Olympiad 2012

1. “Экономиксийн цагаан толгойг хэн сайн мэдэх вэ” улсын IX олимпиад I шатны тест
2012.04.12 Хугацаа: 50 минут
1. Төгс өрсөлдөөнт зах зээл дээр аль нь пүүсийн нийлүүлэлтийн муруй байх вэ?
a. Дундаж хувьсах зардлын муруй
b. Ахиу зардлын муруй
c. Дундаж нийт зардлын муруй
d. Ахиу орлогын муруй
2. Үнэ хүлээн авагч пүүсийн хувьд ахиу орлого нь
a. Үнэтэй тэнцүү
b. Зах зээлийн урт хугацааны тэнцвэр дээр тэгтэй тэнцүү
c. Нийт орлогын өөрчлөлтийг бүтээгдэхүүний өөрчлөлтөд харьцуулсантай тэнцүү
d. а ба с зөв
3. Үнэ хүлээн аваагчийн зах зээл дээр
a. Үйлдвэрлэлийн зардлаасаа хамаараад бүх пүүс өөрө өөр үнэ тогтооно
b. Голдуу цөөн тооны маш том пүүсүүд байдаг
c. Пүүсүүд бүгд адилхан бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг
d. Пүүсүүд урт хугацаанд ихэвчлэн алдагдалтай ажилладаг
4. Бүтээгдэхүүний нийлүүлэлт нь эрэлтээсээ илүү мэдрэмжтэй байхын хэрээр татварын ачаалал хэнд илүү ноогдох магадлалтай вэ?
a. Худалдан авагчдад
b. Худалдагчдад
c. Худалдагч ба худалдан авагчдад тэнцүү
d. Төрийн ачаалал нэмэгдэнэ, хэрэглэгч үйлдвэрлэгчдэд нөлөөлөхгүй
5. Үнэ хүлээн авагч пүүс 5000 төгрөгийн дундаж тогтмол зардлаар 45 ширхэг бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг. Зах зээлийн үнэ 7000 төгрөг бол пүүсийн эдийн засгийн ашиг урт хугацаанд
a. 0 төгрөг
b. 2000 төгрөг
c. 90000 төгрөг
d. 315000 төгрөг
6. Мөрийтэй тоглоомчин мөрийтэй тоглоом хууль бус байдаг хотоос мөрийтэй тоглоомыг хуулиар зөвшөөрдөг хот руу нүүжээ. Тэрээр ихэнхи орлогоо мөрийтэй тоглоомоос олдог бол
a. ДНБ-ийг зайлшгүй өсгөнө
b. ДНБ-ийг зайлшгүй бууруулна
c. Мөрийтэй тоглоомыг ДНБ-д хэзээ ч тооцдоггүй учраас ДНБ-ийг өөрчлөхгүй
d. Аль ч хотод байсан түүний орлого ДНБ-д тооцогдох учир ДНБ-ийг өөрчлөхгүй
7. Дотоодод үйлдвэрлэсэн үйлдвэрлэлийн тоног төхөөрөмжийн үнийн өсөлт нь
a. ДНБ –ий дефлятор ба ХҮИ хоёуланд нь нөлөөлнө
b. ДНБ –ий дефлятор ба ХҮИ алинд нь ч нөлөөлөхгүй
c. ДНБ –ий дефляторт нөлөөлнө, ХҮИ –д нөлөөлөхгүй
d. ДНБ –ий дефляторт нөлөөлөхгүй, ХҮИ –д нөлөөлнө

2. 8. Нэг эдийн засгийн хувьд 2003-2004 он болон 2004-2005 онд инфляцитай байсан. Гэхдээ 2003-2004 онд инфляцийн түвшин 2004-2005 оныхоос их байсан бол аль нь зөв бэ
a. 2003 онд ХҮИ 100, 2004 оны ХҮИ 110, 2005 оны ХҮИ 105
b. 2003 онд ХҮИ 100, 2004 оны ХҮИ 120, 2005 оны ХҮИ 135
c. 2003 онд ХҮИ 110, 2004 оны ХҮИ 106, 2005 оны ХҮИ 100
d. Дээрхи бүгд зөв
9. Аль нь хүмүүн капитал вэ?
