอาการดังกล่าว(
(หน้าที่แล้ว
หน้าที่แล้ว)
)
Sign&symptom : กะโหลกศีรษะแตก รู้สึกตัวดี glasgow coma
score เต็ม 15 มีบาดแผลไม่รุนแรง ไม่มีประวัติหมดสติขณะได้รับ
บาดเจ็บ
ประเมินและดูแลบาดแผล
ให้ยาแก้ปวด
สังเกตอาการทางระบบประสาทอย่างใกล้ชิดใน 24 ชม.แรก หรือให้
คาแนะนาผู้ป
่ วยและญาติให้สังเกตอาการที่บ้าน
ถ้ามีอาการผิดปกติหรือมีวัตถุเสียบคาอยู่ ห้ามดึงออก ให้ NPO
แล้วส่งต่อ

28. การบาดเจ็บทรวงอก
Sign&symptom : หมดสติ ความรู้สึกตัวเปลี่ยน ช็อก แน่น
หน้าอก หายใจไม่สะดวก กระสับกระส่าย เสียงหายใจเข้า 2
ข้างไม่เท่ากัน มีเสียงลมรั่วเข้าออกบริเวณหน้าอก เสียเลือด
มากจากแผล การเคลื่อนไหวของหน้าอกผิดปกติ
ประเมินความรู้สึกตัว ABCs
ให้ oxygen, ให้ IV
ห้ามเลือดถ้ามีเลือดออก ถ้ามีวัตถุเสียบอยู่ ห้ามดึงออก

29. ถ้ามีopen pneumothorax ให้ปิ ดบาดแผลที่ผนังช่อง
อกด้วย sterile occlusive dressing
จัดให้นอนศีรษะต่า เอียงศีรษะไปข้างใดข้างหนึ่ง เพื่อ
ป
้ องกันสิ่งแปลกปลอม เช่นเลือด น้าลาย เสมหะ อุด
กั้นทางเดินหายใจและป
้ องกันการสูดสาลัก
NPO
ส่งต่อ

30. การบาดเจ็บช่องท้อง

Sign&symptom
Sign&symptom :
: มีเลือดออกในช่องท้อง ได้รับบาดเจ็บอวัยวะ
มีเลือดออกในช่องท้อง ได้รับบาดเจ็บอวัยวะ
ภายใน เช่นมีการฉีกขาดของลาไส้ หลอดเลือด มีการแตกของ
ภายใน เช่นมีการฉีกขาดของลาไส้ หลอดเลือด มีการแตกของ
อวัยวะ เช่น ตับ ม้าม ไต มีอาการเกร็ง กดเจ็บที่หน้าท้อง
อวัยวะ เช่น ตับ ม้าม ไต มีอาการเกร็ง กดเจ็บที่หน้าท้อง
(
(guarding)
guarding) ปวดท้องไม่ดีขึ้น
ปวดท้องไม่ดีขึ้น N/V
N/V อาเจียน
อาเจียน/
/ป
ั สสาวะเป็ นเลือด
ป
ั สสาวะเป็ นเลือด
หมดสติ ช็อก
หมดสติ ช็อก

ประเมินความรู้สึกตัว
ประเมินความรู้สึกตัว ABCs
ABCs ให้
ให้ oxygen,
oxygen, ให้
ให้ IV
IV

ประเมินตาแหน่งที่มีการบาดเจ็บ ปิ ดบาดแผลด้วย
ประเมินตาแหน่งที่มีการบาดเจ็บ ปิ ดบาดแผลด้วยก๊อซ
ก๊อซชุบ
ชุบNSS
NSS
อย่าดันอวัยวะกลับเข้าไปในช่องท้อง ถ้ามีของมีคมเช่นมีดเสียบคา
อย่าดันอวัยวะกลับเข้าไปในช่องท้อง ถ้ามีของมีคมเช่นมีดเสียบคา
อยู่ อย่าดึงออก
อยู่ อย่าดึงออก

