1. Q“~°= ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞
„á⁄IIJ_»Ñ¨ ã¨`«º<å~åÜ«∞}
ã¨ÅǨ =∞O_»e
P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º
Ãã·<£û ã¨∂Ѩ~ü"≥·[~ü(i>ˇÿ~ü¤)SCERT-AP
JÅ¡O <å~åÜ«∞}
Z_ç@~ü–#=∞¿ãÎ `≥ÅOQÍ}
z‰õΩ¯_»∞ „ѨÉèÏHõ~ü
J_»fiˆHò–<åºÜ«∞ ã¨ÅǨ ^•~°∞
ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞
_®IIã≤.HÍjO
ã¨Oáê^ŒHõ =~°æO
a.=∞kÌÖ˘
_®IIZ.ã≤Öχ<åÜ«∞H±
¿ãflǨÏÅ`« ZO.
„HÍOu
q„Hõ"£∞
ã¨Oáê^Œ‰õΩxL`«Î~°O
`˘eã¨O*ˇ HÍOuÖ’`˘eã¨O*ˇ HÍOuÖ’`˘eã¨O*ˇ HÍOuÖ’`˘eã¨O*ˇ HÍOuÖ’`˘eã¨O*ˇ HÍOuÖ’
=∂q zQÆ∞~°∞ "Õ∞ã≤# HÀH˜Å=∂q zQÆ∞~°∞ "Õ∞ã≤# HÀH˜Å=∂q zQÆ∞~°∞ "Õ∞ã≤# HÀH˜Å=∂q zQÆ∞~°∞ "Õ∞ã≤# HÀH˜Å=∂q zQÆ∞~°∞ "Õ∞ã≤# HÀH˜Å
`≥ÅOQÍ}#∞ áê_çOk`≥ÅOQÍ}#∞ áê_çOk`≥ÅOQÍ}#∞ áê_çOk`≥ÅOQÍ}#∞ áê_çOk`≥ÅOQÍ}#∞ áê_çOk
[#QÍ#"≥∞ÿ# áê@[#QÍ#"≥∞ÿ# áê@[#QÍ#"≥∞ÿ# áê@[#QÍ#"≥∞ÿ# áê@[#QÍ#"≥∞ÿ# áê@
Ѩk¿ÇÏ_»∞ =ÚHõ¯Öˇ·OkѨk¿ÇÏ_»∞ =ÚHõ¯Öˇ·OkѨk¿ÇÏ_»∞ =ÚHõ¯Öˇ·OkѨk¿ÇÏ_»∞ =ÚHõ¯Öˇ·OkѨk¿ÇÏ_»∞ =ÚHõ¯Öˇ·Ok
XO@i xÏì_»∞XO@i xÏì_»∞XO@i xÏì_»∞XO@i xÏì_»∞XO@i xÏì_»∞
JO@~åx "åH˜eJO@~åx "åH˜eJO@~åx "åH˜eJO@~åx "åH˜eJO@~åx "åH˜e
áê@‰õΩ Ѩ^Œ∞#∞ ÃÑáê@‰õΩ Ѩ^Œ∞#∞ ÃÑáê@‰õΩ Ѩ^Œ∞#∞ ÃÑáê@‰õΩ Ѩ^Œ∞#∞ ÃÑáê@‰õΩ Ѩ^Œ∞#∞ ÃјìOk˜ìOk˜ìOk˜ìOk˜ìOk
Ѩ^•‡Hõ∆=∞‡ QÆ∞@ìÖ’¡Ñ¨^•‡Hõ∆=∞‡ QÆ∞@ìÖ’¡Ñ¨^•‡Hõ∆=∞‡ QÆ∞@ìÖ’¡Ñ¨^•‡Hõ∆=∞‡ QÆ∞@ìÖ’¡Ñ¨^•‡Hõ∆=∞‡ QÆ∞@ìÖ’¡
Z<£H“O@~°~ÚºOkZ<£H“O@~°~ÚºOkZ<£H“O@~°~ÚºOkZ<£H“O@~°~ÚºOkZ<£H“O@~°~ÚºOk
âßOu K«~°ÛÖ’¡âßOu K«~°ÛÖ’¡âßOu K«~°ÛÖ’¡âßOu K«~°ÛÖ’¡âßOu K«~°ÛÖ’¡
JâßOu `≥ÅOQÍ} K«~°Û HÀã¨OJâßOu `≥ÅOQÍ} K«~°Û HÀã¨OJâßOu `≥ÅOQÍ} K«~°Û HÀã¨OJâßOu `≥ÅOQÍ} K«~°Û HÀã¨OJâßOu `≥ÅOQÍ} K«~°Û HÀã¨O
J_»qH˜ "≥o¡# âßOu^Œ∂`«J_»qH˜ "≥o¡# âßOu^Œ∂`«J_»qH˜ "≥o¡# âßOu^Œ∂`«J_»qH˜ "≥o¡# âßOu^Œ∂`«J_»qH˜ "≥o¡# âßOu^Œ∂`«
`«∞áêH˜ QÆ∞à◊§‰õΩ XiyáÈÜ«∂_»∞`«∞áêH˜ QÆ∞à◊§‰õΩ XiyáÈÜ«∂_»∞`«∞áêH˜ QÆ∞à◊§‰õΩ XiyáÈÜ«∂_»∞`«∞áêH˜ QÆ∞à◊§‰õΩ XiyáÈÜ«∂_»∞`«∞áêH˜ QÆ∞à◊§‰õΩ XiyáÈÜ«∂_»∞
XHõ âßOu áê=Ù~°O <ÕÅ~åeOkXHõ âßOu áê=Ù~°O <ÕÅ~åeOkXHõ âßOu áê=Ù~°O <ÕÅ~åeOkXHõ âßOu áê=Ù~°O <ÕÅ~åeOkXHõ âßOu áê=Ù~°O <ÕÅ~åeOk
H˘xfl PÖ’K«#Å#∞H˘xfl PÖ’K«#Å#∞H˘xfl PÖ’K«#Å#∞H˘xfl PÖ’K«#Å#∞H˘xfl PÖ’K«#Å#∞
#Å¡|Å¡ÃÑ· Pq+¨¯iOz##Å¡|Å¡ÃÑ· Pq+¨¯iOz##Å¡|Å¡ÃÑ· Pq+¨¯iOz##Å¡|Å¡ÃÑ· Pq+¨¯iOz##Å¡|Å¡ÃÑ· Pq+¨¯iOz#
™ê^•ã‘^• |_çѨO`«∞Å∞™ê^•ã‘^• |_çѨO`«∞Å∞™ê^•ã‘^• |_çѨO`«∞Å∞™ê^•ã‘^• |_çѨO`«∞Å∞™ê^•ã‘^• |_çѨO`«∞Å∞
HÀ„ÉÏÅ Q˘_»¤e "Õ@∞‰õΩ |ÅÜ«∂º_»∞HÀ„ÉÏÅ Q˘_»¤e "Õ@∞‰õΩ |ÅÜ«∂º_»∞HÀ„ÉÏÅ Q˘_»¤e "Õ@∞‰õΩ |ÅÜ«∂º_»∞HÀ„ÉÏÅ Q˘_»¤e "Õ@∞‰õΩ |ÅÜ«∂º_»∞HÀ„ÉÏÅ Q˘_»¤e "Õ@∞‰õΩ |ÅÜ«∂º_»∞
=∞m§ „Ѩ*Ï™êfi=∂ºxfl ǨÏ`«ºKÕâß~°∞=∞m§ „Ѩ*Ï™êfi=∂ºxfl ǨÏ`«ºKÕâß~°∞=∞m§ „Ѩ*Ï™êfi=∂ºxfl ǨÏ`«ºKÕâß~°∞=∞m§ „Ѩ*Ï™êfi=∂ºxfl ǨÏ`«ºKÕâß~°∞=∞m§ „Ѩ*Ï™êfi=∂ºxfl ǨÏ`«ºKÕâß~°∞
„Ѩ*Ï™êfi=∞º `≥ÅOQÍ} =i÷ÖÏ¡e„Ѩ*Ï™êfi=∞º `≥ÅOQÍ} =i÷ÖÏ¡e„Ѩ*Ï™êfi=∞º `≥ÅOQÍ} =i÷ÖÏ¡e„Ѩ*Ï™êfi=∞º `≥ÅOQÍ} =i÷ÖÏ¡e„Ѩ*Ï™êfi=∞º `≥ÅOQÍ} =i÷ÖÏ¡e
–ã≤.HÍjO
~°K«#Å∞, K«O^•Å∞ ѨOѨ=eû# z~°∞<å=∂
¿ãflǨÏÅ`« ZO.,
WO.<≥O.1–1–305, ÉÏÖÏr HÍÅh,
"≥∂ǨÏ<£#QÆ~ü, H˘`«Î¿Ñò
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£–500 035
á¶È<£ <≥O. 9290745490
W."≥∞~ÚÖò :–nadusthunnatelangana@g.mail.com
#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}=∂㨠Ѩ„uHõ
AÖˇ·, 2011
ã¨OѨ٘: 1
ã¨OzHõ: 6
#∂~°∞ ѨÓÅ∞ qHõã≤OK«h, "Õ~Ú PÖ’K«#Å∞ ã¨OѶ¨∞i¬OK«h J#fl@∞¡ „Ѩ*Ï#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# aè#fl PÖ’K«#ʼnõΩ
=∂ Ѩ„uHõÖ’ KÀ@∞O@∞Ok. Hõ#∞Hõ D Ѩ„uHõÖ’ =Ú„kOz# Jaè„áêÜ«∂Å∞ ~°K«~Ú`«Å"Õ. ã¨Oáê^ŒHõ
=~åæxH˜ UH©ÉèÏ=O LO_»#=ã¨~°O ÖË^Œ∞.
©K«~ü
[~°fleã¨∞ì
Jã≤ÃãìOò „á⁄ÃѶã¨~ü
[~°fleã¨∞ì
1#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
[~°fleã¨∞ì

2. `≥ÅOQÍ}`˘=fi
1. ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O
„Ѩ*Ï™êfi=∞º `≥ÅOQÍ} #Å∞QÆ∞~°∞ J=∞~°∞Å∞
2. ÔQãπì Z_ç’iÜ«∞Öò
ã¨HõÅ [#∞Å ã¨"≥∞‡–~år<å=∂Å∞ =~°=~°~å=Ù 3–7
3. ~°K«ÛHõ@ì
=sæHõ~°}–`≥ÅOQÍ} áÈ©... ã≤.HÍjO 8–10
4. #_»∞ã¨∞Î#flHÍÅO
Z. ™ê~°fi„uHõ ã¨"≥∞‡#∞ [Ü«∞„Ѩ^ŒO.. P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º 11-12
a. =∞e^Œâ◊ a.u~°∞Ѩ`«Ü«∞º 13–15
ã≤. Z™ê‡#∞ ZkiOz áÈ~å_®e ÔH.„ѨÉèÏHõ~ü 16–17
_ç. „ѨѨOpHõ~°}–PO„^èŒ =Åã¨"å^ŒO #~°ã≤OǨï_»∞ 18–24
W. `≥ÅOQÍ} K«Å™êx „Ѩ™ê^£ 25–26
5. L^Œº=∞ ã¨OQÆ`«∞Å∞
HÍHõfÜ«∞Ö’ K«i„`« ѨÙ#~å=$`«O... =∞~°Hõ Nx"åãπ 27–28
ã≤OQƈ~}˜ ã¨=Ú‡ ~å[Ü«∞º 29
6. ™êÇ≤Ï`«ºO
áêÅ∞¯i¯ ™È=∞# _®IIZ.ã≤Öχ<åÜ«∞H± 30–32
7. K«^Œ∞=Ù–ã¨O^茺
q^•º=HÍâßÖ’¡ q=Hõ∆ WOÔH<åflà◊√§... Z.#iûOǨ Ô~_ç¤ 33–35
8. Hõq`«fiO
'Ü«∂k—=∞~°∞=O ã¨Ç¨ÏK«i 36
2#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O
„Ѩ*Ï™êfi=∞º`≥ÅOQÍ}#Å∞QÆ∞~°∞J=∞~°∞Å∞
„Ѩ*Ï™êfi=∞º „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} x<å^ŒO ~°HõÎOÖ’ Ѩ٘ìOk.
J x<å^ŒO HÀã¨O <≥`«∞Î~°∞ U~°∞Öˇ·áêiOk. `≥ÅOQÍ} [#ã¨Éèí
Hõ`«∞ÎÅ =O`≥# g∞^Œ #_çzOk. `≥ÅOQÍ}#∞ HõÅQÆ#@=∞O>Ë
~å[ºO‰õΩ â◊„`«∞=ÙQÍ =∂~°@"Õ∞. HÀ™êÎO„^èŒ ÃÑ@∞ì|_ç^•i
=Ú^Œ∞Ìa_»¤ K«O„^ŒÉÏ|∞ <åÜ«Ú_»∞ áêÅ#Ö’ „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO
=ÚHõ¯Öˇ·Ok. `≥ÅOQÍ}Ö’ P@, áê@, =∂@ |O^£. xѨCÅ
H˘eq∞Ö’ #_çz# =∞#∞+¨µÅ∞ `≥ÅOQÍ} ~å„ëêìxfl
ã¨fiÑ≤flOKå~°∞. |∂~°∞˚"å „Ñ¨*Ï™êfi=∞ºOÖ’ „Ѩ[ŠǨωõΩ¯Å
HÀã¨"Õ∞ „Ѩ*Ï™êfi=∞º „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ}. áêʼnõΩÅ áêâ◊qHõ
áêÅ#Ö’ áœ~°∞x Q˘O`«∞ =¸QÆÉ’~ÚOk. P Q˘O`«∞
ÃÑHõÅÏxH˜ „Ѩ*Ï™êfi=∞º x<å^ŒO ~å*ˇÜ«∞º=eû =zÛOk.
WOHÍ ^•x J=ã¨~°O fiáÈÖË^Œ∞. áêʼnõΩÅ „Ѩ*Ï™êfi=∞º"Õ∞
#_»∞ã¨∞Î#flk. x["≥∞ÿ# J~°÷OÖ’ „Ѩ*Ï™êfi=∞º `≥ÅOQÍ} ~å=eû
L#flk. `≥ÅOQÍ} ~å=@=∞O>Ë ˆH=ÅO HÀ™êÎO„^èŒ ^˘~°Å
#∞Oz `≥ÅOQÍ} ^˘~°Å‰õΩ JkèHÍ~° =∂iÊ_ç [~°QÆ@O HÍ^Œx
Hõh㨠„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ qÅ∞=Å∞ „Ѩ[ʼnõΩ ^ŒHͯÅx `≥ÅOQÍ}
[#ã¨Éèí x#kOzOk. P x<å^ŒO HÀã¨O „áê}ÏÅiÊOzOk.
|∂~°∞˚"å ~å*ϺOQÆO „Ѩ™êkOkOz# „áê^äŒq∞Hõ
ǨωõΩ¯Å∞–ã¨Éèí ÃÑ@∞ì‰õΩ<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯, =∂Ï¡_Õ Ç¨Ï‰õΩ¯, ~å¿ã ǨωõΩ¯,
áê_Õ Ç¨Ï‰õΩ¯, Éèí∂q∞x Hõey LO_Õ Ç¨Ï‰õΩ¯, K«^Œ∞=Ù‰õΩ<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯,
Láêkèx á⁄O^ÕǨωõΩ¯, ¢ã‘ÎÅÃÑ·, ^Œo`«∞ÅÃÑ·, =Úã≤¡OÅÃÑ·,
yi[#∞ÅÃÑ· ^•_»∞Å∞ ÖËx áêÅ#. D qÅ∞=Å#∞ ™êkèOK«@O
HÀã¨O Hõhã¨O #ÅÉèˇ· =ã¨O`åÅ∞QÍ D <ÕÅÃÑ· <≥`«∞Î~°∞
zO^Œ∞`«∞#flk. D ^•iÖ’<Õ `≥ÅOQÍ} [#ã¨Éèí `«#
„Ѩܫ∂}Ïxfl H˘#™êyOzOk. P „Ѩܫ∂}OÖ’ K≥@∞¡, QÆ∞@ìÅ∞
^•˜Ok. =Úà◊§#∞ Ui"Õã≤Ok. qÅ∞"≥·# ɡe¡Åe`«, SÅ#fl,
ã¨∞^Œ~°≈<£, Hõ#HÍKåi „áê}ÏÅ#∞ JiÊOzOk.
D #Å∞QÆ∞~°∞ g~°∞Å∞ #_çz# ^•ˆ~ =∞#‰õΩ P^Œ~°≈O.
"åà◊√§ HõÅQÆ#fl „Ѩ*Ï™êfi=∞º `≥ÅOQÍ}#∞ ™êkèOK«@"Õ∞ =∞#
Hõ~°Î=ºO. Éè∫QÀoHõ `≥ÅOQÍ}Ö’ =∞~À™êi <åºÜ«∞O
K«OѨ|_»∞`«∞Ok. 'qâßÖÏO„^èŒÖ’ „Ѩ*Ï~å[ºO ZÏ¡ HõÅQÍ
q∞yeO^À— Éè∫QÀoHõ `≥ÅOQÍ}Ö’ „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO HõÅ¡QÍ
=∂~°∞`«∞Ok. Hõ#∞Hõ =∞# P@, =∞# áê@, =∞# =∂@,
=∞# ~å`« „Ѩ*Ï™êfi=∞º `≥ÅOQÍ}#∞ „ѨuaOaOKÕkQÍ
LO_®e. =∞# Q˘O`«∞ z#fl^Õ, HÍx Jk Jâı+¨ „Ѩ[Å `«~°Ñ¨Ù#
xÅ|_ç =∂Ï¡_»∞`«∞#fl^Œ<Õ Z~°∞Hõ =∞izáȉõÄ_»^Œ∞. P
#Å∞QÆ∞~°∞ J=∞~°∞Å ã¨fiѨflO „Ѩ*Ï™êfi=∞º „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ}
~å¢+¨ì ™ê^èŒ#<Õ. ^•x HÀã¨O ѨÙ#~°OH˜`«=∞=Ù^•O.
T

3. 3 AÖˇ·, 2011
ã¨HõÅ[#∞Åã¨"≥∞‡:~år–<å=∂Å∞
–=~°=~°~å=Ù
„Ѩ*τѨux^èŒ∞Å(Z"≥∞‡Ö˺Å∞, ZOÑ‘Å∞, =∞O„`«∞Å∞)
~år<å=∂Å∞ PK«~°}Ö’ ~år–<å=∂ÅÜ«∂º~Ú. ˆHO„^ŒO`À,
Jkèëêì#O`À ~å¿ã, „Ѩ[ňH"≥∂(ѨOQÆ)<å=∂Å∞.
EÖˇ· 4= `Õn# |+‘~üÉÏQ∑ „ÃÑãπHõ¡ÉòÖ’ L™ê‡xÜ«∂
q^•º~°∞÷Å *ÏH± U~åÊ@∞ KÕã≤# [Ü«∞â◊OHõ~ü ã¨O㨇~°} ã¨ÉèíÖ’
áêÖÁæ<åfl#∞. <å`Àáê@∞ ÔH.˜.~å=∂~å=Ù, <åQÆO
[<å~°ú<£Ô~_ç¤, ǨÏsâ◊fi~°Ô~_ç¤ "≥Ú^ŒÖˇ·# Z"≥∞‡Ö˺Å∞ ‰õÄ_®
áêÖÁæ<åfl~°∞. ã¨Éèí „áê~°OÉèí=∞~¸º HÍHõ=ÚO^Õ
ã¨OK«Å<å`«‡HõOQÍ HÍO„ÔQãπ ZOÑ‘ ÔH.ˆHâ◊=~å=ÙQÍ~°∞ PÜ«∞#
"≥O@ EѨe¡ Hõ$ëê‚~å=Ù "≥Ú^ŒÖˇ·# "åà◊√§=KåÛ~°∞. JѨC_Õ
HÍO„ÔQãπ „Ѩ*τѨux^èŒ∞Å ã¨=∂"Õâ◊O =Úyã≤ JHõ¯_»
fã¨∞‰õΩ#fl 'Kåi„`å`«‡Hõ— x~°‚Ü«∂xfl „ѨHõ˜OK«_®xH˜
J^Õ=∞O>Ë 'HÍO„ÔQãπ =∞O„`«∞Å∞, ZOÑ‘Å∞, Z"≥∞‡Ö˺Å∞ ‰õÄ_®
~år<å=∂ Ѩ„`åÅ∞ ã¨=∞iÊ™êÎ~°∞.— ˆHâ◊=~å=ÙQÍi â‹·eÖ’
„ѨHõ@# KÕ™ê~°∞.
'Z=iHõ@?— J<åfl_»∞ <å K≥qÖ’ ˆH©~ü
Wk ˆHâ◊=~å=Ù K≥q^•HÍ ™ÈH˜#@∞¡#flk.
'WHõ¯_® JHõ¯_® ã‘ÊHõ~üňH. =∞O„`«∞Å∞ =ÚYº=∞O„uˆH—
J<åfl_»∞.
ZO^Œ∞HõO>Ë HÍO„ÔQãπ "åà◊§‰õΩ HÀѨO =zÛ#ѨC_»ÖÏ¡
Jkèëêª<åxH˜, =ÚYºOQÍ ™ÈxÜ«∂QÍOnèH˜ ~år<å=∂
JÅHõѨ„`åÅ∞ ѨOÑ≤OKÕ ã¨O„Ѩ^•Ü«∞O LOk Jx "Õ∞O
J#∞=∂xã¨∞Î<åfl=∞x PÜ«∞#‰õΩ ‰õÄ_® J~°÷"≥∞ÿOk.
ˆH©P~ü H˘OK≥O `«$Ñ≤Î K≥Ok#@∞¡<åfl_»∞. WOHõ q^•º~°∞÷Öˇ·`Õ
ˆHâ◊=~å=Ù#∞ Éèí∞*ÏÅ g∞kH˜ ZH˜¯OK«∞H˘x ™êQÆ#Oáê~°∞.
EѨe¡ Hõ$ëê‚~å=Ù, L^ÀºQÆã¨OѶ¨∂Å <åÜ«∞‰õΩÅ∞ =ÙO_ç
áÈÜ«∂~°∞.
'~år<å=∂Å∞ ã‘ÊHõ~°∞¡ JOwHõiOK«=K«∞Û. P"≥∂kOK«Hõ
áÈ=K«∞Û. ^Õx<≥·<å HÍÅ=º=kè ‰õÄ_® ÖË^Œ∞. HÍ|˜ì
~år<å=∂Å∞ KÕã≤# "åà◊§O`å, HÍO„ÔQãπ "åà◊§<Õ HÍ^Œ∞.
Jxfl ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ "åà◊√§ `«=∞ `«=∞ HÍfi~°ì~°∞¡, JkèHÍ~°
x"å™êÅ∞ MÏmKÕÜ«∂e, r`åÅ∞ fã¨∞HÀQÆ∂_»^Œ∞. `«=∞
xÜ≥∂[Hõ =~åæʼnõΩ, „Ѩ[Ö’¡H˜ "≥àϧe. JѨC_»∞ =∂„`«"Õ∞
„Ѩ[Å∞ #=Ú‡`å~°∞— J<åfl#∞ <å „Ñ¨ã¨OQÆOÖ’.
ÔQãπì Z_ç’iÜ«∞Öò
HÍO„ÔQãπ "åà◊§ „ѨHõ@#ÖË HÍ^Œ∞, ed`« "åQÍú<åÅ∞ ‰õÄ_®
#=∞‡_®xH˜ ÖË^Œ∞ Jx =∂"À~Úã¨∞ì áêsì`À K«~°ÛÅ J#∞Éèí=O
K≥áêÊ#∞. 'D ˆH=â◊~å=ÙQÍ~°∞ HÍO„ÔQãπ áêsì J^茺‰õ∆Ω_»∞QÍ
(JѨʘH˜OHÍ HÍÖË^Œ∞ QÍh HÍÉ’`«∞<åfl_»x JO^ŒiH© `≥Å∞ã¨∞)
#Å∞QÆ∞~°∞ =∞O„`«∞Å∞, #Å∞QÆ∞~°∞ =∞O„u™ê÷~Ú <åÜ«∞‰õΩÅ`À
[iy# K«~°ÛÖ’¡ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ ǨωõΩ¯Å#∞, Éèí∂ã¨O㨯~°}Å#∞
J=∞Å∞ KÕ™êÎ=∞x <åÅ∞QÆ∞ ~ÀAÅ ã¨∞n~°… K«~°ÛÅÖ’ ed`«
ѨÓ~°fiHõ Ǩ g∞eKåÛ~°∞. JHÀì|~ü 14–18, 2004Ö’ [#=i
2005 #∞Oz Uq∞ J=∞ÅÜ«∂ºÜ≥∂, J=Ù`«∞<åflÜ≥∂
=∞#HõO^ŒiH© `≥Å∞ã¨∞.—
W~°"≥· ~ÀAÅ∞ QÆ_çzáÈÜ«∂~Ú. HÍO„ÔQãπ =∞O„`«∞Å∞,
ZOÑ‘Å∞ _èçb¡H˜ áÈÜ«∂~°∞. QÆ∞ÖÏO#c P*Ï^£ Ñ≤e¿ãÎ
K«~°ÛʼnõΩ. PÜ«∞<å, „Ѩ}Éò=ÚYs˚, z^ŒO|~°O, „Ѩ^è•x ¿Ñ¡@∞
uÑ≤Ê# "≥·#O QÆ∞iOz =∞àϧ <Õ#∞ K«ifi`« K«~°fi}OQÍ
K≥ѨÊ#Hõ¯ˆ~¡^Œ∞. _çÃãO|~ü 9, 2009 J|^ŒÌ=∞~ÚOk. [#=i
5, 2010 x["≥∞ÿOk. P 2010 [#=i 5# Zxq∞k
~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∞ ǨϟO=∞O„u z^ŒO|~°O =ÚO^Œ∞ UO
JOwHõiOz =KåÛ~À WѨʘH© „Ѩ[ÅO^ŒiH© ~°Ç¨Ï㨺"Õ∞.
âßOu XѨÊO^ŒO HÀã¨O <åºÜ«∞ XѨÊO^•xfl ~°^Œ∞ÌKÕ™ê~°x
=∂„`«O `«~åfi`« Ѩi}Ï=∂Å#∞ |˜ì K≥ѨÊ=K«∞Û.
EÖˇ· 31, 2011
=~°OQÆÖò P~üìû HÍÖËr P_ç’iÜ«∞OÖ’ _≥"≥Ú„Hõ˜H±
©K«~üû ÃѶ_»ˆ~+¨<£ „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì ™ê^èŒ# HÀã¨O
ã¨^Œã¨∞û x~°fiÇ≤ÏOzOk. „áê~°OÉèí ã¨=∂"Õâ◊OÖ’<Õ á⁄e˜HõÖò
*ˇZã≤ K≥·~°‡<£ HÀ^ŒO_»~å"£∞ ã¨HõÅ [#∞Å ã¨"≥∞‡#∞ „ѨHõ˜Oz
Jxfl „Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂Å, áêsìÅ, „Ѩ[Å ÉèÏQÆ™êfi=∂ºxfl
JÉèíºi÷OKå~°∞. J^Õ ã¨ÉèíÖ’ `≥~å㨠âßã¨#ã¨Éèí∞º_»∞ q#Üü∞
ÉèÏ㨯~ü ‰õÄ_® ã¨HõÅ[#∞Å ã¨"≥∞‡Ö’ `≥~å㨠áêÖÁæO@∞O^Œx
„ѨHõ˜OKå_»∞. (Hõ∆q∞OKåe. PÜ«∞# ~år<å=∂
KÕã≤#@∞¡<åfl_»∞ QÍh PÜ«∞##∞ ã¨ÉèÏ x~åfiǨωõΩÅ∞ ™ê÷xHõ
Z"≥∞‡Ö˺QÍ Ñ≤eKå~°∞. PÜ«∞# ‰õÄ_® "ÕkHõ g∞kH˜ P JkèHÍ~°
ÖÏOKè«<åÅ`À<Õ =KåÛ_»∞. ÖË^• JÅ"å@∞ K˘Ñ¨C#
QÆ<£"≥∞<£Å∞ "åàı§ =zÛ#@∞¡<åfl~°∞.)
ã¨HõÅ [#∞Å ã¨"≥∞‡‰õΩ =∞^ŒÌ`«∞ ‰õÄ_»QÆ_»∞`«∂ =~°OQÆÖò‰õΩ

