Nvts xxk iin marketingiin sudalgaa

Маркетингийн удирдлага “НВЦ”ХХК
1
1. “НВЦ”ХХК-ийн танилцуулга
Байгууллагын эрхэм зорилго
Төгс чанартай бүтээгдэхүүн үйлчилгээг үйлдвэрлэгч болох
Алсын хараа
Хэрэглэгчдийн хүнсний хэрэгцээг найдвартай хангаж зах зээлд шинэ бүтээгдэхүүн-
үйлчилгээ-хэрэглээг бий болгодог эрхэм зорилго бүхий салбартаа тэргүүлэгч байх.
“НВЦ” ХХК нь өндөг, тахианы махан бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэл, худалдаа эрхлэх
зорилгоор 1998 онд онд байгуулагдсан.1999 оноос өнөөг хүртэл ОХУ-ын шувууны аж
ахуйн “Белореченск” компанийн Монголд дахь албан ѐсны дистрибьютерээр 11 дэх
жилдээ ажиллаж байна. 2003 онд дотоодын өндөгний үйлдвэрлэл эрхлэх зорилгоор
“МОНЭГГ” охин компанийг өөрийн 100 хувийн хөрөнгө оруулалтаар үүсгэн байгуулсан.
2005 оноос эхлэн АНУ-аас тахианы махан бүтээгдэхүүн импортлож эхэлсэн.Америкийн
“Intervision foods” компанитай хамтран ажилладаг.
Үндсэн үйл ажиллагааны чиглэл:
 Өндөгний үйлдвэрлэл (Монгол улс,Төв аймаг, Баянчандмань сум)
 Өндөгний импорт (ОХУ, АО “Белореченск”)
 Тахианы махны импорт (АНУ, ”Intervision foods” LLC)
 Тахианы махны үйлдвэрлэл (Монгол улс, ”МОНЭГГ” ХХК)
 Төмс, хүнсний ногоо импорт (ОХУ, АО “Белореченское”)
Одоогийн байдлаар 1500 гаруй аж ахуйн нэгж, байгууллагатай хамтран ажиллаж,
гэрээгээр бүтээгдэхүүн нийлүүлдэг. Борлуулалт нь Монгол улсын нийт өндөгний зах
зээлийн 40%, тахианы махны 35%-ийг эзэлдэг. Нийслэлийн ХУД-ийн нутаг дэвсгэрт
өндөг, тахианы махны тусгай зориулалтын бөөний агуулахтай бөгөөд 10 гаруй жилийн
ажлын туршлага бүхий чадварлаг баг үйл ажиллагааг явуулж байна. Нийт 120 гаруй
ажиллагсадтай.
Улаанбаатар хотоос 60 км-т, Төв аймгийн нутагт орших шувууны аж ахуй нь
Голландын “HISEX” үүлдрийн 100000 өндөглөгч шувуутай, жилд дунджаар 25 сая ширхэг
өндөг үйлдвэрлэх хүчин чадалтай. “БАЯН” худалдааны тэмдэгтэй бренд өндгийг зах зээлд
гаргадаг.
2007 оны “Нийслэлийн шилдэг аж ахуй нэгж” “НВЦ” ХХК нь Монголын үндэсний
худалдаа аж үйлдвэрийн танхим, Монголын өндөгний нийгэмлэг, Дэлхийн өндөгний
холбооны гишүүн байгууллага юм.
НВЦ-1 гэсэн дардастай манай улсад худалдаалагддаг орос цагаан өндөг нь хэрэглэгчдийн
10 гаруй жилийн турш тасралтгүй хэрэглэж байгаа, танил болсон нэр хүндтэй
бүтээгдэхүүн юм.
www.zaluu.comwww.zaluu.com

2
“Белореченск” компани нь ОХУ-ын тэргүүлэх үйлдвэрийн нэг бөгөөд 3400
ажиллагсадтай. Эрхүү мужийн Усоль-Сибирск хотод байрлах шувууны аж ахуйн шилмэл
үүлдрийн 2,5 сая өндөглөгч шувуунаас жилд 500 гаруй сая ширхэг өндөг гарган авдаг.
Өндөг үйлдвэрлэхийн зэрэгцээ хөдөө аж ахуйн маш олон төрлийн хүнсний
бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэж Эрхүү болон зэргэлдээ мужуудын хүн амын хүнсний хэрэгцээг
хангахад чухал хувь нэмэр оруулдаг. Өндөг нь дээд зэргийн онцгой амт чанартай
байдгийн гол учир нь өөрсдийн тарьж ургуулсан сайн чанарын цэвэр улаан буудайг, өндөр
чанарын агууламж бүхий найрлагатай хоьж тахианыхаа тэжээлийг үйлдвэрлэгдэгт оршдог
байна.
Охин компани “Монэгг”ХХК
Эрхэм зорилго
Хөдөө аж ахуйн цогц үйлдвэрлэл бүхий Монгол улсын шувууны аж ахуйн салбарт
тэргүүлэгч компани байх
Охин компани болох “МОНЭГГ” нь тахианы аж ахуй эрхлэх, өндөг үйлдвэрлэх
зорилгоор 2003 онд “НВЦ” ХХК-ийн 100%-ийн хөрөнгө оруулалтаар байгуулагдсан. 2006
оны 8-р сард 20000 өндөглөгч шувуу бүхий үйлдвэр ашиглалтанд орж, 2007 оны 1-р
сараас БАЯН нэртэй шинэ бренд өндгийг зах зээлд нийлүүлж эхэлсэн.
“НВЦ” компани АНУ-ын “Intervision Foods” компаниас тахианы гуя, мөч, бүтэн тахиаг
тогмол импортлодог. Бусад төрлийн хөлдөөсөн махан бүтээгдэхүүнийг АНУ-ын нэр
хүндтэй брендүүдээс болон ОХУ-ын Иркутск, Ангарск, Белгородск хотуудын шувууны аж
ахуйнуудаас захиалгаар нийлүүлэх боломжтой.
Өндгөө Голланд улсын “NUOVO” фирмийн машинаар автоматаар сортлож, дардас нь
тавигдсан, мал эмнэлэг лабораторийн хяналтанд орсон, шинжилгээний бичигтэй Монгол
улсын тохирлын гэрчилгээтэй 1-р сортын өндгийг, европ стандартад нийцүүлэн савласан
шийдэлтэй болно. Өндгийн сав нь олон улсын хүнсний стандартад нийцсэн ПЭТ
материалаар хийгдсэн, шошгон дээр бүтээгдэхүүний тэжээллэг чанар, хэрэглэх заавар,
үйлдвэрлэсэн огноо, гарал үүслийн тухай мэдүүлгийг тавьж өгсөн зэрэг сав баглаа
боодлын стандартын шаардлагуудыг бүрэн хангасан байдгаараа бусад савалгаатай
өндөгнөөс давуу талтай. “НВЦ” ХХК хамгийн анх Монгол улсад савлагаатай өндгийг зах
зээлд нэвтрүүлсэн нь худалдан авагчдийг хүндэтгэсэн соѐлтой хэрэглээ бий болоход
ихээхэн хувь нэмэр болсон юм.

3
2. Зах зээлийн хөгжил ба одоогийн нөхцөл байдал
2.1 Зах зээлийн хөгжил
Манай улсын хувьд шувууны аж ахуй нь хожим хөгжсөн хөдөө аж ахуйн залуу
салбар. Тvvхийн хуудаснаас сөхөхөд монголчууд өндгийг хоол хvнсэндээ маш бага
хэрэглэж ирсэн бөгөөд монголын төр хvчтэй байсан 13 -15 дугаар зууны vед хаад ноѐд
эзлэсэн нутаг орондоо л хэрэглэж байснаас манай нутаг дэвсгэр дээр тахиа шувууг
тэжээж, өсгөж vржvvлж байсан баримт байдаггvй. Харин 1921 оны хувьсгалаас хойш орос
мэргэжилтэнгvvд, цэргийн хvмvvс, худалдаачид Монгол нутагт ихээр ирж суурьших
болсноор суурин байгаа нутагтаа өөрсдийн хувийн хэрэгцээг хангах зорилгоор цөөн
тоогоор тахиа vржvvлж өндгийг нь хvнсэндээ хэрэглэдэг байжээ. 1960 оны дунд vе хvртэл
vндсэндээ шувууны аж ахуйн тухай маш бага мэдээлэлтэй, энэ аж ахуй манай улсад огт
хөгжөөгvй, нутгийн хvмvvс хэрэглэж заншаагvй, тэр vеийн Монголд аж төрж байсан
оросууд болон гадаадынхан мөн төр засгийн хэрэгцээнд гаднаас захиж авчруулж
хэрэглэдэг байсантай холбоотой юм. Манайд шувуун фабрик байгуулагдсан хойно ч энэ
аж ахуйн өндөг нь зөвхөн хотын хvн амын цөөн хэсэгт хvртээгддэг, иргэн бvр өргөн
дэлгэр хэрэглээд байдаг хvнсний бvтээгдэхvvн биш байлаа. Энэ байдал чөлөөт зах зээлийн
эдийн засагт шилжсэн 1990-д оны дунд vе хvртэл vргэлжилсэн гэж хэлж болно.
Манай улсын шувууны аж ахуйн хөгжил 1960-д оноос эхэлсэн. 1963 онд анхны
шувууны аж ахуй Шувуун фабрик нэртэйгээр байгуулагдаж vйл ажиллагаагаа эхлэжээ.
Энэ фабрик нь 30000 өндөглөгч шувууны хvчин чадалтай, жилдээ 4.5 сая ширхэг өндөг,
70 тонн мах vйлдвэрлэх болсон байна. 1973 онд ЗХУ-н техник эдийн засгийн vндэслэлээр
100000 өндөглөгчтөй болгох өргөтгөл хийж, vvний vр дvнд жилд 22.6 сая ширхэг өндөг,
250 тонн тахианы мах vйлдвэрлэх хvчин чадалтай болжээ. Шувуун фабрик нь vvсгэн
байгуулагдснаасаа хойш улсынхаа айл өрхийг тахиажуулах, алс хязгаарт бага оврын
тахианы аж ахуй байгуулах, ингэснээрээ хvн амд амин дэмтэй эрдэс, бодисоор баялаг
хvнсний бvтээгдэхvvн хэрэглvvлэх гэсэн төрийн бодлого, төслийг хэрэгжvvлэхэд чухал
хувь нэмэр оруулсан юм. Yvний vр дvнд хэд хэдэн аймгийн төв, суурин газруудад
шувууны аж ахуй эрхлэх анхны суурь тавигдсан байна. Харамсалтай нь зах зээлийн
шилжилтийн vе таарснаар орон нутагт шувуу vржvvлэх төсөл бvрэн гvйцэд хэрэгжиж
чадаагvй ч манайдаа л ганц байсан шувуун фабрик зах зээлийн хvнд хэцvv тэр vед vгvй
болж байсан олон vйлдвэрvvдийн араас явсангvй энэ бvхнийг даван туулж, өнөөдрийн
байдлаар vйлдвэрийн аргаар өндгөө бэлтгэдэг vндэсний томоохон vйлдвэрлэгч хэвээр
vлдэв.
Өндөг нь хэдийгээр монголчуудын хvнсний хэрэглээний өчvvхэн хэсгийг эзлэж
ирсэн боловч сvvлийн vед энэ тоо хэмжээ нэлээд өссөн нь ард тvмний амьжиргааны
тvвшин дээшилж байгаа, мөн чөлөөт зах зээлийн эдийн засаг хэрэгжсэний vр дvнд хот,
хөдөөгийн хvнсний бvтээгдэхvvний хангамж сайжирч, сонголт өргөн болсон, гадаад,
дотоод худалдаа хөгжснөөр импортын өндөг орж ирдэг болсон, хувийн жижиг шувууны
аж ахуйнууд олноор бий болсноор өндөгний vйлдвэрлэл нэмэгдсэн нь ард тvмнийг энэ
хvнсний бvтээгдэхvvнийг өргөнөөр хэрэглэх эрэлт хэрэгцээг бий болгосон бизээ.
Импортын өндөгний хувьд манай улс ОХУ -н тэргvvлэх шувууны аж ахуй Белореченское
-ээс өндөг авч хэрэглэдэг.