NPO
NPO ส่งต่อ
ส่งต่อ

31. การบาดเจ็บที่สันหลัง
Sign&symptom : หมดสติ ชักเกร็ง ระบบไหลเวียนและระบบหายใจ
หยุดทางาน แขนขาขาหรืออ่อนแรง เป็ นอัมพฤกษ์ อัมพาต
สูญเสียความรู้สึกของลาตัวและแขนขา มีภาวะเกร็งหรือกระตุก
ความดันโลหิตลดต่าลง สูญเสียการควบคุมระบบประสาทอัตโนมัติ
เช่นไม่สามารถกลั้นอุจจาระ ป
ั สสาวะได้
ประเมินความรู้สึกตัว ABCs
ประเมินที่มีตาแหน่งที่มีการบาดเจ็บต่อไขสันหลัง อาการชา อ่อนแรง
และการทางานของระบบประสาทอัตโนมัติ
ให้การพยาบาลเบื้องต้น
ส่งต่ออย่างระมัดระวัง ป
้ องกันการบาดเจ็บเพิ่มที่เกิดจากการขนย้าย

32. หลักการเคลื่อนย้ายผู้ป
่ วยบาดเจ็บที่สันหลัง
ให้กระดูกสันหลังอยู่ในแนวตรง
เคลื่อนย้ายพร้อมกันทั้งตัว ห้ามหามหัวหามท้าย ให้นอนบน
เปลแข็งหรือไม้กระดานแข็ง ศีรษะอยู่นิ่ง วางหมอนทรายขนาบ
ทั้งสองข้าง ถ้าไม่แน่ใจว่าผู้ป
่ วยมีการบาดเจ็บของกระดูกสัน
หลังบริเวณคอด้วยหรือไม่ ควรใส่ collar หรือใช้กระดาษแข็ง/
กระดาษหนังสือพิมพ์พันคอแทน ถ้าไม่มีกระดาษแข็งให้นอน
คว่า

33. การแบ่งความรุนแรงของแผลไหม้
ขนาดแผล 1 ฝ่ ามือของผู้ป
่ วย = 1% ของ พท.ผิวหนังของ
ผู้ป
่ วย
ความลึกของบาดแผล
แผลไหม้ระดับหนึ่ง (1st degree burn) ลึกถึงชั้นหนังกาพร้า
ผิวหนังมีสีแดง บวมเล็กน้อย ปวดแสบปวดร้อน ไม่มีตุ่มน้า
พองใส
ระดับสอง มีการไหม้ของหนังกาพร้าและหนังแท้บางส่วน มีตุ่ม
น้าพองใส แดง เจ็บ น้าเหลืองซึม
ระดับสาม ถึงชั้นไขมันใต้ผิวหนัง ผิวหนังแห้งแข็ง ไม่ยืดหยุ่น
อาจมีสีขาวใสเพราะเนื้อเยื่อตายหมด ไม่รู้สึกเจ็บปวด

34. แผลไหม้เล็กน้อย
ดูแลบาดแผล
ให้ยาแก้ปวด
อาจให้ antibiotic เพื่อป
้ องกันการติดเชื้อ
ให้ TT
นัดตรวจซ้าเพื่อประเมินติดตามการรักษา

35. แผลไหม้
Sign&symptom : แผลไหม้ระดับ 2 ตั้งแต่ 15%ของ พท.,
ระดับ 2 หรือ 3 บริเวณหน้า มือ เท้า อวัยวะเพศ ข้อต่อ, ระดับ
3 ที่มากกว่า 5% ของ พท., แผลไหม้ที่เกี่ยวข้องกับทางเดิน
หายใจ, จากกระแสไฟฟ
้ าแรงสูง, จากสารเคมี, ในผู้ป
่ วยที่ช่วย
ตัวเองไม่ได้เช่นทารก ผู้สูงอายุ ผู้เมาสุรา, ผู้ที่มีโรคประจาตัว
หรือภูมิคุ้มกันบกพร่อง, มีการบาดเจ็บอื่นร่วม, ระดับ 2 และ 3
รวมกันมากกว่า 10% ในผู้ที่อายุ < 10 ปี หรืออายุมากกว่า
50 ปี

36. ประเมินความรู้สึกตัว ABCs
ประเมินการบาดเจ็บร่วมเช่น กระดูกหัก บาดเจ็บที่ศีรษะ
ถอดเครื่องประดับ นาฬิกา ป
้ องกันการบวมของเนื้อเยื่อ/การกด
รัด
ถ้าท้องอืด ใส่ NG tube
แผลไหม้ >= 20% ให้ IV retain F/C+ไหม้บริเวณอวัยวะเพศ
ใช้สบู่และ NSS ทาความสะอาดแผล เอาสิ่งแปลกปลอมหรือ
เนื้อเยื่อที่สกปรกออก อาจต้องโกนขนเพื่อความสะดวกในการทา
ความสะอาด
ใช้ผ้าชุบน้าเย็นประคบ เพื่อลดการทาลายเนื้อเยื่อ ยกเว้นในผู้ที่
แผลไหม้ระดับ 2 ที่ > 10%
ส่งต่อ