а. Сурах бичиг
b. мужааны багаж хэрэгсэл
с. Машин хэрхэн засахыг мэддэг болох
dДээрх бүгд зөв
10. Аль нь харгалзан хүмүүн болон биет капитал вэ?
a. Нягтлан бодох бүртгэлийн компанийн хувьд: нягтлан бодогчийн татварын хуулийн талаарх мэдлэг болон бүртгэлийн программ хангамж
b. Хүнсний дэлгүүрийн хувьд: сагснууд болон лангуунууд
c. Сургуулийн хувьд: шохой болон ширээнүүд
d. Номын сангийн хувьд: барилга болон номын санчийн интернетийн талаарх мэдлэг
11. Нэгэн улсын хувьд нэг хүнд ноогдох ДНБ нь жилд дундажаар 3% өсдөг бол ойролцоогоор хэдэнэ жилийн дараа нэг хүнд ноогдох ДНБ 2 дахин өсөх вэ?
a. 23
b. 150
c. 230
d. 17
12. Эдийн засгийн өсөлт нь
a. Бодит ДНБ-ний өөрчлөлтөөр хэмжигдэнэ
b. Бодит нэг хүнд ноогдох ДНБ-ээр хэмжигдэнэ
c. Дээрхи хоёрын аль алинаар нь хэмжигдэнэ
d. Өсөлтийг хэмжихдээ нэрэлсэн дотоодын нийт бүтээгдэхүүний ашигладаг.
13. Ажилгүйдэл нь
a. Эдийн засгийн хямралын үед өсдөг, эдийн засгийн хямралын үед буурдаг
b. Эдийн засгийн хямралын үед өсдөг ч хямралын үед заавал буурах албагүй
c. Дээрхи 2 хариултын аль аль нь зөв
d. Дээрхи 2 хариултын аль аль нь буруу
14. Өрсөлдөөнт зах кээлд ямар бүтээгдэххүн үйлдвэрлэхийг тодорхойлогч нь:
a. Засгийн газар
b. Хэрэглэгчид
c. Ажиллах хүч
d. Нөөц эзэмшигчид
15. Эрэлтийн хугарсан муруй загвар нь ........................ тайлбарладаг.
a. Үнийн уян хатан бус байдлыг
b. Үнийн уян хатан байдлыг
c. Эрэлтийн мэдрэмжтжй байдлыг
d. Эрэлтийн мэдрэмжгүй байдлыг
16. Хуйвалдаанаар ашгаа хамгийн их байлгаж байгаа олигопол пүүсүүдийн хувьд

3. a. Хамгийн өндөр зардалтай пүүс нь хамгийн их ашиг олно
b. Хамгийн бага зардалтай пүүс нь хамгийн бага бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэнэ
c. Хамгийн бага зардалтай пүүс нь хамгийн их бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэнэ
d. Хамгийн өндөр зардалтай пүүс нь хамгийн их бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэнэ
17. Зах зээлийн эдийн засагт төр дараахь үүрэг хүлээхгүй
a. Өмчлөх эрхийг хангах
b. Үндэсний аюулгүй байдлыг хангах
c. Үнэ ба цалинг тогтоох
d. Гэрээний биелэлтийг хангах
18. Зах зээлийн дутагдалтай тал аль нь вэ
a. Дам нөлөө
b. Мэдээллийн тэгш бус байдал
c. Төгс бус өрсөлдөөн
d. Эдгээр бүгд
19. Суурь мөнгө 100 тэрбум төгрөг гэж үзье. Заавал байлгах нөөцийн хувь 10% ба банкууд илүүдэл нөөцгүй бөгөөд өрхүүд бэлэн мөнгө хадгалдаггүй гэвэл мөнгөний нийлүүлэлт хэдэн тэрбум төгрөг төгрөг байх вэ?
a. 0,1
b. 10
c. 100
d. 1000
20. Монгол банк мөнгөний хатуу бодлого явуулна гэж зарласан бол дараахь арга хэмжээг авна.