4
2.2 Зах зээлийн өнөөгийн нөхцөл байдал
Өнөөдөр манай улсад өдөрт дунджаар 300000 ширхэг өндөг борлогдож байгаагын
65% нь дотоодын үйлдвэрийн, 35% нь импортын өндөг эзэлж байна.
Хүн амынхаа тоотой харьцуулахад өндөгний хэрэглээ харьцангуй бага боловч сүүлийн 3-4
жилийн дотор хоѐр дахин өссөн. 2000 онд манай улс импортоор 5.7 сая, дотоодын
vйлдвэрлэлээр 18.6 сая өндөг буюу нийтдээ 24.3 сая өндөг хvнсэндээ хэрэглэж байсан бол
2005 онд энэ тоо бараг 2 дахин өсч импортоор 10 сая, дотоодын vйлдвэрлэлээр 36 сая
орчим буюу нийт 46 сая өндөг хэрэглэсэн тоо гарчээ. Энэ хугацаанд хvн ам 4%-р өссөн ба
дээрх харьцаанаас харахад ямар ч байсан монголчууд өндгийг vндсэн хэрэглээ болгон
урьд урьдынхаасаа илvv ихээр хvнсэндээ хэрэглэх болсон нь харагдаж байна.
Өндөгний хэрэглээг хөгжиж буй орнуудын хэрэглээний хамгийн доод түвшинд хүргэх
буюу нэг монгол хүний жилийн хэрэглээг 100 ширхэг өндөг болговол өдрийн борлуулалт
750000 ширхэг буюу одоогийн хэмжээнээс 2.5 дахин өсөх боломжтой.

5
3. Зах зээлийн боломж ба эрэлтийн хандлага
Төлөвлөгөө
1. Зах зээлийн боломжийг судлах
2. Зах зээлийн түвшинг тодорхойлох
3. Зах зээлийн эрэлтийн хандлагыг тодорхойлох
4. Дүгнэлт
Зах зээлийн эрэлтийн хандлагыг үргэлж мэдэж байх хэрэгтэй. Энэ нь төлөвлөгөө
хийхэд онцгой ач холбогдолтой. Үүний үр дүнд зах зээлүүдийн алинд үйлчилгээгээ
явуулах, аль нь удаан хугацаанд оршин тогтнох вэ гэдгийг мэдэж болно.
3.1 Зах зээлиин боломж
Нийт зах зээлийн борлуулалтын хэмжээ буюу потенциалыг тодорхойлохын тулд дараах
томѐог ашиглана.
Q=n*p*g
Q-нийт зах зээлийн потенциал
n-бараа үйлчилгээ худалдаж авж болохуйц хэрэглэгч
p-нэгжийн дундаж үнэ
q-худалдан авах давтамж
“n” буюу бараа үйлчилгээ худалдаж авж болохуйц хэрэглэгчдийн тоог тодорхойлох нь:
2009 оны 10сарын байдлаар Монгол улсад 2.724 мянган хүн тоологдоод байна.
Үүнээс 347.7 мянга нь 0-4 насны хүүхдүүд байна. Үлдэх 2.376.3 мянга нь 5-с дээш насны
буюу өндгийг өдөр тутмын хоол хүнсэндээ хэрэглэх чадвартай хүмүүс байна.
Хөдөлмөрийн насны хүн амын тоо 1642200 байгаа бөгөөд ЭЗИХА1
-ын тоо 1054000 байна.
Үүнээс ажиллагчдын тоо нь 1024100 байна. Хөдөлмөрийн насны хүн амаас нийт
ажиллагсадын тоог хасч нийт ажилгүй хүн 618100 байгааг тодорхойлсон. Ажилгүй
хүмүүсийг ядуу иргэдийн тоонд оруулан нийт худалдан авах чадвартай иргэдийн тооноос
хассан. Тиймээс нийт барааг худалдан авах чадвартай хүний тоо 1758200 байна.
Нийт хүн амын 1.589.8 мянга нь хотод суурин амьдардаг ба үлдсэн 1.134.2 мянга нь орон
нутагт амьдарч байна.
“р” буюу нэгжийн дундаж үнийг тодорхойлох нь:
Улс даяар хэрэглэгдэж байгаа өндөгний дундаж үнэ 175 төгрөг байсан.
(Эх сурвалж: Сарын блюттень 2009 1сар-8сар)
“q” буюу худалдан авах давтамжийг тодорхойлох нь:
2008 оны байдлаар нийт хүн амын жилийн дундаж өндөгний хэрэглээ нь 22.8
ширхэг байсан.
(Эх сурвалж: Статистикийн эмхтгэл 2008)
Q=n*p*q=1758200*175*22.8=7’015’218’000
1
ЭЗИХА-эдийн засгийн идэвхитэй хүн ам

6
Энэ нь нийт зах зээлийн эрэлт буюу боломжийг харуулах бөгөөд нийт өндөгний зах
зээлийн нийт эрэлт 7015218000 байна.
3.2 Зах зээлийн түвшин
Нийт зах зээл-2724000 буюу монгол улсын нийт хүн ам
Боломжит зах зээл-1758200 буюу худалдан авах чадвартай хүн амын тоо
Зорилтот зах зээл-“НВЦ”ХХК-ийн хувьд ойрын 2жилд нийт тахианыхаа тоо толгойг
200000-аар нэмэгдүүлэх төлөвлөгөөтэй байгаа бөгөөд энэ нь нийт зээлийн 57.6%-ийг
дангаараа хангаж чадах боломжтой болох юм.
(Хавсралт1- Зах зээл дээр үйл ажиллагаагаа явуулж буй ААНБ-ын үйлдвэрлэлийн боломэж)
Эзэмшсэн зах зээл: Борлуулалтын хэмжээгээрээ нийт зах зээлийн 40%-ийг эзэмшдэг.
(Эх сурвалж: www.egg.mn “HВЦ”ХХК-ийн веб сайт)
Зах зээлийн түвшинг зургаар харуулбал
Зураг1
3.3 Зах зээлийн эрэлтийн хандлага
1. Гулсах дунджийг ашиглан таамаглах
Ft+1=
𝑺 𝒕+𝑺 𝒕−𝟏+⋯+𝑺 𝒕−𝒏+𝟏
𝒏
Ft+1-ирэх жилийн (сарын) борлуулалтын таамаглал
St-одоогийн борлуулалт
St+1- өмнөх жилийн (сарын) борлуулалт
n-гулсах дунджийг тооцох жилийн(сарын) тоо
2009 оны 12 сар хүртэлх борлуулалтын таамаглал(ширхэгээр)
сар Борлуулалт 3 сараар 6сараа
1 1152000
2 1152000
3 768000
4 768000 1024000
5 384000 896000
6 384000 640000
7 768000 512000 768000
8 384000 512000 704000
Нийт зах
зээл 100%
Боломжит
зах зээл
64.54%
Боломжит
зах зээл
100%
Зорилтот
зах зээл
57.6%
Зорилтот
зах зээл
100%
Эзэмшсэн
зах зээл
40%

7
9 384000 512000 576000
10 384000 512000 512000
11 768000 384000 448000
12 1152000 512000 512000
Хүснэгт1 (Эх сурвалж: Сарын блюттень 2009оны 1сар-8сар)
2010он хүртэлх борлуулалтын таамаглал(ширхэгээр)
Жил Борлуулалт Борлуулалтын таамаглал
3 жилээр 6 жилээр
1999 6785000
2000 6948300
2001 7025400
2002 7586000 6919566.667
2003 7812400 7186566.667
2004 7983500 7474600
2005 8195000 7793966.667 7356766.667
2006 8325000 7996966.667 7591766.667
2007 9015600 8167833.333 7821216.667
2008 8564000 8511866.667 8152916.667
2009 8448000 8634866.667 8315916.667
2010 8675866.667 8421850
Хүснэгт2 (Эх сурвалж: Монгол улсын статистикийн эмхтгэл1999-2008)
2. Экспоненциал жигдрүүлэлтийг ашиглан борлуулалтыг таамаглах
Ft+1=αSt+(1-α)Ft
Ft+1 –ирэх жилийн борлуулалтын таамаглалын хэмжээ
 - жигдрүүлэгч тогтмол (0<<1)
St- одоогийн борлуулалт
Ft –одоогийн борлуулалтын таамагласан хэмжээ
2009 оны 12 сар хүртэлх борлуулалтын таамаглал(ширхэгээр)
 жигдрүүлэгчийг
борлуулалтын орлогын
хэлбэлзлийн түвшингээс
шалтгааглан сонгодог бөгөөд
өндөгний зах зээлийн хувьд
борлуулалтын түвшин улирлаас
шалтгаалан өөр өөр байдаг бөгөөд
өвлийн улиралд ихэсч хавар зуны
улиралд багасдаг. Гэхдээ
хэлбэлзлийн түвшиний зөрүү тийм
их биш байдаг учир 0.6-аар
сонгоход тохиромжтой байна.
Хүснэгт3 (Эх сурвалж: Сарын блюттень
2009 Сар Борлуулалт(ширхэг) =0.6
1 1152000
2 1152000 1152000
3 768000 1152000
4 768000 921600
5 384000 829440
6 384000 562176
7 768000 455270.4
8 384000 642908.16
9 384000 487563.264
10 384000 425425.3056
11 768000 400570.1222
12 1152000 621028.0489