37. ภาวะฉุกเฉินทางตา
จากอุบัติเหตุ ถูกทาร้าย แมลง/สิ่งแปลกปลอมเข้าตา
สารเคมีเข้าตา
เปลือกตาฉีก ; ทาแผล ส่งต่อเพื่อเย็บ
ตาบวม เขียวช้า มีเลือดออก ; ประคบเย็น ส่งต่อ
มีเลือดออกในตา ตามัว ตาแดง ปวดตา ใช้ไฟฉายส่องพบ
เลือดในตาดา; absolute bed rest ศีรษะสูง 30-40º ปิ ด
ตาทั้ง 2 ข้าง ให้ยาแก้ปวด ส่งต่อ

38. สิ่งแปลกปลอมเข้าตา
ถ้าเป็ นโลหะ ติดแน่น เคืองตา ปวดตา น้าตาไหล; หยอดยาชา
(ถ้าทาได้) ให้ยาแก้ปวด ส่งต่อทันที
ถ้ามองเห็นสิ่งแปลกปลอมชัดเจน และมีอาการเพียงระคายเคือง
; ล้างตา/เขี่ยออก ป
้ ายยา นัด F/U 24 ชม. หากพบ
บาดแผลบนแก้วตาให้ส่งต่อ
ถ้าเป็ นสารเคมี แสบตา ปวดตามาก ; ล้างตาด้วยNSS นาน
1/2 ชม. อย่างน้อย 2 ลิตร ส่งต่อ
เลือดออกใต้ตาขาว เห็นเลือดใต้ตาขาวหลังขยี้ตาแรงๆ หรือไอ
จามอย่างแรง แต่มองเห็นชัดดี ; อาการจะหายเองใน 2 wk.
ถ้ามีอาการอื่นร่วมเช่นตามัว ส่งต่อ

39. ตาแดงรอบๆ กระจกตา ปวดศีรษะ ปวดกระบอกตามาก ตา
มองเห็นไม่ชัด ; ปิ ดตา ส่งต่อทันที
เยื่อบุตาฉีกขาด ตามองเห็นชัดแก้วตาปกติ ; หยอดตาปฏิชีวนะ
หรือป
้ ายยาปฏิชีวนะแล้วส่งต่อ
แก้วตาอักเสบจากแสงยูวี ; หยอดยาชา ป
้ ายด้วย eye
ointment ปิ ดตาแล้วส่งต่อ
แก้วตาทะลุ มีเนื้อเยื่อในช่องลูกตาหลุดออกมา ; ห้ามหยอดตา
ห้ามป
้ ายตา ห้ามปิ ดตา NPO ใช้ที่ครอบตาหรือแว่นยา ให้TT
ส่งต่อ

40. ภาวะฉุกเฉินทางหู
จากอุบัติเหตุ ถูกทาร้าย แมลง/สิ่งแปลกปลอมเข้าหู หูอื้อ
จากความดันบรรยากาศเปลี่ยนเมื่อขึ้นที่สูงหรือดาน้า
แผลฉีกขาดที่ใบหู ; ทาแผล ให้ยาแก้ปวด ส่งต่อเพื่อเย็บแผล
มีเลือดหรือ CSF ไหลออกจากหู ; absolute bed rest ส่งต่อ
สิ่งแปลกปลอมเข้าหู
วัตถุต่างๆ เข้าหู ปวดหูมาก ; ถ้าอยู่ตื้น คีบออก ถ้าคีบไม่
ออกหรือมองไม่เห็นให้ส่งต่อ

