1. OKUL ÖRGÜTÜ VE YÖNETİMİ

2. Okul – Örgüt İlişkisi
“Ülkeler, insanların çeşitli gereksinimlerini
karşılamak amacıyla örgütler oluşturmuşlardır.
Okul, toplumun eğitim gereksinimini
karşılamak amacıyla kurduğu örgütün adıdır.”

3. Örgüt
İnsanlar, toplu olarak yaşadıkları her yerde
zorunlu olarak ortaya çıkan sorunları çözmek
ve gereksinimlerini karşılamak amacıyla
örgütler oluşturmuşlardır.

4. Örgüt
Ortak amaçları gerçekleştirmek üzere bir araya
gelen insanların örgütlenmesi,
eşgüdümlenmesi, liderlik edilmesi ve
değerlendirilmesi süreçlerinin bütünü (Balcı,
2005) olarak tanımlanan örgüt; insanın
işbirliği gereksiniminden doğar.

5. Örgütlerin ne olduğuna ilişkin farklı
tanımlar:
• Barnard, örgütü, “iki ya da daha fazla bireyin
bilinçli olarak eşgüdümlenmiş etkinlikleri
sistemi” olarak tanımlamaktadır.
• Schein ise; “İş ve işlev bölümü yapılarak bir
otorite ve sorumluluk hiyerarşisi içerisinde
ortak ve açık bir amacın gerçekleştirilmesi için
bir grup insan etkinliklerinin ussal
eşgüdümüdür” der.

6. Bir örgütün var olabilmesi için üç
temel öge zorunludur. Bunlar
1. Birbiriyle iletişim içinde bulunacak bireyler
2. Amacın gerçekleştirilmesine katkıda bulunma
isteği
3. Gerçekleştirilmesi gereken ortak bir amaç
(Barnard, 1996)

7. Örgüt üzerine;
• Amaçlar genel anlamıyla bir örgütün varlık
nedenini oluştururlar. (Campbell, Corbally,
Nystrand, 1983)
• Bir gönüllü grubu, eylemlerini, işleyişi
hakkında aldığı bilgiler ışığında düzenlemek
için sistematik yöntemler edindiğinde örgüt
niteliği kazanır. (Katz ve Kahn, 1977)

8. Örgüt üzerine;
• Örgütler dışarıdaki değişmeye ayak
uydurabilmek için kendi içinde değişmek ve
gelişmek durumundadırlar. Örgütün kendi
içindeki değişim hızı, dışarıdakinden yavaş
olmamalıdır. Aksi takdirde örgütün devamlılığı
tehlike altında demektir. (Schlechty, 2005)

9. Örgüt ögelerine ilişkin ileri sürülen
görüşlerin ortak özellikleri:
1. Toplumsal varlık olması
2. Amaç yönelimli olması
3. Etkinlik ve ilişkilerinin zaman içinde süreklilik
göstermeleri
(Aydın, 2005)

10. Örgütlere sistem yaklaşımı açısından
bakarsak;
Örgütler özgün bir bütün oluşturan ögeler
birleşimi olarak kabul edilir. (Aydın, 2005)
Ve bunlar;
• Farklı özelliklerinin karşılıklı bağımlılık içinde
bulundukları;
• Kesinlik göstermeyen bir çevre ile sürekli alış
veriş etkileşimi içinde bulundukları
şeklinde özetlenebilir.

11. Yani örgütler çevrelerinden girdi alır
ve çıktılarını yine çevreye verirler;
Öğrenci

12. Örgütlerin ortak özellikleri ise;
•
•
•
•
•
İşte uzmanlaşma esastır.
Bölümlere ayrılma söz konusudur.
Emir kumanda zinciri vardır.
Yetki ve sorumluluk belirlenmiştir.
Yönetim kademesi vardır.