8
2010он хүртэлх борлуулалтын таамаглал(ширхэгээр)
Харин жилийн борлуулалтын
түвшний өөрчлөлт тийм ч их
зөрүүгүй байна. Тиймээс жилийн
борлуулалтын жигдрүүлэгчийг 0.4-р
авахад тохиромжтой байх болно.
Хүснэгт4 (Эх сурвалж: Монгол улсын
статистикийн эмхтгэл1999-2008)
3. Регрессийн шинжилгээ
Регрессийн шинжилгээг хамгийн бага квадратын аргаар тодорхойлно.
b=
𝒏 𝑿𝒀− 𝑿 𝒀
𝒏 𝑿 𝟐 −( 𝑿) 𝟐 a=𝒀-b𝑿 Y=a+bX
Хүснэгт5 (Эх сурвалж: Монгол
улсын статистикийн
эмхтгэл2005-2008)
Дээрх томъѐонд олсон үзүүлэлтүүдээ орлуулбал: b = 74500 a = 8286020
Эндээс ойрын гурван жилийн борлуулалтыг таамаглавал:
Хэрвээ: X=6(дахь жил) бол Y2010 = 8733020
X=7(дахь жил) бол Y2011 = 8807520
X=8(дахь жил) бол Y2012 = 8882020
Дээрх 3 аргын үр дүнг харьцуулж үзвэл
Гулсуулах дундажийн арга:
 3 жилээр - 8675866.667
 6 жилээр - 8421850
Экспоненциал жигдрүүлэлтийн арга:
 2010 оныг таамаглавал - 8472211.237
Регрессын шинжилгээний арга:
 2010 оныг таамаглавал - 8733020
Он Борлуулалт =0.4
1999 6785000
2000 6948300 6785000
2001 7025400 6850320
2002 7586000 6920352
2003 7812400 7186611.2
2004 7983500 7436926.72
2005 8195000 7655556.032
2006 8325000 7871333.619
2007 9015600 8052800.172
2008 8564000 8437920.103
2009 8448000 8488352.062
2010 8472211.237
Он Жил(x) Борлуулалт (y) X*Y X*X
2005 1 8195000 8195000 1
2006 2 8325000 16650000 4
2007 3 9015600 27046800 9
2008 4 8564000 34256000 16
2009 5 8448000 42240000 25
Нийлбэр 15 42547600 128387800 55
Дундаж 3 8509520 25677560 11

9
Эндээс дүгнэхэд дээрх гурван арга нь ирэх жилийн борлуулалтын таамаглал ойролцоо
гарсан байна.
3.4 Дүгнэлт
Дээрх шинжилгээнээс дүгнэж үзэхэд зах зээлийн боломж өндөр байгааг харуулж байна.
Хэрвээ монгол хүний нэг жилийн өндөгний хэрэглээг дэлхийн төвшинд хүргэж чадвал зах
зээлийн боломж 7тэрбум биш, 150тэрбумд хүргэж болох юм. Энэ нь хүн амын орлогын
түвшин болон эдийн засгийн өсөлтөөс 100% хамааралтай асуудал юм. Манай байгууллага
нэр хүнд өндөртэй бөгөөд чанартай хямд бүтээгдэхүүнийг нийлүүлдэг нь зах зээлд эзлэх
байр сууриа ихэсгэх бүрэн боломжтой юм. Дэлхийн хөгжингүй орнуудын жишгээс
харахад нэг хүн өдөрт нэг өндөг хэрэглэдэг бөгөөд тухайн улсын өндөглөгч шувууны тоо
толгой хүн амынхаа тоотой ойролцоо байдаг байна. Тиймд манай улс үсрэнгүй хөгжлийн
үе шатандаа орж чадвал энэ зах зээл дээр маш том амжилтыг олж болно.

10
4.Нөхцөл байдлын шинжилгээ
Төлөвлөгөө
1. BCG матриц
2. GE матриц
3. Дүгнэлт
4.1 Boston Consulting Group матриц
1. Зах зээлийн өсөлтийн хувь
Д/Д Он Бүтээгдэхүүний
борлуулалт(саяар)
Жилийн өсөлтийн хувь Жилийн дундаж
өсөлтийн хувь
1 1999 12.4 (50+33.33+25+
20+16.66+14.28+
12.5+11.11)/8=22.86
2 2000 18.6 50
3 2001 24.8 33.33
4 2002 31 25
5 2003 37.2 20
6 2004 43.4 16.66
7 2005 49.6 14.28
8 2006 55.8 12.5
9 2007 62 11.11
2. Зах зээлд эзлэх харьцангуй хэмжээ
Зах зээлд эзлэх харьцангуй хэмжээг тодорхойлохдоо хамгийн хүчтэй өрсөлдөгчийн зах
зээлд эзлэх хувийг өөрийн зах зээлд эзлэх хувьд харьцуулж тодорхойлно. Хавсралт1-д
харуулснаар үйлдвэрлэлийн боломжоороо нийт зах зээлд дээр “Түмэн Шувуут”ХХК нь
18.7%-ийг үйлдвэрлэж хамгийн хүчтэй өрсөлдөгч болж байна. “НВЦ”ХХК-ийн хувьд
борлуулалтаараа нийт зах зээлийн 40%-ийг эзэлдэг боловч нийт үйлдвэрлэлийн 29.33%-
ийг үйлдвэрлэж, импортлож хангаж байна.
Байгууллагын ЗЗ2д эзлэх хувь
Өрсөлдөгч байгууллагын ЗЗд эзлэх хувь
=
𝟐𝟗.𝟑𝟑
𝟏𝟖.𝟕
=1.5684 56.84%
BCG матриц
Манай байгууллагын
хувьд “од” хэв шинжийн
байгууллага байна.
2
ЗЗ-зах зээл
Зураг2

11
”Од” хэв шинж нь:
 Бизнесийн нэгж нь зах зээлд тэргүүлэгч-Манай байгууллага нь зах зээлд
тэргүүлэгч.
 Зах зээлийн өсөлт эрчимтэй- Байгууллагын зах зээлийн өсөлт өндөр.
 Компаниас их хэмжээний хөрөнгө шаарддаг-Зах зээлийн өсөлтийг даган 200000
өндөглөгч тахиатай шинэ байртай болно гэж төлөвлөсөн.
Цаашид баримтлах стратеги
1. Build-Байгуулах стратеги
Зах зээлд эзлэх хувийг өсгөх ба нэмэгдүүлэх, тэрчлэн энэ зорилгыг биелүүлэхэд
богино хугацааны ашгийг бий болгох нь чухал.
2. Hold- Тогтоох стратеги
Зах зээлд эзлэх хувийн жингээ хадгалаж, хамгаалж ажиллах хэрэгтэй.
Дээрх 2 стратегийг хослуулан хэрэгжүүлэх бөгөөд цаашдын үйл ажиллагааны чиглэлийн
төлөвлөгөөний чиг зах зээлийг хөгжүүлж байр сууриа өсгөх болон байр сууриа хадгалж
үйл ажиллагаа явуулах болно.
4.2 General Electric/MCKinsey матриц
Зах зээлээ өөртөө татах болон өрсөлдөөнт байдлыг эрэмбэлэх
Eрөнхий
үзүүлэлтүүд Салбар үзүүлэлт
Эзлэх
жин
Түвшин
(1-5) Үнэлгээ
Зах зээлээ өөртөө
татах чадвар
Зах зээлийн нийт хэмжээ 0.2 3 0.6
Зах зээлийн жилийн өсөлтийн хувь хэмжээ 0.2 3 0.6
Маржинал ашгийн хуримтлал 0.15 5 0.75
Өрсөлдөөний эрчим 0.15 5 0.75
Технологийн шаардлагууд 0.15 2 0.3
Инфляцийн байдал 0.05 2 0.1
Эрчим хүчний нөхцөл 0.05 3 0.15
Хүрээлэн буй орчны нөлөөлөл 0.05 2 0.1
Нийт дүн 1 3.35
Өрсөлдөөнт
байдал
Зах зээлд эзлэх хувь хэмжээ 0.1 5 0.5
Зах зээлд эзлэх хувь хэмжээний өсөлт 0.15 3 0.45
үйлчилгээний чанар 0.1 4 0.4
Маркийн нэр хүнд 0.1 5 0.5
Сүлжээ 0.05 5 0.25
Идэвхжүүлэлтийн үр ашиг 0.05 2 0.1
Үйл ажиллагааны чадвар 0.05 4 0.2
Үйл ажиллагааны үр ашиг 0.05 4 0.2
Зардлын хэмжээ 0.15 3 0.45
Ажиллах хүчний чадвар 0.15 3 0.45
Удирдах албан тушаалтны байдал 0.05 4 0.2
Нийт дүн 1 3.7
Хүснэгт7

12
Хүснэгт7 өгөгдсөн зах зээлээ өөртөө татах болон өрсөлдөөнт байдлыг эрэмбэлэх загварын
зарим үнэлгээг “НВЦ”ХХК-ийн маркетингийн менежер Дамдинсүрэнгийн тусламжтай
үнэлсэн юм.
GE матриц
Өрсөлдөөний байр суурь буюу
бизнесийн хүчтэй шинж
Business Unit Strenght
5
3.67
3.35
2.33
Захзээлийнсонирхолтатахшинж
Marketattractiveness
1 3 4
2 5 8
6 7 9
5 3.7 3.67 2.33 1
Зураг3
1-р үүр: Давуу байдлаа хадгалах
 Дээд хэмжээгээр хөрөнгө оруулалт хийх
 Хүчтэй талыг батжуулахад төвлөрөх
2-р үүр: Сонгон хөгжүүлэх
 Хамгийн их сонирхол татсан хэсгүүдэд хөрөнгө оруулалт хийх
 Өрсөлдөх чадварыг батжуулах
 Бүтээмжийг өндөрсгөх замаар үр ашгийг нэмэгдүүлэх
3-р үүр: Хөрөнгө оруулалт хийх
 Манлайлалд уриалан дуудах
 Хүчтэй талыг сонгон батжуулах
 Сул талыг сайжруулах
5-р үүр: Сонголт буюу орлогоор удирдах
 Одоогийн хөтөлбөрийг дэмжин хамгаалах
 Эрсдэл багатай ашиг ихтэй сегментэд хөрөнгө оруулалт хийх
1

13
4.3 Дүгнэлт
“НВЦ”ХХК-ийн хувьд зах зээлд эзлэх байр суурь хамгийн том нь бөгөөд дээрх 2 загвараас
дүгнэн үзэхэд манай байгууллагын хувьд зах зээлд эзлэх хувь хэмжээгээ өсгөн хөрөнгө
оруулалтыг их хэмжээгээр төвлөрүүлж ирээдүйд саалийн үнээ рүү болон давуу байдлаа
хадгалах үүр рүү чиглэнэ.
Үүний тулд:
 Борлуулалтын тоо хэмжээгээ нэмэгдүүлэх
 Үйлдвэрлэлээ өргөжүүлэх
 Үйлдвэрлэлийн бүтээмжээ дээшлүүлэх
 Өрсөлдөх чадвараа дээшлүүлэх
 Хүчтэй талаа батжуулах
 Сул талыг арилгах
 Хамгаалалтаа сайжруулах гэх мэт арга хэмжээнүүнийг авах тодорхойлох болно.
Энэхүү шинжилгээнүүдийг хийсний ач холбогдол нь
 Байгууллагад учирч байгаа асуудалд стратегийн шинжтэй хандах
 Маркетинг болон бизнесийн төлөвлөгөөний чигийг тодорхойлж, сайн үр дүнтэй
хийх
 Байгууллага болон бизнесийн нэгжийн удирдлага хоорондын харилцааг
сайжруулах
 Байгууллагын сул талыг арилгах
 Илүү найдвар төрүүлсэн бизнест хөрөнгө оруулалт төлөвлөх гэх мэт