41. ถ้าน้าเข้าหู จะหูอื้อทันที ; ใช้น้าหยอด ให้ไปรวมกับน้าที่ค้าง
แล้วตะแคงหน้าเทออก เช็ดช่องหูให้แห้ง
แมลงเข้าหู จะปวดหูมาก ถ้ายังไม่ตายจะมีเสียงผิดปกติใน
หู ; ส่องไฟถ้ายังมีชีวิต อาจเดินออกมาเอง ถ้าตายแล้วอยู่
ตื้นให้คีบออก ถ้ายังไม่ตายแต่มองไม่เห็น และเยื่อแก้วหูไม่
ทะลุ ให้หยอดหูด้วยน้ามัน ถ้าตายแต่ไม่ออก ให้ส่งต่อเพื่อ
ล้างหู

42. เยื่อแก้วหูฉีกขาดจากการแคะหู มีหูอื้อ ปวดหู ; ห้าม
หยอด แคะหรือล้างหู ให้ยาแก้ปวด F/U ต่อเนื่อง
ปกติเยื่อแก้วหูจะติดเองใน 3-7 วัน ถ้ามี discharge
ไหลให้ส่งต่อ
หูอื้อ ปวดหูจากความดันบรรยากาศเปลี่ยน ; แนะนา
กลืน ให้ยาแก้ปวดและยา decongestant( เช่น
pseudoephedrine) ถ้าไม่ดีขึ้น ส่งต่อ

43. ภาวะฉุกเฉินทางจมูก
เลือดกาเดาออก สิ่งแปลกปลอมเข้าจมูก
เลือดกาเดาไหลร่วมกับมีโรคประจาตัวเช่น HT CAจมูก โรคเลือด
; ให้นั่งก้มศีรษะมาด้านหน้าเล็กน้อย บีบจมูกแน่นๆ 5-8 นาที
หายใจทางปากแทน ประคบเย็น ส่งต่อ
เลือดกาเดาออกจากบริเวณ anterior septum มักเกิดจากการ
แคะ หรืออากาศแห้งๆ ; ปฏิบัติเหมือนด้านบน ถ้าเลือดยังไม่หยุด
ให้ใช้ลาสีชุบ adrenaline 1:1000 อุดไว้ 10 นาที (ถ้าแน่ใจว่าไม่
มี HT)

44. สิ่งแปลกปลอมเข้าจมูก มักพบในเด็ก ; ถ้ามองเห็น
ให้คีบออก ถ้ามองไม่เห็นหรือเด็กดิ้นมาก ส่งต่อ

45. ได้รับสารพิษ / ยาเกินขนาด
Sign&symptom : หมดสติ N/V ปวดท้อง อุจจาระ-ป
ั สสาวะ
ราด มีการเปลี่ยนแปลงของระบบประสาทเช่นขนาดรูม่านตา ซึม
กระสับกระส่าย ความดันโลหิตลดลง ช็อก
ประเมินความรู้สึกตัว ABCs
ถ้ามีระบบหายใจและระบบไหลเวียนไม่ทางาน ให้ช่วยฟื้ นคืนชีพ
ให้ IV , oxygen ยกเว้น pt. กินพาราควอต ห้ามให้

46. ขจัดหรือลดความรุนแรงของสารพิษหรือยา โดย
- ถอดเสื้อผ้าที่เปื้ อนสารพิษ อาบน้า ทาให้อาเจียนในรายที่
รู้สึกตัวดี ยกเว้นในรายที่รับประทานกรดหรือด่าง
ล้างท้อง ยกเว้นในรายที่รับประทานกรดหรือด่างเข้มข้น
ใส่สารช่วยดูดซึมสารพิษ ได้แก่
- ผงถ่านกัมมันต์ กรณีไม่ใช่พาราควอตและยาพาราเซตามอล
- ใส่ผงดิน (fural earth) กรณีพาราควอต
- NPO
- เมื่อพ้นภาวะวิกฤตให้ส่งต่อ

47. งูกัด
งูที่มีพิษต่อระบบประสาท เช่นงูเห่า จงอาง สามเหลี่ยม
ทับสมิงคลา อาการ มึนงง เวียนศีรษะ หนังตาตก ลืมตาไม่ขึ้น
ขากรรไกรแข็ง อ้าปากไม่ขึ้น อ่อนเพลีย หมดแรง กระวน
กระวาย หายใจลาบาก หมดสติ ตาย
งูมีพิษต่อระบบเลือด เช่นงูกะปะ แมวเซา เขียวหางไหม้ อาการ
ปวด-บวมมาก มีเลือดออกจากแผล ไรฟ
ั น เหงือก ริมฝีปาก
มีจ้าเลือด ป
ั สสาวะเป็ นเลือด กระสับกระส่าย ชีพจรเบาเร็ว
ความดันโลหิตลดต่า ปวดท้อง แน่นหน้าอก หมดสติ