a. Бодлогын хүүгээ /Төв банкны үнэт цаасны хүү/ бууруулж, заавал байлгах нөөцийн хувийг бууруулна
b. Бодлогын хүүгээ /Төв банкны үнэт цаасны хүү/ бууруулж, заавал байлгах нөөцийн хувийг өсгөнө
c. Бодлогын хүүгээ /Төв банкны үнэт цаасны хүү/ өсгөж, заавал байлгах нөөцийн хувийг бууруулна
d. Бодлогын хүүгээ /Төв банкны үнэт цаасны хүү/ өсгөж, заавал байлгах нөөцийн хувийг өсгөнө
21. Гиперинфляцийн үед мөнгө аль үүргээ гүйцэтгэж чадахгүй вэ?
a. Арилжааны хэрэгслийн
b. Хуримтлалын хэрэгслийн
c. Өртгийн хэмжүүрийн
d. Дээрхи бүгд
22. Инфляцийн түвшин жил бүр 8% өснө гэж хүлээгдэж байгаа бол жилийн дараахь таны 1000 төгрөгийн өнөөгийн үнэ цэнэ хэд вэ?
a. 920
b. 926
c. 1000
d. 1080
23. Аль нь капиталын эрэлтийг нэмэгдүүлэхгүй вэ?
a. Зээлийн хүү буурах
b. Бүтээгдэхүүний эрэлт өсөх
c. Капиталын ахиу бүтээгдэхүүний өнөөгийн үнэ цэнийн нийлбэр буурах
d. Капиталын ахиу бүтээгдэхүүний өнөөгийн үнэ цэнийн нийлбэр өсөх

4. 24. 2000 оныг суурь үнийн түвшингээр тооцсон 2007 оны хэрэглээний үнийн индекс 125 байсан 2008 оны хэрэглээний үнийн индекс 136 бол 2007-2008 оны инфляцийн түвшинг ойролцоогоор тооц
a. 9%
b. 11%
c. 25%
d. 36%
25. Капиталын ахиу бүтээгдэхүүний орлого эхний жил MRP1=200,дараа жил MRP2=180 байсан ба зээлийн хүүгийн түвшин тогтмол 5% бол капиталын ахиу бүтээгдэхүүний өнөөгийн үнэ цэнийн нийлбэрийг ол
a. 354
b. 362
c. 213
d. 408
26. Нэгэн пүүсийн хоёр төрлийн бүтээгдэхүүний хөдөлмөрийн ахиу бүтээгдэхүүн MP1=-5 болон MP2=8 гэж өгөгджээ. Хөдөлмөрийн тоо хэмжээ нэмэгдсэнээр нийт бүтээгдэхүүн буурах үзэгдэл аль бүтээгдэхүүнд илрэх вэ?
a. Нэгдүгээр бүтээгдэхүүн
b. Хоёр бүтээгдэхүүнд нэгэн зэрэг буурна
c. Хоёрдугаар бүтээгдэхүүн
d. Хоёр бүтээгдэхүүнд нэгэн зэрэг өснө
27. Хөдөлмөрийн зах зээлийн нийлүүлэлтийн функц LS=3w2хөдөлмөрийн эрэлтийн функц LD=24/w ба үйлдвэрлэлийн функц Y=10*L2бол бүрэн ажил эрхлэлтийн үеийн үйлдвэрлэлийн түвшинг тооц
a. 1200
b. 1040
c. 1560
d. 440
28. Нэгэн орны потенциал үйлдвэрлэлийн түвшин 2009 онд 10000$ байв. 2010 онд санхүүгийн хямрал гарсантай холбоотойгоор мөчлөгийн ажилгүйдэл 8%-оор өссөн бол бодит үйлдвэрлэлийн хэмжээг тооц/ ажилгүйдлийн алдагдлын коэффициент α=2,5/
a. 6500
b. 9020
c. 8000
d. 5600
29. Аж ахуйн нэгжийн орлогын албан татвар 5% байснаа 15% болж өсөв. Уг бүтээгдэхүүний нийлүүлэлт нийлүүлэлтийн хуулиар явагддаг бол тэнцвэр хэрхэн өөрчлөгдөх вэ?
a. Тэнцвэрт үнэ буурч, тэнцвэрийн хэмжээ өснө
b. Тэнцвэрт үнэ өсөж, тэнцвэрийн хэмжээ буурна
c. Тэнцвэрт үнэ болон тэнцвэрийн хэмжээ хэвээр байна
d. Тэнцвэрт үнэ ба тэнцвэрийн хэмжээ зэрэг өснө
30. Нэг пүүс 25 ш бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэхэд 50 сая төгрөгийн нийт зардал гаргадаг. Тогтмол зардалд 20 сая төг бол дундаж нийт зардал, нийт хувьсах зардлыг тооц.