14
5.Бизнесийн стратегийн нэгжийн гадаад, дотоод орчны
судалгаа
Төлөвлөгөө:
1. Макро орчны судалгаа
2. Микро орчны судалгаа
3. SWOT шинжилгээ
5.1 Макро орчны судалгаа
5.1.1 Хүн ам зүйн хүчин зүйлс
Хүн ам зүйн хүчин зүйлийн нөлөөл нь байгууллагад хамгийн хүчтэй нөлөө
үзүүлэгч бөгөөд хүмүүсээс шалтгаалж байгаа хүчин зүйлсийг байнга тогмол судлаж байх
шаардлагатай.
Хүн амын тоо болон борлуулалт
Хүн амын өсөлтийн түвшин болон
борлуулалтын орлогын хоорондын хамаарлыг
тодорхойлж үзсэн бөгөөд өгөгдлийн хамаарлыг
илрүүлэхийн тулд 2хувьсагч бүхий корреляцийн
коэфициентыг тооцох хэрэгтэй. Томъѐо:
Шинжилгээний дүнгээр
детерминацийн
коэффициент R=0,986
гарсан нь борлуулалтын орлого хүн амын
өсөлтийн түвшнээс өндөр хамааралтай байгааг
харуулж байна.
Өрхийн дундаж орлого ба борлуулалт
Өрхийн дундаж орлого болон
борлуулалтын хоорондын хамаарлыг
мөн дээрхий адил тооцоолж гаргасан
бөгөөд R=0.9464 гарсан нь хүмүүсийн
орлого ихсэх ихсэх тусам өндөг
хэрэглэх нь ихсэхийг харуулж байна.
Энэ нь өндөг хэрэглэх ахиу хандлага
өндөр байгааг илтгэнэ.
Жил Борлуулалт(ш) Хүн амын
тоо
1999 6785000 2382100
2000 6948300 2407500
2001 7025400 2442500
2002 7586000 2475400
2003 7812400 2504000
2004 7983500 2533100
2005 8195000 2562400
2006 8325000 2594800
2007 9015600 2635200
Жил Борлуулалт(ш) Өрхийн дундаж орлого
1999 6785000 75546
2000 6948300 113644
2001 7025400 133579
2002 7586000 157171
2003 7812400 184639
2004 7983500 173110
2005 8195000 175116
2006 8325000 181165
2007 9015600 269472

15
Өрхийн сарын дундаж орлого
График1 (Эх сурвалж: Монгол улсын статистикийн эмхтгэл1999-2007)
Дээрх графикаас харахад манай улсын хүн амын орлогын түвшин өсч байна. Гэхдээ
хотын хүн амын болон хөдөөгийн хүн амын орлогын түвшин жил ирэх тутам улам холдож
байна. Нийт өндөгний борлуулалтын 80%-ийг Улаанбаатар хотод борлуулдаг бөгөөд энэ
нь орлогоос хамааралтай болохыг давхар баталж байна.
Хотын 1 өрхийн дундаж орлого ба хүнсний зарлага
Хотын хүн амын орлогын өсөлт болон хүнсний зүйлд зарцуулж байгаа мөнгөний
түвшинг хооронд нь харьцуулж үзэхэд орлого өсөх тутам хүнсний зүйлд зарцуулах
зардлын түвшин буурч байна. Энэ нь хүмүүсийн орлого бодитоор өсч байгааг харуулж
байгаа юм.
Хөдөөгийн 1 өрхийн сарын дундаж орлого ба хүнсний зарлага
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Улсын дундаж 67426 101375 102133 124929 144354 144176 150208 173477 239179
Хотын дундаж 75546 111787 130402 144176 170124 159666 165981 172445 259354
Хөдөөгийн дундаж 59306 90118 70511 102365 124533 127008 131334 174402 205758
0
50000
100000
150000
200000
250000
300000
Улсын дундаж
Хотын дундаж
Хөдөөгийн дундаж
75546
111787
130402 144176
170124 159666 165981 172445
259354
37115
51602 57157 67169 68902 75196 76269 88281
106120
0
50000
100000
150000
200000
250000
300000
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Хотын 1 өрхийн
дундаж орлого
Хотын 1 өрхийн
хүнсний зарлага
0
50000
100000
150000
200000
250000
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Хөдөөгийн 1 өрхийн
дундаж орлого
Хөдөөгийн 1 өрхийн
хүнсний зарлага

16
Хөдөөгийн хүн амын сарын дундаж орлого хотын хүн амын сарын дундаж
орлогоос бага байгаа хэдий ч хүнсэнд зарцуулж байгаа зардлын хэмжээ харьцангуй бага
байна. Энэ нь хөдөөний хүмүүс мал, газар тариалан, ХАА3
-тай илүү ойр амьдардаг бөгөөд
тэд хүнсний гол бүтээгдэхүүнээ өөрсдийн аж ахуйгаасаа авдагтай холбоотой юм. Мөн
тэдний хүнсний бүтээгдэхүүнийг хэрэглэх хэрэглээ бага байгаа өөр нэг шалтгаан нь
нэмэгдсэн өртөг шингэсэн бүтээгдэхүүн нь тэдний хувьд үнэтэй юм. Хэрвээ өндөг мэтийн
бүтээгдэхүүнийг хөдөөд хүргэвэл ширхэг тутам нь үнэтэй байх болно.
Улсын хэмжээнд хүнсний зарлагад эзлэх өндөгний зардлын хэмжээ(сараар)
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
өндөг
ний зарлага
70 166.4 245.7 253 225.4 267.5 300 266.7 467.2
хүсний
сарын
дундаж
зарлага
29487 42270 43417 52204 53056 56665 59305 69293 92480
Өндөгний
эзлэх хувь
0.2374 0.3936 0.5659 0.4846 0.4248 0.4721 0.5059 0.3849 0.5052
Өндөгний хэрэглээний түвшин бага байгаатай холбоотойгоор нийт зарлагад эзлэх
хувь маш бага байна. Энэ нь өндөгний хэрэглээний түвшинг өсгөх боломж байж болох
юм. Орлогод маш бага хувь эзэлж байхад яагаад ийм бага хэрэглээний түвшинтэй байгаа
цаашид хэрэглэгчийн зан төлвийг судласны дараа тодорхойлох болно. Өндөг нь хямд
үнэтэй бөгөөд илчлэг чанартай ихтэй учир хэрэглээний түвшинг өсгөх боломжтой юм.
Өндөгний сарын дундаж хэрэглээ
Хот хөдөөгийн сарын өндөгний хэрэглээний түвшин 1999онд бараг ижил түвшинд
байсан ч түүнээс хойш орлогын өөрчлөлттэй болон бусад олон хүчин зүйлсийн
нөлөөлөөгөөр хотын хүн амын өндөгний дундаж хэрэглээ харьцангуй өндөр болсон байна.
3
ХХА-Хөдөө аж ахуй
0
0.5
1
1.5
2
2.5
3
3.5
1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007
Хотын 1 хүний
өндөгний сарын
дундаж хэрэглээ
Хөдөөгийн 1 хүний
өндөгний сарын
дундаж хэрэглээ

17
Өндөг нийлүүлэгчдийн хувьд хөдөөд хэрэглээний түвшин бага бөгөөд худалдан авах
чадвар байдаг учир нийлүүлэх сонирхол бага байдагтай мөн холбоотой.
2003 оны байдлаар манай улсын нэг өрхийн дундаж орлого 184 мянган төгрөг, нэг
өрхөд ногдох хvний тоо дунджаар 4.4 хvн, хотын оршин суугчид сарын нийт өрхийн
орлогынхоо 44%-г хvнсэндээ, хөдөөгийнхөн 35%-г хvнсэндээ зарцуулж байна. Тэгвэл
хотод нэг хvн 18000төг, хөдөөд 14500төг-г хvнсэндээ зарцуулж байна гэсэн vг. Энэ
судлагаанаас харахад хvн амын дийлэнх хэсэг нь физиологийн зайлшгvй шаардлагатай
илчлэг болон амин дэмийг олж авч чадахгvй байна. Тиймээс өндөг мэтийн махыг орлогч
уургийн эх vvсвэр болсон чанартай vнэ харьцангуй хямд хvнсийг өргөнөөр хэрэглэж
занших нь хэрэгтэй байна.
2007 оны байдлаар
 манай улсын нэг өрхийн дундаж орлого 240 мянган төгрөг
 нэг өрхөд ногдох хvний тоо дунджаар 4.4 хvн
 хотын оршин суугчид сарын нийт өрхийн орлогынхоо 41%-г хvнсэндээ буюу
24150төг
 хөдөөгийнхөн 34%-г хvнсэндээ буюу 16000төг
2009 оны байдлаар
 манай улсын нэг өрхийн дундаж орлого 350 мянган төгрөг
 нэг өрхөд ногдох хvний тоо дунджаар 4.3 хvн
 хотын оршин суугчид сарын нийт өрхийн орлогынхоо 37%-г хvнсэндээ буюу
36758төг
 хөдөөгийнхөн 51%-г хvнсэндээ буюу 26507төг
5.1.2 Боловсролын хүчин зүйл
Хүмүүсийн боловсролын түвшин өндөгний хэрэглээнд маш их нөлөөтэй юм.
Боловсролын түвшин өндөр хүмүүсийн хувьд өндөгний эрүүл мэндэд нөлөөлөх ач
холбогдлыг илүү мэдэж, мөн байнга хэрэглэхийг ч илүүд үздэг. Харин бага боловсролтой
иргэдийн хувьд зөвхөн хүнсний нэг бүтээгдэхүүн мэтээр хүлээн авч хэрэглэдэг. Гэхдээ
боловсролын түвшин нь орлогын түвшинд нөлөөлөх бөгөөд хэрэглээнд ч нөлөөлөх
юм. Боловсролын түвшин сүүлийн хэдэн жил нийлээд эрчимтэй сайжирч оюутнуудын тоо
жил ирэх тутам нэмэгдэж байна. Мөн хүмүүсийн боловсролын түвшин нэмэгдэхийн
хирээр эрүүл мэнддээ анхаарах нь ихэсч аль болох эрүүл, байгалийн гаралтай, шинэ
бүтээгдэхүүнийг хэрэглэхийг илүүд үзэх болж мөн БНХ4
-ийг хэрэглэх нь ихэсч байна.
Тиймд үүнийг дагаж өндөгний хэрэглээ ихэсч байна.
5.1.3 Эдийн засгийн хүчин зүйлс
4
БНХ-Биологийн нэмэлт хүнс
-20
0
20
40
60
1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008
Өндөгний
үнийн өсөлт
бууралтын
хувь