48. งูที่มีพิษต่อระบบกล้ามเนื้อ ได้แก่งูทะเลบางชนิดเช่นงูคออ่อน
ชายธง แสมรัง อาการ ปวดเมื่อยตามแขนขา ลาตัว เอี้ยวคอ
ลาบาก กลอกตาไม่ได้ ไม่สามารถเคลื่อนไหวแขนขาและ
ร่างกายได้ กล้ามเนื้ออักเสบรุนแรง ป
ั สสาวะเป็ นสีโค้ก ระบบ
หายใจล้มเหลว
งูพิษกัด : ห้ามกรีดแผล
ประเมินความรู้สึกตัว ABCs
ถ้ามีระบบหายใจและระบบไหลเวียนไม่ทางาน ให้ช่วยฟื้ นคืนชีพ
ตรวจดูบาดแผลและรอยเขี้ยวพิษ ดูแลแผล

49. ถ้างูเห่าพ่นพิษถูกใบหน้าหรือตา ให้ล้างน้าสะอาดมากๆ
NPO ถ้าเป็ นงูทะเลต้องดื่มน้ามากๆ เพื่อขับป
ั สสาวะและพิษ
งู

เคลื่อนไหว
เคลื่อนไหวร่างกายให้น้อยที่สุด โดยเฉพาะบริเวณที่ถูกกัด
ร่างกายให้น้อยที่สุด โดยเฉพาะบริเวณที่ถูกกัด

อธิบายให้ผู้ป
่ วยคลายความกังวล เพื่อหลีกเลี่ยงอาการ
อธิบายให้ผู้ป
่ วยคลายความกังวล เพื่อหลีกเลี่ยงอาการ
หัวใจเต้นเร็วขึ้น ช่วยให้พิษเข้าสู่กระแสเลือดช้าลง
หัวใจเต้นเร็วขึ้น ช่วยให้พิษเข้าสู่กระแสเลือดช้าลง

ไม่ใช้ปากดูดที่แผล
ไม่ใช้ปากดูดที่แผล

ไม่ใช้ยาสมุนไพรพอกที่แผล
ไม่ใช้ยาสมุนไพรพอกที่แผล

ส่งต่อ
ส่งต่อ

50. กรณีงูไม่มีพิษกัด
ทาความสะอาดบาดแผลด้วยน้าสะอาดและสบู่
รักษาตามอาการ เช่นประคบเย็น ให้ยาแก้ปวด ยา
ปฏิชีวนะป
้ องกันการติดเชื้อ(dicloxacillin หรือ
amoxycillin) นาน 5-10 วัน
ให้ TT
สังเกตอาการและนัดตรวจซ้า
*** ถ้าไม่ทราบชนิดของงู ให้ดูแลหมือนงูพิษกัด

51. สัตว์กัด (สุนัข ลิง หนู ค้างคาว)
Sign&symptom : บาดแผลฉีกขาดเหวอะหวะ หรือบาดแผล
บริเวณใบหน้า, ถูกกัด ถูกข่วนเป็ นแผล มีเลือดออก ถูกเลียหรือ
มีน้าลาย ถูกเยื่อเมือก ตา ปากหรือมีแผล ผิวหนัง และ
สัมผัสเนื้อสมอง สัตว์ และหรือชาแหละ ซากสัตว์, ถูกงับเป็ น
รอยช้าที่ผิวหนังไม่มีเลือดออก ถูกข่วนไม่มีเลือดออกหรือออก
เพียงซิบๆ ถูกเลีย ถูกผิวหนังที่มีแผล รอยถลอก ขีดข่วน
ดูแล ล้าง รักษาแผล
ส่งต่อไปที่มีความพร้อมในการให้ยาป
้ องกันพิษสุนัขบ้า