4. 4#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
=zÛ# L^ÀºQÆ ã¨OѶ¨∂Å <Õ`«Å∞ ‰õÄ_® ™êÜ«∞O„`«O =~°‰õΩ
D ã¨^Œã¨∞û‰õΩ =KåÛ~°∞. _ç˜ZѶπ ã¨^Œã¨∞û‰õΩ ã¨O^ÕâßeKåÛ~°∞.
`≥ÅOQÍ} Zh˚"ÀÅ ã¨OѶ¨∞O „Ѩ^è•# HÍ~°º^Œi≈ ^Õg „Ѩ™ê^£
'W"åfià◊ 31= `Õn =∞O„`«∞Å∞, Z"≥∞‡Ö˺Å∞, ZOёʼnõΩ r`åÅ∞
Wã¨∞Î#fl@∞¡QÍ `≥Å∞ã¨∞Î#flk. "åà◊√§ fã¨∞‰õΩO@∞#fl@∞¡QÍ
`≥Å∞ã¨∞Î#flk. =∞O„`«∞Å∞ `«=∞ q^èŒ∞Å∞ Wà◊§#∞OKÕ
x~°fiÇ≤Ïã¨∞Î<åfl~°∞.— Jx K≥áêÊ_»∞.
D =∞^茺HÍÅOÖ’ PO„^茄Ѩ^Õâò âßã¨#ã¨Éèí ã‘ÊHõ~ü
Z"≥∞‡Ö˺Š~år<å=∂Å∞ u~°ã¨¯iOK«_®xˆH q^ÕâßÅ #∞Oz
=zÛ =∞m§ q^ÕâßʼnõΩ áÈÜ«∂_»∞.
WOHõ =∞m§ ~˘>ˇì "≥Ú^ŒÖˇ=~°∞ uOÏ~°#fl K«~°Û HÍO„ÔQãπ,
˜_çÑ≤ Z"≥∞‡Ö˺ÅÖ’ "≥Ú^ŒÅ~ÚOk. ~år<å=∂Å#∞
P"≥∂kOѨKÕã¨∞HÀ"åeûO^Õ#x `≥ÅOQÍ} "å^Œ∞ÅO@∞<åfl~°∞.
~å*ϺOQÆ ã¨OH∆ÀÉèÏxfl ã¨$+≤ìOKåÅO@∞<åfl~°∞. `≥ÅOQÍ}
=KÕÛ^•HÍ, P~°∞ <≥ÅÖHÀ™êi ZxflHõÅ∞ Ãјì<å
áêÖÁæ#=^ŒÌO@∞<åfl~°∞. ~å¢+¨ìѨu áêÅ# Ãјì<å Z<åflà◊√§
ÃÑ_»`å~À K«∂^•ÌO, `≥ÅOQÍ} =KÕÛ^•HÍ ZxflHõÖ’¡ áÈ©
KÕÜ≥Ú^ŒÌO@∞<åfl~°∞. Wk PYs #Hͬ JO@∞<åfl~°∞. HÍx
~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩʼnõΩ, =ÚYºOQÍ ZxflHõ~Ú# "åà◊§ÔH=iH©
P ã¨Oã≤^Œú`« ÖË^Œ∞. WOHÍ =¸_Õà◊√§ Ѩ^Œq ÖˉõΩO_® LO_»_»O
Ѩ^Œq LO_»QÍ J#∞Éèíqã¨∞Î#fl JkèHÍ~°O, ™œHõ~åºÅ∞,
„Ñ≤qÖË*ˇãπ, a<åg∞ HÍO„ωõΩìÅ∞, P^•Ü«∂Å∞, <≥·*ÏO
HÍÅOÖ’ [g∞O^•s *Ïw~åús =º=ã¨÷Ö’ J#∞ÉèíqOz#
"≥·Éè’QÍÅhfl g˜ =ÚO^Œ∞ kQÆ^Œ∞_»∞¿Ñ. Hõhã¨O ѨkHÀ@¡
~°∂áêÜ«∞Å∞ Y~°∞Û ÃÑ_ç`Õ `«Ñ¨Ê ÔQÅ=ÖËx Ѩ^ŒqH˜ WO`«
"≥OѨ~å¡@, WO`« ÃÑ·~°g, WO`« áÈ© Ѩ_»∞`«∞<åfl~°O>Ë
WO^Œ∞=Å¡ Zxfl Ô~@¡ P^•Ü«∞O LO_®e.
„Ѩ*τѨuxkè J<Õ =∂@ S^Õà◊§ H˘Hõ™êi F@~°∞¡ áÈeOQÆ∞
|∂`«∞‰õΩ "≥àÏÎ~°<Õ q∞#Ǩ ~ÚOѨ٠`«Ñ¨Ê ZO`« |∂`«∞ =∂@
J~ÚáÈ`«∞Ok. 'JkèHÍ~åO`«=Ú #O^Œ∞ K«∂_»=Öˇ~å P
JÜ«∞º ™œÉèÏQƺ=ÚÖò— J#fl@∞¡ JkèHÍ~åxfl
=^Œ∞Å∞HÀ=_»=∂? Öˇx<£ ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@"Õ∞ ZO^Œ∞‰õΩ
KÕÜ«∂e. =º=ã¨÷Å#Ω =∂~°Û_®xH˜ J#flѨC_»∞, ZO^Œ∞HõO>Ë
‰õΩsÛ g∞^Œ ‰õÄ~°∞Û#fl "å_»∞ kyá⁄=∞‡O>Ë kyáÈ=_»O ÖË^Œ∞
QÆ#∞Hõ Jx KåÖÏ ã¨∞ÅÉèíOQÍ J~°÷=∞ÜÕ∞º ÉèÏ+¨Ö’ K≥áêÊ_»∞.
ɡ~åfl~ü¤ëê J~Ú`Õ F@∞¡ JkèHÍ~°OÖ’ L#fl"åà◊§
z~°∞<å=∂Å∞ =∂„`«"Õ∞ =∂~°∞™êÎ~Ú. |∞Öˇ¡@∞¡ =∂„`«"Õ∞
=º=ã¨÷#∞ =∂~°∞™êÎ~Ú J<åfl_»∞.
áê~°¡"≥∞O@∞Ö’ aÅ∞¡ ÃÑ@ì_»=∞<Õ XHõ áê~°¡"≥∞O@s
„Ѩ*Ï™êfi=∞º „Ѩ„H˜Ü«∞#∞ PK«iOK«_®xˆH ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∞
WO`« â◊+¨aè+¨Å‰õΩ Ö’#=Ù`«∞O>Ë WOHõ gà◊§ #∞Oz UO
<åºÜ«∞O Pt™êÎO? Hõ#∞Hõ <Õ#∞ áê~°¡"≥∞O@s ã¨O„Ѩ^•Ü«∞O
#∞OKÕ XHõ L^•Ç¨Ï~°} K≥áêÊ#∞.
JѨʘH˜ HÍO„ÔQãπ Z"≥∞‡Ö˺Å∞ =∞m§ ~år<å=∂Å∞
W=fi~°x `ÕeáÈ~ÚOk. "åà◊√§ W=fi~°∞ QÆ#∞Hõ ˜_çÑ≤"åà◊√§
‰õÄ_® W=fi~°x `ÕeáÈ~ÚOk. ZOÑ‘Å ~år<å=∂ÅÃÑ· ã‘ÊHõ~ü
WOHÍ ã¨=∂^è•#O K≥ѨÊÖË^Œ∞. "åà◊√§ ~år<å=∂Å∞
LѨã¨OǨÏiOK«∞ HÀ~°∞. 㨈~fi ã¨`«º<å~åÜ«∞},
JO[<£‰õΩ=∂~üÅ∞ ~år<å=∂Å∞ ‰õÄ_® W=fiÖË^Œ∞. q∞QÆ`å
ZOÑ‘Å∞ ‰õÄ_® ~år<å=∂Å∞ W=fi‰õΩO_® áê~°¡"≥∞O@∞
ã¨=∂"ÕâßʼnõΩ =∂„`«O áÈ"åÅ#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. *ˇ·áêÖòÔ~_ç¤
J~Ú`Õ =∞O„uQÍ ‰õÄ_® H˘#™êQÆ∞`«∞<åfl_»∞. „ѨÉèí∞`«fiO
Ѩ_çáÈÜÕ∞ ã≤÷u =¿ãÎ F˜OQÆ∞Ö’ áêÖÁæOÏ~°∞. D
QÆO^Œ~°QÀàÏxfl, QÀÖÏÜ«∞=∂# ã≤÷ux q=iOK«_»O,
qâı¡+≤OK«_»O ‰õÄ_® Hõ+¨ìO.
Wk XHõ „áêux^茺O L#flÏ¡? ÖË#Ï¡? XHõ „ѨÉèí∞`«fiO
L#flÏ¡? ÖË#Ï¡? XHõ ÅHõ∆ ºO L<åflÏ¡? ÖË#Ï¡? XHõ
=∂@ L#flÏ¡? ÖË#Ï¡? „Ѩf H©ÅHõ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ qÑπ
*ÏsKÕ¿ã áê~°¡"≥∞O@s ~å[H©Ü«∞ =º=ã¨÷Ö’ HÍO„ÔQãπ, ˜_çÑ≤
=O˜ áêsìʼnõΩ XHõ =∂ºxÃѶ™Èì, XHõ ~å[H©Ü«∞
=∂~°æ^Œ~°≈Hõ`«fiO L#flÏ¡ ÖË#Ï¡? <åÜ«∞Hõ`åfiÅ Ô~O_»∞
<åůŠ^èÀ~°}˜x, Ô~O_»∞ Hõà◊§ K«∂ѨÙ#∞ (XˆH K«∂Ѩ٠HÍ^Œ∞)
Ѩ~°ã¨Ê~° YO_» ^Œ$+≤ì<Õ=∞<åe?
~år<å=∂Å∞ P"≥∂kOѨ |_»`åÜ«∂ ÖË^• J<Õk
K«~°ÛhÜ«∂Oâ◊"Õ∞ HÍ^Œ∞. ~år<å=∂Å∞ WzÛ, JkèHÍ~° x"åã¨
QÆ$Ǩ Å∞, HÍfi~°ì~°∞¡ MÏm KÕã≤, r`åÅ∞ fã¨∞HÀ‰õΩO_® [#OÖ’H˜
~å"åe J<Õ Ñ≤Å∞ѨÙ`À áê@∞, XHõ JkèHÍ~° ÖÏOKè«#OQÍ,
Éèí∞[H©~°∞ÎÅ∞QÍ =∂i „Ѩ[eflOz „Ѩ*τѨux^èŒ∞efl "Õ~°∞KÕã¨∞Î#fl
QÆ<£"≥∞<£Å#∞ ‰õÄ_® „ѨÉèí∞`åfixH˜ JѨÊyOz „Ѩ[Ö’¡H˜
~å"åe? „Ѩ[ÖË HÍáê_»∞‰õΩOÏ~°x _ç˜ZѶπ =~°OQÆÖò ã¨ÉèíÖ’
K≥áêÊ#∞.
D ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ, L^ŒÜ«∞O K«∂ã≤# ^Œ$â◊ºO ##∞fl 2004
K«~°ÛÅ HÍÖÏxH˜ fã¨∞Hõ "≥o§Ok. HÍO„ÔQãπ, ˜_çÑ≤, a*ˇÑ≤
Z"≥∞‡Ö˺ÖË HÍ^Œ∞ `≥~å㨠Z"≥∞‡Ö˺ „Ѩ[Ö’¡ KåÖÏ „H˜Ü«∂jÅOQÍ
Hõeã≤áÈÜÕ∞ =ºH˜Î QÆ<£"≥∞<£Å`À<Õ JÅ"å@∞ K˘Ñ¨C# "ÕkHõ
g∞kH˜ =KåÛ_»∞. ~år<å=∂Å q+¨Ü«∞OÖ’ `≥~å㨠ta~°OÖ’
ã¨O^ÕǨ Å∞, „Ѩâ◊flÅ∞, _ÀÖÏÜ«∞=∂# ã≤÷uÜÕ∞ ÖË^Œ<Õk ã¨Ê+¨ìO.
"åà◊√§ Zxfl™ê~°¡~Ú<å ~år<å=∂e=fiQÆÅ~°∞. Zxfl™ê~°¡~Ú<å

5. 5 AÖˇ·, 2011
ZxflHõ HÍQÆÅ~°∞.
HÍx U ™œHõ~°º=¸, U JkèHÍ~° ÖÏOKè«#=¸ =^Œ∞Å∞
HÀ~°#fl=∂@.
2004Ö’ JѨʘ ã≤Ñ≤S(ZOZÖò) ёѨÙÖòû"å~ü#∞
„ѨÉèí∞`«fiO K«~°ÛʼnõΩ Ñ≤ez#ѨC_»∞ qkèq^è•<åÖ’¡, '^ŒàÏÅ∞
„QÍ=∂Ö’¡ Ü«¸xá¶ê~åÅ∞, `«∞áê‰õΩÅ`À u~°∞QÆ=^Œ∞Ì— Jx
„ѨÉèí∞`«fiO XHõ +¨~°`«∞ ÃјìOk. áêsì JO^Œ∞‰õΩ
JOwHõiOK«ÖË^Œ∞. EÖˇ· #∞Oz ÃãÃÑìO|~ü ^•HÍ Ô~O_»∞
<≥ÅÅ áê@∞ ^Õâ◊=∞O`å D JOâ◊OÃÑ· J#∞‰õÄÅ, „Ѩu‰õÄÅ
K«~°ÛÅ∞ [iQÍ~Ú. „Ѩu+¨ªOÉèí# U~°Ê_çOk. JѨC_»∞ K«~°ÛÅ
HÀã¨O =∞^茺=iÎ`«fiO =Ç≤ÏOz# Hõ<£ã¨~üfl_£ ã≤©[<£û Hõq∞©
‰õÄ_® áêsì g∞^Œ XuÎ_ç `≥zÛOk. JѨC_»∞ JO^Œ∞Ö’x
XHõ ÃÑ^ŒÌ =∞x¿+ =∂`À 'Uq∞@O`« =∞O‰õΩѨ@∞ì. Hõ~°∞‚_»∞
ã¨Ç¨Ï[ Hõ=K«‰õΩO_»ÖÏÅ`À Ѩ٘ì#@∞¡QÍ g∞ "åàı§=∞~Ú<å
Éèí∞*ÏʼnõΩ `«∞áê‰õΩÅ`À<Õ Ñ¨ÙÏì~å?— J<åfl_»∞. HÍx |iÉÏ`«Å
Ѩ٘ì# "åà◊√§ Z=~°∂ |iÉÏ`«Å<Õ LO_»_»O ÖË^Œ∞QÆ^•.
ÃÑ·QÍ ã¨∂¯Å∞ Ñ≤šʼnõΩ#fl@∞¡QÍ ~å[H©Ü«∞ áêsìÅHõhfl˜H©
Ü«¸xá¶ê~åÅ∞ =KåÛ~Ú. Y^ŒÌ~°∞, =¸_»∞ ~°OQÆ∞Å∞,
HÍëêÜ«∞O, Z~°∞ѨÙ, Ѩã¨∞ѨÙ, QÆ∞ÖÏc ~°OQÆ∞ HõO_»∞"åÅ∞
=KåÛ~Ú. ã¨~°ÊOKü ™ê÷~Ú #∞Oz „Ѩ*τѨuxkè JO>Ë KåÅ∞
XHõ JÅOHÍ~° Éèí∂+¨}OQÍ, Éèí∞[ H©~°∞ÎÅ=Öˇ, ÖË^•
‰õΩ_çZ_»=∞Å |~å|~°∞Å∞ ™êQÆQÍ ™êÜ«Ú^èŒ JOQÆ~°Hõ∆‰õΩÅ∞
=KåÛ~°∞. |O^èŒ∞=Ù, ¿ãflÇ≤Ï`«∞_»∞, ÃÑo§, ¿Ñ~°O@O, Kå=Ù,
ѨÙ@∞ìHõ ^ÕxH˜ "≥o§<å, z=i‰õΩ "åà◊§ "åà◊§ JO`«~°OyHõ
QÆ$Ç¨Ï rq`åʼnõΩ "≥o§<å QÆ_»Ñ¨ |Ü«∞@ =^ŒÅx D Hõ=K«
‰õΩO_»ÖÏÅ QÆ∞iOz U=∞O^•O.
~år<å=∂Å∞ WzÛ<å =^ŒÅx D JkèHÍ~° ÖÏOKè«<åÅ<Õ
=∞O^•O. ~år<å=∂ JO>Ë Uq∞’ =∞i?
=∂#ã≤HõOQÍ, K≥·`«#º ѨÓ~°fiHõOQÍ WOHõ #∞=Ùfi P Ѩ^Œqx
=kÖËâß=Ù. Z^Œ∞˜"å~°∞, JO>Ë „ѨÉèí∞`«fiO ÖË^• ã‘ÊHõ~ü
^•x g∞^Œ ZÏ¡ ã¨ÊOk™êÎ~°<Õk h ã¨=∞㨺 HÍ^Œ∞. h |Ou
ã‘ÊHõ~ü HÀ~°∞ìÖ’ L#flk. #∞=Ù |Oux qã≤ˆ~™ê=Ù. h Ѩx
J~ÚáÈ~ÚOk. |Ou =∞m§ uiQ˘zÛ<å =∞m§ H˘@ì_®xˆH
#∞=Ù ã≤^ŒúOQÍ LO_®e.
1956Ö’ ÉèÏëê ~å„ëêìÅ „áêuѨkHõQÍ ~å„ëêìÅ∞
U~°Ê_ç#ѨC_»∞ ã¨OÜ«ÚHõÎ =∞Ǩ ~å¢+¨ì(JO>Ë ÉÁOÉÏ~Ú`À
‰õÄ_ç# =∞Ǩ ~å¢+¨ì) HÀã¨O áÈ~å_ç# zO`å=∞}˜ ^Õâò=ÚMò
ˆHO„^ŒOÖ’ Pi÷Hõ=∞O„u. PÜ«∞# Q˘Ñ¨Ê "Õ∞^è•q. P `«~åfi`«
HÍÅOÖ’ "≥·ãπ Kå<£ûÅ~üQÍ Ü«Úrã‘ K≥·~°‡<£QÍ KÕ™ê~°∞. z=i
~ÀAÅ∞ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞Ö’ PÜ«∞# ÉèÏ~°º ^Œ∞~åæÉÏ~Ú
^Õâò=ÚMò`À áê@∞ QÆ_çáê_»∞. PÜ«∞# ˆHO„^Œ Pi÷Hõ =∞O„u
Ѩ^ŒqH˜ ~å[<å=∂ WzÛ, JkèHÍ~° x"åã¨O, HÍ~°∞
„ѨÉèí∞`åfixH˜ JѨÊyOz, ã¨OÜ«ÚHõÎ =∞Ǩ ~å¢+¨ì(ÉÁOÉÏ~Ú
~å[^è•xQÍ) U~°Ê_Õ ^•HÍ _èçb¡ "≥ÚǨÏO K«∂_»#x „ѨHõ˜Oz
ÉÁOÉÏ~ÚH˜ =KÕÛã≤ ã¨OÜ«ÚHõÎ =∞Ǩ ~å¢+¨ì L^Œº=∞OÖ’
KÕiáÈÜ«∂_»∞. r`«=¸ fã¨∞HÀÖË^Œx "Õˆ~ K≥ѨÊ#Hõ¯ˆ~¡^Œ∞
Hõ^•. QÆ<£"≥∞<£Å ~å[H©Ü«∞ ã¨O㨯 $u JѨʘH˜OHÍ
U~°Ê_»ÖË^Œ∞.
qѨ¡= ã¨O„Ѩ^•Ü«∂Å QÆ∞iOz HÍ^Œ∞ <Õ<Õ „Ѩ™êÎqã¨∞Î#flk.
áê~°¡"≥∞O@s „Ѩ*Ï™êfi=∞º ã¨O„Ѩ^•Ü«∞O QÆ∞iOKÕ K≥ѨÙÎ<åfl#∞.
|Ǩïâß Wk =∞#‰õΩ #∂`«# Pi÷Hõ q^è•#O ¿Ñ~°∞Ö’
™ê„=∂[º"å^Œ „ѨѨOpHõ~°} q^è•#O =KÕÛ^•HÍ XÜ«∂ã≤ã¨∞û
=Öˇ<≥·<å q∞ye LOk.
=∞O_»Öò Hõg∞+¨<£ ã≤á¶ê~°ã¨∞Å#∞ J=∞Å∞KÕÜ«∞ÖË#ѨC_»∞
„Ѩ^è•xQÍ H˘#™êQÆ_»O J#=ã¨~°O. `«# qâßfi™êʼnõΩ
q~°∞^Œú=∞#∞‰õΩ<åfl_»∞ qÑ≤ã≤OQ∑. „Ѩ^è•x Ѩ^Œq<Õ `åºQÆO
KÕ™ê_»∞. `≥ÅOQÍ} HÀã¨O „áê}ÏezÛ# qѨ¡=HÍ~°∞Å
L^•Ç¨Ï~°}Å∞ JHõ¯ˆ~¡^Œ∞. ɡe¡Åe`«, SÅ#fl, Hõ#HÍKåiÅ
L^•Ç¨Ï~°}Å∞ JHõ¯ˆ~¡^Œ∞ Jx L#fl`«"≥∞ÿ# qѨ¡= „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ
L^•Ç¨Ï~°}Å∞.
`≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì ™ê^èŒ# J<Õ XHõ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ _ç=∂O_»∞
HÀã¨O =∞Ǩ ~å¢+¨ì ~å¢+¨ì ™ê^èŒ# HÀã¨O Ѩ^Œg `åºQÆO KÕã≤#
zO`å=∞}˜ ^Õâò=ÚMò HÍO„ÔQãπ"å_Õ. P^Œ~°≈"≥∞ÿ# =∞#
=∞O„`«∞ʼnõΩ, ZOёʼnõΩ, Z"≥∞‡Ö˺ʼnõΩ XHõ X~°=_ç
J=Ù`«∞O^•? J#∞=∂#"Õ∞?
WOHÍ J#∞=∂#"≥∞O^Œ∞‰õΩ?
J#∞=∂# x=$uÎ ã¨fiÜ«∞OQÍ HÍO„ÔQãπ ZOÑ≤ÖË KÕ™ê~°∞.
`≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO W"åfiÅx áê~°¡"≥∞O@∞Ö’ ™ê=^è•#
aÅ∞¡Ãјì# a*ˇÑ≤, „ѨuѨHõ∆ <åÜ«∞‰õΩ~åÅ∞ ã¨∞ëê‡ã¨fi~å*ò,
~år<å=∂ KÕÜ«∞x HÍO„ÔQãπ ZOÑ‘ 㨈~fi ã¨`«º<å~åÜ«∞}
_çɢOQ∑ Hõ¡ÉòÖ’ "≥∞_»Öòû Jhfl H˘@∞ìHõáÈÜ«∂~°x "åà◊§‰õΩ
KåÖÏ ÉÏ^èŒQÍ LOk. áê~°¡"≥∞O@∞‰õΩ "≥àı§ F˜OQÆ∞Ö’
áêÖÁæ##>Ë¡. K«~°ÛÖ’¡ áêÖÁæ#Hõ KåÖÏ `«Ñ¨CKÕ™ê=∞x
ѨâßÛ`åÎѨ Ѩ_»∞`«∞<åfl~°∞. áê~°¡"≥∞O@∞Ö’ aÅ∞¡Ãјì J#∞‰õÄÅ
ÖË^• „Ѩu‰õÄÅ x~°‚Ü«∞O fã¨∞HÀ=_®xH˜ F˜OQÆ∞ [~°QÍe
`«Ñ¨Ê WѨC_»∞ H˘`«ÎQÍ `≥ÅOQÍ} QÆ∞iOz "å^Œ#Ö’¡ `ÕÖË

6. 6#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
"åã¨Î"åÅ∞ U=ÚOÏ~Ú.
"å^•Ö’¡ ZѨC_»∂ "å^ŒO ÔQÅ∞ã¨∞ÎOk `«Ñ¨Ê. ÔQezO^ŒO`å
"åã¨Î=O HÍ^Œ∞. "å~åÖ’¡ ÔQÅ∞Ѩ٠F@=ÚÅ#∞ |˜ì ã¨`«ºO
xQÆ∞æ `ÕÅ^Œ∞.
Z@∞=O˜ =Å㨠^ŒàÏsÅ áêÅ# =Å# 1956 #∞Oz
`≥ÅOQÍ} q=Hõ∆‰õΩ, ^ÀÑ≤_çH˜ QÆ∞~°=Ù`«∞#fl^À "åà◊§ „Ѩuxkè
HÍ=Ói ™êO|t=~å=Ù "åà◊§O^Œi `«~°Ñ¨Ù# ã¨"≥∞ÿHõº`«
huáê~îåÅ∞ K≥ѨÙÎ<åfl_»∞. `≥ÅOQÍ} "å^Œ∞Å∞, „Ѩ*Ï™êfi=∞º
"å^Œ∞Å∞ K≥ѨÙÎ#fl ÖˇHõ¯Åhfl `«Ñ¨C Jx K≥ѨÙÎ<åfl_»∞. *Ïu,
ÉèÏ+¨, ã¨O㨯 $`«∞Å „áêuѨkHõQÍ ã¨"≥∞ÿHõº`« K≥ѨÙÎ#fl ã≤Ñ≤S(ZO)
‰õÄ_® `≥ÅOQÍ} Jaè=$kúH˜ <ÀK«∞HÀÖË^Œx, `≥ÅOQÍ} KåÖÏ
q=Hõ∆‰õΩ QÆ∞~°~ÚO^Œx K≥ѨÙÎ#flk. HÍh HÍ=Ói ™êO|t=~å=Ù
=∂„`«O `≥ÅOQÍ}Ö’<Õ Jaè=$kú ZHõ¯_» [iyOk Ö’H±ã¨ÉèíÖ’
"åkOKå_»∞. `≥ÅOQÍ} q+¨Ü«∞OÖ’<Õ HÍ^Œ∞, PÜ«∞#
„áêux^茺O =Ç≤Ïã¨∞Î#fl „áêO`«OÖ’ ‰õÄ_® ^Œo`«, |Ǩï[#∞Å
Ѩ@¡ `À_Õà◊√§QÍ =º=ǨÏiOz# ™ê=∂lHõ =~°æ „Ѩuxkè
PÜ«∞#.
K«~°Û Ö’H±ã¨ÉèíÖ’<Õ HÍ^Œ∞. Ö’H±ã¨ÉèíÖ’ `ÕÖÏeûOk
|ÖÏ|ÖÏÖË. K«~°Û QÆ_ç¤ "Õà◊§ ™ê÷~Ú #∞Oz 1956 #∞Op
[~°∞QÆ∞`«∂<Õ L#flk. |O_»¡ÔH`ÕÎO`« "åE‡ÖÏÅ∞, "åã¨Î"åÅ∞
L<åfl~Ú.
U ™ê‰õΩ`À ~år<å=∂Å∞ "≥#‰õΩ¯ fã¨∞HÀ"åÖÏ Jx
`≥ÅOQÍ} HÍO„ÔQãπ ZOÑ≤Å∞ `«Ç¨Ï`«Ç¨ÏÖÏ_çáÈ`«∞<åfl~°∞.
q.ǨÏ#∞=∞O`«~å=Ù ~år<å=∂ KÕÜ«∞ÖË^Œ∞. DÜ«∞# ZO`«
`≥ÅOQÍ} "åkÜ≥∂ JO`« ™ÈxÜ«∂"åk. =∞^èŒ∞Ü«∂+‘¯
‰õÄ_® JO`Õ.
WѨC_çOHõ ™ÈxÜ«∂QÍOnè J<å~ÀQƺO ã¨=∞㨺 =zÛOk.
㨈~fi ã¨`«º<å~åÜ«∞} Ö’H±ã¨Éèí K«~°ÛÖ’ 'J=∞‡—#∞ Zxfl™ê~°∞¡
`«ÅK«∞‰õΩ<åfl_À. HõsO#QÆ~ü HÍO„ÔQãπ `≥~å㨠ZxflHõÅ ã¨ÉèíÖ’
`«Ñ¨Ê ™ÈxÜ«∂QÍOnè `≥ÅOQÍ} q+¨Ü«∞OÖ’ <À~°∞ qÑ≤ÊOk
ÖË^Œ∞. ™ÈxÜ«∂^Õ"≥∂ ѨÅ∞ˆH |OQÍ~°O. z^ŒO|~° ~°Ç¨Ï™êºxfl
_çÃãO|~ü 9, 2009 #∞Oz EÖˇ· 5 Ö’H±ã¨ÉèíÖ’ ["å|∞^•HÍ
ˆH=ÅO âßOu Éèí„^Œ`«Å ^•@"Õ`«QÍ "åHÍÛ`«∞~åºxfl
„Ѩ^Œi≈OK«_»"Õ∞ JO`«~°OyHõ =º=Ǩ ~åÅ∞ K«∂¿ã ǨϟO=∞O„u
Ѩx.
'=ÚO^Œ∞ "Õ∞O áêsìx HÍáê_»∞HÀ"åe. P `«~åfi`«
„ѨÉèí∞`åfixfl HÍáê_»∞HÀ"åe.— Jx ~åǨïÖòQÍOnè Ü«Ú=
Ãã·#ºO`À ã¨xflÇ≤Ï`«∞_»∞ =∞^èŒ∞Ü«∂+‘¯ `ÕÖËÛ™ê_»∞. Hõ#∞Hõ `åºQÆO
KÕÜ«∞=Åã≤Ok–`≥ÅOQÍ}.
WѨÙ_»∞ HÍO„ÔQãπHõO`å ~åǨïÖò ã≤÷~°Ñ¨_Õ^•HÍ ™ÈxÜ«∂
QÍOnè P~ÀQƺOÃÑ· Ü«∂=. 2014Ö’ ~åǨïÖòQÍOnè „Ñ¨^è•x
HÍ=_»O 2014Ö’<≥·<å `≥ÅOQÍ} ~å=_»O Hõ#fl "åà◊§‰õΩ
„áê}„Ѩ^ŒO.
™ÈxÜ«∂QÍOnèH˜ WO`« z#fl=Ü«∞ã¨∞Ö’<Õ Hͺ#û~ü
~å=_»O ÉÏ^è•~°Hõ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞"Õ∞. P"≥∞ P~ÀQƺO
‰õΩ^Œ∞@Ѩ_®e. HÍx `≥ÅOQÍ}#∞ n~°…HÍÅ"åºkèQÍ =Åã¨
áêÅ# J<Õ Hͺ#û~ü "Õkèã¨∞Î#flk. XHõ â◊¢ã¨Î zH˜`«û „^ÀǨ xH˜
QÆ∞~°~ÚOk. =∞~À â◊¢ã¨Î zH˜`«û `å`å¯eHõ "≥·Ñ¶¨ÖϺxH˜
QÆ∞~°~ÚOk.
WѨÙ_»O^Œ~°∂ áê~°¡"≥∞O@∞Ö’ aÅ∞¡"≥·¿Ñ Ѩܫ∞xã¨∞Î<åfl~°∞.
ÖÏc~ÚOQÆ∞Å ^•fi~å<À, L^Œº=∂Å ^•fi~å<À ~å¢+¨ì ™ê^èŒ#
J<Õk ~å*ϺOQÆ Ñ¨ikèÖ’<Õ ™ê^茺=∞ÜÕ∞º q+¨Ü«∞O QÆ#∞Hõ.
Z=ˆ~O KÕã≤<å HÍO„ÔQãπ <À~°∞ "≥∞^ŒÑ¨Ù`«∞O^Õ"≥∂HÍh
<åÅ∞Hõ Hõ^Œ∞Ѩ^Œx `ÕeáÈ~ÚOk. 2014 =∂„`«O ZO`À
^Œ∂~°O LOk. Ô~O_»∞#flˆ~à◊√¡ Hõ^• JO@∞<åfl_»∞ ÔHã≤P~ü.
„Ѩ[Å HÀã¨O U ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ UO K≥Ñ≤Ê<å ZxflHõÅ
áêsìÅhfl˜H© ^Õxx 2014 ^•HÍ ™êQÆxÜ«∂ºÅ#fl^Õ
JO`«~°OQÆO.
HÍO„ÔQãπ Z_≥¤O JO>Ë `≥_»∞¤O JO@∞Ok `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O
áêsì.
„Ѩ}Éò =ÚYs˚H˜ g∞ áêsì ÖËY W=fiÖË^Œ∞ QÆ^•. =ÚO^Œ∞
g∞i=fiO_ç JO@∞Ok. ~år<å=∂Å∞ WKÕÛÖÏ XuÎ_ç `≥zÛOk
"Õ∞"Õ∞ Hõ^•. WѨC_»∞ g∞~°∞ =ÚOk=fiO_ç JO@∞Ok.
`≥ÅOQÍ} =zÛ<å =∂ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ K«O„^ŒÉÏÉË Jx <åQÆO
[<å~°ú<£Ô~_ç¤ q^•º~°∞÷Å HÀѨO K«qK«∂™ê_»∞. Z„~°Éˇe¡
^ŒÜ«∂Hõ~ü~å=Ù |ã¨∞ûÜ«∂„`«Ö’ P =∂>Ë K≥Ñ≤Ê uiQÍ_»∞
~år<å=∂ KÕã≤# nè=∂`À.
Ô~O_»∞ Hõà◊§ ã≤^•úO`«O QÆ∞iOz WѨʘˆH ‰õΩ_çZ_»=∞Å
K«~°Û KåÖÏ [iyOk.
K«O„^ŒÉÏ|∞ <åÜ«Ú_»∞ "≥·„™êÜü∞ Ǩϟ@Öò ‰õΩ„@`À
JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛ „ѨѨOK«ÉϺO‰õΩ pѶπ "Õ∞<ÕlOQ∑
PѶ‘ã¨~üQÍ `≥ÅOQÍ}#∞ XHõ „ѨÜ≥∂QÆâßÅQÍ =∂iÛ
<≥`«∞Î~°∞>Ë~°∞¡ áêiOz â◊‡âß# âßOu <≥ÅH˘eÊ#"å_»∞.
„Ѩ*Ï„QÆǨ xH˜ JeÑ≤iÖ’ Kå=Ù `«Ñ≤Ê Hõ#∞fl ÖÁ@ì
áÈ~Ú#"å_»∞.
Hõ#∞Hõ PÜ«∞# Ô~O_»∞ Hõà◊§ K«∂ѨىõΩ ^Œ$+≤ì ^À+¨O LOk.
XHõ F@∞ Ô~O_»∞ ~å„ëêìÅ ã≤^•úO`«O`À JkèHÍ~åxH˜

