De veranderende betekenis van ouderenzorg gezien en verklaard vanuit 3 tijdvensters. Bedoeld als een uitnodiging om de veranderingen in de ouderzorg door een andere bril te bekijken en van daaruit te zoeken naar nieuwe wegen. Wegen die meer recht doen aan het menselijk perspectief.

1. Ouderenzorg in Nederland
Veranderende betekenis in de tijd
2000 - ….
• het gewone dagelijkse leven centraal
• klant en familie bepalen regie; partner
in zorg met deskundige hulp
• familie en vrienden als essentieel
onderdeel van het dagelijks leven
• positieve gezondheid; steeds kijken
wat zelf kan, met hulp of middelen
• kansen activiteiten dagelijks leven
benutten
•
• klant bepaalt en behoud eigen vaste
structuren, schema’s
• identiteit en keuzevrijheid
• maatschappelijke re-integratie
• herstellen van menselijke
verbindingen
ZORG 3.0
Van zorg naar zorgzaamheid, midden in
de lokale gemeenschap
1950 - 1975
• arts bepaalt
• “klant” = patiënt
• zoveel mogelijk zorg uit handen
• leven in een vaste structuur met
vaste schema’s en tijden
• taken van het dagelijks leven weg
georganiseerd
• resultaat: een lege dag
• creëert onbewust passiviteit
• familie komt op bezoek
• zorg overnemen als centrale thema
• ziekenhuis als model
ZORG 1.0
Ziekenzorg uit barmhartigheid als
maatschappelijke oplossing
1975 - 2000
• multidisciplinair team bepaalt
• klant wordt bewoner en cliëntenraad
krijgt invloed op beleid
• familie op bezoek en helpt bij klusjes
• wat u zelf nog deed, hoeft u hier niet
meer te doen
• warme, belevingsgerichte zorg
• vaste dagstructuur
• ontstaan kleinschalig wonen
• lege dag invullen met onnatuurlijke
georganiseerde activiteiten
• zoveel mogelijk zorgtaken in zo kort
mogelijke tijd als centrale thema
ZORG 2.0
Zorg als instituut om zoveel mogelijk
zorg en welzijn te bieden
Betekenis
Dagelijks
leven
Identiteit

2. Zorg 1.0
• Focus: Gezondheid en ziekenzorg.
• Wie heeft het voor het zeggen: De arts.
• “Klant”: Is patiënt.
• Familie: Komt op bezoek, net als in het ziekenhuis.
• Medewerker: Richt zich op persoonlijke verzorging & verpleging,
medisch handelen. Patiënt heeft geen invloed.
• Vrijwilligers: Zijn er nauwelijks, zijn niet echt nodig. Het systeem is erop
gemaakt om de zorg volledig over te nemen.
• Gewoon dagelijks leven: Is ver weg. Alle zaken waar wij ons dagelijks
leven mee vullen, zijn “achter de schermen” georganiseerd door het
facilitair bedrijf. Het is een schaduwleven, weg van het dagelijks leven.
• Resultaat: goede zorg passend in tijdsbeeld - een volstrekt lege dag!
• Structuur: vaste dagstructuur / tijdschema voor het huis en ingericht
voor alle bewoners. Elke nieuwe bewoner moet daarin passen. De
structuur bepaalt de dag.
• Individu: geen / sporadisch ruimte voor individuele keuzes / afwijking
van de regels van het huis.
• DNA: barmhartigheid, in bescherming nemen, de zorg overnemen.

3. Zorg 2.0
• Focus: Gezondheid, met meer erkenning van verlangens en behoeften
• Wie heeft het voor het zeggen: Het multidisciplinair team.
• “Klant”: Wordt bewoner, cliëntenraad krijgt invloed op beleid.
• Familie: Komt op bezoek, wordt gevraagd voor klusjeshulp.
• Medewerker: Richt zich op persoonlijke verzorging en verpleging,
medisch handelen, luistert naar bewoner maar neemt zelf beslissingen.
• Gewoon dagelijks leven: Is ver weg. Zaken die wij thuis als normaal
ervaren, zijn weggeorganiseerd. Dingen die mensen voor de verhuizing
nog zelf deden en nu langzamer of moeilijk gaan, worden snel
overgenomen. Resultaat een lege dag!
• Activiteiten begeleiding: Vult de lege dag met zaken die thuis niet altijd
gewoon zijn. Op basis wat “de meeste mensen leuk vinden”.
• Vrijwilligers: Doen hun intrede, vooral om activiteiten te ondersteunen.
Worden geselecteerd op basis van (vooraf bedachte) en geplande
activiteiten die moeten worden ingevuld en uitgevoerd.
• Structuur: vaste dagstructuur / tijdschema per groep / afdeling bewoners.
De structuur bepaalt de dag.
• Individu: enige ruimte voor individuele keuzes / afwijking binnen grenzen
van de groep.
• DNA: zoveel mogelijk goede zorg bieden, daar zijn wij toch voor.

4. Zorg 3.0
• Focus: hoofdrol voor het gewone leven. Van zorg naar welbevinden
• Wie heeft het voor het zeggen: De klant & zijn familie bepalen, wij zijn hun
partners in de zorg. Balans tussen hun regie en onze deskundigheid.
• “Klant”: Is de mens die hulp nodig heeft om het eigen leven te kunnen
voortzetten. De familie/naasten horen bij dat eigen leven.
• Gewoon dagelijks leven: In de woning, dagelijkse woonactiviteiten vullen de
dag zoals men dat thuis gewoon is. Actief blijven met het dagelijks leven.
Resultaat een rijk gevulde dag, net zoals ik dat thuis deed!
• Structuur: Ik bepaal zelf zoveel mogelijk wat ik fijn vind. Loslaten vaste
opgelegde dagstructuur / tijdschema. De structuur klant bepaalt de dag.
• Familie, vrienden & naasten:
• Zijn hier thuis. Met aandacht voor overbelasting.
• In de vertrouwde rol (partner, dochter, buurman).
• Zet dat wat samen gedaan werd voort in het verpleeghuis, nieuwe woning.
• Betekenisvolle relaties behouden; elke dag zo fijn mogelijk samen
realiseren wat alleen niet kan
• Familie en medewerker kennen elkaar, zien elkaar en maken afspraken
over de samenwerking waar ze elkaar aan houden.

5. Zorg 3.0
• Medewerker: Is welkom, geeft ruimte aan de mens, waar zij voor mogen
zorgen, heeft constant oog voor het gewone leven, zorgen staat in dienst van
het leven. Niets overnemen wat niet hoeft / zelf nog kan.
Basishouding is vriendelijk, respectvol & adviserend.
• Gewoon dagelijks leven: Wonen in een open omgeving die onderdeel is van
het dagelijkse maatschappelijke leven, waar mensen elkaar ontmoeten en
samenwerken aan talloze maatschappelijke activiteiten van een gemeenschap.
• Para(medici): Behandeling gericht op wonen en leven, niet op voorkomen en
beheersen. In staat om mensen zoveel mogelijk zelf te laten beslissen over hoe
ze zelf willen leven.
• Vrijwilligers: Talentvolle, betrokken mensen uit een gemeenschap krijgen
kansen om onderdeel te zijn en te blijven in betekenisvolle relaties of activiteiten
in het gewoon dagelijks leven.
• Activiteiten begeleiding: Vanuit alle betrokkenen in de gemeenschap kunnen
bijzondere gezamenlijke activiteiten ontstaan of worden georganiseerd op eigen
initiatief. Zoals dat ook kan ontstaan in buurtschappen of verenigingen.
• DNA: van zorgen voor naar zorgen dat.