52. ถูกต้องสัตว์ หรือป
้ อนน้าป
้ อนอาหาร ผิวหนังไม่มีรอยถลอก
ถูกและสัมผัสน้าลาย หรือเลือดสัตว์ ผิวหนังไม่มีรอยถลอก
หรือบาดแผล
ล้างบริเวณที่สัมผัส ไม่ต้องฉีดวัคซีน
การล้างและดูแลแผล : ล้างด้วยสบู่น้าหลายๆครั้ง ถ้าลึกต้อง
ล้างถึงก้นแผล แต่ระวังอย่าให้แผลช้า เช็ดแผลด้วย
povidoneiodine ไม่เย็บแผล ถ้าจาเป็ นควรรอ 3-4 วัน
ยกเว้นเลือกออกมากหรือแผลใหญ่ให้เย็บหลวมๆ และใส่ท่อ
ระบาย พิจารณาให้ TT และ ATB. ให้ยาแก้ปวดตามอาการ

53. ผึ้ง ต่อ แตนต่อย
ฉุกเฉิน รุนแรง Sign&symptom :หมดสติ ชัก หายใจลาบาก
หัวใจเต้นผิดปกติ เขียว หอบ N/V เจ็บ-แน่นหน้าอก เป็ นลม
ปวด บวมมาก
ประเมินความรู้สึกตัว ABCs
ถ้ามีระบบหายใจและระบบไหลเวียนไม่ทางาน ให้ช่วยฟื้ นคืนชีพ
รักษาแบบ anaphylaxis
ให้ oxygen, IV
ส่งต่อ

54. อาการไม่มาก Sign&symptom : ปวดบวมเฉพาะที่ ระบบ
ไหลเวียนและหายใจปกติ ไม่มีอาการกระสับกระส่าย
เอาเหล็กในออก(ถ้ามีคาอยู่) เพื่อลดพิษ โดยใช้ปลายเข็มสะกิด
ออก หรือใช้รูกุญแจ/รูปากกา กดออก
ประคบเย็น ทาบริเวณที่ถูกกัดด้วยสเตียรอยด์ หรือแอมโมเนีย
เพื่อลดการอักเสบ
ยกส่วนที่ถูกต่อยให้สูงเพื่อให้ยุบบวม ให้ยาแก้ปวด ให้ยาแก้แพ้
ในกรณีแพ้ คันหรือบวม สังเกตอาการ
หากถูกต่อต่อย ให้ติดตามอาการไตวายเฉียบพลันใน 24-72
ชม.

55. แมงป
่ องต่อย ตะขาบ แมงมุมกัด
ฉุกเฉิน รุนแรง Sign&symptom :หมดสติ ชัก หายใจลาบาก
หัวใจเต้นผิดปกติ เขียว หอบ N/V เจ็บ-แน่นหน้าอก
กระสับกระส่าย มีภาวะ anaphylaxis
ประเมินความรู้สึกตัว ABCs
ถ้ามีระบบหายใจและระบบไหลเวียนไม่ทางาน ให้ช่วยฟื้ นคืนชีพ
รักษาแบบ anaphylaxis
ให้ oxygen, IV
ส่งต่อ

56. อาการไม่มาก Sign&symptom : ปวดบวมเฉพาะที่ ระบบ
ไหลเวียนและหายใจปกติ ไม่มีอาการกระสับกระส่าย
ประคบเย็น ทาบริเวณที่ถูกกัดด้วยสเตียรอยด์ หรือแอมโมเนีย
เพื่อลดการอักเสบ
ยกส่วนที่ถูกต่อยให้สูงเพื่อให้ยุบบวม
ให้ยาแก้ปวด ให้ยาแก้แพ้ในกรณีแพ้ คันหรือบวม ให้ยา ATB.
และ TT
สังเกตอาการลิดตามการรักษา

57. เจ็บอกจากกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือด(angina pectoris) และ
กล้ามเนื้อหัวใจตายเฉียบพลัน(AcuteMI)
Sign&symptom : ไม่สุขสบาย เหงื่อออก หายใจฝืด BP
ลดลง Pผิดปกติ ช็อก หมดสติ
ประเมินความรู้สึกตัว ABCs
ให้ oxygen IV
อมยา NTG 5 mg., กลืนยา aspirin 300 mg.และตามด้วย
เคี้ยวและกลืนอีก1 เม็ดทันที
ถ้าช็อกหรือหยุดหายใจให้ช่วยฟื้ นคืนชีพ
ส่งต่อ