7. 7 AÖˇ·, 2011
T
=zÛ# a*ˇÑ≤Ö’ J^•fih`À L#fl ¿ãflǨÏO =Å¡ (qÑ≤ ã≤OQ∑
_≥"≥∂„Hõ˜H± „Ѷ¨Oò‰õΩ Hõhfi#~üQÍ L#fl"å_»∞ ~°OQÆ∞
=∂~°Û‰õΩO_® k‰õΩ¯=∂iÛ J^•fih JÅÜ«∞<£ûÖ’H˜ "≥à◊§QÆey#
¿Ñ¡@∞ Ѷ≤~å~ÚOKÕ Ñ¶¨∞#∞_»∞. K«O„^ŒÉÏ|∞ ÖˇÑ¶πì`À
á⁄`«∞ÎÃÑ@∞ìHÀQÆÅ_»∞. JkèHÍ~°O HÀã¨O a*ˇÑ≤`À
J#∞ã¨O^è•#O KÕÜ«∞QÆÅ_»∞. |+‘~üÉÏQ∑ HÍÅ∞ÊÅ∞ =∞~°z
"å=∞ѨH∆ÍÅ∞ WѨÙ_®Ü«∞#`À K≥ÏìѨÏìÖËã¨∞H˘x
u~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. qâßfi™êÅ∞QÍ^Œ∞.(™êfi~°÷) „ѨÜ≥∂[<åÅ∞
=ÚYºO ~å[H©Ü«∂Ö’¡ J<Õ P^èŒ∞xHõ ysâ◊O PÜ«∞#.)
™ÈxÜ«∂QÍOnè `≥ÅOQÍ} HÍO„ÔQãπ#∞ ZO`«
xÜ«∞O„uOK« QÆÅ^À K«O„^ŒÉÏ|∞ `≥ÅOQÍ} ˜_çÑ≤
`≥ÅOQÍ}"å^Œ∞Å #O`« xÜ«∞O„uOK«QÆÅ_»∞. J==∂#Ѩ_ç
|Ü«∞˜H˜ =zÛ =∞m¡ PÜ«∞#<Õ â◊~°}∞ *ÁzÛ# ^Õ"ÕO^Œ~üQ“_£
Hõ<åfl =∞#ÔHO^Œ∞‰õΩ =∞~À ^•YÖÏ JHõ¯ˆ~¡^Œ∞.
ã¨O^Œ∞Ö’ ã¨_Õq∞Ü«∂ áê„`« a*ˇÑ≤k. `å=Ú JkèHÍ~°OÖ’
L#flѨC_»∞ ã¨Ê+¨ìOQÍ „ѨHõ˜Oz# XHõ F@∞ Ô~O_»∞ ~å„ëêìÅ
"åQÍú<åxfl J=∞Å∞KÕÜ«∞ÖË^Œ∞. ˜_çÑ≤ J_»∞¤Ñ¨_çO^Œx K≥Ñ≤ÊOk.
z^ŒO|~°O JO`« â◊H˜Îâße J~Ú# ǨϟO=∞O„u,
LѨ„Ѩ^è•xQÍ ‰õÄ_»KÕã≤# J^•fih JkèHÍ~°OÖ’ LO_»QÍ
㨿ãq∞~å J<åfl_»∞. WѨC_»∞ `≥ÅOQÍ}Ö’ |ÅѨ_»_®xH˜
`≥ÅOQÍ} KåOÑ≤Ü«∞<£ J~ÚOk a*ˇÑ≤. a*ˇÑ≤H˜ `≥ÅOQÍ}
q=ÚH˜Î Ãã·xHõ K«~°º ^•fi~å KÕ¿ã q=ÚH˜Î =O˜k.
~å¢+¨ìOÖ’ ã≤Ñ≤S |~°ú<£ =∂Ï¡_ç#O`« ã¨Ê+¨ì`«`À ‰õÄ_®
=∂Ï¡_»^Œ∞.
`å#∞QÍ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O HÀã¨O XHõ ~å¢+¨ì "åºÑ¨Î
L^Œº=∂xfl xi‡OK«^Œ∞. HÀ™êÎ, ~åÜ«∞Åã‘=∞ <åÜ«∞Hõ`«fiO
P „áêO`åÖ’¡ `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì _ç=∂O_£‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ<Õ
=∂Ï¡_»õΩ`«∞<åfl~°∞.
ã≤Ñ≤ZO `å#∞ ã¨"≥∞ÿHõº"å^•xfl =^Œ∞Å∞HÀÖË^ŒO@∂<Õ
J~Ú<å `å#∞ PÑ≤`Õ PˆQk HÍ^Œ∞ QÆ#∞Hõ `«# Éèí∞[O g∞^Œ
`«∞áêH˜Ãјì HÍÅÛ=^ŒÌx K≥Ñ≤ÊOk. ˆHO„^ŒOÖ’ ã≤Ñ≤ZO |ÅO
g∞^Œ<Õ Ü«ÚÑ≤Z „ѨÉèí∞`«fiO xez# ~ÀAÖ’¡
WѨÙ_»∞ ã≤Ñ≤ZO ˆHO„^ŒOÖ’#∂, ~å¢+¨ìOÖ’ XHõ J_»¤OH˜
HÍ^Œy# â◊H˜ÎQÍ ‰õÄ_® ÖË^Œ∞. "åºMϺ`«QÍ `≥ÅHõѨe¡ ~°q
ã¨O^Œ_ç q∞#Ǩ ~Ú¿ãÎ.
D Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡ á⁄e˜HõÖò *ˇZã≤ ã¨HõÅ [#∞Å ã¨"≥∞‡#∞
„ѨHõ˜OzOk. á⁄e˜HõÖò *ˇZã≤ JO>Ë ˜P~üZãπ(ÔHã≤P~ü)
„áê^è•<åºÅ#∞ |˜ì #∂º_≥"≥∂„Hõã‘, <åQÆO [<å~°ú<£Ô~_ç¤ HÍHõ
XHõ x~å‡}OQÍ L#flk ©Zh˚"ÀÅ∞, ZÅ„H˜ìã≤© L^ÀºQÆ∞Å∞.
W©=Å ©K«~°∞¡, WOHõ KåÖÏ „Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂Å∞, ‰õΩÅ ã¨OѶ¨∂Å∞
LO_»=K«∞Û q^•ºi÷ *ÏH±`À.
D ã¨HõÅ [#∞Å ã¨"≥∞‡‰õΩ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞Ö’ áÈbã¨∞
xÜ«∂=∞HÍÅ q+¨Ü«∞OÖ’ „Ѷ‘*’<£QÍ K«∂¿Ñ ZѶπ–14
`˘ÅyOѨ٠=ÚYº"≥∞ÿ# _ç=∂O_®–`≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì ™ê^èŒ#
=ÚYº"≥∞ÿ# ~å[H©Ü«∞ _ç=∂O_®–WOHÍ ã¨Ê+¨ì`« ÖË#@∞¡#flk.
Wk 69–72 HÍÅOÖ’ ˜Zh˚"ÀÅ Kåi„`å`«‡Hõ"≥∞ÿ# ã¨"≥∞‡
=O˜ ~å[H©Ü«∞ ã¨fiÉèÏ=O QÆÅ Ñ≤Å∞Ѩ٠J#∞HÀ=_®xH˜ D
ã¨Ê+¨ì`« KåÖÏ J=ã¨~°O.
U"≥∞ÿ<å á⁄e˜HõÖò *ˇZã≤ WzÛ# XHõ =ÚYº"≥∞ÿ#,
H©ÅHõ"≥∞ÿ# áÈ~å@ ~°∂ѨO Wk. ã¨HõÅ[#∞Å∂ ã¨"≥∞‡ KÕ¿ãÎ
„ѨÉèí∞`«fiO ã¨ÎOaèOzáÈ"åe. ~å¢+¨ìOÖ’ ZÏ¡QÆ∂ „ѨÉèí∞`«fiO
ѨxKÕÜ«∞_»O ÖË^Œ∞, QÆ=~°fl~ü QÍi ѨiáêÅ# ZO`« ã¨*Ï=ÙQÍ
™êQÆ∞`«∞#fl^ŒO>Ë PÜ«∞# QÆ`«OÖ’ ~å¢+¨ìѨu â◊OHõ~ü^ŒÜ«∂àò
â◊~°‡(QÆ`«OÖ’ =∞# QÆ=~°fl~ü ‰õÄ_®) HõO>Ë Z‰õΩ¯=QÍ
ZÅ¡"Õà◊ÖÏ QÆ∞_»∞Å∞, QÀѨÙ~åÖ’¡ „ÉÏǨχ}©Ü«∞ „Ѩ^Œ~°≈#Ö’¡
„Ѩ^ŒH˜∆}Ö’¡ =Úxy `ÕÅ∞`«∞<åfl_»∞. ɡÏeÜ«∞#¡ H˘nÌ J~°÷Ãã·xHõ
|ÅQÍÅ∞, áÈbã¨∞Å∞ `≥ÅOQÍ} JO`«Ï "≥∂ǨÏiOKå~°∞.
`≥ÅOQÍ}, =∞Ǩ ~å¢+¨ì, X_çëê, Kè«fÎãπѶ¨∞_£ ã¨iǨÏ^Œ∞ÌÖ’¡
Ãã·#ºO "≥∂ǨÏiOzOk. =∂"À~Úã¨∞ìÅ #∂`«# J=`å~åxfl
HõOÃÑhÅ „ѨÜ≥∂[#O HÀã¨O JO`«O KÕÜ«∞_®xH˜.
„Ѩ*Ï™êfi=∂ºxH˜ TÑ≤~å_Õ â◊H˜Îx, „ѨÉèí∞`«fiO LH˜¯i
aH˜¯~°ÜÕ∞º ã≤÷ux W"åfià◊ HõeÊOK«QÆÅ J=HÍâ◊O ã¨HõÅ [#∞Å
ã¨"≥∞‡‰õΩ =∂„`«"Õ∞ L#flk. D ã¨"≥∞‡‰õΩ ~å[H©Ü«∞ áêsìÅhfl
=∞^ŒÌ`«∞ „ѨHõ˜™êÎ=∞O@∞<åfl~Ú. Z™ê‡ ÃÑ_ç`Õ T~°∞‰õΩ<Õk
ÖË^ŒO@∞<åfl~Ú `«Ñ¨Ê `å=Ú ^•O’¡ ã¨fiÜ«∞OQÍ áêÖÁæOÏ
=∞#_»O ÖË^Œ∞. ã¨HõÅ [#∞Ö’¡ `å=Ú<åfl=∞<Õ ã¨Ê~°≈
"åà◊§ÔH#fl_À áÈ~ÚOk.
'W^Õq∞˜ =∂ Éèí∞*ÏÅ g∞^Œ `«∞áêH˜ Ãјì HÍÅÛ^ŒÅ∞K«∞
‰õΩ<åfl~å?— JO@∞<åfl~°∞ L^ÀºQÆ∞Å∞. ~år<å=∂Å „_®=∂
#∞Oz ã¨HõÅ [#∞Å ã¨"≥∞‡‰õΩ =∞^ŒÌ`«∞ ^•HÍ ZxflHõÅ áêsìÅ
ZO_»=∂q áê„`«#∞ Ѩã≤QƘì |@ì|Ü«∞Å∞KÕã≤ „Ѩ[Å∞
L^Œº=∂xfl `«=∞ KÕ`«∞Ö’¡H˜ fã¨∞HÀ=_»O ÃÑ·#<Õ `≥ÅOQÍ}
Éèíq+¨º`«∞Î P^è•~°Ñ¨_ç L#flk.
6.8.2011

8. 8#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
QÆ`« <≥Å ~ÀAÅ∞QÍ Zã‘û i[ˆ~fi+¨<£ =sæHõ~°}, `≥ÅOQÍ}
~å¢+¨ì ™ê^èŒ#, ™ê=∂lHõ `≥ÅOQÍ} J<Õ =¸_»∞ JOâßÅ
g∞^Œ g∞_çÜ«∂Ö’ qã¨Î $`« K«~°Û #_»∞ã¨∞Î#flk. K«~°Û [~°QÆ_»O
KåÖÏ =∞Ozk. P K«~°Û P~ÀQƺHõ~°OQÍ LO>Ë =∞s =∞Ozk.
''#∂~°∞ ѨÓÅ∞ qHõã≤OK«h "Õ~Ú PÖ’K«#Å∞ ã¨OѶ¨∞i¬OK«h——
J<Õ =∂"À =∂@ =∞#ã¨∞Ö’ LO>Ë ÉÏ^茺`« Hõeæ# ~°K«~Ú`«Å∞,
"Õ∞^è•=ÙÅ∞ ã¨=∂*Ïxfl Z_»∞ºˆHò KÕÜ«∞=K«∞Û. D Z~°∞Hõ L#fl
"åà◊√§ `«=∞ "å^•xfl <≥yæOK«∞HÀ=ÏxH˜ K«~°Û#∞ ѨHõ¯^•i
Ѩ˜ìOz, „Ѩ[ÅÖ’ QÆO^Œ~°QÀà◊O ã¨$+≤ìOK«~°∞. Ѩ~°ã¨Ê~°O
PÖ’K«#Å∞ ã¨OѶ¨∞i¬OK«_»O ^•fi~å<Õ D ã¨=∂[O =ÚO^Œ∞‰õΩ
#_çz#^Œ<Õ Kåi„`«Hõ "åã¨Î=O L^Œº=∞ <åÜ«∞Hõ`åfixH˜
QÆ=∞#OÖ’ LO_®e. =∂Ï¡_Õ =∂@‰õΩ, ~å¿ã JHõ∆~åxH˜
¿ÇÏ`«∞=٠ѨÙ<åkQÍ LO_®ÖË `«áêÊ HõÅÊ#Å∞, „Éèí=∞Å∞,
Jã¨`åºÅ∞, =„H©Hõ~°}Å∞ LO_»‰õÄ_»^Œ∞. ‰õΩÖÏxfl HÍáê_»∞`«∞#fl
J„QƉõΩÖÏÅ∞, áêÅHõ=~åæÅ∞ „Ѩ[Å#∞ áêeOK«_®xH˜, ^ÀÑ≤_ç
KÕÜ«∞_®xH˜ Jã¨`«ºO`À L#fl ÉèÏ="å^•xfl P„â◊~Ú™êÎ~°∞. HÍx
J^Õ áêÅHõ=~åæÅ#∞ ‰õÄÅÛ_®xH˜ |Ü«∞Å∞^Õi# <åÜ«∞‰õΩÅÖ’
‰õÄ_® ÉèÏ="å^Œ KèåÜ«∞Å∞ LO_»@O ã¨=∂*ÏxH˜ H©_»∞KÕã¨∞ÎOk.
"åã¨Î=O Hõiî#OQÍ L#flѨʘH© XHõ Kåi„`«Hõ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’
^•xfl „ѨHõ˜OK«_®xH˜ â◊+¨a+¨Å∞ LO_»#Hõ¯~°ÖË^Œ∞. W^Õ
L^Œº=∞HÍ~°∞ʼnõΩ w@∞ ~å~Ú. ''Facts or sacred, opin-
ions or indipendent"(ã¨`åºÅ∞ Ju„Hõq∞OK«ÖËxq,
Jaè„áêÜ«∂Å∞ =ºH˜ÎQÆ`«"≥∞ÿ#q) Jx „Ѩ=ÚY K«i„`«HÍ~°∞_»∞
W.ÃÇÏKü.HÍ~ü K≥Ñ≤Ê# =∂@Å∞ D ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ =∞#O
QÆ∞~°∞ÎKÕã¨∞HÀ=K«∞Û.
WÏ¡ PÖ’z¿ãΠѨye# =i=∞_çÖ’ "ÕѨK≥@∞ì‰õΩ
"ÕÖÏ_»∞`«∞#fl Ô~·`«∞ â◊=OÖÏ #ÅÉèˇ· =ã¨O`åÅ #∞Oz `≥ÅOQÍ}
Ѷ¨∞’+≤ã¨∞Î#flk. "ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ xK≥Û# "≥∞@¡ ‰õΩÅ ã¨=∂[OÖ’
ziy# Q˘_»∞QÆ∞ H˜O^Œ `«Å=OK«∞H˘x K≥ѨCÅ∞ ‰õΩ˜ì#
=∂kQÆ"å_»∞ <åÅ∞QÆ∞ "≥∞`«∞‰õΩÅ HÀã¨O Ѩ^ŒÇ¨ ˆ~à◊√§QÍ ^ŒO_À~å
"Õã¨∞Î<åfl_»∞. Wq Ô~O_»∂ Ѩi+¨¯iOK«|_»x ã¨=∞㨺ÖË. HÍ~°}O
HÍO„ÔQãπ áêʼnõΩÖË. D Ô~O_»∞ ™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O ѨÙ<åkQÍ
[~°∞QÆ∞`«∞#fl L^Œº=∂ÖË. ã¨=∂[OÖ’ J@ì_»∞QÆ∞# L#fl"åiH˜
=#~°∞Å∞, J=HÍâßÅ∞, JkèHÍ~°O ã¨=∂#OQÍ Ñ¨OÑ≤}©
[~°QÍÅ<Õ^Õ D L^Œº=∂Å `åuÎfiHõ <ÕѨ^䌺O. =sæHõ~°} HÀ˜
=∞Ok HõÅ. `≥ÅOQÍ} <åÅ∞QÆ∞ HÀ@¡ =∞Ok HõÅ. D <åÅ∞QÆ∞
HÀ@¡Ö’ HÀ˜ =∞Ok =∂kQÆÅ∞ ‰õÄ_® L<åfl~°∞. WO^Œ∞Ö’
Uk "≥Ú^ŒÅ∞, Uk z=~° J<Õ K«~°Û KÕÜ«∞=eû# J=ã¨~°O
ÖË^Œ∞. Ô~O_»∞ UHõHÍÅOÖ’ Ѩi+¨¯iOK«|_ç`Õ ˆ~Ѩ٠U~°Ê_»É’ÜÕ∞
`≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO HÍã¨Î „Ѩ*Ï™êfiq∞HõOQÍ LO@∞Ok. D
Ô~O_»∞ ã¨=∞㨺Å∞ Ѩiëê¯~°"≥∞ÿ`Õ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[ʼnõΩ,
=∂kQÆʼnõΩ H˘xfl J=HÍâßÅ∞ Åaè™êÎÜÕ∞ HÍx =∞øeHõ
JOâßÖˇ·# Éèí∂q∞, Éèí∞H˜Î, q=ÚH˜Î, ‰õΩÅx~°∂‡Å# ™ê^茺O HÍ^Œ∞.
g˜ Ѩiëê¯~°O HÀã¨O =~°æáÈ~å@"Õ∞ ã¨Ô~·#k. J~Ú#ѨʘH©
|∂~°∞˚"å _ç=∂O_≥·# `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’ „H˜Ü«∂jÅHõOQÍ
LOÏO. =sæHõ~°} L^Œº=∞OÖ’ K«∞~°∞‰õΩQÍ áêÖÁæOÏO. Hõ#∞Hõ
`≥ÅOQÍ}, =sæHõ~°} áÈ© JOâßÅ∞ HÍ^Œ∞. Ѩi+¨¯iOK«=eû#
„Ѩ*Ïã¨=∞㨺Å∞.
HÍx W©=Å [~°∞QÆ∞`«∞#fl K«~°Û#∞ K«∂¿ãÎ Pâ◊Û~°º"Õ∞ã¨∞ÎOk.
=sæHõ~°} `≥ÅOQÍ}‰õΩ áÈ© J<Õ K«~°Û [~°∞QÆ∞`«∞#flk. Jxfl
ã¨=∞㨺ʼnõΩ `≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ#Ö’<Õ Ñ¨iëê¯~°O Åaèã¨∞ÎO^Œ
<ÕO`«QÍ H˘O^Œ~°∞ =∂Ï¡_»∞`«∞<åfl~°∞. ~åã¨∞Î<åfl~°∞. ã¨O^Œ’¡
ã¨_Õq∞Ü«∂QÍ =sæHõ~°}#∞ x~°O`«~°O =ºuˆ~H˜OKÕ H˘xfl
ã¨Oã¨÷Å∞, H˘O^Œ~°∞ =º‰õΩÎÅ∞ K«~°ÛÖ’H˜ ^Œ∂i J"åã¨Î"åÅ`À
=„H©Hõ~°}Å`À „Ѩ[Å#∞ QÆO^Œ~°QÀà◊ Ѩ~åÛÅx K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞.
'=sæHõ~°} "Õ~°∞–`≥ÅOQÍ} "Õ~°∞—(31.7.2011) J<Õ
ji¬Hõ`À #=∞¿ãÎ `≥ÅOQÍ} k#Ѩ„uHõÖ’ |`«∞ÎÅ ~åO„Ѩ™ê^£
=sæHõ~°}#∞ =ºuˆ~H˜ã¨∂Î ~åâß~°∞. HÍx `≥ÅOQÍ} HÍ"åÅx
J<åfl~°∞. XHõ ™ê=∂lHõ <åºÜ«∂xfl HÀ~°∞‰õΩO@∂ JO`Õ
ã¨=∂#"≥∞ÿ# =∞~À ™ê=∂lHõ <åºÜ«∂xfl x~åHõiOK«_»O ZO`«
J<åºÜ«∞"≥∂ PÜ«∞#<Õ PÖ’zOKåe. HÀ™êÎO„^èŒ
ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞, Éèí∂™êfi=ÚÅ∞ ã¨"≥∞ÿHõºOQÍ LO^•O,
q_çáÈ=^Œ∞Ì JO@∞<åfl~°∞. HÍx ~åO„Ѩ™ê^£ `≥ÅOQÍ}
q_çáÈ=eûO^Õ#x |Å¡QÆ∞kÌ "åkã¨∞Î<åfl~°∞. J^Õ =sæHõ~°}
q+¨Ü«∂xH˜ =KÕÛã¨iH˜ Hõeã≤ LO^•O, =sæHõ~°} =^Œ∞Ì
JO@∞<åfl~°∞. D ^ŒfiO^Œfihu`À Z=ix "≥∞Ñ≤ÊOK«QÆÅ~À D
~°K«~Ú`« PÖ’zOKåe. ÃÑ·QÍ =sæHõ~°} [~°QÍÅO>Ë Éèí∂q∞
|^ŒÌÖˇ·, Éèí∂q∞ PHÍâ◊O UHõO HÍ"åÅ#flO`«QÍ ™êOˆHuHõ
ã¨=∞㨺#∞ =ÚO^Œ∞ÃÑÏì~°∞. `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO U~°Ê_®ÅO>Ë
áê~°¡"≥∞OòÖ’ aÅ∞¡Ãјì P"≥∂k¿ãÎ ã¨iáÈ`«∞Ok, HÍx =sæHõ~°}
[~°QÍÅO>Ë ~å*ϺOQÆ ã¨=~°} [~°QÍe. 341 PiìHõÖò#∞
=∂~åÛe, W^ŒO`å ™ê^茺O HÍ"åÅO>Ë ^Õâ◊OÖ’x 50 âß`«O
~å„ëêìÅ∞ P"≥∂kOKåÅx ~åâß~°∞. Hõ#∞Hõ `≥ÅOQÍ}–=sæHõ~°}
"Õˆ~fi~°x "åi ÉèÏ=#. 50 âß`«O ~å„ëêìÅ`À ~å*ϺOQÆ ã¨=~°}
[~°QÍÅO>Ë KåÖÏ Hõ+¨ì=∞x, Hõ#∞Hõ =sæHõ~°} J=ã¨~°O ÖË^Œx
„Ѩ[Å∞ J#∞‰õΩ<Õ@@∞¡ ~åO„Ѩ™ê^£ ~åã¨∞Î<åfl~°∞. HÍx "åã¨Î=O
WOHÀÖÏ L#flk. HÍO„ÔQãπ, a*ˇÑ≤ áêsìÅ∞ =sæHõ~°}‰õΩ
J#∞‰õÄÅ=∞x „ѨHõ˜OKå~Ú. Hõ#∞Hõ D Ô~O_»∞ áêsìÅ∞
=sæHõ~°}–`≥ÅOQÍ}áÈ©JOâßÅ∞HÍ^Œ∞
ã≤.HÍjO
~°K«ÛHõ@ì

9. 9 AÖˇ·, 2011
JkèHÍ~°OÖ’ L#fl ~å„ëêìÅ #∞Oz JOwHÍ~åxfl á⁄Ok,
áê~°¡"≥∞OòÖ’ ~å*ϺOQÆ ã¨=~°} KÕã≤ =sæHõ~°} KÕÜ«∞@O
Hõ+¨ì"≥∞ÿ# Ѩ<ÕO HÍ^Œ∞. HÍ"åeûO^ŒÖÏ¡ z`«Îâ◊√kÌ. ˆH=ÅO
áê~°¡"≥∞OòÖ’ aÅ∞¡ Ãјì ~å*ϺOQÆ ã¨=~°}`À J=ã¨~°O
ÖˉõΩO_®<Õ `≥ÅOQÍ}#∞ ~å¢+¨ìOQÍ „ѨHõ˜OK«=K«∞Û.
J~Ú#ѨʘH˜ #ÅÉèˇ· Uà◊√§QÍ áêʼnõΩÅÖ’ z`«Îâ◊√kÌ ÖËHõáÈ=@O
=Å# Wk ™ê^茺O HÍÖË^Œ∞.
Hõ#∞Hõ `≥ÅOQÍ}, =sæHõ~°} Ô~O_»∂ áê~°¡"≥∞OòÖ’ aÅ∞¡Ãјì
Ѩi+¨¯iOK«=eû q+¨Ü«∂Å∞. JO^Œ∞HÀã¨O XHõ ^•xH˘Hõ˜
áÈ© J#∞HÀ‰õΩO_® Ô~O_»∞ ã¨=∞㨺Å#∞ Ѩi+¨¯iOK«_®xH˜
<åÜ«∞Hõ`åfiÅ∞ UHõOHÍ"åe. L=∞‡_ç i[ˆ~fi+¨<£ =Å# ˆH=ÅO
=∂kQÆÖË Jaè=$kú K≥O^•~°x, =∂ÅʼnõΩ KåÖÏ J<åºÜ«∞O
[iyO^Œx ~åO„Ѩ™ê^£ ~åâß~°∞. WѨʘ=~°‰õΩ U x"ÕkHõÅ∞
K≥ѨÊx H˘`«Î ã¨`åºxfl DÜ«∞# K≥áêÊ~°∞. XHõ"Õà◊ ~åO„Ѩ™ê^£
K≥Ñ≤Ê#^Õ "åã¨Î="≥∞ÿ`Õ #+¨ìáÈ~Ú# =∂ÅʼnõΩ ÖÏÉèíO KÕ‰õĈ~
q^èŒOQÍ =sæHõ~°} HÀã¨O áÈ~å@O KÕÜ«∞=K«∞Û Hõ^•!
J<åºÜ«∂xH˜ QÆ∞~°=Ù`«∂ L^•~°OQÍ Hõeã≤ LO_»=eû#
J=ã¨~°"Õ∞=ÚOk? WÏ¡O˜ Jã¨O|^Œú "å^Œ#Å`À =sæHõ~°}#∞
=ºuˆ~H˜OKÕ ~åO„Ѩ™ê^£‰õΩ `≥ÅOQÍ} ~å„ëêìxfl HÍ"åÅx J_çˆQ
<≥·uHõ ǨωõΩ¯ÖË^Œx Z=Ô~·<å J#∞‰õΩO>Ë Jk J#fl"åà◊§ `«Ñ¨C
HÍ^Œ∞. =sæHõ~°} HÀã¨O ѨxKÕ¿ã =º‰õΩÎÅ g∞^Œ JÉèÏO_®Å∞
"ÕÜ«∞@=∞O>Ë ™ê~°O g∞^Œ L#fl =ºuˆ~Hõ`«#∞ ~°∂ѨO g∞^Œ
=ºHõÎO KÕã≤#>Ë¡#x ~åO„Ѩ™ê^£ J~°÷O KÕã¨∞HÀ"åe.
WHõ 'xëê¯=∞ Hõ~°‡ ã≤^•úO`«=∂ N~å=∂!?—(2.8.2011)
J<Õ ji¬Hõ`À H˘O^Œ~°∞ q∞„`«∞Å∞ #=∞¿ãÎ `≥ÅOQÍ} k#Ѩ„uHõÖ’
"åºã¨O ~åâß~°∞. D "åºã¨OÖ’ H˘xfl J"åã¨Î"åÅ∞ =∞iH˘xfl
xO^ŒÅ∞ L<åfl~Ú. 'K≥ѨÊ_»O 㨈~, KÕ¿ã^Õq∞˜?—(1.8.2011)
J<Õ ji¬Hõ`À ™È=∞"å~°O W^Õ Ñ¨„uHõÖ’ N~å=ÚÅ∞ Nx"åãπ
~åã≤# "庙êxH˜ ã¨=∂^è•#OQÍ gà◊√§ ~åâß~°∞. HÍx
N~å=ÚÅ∞ ~åã≤# q+¨Ü«∂xfl ѨHõ¯‰õΩ Ãјì =∂"À~Úã¨∞ì áêsì
g∞^Œ ^•_ç HÀã¨O "庙êxfl LѨÜ≥∂yOK«@O ÉÏ^èŒQÍ LOk.
ZO^Œ∞HõO>Ë D "åºã¨ ~°K«~Ú`«ÅÖ’ Hõhã¨O #Å∞QÆ∞~°∞
qѨ¡"À^Œº=∂xfl, =∂"À~Úã¨∞ì áêsìx Jq∞`«OQÍ W+¨ìѨ_Õ"åà◊√§
LO_»@O. ZѨC_≥·<å ¿ãflÇ¨Ï Ñ¨Ó~°fiHõ"≥∞ÿ# q=∞~°≈ÃÑ>Ëì "åà◊√§
LO_»@O =Å# "åºã¨O K«^Œ=QÍ<Õ Pâ◊Û~åºxH˜ QÆ∞~°Ü«∂ºO.
J~Ú<å H˘xfl "åã¨Î"åÅ∞ "åà◊§‰õΩ ‰õÄ_® `≥eÜ«∂e Hõ#∞Hõ
H˘xfl q+¨Ü«∂Å∞ ~åÜ«∞Hõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. Éèíq+¨º`üÖ’ <åÜ«∞‰õΩÅ∞QÍ
ZkˆQ"åà◊√§ x*ÏÅ∞ `≥Å∞ã¨∞H˘x, „Ѩ*Ï L^Œº=∂ŠѨ@¡
ã¨OÜ«∞=∞#O`À LO_®Åx, â◊„`«∞=٠ѨÓi`« "≥·Yi Hõey
LO_»‰õÄ_»^Œ<Õ L^Õúâ◊O`À ~åã¨∞Î<åfl#∞.
''=∂"À~Úã¨∞ì áêsì =∂~ÀA g~°#fl L^Œº=∂xfl
P„Hõq∞OK«∞H˘<ÕO^Œ∞‰õΩ `≥ÅOQÍ} [#ã¨Éèí ¿Ñ~°∞`À L^Œº=∂xfl
"≥Ú^ŒÅ∞ ÃјìOk—— J<Õ XHõ Kåi„`«Hõ Jã¨`åºxfl ã¨`«ºOQÍ
#q∞‡OK«_®xH˜ „Ѩܫ∞uflOK«_»O Pâ◊Û~°ºOQÍ LOk. <å˜
ёѨÙÖòû"å~ü áêsì 1997 =∂iÛ 8,9 `ÕnÅÖ’ Éèí∞=#yiÖ’
#ÅÉèˇ· "ÕÅ =∞Ok`À „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} HÀã¨O Ô~O_»∞ ~ÀAÅ
ã¨^Œã¨∞û, |Ç≤Ï~°OQÆ ã¨Éèí#∞ x~°fiÇ≤ÏOzOk. P ã¨Éèí HÀã¨O
„H˜Ü«∂jÅHõOQÍ Ñ¨xKÕã≤# =∞ÖÏ¡Ô~_ç¤ #=∞¿ãÎ `≥ÅOQÍ}Ö’
ã‘xÜ«∞~ü [~°fleãπìQÍ Ñ¨xKÕã¨∞Î<åfl_»∞. D ã¨Éèí H˘#™êyOѨÙQÍ
`≥ÅOQÍ} "åºÑ≤`«OQÍ ã¨^Œã¨∞ûÅ∞, ^èŒ~åflÅ∞ [iQÍ~Ú.
`≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì U~åÊ@∞ HÀã¨O xiú+¨ì HÍ~°º„Hõ=∂Å`À
=ÚO^Œ∞ÔHo§# K«i„`« P áêsìH˜ L#flk. =∂~ÀA g~°#fl
<åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ 1997 PQÆã¨∞ì 11= `åsY∞# ã¨∂~庿Ñ@Ö’
`≥ÅOQÍ}ÃÑ· ã¨^Œã¨∞û x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞. D ã¨^Œã¨∞ûÖ’<Õ
'`≥ÅOQÍ} =∞Ǩ ã¨Éèí— J<Õ ã¨Oã¨÷#∞ „ѨHõ˜OKå~°∞. D K«i„`«#∞
Ѩije¿ãΠёѨÙÖòû"å~ü áêsì `≥ÅOQÍ}ÃÑ· HÍ~°º„Hõ=∂xfl
„ѨHõ˜Oz# P~°∞<≥ÅʼnõΩ g~°#fl `«# ã¨Oã¨÷#∞ „áê~°OaèOKå_»∞.
Hõ#∞Hõ g~°#fl L^Œº=∂xfl ёѨÙÖòû"å~ü P„Hõq∞OK«∞‰õΩ<Õ
J=HÍâ◊"Õ∞ ÖË^Œ<Õ q+¨Ü«∂xfl D q∞„`«∞Å∞ QÆ∞iÎOKåe. J~Ú<å
XHõi L^Œº=∂xfl =∞~˘Hõ~°∞ P„Hõq∞OK«∞‰õΩ<åfl~°<Õ "å^Œ#
ã¨Ô~·#k HÍ^Œ∞. PK«~°} |˜ì „Ѩ[ÅÖ’ P^Œ~°} LO@∞Ok.
WHõ Ô~O_À P~ÀѨ} '=∂"À~Úã¨∞ì áêsì „Ñ¨*Ï™êfiq∞Hõ
„Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} _ç=∂O_£#∞ =kÖËã¨∞‰õΩ#flk.— áêã≤OQ∑
HÍ"≥∞Oòû KÕÜ«∞@O ÉÏQÍ<Õ LOk. HÍx „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ „Ѩ`ÕºHõ
`≥ÅOQÍ} x<å^•xfl P áêsì ZÏ¡ =kÖËã≤O^À, xiú+¨ìOQÍ
K≥a`Õ ÉÏQÆ∞O_Õk. P x<å^•xfl Öˇ·"£Ö’ LOK«_»O HÀã¨O P
áêsì ~°HõÎO ^è•~°áÈã≤Ok. ɡe¡Åe`«, SÅ#fl, Hõ#HÍKåi,
ã¨∞^Œ~°≈<£, =ã¨O`ü WÏ¡ ZO^Œ~À P x<å^ŒO HÀã¨"Õ∞
J=∞~°∞ÅÜ«∂º~°∞. Z=~À <˘K«∞Û‰õΩOÏ~°x =∂"À~Úã¨∞ì áêsì
`«# Ãã·^•úOuHõ, ~å[H©Ü«∞ "≥·Yix ZѨC_»∂ ^•zÃÑ@∞ìHÀÖË^Œ∞.
ã¨Ê+¨ìOQÍ „ѨHõ˜OzOk. HÍ~°º„Hõ=∞O ~°∂á⁄OkOz Ѩx
KÕã≤Ok. 85 âß`«OQÍ L#fl ^Œo`« |Ǩï[#∞Å∞
<˘K«∞Û‰õΩOÏ~°x 'JOÉË^Œ¯~ü e|~°Öò |∂~°∞˚"å— Jx
„ѨHõ˜OK«@O =∂#∞HÀÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ „Ѩ[ÅO^Œ~°∞ Éè∫QÀoHõ
`≥ÅOQÍ}#∞ HÀ~°∞‰õΩO@∞<åfl~°x '„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ „Ѩ`ÕºHõ
`≥ÅOQÍ}— x<å^•xfl P áêsì =^Œ∞Å∞HÀÖË^Œ∞. WѨʘH© P
áêsì Ѩ„uHÍ „ѨHõ@#Å#∞, <åÜ«∞‰õΩÅ WO@~°∂fi ºÅ#∞
ѨijeOz# Z=iÔH·<å D q+¨Ü«∞O J~°÷=∞=Ù`«∞Ok. J>Ë¡
ÔHã‘P~ü `«Ñ¨C_»∞ Z`«∞ÎQÆ_»Å#∞ ZuÎK«∂Ѩ_»OÖ’ Z#fl_»∂
"≥#∞HõO[ "ÕÜ«∞ÖË^Œ∞.
'qѨ¡=O ¿Ñ~°∞`À =∂kQÆÅ#∞ K«OÑ≤Ok KåÅ^•— J<Õ
J<åºÜ«∞"≥∞ÿ# xO^Œ#∞ D q∞„`«∞Å∞ P áêsì g∞^Œ "Õ™ê~°∞.
qѨ¡"À^Œº=∞OÖ’ #ÅÉèˇ· Uà◊√§QÍ Ñ¨xKÕã¨∞Î#fl Ѩk "ÕÅ =∞Okx
~å[ºO „‰õÄ~°OQÍ K«OÑ≤Ok. HÍx D q∞„`«∞Å∞ J„QƉõΩÅ
^ÀÑ≤_ç áêʼnõΩÅ ~°HõÎ ^•Ç¨ xfl YO_çOK«_®xH˜ |^Œ∞Å∞ „Ѩ[Å
q=ÚH˜Î HÀã¨O `åºQÆO KÕã¨∞Î#fl áêsìÃÑ· |∞~°^Œ K«Å¡@O