а. AC=20; VC=30
b. AC=3; VC=20
c. AC=2; VC=30
d. AC=2; VC= 20

5. 31. Эрэлтийн функц Qd=18-3P ба нийлүүлэлтийн функц Qs=6+P бол тэнцвэрт үнэ тоо хэмжээг ол.
a. P=3; Q=9
b. P=6; Q=1
c. P=9; Q=3
d. P=3; Q=3
32. Аль нь ДНБ-ийг тооцоход орох вэ?
a. Хувийн шилжүүлэг
b. Хувьцаа арилжаалагч байгууллагад төлж буй үйлчилгээний хөлс
c. Бүтээгдэхүүн дахин худалдаалах гэрээ
d. Мөнгөн хэлбэрээр хувь хүнээс хувь хүнд өгч буй бэлэг
33. Бүтээгдэхүүнээ ТӨЗЗ дээр борлуулдаг нөхцөлд хөдөлмөрийн ТӨЗЗ дээрх хөдөлмөрийн эрэлт нь дараахь байдлаар тодорхойлогдоно.
a. p∙MPL=w
b. MRL∙MPL=w
c. p∙MPL=MCL
d. MR∙MPL=MCL
34. Хөдөлмөрийн ганц худалдагчтай зах зээл ................................... болно
a. Монопол
b. Монопсони
c. ТӨЗЗ
d. Олигопол зах зээл
35. А компани үзэг үйлдвэрлэн нэгж бүрийг нь 10$-аар борлуулдаг. Үйлдвэрлэлийн функц нь Q=80L−0.5L2 (Q- сард үйлдвэрлэх үзэг, L- ажилчдын тоо). Хэрэв ажилчдын цалин 500$ бөгөөд хөдөлмөрийн зах зээл нь төгс өрсөлдөөнт зах зээл бол компани хичнээн ажилчин хөлслөх вэ?
a. 20
b. 25
c. 30
d. 35
36. Хэрэглээний сагс 3 кг гурил, 2 кг алимнаас бүрддэг. Суурь онд гурилын үнэ 8, алимны үнэ 10 төгрөг байхад тайланд онд алимны үнэ 60% өсөж, гурилын үнэ өөрчлөгдөөгүй бол инфляцийн түвшинг тооц
a. 31%
b. 27%
c. 10%
d. 5%
37. Нэг оюутан 10000 төгрөгийг 2 жил хадгаламжийн банкинд хадгалуулаад 14400 төгрөгтэй болов. Энэ хугацаанд жил бүр инфляц 14% байсан бол бодит зээлийн хүүг ол
a. -6
b. 34
c. 6
d. 4
38. Нэрэлсэн ДНБ 5% өсөж, энэ хугацаанд инфляцийн түвшин 10% байсан бол ДНБ-ний цэвэр өсөлтийн хувийг ол
a. 15%
b. 5%
c. -5%
d. -15%
39. Эрэлт нийлүүлэлт зэрэг өссөнөөр
a. Тэнцвэрт үнэ ба тэнцвэрийн тоо хэмжээ зэрэг өснө
b. Тэнцвэрт үнэ тодорхойгүй, тэнцвэрт тоо хэмжээ өснө

6. c. Тэнцвэрт үнэ тодорхойгүй, тэнцвэрт тоо хэмжээ буурна
d. Тэнцвэрт үнэ өсөж ба тэнцвэрийн тоо хэмжээ буурна
40. Өндөр ашиг бүхий салбарын зах зээл дээр шинээр пүүс орж ирсэнийг зурагт дүрсэлбэл салбарын ........