18
Он 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009
Өндөгний
дундаж
үнэ
155 140 128 117 110 98 107 150 127 146 164 175
Сүүлийн үед монгол улсад хүнсний бүтээгдэхүүний инфляцийн түвшин өндөр
байгаа. Харин өндөгний үнийн түвшин огцом хэлбэлзэлтэй байгаа бөгөөд үнийн түвшин
1998 оноос 2003 оныг хүртэл тасралтгүй буурч 2004 оноос огцом өссөн юм. Гэхдээ
өндөгний үнэ тийм өндөр биш ч хүмүүс олон ширхэгээр хулдаж авдаг учир үнийн түвшин
худалдан авалтад шууд нөлөөтэй болно.
Валютын ханш
“НВЦ”ХХК нь нийт өндөгнийхөө 28%-ийг оросоос импортолж оруулж ирдэг.
Тиймд өндөгний үнэд оросын рублын ханш шууд нөлөөлнө. Гэхдээ оросын рублийн ханш
ойрын жилүүдэд тогтвортой байгаа нь өндөгний үнэ тогтвортой байх нөхцлийг бүрдүүлж
байна. Эдийн засгийн хямралын үед ч рублиийн ханш тогтортой байсан нь манай
хэрэглэгчидэд өндгөө нэг үнийн түвшинд хүргэж өгөх боломж бүрдсэн юм.
Гаалийн татвар
Өндөгнийхөө тодорхой хэсгийн импортоор оруулж ирдэг учир энэ гаалийн
тарифийн нэмэгдэл өртгийг шингээж ирдэг. Энэ нь тарифийн өөрчлөлтөөс өндөгний үнэ
шууд хамаарна гэсэн үг. Манай улсын хувьд ДХБ5
-д элсэн орсон ч ОХУ элсэн ороогүй
учир гаалийн тарифийн элдэв өөрчлөлт гарахад манай улсад эрсдэл учирч болох юм. Учир
нь ДХБ-д элсэн орсон улсууд гаалийн тарифийг маш доогуур барих үүрэг хүлээдэг юм.
ОХУ харин энэ үүргийн гадна байгаа юм.
5.1.4 Экологийн хүчин зүйлс
Тахианы фермийн тасалгааны температур нь 15-20 градус байх ѐстой бөгөөд цаг агаарын
өөрчлөлтийн үе болгонд тасалгааны градусыг нарийн хянаж тэнцвэржүүлж байх
шаардлагтай. Манай улсын хувьд цаг агаар цочмог өөрчлөгддөг эрс тэс уур амьсгалтай
учир энэ тал дээр маш өндөр хяналт ажиллаж цаг агаарын урьдчилсан мэдээлэлийг тогмол
мэдэж байх шаардлагатай.
Мөн тахианы хүнсэнд улаан буудай, шохой, шил зэрэг ордог. Иймд тэжээлийн хүнсийг нь
өвлийн цагт хүрэлцэхүйц хэмжээгээр нөөцлөх хэрэгтэй.
5
ДХБ-Дэлхийн худалдааны байгууллага
0
20
40
60
1 3 5 7 9 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 31 33 35 37 39 41 43 45

19
“Монэгг”-ийн тахианы ферм нь хотын төвөөс 71км, харин оросоос өндгөө тээвэрлэхдээ
Эрхүү хотоос 950км явж байж өндгөө тээвэрлэн авчирдаг. Энэ нь өвлийн улиралд
өндөгний чанарт нөлөөлж болох эрсдэлтэй юм. Тиймд тээвэрлэж байгаа машины аюулгүй
байдал хамгаалалтад өндөр хяналт тавих хэрэгтэй. Эрхүүгээс тээвэрлэхдээ нийт замын
80% нь засмал замтай байдаг бөгөөд харин үлдсэн нь шороон замтай учир өндөгний
чанарт нөлөөнө.
5.1.5 Соѐлын хүчин зүйл
Өндөг нь эрүүл зохистой хэрэглээнд зүй ѐсоор ордог. Харин манай улсын хувьд өндөгний
хэрэглээ нь харьцангуй бага бөгөөд баяр ѐслолын үеэр эрэлт нь огцом өсдөг нь өндгийг
тансаг хэрэглээ болгон үзэж болох юм. Харин хавар эрэлт нь буурдаг үед идэвхжүүлэлт их
хийх шаардалагатай юм.
5.1.6 Технологийн хүчин зүйл
Тахианы аж ахуй нь ариун цэврийн өндөр байдлыг шаарддаг. Учир нь тахиануудыг нэг
доор хэд хэдээр нь торон хашлаганд байлгадаг. Хэрвээ 1 нь л халдварт өвчин авбал
бусаддаа халдаах бүрэн боломжтой. Тиймд дотоод орчин болон агааржуулах систем өндөр
түвшинд байх шаардлагатай. Хооллох систем, болон ялгадас цэвэрлэх системийг
автоматжуулах нь ариун цэврийн байдлыг найдвартай хангаж чадахаас гадна ажилчдын
ачаалал, хөдөлмөрийг ч хэмнэх юм. Манай байгууллагын хувьд эдгээр бүх шаардлагуудыг
хангаж ажилладаг.
Боломжийн матриц
Амжилтын магадлал
Өндөр Нам
Захзээлээөөртөөтатахчадвар
Өндөр
1-Хүмүүсийн орлого өсч
байгаа
-Бөднө шувууны өндөгний
ач холбогдлыг хэрэглэгчидэд
ойлгуулснаар ашигаа
нэмэгдүүлэх
-Рублийн ханш тогтвортой
байдаг.
2-Цагаан өндгийг хүмүүс
ахиу хэрэглэх хандлагатай
байдаг
-Хүмүүсийн орлого нь
хэрэгцээтэй байгаа ККАЛ
авахад хүрэлцдэггүй.
Тиймээс хямд үнэтэй илчлэг
ихтэй өндөг хэрэглэх нь
ашигтай.
Нам
3 -Өргөжилт хийж, зах зээлд
эзлэх хувь хэмжээгээ өсгөх
-Технологийн өндөр
түвшинд өндөр бүтээмжтэй
ажилладаг.
4- Борлуулалтын цэг
байгуулах
Хүснэгт12

20
Аюулын матриц
Сүйрлийн магадлал
Өндөр НамНоцтойбайдал
Өндөр 1- Эмзэг бүтээгдэхүүн
-Байнгын шинэ маркетингийн
төлөвлөгөө боловсруулж
идэвхжүүлэлт явуулахгүй бол
хэрэглэгчдийн ой тогтоолтоос
арилах аюултай.
-Дотоодын үйлдвэрлэгчдийн тоо
өссөн
2- Гаалийн татвар
-Хэрэглэгчдийн орлого бага
-Импортын зарим
бүтээгдэхүүнд итгэх итгэл
сул
Нам
3 - Тахианы томуу мэтийн өвчнийн
үеэр борлуулалт буурах
4- Валютын ханшны
зөрүүнээс болоод үний
тогтворгүй байдал үүсэх
Хүснэгт13
5.2 Микро орчны судалгаа
5.2.1 Бэлтгэн нийлүүлэгчид
 Сэлэнгэ аймгийн “Алтан үр” компаниас тахианы тэжээл улаан буудайг нийлүүлдэг.
 OХУ-н Эрхүү хотын “Пластинкы” хуванцар эдлэлийн үйлдвэрээс зориулалтын
өндөгний сав баглаа боодлыг оруулж ирдэг.
 Голланд улсаас “Hixes” үүлдрийн өндөглөгч тахиаг худалдан авдаг.
Бэлтгэн нийлүүлэгчидтэйгээ урт хугацааны харилцааг үүсгэж тэдний итгэлийг олох нь
өнөөдөр зах зээлийн гол баримтлах аргын нэг болоод байна.
5.2.2 Өрсөлдөгч
Бидэнтэй адил өндөгний үйлдвэрлэл эрхэлдэг 16 аж ахуй нэгж байдаг. Эдгээр аж ахуй
нэгжүүд нь үйлдвэрлэлийн хүчин чадлын хувьд харилцан адилгүй байдгаас зах зээлд
эзлэх хувь янз бүр байна. Нэг талаас авч үзэхэд энэ үйлдвэрүүд үнийн хувьд хямд боловч
чанар, бусад үзүүлэлтүүдээрээ манай компани харьцангуй давуу талтай.
5.2.3 Үнэ
Үнэ тогтооход нөлөөлөх хэд хэдэн хүчин зүйлс байдаг. Үүнд:
 Валютын ханш-Импортолдог өндөгний хувьд шууд хамааралтай
 Тээвэрлэлтийн зардал болон гаалийн татвар
 Зах зээлийн үнийн түвшин
 Улирал болон сарын эрэлтийн хэмжээ
 Үйлдвэрлэлийн зардал
5.2.4 Хуваарилалт
Хуваарилалтын хувьд нийт өрсөлдөгчдөөсөө өргөн хүрээнд хуваарилалт явуулдаг.
Хамгийн өргөн сувагтай бөгөөд монгол улс даяар өндгөө түгээдэг цорын ганц байгууллага

21
юм. Түгээлтийг урьдчилсан захиалга авч хүргэж өгдөг бөгөөд хотод 12 машин хөдөөд 5
машинаар түгээдэг. Одоогий байдлаар 1500 гаруй ААНБ-тай хамтран ажиллаж байна.
5.2.5 Идэвхжүүлэлт
 Реклам сурталчилгаа
 Борлуулалтын урамшуулал
Манай байгууллага дээрх 2-ыг гол идэвхжүүлэлтийн төрлөө болгон авч хэрэгжүүлдэг.
Рекламаа чөлөөт сэтгэлгээний хэв маягтай нэр хүндтэй хүмүүсийг тоглуулан олон нийтэд
хүргэдэг бол хэвлэл мэдээллийн байгууллагуудтай өндөгний ач холбогдлын талаар
таниулдаг байна. Зар сурталчилгаагаа телевизийн хамгийн их үзэгчидтэй үеийг тааруулан
нэвтрүүлдэг бол хамгийн их уншигчтай сонингуудаар мэдээллээ тавиулдаг. Харин
борлуулалтын урамшууллын хувьд өндөгний савыг цуглуулж урамшуулал өгөх болон
олон тооны өндөг авбал хөнгөлөлт үзүүлдэг. Мөн ажилчдыг идэвхжүүлэх үйл ажиллагаа
их байдаг нь борлуулалт өндөр байх шалтгаан байдаг.
5.2.6 Бүтээгдэхүүн
Импортын өндөгний хувьд дээд зэргийн амт чанартай байдгийн гол учир нь “Белореченк”
компани өөрсдийн тарьж ургуулсан сайн чанарын цэвэр улаан буудайг, өндөр чанарын
агууламж бүхий найрлагатай хольж тахианыхаа тэжээлийг үйлдвэрлэдэгт оршдог. НВЦ
дардастай өндөг хэрэглэгчдийн дунд бренд болж чадсан. Үүнийг томоохон дэлгүүрүүдээр
зарагдаж байгаа өндөгнийх нь борлуулалтыг бусад өндөгний борлуулалттай харьцуулан
харагдаж байна. Дотоодын үйлдвэрийн өндөгний хувьд “Белореченк” компаний өндөгний
технологи арга барил, технологиор гаргаж авдаг учир чанарын хувьд мөн өндөр байдаг.
5.2.7 Хүчтэй ба сул талын шинжилгээний хүснэгт
Компаний хүчтэй ба сул талуудыг маркетингийн, санхүүгийн, зохион байгуулалтын,
үйлдвэрлэлийн хүрээнд тодорхойлж гаргана.
Маркетингийн болон зохион байгуулалтын хүрээний хувьд байгууллагын маркетингийн
менежерийн тусламжтай үнэлгээ өгсөн. Харин санхүүгийн болон үйлдвэрлэлийн
хүрээнийн шинжилгээг байгууллагын дотоод орчин болон тайлан баланстай танилцаж үр
үнэлгээ өгсөн.
Санхүүгийн хүрээний шинжилгээ
Санхүүгийн тогвортой байдал
1. Бие даалтын коэффициент2007=
Өөрийн капитал
Нийт капитал
=
124083427 .1
412485819 .9
=0.3008
Бие даах чадвар муу байгааг харуулах бөгөөд 60% байвал зохистой байдаг
2. Өрийн харьцаа буюу Эх сурвалжийн квот2007=
Дайчлагдсан капитал
Өөрийн капитал
=
288402392 .7
124083427 .1
=2.3242
Нэгж өөрийн капиталд ноогдох өрийн хэмжээ өссөн.