13. Örgütlerin Sınıflandırılması
Örgüt
Biçimsel
(Formal)
Örgütler
Doğal
Örgütler

14. Blau ve Scott formal örgütleri dört
sınıfa ayırır:
Formal Örgütler
Karşılıklı yarar
sağlayan örgütler
İşletmeler
Hizmet
örgütleri
Kamu yararına
çalışan örgütler

15. Örgütleri mülkiyetleri açısından
sınıflandırmak da mümkündür:
Mülkiyet
Açısından
Örgütler
Özel mülkiyete
sahip örgütler
Kamu
mülkiyetine
sahip örgütler
Karma mülkiyete
sahip örgütler

16. Diğer bir sınıflama da Talcott Parsons
tarafından yapılmıştır (1960):
Sosyal Boyut
Bakımından
Örgütler
Ekonomik
örgütler
Politik
Örgütler
Bütünleştirici
Örgütler
Sürdürümcü
Örgütler

17. Toplumsal gereksinim bakımından
sınıflandırmayı ise Başaran yapmıştır
(1989):
Toplumsal Gereksinimleri
Karşılama Bakımından
Örgütler
Mal
örgütleri
Hizmet
örgütleri
Güvenlik
örgütleri
Meslek
örgütleri
Aracı
örgütler

18. Bir Örgüt Olarak Okul
Bir eğitim örgütü olarak okul, eğitim sisteminin
amaç ve ilkeleri doğrultusunda öğrencilere
bilgi, beceri ve davranışların kazanıldığı yerdir.
(Balcı, 2005)

19. Bir Örgüt Olarak Okul
Okullar, sosyal bir sistem olarak görülebilir.
Sosyal sistem; ortak bir amaç için toplanan
grup üyelerinin birbiriyle olan ilişkileri ve
etkinlikleri anlamına gelir.

20. Sosyal sistemin özellikleri şöyle
sıralanabilir:
•
•
•
•
•
•
Belirli sınırları vardır.
İnsanlardan oluşur.
Çevre ile etkileşir.
Belirli normlara sahiptir.
Roller ve beklentiler belirlenmiştir.
Sistem ögeleri arasında karşılıklı bağlılık vardır.

21. Okula sistem yaklaşımı;
Okullar, toplumsal açık sistemlerdir. Bunun
sebebi; girdisini içinde yaşadığı toplumdan
alması ve amaçlarını gerçekleştirmek üzere bu
girdiyi işledikten sonra topluma çıktı olarak
sunmasıdır. (Taymaz, 2003)

22. Okula sistem yaklaşımı;
Okulun sistem içindeki yerinin önemi ise,
okulun eğitim amacıyla kurulmuş örgütlerin
başında gelmesidir.
Ayrıca halka en açık ve halkla en çok ilgisi olan
bir örgüttür.
Her okul diğerlerine benzemekle birlikte
kendine has nitelikleri olan bir sistemdir.
(Türk, 1991)

23. Okulu diğer örgütlerden ayıran
özellikler:
• Okul örgütünün en önemli ve açık özelliği,
üzerinde çalıştığı hammaddenin toplumdan
gelen ve topluma giden insan oluşudur.
• Okulda çatışma halinde olan çeşitli değerler
bulunur.
• Okul; ürünü, değerlendirmesi güç olan bir
örgüttür.

24. Okulu diğer örgütlerden ayıran
özellikler:
• Okulun özel bir çevresi vardır.
• Okul çevredeki bütün biçimsel ve doğal
örgütlerin yön verdiği ya da etkilediği bir
örgüttür.
• Çevredeki düzenlenmiş gruplar kendi
yararlarını korumak için okulun düşünce
bağımsızlığını sınırlamaya çalışırlar

25. Okulu diğer örgütlerden ayıran
özellikler:
• Okul, kültür değişmesini sağlayan örgütlerin
başında gelir.
• Okul büroktatik bir kurumdur.
• Her örgüt gibi okulun da kendine özgü bir
kişiliği vardır.