58. หืดจับรุนแรงและต่อเนื่อง(status asthmaticus)
Def: ผู้ป
่ วยหอบหืดที่ได้รับยาขยายหลอดลม แต่อาการไม่ดี
ขึ้น มีอาการรุนแรงและอาจมีระบบหายใจล้มเหลวได้
Sign&symptom : ไอ หอบ หายใจลาบาก เหนื่อย
กระสับกระส่าย ได้ยินเสียง wheezing มีการเปลี่ยนแปลงการรู้
สติ พูดไม่ได้/ไม่เป็ นประโยคเพราะเหนื่อย เขียว เหงื่อแตก
ประเมินความรู้สึกตัว ABCs ให้ oxygen IV
ให้ยาพ่นโดยวิธี nebulization ที่ต่อกับ oxygen
ถ้าช็อกหรือหยุดหายใจให้ช่วยฟื้ นคืนชีพ
ส่งต่อ

59. ภาวะป
่ วยจากความร้อน (heat stroke)
 Def: สัมผัสความร้อนนาน จนร่างกายควบคุม T ไม่ได้ ศูนย์ควบคุม T ใน
สมองหยุดทางาน T>40.5 °c มีภาวะขาดน้ารุนแรงและระบบประสาทสมอง
ส่วนกลางผิดปกติ
 Sign&symptom : ช็อก เป็ นตะคริว อาเจียน เวียนศีรษะ สับสน ไข้สูง มี
เลือดออกในอวัยวะต่างๆ เช่นเลือดกาเดา ชัก หมดสติ
 ประเมินความรู้สึกตัว ถอดเสื้อผ้าออกให้หมด เปิ ดพัดลม
 ให้ oxygen IV
 เช็ดตัวทั่วร่างกายด้วยน้าอุณหภูมิห้อง จน T<38°c ถ้ามีเครื่องฉีดพ่นน้าให้
พ่นน้า
 ส่งต่อ

60. ซิปติดหนังหุ้มปลายอวัยวะเพศ
ปวด เมื่อซิปหนีบ ; มาให้ซิปแตก โดยใช้ towel clips
2 อัน หนีบซิปข้างละอันตรงระหว่างตัวรูด แล้วดึงให้
ซิปถ่างออก ใช้ยาชาเฉพาะที่ ใช้คีมตัดเงี่ยงซิปด้านหนึ่ง
ออก ทาแผล พิจารณาให้ยา dicloxacillin
ถ้าทาไม่สาเร็จ ส่งต่อ

62. คนกัด
ถ้าแผลสกปรก ใหญ่เหวอะหวะบริเวณใบหน้า; ประเมิน
V/S ล้างแผล ให้ TT ส่งต่อ
แผลเล็กน้อย ให้ antibiotic( amoxycillin,
dicloxacillin) ให้ TT ไม่ควรเย็บแผลทันที ยกเว้นแผล
ที่หน้าที่ไม่ช้าหรือสกปรกมาก นัดF/U ถ้ามีไข้ หรือติด
เชื้อรุนแรง เช่น cellulitis ส่งต่อ

63. (หอย)เม่นทะเลตา
local reaction ปวดเหมือนหนามตา ต่อมาจะชา ถ้า
หนามของหอยเม่นหักคาจะปวดมาก ; ทุบหนามที่หักคาให้
แหลก โดยใช้น้าส้มสายชูหรือน้ามะนาวทาที่แผลสลับการ
ทุบ เพื่อลดอาการชา ให้ยาแก้ปวด ยาแก้แพ้ ทาด้วย
แอมโมเนียเพื่อลดปวด

64. Systemic reaction มีอาการแพ้โดยเฉพาะ
anaphylaxis ; ประเมินความรู้สึกตัว ABCs ถ้า
ระบบหายใจและไหลเวียนหยุดทางาน ให้ทา CPR ให้
ออกซิเจนถ้าหายใจไม่ดี ให้ IVถ้าช็อคหรือ BP รักษา
เหมือน local reaction ส่งต่อ

65. ได้รับพิษจากแมงกระพรุน
Fatal reaction อาการ anaphylaxis, cardio pulmonary
arrest ; ประเมิน ABCs ถ้าระบบหายใจและไหลเวียนหยุด
ทางาน ให้ทา CPR
Local reaction บวมแดงเป็ นแนวเส้นตามรอยหนวดที่สัมผัส
เจ็บ คัน อาจมีตุ่มพอง อาจเกิดทันทีหรือหลังสัมผัส 1-4
wks. ; ดูแลระบบหายใจโดยเฉพาะภาวะหลอดลมตีบ มีเสียง
วี๊ด หายใจลาบาก เขียว ให้ IV ให้ยาแก้แพ้ ออกซิเจน ส่ง
ต่อ