22
3. Өөрийн хөрөнгөөр зохицуулалтын коэффициент2007=
ЦЭВэр эргэлтийн Хөрөнгө
Өөрйн капитал
62031652 .9
124083427 .1
=0.4999
Өр төлбөрийн хэмжээ нэмэгдсэн нь ӨХЗК-ыг муутгаж байна.
Эргэц
1. Эргэлтийн хөрөнгийн эргэц2007у=
Борлуулалтын орлого
Эргэлтийн хөрөнгийн дундаж
=
2097046570 .79
108817573 .7
=19.3
Эргэлтийн хөрөнгийн эргэц2007х=
360
ЭХЭу
=
360
19.3
=18.68
Эргэлтийн хөрөнгийн эргэц өмнөх оныхоос 37%-аар удааширсан.
Үндсэн хөрөнгийн болон капиталын зардал
Эдийн засгийн тогтвортой өсөлтийн коэффициент2007=
Цэвэр ашиг−ноогдол ашиг
өөрийн капитал
=
21945844.56
124083427 .16
=0.17686
ЭЗТӨК өмнөх жилийхтэй харьцуулахад сайжирсан.
Ачаалал2007=
Хөрөнгө капитал
=
2097046570 .79
2097046570 .79/412485819.9
=412487769.2
Төлбөрийн чадвар
А1 59950937.1 байхгүй П1 Ойрын төлбөрийн чадвар-муу
А2 110000000 <114566470.27 П2
А3 2164836< 173835922.5 П3 Төлбөрийн хэтийн боломж-муу
А4 235887696> 124083427.1 П4
(Эх сурвалж: Хавсралт2-“НВЦ”ХХК-ийн 2007оны санхүүгийн тайлан)

23
Хүснэгт14
Үнэлгээ Ач холбогдол
Хүч
тэй
Хүчтэй
втэр
Саа
рмаг
Сулав
тар
Ссул Өндө
р
Дунд На
м
1 Маркетингийн
1. Байгууллагын
нэр хүнд
2. Зах зээлд эзлэх
хувийн жин
3. Худалдан
авагчийн сэтгэл
ханамж
4. Худалдан
авагчийг
хадгалах байдал
5. Бүтээгдэхүүний
чанар
6. Үйлчилгээний
чанар
7. Үнэ бүрдэлтийн
зохимжтой
байдал
8. Хуваарилалтын
сувгийн үр ашиг
9. Идэвхижүүлэлти
йн үр ашиг
10. Борлуулах үйл
ажиллагааны
болон худалдан
авах хүчний үр
дүнтэй байдал
11. Шинэчлэлтийн
байдал
12. Газарзүйн
тархалт
+
+
+
+
0
0
+
+
0
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
2 Санхүүгийн хүрээ
1. Санхүүгийн
тогтвортой
байдал
2. Ашигт
ажиллагаа
3. Эргэц
4. Үндсэн
хөрөнгийн болон
капиталын
ашиглалт
5. Төлбөрийн
чадварын хүчтэй
ба сул тал
+
+
+
+
+
+
+
+
+
+
Хүчтэй ба сул талын шинжилгээний хүснэгт

24
Хүснэгт14
Үнэлгээ ач холбогдлын матриц
Үнэлгээ
Өндөр Нам
Ачхолбогдол
Өндөр
B 1.1, 1.2, 1.3, 1.5,
3.3,
4.1, 4.2, 4.3,
A 1.4, 1.7, 1.9, 1.11,
2.1, 2.5
3.2
4.4
Нам
D 1.6, 1.8, 1.12,
2.2, 2.3, 2.4
3.1, 3.3, 3.4, 3.5, 3.6
C 1.10,
Хүснэгт15
Эндээс харахад үнэлгээ багатай ч ач холбогдолын түвшин өндөртэй үзүүлэлтэд
маркетингийн хүрээний үзүүлэлтүүд давамгайлж байна. Иймд үүнийг сайжруулах
хэрэгтэй. B нүдэнд маркетингийн болон зохион байгуулалтын хүрээн давамгайлж байна.
3 Үйлдвэрлэлийн хүрээ
1. Ажлын байрны
тав тухтай байдал
2. Хэмнэлтэй
технологи
3. Үйлдвэрлэлийн
хүчин чадал
дадал туршлага
5. Цаг хугацаанд
үйлдвэрлэх
чадвар
техникийн чадвар
+
+
+
+
+
+ +
+
+
+
+
+
4 Зохион байгуулалтын
хүрээ
1. Алсын хараатай
чадварлаг
удирдагчтай эсэх
2. Мэргэжлийн
ажилчидтай эсэх
3. Бизнесийн чиг
баримжааг
тодорхойлсон эсэх
4. Маркетингийн
орчинд уян хатан
дасан зохицох
чадвар
+
+
+
+
+
+
+
+

25
C нүдэнд маркетинг, D нүдэнд үйлдвэрлэлийн, санхүүгийн, маркетингийн үзүүлэлтүүд
олон байгаа нь өндөр түвшинд байгааг харуулж байна.
5.3 SWOT шинжилгээ
Давуу тал Сул тал
 Зах зээлд эзлэх хувь хэмжээ өндөр
 Нэр хүндтэй
 Хэрэглэгчдийн таашаалд нийцсэн
 Компаний хүчин чадал бололцоо өндөр
 Өндөгний чанар үзүүлэлт дээгүүр
 100%-н гадаадын хөрөнгө оруулалттай
 Цалингаар идэвхжүүлэлт сайн хийдэг
 Улс даяар үйл ажиллагаагаа явуулдаг
 Одоогоор өрсөлдөгчийн аюул бага
 Ажилчдын мэргэжлийг дээшлүүлэх
 Байгууллагын зорилго, зорилт тодорхой
 Импортоор оруулж ирдэг
өндөг нь бусад өндөгний
үйлдвэрлэл эрхэлдэг
байгууллагуудын үнэтэй
харьцуулахад өндөр үнэтэй
 Тээвэрлэлтийн баталгаа
манай орны хувьд сул
байдаг
 Зах зээлийн судалгаа
явуулдаггүй
Боломж Аюул
 Рублийн ханш тогтвортой байдаг.
 Хүмүүсийн орлого нь хэрэгцээтэй байгаа
ККАЛ авахад хүрэлцдэггүй.
Тиймээс хямд үнэтэй илчлэг ихтэй өндөг
хэрэглэх нь ашигтай.
 Хүмүүсийн орлого өсч байгаа
 Өргөжилт хийж, зах зээлд эзлэх хувь
хэмжээгээ өсгөх
 Бөднө шувууны өндөгний ач холбогдлыг
хэрэглэгчидэд ойлгуулснаар ашигаа
 Борлуулалтын цэг байгуулах
 Цагаан өндгийг хүмүүс ахиу хэрэглэх
хандлагатай байдаг
 Технологийн өндөр түвшинд өндөр
бүтээмжтэй ажилладаг.
 Монголын үндэсний худалдаа аж
үйлдвэрийн танхим, Монголын өндөгний
нийгэмлэг, Дэлхийн өндөгний холбооны
гишүүн байгууллага
 Гаалийн татвар
 Хэрэглэгчдийн орлого бага
 Эмзэг бүтээгдэхүүн
 Байнгын шинэ
маркетингийн төлөвлөгөө
боловсруулж идэвхжүүлэлт
явуулахгүй бол
хэрэглэгчдийн ой
тогтоолтоос арилах
аюултай.
 Валютын ханшны зөрүүнээс
болоод үний тогтворгүй
байдал үүсэх
 Импортын зарим
бүтээгдэхүүнд итгэх итгэл
сул
 Тахианы томуу мэтийн
өвчнийн үеэр борлуулалт
буурах
 Дотоодын үйлдвэрлэгчдийн
тоо өссөн
Хүснэгт16
Хос харьцуулалт
S ба O: Өөрийн хүчтэй талыг ашиглан байгаа боломжуудыг ашиглах бүрэн боломтой.
S ба T: Хүчтэй талыг ашиглан аюулыг багасгах боломж байна.
W баO: Боломжийг ашиглан сул талыг арилгах үндэслэл байна.
W баT: Учирч байгаа аюул сул талаар дамжин хүнд байдалд оруулах нь сул байна.