10. 10#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
ZO`«=~°‰õΩ ã¨=∞O[ã¨"≥∂ PÖ’zOK«O_ç? =∂"À~Ú*Ïxfl,
=∞#∞"å^•xfl XˆHQÍ@# Hõ@ì@O U Ãã·^•úOuHõ ѨÙ<åk g∞^Œ
KÕã¨∞Î<åfl~À „Ѩ[ʼnõΩ K≥áêÊe.
™ê=∂lHõ `≥ÅOQÍ} JO>Ë =∞~À J~°÷OÖ’ „Ѩ*Ï™êfi=∞º
„Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ}<Õ. Éèí∂q∞ ÖËx x~°∞¿Ñ^ŒÅ‰õΩ, ^Œo`«∞ʼnõΩ
Éèí∂q∞ ^ŒHͯe. Zã‘û i[ˆ~fi+¨<£ =sæHõ~°} [~°QÍe. ^Œo`«∞Å∞
P`«‡Q“~°=O`À |`«HÍe. áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å∞ LO_®e. =∂@, áê@,
P@ÃÑ· J„ѨHõ˜`« x¿+^èŒO LO_»‰õÄ_»^Œ∞. |Ǩï[#∞Å rq`«O
ÉÏQÆ∞O_®e. =∞Ç≤Ïà◊ÅÃÑ· ^•_»∞Å∞ PyáÈ"åe. Pk"åã‘ʼnõΩ
J_»qÃÑ· ǨωõΩ¯ LO_®e. =ÚYºOQÍ Jxfl ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∞
[<åÉèÏ ^•=∂ëê „Ñ¨HÍ~°O ^Œo`«∞ʼnõΩ "åÏ#∞ W"åfie.
~å*ϺkèHÍ~°OÖ’ ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO LO_®e. nx<Õ ™ê=∂lHõ,
„Ѩ*Ï™êfi=∞º `≥ÅOQÍ} JOÏ~°∞. D ã¨=∞㨺Åhfl ~å*ϺOQÆ
ѨikèÖ’ Ѩiëê¯~°=∞ÜÕ∞º"Õ. ~å*ϺOQÍxfl J=∞Å∞ KÕÜ«∞=∞x
áêʼnõΩÅ#∞ J_»QÆ@O <Õ~°"Õ∞g∞HÍ^Œ∞. Jk „áê^äŒq∞Hõ ǨωõΩ¯.
WѨC_»∞#fl L=∞‡_ç ~å¢+¨ìO „Ѩ*Ï™êfiq∞HõOQÍ ÖË^Œ∞ Hõ#∞Hõ
U~°Ê_»É’ÜÕ∞ „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO „Ѩ*Ï™êfi=∞ºOQÍ
LO_®Åx _ç=∂O_£ KÕÜ«∞@O L^Œº=∞ <åÜ«∞Hõ`«fiO ÉÏ^茺`«.
Jhfl `≥ÅOQÍ} =KåÛHõ K«∂ã¨∞‰õΩO^•=∞#@O ѨÖÏÜ«∞#
"å^ŒO J=Ù`«∞Ok. ™ê=∂lHõ, „Ѩ*Ï™êfi=∞º `≥ÅOQÍ}‰õΩ
"≥·~°∞^茺O ÖË^Œ∞. áÈ© ÖË^Œ∞. D q+¨Ü«∂Å#∞ J_»QÆ@=∞O>Ë
`≥ÅOQÍ}#∞ =ºuˆ~H˜ã¨∞Î#fl@∞ì J~°÷O KÕã¨∞HÀ"åeû# J=ã¨~°O
ÖË^Œ∞. ™ê^è•~°} `≥ÅOQÍ} HÍ~°ºHõ~°ÎÅ =Öˇ ÉèÏ"À^ÕfiQÆOÖ’
H˘@∞ìHõáÈ"åeû# J=ã¨~°O L^Œº=∞ <åÜ«∞Hõ`åfixH˜
LO_»‰õÄ_»^Œ∞. Jxfl '"Õ^•ÅÖ’<Õ L<åflÜ«∞+¨—J#fl@∞¡
ã¨=∞㨺Åhfl `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO =¿ãΠѨiëê¯~°=∞=Ù`åÜ«∞x
J#∞HÀ=@O ÉèÏ="å^Œ=∞=Ù`«∞Ok. Hõ#∞Hõ `≥ÅOQÍ}Ö’
™ê=∂lHõ <åºÜ«∂xfl ^Œo`«∞Å∞ J_çy<å, =∂"À~Úã¨∞ìÅ∞
J_çy<å ™ê=∂#º „Ѩ[ʼnõΩ LѨÜ≥∂QÆѨ_ç`Õ JO^Œ~°∂
XѨCHÀ=eûO^Õ. WHõ W©=e HÍÅOÖ’ KåÖÏ=∞Ok
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O ‰õΩÅ, =∞`«, =~åæʼnõΩ Jf`«OQÍ
#_»∞ã¨∞ÎO^Œx =∂Ï¡_»∞`«∞<åfl~°∞, ~åã¨∞Î<åfl~°∞. xK≥Û# "≥∞@¡
‰õΩÅ ã¨=∂[OÖ’, ^ÀÑ≤_ô =~°æ ã¨=∂[OÖ’ Z=i =~°æ
„ѨÜ≥∂[<åÅ HÀã¨O "åà◊√§ ѨxKÕ™êÎ~°∞ `«Ñ¨Ê UHõtÖÏ
™ê^Œ$â◊ºOQÍ L^Œº=∞O #_»∞ã¨∞ÎO^ŒO>Ë QÆu`åi¯HõOQÍ x[O
HÍ^Õ"≥∂ XHõ™êi PÖ’zOKåe. x<å^Œ „áêÜ«∞OQÍ nxx
JO^Œ~°∂ LѨÜ≥∂yOK«_»O =∞Ozk HÍ^Õ"≥∂?
ã¨=∂[OÖ’ ã¨Ô~·# ÉèÏ"åÅ#∞ „ѨHõ˜OKÕ "åi ã¨OYº
Ѩiq∞`«OQÍ<Õ LO@∞Ok. HÍx "åà◊§ "≥#HÍÅ |Å"≥∞ÿ#,
ã¨OѶ¨∞˜`«"≥∞ÿ# áêÅHõ =~°æ =ºuˆ~Hõ`« ^Œ#∞flQÍ xÅ|_»∞
`«∞O^Œ#flk Kåi„`«Hõ ã¨`«ºO.
T
`Õ@`Õ<≥`≥ÅOQÍ}=∂
–~åO^•ãπ <åÜ«∞H±
`Õ@ `Õ<≥ `≥ÅOQÍ}=∂!
`«Å¡_çe¡áÈ`«∞#fl `≥ÅOQÍ}=∂!
~°HõÎOÖ’ `«_çã≤ =Ú^ŒÌ~Ú# `≥ÅOQÍ}=∂!
`«#q f~°x `≥ÅOQÍ}=∂!
`«iq∞ H˘_»∞`«∞#fl `≥ÅOQÍ}=∂!
`≥Å∞ã¨∞‰õΩO@∞#fl `≥ÅOQÍ}=∂!
L^Œº=∞O`À L~°HõÖˇ`«∞Î`«∞#fl `≥ÅOQÍ}=∂!
HÀ™êÎÃÑ· ÃãQÆÅ∞ˆ~ѨÙ`«∞#fl `≥ÅOQÍ}=∂!
L#fl@∞ìO_ç L_çH˜áÈ`«∞#fl `≥ÅOQÍ}=∂!
ÅQÆ_»áê˜, *ˇ·áêÖòÔ~_ç¤ÅÃÑ· ~°QÆ∞Å∞`«∞#fl `≥ÅOQÍ}=∂!
ÖÏsî `«∂ÏÅ =∞^茺 ã¨`«=∞`«=∞ø`«∞#fl `≥ÅOQÍ}=∂!
~°|ƒ~°∞ |∞Öˇ¡@∞Ö’¡ #eyáÈ`«∞#fl `≥ÅOQÍ}=∂!
~°HõÎѨ٠=∞_»∞QÆ∞Ö’¡ =ÚxyáÈ`«∞#fl `≥ÅOQÍ}=∂!
áê~°¡"≥∞O@∞ K«∞@∂ì Ѩ~°∞QÆ∞Å∞ fã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}=∂!
~å¢+¨ì „ѨÉèí∞`«fiO q_»nÜ«∞ Kå`«HÍHõ
KÕ`«∞Å∞ =Ú_»∞K«∞‰õΩ#flk
™ÈxÜ«∂, =∞<£"≥∂ǨÏ<£Å#∞ =∞O^Œeã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}=∂!
âıY~ü, Ü«∂kÔ~_ç¤Å∞ `«#∞=Ù KåeOz# `≥ÅOQÍ}=∂!
Hõhfl˜ K«∞Hõ¯Å`À `«_çz# `≥ÅOQÍ}=∂!
áÈbã¨∞Å, ã‘=∂O„^èŒ∞Å
ã¨OÔHà◊§ `≥OK« áÈ~å_»∞`«∞#fl `≥ÅOQÍ}=∂!
P"Õ^Œ##∞ =ke J=∞~°g~°∞ʼnõΩ
Pâß*’ºu "≥eyOK«"Õ `≥ÅOQÍ}=∂!
T
Hõq`«fiO

11. 11 AÖˇ·, 2011
`≥ÅOQÍ}~å¢+¨ìOHÀã¨O™ê~°fi„uHõã¨"≥∞‡#∞[Ü«∞„Ѩ^ŒOKÕÜ«∞O_ç
–P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O k#k#O TѨO^Œ∞‰õΩO@∞#flk. =∞O„`«∞Å∞,
ZOÑ≤Å∞, Z"≥∞‡bûÅ∞, Z"≥∞‡Ö˺Å∞ ~år<å=∂Å∞ ã¨=∞iÊOz#Ѩʘ
#∞Oz ˆHO„^ŒO qã¨Î $`« ã¨O„ѨkOѨÙÅ „Ѩ„H˜Ü«∞ „áê~°OaèOzOk.
=ÚO^Œ∞QÍ ~år<å=∂Å∞ =∂‰õΩ ÃÑ^ŒÌ ÖˇHõ¯HÍ^Œ∞, PO„^茄Ѩ^Õâò
Jaè=$kú =ÚYº=∞x P*Ï^£ „ѨHõ˜Oz<å, J@∞ z^ŒO|~°O
„ѨHõ˜Oz<å ˆHO„^ŒO ÃÑ·H˜ "Õ∞HõáÈ`«∞ QÍOcè~°ºO „ѨHõ˜ã¨∂Î
L^Œº=∂xfl pÖËÛ „Ѩܫ∞`«flO Ö’áê~ÚHÍiQÍ #_çÑ≤ã¨∞Î#flk.
„Ѩ}Éò=ÚYs˚ _çâ◊O|~°∞ 9, 2009 „ѨHõ@##∞ `˘O^Œ~°áê@∞ K«~°ºQÍ
Jaè=i‚OK«_»O K«∂¿ãÎ ã‘=∂O„^èŒ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞ ˆHO„^ŒOÖ’
HÍO„ÔQãπ Jkè <åÜ«∞Hõ`åfixfl „Ѩ֒Éèí ÃÑ@ì_®xH˜ ZO`«‰õΩ
`≥yOK«∞`«∞<åfl~À J~°÷=∞=Ù`«∞#flk. ÖÏc~ÚOQ∑Ö’ ã≤^ŒúǨÏã¨∞ÎÖˇ·#
PO„^èŒ ÃÑ`«ÎO^•~°∞¡ `≥ÅOQÍ} W=fi_»O JO`« ã¨∞ÅÉèíO HÍ^Œx HÍO„ÔQãπ
<åÜ«∞‰õΩÅKÕ K≥Ñ≤Êã¨∞Î<åfl~°∞. JÖÏO˜ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’<Õ Ü«∂kÔ~_ç¤
|e^•#O [iyOk. Ü«∂kÔ~_ç¤ ã¨∂˜QÍ *ˇ·áêÖòÔ~_ç¤x ZO^Œ∞‰õΩ
~år<å=∂ KÕÜ«∞_»O ÖË^Œx, L^Œº=∂xH˜ <åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤ÏOK«_»O
ÖË^Œx `«# xÜ≥∂[Hõ=~°æ ZOÑ≤ ‰õÄ_» J~Ú# *ˇ·áêÖòÔ~_ç¤x „Ѩtflã¨∂Î
P HÍ~°}OQÍ<Õ x~°ã¨#`À `å#∞ P`«‡Ç¨Ï`«º‰õΩ áêÅÊ_»∞`«∞#fl@∞¡
ã¨∂Ãã·_£ <ÀòÖ’ ã¨Ê+¨ìѨiKå_»∞.
WÖÏO˜ HÍ~°}ÏÅ∞#flѨÙ_»∞ ã¨O|Onè‰õΩÅ#∞ JÔ~ã¨∞ì KÕã≤
ˆHã¨∞ÃÑÏìeû LO@∞Ok. WÖÏ |e^•<åÅ∞ KÕã¨∞H˘#fl `≥ÅOQÍ}
Ü«Ú=‰õΩÅ∞ HÍ~°}ÏÅ#∞ ã¨Ê+¨ìOQÍ<Õ K≥ѨÙÎ<åfl~°∞. HÍ~°‰õΩÅ∞ Z=~À
K≥ѨÙÎ<åfl~°∞. J~Ú<å 5.8.2011 <å˜ áê~°¡"≥∞O@∞ K«~°ÛÖ’
xã≤ûQÆ∞æQÍ z^ŒO|~°O PO„^茄Ѩ^Õâò ~å[H©Ü«∞ áêsìÖ’¡ UHÍaè„áêÜ«∞O
HÍ"åÅO@∞<åfl_»∞. „Ѩ*Ï™êfi=∞º =º=ã¨÷Ö’ UHÍaè„áêÜ«∞O
HÍ"åÅO>Ë "≥∞*Ïsì Jaè„áêÜ«∂xH˜ QÍx, ÃѶ_»~°Öò ÃãHõì~üÖ’ qaè#fl
*Ïu, =∞`«, „áêO`åÅ „ѨÜ≥∂[<åÅ∞ <≥~°"Õˆ~ J=HÍâ◊O ZѨC_»∂
LO_»^Œ∞. WÖÏO˜ q`«~°¯ "å^Œ#Å∞ KÕ¿ãÎ, WÖÏO˜ "≥∞eHõÅ∞ ÃÑ_ç`Õ
D ^Õâ◊OÖ’<Õ ZO^Œ∞‰õΩO_®Å<Õ „Ѩâ◊fl L^Œ~ÚOK«Hõ =∂#^Œ∞.
JѨC_»∞ Ѩiã≤÷`«∞Å∞ =∞iO`« ^•~°∞}OQÍ `«Ü«∂~°∞ HÍ=_»O
ã¨Ç¨Ï[O. ^ŒâßÉÏúÅ∞QÍ Ñ¨iëê¯~åxH˜ <ÀK«∞HÀx, HÍj‡~ü Dâß#º
ÉèÏ~°`« *Ï`«∞Å ã¨=∞㨺ÖÏQÍ `≥ÅOQÍ}#∞ ã¨=∞㨺QÍ
KÕÜ«∞^ŒÅ∞K«∞‰õΩO^• ˆHO„^ŒO J<Õ J#∞=∂#O =ã¨∞Î#flk. ã‘=∂O„^èŒ
ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å _»|∞ƒ ã¨OK«∞Å∞ P*Ï^£, z^ŒO|~°O, „Ѩ}Éò ÖÏO˜
"åà◊§ <Àà◊√§ =¸~ÚOz#O`« HÍÅO ã¨=∞㨺ʼnõΩ ™ê=∞~°ã¨º
Ѩiëê¯~°O Hõ#∞K«∂Ѩ٠"Õ∞~°Ö’ Hõ#|_»HõáÈ`Õ PO^Àà◊#Å∞ =∞iO`«
f„==∞=Ù`å~Ú. HÍO„ÔQãπ ÖÏO˜ áêsìÅ∞ =∞˜ìQ˘@∞ìHõáÈHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞.
<Õ˜ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’ „Ѩ*τѨux^èŒ∞Å ~år<å=∂Å
„ѨHõ@#Å∞ ã¨O`À+¨^•Ü«∞Hõ"≥∞ÿ#q J~Ú#ѨʘH© "å˜Ö’¡ x*Ï~Úf,
z`«Îâ◊√kú JO`«O`« =∂„`«"Õ∞. ~år<å=∂Å∞ KÕã≤# "åà◊√¡ `«=∞
`«=∞ „ѨÉèí∞`«fi HÍfi~°ì~°¡Ö’<Õ WOHÍ LO@∞<åfl~°∞. „ѨÉèí∞`«fiOKÕ
xÜ«∞q∞OѨ|_ç# Ãã‰õĺi˜ QÆ<£"≥∞<£Å#∞ "åѨã¨∞ KÕÜ«∞ÖË^Œ∞.
"åǨÏ<åÅ∞ "å_»∞‰õΩO@∂<Õ L<åfl~°∞. Ñ≤ZÅ∞, Ñ≤ZãπÅ∞ =∞O„`«∞ʼnõΩ
¿ã=Å∞ KÕã¨∂Î<Õ L<åfl~°∞. WO˜ =^ŒÌ‰õΩ K≥Ñ≤ÊOK«∞H˘x ÃѶ·Å∞¡
K«∂ã¨∞Î<åfl~°x P~ÀѨ}Å∞<åfl~Ú. ã¨g∞Hõ∆ʼnõΩ "≥à◊√`«∞<åfl~°∞.
~år<å=∂Å∞ KÕã≤# ZOÑ≤Å∞ áê~°¡"≥∞O@∞‰õΩ Ǩ [~°∞ HÍ"åÖÏfl?
=^•Ì? Jx K«iÛOK«∞ ‰õΩO@∞<åfl~°O>Ë #=Ùfi =ã¨∞Î#flk. ~år<å=∂
JO>Ë Ñ¨^Œq =^Œ∞Å∞HÀ=_»O. Ѩ^Œq =^Œe#OHõ áê~°¡"≥∞O@∞‰õΩ
Ǩ [~°∞ HÍ=_»OÖ’ J~°÷O Uq∞˜? qÑπ *Ïs KÕã≤#O^Œ∞‰õΩ ã¨∞ˆ~+π
Ã+@∂º~ü Ǩ [~°~ÚO_»∞. Wk U ã¨OˆH`åxfl ѨOѨÙ`«∞Ok. gà◊§
~år<å=∂Å∞ "≥Ú‰õΩ¯|_çQÍ KÕã≤#"å, ã≤xûÜ«∞~üQÍ KÕã≤#"å J<Õ
J#∞=∂#O „Ѩ[ʼnõΩ =ã¨∞ÎOk. JO>Ë ã‘iÜ«∞ãπQÍ ~år<å=∂Å∞
KÕÜ«∞ÖË^Œx J~°÷=∞=Ù`«∞#flk. JO^Œ∞ˆH WOHÍ |e^•<åÅ∞
H˘#™êQÆ∞`«∞<åfl~Ú. JO^Œ∞ˆH ˆHO„^ŒO Öˇ·òQÍ fã¨∞‰õΩO@∞#flk.
=∞„i â◊t^èŒ~üÔ~_ç¤, `«O„_ç KÕã≤# áêáêxfl Hõ_çˆQã¨∞H˘<Õ gÅ∞
zH˜¯#ѨʘH©, `«O„_ç =∂~åæ<Õfl J#∞ã¨iã¨∂Î `≥ÅOQÍ}Ï „^ÀÇ≤ÏQÍ
q∞yeáÈÜ«∂_»∞. ^•#O <åˆQO^Œ~ü, =ÚMË+πQ“_£, JO[<£‰õΩ=∂~ü
Ü«∂^Œ"£ 㨈~fi ã¨`«º<å~åÜ«∞}, *ˇ·áêÖòÔ~_ç¤ ÖÏO˜ "åà◊√¡ `≥ÅOQÍ}Ö’
K≥_»|∞˜ì#"åà◊√§. WÖÏO˜ "åà◊§ HÍ~°}OQÍ<Õ ã‘=∂O„^èŒ∞ʼnõΩ WOHÍ
Pâ◊Å∞ Kå=_»O ÖË^Œ∞. z^ŒO|~°O ÖÏO˜"å_»∞ UHÍaè„áêÜ«∞O
HÍ"åÅ#flѨÙ_»∞ PiìHõÖò '3—Ö’ áê~°¡"≥∞O@∞‰õΩ „Ñ≤~°ˆQ˜"£ JkèHÍ~åÅ∞
~å*ϺOQÆOÖ’ ZO^Œ∞‰õΩ ÃÑÏì~À#<Õ q+¨Ü«∞O "Õ∞^è•qQÍ Ñ≤Å=|_Õ
*ˇ·áêÖòÔ~_ç¤ ã¨=∂^è•#O K≥ѨÊ=eû# J=ã¨~°O ÖË^•? D Ô~O_»∞
„áêO`åÅ#∞ HõeÑ≤#ѨÙ_»∞ UHÍaè„áêÜ«∞O ‰õΩkiO^•? _®IIJOÉË^Œ¯~ü
~å*ϺOQÆO ~°∂á⁄OkOz#ѨÙ_»∞ WÖÏO˜ Ñ≤`«ÖÏ@HõѨ٠"å^Œ#Å∞
=™êÎÜ«∞<Õ ~å¢+¨ì JÃãOc¡Å‰õΩ q+¨Ü«∞O `≥ÅáêÅ<åfl_»∞ `«Ñ¨Ê ~å¢+¨ì
JÃãOc¡Å f~å‡#O LO>Ë<Õ ~å„ëêìÅ U~åÊ@∞ J#ÖË^Œ∞. JO^Œ∞Ö’x
`«~°¯O, ¿ÇÏ`«∞|^Œú`« J~°÷OHÍ=_»O ÖË^•? P*Ï^£ JÃãOc¡ f~å‡}O
HÍ"åÅOÏ_»∞. JÃãOc¡ =ºuˆ~H˜Oz<å ~å„ëêìÅ∞ U~åÊ@∞ KÕÜ«∂Å<Õ
~å*ϺOQÆ ã¨∂ÊùiÎ Jx `≥eÜ«∞Ok HÍ^Œ∞. z=~°‰õΩ 14ZѶπ
`˘ÅyOѨىõΩ ~å„+¨ì JÃãOc¡ f~å‡#O HÍ"åÅx z^ŒO|~°O
J_»∞QÆ∞`«∞<åfl~°O>Ë `≥ÅOQÍ} Ѩ@¡ ˆHO„^•xH˜ ZO`« K«∞ÅHõ# ÉèÏ=O
LO^À ã¨∞ÅÉèíOQÍ<Õ J~°÷O KÕã¨∞HÀ=K«∞Û#∞.
QÆ`« 55 ã¨O=`«û~åÅ K«i„`« K«∂¿ãÎ `≥ÅOQÍ}‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ
=zÛ# f~°∞ÊÅ∞QÍx, x|O^èŒ#Å∞ QÍh U<å_»∂ J=∞Å∞HÍÖË^Œ∞.
J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ `≥ÅOQÍ}‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ LO_Õ x|O^èŒ#Å∞
Hõ∆}ÏÖ’¡ J=∞Å=Ù`«∞<åfl~Ú. Ѷ¨[ÖòJb Hõg∞+¨<£ ã≤á¶ê~°∞ûÅ #∞Oz
"≥Ú^ŒÅ∞H˘x NHõ$+¨‚ Hõq∞© iáÈ~°∞ìÖ’x ã≤á¶ê~°∞ûÅ ^•HÍ W^Õ
=~°ã¨. D q+¨Ü«∂Å#∞ xt`«OQÍ Ñ¨ije¿ãÎ ˆHO„^Œ"Õ∞ ã¨=u
`«e¡ÖÏQÍ =º=ǨÏiã¨∞Î#fl q+¨Ü«∞O ã¨Ê+¨ì=∞=Ù`«∞#flk. x*ÏO Ѩ@¡,
=Úã≤¡O ~å*ϺŠѨ@¡, áêH˜™êÎ<£ ÖÏO˜ á⁄~°∞QÆ∞ ^ÕâߊѨ@¡
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO

12. 12#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
T
Hõ~°∞_»∞QƘì# ѨzÛ =ºuˆ~Hõ`«<Õ WOHÍ `≥ÅOQÍ} Ѩ@¡ ˆHO„^ŒO
K«∂Ñ≤OK«_»O QÆ~°›hÜ«∞O. D Ѩi}Ï=∂Å∞ QÆ=∞xOz# Ü«Ú=`«‰õΩ
D ^Õâ◊OÖ’ ZO^Œ∞‰õΩO_®Å<Õ ÉèÏ=# =zÛ<å Pâ◊Û~°ºO HõÅ∞QÆ^ŒO>Ë
Juâ◊Ü≥∂H˜Î HÍ^Œ∞. PO„^èŒ, `≥ÅOQÍ}Ï „áêO`åÅ =∞^茺, „Ѩ[Å
=∞^茺 UHÍaè„áêÜ«∞O LO>Ë WOHÍ ˆHO„^ŒO ZO^Œ∞‰õΩ? ^•x
ÃÑ`«Î#"≥∞O^Œ∞‰õΩ? J<Õ „Ѩâ◊fl =ã¨∞ÎOk. "≥∞*Ïsì, "≥∞ÿ<åsì, |Å=O`«∞Å∞,
|ÅÇ‘Ï#∞Å∞ =∞^茺 `«QÍ^•#∞ <åºÜ«∞OQÍ ^èŒ~°‡|^ŒúOQÍ Ñ¨i+¨¯iOKÕ
|^Œ∞Å∞ g∞~°∞ g∞~°∞ K«∂ã¨∞HÀO_»<Õ q^è•#O =∂„`«"Õ∞ ^Õâ◊
ã¨=∞„QÆ`«‰õΩ, ã¨"≥∞ÿHõº`«‰õΩ ÉèíOQÆO Hõeyã¨∞ÎOk `«Ñ¨Ê `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO
U~åÊ@∞ =Å¡ ^Õâ◊O SHõº`«‰õΩ ZÖÏO˜ =ÚѨC ÖË^Œ∞.
=∞„^•ã¨∞ #∞O_ç PO„^èŒ q_çѨ_ç#ѨC_»∞ ^Õâ◊O |ÅÇ‘Ï#
Ѩ_çO^•? 15 #∞Oz 28 ~å„ëêìÅ∞ U~°Ê_Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ÖËx
„Ѩ=∂^ŒO `≥ÅOQÍ} U~°Ê_ç`Õ<Õ ZÖÏ =ÚOK«∞‰õΩ =ã¨∞ÎO^À NHõ$+¨‚
Hõq∞© q=iOK«ÖË^Œ∞. ã‘=∂O„^èŒ∞Å _»|∞ƒ ã¨OK«∞Å∞ NHõ$+¨‚ Hõq∞©
HõO_»¡‰õΩ á⁄~°Å∞ Hõ"Õ∞‡¿ã@@∞¡ KÕã≤<å~Ú. Jqhu KÀ@∞KÕã¨∞HÀHõ
áÈ`Õ JO`«˜ ѨHõ∆áê`«Ñ¨Ù iáÈ~°∞ì =KÕÛ J=HÍâ◊O ÖË^Œ∞. '8—=
KåѨì~ü#∞ ZO^Œ∞‰õΩ ~°Ç¨Ï㨺OQÍ ÃÑÏìeû =zÛOk ã¨Ê+¨ìO KÕÜ«∞ÖË^Œ∞.
J|^•úÅ`À ‰õÄ_ç# ã¨=∂Kå~°O LOk HÍ|>Ëì 8= KåѨì~ü#∞
|Ü«∞@ÃÑ@ìÖË^Œ#_»O =™êÎ=O. D J|^•úÅ P^è•~°OQÍ ZO`«
HÍÅO ~å„ëêìxfl ã¨"≥∞ÿHõºOQÍ LOK«QÆÅ~°x `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞
„Ѩtflã¨∞Î<åfl~°∞. ÅQÆ_»áê˜ HÀ@∞¡ Y~°∞Û Ãјì W`«~° 23 ~å„ëêìÅ
#∞Oz ~å„ëêìÅ _ç=∂O_»∞¡ ÃјìOz Hõ$„u=∞ L^Œº=∂Å∞
ã¨$+≤ìOz#"å_»∞ ã¨fiÜ«∞OQÍ `å<Õ WѨÙ_»∞ `≥ÅOQÍ} WzÛ<å
=∞Oz^ÕQÍh =ÚO^Œ∞ ~å„ëêìÖË~°Ê~°K« =^ŒÌx J#_»O Ǩ ™êºã¨Ê^ŒO.
`≥ÅOQÍ}#∞ J_»∞¤HÀ=_®xˆH W`«~° ~å„ëêìÅ _ç=∂O_»∞¡ qkèOz#
ÅQÆ_»áê˜H˜ =∞#ºã‘=∞ L^Œº=∂xfl ã¨$+≤ìOz# "≥·Zãπ [QÆ<£ ÖÏO˜
"åà◊§‰õΩ ^Õâ◊=∞O>Ë ZO`« „¿Ñ=∞, ZO`« ÉèíH˜Î L<åflÜ≥∂ JO^ŒiH©
`≥Å∞ã¨∞. `«=∞ "åºáê~° ™ê„=∂*ϺÅ#∞ qã¨ÎiOѨ KÕã¨∞HÀ=_»O
`«Ñ¨Ê giH˜ „Ѩ[ŠѨ@¡ U<å_»∂ Ѩ˜ìOѨÙÖË^Œ∞.
`≥ÅOQÍ}Ï L^Œº=∞O D<å_»∞ J<ÕHõ áêÜ«∞Å∞QÍ #_»∞ã¨∞Î#flk.
g˜x SHõºO KÕÜ«∞_»O ™ê^茺O QÍHõáÈ~Ú<å gÖˇ·#O`« "Õ∞~°‰õΩ
qÉèË^•Å∞ ÖˉõΩO_® K«∂ã¨∞HÀ"åeû# J=ã¨~°O LOk. ÔHã≤P~ü
`≥ÅOQÍ}Ï L^Œº=∞OÃÑ· `«#ˆH ¿Ñ>ˇO@∞ J#∞‰õΩOÏ_»∞. `«#
áêsìÖ’H˜ JO^Œ~°∂ KÕ~åÅ#∞‰õΩO@∞<åfl_»∞ ÖË^• `«# PkèѨ`«ºO
JOwHõiOKåÅ#∞‰õΩOÏ_»∞. ã¨=∂# „ѨuѨuÎÃÑ· JO^Œih
HõÅ∞ѨىõΩáÈÜÕ∞ L^Õúâ◊ºO. PÜ«∞#‰õΩ ÖË^Œ∞. <åQÆO [<å~°ú<£Ô~_ç¤
`≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O áêsì #∞Oz "≥o¡=zÛ#ѨÙ_»∞ ÔHã≤P~ü Z=sfl PÜ«∞#
^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥Å¡x=fiÖË^Œ∞. <åQÆO =zÛ ÔHã≤P~ü#∞ Hõeã≤#OHõ WѨÙ_»∞
JÉèíºO`«~° ÃÑ@ì_»O ÖË^Œ∞. *ˇZã≤Å ã¨OѶ¨∂Å <åÜ«∞‰õΩÅ#∞ `«#
Hõ#∞‰õÄÅOQÍ =∂~°∞Û‰õΩO@∂ ˜P~üZãπ‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ =∂Ï¡_ç#
"å~°O^Œih `≥ÅOQÍ} „^ÀǨïÅ∞QÍ z„fHõiOKÕ „Ѩܫ∞`«flO
KÕã¨∞ÎOÏ_»∞. K«O„^ŒÉÏ|∞ ™ÈxÜ«∂ QÍOnèÅ∞ W~°∞=Ù~°∂ áêsìÅ
J^茺‰õ∆ΩÅ∞, ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# Jaè„áêÜ«∞O Z=~°∂ K≥ѨÊ_»O ÖË^Œ∞. JÖÏO˜
ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ x["≥∞ÿ# `≥ÅOQÍ}"åk W^ŒÌsfl ã¨=∂#OQÍ
q=∞i≈OKåe. ã¨=∞^Œ∂~°O áê˜OKåe. JO`Õ `«Ñ¨Ê Z„~°Éˇe¡
^ŒÜ«∂Hõ~ü ~å=ÙÃÑ· ^•_»∞Å∞ KÕ~ÚOK«_»O „Ѩ*Ï™êfiq∞HõO HÍ^Œ∞.
`≥ÅOQÍ}Ï `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O "åà◊§#∞, `≥ÅOQÍ} HÍO„ÔQãπ "åà◊§#∞
W~°∞=Ùih PÜ«∂ áêsìÅ Jkèëêì<åÅ #∞Oz "Õ~°∞ Kտ㠄Ѩܫ∞`«flO
KÕÜ«∂ÖË `«Ñ¨Ê áêsìŠѨ@¡ ѨHõ∆áê`« "≥·Yi LO>Ë `≥ÅOQÍ}
L^Œº=∂xH˜ „ѨÜ≥∂[#O Hõ~°O HÍ^Œ∞. HÍO„ÔQãπ‰õΩ `≥Å∞QÆ∞ ^Õâßxfl,
`≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O‰õΩ HÍO„ÔQãπ#∞ ^≥|ƒH˘ÏìÅ<Õ =ӺǨ Å∞O_» =K«∞Û#∞.
HÍx L^Œº=∞HÍ~°∞Å∞ L^Œº=∞ áêsìÅ∞ JO^Œsfl HõÅ∞ѨىõáÈ=_»O
^•fi~å<Õ `«fi~°QÍ ÅHõ∆ ºO KÕ~°∞HÀQÆÅO. `≥ÅOQÍ}Ï L^Œº=∞OÖ’<Õ
L#fl ã¨Oã¨÷Å∞, *ˇZã≤Å∞ „Ѷ¨OòÅ∞ Jxfl SHõºOQÍ áÈ~å_»=eû
L#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ P kâ◊QÍ K«~°ºÅ∞ KÕѨÏìeû LO@∞Ok. ã¨HõÅ
[#∞Å ã¨"≥∞‡‰õΩ `≥ÅOQÍ} "å^Œ∞Å∞ Ñ≤Å∞ѨÙxKåÛ~°∞. 8.8.2011#
q^•º~°∞÷Å |O^£ „ѨHõ˜OK«|_ç LOk. 17.8.2011 #∞O_ç
ã¨HõÅ[#∞Å ã¨"≥∞‡‰õΩ Ñ≤Å∞Ѩ٠W=fi_»O [iyOk. ^•xfl [Ü«∞„Ѩ^ŒO
KÕÜ«∂e. ã≤OQƈ~}˜Ö’ W©=Å 4 ~ÀAÅ∞ [iy# ã¨"≥∞‡‰õΩ `≥ÅOQÍ}
ÉÁQÆ∞æQÆx HÍi‡‰õΩÅ ã¨OѶ¨∞O =∞^ŒÌ`«∞ `≥ÅѨÖË^Œ∞. WÖÏO˜q SHõº`«‰õΩ
|OQÆO HõeyOKÕ q^è•<åÅ∞. ã≤OQƈ~}˜Ö’ ZS˜Ü«Úã≤,
˜Z<£˜Ü«Úã≤ ã≤OQƈ~}˜ L^ÀºQÆ∞Å ã¨OѶ¨∞O `«k`«~° ã¨OѶ¨∂Å∞
Ü«¸xÜ«∞#∞¡ `≥ÅOQÍ} HÀã¨O ã¨"≥∞‡ KÕÜ«∞_®xH˜ ã≤^ŒúOQÍ L<åfl~Ú.
J~Ú<å Jxfl ã¨Oã¨÷Å#∞ HõÅ∞ѨÙHõáÈ=_®xH˜ ~å[H©Ü«∞
*ˇZã≤–˜P~üZãπÅ∞ ZÖÏO˜ „Ѩܫ∞`«flO KÕÜ«∞HõáÈ=_»O L^Œº=∂xH˜
=∞Ozk HÍ^Œ∞. JÖψQ H˘xfl HÍ~°}ÏÅ s`åº PÜ«∂ ~°OQÍÖ’¡
W©=Å `≥ÅOQÍ}Ï ¿Ñ~° H˘xfl ã¨OѶ¨∂Å∞ U~°Ê_ç L<åfl~Ú. L^ÀºQÆ,
Láê^蕺ܫ∞ *ˇZã≤Å∞ "å˜x HõÅ∞ѨÙHÀHõáÈ=_»O ã¨iÜ≥ÿ∞# Ѩ^Œúu
HÍ^Œ∞. ã¨HõÅ [#∞Å J#fl `«~°∞"å`« ã¨HõÅ Ü«¸xÜ«∞#∞¡ Hõeã≤
KÕ¿ãÎ<Õ ã¨"≥∞‡ q[Ü«∞=O`«O J=Ù`«∞Ok. JÖψQ „Ѩ*Ï ã¨OѶ¨∂Å
*ˇZã≤Å∞, `≥ÅOQÍ} „Ѩ*Ï „Ѷ¨Oò, `≥ÅOQÍ} Ü«¸<≥·>ˇ_£ „Ѷ¨Oò
W`«~° *ˇZã≤Åxfl˜h HõÅ∞ѨÙH˘x áÈ=_»O ^•fi~å<Õ L^Œº=∞O
UH©Hõ$`«OQÍ ™êy q[Ü«∞=O`«O QÍ=_»O ™ê^茺O. ˜P~üZãπ, ã≤Ñ≤S,
˜.HÍO„ÔQãπ, a*ˇÑ≤, `≥ÅOQÍ} ˜_çÑ≤ <åQÆO =~åæÅ∞, `«k`«~°
áêsìÅxfl XHõ¯ "ÕkHõÃÑ·H˜ =zÛ `≥ÅOQÍ}ÏÖ’ "Õˆ~ *ˇO_®Å∞ ÖË=Ù,
"Õˆ~ Z*ˇO_®Å∞ ÖË=Ù. `≥ÅOQÍ} "å^Œ∞ÅO`å XHõ¯>Ë#<Õ SHõº`«#∞
„ѨHõ˜OKåe. JÖψQ Jhfl ~°OQÍÖ’¡x L^ÀºQÆ, Láê^蕺ܫ∞, HÍi‡Hõ,
Hõ~°¬Hõ, q^•ºi÷, "Õ∞^è•=ÙÅ#∞, ~°K«~Ú`«Å∞, Hõ=ÙÅ∞, HõàÏHÍ~°∞Å∞
SHõºOQÍ L^Œºq∞Oz#ѨÙ_Õ `≥ÅOQÍ} ™êkèOK«∞HÀQÆÅO. QÆ`«OÖ’
=∂iÛ <≥ÅÖ’ Ñ≤Å∞ѨÙxzÛ# q∞eÜ«∞<£ =∂~üÛ#∞ "å~Ú^• "Õ~ÚOz
~°^Œ∞ÌKտ㠄Ѩܫ∞`åflÅ∞ KÕã≤#"åà◊√§ <Õ_»∞ =∞m§ ™ÈxÜ«∂ QÍOnè
J"≥∞iHÍÖ’ LOk HÍ|˜ì L^Œº=∂xfl "å~Ú^• "Õ¿ãÎ ÉÏQÆ∞O@∞O^Œ<Õ
<åÜ«∞Hõ=∞‡ HÍ~åºÅ∞ ‰õÄ_® LOÏ~°∞. ã¨HõÅ [#∞Å ã¨"≥∞‡‰õΩ ÉÏQÍ
„ѨKå~°O =zÛOk. „Ѩ[ÅO`å TѨÙg∞^Œ∞<åfl~°∞. ^•xfl "å~Ú^•
"ÕÜ«∂Å<Õ „Ѩܫ∞`åflÅ∞ L^Œº=∂xfl ^≥|ƒf™êÎ~Ú. SHõºOQÍ ™ê~°fi„uHõ
x~°=kèHõ ã¨"≥∞‡ |O^£Å∞ q[Ü«∞=O`«O KÕÜ«∞_»O ^•fi~å ˆHO„^ŒO
"≥∞_»Å∞ =Oz `≥ÅOQÍ} ™êkèOK«∞‰õΩO^•O. *ˇ· `≥ÅOQÍ}

13. 13 AÖˇ·, 2011
=∞e^Œâ◊ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O TѨO^Œ∞‰õΩ#fl
ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ Jã¨Å∞ `≥ÅOQÍ} ZO^Œ∞‰õΩ? Wk XHõ
~å[H©Ü«∞ áêsì ‰õΩ„@QÍ<Õ ÉèÏqOKåÖÏ? ÖË^• „Ѩ[Å
PHÍOHõ∆QÍ ÉèÏqOKåÖÏ? J<Õ q+¨Ü«∞O `≥Å∞ã¨∞HÀ"åÅO>Ë
^•x Kåi„`«Hõ <ÕѨ^䕺xfl Ѩije¿ãÎ J=QÆ`«=∞=Ù`«∞Ok.
1944 #∞Oz 48 =∞^茺HÍÅOÖ’ `≥ÅOQÍ}Ö’ `≥Å∞QÆ∞
=∂Ï¡_Õ Ñ¨iã≤÷u ÖË^Œ∞. `≥Å∞QÆ∞Ö’ q^•ºÉ’^èŒ# ÖË^Œ∞.
JO`«Ï L~°∂Ì<Õ =∂Ï¡_®Å<Õ xÜ«∞=∞O LOk. WÏ¡O˜
x*ÏO áêÅ#Ö’ ~°*ÏHÍ~°∞¡ x*ÏO ~åA#∞ ZkiOz
áÈ~å_»∞`«∞#fl ™ê÷xHõ „Ѩ[ÅÃÑ· J`åºKå~åÅ∞,
Ç≤ÏO™êHÍO_»#∞ [iáê~°∞. „Ѩ[Å rq`åÅ`À
K≥ÅQÍ@=∂_®~°∞. JÏ¡O˜ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ *ÏfÜ≥∂^Œº=∞
Ѷ¨e`«OQÍ 1947Ö’ ÉèÏ~°`«^ÕâßxH˜ ™êfi`«O„`«ºO =zÛOk.
HÍh x*ÏO x~°O‰õΩâ◊ áêÅ#Ö’ L#fl `≥ÅOQÍ}‰õΩ =∂„`«O
~åÖË^Œ∞. ã¨fi`«O„`« ã¨Oã¨÷QÍ<Õ L#flk. 1946 EÖˇ· 4#
^˘_ç¤ H˘=Ú~°Ü«∞º J=∞~°`«fiO á⁄Ok# `«~åfi`« PO„^èŒ
=∞Ǩ ã¨Éèí ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~åÏxH˜ Ñ≤Å∞ѨÙxzÛOk. ^•x
Ѷ¨e`«OQÍ Éèí∂™êfi=ÚÅ∞, ^Õâò=ÚMòÅ∞ „QÍ=∂Å#∞ =ke
Ѩ@ì}ÏʼnõΩ KÕ~°∞‰õΩ<åfl~°∞. H˘xfl "ÕÅ „QÍ=∂Å∞ q=ÚH˜Îx
á⁄O^•~Ú. H˘xfl ÅHõ∆Å ZHõ~åÅ Éèí∂q∞ „Ѩ*ÏѨ~°"≥∞ÿOk.
WÏ¡O˜ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ 1948 ÃãÃÑìO|~°∞ 13# ÉèÏ~°`«
„ѨÉèí∞`«fiO ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ÃÑ· áÈbãπ K«~°º#∞ „áê~°OaèOzOk.
D K«~°º‰õΩ 'PѨˆ~+¨<£ áÈÖ’— Jx ¿Ñ~°∞ ÃÑÏì~°∞. D
q^èŒOQÍ ÃãÃÑìO|~ü 17# ÉèÏ~°`«Ãã·#ºO |Å=O`«OQÍ
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å*Ϻxfl WO_çÜ«∞<£ Ü«¸xÜ«∞<£Ö’
HõÅ∞ѨىõΩ#flk. Wk q„^ÀǨÏ"≥∞ÿ# qb#O. JѨʘ #∞Oz
1956 =~°‰õΩ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ „Ѩ`ÕºHõ ~å¢+¨æOQÍ<Õ q_çQÍ
„ѨÉèí∞`«fi áêÅ#Ö’ #_çzOk.
L=∞‡_ç =∞„^•ã¨∞ ~å¢+¨ìOÖ’ L#fl PO„^èŒ „áêO`«O "å~°∞
`«=∞‰õΩ L^ÀºQÍÅ∞ ^ŒHõ¯_»O ÖË^Œx, Pi÷Hõ, ~å[H©Ü«∞
J=HÍâßÖ’¡ `≥Å∞QÆ∞ "åiH˜ ã¨=Úz`« ™ê÷#O W=fi_»O ÖË^Œx,
"åà◊√§ PkèѨ`«ºO K≥ÖÏ~Úã¨∞Î<åfl~°x, "åiH˜ =ºuˆ~HõOQÍ
L^Œº=∞O KÕã≤ 1953 JHÀì|~ü 1# „Ѩ`ÕºHÍO„^èŒ ~å„ëêìxfl
™êkèOK«∞‰õΩ<åfl~°∞. J~Ú<å JO`«˜`À PQÆHõ =∞„^•ã¨∞
~å[^è•xQÍ HÍ"åÅx HÀ~°∞‰õΩ<åfl~°∞. J~Ú<å "åi Pâ◊
<≥~°"Õ~°ÖË^Œ∞. P<å_»∞ PO„^èŒ ~å¢+¨ì U~åÊ@∞‰õΩ ~å¢+¨ì
âßã¨#ã¨Éèí`À ã¨O|O^èŒO ÖˉõΩO_®<Õ ~å*ϺOQÆOÖ’x PiìHõÖò
3 ^•fi~å áê~°¡"≥∞O@∞‰õΩ QÆÅ ~å„ëêìŠѨÙ#ifiÉèí[#
JkèHÍ~°O`À PO„^èŒ ~å¢+¨ìO U~°Ê_çOk. HÍh `≥ÅOQÍ}
q+¨Ü«∞OÖ’ =∂„`«O ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fiO âßã¨#ã¨ÉèíÖ’ f~å‡#O
KÕÜ«∂Åx, UHÍaè„áêÜ«∞O ¿Ñ~°∞`À =∞~À™êi "≥∂ã¨O
KÕÜ«∞_®xH˜ „Ѩܫ∞uflã¨∞Î#flk. =∞„^•ã¨∞ =∞# KÕuH˜ zHõ¯^Œx
ÉèÏqOz# ã‘=∂O„^èŒ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞ `≥ÅOQÍ}Ö’ Jxfl
=#~°∞Å∞ ѨÙ+¨¯ÅOQÍ L<åflÜ«∞x, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ÃÑ· Hõ<Õflã≤,
Hõ~°∂flÅ∞#∞ `å`å¯eHõ ~å[^è•xQÍ U~åÊ@∞KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
1953 JHÀì|~ü 1# PO„^èŒ ~å¢+¨ìO U~°Ê_ç# `«~åfi`«
_çÃãO|~ü 29# Ü«¸xÜ«∞<£ „ѨÉèí∞`«fiO ~å„ëêìÅ
ѨÙ#ifl~å‡}O KÕÜ«∞_®xH˜ ã¨ÅǨ Å∞ W=fi=Åã≤OkQÍ
''Ѷ¨[Öò Jb Hõg∞+¨<£—— xÜ«∞q∞OzOk. WO^Œ∞Ö’ Zãπ.Ѷ¨[Öò
Jb J^茺‰õ∆Ω_»∞. ѨO_ç`« ǨÏ$^ŒÜ«∞<å^ä£ ‰õΩO„A, ã¨~åÌ~ü
ÔH.ZO.Ѷ¨}˜Hõ¯~ü WO^Œ∞Ö’ ã¨Éèí∞ºÅ∞. D Hõg∞+¨<£ 1955
ÃãÃÑìO|~ü 30# x"ÕkHõ#∞ ã¨=∞iÊã¨∂Î Pi÷HõOQÍ "≥#∞Hõ|_ç
L#fl `≥ÅOQÍ} „áêO`åxfl S^Õà◊§ áê@∞ „Ѩ`ÕºHõ ~å¢+¨ìOQÍ
LO_»xzÛ Jaè=$kú KÕÜ«∂eû# J=ã¨~°O LO^Œ<åfl~°∞.
qâßÖÏO„^èŒ ¿Ñ~°∞`À ã‘=∂O„^èŒÖ’ `≥ÅOQÍ}#∞ qb#O
KÕÜ«∞_®xfl `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞, "Õ∞^è•=ÙÅ∞ f„=OQÍ
=ºuˆ~H˜OKå~°∞. `«=∞ Jã≤Î`åfixfl HÀÖ’Ê`å=∞x
ÉèíÜ«∞Ѩ_®¤~°∞. qb#O J~Ú# `«~°∞"å`« `«=∞ Éèí∂q∞, z#fl,
ÃÑ^ŒÌ "åºáê~åÅ∞ P„Hõ=∞}‰õΩ Ö’#=Ù`åÜ«∞#O, J=HÍâ◊O
zH˜¯`Õ PO„^èŒ „áêO`« Éèí∂™êfi=ÚÅ∞ `≥ÅOQÍ} „áêO`åxfl
Pi÷HõOQÍ ^ÀK«∞HÀ=_®xH˜ "≥#∞HÍ_»~°x, ^•x =Å¡
rq`åÅ∞ ‰õΩѨʉõÄeáÈ`åÜ«∞x ÉèíÜ«∞Ѩ_®¤~°∞. S^Õà◊§ áê@∞
`≥ÅOQÍ}#∞ q_çQÍ LOKåÅx Ѷ¨[Öò Jb Hõg∞+¨<£
K≥Ñ≤Ê<å, "≥O@<Õ `≥ÅOQÍ}#∞ PO„^èŒ`À HõÅáêÅx
=∞e^Œâ◊`≥ÅOQÍ}L^Œº=∞O
–ZO. u~°∞Ѩ`«Ü«∞º
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO

14. 14#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
qâßÖÏO„^èŒ "å^Œ∞Å∞ ˆHO„^ŒOÃÑ· XuÎ_ç fã¨∞Hõ~å=_®xfl P
„áêO`« ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å ‰õΩ„@QÍ<Õ ÉèÏqOKåe.
PO„^茄Ѩ^Õâò U~åÊ@∞#∞ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞
=ºuˆ~H˜ã¨∞Î#fl ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ W~°∞„áêO`åÅ <åÜ«∞‰õΩÅ#∞
Ñ≤ez H˘xfl XѨÊO^•Å∞ KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. nx<Õ
ÃÑ^ŒÌ=∞#∞+¨µÅ XѨÊO^ŒO JOÏ~°∞. WO^Œ∞Ö’...
''L^ÀºQÆ xÜ«∂=∞HÍÖ’¡ `≥ÅOQÍ} „áêO`« "åÏ
`≥ÅOQÍ} "åiˆH ^ŒHͯe——
''`≥ÅOQÍ} #∞Oz =KÕÛ q∞QÆ∞Å∞ P^•Ü«∂xfl
`≥ÅOQÍ} Jaè=$kúˆH Y~°∞Û KÕÜ«∂e.——
D x|O^èŒ# S^Õà◊§ `«~åfi`« ã¨g∞H˜∆Oz JÃãOc¡Ö’x
`≥ÅOQÍ} âßã¨#ã¨Éèí∞ºÅ∞ HÀi`Õ =∞~À S^Õà◊§ áê@∞
=iÎOѨKÕÜ«∂e.
''=ÚYº=∞O„u PO„^èŒ „áêO`«O "å~°~Ú`Õ, LѨ
=ÚYº=∞O„u `≥ÅOQÍ}‰õΩ K≥Ok# "å~°∞ LO_®e.——
''ǨϟO, Pi÷Hõ, Ô~"≥#∂º "≥Ú^ŒÖˇ·# H©ÅHõ Ѩ^Œ=ÙÖ’¡ Ô~O_»∞
`≥ÅOQÍ} "åiH˜ W"åfie.——
XѨÊO^•Å∞ KÕã¨∞‰õΩ#fl `«~åfi`« 1956 #=O|~ü 1#
PO„^èŒ „Ѩ^Õâò U~°Ê_çOk. HÍh g˜x J=∞Å∞ѨizOk
=∂„`«O â◊¥#ºO. JѨʘ „Ѩ^è•x [=ǨÏ~üÖÏÖò <≥„Ǩ˙
qâßÖÏO„^èŒ U~åÊ@∞#∞ „Ѩ™êÎqã¨∂Î ''`≥ÅOQÍ}, PO„^èŒ
„áê`åÅ∞ Hõeã≤ LO_Õ J=HÍâ◊O ÖËHõáÈ`Õ PÅ∞=∞QÆÅ∞
q_®‰õΩÅ∞ fã¨∞‰õΩ#fl@∞¡ q_çáÈ=K«Û——x J<åfl_»∞. HÍh Hõeã≤
LO_»ÏxH˜ W+¨ìѨ_»x `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞ q_çáÈ`åO
JO>Ë, ^ÀK«∞HÀ=_®xH˜ ‰õΩ^Œ~°^Œx ã‘=∂O„^èŒ
ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞ Hõ$„u=∞ L^Œº=∂xfl ã¨$+≤ìOz ã¨"≥∞ÿHõºQÍ#O
PÅÑ≤ã¨∞Î<åfl~°∞.
PO„^茄Ѩ^Õâò U~°Ê_ç# `«~åfi`« KÕã¨∞‰õΩ#fl XѨÊO^•Å#∞
LÅ¡OѶ≤∞OKå~°x, `≥ÅOQÍ} "åiH˜ L^ÀºQÍÖ’¡ ^ŒHͯeû#
"åÏ ^ŒHõ¯_»O ÖË^Œx, `≥ÅOQÍ} L^ÀºQÆ∞Å#∞ z#flK«∂ѨÙ
K«∂ã¨∞Î<åfl~°x 1969 [#=i 5# Y=∞‡O lÖÏ¡ áêÅfiOK«
^äŒ~°‡Öò Ѩ=~ü ¿ãì+¨<£Ö’ PO„^èŒ L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ
áÈ~å@O „áê~°OÉèíO J~ÚOk. D „ѨÉèÏ=O`À ~°gO„^Œ<å^ä£
J<Õ q^•ºi÷ P=∞~°} x~åǨ ~° nHõ∆‰õΩ ‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞. JHõ¯_ç
#∞Oz "≥Ú^ŒÖˇ·# L^Œº=∞O f„=™ê÷~ÚH˜ KÕ~°∞‰õΩ#flk.
`≥ÅOQÍ}Ö’ `«~°QÆ`«∞Å#∞ |Ç≤Ï+¨¯iOz ~åºbÅ∞ fâß~°∞.
ÃÑ^ŒÌ=∞#∞+¨µÅ XѨÊO^•xfl J=∞Å∞KÕÜ«∂Åx H˘O^Œ~°∞,
„Ѩ`ÕºHõ ~å¢+¨ìO HÍ"åÅx H˘O^Œ~°∞ L^Œºq∞OKå~°∞. D
„ѨÉèÏ=O`À<Õ '`≥ÅOQÍ} „Ѩ*Ïã¨q∞u— U~°Ê_çOk. „Ѩ`ÕºHõ
`≥ÅOQÍ} HÀ~°∞`«∂ ã¨fiK«ÛùO^ŒOQÍ |O^£‰õΩ Ñ≤Å∞ѨÙxKåÛ~°∞.
D |O^£Ö’ "åºáê~°ã¨∞ÎÅ∞, q^•º~°∞÷Å∞, „Ѩ[Å∞
ã¨fiK«ÛùO^ŒOQÍ áêÖÁæx q[Ü«∞=O`«O KÕâß~°∞. =∂iÛ 8,9
`ÕnÖ’¡ Ô~_ç¤ Ç¨ ã¨ìÖ’¡ 30 "ÕÅ =∞Ok`À U ~å[H©Ü«∞ áêsì
„Ѩ"Õ∞Ü«∞O ÖˉõΩO_® Ô~O_»∞ ~ÀAÅ ã¨^Œã¨∞û#∞
x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞.
JѨC_Õ `≥ÅOQÍ}, PO„^èŒ „áêO`åÅ∞ J#fl^Œ=Ú‡ÖÏ¡
q_çáÈ~Ú „Ѩ`ÕºHõ ~å¢+¨ìOQÍ ™ê=∞~°ã¨ºOQÍ ã¨Ç¨Ïr=#O
™êyOKåÅx `≥ÅOQÍ} <åÜ«∞‰õΩÅ∞ ã¨Ê+¨ìOQÍ HÀ~å~°∞.
D ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’<Õ =Úb¯ x|O^èŒ#Å∞ ~å*ϺOQÆ q~°∞^Œú=∞x
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞ÊxzÛOk. nO`À L^Œº=∞O =∞iO`«
L„kHõÎ=∞~ÚOk. ÖˇHõÛ~°~üû, q^•º~°∞÷Å∞, Zh˚"ÀÅ∞
Jxfl=~åæÅ „Ѩ[Å∞ L^Œº=∞OÖ’ áêÖÁæ<åfl~°∞. WO`«
L^èŒ$`«OQÍ #_»∞ã¨∞Î#fl L^Œº=∂xfl ™êfi~°÷ „ѨÜ≥∂[<åÅ HÀã¨O
=∞„i K≥<åflÔ~_ç¤ `«# KÕuÖ’H˜ fã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. `≥ÅOQÍ}
„Ѩ[efl "≥∂ã¨O KÕâß_»∞. D L^Œº=∞OÖ’ 400 =∞Ok
q^•º~°∞÷Å∞ `«=∞ <≥`«∞Î~°∞ zOkOKå~°∞. J~Ú<å `≥ÅOQÍ}
~å„ëêìxfl U~°Ê~°K«ÖË^Œ∞ QÍh, K≥<åflÔ~_ç¤H˜ =∂„`«O QÆ=~°fl~ü
Ѩ^Œqx Hõ@ìɡ˜ìOk „ѨÉèí∞`«fiO. `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì ™ê^èŒ#ÔH·
1969Ö’<Õ ''`≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì ™ê^èŒ# ã¨q∞u—— U~°Ê_çOk.
1998Ö’ `≥ÅOQÍ} [#ã¨Éèí U~°Ê_çOk. `≥ÅOQÍ}Ö’<Õ
"≥Ú@ì"≥Ú^Œ@QÍ U~°Ê_ç# q^•ºi÷ ã¨OѶ¨∞O ˜ZãπZѶπ.
`≥ÅOQÍ} PHÍOHõ∆#∞ „Ѩ[Ö’¡H˜ fã¨∞‰õΩ"≥àı§O^Œ∞‰õΩ
HõàÏHÍ~°∞Å∞, [#ã¨Éèí <åÜ«∞‰õΩÅ∞, q^•º~°∞÷Å∞ ã¨OÜ«ÚHõÎOQÍ
„ѨKå~°O KÕã¨∂Î „Ѩ[Ö’¡ K≥·`«<åºxfl fã¨∞H˘KåÛ~°∞. 2000
ã¨O=`«û~°O "Õã¨qÖ’ ˜ZãπZѶπ PO„^èŒ =Åã¨"å^Œ∞Å
^ÀÑ≤_çx QÀ_» g∞^Œ ~å`«Å ^•fi~å „Ñ¨Kå~°O KÕã≤Ok. „Ѩ*Ï
K≥·`«#ºÜ«∂„`«Å ^•fi~å J<ÕHõ „QÍ=∂Å#∞ Ѩ~°º˜Oz
K≥·`«#ºÑ¨iKå~°∞. D ^•˜H˜ `«@∞ìHÀÖËHõ „ѨÉèí∞`«fiO nxÃÑ·
x~°ƒO^è•xfl „ѨÜ≥∂yOzOk. g@xflO˜x ѨÙ<åkQÍ
KÕã¨∞H˘x 2001Ö’ ˜P~üZãπ U~°Ê_çOk. D L^Œº=∂Å