66. Systemic reaction ปวด เวียนศีรษะ คลื่นไส้อาเจียน เหงื่อ
ออก น้าตาไหล ไข้ กล้ามเนื้อกระตุก ชา แน่นหน้าอก ; ห้ามถู
แผล ลดการเคลื่อนไหวบริเวณแผล อุ่นน้าทะเลที่ T39º เท
ราดแผล (ห้ามใช้น้าจืด alcohol เพราะจะทาให้ถุงพิษแตก
เข็มพิษจะกระจายมากขึ้น) ใช้แป
้ งโรยเพื่อเอาหนวดออก รักษา
ตามอาการ ให้ยาแก้แพ้ แก้ปวด ถ้าแผลลึกมาๆ อาจให้
ATB แนะนาเฝ้ าระวังอาการ anaphylaxis

67. พยายามฆ่าตัวตาย
พยายามฆ่าตัวตาย
มีบาดแผลทาร้ายร่างกาย ได้รับสารพิษจากการทาร้ายตนเอง
ใช้สารเสพติด โรคจิต เครียด/กังวลสูง กาลังอยู่ในช่วงดื่ม
สุราจัดหรือขาดสุรา ; ประเมินความรู้สึกตัว ABCs ประเมินการ
บาดเจ็บหรือได้รับสารพิษ ค้นหาสาเหตุ ป
้ องกันการทาร้าย
ตนเอง ไม่ทิ้งให้อยู่คนเดียว จัดสิ่งแวดล้อมเก็บสิ่งของมีคม
หรือที่อาจนามาทาร้ายตนเอง อาจต้องผูกรัด นัด F/U ให้
คาปรึกษา ส่งต่อจิตแพทย์

68. ถูกข่มขืน
แผลบวมช้า แผลฉีกขาด แผลจากการต่อสู้ เสีย
เลือดมาก กระดูกหัก อวัยวะเพศมีการฉีกขาด ;
ประเมินภาวะอันตรายเช่นเสียเลือด ช็อค จัดให้อยู่ใน
สถานที่เป็ นส่วนตัวและปลอดภัย ปฐมพยาบาลดูแล
บาดแผลเบื้องต้น แต่ต้องไม่กระทบต่อการตรวจหา
หลักฐานและวัตถุพยานตามร่างกายผู้ป
่ วย ส่งต่อ

69. คลุ้มคลั่ง อาละวาด
ก้าวร้าว โดยอาจเป็ นคาพูดหรือการกระทา
จากดื่มจัด ขาดสุรา บุคลิกภาพแปรปรวน ผู้ป
่ วยจิตเวช
ชนิดหวาดระแวงหรือ mania มีความผิดปกติของสมอง
กาลังมีภาวะคับข้องใจ มีภาวะสูญเสีย ผิดหวังรุนแรง
พฤติกรรมเปลี่ยนแปลง ควบคุมตนเองไม่ได้ ทาลายของ ทา
ร้ายผู้อื่น อารมณ์ดุร้ายเปลี่ยนแปลงเร็ว พูดเรื่อยเปื่ อยไม่เป็ น
เรื่องราว หลงผิด หวาดระแวง หูแว่ว ประสาทหลอน อาจ
ทาตามที่หูแว่ว เอะอะโวยวาย ไม่กินไม่นอน

70. ระวังการเข้าใกล้ผู้ป
่ วย ถ้าไม่แน่ใจ
นั่งในระดับที่มองเห็นผู้ป
่ วยได้ชัดเจน ไม่นั่งขวางทางหรือขวาง
ประตู เปิ ดประตูไว้
ถ้าผู้ป
่ วยยังมีอาการดุร้าย ควรยืนห่างอย่างน้อย 8 ฟุต และ
อยู่ในท่าที่เตรียมพร้อมสาหรับการหนีหรือการช่วยเหลือตนเอง
อาจต้องผูกมัด ถ้าผู้ป
่ วยมีแนวโน้มควบคุมตนเองไม่ได้
ส่งต่อหลังผู้ป
่ วยสงบ