26
6. Өрсөлдөгчийн судалгаа
Төлөвлөгөө:
1. Өрсөлдөгчийг тодорхойлох
2. Маркетингийн хүрээн дэх судалгаа
3. Зохион байгуулалтын хүрээн дэх судалгаа
4. Санхүүгийн хүрээн дэх судалгаа
5. Байгууллагын давуу ур чадвар
6. Өрсөлдөгчийн хариу үйлдлийн матриц
7. Дүгнэлт
6.1 Өрсөлдөгчийг тодорхойлох
Зах зээл дээр эзэлсэн байр сууриас нь харахад “Бөхөг”ХК нь нйит өндөгний зах зээлийн
16%-г, “Түмэн шувуут”ХХК нь 18.7%-г, харин манай байгууллага болох “НВЦ” ХХК-н
хувьд энэхүү үзүүлэлт 39%-г тус тус эзэлж байгаагаас мөн үндсэн үйл ажиллагааны цар
хүрээ, чиглэл, байгууллагын хүчин чадал, хангамж, дадал туршлага, зах зээлд хөлөө олсон
байдал, хэрэглэгчдэд хүрсэн байдал зэрэг үзүүлэлтүүдийг тус тусынх нь мэдээлэлээс үзвэл
бидний одоогийн хүчтэй өрсөлдөгчид болно гэж үзлээ. Бусад адил чиглэлээр үйл
ажиллагаагаа явуулдаг 14 өрсөлдөгчдийн хувьд тус бүрийн боломжит зах зээлд эзлэх хувь
хэмжээ нь хамгийн ихдээ 5.4%-иас хэтрэхгүй байгаа тул өрсөлдөгчийн судалгааг тухайн
байгууллагуудын хувьд харьцуулж хийх шаардлагагүй гэж үзлээ. Харин эдгээр
байгууллагууд нь бидний ирээдүйн хүчтэй өрсөлдөгчид болох мөн зах зээлд эзлэх хувийн
жин нь өсөх магадлалтай юм.
6.2Маркетингийн хүрээн дэх судалгаа
Эрхэм зорилго
“Түмэн шувуут” ХХК “НВЦ” ХХК “Бөхөг”ХК
Зөвхөн сувилалын өндгийг
тахиан дуунаар танд
хүргэнэ
Төгс чанартай
бүтээгдэхүүн үйлчилгээг
үйлдвэрлэгч болох
Өөрийн бүхий л хүчин
чадлаар шинэ чанартай
бүтээгдэхүүнийг танд
Хүснэгт17
Зорилго
“Түмэн шувуут”
ХХК
“НВЦ” ХХК “Бөхөг”ХК
Өөрийн гэсэн эх
сүргийг бий болгон
өсгөн бойжуулах
Хэрэглэгчдийн хүнсний
хэрэгцээг найдвартай
бүрэн хангах
Өндөглөгч шувууны суудлын тоог
200.0-р хүргэснээр жилд
дунджаар 50.0-55.0 сая хүнсний
өндөг үйлдвэрлэнэ.
Эргэлтийн нөхөн
сэлбэлтийг
дотооддоо хийдэг
болох
зах зээлд шинэ
бүтээгдэхүүн-үйлчилгээ-
хэрэглээг бий болгодог
эрхэм зорилго бүхий
салбартаа тэргүүлэгч
Тус бүр нь ээлжиндээ 5-6 мянган
тахианы дэгдээхэй бойжуулах 6
байрыг эргэлтээр ашигласнаар
жилд дунджаар 250-300 тонн
тахианы мах үйлдвэрлэнэ.

27
байх.
Улаанбаатар хотын
хүн амыг өндгөөр
хангахын зэрэгцээ
хөдөө орон нутгийн
хүн амын хэрэглээг
хангах
Улсын хэмжээнд өндөгний
эрэлтийг хангаж чадвал
ОХУ болон Хятад улсын
зах зээлд нэвтрэх
Тахианы мах, өндөг төрөл бүрийн
хүнсний ногоогоор хагас
боловсруулсан, жижиглэн
савласан бүтээгдэхүүн
үйлдвэрлэнэ.
Хөдөө орон нутагт
салбараа нээхийн
зэрэгцээ жижиг
дунд бизнес
эрхлэгчдийг
дэмжиж хамтран
ажиллах
Эх сүргийг Голландын
“Нisex” шилмэл сайн
үүлдрийн өндөглөгч
тахиагаар бүрдүүлэх
цаашид одоо байгаа эх
сүргийн тоог 200000-р
Шувууны сангасаар тэргүүний
дэвшилтэт технологи ашиглан
жилд дунджаар 3-5 мянган тонн
органик бордоо үйлдвэрлэнэ. Уг
бордоог ашигласнаар 1 га-аас
авах ургацын хэмжээг
нэмэгдүүлж 25-30 центнерт
хүргэнэ.
Махны чиглэлээр
тахиаг өсгөн
үржүүлж, зах зээлд
нэвтрүүлэх
Тахианы сангасыг ашиглан
хөдөө аж ахуйн үнэт түүхий эд
болох экологийн цэвэр гаралтай
бордоог үйлдвэрлэх
Хүснэгт18
Бүтээгдэхүүний харьцуулалт
ХХК
Стандарт: MNS 3244:89 Стандарт: MNS 3244:89 Стандарт: MNS
3244:89
Гарал үүсэл: өөрийн аж
ахуй
Гарал үүсэл: -ОХУ-ын
“Белореченское” АО
-өөриийн аж ахуй
Гарал үүсэл: өөрийн
зориулалтын ферм
Өнгө: цагаан, бор Өнгө: цагаан Өнгө: цагаан
Гэрийн нөхцөлд хадгалах
хугацаа: 20хоног
Гэрийн нөхцөлд хадгалах хугацаа:
20хоног
Гэрийн нөхцөлд
хадгалах хугацаа:
20хоног
Найрлага: уураг 13%, ус
73.6%, тос 12%, нүүрс ус
0.60%, кальци 1%
Найрлага: 13%, ус 73.6%, тос
12%, нүүрс ус 0.60%, кальци
фосфор 1%, лецитин
Найрлага: 13%, ус
73.6%, тос 12%,
нүүрс ус 0.60%,
кальци 1%
Амин дэмийн орц: A, C,
D, E бүхий витамин
амин дэмүүд багтана
Амин дэмийн орц: A, C, D, E бүхий
витамин амин дэмүүд багтана
Амин дэмийн орц: A,
C, D, E бүхий
витамин амин
дэмүүд багтана
Хүснэгт19
Үнийн харьцуулалт
“Түмэн шувуут” ХХК “НВЦ” ХХК “Бөхөг”ХК
Үйлдвэрлэлийн үнэ: 160₮
Бөөний худалдаачдын
ширхэгийн үнэ: 170₮
Бөөний үнэ: 165₮

28
Хүснэгт20
Хуваарилалтын сувгийн харьцуулалт
ХХК
Цар хүрээ: Зөвхөн
Улаанбаатар хотын
хүрээнд үйл
ажиллагаагаа явуулж
борлуулалт хйидэг
бөгөөд Дархан, Эрдэнэт,
Хангайн аймгуудыг
хамраад байгаа.
Цар хүрээ: Улаанбаатар
хотын хэмжээнд бүхэлдээ
болон бусад хотуудын
хэмжээнд, бүх аймгуудаар
түгээлт хийж борлуулдаг
буюу аймгийн төв бүрт
гэрээт борлуулагч нартай
Цар хүрээ
:Улаанбаатар хот
болон Эрдэнэт хотын
хүрээнд үйл
ажиллагаагаа явуулж
борлуулалт хйидэг.
Гэрээт борлуулагчдийн
тоо:
тоо: 2839 хувийн болон
улсын аж ахуй нэгжүүд ба
хувь хүмүүс
тоо: одоогоор хамтарч
ажилладаг албан ѐсны
гэрээт борлуулагчид
Шувуун Фабрикт
байрладаг тул хотруу
тээвэрлэх зардал бага
гардаг. Эрсдэл бага
Баянчандмань сум(60км),
болон Эрхүү хот (950км)-оос
өндгөө нийлүүлдэг учир
зардал болон эрсдэл өндөр
Шувуун Фабрикт
байрладаг тул хотруу
тээвэрлэх зардал бага
гардаг. Эрсдэл бага
Сувгийн уртыг өөрсдийн
хяналтад авч хянах нь
учир дутагдалтай
Сувгийн уртыг аль болох
богино байлгаж хямд үнээр
түгээхийг эрхэмлэж
ажилладаг учир үнэд хяналт
тавидаг
Сувгийн урт нь дунд
гэж тодорхойлсон
байна
Хүснэгт21
Идэвхижүүлэлтийн харьцуулалт
Жижиглэнгийн
худалдаачдын үнэ:
180-190₮
200-210₮
185-190₮
6 ширхэгээр савласан
өндөгний үнэ: 1090₮
10-аар савласан өндөгний
үнэ: савладаггүй
12-оор савласан өндөгний
үнэ: 2200₮
10-аар савласан
12-оор савласан
10-аар савласан өндөгний
үнэ: савладаггүй
12-оор савласан өндөгний
үнэ: 2350₮
ХХК
Борлуулалтын
орлого
2005он: 185122128₮
2006он: 173779055₮
2007он: 570557109₮
2005он: 671322158.36₮
2006он: 1108591068.25₮
2007он: 2097046570.79₮
2008он: 2196766707.75₮
2009он хагас жил:
1037247650.03₮
2005он: 628729800₮
2006он: 942236700₮
2007он: 942237700₮

29
Хүснэгт22
6.3 Байгууллагын бүтэц зохион байгуулалтын харьцуулалт
“НВЦ” ХХК
Төлөөлөн
удирдах зөвлөл
Аудитор
ААҮ-ийн
хэлтсийн дарга
Хамгаала
лтын
алба
ААҮ-ийн
алба
Цех
1
Цех
2
Цехийн
ахлагч
нар
Ерөнхий захирал
Ерөнхий нягтлан
бодогч
Гадаад
тооцооны
нябо
Дотоод
тооцооны
нябо
Кассын
нярав
Нярав
“Монэгг”ХХК
захирал
Борлуулалтын
албаны дарга
Гэрээт
борлуулаг
чид
Оффис
менежерАхлах
борлуулаг
чДэлгүүрий
н
худалдаач
ид
Борлуул
агчид
Захирл
ын
туслах
Зар сурталчилгааны
зардал
2005он: 502973₮
2006он: 1084400₮
2007он: 1470250₮
Зар сурталчилгааны зардал
2005он: 240000₮
2006он:
2007он: 23362760₮
2008он: 23116860₮
2009он хагас жил: 6971600₮
Зар
сурталчилгааны
зардал
2005он: 963900₮
2006он: 479000₮
2007он: 480000₮
Идэвхижүүлэлтийн
явуулсан, явуулж буй
болон явуулах гэж
буй үйл
ажиллагаанууд:
-Том сүлжээ
дэлгүүрүүдээр
өөрийн хөрөнгөөр
хөргөгч байрлуулж
бүтээгдэхүүний
борлуулалт хийж
байна
-Борлуулалтын тоо
хэмжээ өсөх тусам
нэгж
үнийг хямдруулж
байна
Идэвхижүүлэлтийн явуулсан,
явуулж буй болон явуулах гэж
буй үйл ажиллагаанууд:
-Сурталчилгааны зурагт
хуудсуудыг түнш байгууллага
болон хэрэглэгчдэд тараасан
-Өндгөө урьд нь байгаагүй
хямд үнээр 7хоног борлуулж
байсан
-Өндөгний сав баглаа боодлыг
шинэчилсэн
-Борлуулалтын урамшуулал
явуулж байсан
-Өөрийн салбар дэлгүүрүүдийг
оновчтой хэд хэдэн газар
байршуулах
-Хэрэглэгдийн дунд сугалаат
худалдаа явуулах
-Өндөгний ач холбогдлыг хэр
мэдэх талаар хэрэглэгчдийн
дунд тэмцээн зохиох
Идэвхижүүлэлтийн
явуулсан, явуулж буй болон
явуулах гэж буй үйл
ажиллагаанууд:
-Хотын төв зам дагуу
шинээр өөрсдийн
борлуулалтын 2 цэгийг бий
болгосон
-Хэрэглэгчдэд шуурхай
үйлчлэх тээврийн
хэрэгслийнхээ тоог нэмсэн
-Орон нутгийн
хэрэглэгчдэд чиглэсэн үйл
ажиллагаа явуулж
байгууллагынхаа хүрээг
тэлэх
-Боломжит хэрэглэгчдэд
хандсан сурталчилгаа хийх
Зураг4