15. 15 AÖˇ·, 2011
„¿Ñ~°}`À ˜qq, ˜ZãπF, ˜ZãπZ "≥Ú^ŒÖˇ·# q^•ºi÷
ã¨OѶ¨∂Å∞ U~°Ê_®¤~Ú.
=∞e^Œâ◊ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O „ѨÉèí∞`«fiO ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£#∞
„Ѷ‘*’<£QÍ „ѨHõ˜OK«_»O`À q^•º~°∞÷Å∞ L^ÀºQÆ∞Å`À =∞m§
L^Œº=∞O "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. „Ѷ‘*’<£‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ ˆHã≤P~ü
#=O|~ü 28, 2009# P=∞~°} x~åǨ ~° nHõ∆‰õΩ
‰õÄ~°∞Û<åfl_»∞. PÜ«∞# x=∞‡~°ã¨O fã¨∞‰õΩ<åfl_»x `≥eã≤
q^•º~°∞÷Å∞ L^Œº=∞ *ÏfiÅÖˇ· =∞O_®~°∞. nO`À ÉèíÜ«∞Ѩ_ç
ÔHã≤P~ü x~åǨ ~° nHõ∆#∞ H˘#™êyOKå_»∞. „Ѩu
Ü«¸x=i≈©Ö’ q^•º~°∞÷Å∞ *Ï~ÚOò Ü«∂Hõ∆<£ Hõq∞©QÍ
U~°Ê_ç ^èŒ~åflÅ∞, ~å™êÎ~ÀHÀÅ∞ KÕâß~°∞. „ѨÉèí∞`«fiO D
L^Œº=∂xfl J}z"ÕÜ«∂Åx „ˆQǨÏ∫O_£û |ÅQÍÅ#∞
kOÑ≤Ok. q^•ºi÷ <åÜ«∞‰õΩÅ#∞ ZO`À =∞Okx JÔ~ã¨∞ì
KÕã≤ `«Ñ¨C_»∞ ˆHã¨∞Å∞ |<å~ÚOz f„= x~°ƒO^è•Å‰õΩ
QÆ∞iKÕâß~°∞. J~Ú<å q^•º~°∞÷Å∞ ÉèíÜ«∞Ѩ_»ÖË^Œ∞.
L^Œº=∂xH˜ Jxfl=~åæÅ „Ѩ[Å =∞^ŒÌ`«∞ ÅaèOzOk.
ÖÏÜ«∞~°∞¡, Láê^蕺ܫÚÅ∞, L^ÀºQÆ∞Å∞, _®Hõì~°∞¡, HÍi‡‰õΩÅ∞,
=∞Ç≤Ïà◊Å∞, „Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂Å∞ „ѨuXHõ¯~°∞ q^•º~°∞÷ʼnõΩ
JO_»QÍ xeKå~°∞. ˆH=ÅO q^•º~°∞÷Å∞ =∂„`«"Õ∞
`≥ÅOQÍ}#∞ ™êkè™êÎ~°<Õ ÉèÏ=# `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Ö’¡
HõeyOk. áê~°¡"≥∞O@∞Ö’ `≥ÅOQÍ} aÅ∞¡#∞ „Ѩ"Õâ◊
ÃÑÏìÅx _ç=∂O_£ KÕã¨∂Î _çÃãO|~ü 10# Kè«Ö’ JÃãOc¡
HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ Ñ≤Å∞ѨÙxKåÛ~°∞. nxH˜ ˆHO„^ŒO ÉèíÜ«∞Ѩ_ç
_çÃãO|~ü 9# J~°÷~å„u ˆHO„^Œ ǨϟO=∞O„u z^ŒO|~°O
`≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì U~åÊ@∞ „Ѩ„H˜Ü«∞ „áê~°Oaè™êÎ=∞x
„ѨHõ˜OKå_»∞. nO`À `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Ö’¡, q^•º~°∞÷Ö’¡
P#O^ŒO `åO_»qOzOk. HÍh _çÃãO|~ü 7# JdÅѨHõ∆
ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ `≥ÅOQÍ}‰õΩ J#∞‰õÄÅ"Õ∞##fl Jxfl áêsìÅ∞
D „ѨHõ@# "≥Å∞=_»@O`À ¿Ñ¡@∞ Ѷ≤~å~ÚOKå~Ú. QÆ`«
40 ã¨O=`«û~åÅ #∞Oz „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì _ç=∂O_£
L#flѨʘH© U<å_»∞ ã¨"≥∞ÿHͺO„^èŒ J#x "åà◊√§ nO`À
ã‘=∂O„^èŒ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞¡ `«=∞ Pã¨∞ÎÅ#∞, ÃÑ@∞ì|_»∞Å#∞
HÍáê_»∞HÀ=_®xH˜ ã¨"≥∞ÿHͺO„^èŒ x<å^•xfl Z`«∞ΉõΩ<åfl~°∞.
ã‘=∂O„^èŒÖ’ JÅ¡~°∞¡ ã¨$+≤ìOKå~°∞. PO„^èŒ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞ʼnõΩ
`«ÖÁyæ ˆHO„^ŒO 23, 2009# UHÍaè„áêÜ«∞ ™ê^èŒ# ¿Ñ~°∞`À
=OK«#‰õΩ QÆ∞iKÕã≤Ok. ã‘=∂O„^èŒ áêʼnõΩÅ`À JÅ"å>ˇÿ#
„ѨHÍ~°"Õ∞ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å <À˜HÍ_çH˜ =zÛ# =Ú^ŒÌ#∞
QÆ∞OA‰õΩ<åfl~°∞. nxx x~°ã≤ã¨∂Î ˜Zãπ*ˇZã≤ L™ê‡xÜ«∂
Ü«¸x=i≈©Ö’ [#=i 3# =∞Ǩ QÆ~°˚##∞ x~°fiÇ≤ÏOzOk.
WOK«∞q∞OK«∞ 4–5 ÅHõ∆Å =∞Ok áêÖÁæ<åfl~°∞. J^Õq^èŒOQÍ
„Ѩ[Ö’¡ K≥·`«#ºO fã¨∞Hõ~å=_®xH˜ `≥ÅOQÍ}Ö’x Jxfl
Ü«¸x=i≈© q^•º~°∞÷Å∞ Hõeã≤ [#=i 18# Ô~O_»∞
|$O^•Å∞QÍ q_çáÈ~Ú L`«Î~°, ^ŒH˜∆} `≥ÅOQÍ}‰õΩ
áê^ŒÜ«∂„`«#∞ „áê~°OaèOz, HÍHõfÜ«∞ Ü«¸x=i≈©
á⁄eˆHHõ ã¨ÉèíÖ’ ÉèÏQÆ=∞=Ù`«∂ =ÚyOKå~°∞. `«~åfi`« ˆHO„^Œ
„ѨÉèí∞`«fiO JdÅѨHõ∆ ã¨=∂"ÕâßÅ#∞ x~°fiÇ≤ÏOz
âßOuÉèí„^Œ`«Å ¿Ñ~°∞`À Ѷ≤„|=i 12# NHõ$+¨‚ Hõq∞© J<Õ
HÍÅÜ«∂Ѩ# Hõq∞©x "Õã≤Ok. nxx ‰õÄ_® `≥ÅOQÍ}
„Ѩ[Å∞ =ºuˆ~H˜OKå~°∞. ã‘=∂O„^èŒ _»|∞ƒ ã¨OK«∞ʼnõΩ
ÖÁOy# Hõq∞© "åiHõ#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# x"ÕkHõ<Õ WzÛOk.
„Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} H˘~°‰õΩ 600 =∞Ok `«=∞ „áê}ÏÅ#∞
`«$}„áêÜ«∞OQÍ =kÖËâß~°∞. J~Ú<å ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`åfixH˜
p=∞‰õΩ˜ì#@ì~Ú<å ÖË^Œ∞. „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} J<Õk XHõ
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ"≥∞ÿ# _ç=∂O_£. ã‘=∂O„^èŒ „áêO`« „Ѩ[Å∞,
~°K«~Ú`«Å∞, "Õ∞^è•=ÙÅ∞, „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ"å^Œ∞Å∞
`≥ÅOQÍ}‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ<Õ L<åfl~°∞. =∞iH˘O^Œ~°∞ PO„^èŒ
~å¢+¨ì ã¨q∞u, „ˆQ@~ü ~åÜ«∞Åã‘=∞ JO@∂ „Ѩ`ÕºHõ ~å¢+¨ìO
HÍ"åÅx HÀ~°∞`«∞<åfl~°∞. WO^Œ∞Ö’ ÉèÏQÆOQÍ<Õ ã‘=∂O„^èŒ
Hõ=ÙÅ∞ 'HÍ=_ç‰õΩO_»Å∞— J<Õ Hõq`å ã¨OHõÅ<åxfl
fã¨∞H˘KåÛ~°∞. ˆH=ÅO ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞,
"åºáê~°"Õ`«ÎÅ∞, ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞ =∂„`«"Õ∞ ã¨"≥∞ÿHͺO„^èŒ#∞
HÀ~°∞`«∞<åfl~°∞. nxx g∞_çÜ«∂ ZHõ¯_® K«∂~ÚOK«_»O ÖË^Œ∞.
`≥ÅOQÍ} HÀã¨O WѨC_»∞ ~år<å=∂ KÕã≤#
<åÜ«∞‰õΩÅO`å `«=∞ ~år<å=∂Å#∞ P"≥∂kOѨ
KÕã¨∞HÀ"åe. `≥ÅOQÍ} =KÕÛ=~°‰õΩ ZxflHõʼnõΩ áȉõÄ_»^Œ∞.
=¸‰õΩ=∞‡_çQÍ ~år<å=∂Å∞ KÕã≤# "å~°O`å P=∞~°}
x~åǨ ~° nHõ∆‰õΩ ѨÓ#∞HÀ"åe. „Ѩ[Å∞ ã¨Ç¨ Ü«∞ x~åHõ~°}
KÕÜ«∂e. Jxfl „ѨÉèí∞`«fi HÍ~åºÅÜ«∂Å#∞ =¸ã≤"ÕÜ«∂e.
q^•º~°∞÷Å∞, "Õ∞^è•=ÙÅ∞, L^ÀºQÆ∞Å∞ JO^Œ~°∂ XHõ¯>ˇÿ ~À_»∞¤
g∞kH˜ ~å"åe. W@¡ KÕ¿ãÎ<Õ `≥ÅOQÍ} =ã¨Îk. =zÛf~°∞`«k.
T

16. 16#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
'Z™ê‡—#∞ZkiOzáÈ~å_®e!
–ÔH.„ѨÉèÏHõ~ü
'`≥ÅOQÍ} =∂ [#‡Ç¨Ï‰õΩ¯–ã¨"≥∞‡ =∂ ã¨Ç¨Ï[ ǨωõΩ¯—
J#fl@∞¡, J~°"≥· UO_»¡ <åÅ∞QÆ∞#fl~° HÀ@¡ „Ѩ[Å „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ
ǨωõΩ¯ HÀã¨O Q˘O`≥uÎ# `≥ÅOQÍ} L^ÀºQÆ, Láê^蕺ܫ∞,
HÍi‡Hõ =~åæÅ ™êǨϙȿÑ`«"≥∞ÿ# ã¨~°fi[#∞Å ã¨"≥∞‡
Kåi„`å`«‡HõO.
L^ÀºQÆ∞Å HõO>Ë =ÚO^Œ∞ "Õ∞O 'áœ~°∞ÅO—. `≥ÅOQÍ}
=∂ áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯. J<åºÜ«∂<≥flkiOK«_»O, J„Hõ=∂ʼnõΩ
=ºuˆ~HõOQÍ Q˘O`«∞ qѨÊ_»O, „Ѩ[ŠѨH∆Í# xÅ=_»O
<Õ~°"Õ∞g∞ HÍ^Œx, Jk <Õ~°"Õ∞ J~Ú`Õ „Ѩ[Å K≥=∞@, <≥`«∞Θ
#∞Oz r`åÅ∞ á⁄O^Œ∞`«∞#fl L^ÀºQÆ∞Å∞QÍ "åà◊§
<åºÜ«∞|^Œú"≥∞ÿ# áÈ~åÏÖ’¡ áêÖÁæ#_»O =∂ Hõh㨠Hõ~°Î=º=∞x,
Jk <Õ~°"Õ∞ J~Ú`Õ P <Õ~°O KÕÜ«∞_®xH˜ ã≤^Œú=∞x PÜ«∂
L^ÀºQÆ, Láê^蕺ܫ∞, HÍi‡Hõ ã¨OѶ¨∂Å∞ „ѨÉèí∞`åfixH˜
<À©ã¨∞e=fi_»O „Ѩ*ÏHÍOHõ∆#∞ „Ѩã¨∞ʘã¨∞Î#flk.
JO`«˜ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ PHÍOHõ∆#∞ <≥~°"Õ~°Û_®xH˜
=∞~˘Hõ"≥·Ñ¨Ù ~å[H©Ü«∞ áêsìÅhfl ~år<å=∂Å∞ KÕã≤<å, ˆHO„^Œ
„ѨÉèí∞`«fiO ™êz"Õ`« ^èÀ~°}˜x J#∞ã¨iã¨∂Î, ã‘=∂O„^èŒ <Õ`«Å
XuÎà◊§‰õΩ ÖÁOQÆ∞`«∂ „ѨѨOK«OÖ’<Õ J`«ºO`«
„Ѩ*Ï™êfiq∞HõOQÍ ™êQÆ∞`«∞#fl `≥ÅOQÍ} áÈ~åÏxfl
QÆ∞iÎOK«ÏxH˜ x~åHõiOK«_»O =Å¡ ã¨=∞㨺 ~ÀA~ÀA‰õÄ
[iîÅ=∞=Ù`«∞#flk.
_èçb¡ ÃÑ^ŒÌÅ ÉÏ^茺`å~åÇ≤Ï`«ºO, ã‘=∂O„^èŒ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å
^Œ∞~°Ç¨ÏOHÍ~° PkèѨ`«º "≥·Y~°∞Å =Å¡ =O^ŒÖÏk #∂#∂QÆ∞
g∞™êÅ a_»¤Å∞ ˆ~Ѩ˜ ã¨=∂*Ïxfl =ÚO^Œ∞‰õΩ #_»Ñ¨QÆeæ#
ã¨=∞~°∞÷Å∞ <ÕÅ~åeáÈ`«∞<åfl~°∞.
ã¨=∞㨺‰õΩ =¸ÅO _èçb¡Ö’ =ÙO^Œx, áê~°¡"≥∞O@∞ „Ѩ[Å
PHÍOHõ∆Å#∞ <≥~°"Õˆ~Û ™œ^èŒ=∞x, `≥ÅOQÍ}‰õΩ J_»∞¤Ñ¨_»∞`«∞#fl
â◊‰õΩÎefl PHõoOѨ٠KÕã¨∞‰õΩ#fl F ™ê=∂#º ¢_≥·=~ü 'Ü«∂kÔ~_礗
J`«ºO`« J^Œ∞ƒù`«OQÍ ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fi "≥·Yix x~°ã≤ã¨∂Î
P`«‡|e^•<åxH˜ áêÅÊ_»@O, HÀÏ¡k =∞Ok QÆ∞O_≥efl
~°yeOzOk. =∞#ã¨∞#fl =∞#∞+¨µefl PÜ«∞# ~åã≤# L`«Î~°O
HõkeOzOk. PÖ’zOѨKÕã≤Ok. Ü«∂kÔ~_ç¤ ÖÏO˜
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO
=O^ŒÖÏk a_»¤Å |e^•<åÅ#∞ ÉËMÏ`«~°∞ KÕã¨∂Î
„Ѩ*τѨux^èŒ∞Å ~år<å=∂Å#∞ u~°ã¨¯iOK«_»O =∞iO`«
P"Õ^Œ# Hõeyã¨∞Î#flk.
JѨC_Õ '~år<å=∂—Å∞ KÕÜ«∞_»O =Å¡ `≥ÅOQÍ} ~å^Œx
K≥áêÊO JO@∂ ã¨<åfl~Ú <˘‰õΩ¯Å∞ <˘ˆH¯ <åÜ«∞‰õΩÅ "≥·Yi
'~Ày HÀ~°∞‰õΩOk _®Hõì~ü WzÛOk J^Õ— J#fl K«O^ŒOQÍ
=∂iOk. XHõ~˘flHõ~°∞ ^Œ∞Ü«∞º|_»∞`«∂ `≥ÅOQÍ} â◊‰õΩÎÖË
L^Œº=∞ ÅH∆ͺxfl h~°∞Q͈~ÛÖÏ „Ѩܫ∞uflã¨∞ÎO>Ë, P*Ï^£ QÆ∞Ń~åæ
~årÖ’¡ `≥ÅOQÍ} <åÜ«∞‰õΩÅ∞ `ÕeáÈ=_»O, ã‘=∂O„^èŒ
<åÜ«∞‰õΩÅ∞ =∂#= ÉÏO|∞ÖÏ¡ P`å‡Ç¨ïu ^ŒàÏÖÏ¡
=∂~°∞`å=∞x, `≥ÅOQÍ}#∞ J_»∞¤HÀ=_»O K«∂ã¨∞Î<åflO.
~å[H©Ü«∞ áêsìÅ J=HÍâ◊"å^•xH˜, `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O
=∞~À™êi "≥∂ã¨áȉõÄ_»^Œ#fl HÀÏ¡k =∞Ok „Ѩ[Å
PHÍOHõ∆#∞ HõO˜H˜ Ô~áÈÊÖˇ HÍáê_»∞HÀ"åeû# ÉÏ^茺`« WѨC_»∞
Jx"å~°ºOQÍ L^ÀºQÆ∞Å∞, Láê^蕺ܫÚÅ∞ q^•ºi÷, HÍi‡Hõ,
[~°fleã¨∞ì, ÖÏÜ«∞~°¡, L^Œº=∞HÍ~°∞Å Hõ~°Î=ºOQÍ =∂iOk.
JO^Œ∞HÀã¨O PQÆã¨∞ì 1 `«~åfi`« „Ѩ*τѨux^èŒ∞Å
~år<å=∂Å <ÕѨ^䌺OÖ’ „Ѩ[efl =∞iO`« ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO
KÕÜ«∞_®xH˜, L^Œº=∞ ÃãQÆ `«QÆæ‰õΩO_® HÍáê_»ÏxH˜ L^ÀºQÆ,
Láê^蕺ܫ∞, HÍi‡‰õΩÅ PO^Àà◊# xѨC~°"≥Âfi JO@∞
‰õΩO@∞O^Œx „ѨÉèí∞`åfixH˜ `≥Å∞ã¨∞ Hõ#∞Hõ<Õ ã¨"≥∞‡ÃÑ· 'Z™ê‡—
(ZÃãx¬Ü«∞Öò ã¨sfiÃããπ "≥∞~ÚO>ˇ<≥<£û JH±ì)#∞ J=∞Å∞
KÕÜ«∞_®xH˜ ѨÓ#∞‰õΩO@∞#flk. L^ÀºQÆ =~åæefl <åÜ«∞‰õΩefl
ɡkiOK«_»O ^•fi~å ã¨"≥∞‡Ö’ áêÖÁæO>Ë Hõiî# K«~°ºÅ∞
=ÙOÏÜ«∞x, '<À©ãπ— Wã¨∞Î#fl ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’<Õ ã≤Zãπ, 'ã≤ZO—Å∞
=∂Ï¡_ç# =∂@Ö’¡ ~°∞A"≥·Ok. QÆ`«OÖ’ L^ÀºQÆ∞Å ã¨Ç¨ Ü«∞
x~åHõ~°}‰õΩ „ѨÉèí∞`«fiO ɡOÉËÖˇuÎ áÈ~ÚOk. L^ÀºQÆ=~åæÅ∞
‰õÄ_® `å"≥ÚHõ L^Œº=∞OÖ’ ^ÕxÔH·<å ã≤^Œú=∞<Õ `≥yOѨÙ#∞
„Ѩ^Œi≈OKå~°∞. J~Ú`Õ P<å_»∞ ˆH=ÅO L^ÀºQÆ=~°æO KÕã¨∞Î#fl
áÈ~åÏxfl H©iÎã¨∂Î `å=Ú KÕÜ«∂eû#, „Ѩ[ÅO^Œix
HõkeOKåeû# Hõ~°Î"åºxfl ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∞ q㨇iOK«_»O
[iyOk.

17. 17 AÖˇ·, 2011
W"åfià◊ ~år<å=∂ KÕã≤# „Ѩ*τѨux^èŒ∞Å∞ WHõ K«~°ÛÅ∞
ã¨O„ѨkOѨÙÖ’¡ `ÕÖË@∞¡ ÖË^Œx, =∞ǨÏ[~üÅ`À ã‘=∂O„^èŒ <Õ`«Å
'ÖÏc~ÚOQ∑—#∞ xÅ∞=iOK«ÖË=∞x `ÕeáÈ~ÚOk. Hõ#∞Hõ,
P ÖÏc~ÚOQ∑ â◊‰õΩÎefl xÅ∞=iOKÕ áÈ~åÏefl „QÍ=∞
ѨÙ<å^Œ∞Å #∞Oz =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êyOKåe. JO^Œ∞‰õΩ Jxfl
â◊‰õΩÎÅ∞ ~år<å=∂Å P"≥∂^Œ"≥∞ÿ<å, H͉õΩ<åfl "Õ∞O „Ѩ[Ö’¡
„Ѩ*ÏHÍOHõ∆ HÀã¨O áÈ~å_»∞`åO J#fl ã¨OHõÅÊO`À =ÚO^Œ∞‰õΩ
™êQÍe!
JÏ¡ =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êQÆ_®xH˜ Jxfl ~å[H©Ü«∞ ѨH∆ÍÅ∞
`«=∞ *ˇO_®Å∞, J*ˇO_®Å∞ ѨHõ¯‰õΩ <≥˜ì 'ã¨HõÅ [#∞Å
ã¨"≥∞‡—Ö’ ÉèÏQÆO ѨOK«∞HÀ"åe. P ã¨"≥∞‡ q[Ü«∞=O`«O
HÍ=_®xH˜ „ѨÉèí∞`«fiO HõeÊOK«É’`«∞#fl P@OHÍÅ#∞, ã¨"≥∞‡
P=â◊ºHõ`«#∞ L^ÀºQÆ Láê^蕺ܫ∞ HÍi‡Hõ ã¨OѶ¨∂Åhfl
„H˜Ok™ê÷~Ú =~°‰õΩ =∞iO`« ã¨=∞Ü«∞O fã¨∞‰õΩ#fl J=QÍǨÏ#
KÕ~ÚOKåe.
`«=∞ `«=∞ Jã≤Î`åfiÅ∞, PkèѨ`åºÅ∞, g∞_çÜ«∂ =ÚO^Œ˜
L`«∞ûHõ`«Å∞ „Ѩ*Ï™êfiq∞HõOQÍ J=QÍǨÏ# KÕã¨∞‰õΩx,
`≥ÅOQÍ}‰õΩ J_»∞¤Ñ¨_»∞Î#fl â◊‰õΩÎÅ "≥∞_»Å∞ =OK«QÆeˆQ KÕ=`À
=ÚO^Œ∞‰õΩ ™êQÍe.
JO^Œ∞HÀã¨O PÜ«∂ ã¨OѶ¨∂Å∞, <åÜ«∞‰õΩÅ∞ 'áÈ~å_ç`Õ
áÈÜÕ∞^Õg∞ ÖË^Œ∞ =Å™êkèѨ`«º ÃÑ`«Î#O `«Ñ¨Ê— J#fl ã¨∂ÊùiÎ`À
áê@∞ x[OQÍ „ѨÉèí∞`«fiO „Ѩ[Å∞ qq^èŒ ~°OQÍÖ’¡
H˘#™êQÆ∞`«∞#fl ^ÀÑ≤_ô, Ñ‘_»#, J<åºÜ«∞O, J„Hõ=∂ʼnõΩ
ã¨=∞ÉèÏQÆ™êfi=∞ºO, hà◊√§, x^èŒ∞Å∞, L^ÀºQÆ∞Å∞, q^Œº, q^Œ∞º`ü,
"≥·^Œº, Psìã‘, ÉÁQÆ∞æ `«k`«~° ~°OQÍÖ’¡ `«=∞‰õΩ JO^•eû#
¿ã=Å∞ JO^ŒHõáÈ=_»O QÆ∂iÛ, `«=∞ a_»¤Å‰õΩ ^ŒHͯeû#
"åÏ „QÍ=∞ ã¨z"åÅÜ«∞O #∞Oz _èçb¡ 'PO„^è•—Éèí=<£ =~°‰õΩ
^ŒHõ¯#O^Œ∞ˆH ã¨"≥∞‡‰õΩ kQÆ∞`«∞<åfl=∞x Kå˜ K≥áêÊeû =ÙOk.
Jx"å~°º"≥∞ÿ# D áÈ~åÏxfl „ѨÉèí∞`«fiO 'Z™ê‡— K«@ìO`À
áê@∞, qzÛù#flO KÕÜ«∞_®xH˜ ã¨"≥∞‡ ǨωõΩ¯ HÍ^Œ#fl, ã¨∞„Ñ‘O
f~°∞Ê<À, `«q∞à◊<å_»∞ J#∞Éèí"å<Àfl r"À 220 '<À=~ü¯ <À
¿Ñ—<À =∂@–áê@ |O^£KÕ¿ã r"À 177<À J=∞Å∞
KÕÜ«∞=K«∞Û#∞. J~Ú<å J^Œ~°‰õΩO_®, ɡ^Œ~°‰õΩO_®, W"åfieì
Kåi„`«Hõ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ ZkiOz =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êQÆHõáÈ`Õ,
ZÏ¡O˜ áÈ~åÏÅ∞ WHõ=ÚO^Œ∞ ã‘=∂O„^èŒ áêʼnõΩÅ
PkèѨ`«ºOÖ’ ™êQÆx=fi~°x QÆ∞iÎOKåe.
W"åfià◊ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O J`«ºO`« „Ѩ[™êfiq∞Hõ,
Jxfl=~åæÅ â◊‰õΩÎÅ HõÅ~ÚHõQÍ ™êQÆ∞`«∞#fl ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’
L^ÀºQÆ =~åæxH˜ KÕ^À_»∞ "å^À_»∞QÍ áÈ~åÏefl |Ö’¿Ñ`«O
K͆Ƕe.
<åÜ«∞‰õΩÅ∞ L^Œº=∞ ã¨OѶ¨∂Å∞, ã¨Oã¨÷Å∞ `«=∞ PHÍOHõ∆Å∞
=ºH˜ÎQÆ`«"≥∞ÿ# JOâßÅ`À „Ѩ^è•# áÈ~åÏxH˜ P@OHõO
H͉õΩO_® K«∂ã¨∞HÀ"åe. W"åfià◊ K«~°Û‰õΩ =ã¨∂Î#fl Jxfl
JOâßÅ∞ ^Œ$+≤ìÖ’ ÃÑ@∞ì‰õΩ<Õ =ÚO^Œ∞ `≥ÅOQÍ} UÔH·Hõ
ÅHõ∆ ºOQÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êQÍe. „ѨuѶ¨ÅOQÍ „ѨÉèí∞`«fiO
<åÜ«∞Hõ`åfiÅ#∞ x~°ƒOkèOz<å, H˘O^Œix ã¨ÃãÊO_£ KÕã≤<å,
JÔ~ã¨∞ìÅ∞ _çãπq∞ãπÅ`À J}z"Õã≤<å ''=∞# Hõà◊§=ÚO^Œ∞
K«xáÈ`«∞#fl a_»¤Å P`«‡|e^•<åÅ`À áÈe¿ãΗ—
HÍ~åºÅÜ«∂Ö’¡ =∞# P`«‡Q“~°=O g∞^Œ, ÅHõ∆ÖÏk MÏmÅ#∞
xÜ«∂=∞HõO KÕÜ«∞Hõ, ¿Ñ¶~ü¿+~üÔH·, „Ѷ‘*’<£ ~°^Œ∞ÌÔH· HÍO„ωõΩì
xÜ«∂=∞HÍÅ∞, Bò ™ÈiûOQ∑, HÍO„ÏH±ì q^è•<åÖ’¡ =∞#
a_»¤Å∞ HÀÖ’Ê`«∞#fl "åÏÅ`À áÈe¿ãÎ Wk Jx"å~°ºO Jx
QÆ∞iÎOKåe.
JO^Œ∞‰õΩ PÜ«∂ L^ÀºQÆ, Láê^蕺ܫ∞, HÍi‡Hõ, ~å[H©Ü«∞
ѨH∆ÍÅhfl ˆHO„^ŒO "≥∞_»Å∞ =Oz, ã‘=∂O„^èŒ =Å™êkèѨ`åºxfl
xÅ∞=iOKÕ áÈ~åÏÅ#∞ H˘#™êyOKåe.
JO^Œ∞HÀã¨O L^ÀºQÆ∞Å∞, Láê^蕺ܫÚÅ∞, HÍi‡Hõ=~°æO
ã¨"≥∞‡`À ã¨HõÅ [#∞Å#∞ HõkeOKåe. ã¨"≥∞‡‰õΩ kQÆ∞`«∞#fl
L^ÀºQÆ, Láê^蕺ܫ∞, HÍi‡‰õΩefl ã¨HõÅ [#∞Å∞ HõO˜H˜
Ô~áÈÊÖˇ HÍáê_»∞HÀ"åe. "åà◊§ "≥#∞fl `«˜ì #_»"åe.
D HÀ=Ö’<Õ ©K«~°∞¡ PQÆã¨∞ìÖ’ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
WOk~åáê~°∞¯ =^ŒÌ KÕѨ_»∞`«∞#fl nHõ∆Ö’¡ ã¨"≥∞‡ kâ◊QÍ ©K«~°¡#∞
ã≤^ŒúO KÕÜ«∂e. „QÍ=∞„QÍ=∂# ©K«~°∞¡ KÕÜ«∞QÆeæ#, „Ѩ[efl
HõkeOK«QÆeæ# PO^Àà◊#ʼnõΩ ~°∂ѨHõÅÊ# KÕÜ«∂e.
áê~î°âßÅʼnõΩ q^•º~°∞÷ʼnõΩ `å`å¯eHõOQÍ [iˆQ #+¨ìO, "åà◊§
Éèíq+¨º`ü ÉÏQÆ∞ HÀã¨"Õ∞#x „Ѩ[efl, „QÍ=∂efl ã¨#fl^ŒúO
KÕÜ«∂e. ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞, áêsìÅ∞ "≥∂ã¨y¿ãÎ
„QÍ=∂Ö’¡H˜ J_»∞QÆ∞ ÃÑ@ìx=fix, „Ѩ[Å |`«∞‰õΩ áÈ~å@OQÍ
=∂~åÛe. Z™ê‡‰õΩ Z^Œ∞~˘_ç¤ áÈ~å_®e.
T