a. Эрэлтийн муруйг баруун тийш шилжүүлнэ
b. Нийлүүлэлтийн муруйг баруун тийш шилжүүлнэ
c. Эрэлтийн муруйг зүүн тийш шилжүүлнэ
d. Нийлүүлэлтийн муруйг зүүн тийш шилжүүлнэ
41. Хүн амын тухайн барааны эрэлтийн функц Qd=100-2P; нийлүүлэлтийн функц Qs=-20+2P байв. Хэрэв энэ бараанд 5 нэгж татвар ноогдуулсан бол хэрэглэгч, үйлдвэрлэгчийн татварын ачааллыг ол
a. 3,5; 1.5
b. 5; 0
c. 2.5; 2.5
d. 3; 2
42. Хэрэглэгчийн эрэлтийн функц Q=1000P2. Хэрэв тухайн барааны үнэ 50 төг байснаа 100 төг болж өөрчлөгдсөн бол эрэлтийн мэдрэмж хэрхэн өөрчлөгдсөн бэ?
a. тогтмол хэвээр
b. 50
c. өснө
d. буурна
43. Урт хугацаанд монопол өрсөлдөөнт зах зээл дээр ажиллаж байгаа пүүс дараахь нөхцлийг хангахуйцаар үйлдвэрлэлийн хэмжээг тогтооно
a. MC=MR=P
b. MC=ATC=P=MR
c. P=ATC
d. MC=P
44. МӨЗЗ дээр ажиллаж буй пүүс илүүдэл хүчин чадалтай байна гэдэг нь:
a. Үйлдвэрлэлээ нэмэгдүүлэх замаар ашгаа нэмэгдүүлэх боломжтой
b. Дундаж нийт зардал хамгийн бага байх үйлдвэрлэлийн түвшингээс бага хэмжээний бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэнэ
c. Ахиу орлого нь ахиу зардлаасаа их үед үйлдвэрлэл явуулж байна
d. Дээрх нь бүгд зөв
45. МӨЗЗ дээр ажиллаж байгаа пүүс богино хугацаанд
a. Хэвийн ашигтай ажиллана
b. Алдагдал хүлээнэ
c. Илүүдэл ашигтай ажиллана
d. Алдагдал хүлээнэ, ашигтай байна, аль эсвэл тэг ашигтай байна
46. Үнийн төгс ялгаварлал явуулж байгаа үед
a. Хэрэглэгчийн илүүдэл тэг
b. Хэрэглэгч, үйлдвэрлэгчийн илүүдэл тэнцүү
c. Үйлдвэрлэгчийн илүүдэл нь хэрэглэгчийн илүүдлээс бага
d. Нийлүүлэгчийн илүүдэл тэг

7. 47. Увс аймагт чацаргана тариалах нь зохистой гэж судлаачид зөвлөж байгаа нь эдийн засгийн үндсэн асуудлуудын алинд нь хамаарах вэ?
a. Хэнд
b. Яаж
c. Юу
d. Хэзээ, ямар хэмжээгээр үйлдвэрлэх вэ
48. Эдийн засгийн үндсэн асуудалд аль нь хамаарах вэ?
a. Газар нутгийн байршил
b. Олон улсын байгууллагын тусламж
c. Орлого хуваарилалт, дахин хуваарилалт
d. Бүгд зөв
49. Эдийн засгийн тогтолцоог ямар шалгуураар төвлөрсөн төлөвлөгөөт эдийн засаг, зах зээлийн эдийн засаг гэж хуваадаг вэ?
a. Эдийн засгийн үндсэн асуудлын дэс дарааллаар
b. Эдийн засгийн үндсэн асуудлыг шийдвэрлэж байгаа аргаар
c. Эдийн засгийн үндсэн асуудлын хамрах хүрээгээр
d. Эдийн засгийн үндсэн асуудлын хэрэгжилтийн үр дүнгээр
50. Зах зээлийн эдийн засгийн тогтолцооны хөгжлийн гол хөдөлгөгч хүч юу вэ
a. Байгалийн баялаг
b. Шударга өрсөлдөөн
c. Төрийн хүчтэй оролцоо
d. Аль нь ч биш