30
“Түмэн шувуут” ХХК
Зураг5
“Бөхөг”ХК
Зураг6

31
6.4 Өрсөлдөгчийн санхүүгийн хүрээнд хийх судалгаа
“Түмэн
шувуут” ХХК
2006 2007 2006 2007 2005 2006
I. Санхүүгийн тогтвортой
байдал:
Бие даах чадварын коэффициент 1 0.7962 0.7554 0.3008 0.618 0.739
Санхүүгийн хамаарлын
коэффициент
1 1.256 1.3236 3.3243 1.617 1.352
Зохицууулалтын коэффициент 0.338 1.051 0.078 0.4999 0.419 0.15
Гадны капиталын хувийн жин 0 0.2037 0.2445 0.6992 0.381 0.26
Байнгын капиталын бүтэц 0 0 0 0.7369 0 0
Гадны капиталын бүтэц 0 0 0 0.6027 0 0
Хүү төлөх чадвар ∞ ∞ ∞ 2.8253 ∞ ∞
Хүү ба үндсэн өрийн төлөх чадвар ∞ ∞
Альтманы индекс 8.2621 12.169 6.0037 6.479 6.552
II. Ашигт ажиллагаа
Борлуулалтын АА 0.992 0.999 0.013 0.0115 0.905 0.977
Өртгөөр тооцсон борлуулалтын АА 0.089 0.11 0.0158 0.0169 0.026 0.035
Хөрөнгийн АА 0.079 0.22 0.1067 0.0532 0.017 0.007
Хүү ба үндсэн өртгийг төлөх чадвар 0.079 0.277 0.1412 0.1707 0.028 0.009
Хүснэгт23 (Хавсралт2,3)
Дээрх харьцуулсан шинжилгээнд “Бөхөг”ХК-ны мэдээлэл үнэнээс хол байж болох юм.
Учир нь Хөрөнгийн биржээс авсан санхүүгийн тайлан нь эргэлзээ төрүүлэхүйц байсан юм.
Санхүүгийн шинжилгээнээс харахад “Түмэн Шувуут”ХХК-ийн санхүүгийн тогтвортой
байдал нийлээд сайн байсан ч 2007онд муудсан. Гэхдээ энэ нь тийм муу түвшинд
хүрээгүй байна. Харин “Бөхөг”ХК-ийн хувьд тогтвортой байдал өмнөх жилээсээ
сайжирсан байна. “Түмэн Шувуут”ХХК, “Бөхөг”ХК-ийн ашигт ажиллагааны түвшин
манай байгууллагынхтай харьцуулахад өндөр байна.
Эргэлтийн хөрөнгийн эргэцийн хувьд өрсөлдөгч 2 байгууллагын эргэц өндөр байна. 2007
онд мөн эргэц улам сайжирсан байна.
Харин хөрөнгийн ачааллын хувьд манай байгууллын ачаалал нэмэгдсэн байхад “Түмэн
Шувуут”ХХК-ийх бага хэмжээгээр өссөн, “Бөхөг”ХК-ийх муудсан байна.
III. Мөнгөн урсгалын шинжилгээ
ЭХЭ(удаа) 4.42 33.81 30.29 19,27 2.8 3.757
ЭХЭ(өдөр) 81.45 10.647 11,88 18,68 128.6 95.8
IV. Төлбөрийн чадвар
ЭХ-и харьцаа ∞ 4.108 1.2413 1.54 0.68 0.42
Түргэн хөрвөх хөрөнгийн харьцаа ∞ 1.982 0.5328 1.5225 0.499 0.263
V. Үйл ажилланааны
хаьцаанууд
ҮХ-н дундаж 0.106 0.0622 0.578 0.4326 0.58 0.22
ҮХ-н ачаалал 14.04 53.64 14.18 43.75 1.257 1.884
Өөрийн хөрөнгийн ачаалал 1.497 3.555 10.85 16.9 1.18 0.561

32
Үүнээс харахад өрсөлдөгч байгууллагуудын санхүүгийн чадвар илүү сайжирч байна.
Харин манай байгууллагын хувьд дайчлагдсан хөрөнгийн хэмжээ эрс өссөн бөгөөд энэ нь
санхүүгийн үзүүлэлтэд муугаар нөлөөлж байна. Өр төлбөрийн хэмжээ өссөн нь
байгууллагын өргөжилтөд зориулагдсан. Гэхдээ тогтвортой байдлын харьцааг хангаж
байхаар зээл авах хэрэгтэй.
6.5 Байгууллагын давуу ур чадвар
1. Зах зээл ба түүний эрэлт хэрэгцээний талаарх мэдлэг
Манай байгууллага нь 1999 онд ОХУ-н номер нэг АО “Белореченское” шувууны аж
ахуйн 100%-н хөрөнгө оруулалтаар байгуулагдсан. “НВЦ”ХХК-г анх байгуулахдаа зах
зээлийн судалгааг өргөн хүрээнд явуулж, эрэлтийн, үйлдвэрлэлийн хүчин чадлыг нарийн
тооцож чадварлаг удирдлагаар хангаж өгсөн.
2. Бизнесийн туршлага
АО “Белореченское” ШАА нь 1964 онд байгуулагдсан нь манай “Шувуун фабрик”-тай
бараг нас чацуу бөгөөд бизнесийн арвин туршлагын дээр техник технологийн шинэ ололт
амжилтыг амжилттай нэвтрүүлж чаддаг. Үүний нөлөө ч мөн манай байгууллагад
шингэсэн гэж үзэж байгаа.
3. Худалдааны харилцаа холбоо
Манай байгууллага нь түнш байгууллагуудтайгаа тогтвортой удаан хугацааны харилцаа
холбоог бий болгож ажиллаж чаддаг, энэ харилцааг хадгалж үлдэхийн төлөө хичээж
ажилладаг. Түнш байгууллагууддаа бүтээгдэхүүнийг тээвэрлэж хүргэж өгдөг ба ажлын
цагаар захиалга хүлээн авах, мөн бүтээгдэхүүний талаарх санал гомдлын утсыг
ажиллуулж байна.
6.6 Өрсөлдөгчийн хариу үйлдлийн матриц
Боломжит
тохиолдлууд
Үйл явцад
өрсөлдөгч
хэрхэн
хандаж буй
байдал
Үйл явцын эсрэг
өрсөлдөгчийн авах
хариу арга хэмжээ
Хариу үйлдлийн үр дүнтэй
байдал
Пүүсийн боломжтой
стратегиуид
Хүчтэй
идэвхижүүлэ
лт
Нухацтай авч
үзэх
шаардлагтай
Yндэсний
үйлдвэрлэлээ
дэмжихийг уриалсан
идэвхижүүлэлт
явуулж болзошгүй
Үр дүнд хүрэх боломж байгаа ч
аюулын харанга дэдэх хэмжээнд
хүрч чадахгүй

33
Зах зээлд
эзлэх хувийн
жингээ өсгөх
Маш аюултай
асуудал
болно.
Алдагдсан зах
зээлийг эргүүлж
авах болон өөрийн
зах зээлийн хувийн
жингээ өсгөх
боломж нилээд
хязгаарлагдмал.
Гэхдээ биднээс дутуугүй
өрсөлдөгчид тул дутуу үнэлж
болохгүй. Үр дүнтэй нарийн
стратеги боловсруулснаар гарч
ирж чадах боломж бий
Үйлчилгээг
сайжруулах
Ямар нэгэн
аюул
түгшүүрийн
байдалтай
хүлээж
авахгүй байх
Yйлчилгээний
чанарыг сайжруулах
боломжтой
Нилээд үр дүнтэй байж болно
Газарзүйн
тархалт
Хүндээр
тусна
Тун хязгаарлагдмал
боломжтой. Учир нь
нийслэл хотын
эрэлтийг одоо ч
гэсэн бүрэн
хангадгүй
Үр дүнд хүрч чадахгүй.
Өргөжилт тэлэлт нь
өрсөлдөгчдийн бололцооноос
хэтэрсэн зүйл
Орчний
боломжит
өөрчлөлт
Тахиан
тэжээл,
түүхий эдийн
үнэ өсөх
Хэрэглэгчидээ
алдахгүйг
хичээх болно
Үнийн төвшинг аль
болох өрсөлдөгчийн
үнэтэй ойр байлгах
болно
Ижил үнийн түвшишннд
байлгаснаар зах зээлээ
хамгаалж чадна
Олон нийтийг
хамарсан
тахианы
ханиад гарах
Нийт пүүсийн
хувьд маш
аюултай
Өөрийн
бүтээгдэхүүнд дээд
зэргээр хяналт
тавиж,
чанарыг дээшлүүлэх
Өндөр үр дүнд хүрэх
боломжтой
Худалдан
авах зан
төлөвт
өөрчлөлт
орж
борлуулалт
буурах
Нийт
пүүсүүдийн
хувьд аюултай
Хэрэглэгчдийн зан
төлөвт нөлөөлөх
бүий л аргыг
хэрэглэх
Зах зээлийн зарим хэсгийг
эргүүлэн авч чадна
Хүснэгт24

34
6.7 Дүгнэлт
Манай байгууллага зах зээл дээр манлайлагч бөгөөд үйл ажиллагааны цар хүрээ
харьцангуй том бөгөөд өрсөлдөгчөөс айх аюул бага байна. Гэхдээ гол өрсөлдөгчдийн
хувьд хурдацтай хөгжиж байгаа компаниуд юм. Өрсөлдөгчдийн санхүүгийн чадвар
сайжирч ирж байгаа нь тэдний үйл ажиллагааны чиглэл тогтворжиж өргөжих аюулыг
харуулж байна. Өрсөлдөгч байгууллагуудын зах зээлд эзлэх хувийн жин бага байгаа учир
шинэ хэрэглэгчидтэй болохын тулд довтлох стратеги баримтлах болно. Харин манай
байгууллагын хувьд хамгаалах болон довтлох стратегийг хослуулан баримтлах хэрэгтэй.
“Бөхөг”ХК болон “Түмэн Шувуут”ХХК-ийн хувьд гол давуу тал нь хүмүүс үндэсний
үйлдвэрлэгч гэдэг талаас нь илүү ойлгодог бол манай байгууллагыг импортын
бүтээгдэхүүн оруулж ирдэг гэж ойлгох нь элбэг байдаг. Мөн эдгээр байгууллагын өөр нэг
давуу тал нь тахианы ферм нь хотод ойрхон байрладаг. Харин манай ферм харьцангуй хол
байрладаг учир аливаа эрсдэлд өртөх магадлал өндөр бөгөөд тээврийн зардлын хувьд
өндөр байна.

Nvts xxk iin marketingiin sudalgaa

Nvts xxk iin marketingiin sudalgaa

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (20)

Similar to Nvts xxk iin marketingiin sudalgaa

Similar to Nvts xxk iin marketingiin sudalgaa (20)

More from E-Gazarchin Online University

More from E-Gazarchin Online University (20)

Nvts xxk iin marketingiin sudalgaa