18. 18#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xH˜ ÃÑ^ŒÌ âßѨO `≥ÅOQÍ} ~å[H©Ü«∞
<åÜ«∞Hõ`«fiO. WO`« k"åàÏHÀ~°∞ <åÜ«∞Hõ`åfixfl „ѨѨOK«OÖ’
=∞#"≥∞Hõ¯_» K«∂_»O. „ѨѨOpHõ~°}#∞, ^•x U*ˇhû J~Ú#
PO„^èŒ =Åã¨"å^•xfl `≥ÅOQÍ}ωõΩ qã¨ÎiOK«_»OÖ’,
`≥ÅOQÍ}#∞ "≥Ú`«ÎO ^èŒfiOã¨O KÕÜ«∞_»OÖ’ H©ÅHõ áê„`«
áÈ+≤OzOk gˆ~. D ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞Hõ`«fiO ZO^Œ∞H˜Ï¡
L#flk Jx =∞#O H˘kÌQÍ K«i„`« Ö’`«∞Ö’¡H˜ "≥o¡K«∂_®eû
LO@∞Ok. D „áêO`åxfl ~å[ºOQÍ KÕã¨∞H˘x áêeOz#
áêʼnõΩ_≥=fi_≥ÿ# WHõ¯_ç ™ê÷xHõ Éèí∂™êfi=∞ºOÃÑ·<Õ P^è•~°Ñ¨_ç
áêeOKå_»∞. áêʼnõΩ_≥=fi_À „Ѩ[ʼnõΩ KåÖÏ `«‰õΩ¯= `≥Å∞ã¨∞.
áêʼnõΩʼnõΩ ‰õÄ_® „Ѩ[Å∞ `«‰õΩ¯= `≥Å∞ã¨∞. JO^Œ∞ˆH ~å[iHõ
=º=ã¨÷Ö’ U^≥ÿ# Jaè=$kú [iyO^ŒO>Ë Jk „Ѩ[ÅHÀã¨O
HÍ^Œ∞ P<å˜ P `åÉË^•~°¡ J=ã¨~åÅ HÀã¨O Jx =∞#O
QÆ∞iÎOKåeû LO@∞Ok. nx =Å¡ „Ѩ[ʼnõΩ Hõey`Õ ã¨fiÅÊ
LѨÜ≥∂QÆO HõeyLO_ç LO_»=K«∞Û. Pk #∞O_ç 1948
ÃãÃÑìO|~ü 17 =~°‰õΩ `≥ÅOQÍ}Ö’ W@∞=O˜ ѨiáêÅ<Õ
[iyOk. P `åÉË^•~°¡‰õΩ "åi ÃÑ·#∞#fl áêʼnõΩʼnõΩ
=ºuˆ~HõOQÍ 1946 #∞O_ç 1951 =~°‰õΩ `≥ÅOQÍ}Ö’
„Ѩ[Å∞ H˘#™êyOz# `≥ÅOQÍ} ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@OÖ’
U Éèí∂™êfi=ÚÖˇÿ`Õ „Ѩ[ŠǨÏ`åºHÍO_»‰õΩ, ^Ò~å˚<åºÅ‰õΩ,
^•+‘ìHÍʼnõΩ HÍ~°}"≥∂ "åˆ~ (D ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ^Õâßxfl ÖËHõ
~å*Ϻxfl ÉèÏ~°`«^Õâ◊O Ãã·xHõ K«~°º [iÑ≤ 10 ÅHõ∆Å =∞Ok
`≥ÅOQÍ} áœ~°∞Å#∞ K«OÑ≤(J^ÕO’ Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ∞ =∂„`«O
4"ÕÅ =∞Ok ÖˇHõ¯ =∂„`«"Õ∞ K≥|∞`å~°∞)`≥ÅOQÍ}Ï#∞ ~°HõÎѨÙ
=∞_»∞QÆ∞ KÕã≤, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ^Õâßxfl ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ XHõ
~å„+¨ìOQÍ =∂iÛ# `«~åfi`« )1952Ö’ [iy# "≥Ú^Œ˜
[#~°Öò ZxflHõÅÖ’ HÍO„ˆQãπ áêsìÖ’ KÕi QÍOnè ’Ñ‘Å∞
^èŒiOz ZxflHõÅÖ’ áÈ©KÕã≤ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å„+¨ì JÃãOc¡Ö’H˜
„Ѩ"ÕtOK«_»O KåÖÏ qz„`«OQÍ HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. =∞~À qz„`«O
Uq∞@O>Ë „Ѩ[ŠѨH∆Í# [iy# ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~åÏxH˜
<åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤ÏOz# Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsìʼnõΩ K≥Ok#
<åÜ«∞‰õΩÅ∞ ‰õÄ_» J^Õ JÃãOc¡Ö’H˜ „Ѩ*Ï „Ѩux^èŒ∞Å∞QÍ
„Ѩ"ÕtOK«_»O. D Ô~O_»∞ aè#fl ^èŒ$HõÊ^ä•Å∞ Hõey# <åÜ«∞‰õΩÅ∞
XHõ q+¨Ü«∞OÖ’ XˆH =∞#ã¨÷`«fiO HõÅ"å~°∞. Ô~O_»∞ áêsìʼnõΩ
K≥Ok# "å~°∞ P<嘈H PO„^èŒ "åi Pnè#OÖ’H˜,
PkèѨ`«ºOÖ’H˜ "≥o¡áÈ=_»O KåÖÏ Pâ◊Û~åºxfl Hõeyã¨∞ÎOk.
<åÅ∞QÆ∞ ã¨O=`«û~åÅ∞ ‰õÄ_® ~å„ëêìxfl ã¨fi`«O„`«OQÍ
áêeOK«ÖËHõ áÈÜ«∂~°∞. ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@OÃÑ·# ‰õÄ_®
P<å_»∞ PO„^èŒ "åi PkèѨ`«ºO LO_»@"Õ∞ HÍHõ J^Õ ™ê÷~ÚÖ’
P<å˜ áêÅHõ =~åæÅ`À ‰õÄ_» W^Õ PO„^èŒ "åiH˜
ã¨O|O^è•Å∞ L<åfl~Ú. WHõ¯_ç Éèí∂™êfi=∂ºxfl |ÅÇ‘Ï#O
KÕ¿ãÎ `«Ñ¨Ê `≥ÅOQÍ} Éèí∂=ÚÅÃÑ·#, h˜ =#~°∞ÅÃÑ·#,
L^ÀºQÍÅÃÑ·# PkèѨ`«ºO ~å^Œx ‰õÄ_» P<å˜ ™êÜ«Ú^èŒ
áÈ~å@ PO„^èŒ <åÜ«∞Hõ`«fiO ÉèÏqOz LO_»=K«∞Û. D
q^èŒOQÍ `≥ÅOQÍ} ™êÜ«Ú^èŒáÈ~å@ HÍÅOÖ’ ™êkèOz#
PkèѨ`«º"Õ∞ `«~åfi`« HÍÅOÖ’ qâßÖÏO„^èŒ x<å^•xH˜
ZO`«QÍ<À ã¨Ç¨ÏHõiOzOk. `≥ÅOQÍ} Hõ=¸ºxãπì áêsì
<åÜ«∞Hõ`«fiO ã¨iQÍæ WHõ¯_Õ Ñ¨Ñ¨ÙÊÖ’ HÍÖËã≤Ok. P <嘈H
~°ëêº ™ê„=∂[º"å^Œ `«`åfixfl ѨÙxH˜ ѨÙK«∞Û‰õΩ#fl PO„^èŒ
Hõ=¸ºxãπì <åÜ«∞‰õΩÅ∞ `≥ÅOQÍ}Ï#∞ PO„^èŒ =Åã¨
„áêO`«OQÍ =∂~°ÛÉ’`«∞<åfl~°x U =∂„`«O ‰õÄ_® JOK«<å
"ÕÜ«∞ÖËHõáÈÜ«∂~°∞. ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å„ëêìxfl W^Õ q^èŒOQÍ
H˘#™êQÆx¿ãÎ Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å„+¨ìOÖ’ Hõ=¸ºxã¨∞ì
áêsì JkèHÍ~°OÖ’H˜ =ã¨∞ÎO^Œx PO„^èŒ HÍO„ˆQãπ áêsì
<åÜ«∞Hõ`«fiO HÍO„ˆQãπ áêsì ˆHO„^Œ <åÜ«∞Hõ`åfixH˜ =∞iÜ«Ú
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å„+¨ì HÍO„ˆQãπ áêsì <åÜ«∞Hõ`åfixH˜ ‰õÄ_» Ѩ^Õ
Ѩ^Õ #∂iáÈÜ«∞_»O =Å¡, JѨʘˆH "åiH˜ ™êÜ«Ú^èŒ
áÈ~å@HÍÅO <å˜H˜ L#fl KÕ^Œ∞ J#∞Éèí=O =Å¡ `«=∞
JkèHÍ~°O, `«=∞ Éèí∂=ÚÅ∞ áÈ`åÜ«∞<Õ ÉèíÜ«∞O`À `≥ÅOQÍ}
HÍO„ˆQãπ áêsì <åÜ«∞Hõ`«fiO ‰õÄ_» qâßÖÏO„^èŒ x<å^•xfl
P"≥∂kOz LO_»=K«∞Û. ™êÜ«Ú^èŒáÈ~å@O #_»Ñ¨_»O ^•fi~å
„Ѩ[Å "≥·Ñ¨Ù #∞O_ç, Hõ=¸ºxã¨∞ìÅ#∞ =ºuˆ~H˜OK«_»O ^•fi~å
`≥ÅOQÍ} Éèí∂™êfi=ÚÅ #∞O_ç Ô~O_»∞ ~°HÍÅ∞QÍ PO„^èŒ
"åà◊√§ =∞#fl#Å#∞ á⁄Ok `≥ÅOQÍ} „áêO`åxfl `«=∞
=Åã¨QÍ =∂~°Û_»OÖ’ H©ÅHõ áê„`« áÈ+≤OKå~°∞. nxx
„QÆÇ≤ÏOKÕ =∞„^•ãπ #∞O_ç q_çáÈ~Ú PO„^èŒ ~å„+¨ìO U~°Ê_Õ
„Hõ=∞OÖ’ PO„^èŒ „áêO`« ~å[H©Ü«∞<åÜ«∞‰õΩÅ∞ KÕã≤#
~å^•úO`«O QÆ∞iOz „Ѩ`«ºHõ∆ J#∞Éèí=O QÆ_ç~z# =∞iÜ«Ú
PO„^èŒ "åi =Å㨠"å^Œ `«`åfixfl QÆ=∞xOz# [=ǨÏ~üÖÏÖò
<≥„Ǩ˙ 1953Ö’ qÖËHõ~°∞Å`À =∂Ï¡_»∞`«∂ 'qâßÖÏO„^èŒ
„ѨѨOpHõ~°}–PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO–`≥ÅOQÍ}L^Œº=∞O
–U~°∞H˘O_» #~°ã≤OǨï_»∞
(QÆ`« ã¨OzHõ `«~°∞"å~Ú)
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO

19. 19 AÖˇ·, 2011
x<å^ŒO "≥#∞Hõ ^Œ∞~å„Hõ=∞}À^ÕÌâ◊ „¿Ñi`« ™ê„=∂[º"å^Œ`«`«fiO
JO`«s¡#OQÍ LOk—(17 JHÀì|~ü 1953 WO_çÜ«∞<£
ZH±û„ÃÑãπ) Jx J<åfl_»∞. Ѷ¨AÖò Jb Hõg∞+¨<£ ‰õÄ_® KåÖÏ
ã¨Ê+¨ìOQÍ HõÅѨ_®xfl =ºuˆ~H˜OzOk. =∞~À ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’
<≥„Ǩ˙ x*Ï=∂ÉÏ^£Ö’ =∂Ï¡_»∞`«∂ '`≥ÅOQÍ}, PO„^èŒ
„áêO`åÅ∞ Hõeã≤ LO_ç á⁄O`«# ‰õΩ^Œ~°HõáÈ`Õ , PÅ∞=∞QÆÅ∞
q_®‰õΩÅ∞ WK«∞Û‰õΩ#fl>Ëì H˘O`« HÍÖÏxH˜ Ô~O_»∞ „áêO`åÅ∞
q_çáÈ=K«∞Û— Jx K≥áêÊ_»∞. JOÉË^Œ¯~ü ‰õÄ_® PO„^èŒ~å„ëêìxfl,
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å„ëêìxfl HõÅÑ≤ H˘`«Î ~å„+¨ìO U~åÊ@∞ KÕÜ«∞_®xfl
=ºuˆ~H˜OKå_»∞. JOÉË^Œ¯~ü J~Ú`Õ UHõOQÍ =∞„^•ãπ #∞O_ç
PO„^èŒ „áêO`«O q_çáÈÜÕ∞ „Hõ=∞OÖ’ `«<Õ ã¨fiÜ«∞OQÍ „Ѩ`ÕºHõ
PO„^èŒ ~å„+¨ì aÅ∞¡#∞ áê~°¡"≥∞OòÖ’ ÖÏ q∞x+¨ì~üQÍ
„Ѩ"Õâ◊ÃÑ_»∞`«∂ PÜ«∞# áê~°¡"≥∞OòÖ’<Õ x~°úfiO^èŒOQÍ XHõ
‰õΩÅO(Hõ=∞‡) HÀã¨"Õ∞ D ~å„+¨ìO U~°Ê_»∞ `«∞#fl^Œx, ~å[^è•x
x~°‚Ü«∞O H͉õΩO_® ~å„+¨ìO U~°Ê_»@O „ѨѨOK« K«i„`«Ö’<Õ
ZHõ¯_» [~°QÆÖË^Œx, „Ѩã¨∞Î`«O L#fl K«~°Û „ѨHÍ~°OQÍ
~å[^è•#∞Å∞QÍ PO„^èŒ "åà◊√§ Ô~O_»∞ Ѩ@ì}ÏÅ#∞ ZOÑ≤Hõ
KÕâß~°x 1.QÆ∞O@∂~°∞ 2.Hõ~°∂flÅ∞. WO^Œ∞Ö’ ~å[^è•xQÍ
Hõ~°∂flÅ∞ x~°‚Ü«∞"≥∞ÿ`Õ Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å„ëêìxH˜
„Ѩ=∂^ŒO LO@∞O^Œx, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ #QÆ~åxfl ǨÏã¨ÎQÆ`«O
KÕã¨∞HÀ=_®xˆH PO„^èŒ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ Hõ~°∂flÅ∞ ~å[^è•xQÍ
HÀ~°∞`«∞<åfl~°x `«# Jaè„áêÜ«∂xfl ‰õΩO_» |^ŒÌÅ∞ H˘˜ì#@∞ì
K≥ѨÊ_»O [iyOk. JO`Õ H͉õΩO_® =∞~À J_»∞QÆ∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ
"Õã≤ XHõ"Õà◊ PO„^èŒ ~å„ëêìxfl U~åÊ@∞ KÕ¿ãÎ J@∞ =∞„^•ãπ
~å„+¨ìOÖ’, Hõ~°∂flÅ∞ ~å[^è•x J~Ú`Õ W@∞ Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å„+¨ìOÖ’ ‰õÄ_» „ÉÏǨχ}∞Å∞ JkèHÍ~°O
HÀÖ’Ê~Ú "≥∞ÿ<åsìÅ∞QÍ =∂~°É’`«∞<åfl~°x PÜ«∞# "Õã≤#
Éèíq+¨º`«∞Î JOK«<å QÆ∞i `«Ñ¨ÊÖË^Œ∞.
ÃÑ· =∂@Å#∞ |˜ì P<å˜ *ÏfÜ«∞ <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’x
W^ŒÌ~°∞ =ÚYº *ÏfÜ«∞ <åÜ«∞‰õΩʼnõΩ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å„ëêìxfl
=∞iÜ«Ú PO„^èŒ ~å„ëêìxfl HõÅѨ_»O W+¨ìO ÖË^Œx
J~°÷=∞=Ù`«∞Ok. HÍx P<å˜ `≥ÅOQÍ} <åÜ«∞Hõ`«fiO ÃÑ·
W^ŒÌ~°∞ *ÏfÜ«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ ã¨Ç¨ Ü«∂xfl fã¨∞H˘x PO„^èŒ
„Ѩ^Õâò U~åÊ@∞#∞ J_»∞¤HÀ=_®xH˜ =∞^ŒÌ`«∞#∞ ã¨=∞~°÷=O`«OQÍ
*ÏfÜ«∞ ™ê÷~ÚÖ’ ‰õÄ_» QÆ@ìÖËHõáÈ~ÚOk. Hõhã¨O Ѷ¨AÖÏb
Hõg∞+¨<£ K≥Ñ≤Ê#@∞¡QÍ 1962 =~°‰õΩ ‰õÄ_® PQƉõΩO_®
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ JÃãOc¡Ö’ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å„+¨ìO =∞iÜ«Ú PO„^èŒ
~å„+¨ìO Hõe¿Ñ aÅ∞¡#∞ 1956Ö’<Õ „Ѩ"Õâ◊Ãјì P"≥∂kOK«_»O
‰õÄ_® P<嘈H ÉèÏ~°`« ~å[H©Ü«∂ÅÖ’ PO„^èŒ"åiH˜ KåÖÏ
|Å"≥∞ÿ# ÖÏc LO^Œx, P ÖÏc ^•fi~å Éèíq+¨º`üÖ’
`≥ÅOQÍ}#∞ "å~°∞ XHõ =Å㨠„áêO`«OQÍ =∂~°Û
É’`«∞<åfl~°x `≥ÅOQÍ} ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞Hõ`«fiO
HõxÃÑ@ìHõáÈQÍ „Ѩ*Ï HÀ}OÖ’ =ÚYºOQÍ P<å_»∞ D
q^èŒOQÍ HõÅѨ_®xH˜ =ºuˆ~HõOQÍ #_çz# „Ѩ*Ï, q^•ºi÷
L^Œº=∂Å#∞ ‰õÄ_® Ѩ˜ìOK«∞HÀHõáÈ=_»O "åi
™êfi~°÷Ѩ~°`åfixfl `≥Å∞ѨÙ`«∞Ok. Hõhã¨O `å=Ú ~å„ëêìxfl Hõe¿Ñ
=ÚO^Œ∞ KÕã¨∞‰õΩ#fl ÃÑ^ŒÌ=∞#∞+¨µºÅ XѨÊO^Œ ã¨O`«HõO ã≤~å
`«_ç P~°Hõ=ÚO^Õ [iy# LÅ¡OѶ¨∞#ÅÃÑ·, „Ѩ*Ï
ã¨=∞㨺Å@∞Oz Hõhã¨O `«=∞ Ѩ^Œ=ÙʼnõΩ ã¨O|OkèOz#
LÅ¡OѶ¨∞#ÅÃÑ· ‰õÄ_® x~°ã¨# =ºHõÎO KÕÜ«∞x ^Œ∞ã≤÷uÖ’H˜
D <åÜ«∞Hõ`«fiO Ѩ_çáÈ~ÚOk. JO`« QÆ_»∞¤ HÍÅO #∞O_ç
<Õ˜ ^•HÍ ‰õÄ_» q^•º~°∞÷Å∞, „Ѩ[Å∞, L^ÀºQÆ∞Å∞ U^À
XHõ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ ã¨"≥∞ÿHõº ~å„+¨ìOÖ’ [~°∞QÆ∞`«∞#fl
J<åºÜ«∂Å#∞ =ºu ˆ~H˜ã¨∂Î `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì ѨÙ#~°∞^ŒÌ~°}
_ç=∂O_£#∞ |uH˜ã¨∂Î<Õ L<åfl~°∞.
1968 #∞O_ç 1971 =~°‰õΩ #_çz# „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ}
~å„+¨ì U~åÊ@∞ L^Œº=∞OÖ’ q^•º~°∞÷Å∞, HÍi‡‰õΩÅ∞,
L^ÀºQÆ∞Å∞, „Ѩ[Å∞ g~Àz`« áê„`«#∞ áÈ+≤OKå~°∞. ~°HõÎO
U~°∞Öˇÿ áêiOk. P<å˜ L^Œº=∞HÍ~°∞Å, ã¨=∂Kå~° =º=ã¨÷
JOK«<å „Ñ¨HÍ~°OQÍ 369 =∞Ok q^•º~°∞÷Å∞
HÍã¨∞„|Ǩ ‡#O^Œ Ô~_ç¤ „ѨÉèí∞`«fiO [iÑ≤# HÍÅ∞ÊÅÖ’
J=∞~°∞Öˇÿ<å~°∞. H˘xfl "ÕÅ =∞Ok Hõ∆`«QÍ„`«∞ÅÜ«∂º~°∞, =∞i
H˘xfl "ÕÅ =∞Ok *ˇÿà◊§ áêÅÜ«∂º~°∞. WO`« L^Œº=∞O [iy#,
WO`« ~°HõÎáê`«O [iy# `≥ÅOQÍ} ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞Hõ`«fiO
D L^Œº=∞OÖ’ =∞"Õ∞HõO HÍÖË^Œ∞, |^Œ∞Å∞QÍ "å~°∞ D
~°HõÎáê`åxfl K«e HÍK«∞‰õΩ<åfl~°∞. D L^Œº=∂xfl PѨ_»O
HÀã¨O JѨÙÊ_Õ Ñ¨Ù~°∞_»∞ áÈã¨∞‰õΩ#fl PO„^èŒ =Åã¨"å^ŒO uiy
=∞m§ U `≥ÅOQÍ} <åÜ«∞Hõ`«fi"≥∞ÿ`Õ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å„ëêìxfl
P„Hõq∞OK«∞HÀ=_®xH˜ ã¨Ç¨ÏHõiOzO^À J^Õ <åÜ«∞Hõ`åfixfl
~°OQÆOÖ’H˜ kOÑ≤ q[Ü«∞=O`«OQÍ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO
U~°Ê_»‰õΩO_» PѨQÆe yOk. D L^Œº=∞ HÍÅOÖ’ `≥ÅOQÍ}
~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞Hõ`«fiO UHõOQÍ PO„^èŒ =Åã¨"å^•xH˜
HÀ=~°∞ìÅ∞QÍ =∂~å~°∞. D L^Œº=∞O z=i ^Œâ◊Ö’ [iy#
áê~°¡"≥∞Oò ZxflHõÅÖ’ 1971Ö’ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞ KåÖÏ
ã¨Ê+¨ìOQÍ f~°∞Ê WKåÛ~°∞. D f~°∞Ê#∞ QÆ∞iÎOz#
WOk~åQÍOnè XHõ ^Œâ◊Ö’ `≥ÅOQÍ} W"åfiÅx x~°‚Ü«∂xH˜
=zÛ# ã¨O^Œ~°ƒùO ‰õÄ_» LOk. HÍx J^Õ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ XHõ
ã¨OѶ¨∞@# [iyOk. `å#∞ „Ѩ^è•#=∞O„uQÍ Ñ¨xKÕã≤#

20. 20#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
HÍÅOÖ’ `«#‰õΩ H˜¡+¨ì=∞xÑ≤Oz# „Ѩu ã¨=∞㨺 ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’
P<å˜ „Ѩ=ÚY Hõ=¸ºxãπì <åÜ«∞‰õΩ_»∞ _®OˆQ ã¨ÅǨ #∞
fã¨∞‰õΩ<Õ"å~°∞. D ZxflHõŠѶ¨e`åÅ J#O`«~°O ‰õÄ_®
P"Õ∞ _®OˆQ#∞ ã¨O„ѨkOK«QÍ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO
W=fi‰õÄ_»^Œx, XHõ"Õà◊ W¿ãÎ „Ѩ`ÕºHõ ~å„ëêìÅ L^Œº=∂Å∞
TѨO^Œ∞‰õΩOÏÜ«∞x D ã¨=∞㨺 Ѩiëê¯~åxH˜ =∞~˘Hõ
=∂~åæxfl Z#∞flHÀ"åÅ<Õ J`«x ã¨∂K«# "Õ∞~°‰õΩ JѨÙÊ_Õ
"Õà◊¥§#∞‰õΩO@∞#fl PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO ã¨Ç¨ Ü«∞O`À _»|∞ƒ#∞,
Ѩ^Œ=ÙÅ#∞ Z~°K«∂Ѩ_»O`À `≥ÅOQÍ} ~å[H©Ü«∞<åÜ«∞Hõ`«fiO
=∞~À™êi `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å#∞ "≥∂ã¨O KÕã≤Ok. D
ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’<Õ PO„^èŒ =Åã¨"å^ŒO âßâ◊fi`«OQÍ `«=∞ =Å㨉õΩ
Z^Œ∞~°∞ ÖˉõΩO_® KÕã¨∞‰õΩ<Õ „Ѩ„H˜Ü«∞Ö’ ÉèÏQÆOQÍ „Ѩ`ÕºHõ
PO„^èÀ^Œº=∂xfl 1972Ö’ ÖË=nã≤Ok. `≥ÅOQÍ} `≥eq
`«‰õΩ¯= ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞Hõ`«fiO J=Ú‡_»∞ áÈ=_»O=Å¡
`≥ÅOQÍ} „áêO`«O 369 =∞Ok q^•º~°∞÷Å#∞ áÈQ˘@∞ì‰õΩOk
=∞iÜ«Ú `≥ÅOQÍ} „áêO`åxH˜, „Ѩ[ʼnõΩ H˘^ÀÌ, Q˘áÈÊ
~°Hõ∆} Hõ=K«OQÍ LѨÜ≥∂QÆѨ_Õ ÃÑ^ŒÌ =∞#∞+¨µÅ XѨÊO^•xfl
‰õÄ_® PO„^èŒ =Åã¨"å^ŒO KåÖÏ `≥eqQÍ ~°^Œ∞Ì KÕ~ÚOK«_»"Õ∞
H͉õΩO_® H˘`«ÎQÍ ZO^Œ∞‰õΩ ѨxH˜ ~åx ~å„+¨ìѨu L`«Î~°∞fiÅ#∞,
6 ã¨∂„`åŠѨ^äŒHÍxfl =ÚO^Œ∞‰õΩ `≥KåÛ~°∞. g@xflO˜x
Ѩsjeã¨∞Î#flѨÙÊ_»∞ `≥ÅOQÍ} #∞O_ç Zky# ~å[H©Ü«∞
<åÜ«∞‰õΩÅ∞ ZO`« k"åàÏHÀ~°∞ ~å[H©Ü«∞<åÜ«∞‰õΩÖ’, PO„^èŒ
=Åã¨"å^ŒO "Õà◊¥§#∞HÀ=_®xH˜ "å~°∞ Z@∞=O˜ áê„`«
áÈ+≤OKå~À ÃÑ· Ѷ¨e`«O ^•fi~å =∞#O J~°÷O KÕã¨∞HÀ=K«∞Û.
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O 1968–71ÅÖ’ KåÖÏ L^èŒ$`«OQÍ
™êyOk. ^•xx ÃÑ·âßzHõOQÍ J}˜z"Õã≤# `«~°∞"å`«, ã¨g∞Ѩ
Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ D L^Œº=∞O ~å^Œ∞ Jx PO„^èŒ =Åã¨"å^ŒO
ÉèÏqOz KåÖÏ "ÕQÆOQÍ, qã¨Î $`«OQÍ `«=∞ "åºáê~°
™ê„=∂*Ϻxfl „ѨѨOK«ÉϺOH± JO_»^ŒO_»Å`À `≥ÅOQÍ}Ö’
=ÚYºOQÍ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’ qã¨ÎiOK«_»O „áê~°OaèOKå~°∞.
P<å˜ JO`«~å˚fÜ«∞ Ѩiã≤÷`«∞Å∞ ‰õÄ_» "åiH˜ ÉÏQÍ
ã¨Ç¨ÏHõiOKå~Ú. D L^Œº=∞ J}z"Õ`« #∞O_Õ `≥ÅOQÍ}Ö’
qѨ¡= ~å[H©Ü«∂Å∞ „áê~°OÉèí=∞Ü«∂º~Ú. `≥ÅOQÍ}Ö’
=zÛ# D H˘`«Î qѨ¡= ~å[H©Ü«∂Å∞ XHõ „ѨÉèíÅ â◊H˜ÎQÍ
=∂~°∞`«∞#fl PO„^èŒ=Åã¨"å^•xfl „áê~°OÉèíOÖ’
QÆ∞iÎOK«HõáÈ=_»O =Å¡<À, QÆ∞iÎOz<å ã¨ÊOkOK«Hõ áÈ=_»O
=Å¡<À, ÖËHõ =Åã¨"å^Œ „ѨÉèÏ= „áêO`«O #∞O_ç <åÜ«∞Hõ`«fiO
LO_»_»O=Å¡<À U"≥∂ PO„^èŒ =Å㨠"åºáê~° ™ê„=∂[º
qã¨Î~°} `≥ÅOQÍ}Ö’ Ü«∞<£.˜.P~ü HÍÅO <å˜H˜ "ÕQÆO
ÉÏQÍ JO^Œ∞‰õΩOk. „áê~°OÉèíOÖ’ qѨ¡"À^Œº=∞O `≥ÅOQÍ}
Éèí∂™êfi=∞ºOÃÑ·#<Õ QÆ∞iÃјì ^Œ∞<Õfl "åxˆH Éèí∂q∞ x<å^•xfl
Z`«∞ΉõΩOk. ã¨iQÍæ ~å„+¨ìO U~°Ê_»¤ 25 ã¨O=`«û~åʼnõΩ
H˘OK≥O J@∞ W@∞QÍ `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O áêsì Ѩ٘ìOk.
`≥ÅOQÍ}Ö’x Jxfl ~°OQÍÅ`À áê@∞QÍ ~å[H©Ü«∂Å#∞
‰õÄ_» „Ѷ‘*’<£QÍ =∂iÛOk D áêsì<Õ. `«=∞ LxH˜ˆH Zã¨~°∞
=ã¨∞ÎO^Œx `≥eã≤# `≥ÅOQÍ} ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ Hõhã¨O
`«=∞ Ѩ^Œ∞=ÙÅ QÆ∞iOz `å=Ú =∂Ï¡_»∞HÀÖËx ^Œ∞ã≤÷uÖ’
Ѩ_çáÈÜ«∂~°∞. `≥ÅOQÍ} ~å[H©Ü«∂ÅÖ’ JѨʘ =~°‰õΩ
L#fl Éèí∂™êfi=∞º ÉèÏ=*ÏÅ <åÜ«∞Hõ`åfixfl `˘ÅyOz
`≥ÅOQÍ} K«i„`« QÆ∞iOz U =∂„`«O Ѩi*Ï˝#O ÖËx `«=∞‰õΩ
`åÉË^•~°∞¡QÍ =º=ǨÏiOKÕ H˘`«Î <åÜ«∞Hõ`åfixfl D áêsì
„Ѩ"≥∂òKÕã≤Ok. D HÍÅOÖ’<Õ PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO `≥ÅOQÍ}
~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞Hõ`åfixfl Kå=Ù ^≥|ƒ fÜ«∞_»"Õ∞HÍHõ
QÆOyÔ~^Œ∞ÌÖÏ¡ `å=Ú TѨ=∞#fl@∞¡ `«ÅÅ∂¿Ñ <åÜ«∞Hõ`åfixfl
„Ѩ"≥∂ò KÕã≤ ѨÓiÎQÍ `«=∞ K≥ѨÙÊKÕ`«∞Ö’¡H˜ `≥K«∞Û‰õΩ<åfl~°∞.
`≥ÅOQÍ} Jaè=$kú É’~°∞¤#∞ PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO D
HÍÅOÖ’<Õ ~°^Œ∞Ì KÕ~ÚOz<å `≥ÅOQÍ}‰õΩ K≥Ok# U XHõ¯
~å[H©Ü«∞<åÜ«∞‰õΩ_»∞ Hõhã¨O Wk J<åºÜ«∞O Jx
=∂Ï¡_»ÖË^Œ∞. PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO ZHõ¯_ç =~°‰õΩ "≥e¡O^ŒO>Ë
K≥<åflÔ~_ç¤ `«~°∞"å`« =∞m§ =ÚYº=∞O„u Ñ‘~î°O "≥·Ñ¨Ù `≥ÅOQÍ}
"åix Z=fiix ~å‰õΩO_® *Ï„QÆ`«Î fã¨∞‰õΩOk. `≥Å∞QÆ∞ *Ïu
P`«‡ Q“~°=O =∞`«∞ÎÖ’ JO^Œix *’H˘˜ì `≥ÅOQÍ}#∞ xO_®
=ÚOzOk D HÍÅ"Õ∞. K«O„^ŒÉÏ|∞ =ÚYº=∞O„u J~Ú#
`«~°∞"å`« WHõ ^•xH˜ u~°∞QÆ∞ÖˉõΩO_® áÈ~ÚOk. W@∞ PO„^èŒ
=Åã¨"å^Œ „ѨÜ≥∂[<åÅ#∞ J@∞ #Ü«∂ =Åã¨"å^Œ
„ѨÜ≥∂[<åÅ#∞ Ô~O_ç~˜x K«O„^ŒÉÏ|∞ KåÖÏ „|Ǩ ‡O_»OQÍ
<≥~°"Õ~åÛ_»∞. HÍx =Åã¨"å^•xH˜ WHõ¯_» JO`«∞zHõ¯x
q+¨Ü«∞O XHõ¯˜ LOk J^Õ <åQÆiHõ`«, ™êO㨯 $uHõ "å~°ã¨`«fi
JOâ◊O. Jk P „áêO`åxH˜ K≥Ok# „Ѩu =∞x+≤ r<£ûÖ’
#~å#~åÖ’¡ Wq∞_ç LO@∞O^Œ<Õ XHõ #QÆfl ã¨`«ºO.
qѨ¡"À^Œº=∞O ~°∂ѨOÖ’ `≥ÅOQÍ} x<å^ŒO |uˆH LOk
J<Õ JOâ◊O. J^Õ HõÅfi‰õΩiÎÖ’ Z<£.˜.P~ü.,#∞ F_ç~z
PO„^èŒ=Å㨠"å^•xH˜ ã¨"åÖò qã≤iOk. „ѨѨOpHõ~°} "ÕQÆO
ѨÙOA‰õΩ#fl HÍÅOÖ’ PO„^èŒ=Åã¨"å^•xfl „ѨѨOK«ÉϺOH±‰õΩ
K≥Ok# XHÍ<˘Hõ Z*ˇhûQÍ QÆ∞iÎOz ^•xx qã¨ÎiOK«‰õΩO_®
J_»∞¤ Hõ@ì "Õã≤Ok qѨ¡"À^Œº=∞"Õ∞. `«=∞ =∂Ô~¯ò qã¨Î~°}#∞
J_»∞¤H˘O@∞#fl qѨ¡"À^Œº=∞ „ѨÉèÏ"åxfl Z^Œ∞~À¯=_®xH˜ PO„^èŒ
=Åã¨"å^ŒO, #Ü«∂=Å㨠"å^ŒO g˜x #_çÑ≤ã¨∞Î#fl

21. 21 AÖˇ·, 2011
„ѨѨOK«ÉϺOH± =∞iÜ«Ú g˜H˜ JO_»QÍ xÅ|_Õ |Ǩïà◊*Ïu
ã¨Oã¨÷Å∞ Jxfl XHõ@Ü«∂º~Ú. g˜ =∞^茺 [iy# XѨÊO^•ÖË
`≥ÅOQÍ}Ï#∞ ~°HõÎѨ٠=∞_»∞QÆ∞ KÕ™ê~Ú. D qѨ¡"À^Œº=∞"Õ∞
„Ѩ}Üü∞ ÉèÏ㨯~ü#∞ `«˜ì ÖËÑ≤ `≥ÅOQÍ} Ѩ^•xfl JÃãOc¡Ö’
JxÑ≤Oz `≥ÅOQÍ} ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅÖ’ H˘kÌáê˜
K«Å<åxfl fã¨∞‰õΩ=KÕÛ „Ѩܫ∞`«flO KÕã≤Ok. KåÖÏ =∞Ok
qâı¡+¨‰õΩÅ∞ Ü«∞<£.˜.P~ü.#∞ `≥ÅOQÍ}Ö’x |Ǩï[#
‰õΩÖÏʼnõΩ ~å[H©Ü«∞ J=HÍâ◊O HõeÊOKå_»x JOÏ~°∞. Jk
â◊√^ŒÌ `«Ñ¨ÙÊ. `≥ÅOQÍ}Ö’ #_çz# qѨ¡"À^Œº=∞O WHõ¯_ç
|Ǩï[# ‰õΩÖÏÅÖ’ fã¨∞‰õΩ=zÛ# K≥ÿ`«<åºxfl `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O
=Úã¨∞QÆ∞Ö’ PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO KåÖÏ ÉÏQÍ "å_»∞‰õΩOk.
W^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ `≥ÅOQÍ} ~å[H©Ü«∂ÅÖ’H˜ ™ê~å
HÍO„ÏHõì~üÅ∞, ã≤qÖò HÍO„ÏHõì~üÅ∞, „É’Hõ~üû =KåÛ~°∞.
áê~°¡"≥∞O@s ~å[H©Ü«∂Å#∞ PO„^èŒ =Åã¨"å^ŒO WKÕÛ z#fl
z#fl "åºáê~åÅ#∞, HÍO„ÏH±ìÅ#∞ JO^Œ∞H˘x "åºáê~°
=∞Ü«∞OQÍ =∂~åÛ~°∞. Ѩ^ŒqÖ’ L#flѨÙÊ_»∞ `≥ÅOQÍ}Ï#∞
PO„^èŒ =Åã¨"å^•xH˜ J=∞‡_»O, ѨkqÖ’ ÖË#ѨÙÊ_»∞
`≥ÅOQÍ}Ï x<å^•xfl Z`«∞ÎHÀ=_»O PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO
ã¨∂K«#Å "Õ∞~°‰õΩ KÕ™ê~°∞. L^ÀºQÆ~°OQÆOÖ’ `≥ÅOQÍ}ωõΩ
J<åºÜ«∞O [~°∞QÆ∞`«∞#flk Jx `≥ÅOQÍ} Ü«∞<£.l.FÅ∞
Q˘_»= KÕ¿ãÎ ÉèíÜ«∞Ѩ_ç 610 l.F WzÛOk
PO„^èŒ=Åã¨"å^Œ"Õ∞, ^•xÃÑ· =∞# ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞
=∂Ï¡_»‰õΩO_® KÕã≤Ok J^Õ. 610 J=∞Å∞‰õΩ =∞# ~å[H©Ü«∞
<åÜ«∞‰õΩÅ`À XHõ Hõq∞© "Õã≤ `≥ÅOQÍ} "å_ç<Õ K≥ÿ~°‡<£#∞
KÕã≤ =∞# ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅKÕ`«<Õ =∞#‰õΩ =∞~°} âßã¨#O
~å~ÚOKå~°∞. "ÕÅ =∞Ok PO„^èŒ „áêO`åxH˜ K≥Ok#
L^ÀºQÆ∞Å#∞ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’ qK«ÛÅq_çQÍ xOѨÙ`«∞<åfl
W^Õq∞ Ѩ^ŒÌu Jx „ѨtflOK«HõáÈQÆ =∞# <åÜ«∞‰õΩÖË ÃÑ·~°gÅ∞
KÕã≤ "åix _»OÑπ KÕã≤ â◊ÉèÏ+π JxÑ≤OK«∞‰õΩ<åfl~°∞.
`≥ÅOQÍ}Ö’ =O^ŒÅ H˘Åk „ѨÉèí∞`«fi ~°OQÆ HõOѨhÅ#∞
PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO =¸`«"Õ~Ú¿ãÎ P HÍ~°}OQÍ "ÕÅ =∞Ok
Li`åà◊√§ ayOK«∞‰õΩ#fl `≥ÅOQÍ} HÍi‡‰õΩÅ â◊"åÅÃÑ· #∞O_ç
PO„^èŒ =Åã¨"å^Œ HõO¿ÑhÅ#∞ „áê~°OaèOKå~°∞ `«Ñ¨Ê „ѨÉèí∞`«fi
q^è•<åÅ#∞ U<å_»∞ xÅnÜ«∞ÖË^Œ∞. PO„^èŒ =Åã¨"å^Œ
qã¨Î~°} =Å¡ =zÛ# Ѩi„â◊=∞Å∞, HÍÅ∞+¨ºO =Å¡ `≥ÅOQÍ}
Ñ¨Öˇ¡Å∞ =Å¡HÍ_»=Ù`«∞<åfl =∞# "åà◊√§ =∂Ï¡_»ÖË^Œ∞.
`≥ÅOQÍ} "å_çˆH ǨϟO=∞O„u Ѩ^Œq WzÛ =∞# HõO’¡
=∞# "ÕÅ∞`À<Õ á⁄_çÑ≤OKå~°∞. qK«ÛÅq_çQÍ `≥ÅOQÍ}
„áêO`«OÖ’ |∂@HõѨ٠Z<£H“O@~°∞¡ KÕ~ÚOz# P Ç≤ÏOã¨Ö’
ÉèÏQÆ=∞Ü«∂ºˆ~ `«Ñ¨Ê U<å_»∞ "å~°∞ Wk PO„^èŒ
=Å㨙ê„=∂[º"å^Œ ‰õΩ„@Ö’ ÉèÏQÆOQÍ [~°∞QÆ∞`«∞O^Œx
„QÆÇ≤ÏOK«ÖË^Œ∞. `≥ÅOQÍ}Ö’ [iy# Ç≤ÏO㨠QÆ∞iOz F
Hõq K≥|∞`«∂ ''<å z#fl <å˜ *Ï˝Ñ¨HÍÅ`À D <ÕÅ#∞
=Ú^•Ì_»∞`«∞#flѨÙÊ_»∞ JO`« ~°HõÎѨ٠"åã¨<Õ—— JOÏ_»∞. PO„^èŒ
=Å㨠™ê„=∂[º qã¨Î~°}Ö’ ÉèÏQÆOQÍ =zÛ# "åºáê~° ѨO>ˇÿ#
ѨuÎ `≥ÅOQÍ}Ö’H˜ „Ѩ"ÕtOz WHõ¯_ç Ô~·`«∞Å rq`åefl
J`«ÖωõΩ`«ÅO KÕã≤#ѨÙÊ_»∞ "ÕÅ =∞Ok Ô~·`«∞Å P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞
[~°∞QÆ∞`«∞O>Ë ''Ô~·`«∞Å∞ u#fl^Œ~°QÆHõ K«ã¨∞Î#fl~°x—— ÃãÅqzÛ#
^èÒ~åƒùQÆ∞ºÅ∞ =∞# `≥ÅOQÍ} =∞O„`«∞Å∞. =∞# `≥ÅOQÍ}
=∞O„`«∞Å∞ ZHõ¯_» ^•HÍ "≥ÖÏ¡~°O>Ë PO„^èŒ =Å㨙ê„=∂[º
qã¨Î~°} HÀã¨O `≥ÅOQÍ}Ï#∞ <≥ÿò |*Ï~°∞¡QÍ
=∂~°∞ÛÉ’`«∞<åfl=∞x ÃãÅqKåÛ~°∞. =∞# "åÅ¡ =∂`«$Éèí∂q∞
„¿Ñ=∞ JO`« Q˘Ñ¨Êk. ã≤iã≤Å¡ Liã≤Å¡QÍ =∂i#
`≥ÅOQÍ}À_»∞ KÕ<Õ`« âßY =∞O„`≥ÿ# Hõhã¨O PÖ’zOK«_»∞.
=∞<À_»∞ hà◊¡ =∞O„`≥ÿ `≥ÅOQÍ}Ï#∞ ZO_»Éˇ˜ì PO„^茉õΩ
=¸_ÀѨO@‰õΩ ho¡=fi_®xH˜ ѨÙezO`«Å, áÈÅ=~°O Ѩ#∞Å∞
„áê~°OaèOzO_»∞. =∞<À_»∞ q^•ºâßY =∞O„`≥ÿ KÕã≤#
Ѷ¨∞#`ÕO^ŒO>Ë PO„^èŒ q^•ºã¨Oã¨÷Å#∞ `≥ÅOQÍ}ÏÖ’ ™ê÷Ñ≤OKÕ
q^èŒOQÍ J#∞=∞`«∞e=fi_»O, WHõ¯_ç z#fl q^•ºã¨Oã¨÷ʼnõΩ
Zã¨~°∞ `Õ=_»O. `«=∞‰õΩ F>Ë¡ã≤# „Ѩ[Å∞ `«=∞‰õΩ ѨO@Å∞
ѨO_ç~K«∞HÀ=_®xH˜ HõÔ~Oò ã¨iáÈÜÕ∞@O`« W=fi=∞O>Ë
`≥ÅOQÍ} Ô~·`«∞Å |`«∞‰õΩefl |+‘~üÉÏQ∑Å∞ KÕã≤# k"åÅHÀ~°∞
~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞`«fiO =∞#k. =∞# `≥ÅOQÍ} ǨϟO=∞O„u
ǨÏÜ«∂OÖ’<Õ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞HÍÅOÖ’ q^•º~°∞÷ÅÃÑ·
Ãјì# ˆHã¨∞Å#∞ ZuÎ"ÕÜ«∞O_ç Jx ˆHO„^ŒO K≥Ñ≤Ê
ã¨O=`«û~åÅ∞ QÆ_çz<å, JÃãOc¡Ö’ „ѨHõ@# KÕã≤# Jk
WѨʘ =~°‰õΩ J=∞Å∞‰õΩ <ÀK«∞HÀHõáÈ~Ú<å ^•x HÀã¨O F
HÍ~åºK«~°} fã¨∞HÀÖËx ^Œ^ŒÌ=∞‡Å∞ gà◊√§. WѨʘ =~°‰õΩ
`≥ÅOQÍ} ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ F_ç<å, ÔQez<å `≥ÅOQÍ}
L^Œº=∞O "åiHÀ "åºáê~°O J~ÚOk. gà‹§O`« |^•‡+πÅO>Ë
K«O„^ŒÉÏ|∞ HÍÅOÖ’ `≥ÅOQÍ} HÍ"åÅx J_çy#
<åÜ«∞‰õΩÖË uiy ~å[âıY~ü Ô~_ç¤ HÍÅOÖ’ JO`« Jaè=$kú
[iyOk `≥ÅOQÍ} J=ã¨~°"Õ∞=ÚOk J#_»O
„áê~°OaèOKå~°∞. `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl ^≥|ƒfÜ«∞_®xH˜
~å[âıY~ü Ô~_ç¤ KÕã≤# Jxfl „Ѩܫ∞`åflÅÖ’ WHõ¯_ç ~å[H©Ü«∞
<åÜ«∞Hõ`«fiO KåÖÏ „|Ǩ ‡O_»OQÍ áê=ÙQÍ LѨÜ≥∂QÆѨ_ç~k.
`≥ÅOQÍ} "å^ŒOÃÑ· áȘKÕã≤ ZxflHõÅÖ’ ÔQez#
<åÜ«∞‰õΩÅ#∞ PO„^èŒ =Åã¨"å^Œ áêʼnõΩʼnõΩ =∞# ~å[H©Ü«∞

22. 22#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
<åÜ«∞‰õΩÖË ÉË~åÅ∞ ‰õΩkiÛ `≥ÅOQÍ} "å^•xfl, P`«‡Q“~°"åxfl
=∂Ô~¯òÖ’ Ѩâ◊√=Ùefl KÕ™ê~°∞. PO^Œ∞‰õΩ r=<£ Ô~_ç¤x =∞#O
=∞Oz L^•Ç¨Ï~°}QÍ K≥ѨÊ=K«∞Û. ~å[âıY~üÔ~_ç¤H˜ XHõ Ñ‘_»HõÅ
LO_Õk. `≥ÅOQÍ}Ï#∞ ~åÜ«∞Åã‘=∞QÍ KÕÜ«∂Å<Õk P
Ñ‘_»HõÅ ™ê~åOâ◊O. ^•x HÀã¨O KåÖÏ =ӺǨ `«‡HõOQÍ `«#
J#∞K«~° QÆ}Ïxfl `«Ü«∂~°∞ KÕã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. `≥ÅOQÍ} Ѩk
lÖÏ¡Å#∞ Ѩije¿ãÎ "å~°∞, P<å˜ "åi PQÆ_®Å∞ =∞#‰õΩ
Hõ#|_»`å~Ú. "åiH˜ `«# `≥ÅOQÍ} „áêO`« "åºáê~åÅÖ’
"åÏ ‰õÄ_® WKåÛ_»∞. J@∞=O˜ "åiÖ’ KåÖÏ=∞Ok
WѨʘH˜ [QÆ<£ `≥ÅOQÍ}ωõΩ =ºuˆ~HõOQÍ áê~°¡"≥∞OòÖ’
|Ç≤Ï~°OQÆOQÍ JO`« ѨzÛQÍ |Ü«∞@Ѩ_»¤ J`«xfl
ã¨=∞i÷OK«_»O K«∂ã¨∞Î<åfl=Ú. PO„^èŒ =Åã¨"å^ŒO
qѨ¡"À^Œº=∂xfl J}K«_®xH˜ „áÈ`«ûÇ≤ÏOz# ǨÏO`«Hõ
=Ú~îåÅ#∞ ‰õÄ_® `≥ÅOQÍ} "å^•xfl J}K«_®xH˜
K«O„^ŒÉÏ|∞, ~å[âıY~üÔ~_ç¤ ^•x JO_»^ŒO_»Å`À
"å_»∞HÀ=_»O [iyOk. K«O„^ŒÉÏ|∞, ~å[âıY~ü Ô~_ç¤Å
HÍÅOÖ’ `≥ÅOQÍ} ~å„u J@∞Oz ѨQÆÅ∞ ‰õÄ_» x„^Œ
áÈÖË^Œ∞, J~Ú<å `≥ÅOQÍ} ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩʼnõΩ ™È~Ú
ÖËx ã≤÷u.
ÃÑ· q+¨Ü«∂Å#∞ "≥Ú`«ÎOQÍ Ñ¨ijeOz#ѨÙ_»∞ PO„^èŒ
=Åã¨"å^ŒO `≥ÅOQÍ} ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞Hõ`åfixfl `«# QÆ∞Ñ≤Ê’¡
ÃÑ@∞ì‰õΩ#flk Jx J~°÷=∞=Ù`«∞#flk. `å=Ú Ñ¨xKÕã¨∞Î#fl áêsìÅ∞
ZxflHõʼnõΩ =ÚO^Œ∞ `≥ÅOQÍ} ~å„ëêìxfl W™êÎ=∞x
=∂ºxÃѶ™ÈìÖ’¡ Ãјì, ZxflHõÅ J#O`«~°O qK«ÛÅ q_çQÍ
"åi <åÜ«∞Hõ`«fiO WzÛ# =∂@‰õΩ Hõ@∞ì|_»Hõ áÈ~Ú<å
`≥ÅOQÍ} <åÜ«∞Hõ`«fiO "åix „ѨtflOK«ÖË^Œ∞. `≥ÅOQÍ}
"å^ŒOÃÑ· JO^Œ∞ˆH „Ѩ[Å f~°∞Ê HÀã¨O „Ѩܫ∞`åflÅ∞
[iy#ѨÙÊ_»ÖÏ¡ `≥ÅOQÍ} <åÜ«∞‰õΩÅ∞ PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO
WKÕÛ _»|∞ƒÅ‰õΩ Pâ◊Ѩ_ç `≥ÅOQÍ} "å^•xH˜ =ºuˆ~HõOQÍ
áȘ KÕã≤ `≥ÅOQÍ} "å^•xfl F_ç~K«_»OÖ’ áê=ÙÅ∞QÍ
LѨÜ≥∂QÆѨ_»¤ ã¨O^Œ~åƒùÅ∞ HÀH˘Å¡Å∞. Hõhã¨O XHõ J=ã¨~°
ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’<≥ÿ# g~°∞ UHõO HÍÖËHõáÈ=_»O ^Œ∞~°^Œ$+¨ìHõ~°O.
_çÃãO|~ü 9,2009 J#O`«~°O PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO qã≤i#
ã¨"åÅ∞‰õΩ, „Ѩu ã¨"åÅ∞ qã¨~åeû# `≥ÅOQÍ}
<åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’x XHõ=~°æO, „Ѩ[Å ã¨OѨÓ~°‚ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O
L#flѨʘH˜x „Ѩu ã¨"åÅ∞ qã¨~°_»OÖ’ ѨÓiÎQÍ
qѶ¨Å=∞=fi_»"Õ∞HÍHõ PO„^èŒ=Åã¨"å^Œ „Ѩ֒ÉèÏʼnõΩ `«ÖÁyæ
XHõ~°HõOQÍ K≥áêÊÅO>Ë `≥ÅOQÍ} ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞Hõ`«fiO
PO„^èŒ =Åã¨"å^ŒO`À q∞ÖÏY`ü J~Ú `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å#∞
=OzOzOk. PO„^èŒ ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞Hõ`«fiO `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì
U~åÊ@∞#∞ PѨ_®xH˜ áêsìÅ „ÔH_çò#∞ PÖ’zOK«#ѨÙÊ_»∞,
`≥ÅOQÍ}Ï#∞ `≥K«∞ÛHÀ=_®xH˜ `≥ÅOQÍ} ~å[H©Ü«∞
<åÜ«∞Hõ`«fiO áêsìÅ „ÔH_çò#∞ J_»∞¤QÍ K«∂Ѩ_»O "å~°∞ PO„^èŒ
=Å㨠"å^•xH˜ J=Ú‡_»∞ áÈÜ«∂~°#_®xH˜, „Ѩ֒ÉèÏʼnõΩ
QÆ∞~°Ü«∂º~°#_®xH˜ =∞Oz x^Œ~°≈#O. JO`ÕHÍ^Œ∞ "å~°∞
`≥ÅOQÍ} HÀã¨O J=∞~°∞Öˇÿ# q^•º~°∞÷Å â◊"åÅ g∞^Œ
~år<å=∂Å∞ KÕ™êÎ=∞x „Ѩ=∂}O KÕÜ«∞_»O, P `«~åfi`«
~år<å=∞ KÕÜ«∞HõáÈ=_»O XHõ ~år „_®=∞ Jx, Jk PO„^èŒ
=Å㨠"å^ŒO J=∞~°∞Å#∞ J==∂#Ѩ~°K«_»O HÀã¨O
P_ç~z# <å@HõOÖ’ XHõ ÉèÏQÆO Jx =∞#O J~°÷O
KÕã¨∞HÀ=Åã≤ LO@∞Ok. nxfl |˜ì =∞#‰õΩ
J~°÷=∞ÜÕ∞º^ÕO^ŒO>Ë „Ѩã¨∞Î`« PO„^茄Ѩ^Õâò ~å[H©Ü«∂Å#∞
#_»∞ѨÙ`«∞#flk PO„^èŒ =Å㨠"å^ŒO Jx, Jk PÜ«∂ áêsìÅ
ˆHO„^Œ Hõq∞©Å#∞ "Õ∞<Õ*ò KÕÜ«∞_»"Õ∞H͉õΩO_® `≥ÅOQÍ}
~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞Hõ`åfixfl ‰õÄ_® áêsìÅ "åsQÍ pÅÛ
QÆeQÍ~°x J~°÷=∞=Ù`«∞Ok.
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞ HÍ~°ºHõ~°ÎʼnõΩ =∞~˘Hõ¯ K≥ÿ`«#ºO ‰õÄ_®
LO_®e. PÜ«∂ áêsìÅÖ’ `≥ÅOQÍ}‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ
=∂Ï¡_»∞`«∞#fl „Ѩ*Ï „Ѩux^èŒ∞Å∞, áêsìÅ <åÜ«∞‰õΩÅ#∞
#=∞‡‰õÄ_»^Œ<Õ K≥ÿ`«#ºO. KåÖÏ =∞Ok D q+¨Ü«∞OÖ’
=∂Ï¡_»x "åi HõO>Ë, =∂Ï¡_Õ "å_»∞ ZO`À H˘O`« #Ü«∞O
Hõ^• Jx ã¨=∞i÷ã¨∂Î LOÏ~°∞. HÍx =∞#O ѨijeOKåeû#
q+¨Ü«∞O UO@O>Ë "å~°∞ „Ѩ[Å∞ Ãјì# _ç=∂O_»∞‰õΩ, ÖËHõ
"å~°∞ P`å‡~°Ê}O KÕã¨∞‰õΩ#fl J=∞~°∞Å â◊"åÅ g∞^Œ KÕã≤#
„Ѩ=∂}ÏxH˜ Hõ@∞ì|_ç L<åfl~å, ÖË^• J<Õ q+¨Ü«∞O. ^•xH˜
Hõ@∞ì|_ç L#fl"å_ç g∞^Œ<Õ =∞#‰õΩ J<ÕHõ J#∞=∂<åÅ∞
L#flѨÙÊ_»∞, Hõ@∞ì|_»x "åxfl ZÖÏ #=Ú‡^•O? <å
Jaè„áêÜ«∞OÖ’ PO„^èŒ =Åã¨"å^•xH˜ J=Ú‡_»∞áÈ~Ú
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl PѨ_®xH˜ ã¨Ç¨ÏHõiã¨∞Î#flk D
<åÜ«∞‰õΩÖË. =¸`«∞ʼnõΩ #Å¡ |@ì Hõ@∞ì‰õΩO>Ë `≥ÅOQÍ}
=ã¨Î^Œx `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞ U<å_»∞ K≥ѨÊÖË^Œ∞. J^À ÃÑ^ŒÌ
x~°ã¨# ~°∂ѨO J~Ú#@∞ì á¶ÈAe=fi_»O JO`å PO„^èŒ
=Å㨠Ѩ^äŒHõOÖ’ ÉèÏQÆ"Õ∞. XHõ "ÕÅ gik „_®=∂ HÍHõáÈ`Õ
`«=∞ Jkè<åÜ«∞Hõ`åfixfl ZO^Œ∞‰õΩ xÅnÜ«∞~°∞?
Jkè<åÜ«∞Hõ`åfixfl XHõ¯ =∂@ ‰õÄ_» ZO^Œ∞‰õΩ J#x=fi~°∞?
„Ѩ[Å =∂@#∞ ZO^Œ∞‰õΩ Q“~°qOK«~°∞? =∞s ZO^Œ∞‰õΩ
WO`«QÍ g~°∞ `≥ÅOQÍ} QÆ∞iOz =∂Ï¡_»∞`«∞<åfl~°∞ Jx
Ѩije¿ãÎ "åi ã¨∂„`«O XHõ>Ë, `≥ÅOQÍ} QÆ∞iOz Ѩ^Õ

23. 23 AÖˇ·, 2011
Ѩ^Õ =∂Ï¡_»@O ^•fi~å `«=∞ F@∞ ÉϺO‰õΩ#∞, `«=∞
~å[H©Ü«∞ Éèíq+¨º`«∞Î#∞ Ѩ_çáȉõΩO_® K«∂ã¨∞HÀ=_»O. "åi
<åÜ«∞Hõ`åfiÅ`À XHõ<å_»∞ ѨÓiÎQÍ Ñ¶¨∞~°¬} Ѩ_»∞`«∞#fl@∞¡QÍ
Hõ#|_»`å~°∞. ÉÏQÍ XuÎ_ç KÕã¨∞Î#fl@∞¡QÍ Hõ#|_»`å~°∞. =∞~À
~ÀA UHõOQÍ `≥ÅOQÍ} HÀã¨O áêsì #∞O_ç |Ü«∞@‰õΩ
=ã¨∞Î#fl@∞¡QÍ „ѨHõ@#Å∞ =™êÎ~Ú, P =∞~°∞㨘 ~ÀA PO„^èŒ
=Åã¨"å^ŒO P^ÕâßÅ "Õ∞~°‰õΩ Jkè<åÜ«∞Hõ`«fiO`À HÍѶ‘
`åQÆ∞`«∂ K«~°ÛÅ∞ [~°∞QÆ∞`å~Ú, ã¨=∞㨺 ã¨q∞ã≤áÈ~ÚO^Œx
„ѨHõ@# =ã¨∞ÎOk. U ã¨=∞㨺 ã¨q∞ã≤ áÈ~ÚO^À =∞#‰õΩ
J~°÷OHÍ^Œ∞. KåÖÏ QÆ=∞‡`ÕÎq∞@O>Ë `≥ÅOQÍ} Ö’x Ô~O_»=
™ê÷~Ú <åÜ«∞Hõ`«fiO, `å=Ú ~å„uO|=à◊√§ uiy Hõ+¨ìѨ_ç
ÔQeÑ≤Oz# ÃÑ· <åÜ«∞Hõ`«fiO UO KÕã≤#, UO K≥Ñ≤Ê#
Hõ∆q∞OK«_»O. HÍ|˜ì `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O KÕÜ«∂eû#
Ѩ<ÕO@O>Ë Ñ¨Ù<åkx ‰õÄÅÛ_®xH˜ =ӺǨÏO ã≤^ŒÌO KÕÜ«∞_»O.
"åiH˜ "åi áêsì <åÜ«∞Hõ`«fiO, "åi <åÜ«∞‰õΩ_»∞ KÕã¨∞Î#fl
`≥ÅOQÍ} =ºuˆ~Hõ HÍ~°ºHõÖÏáêÅ#∞ qÑ≤Ê K≥ѨÊ_»O ^•fi~å
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’H˜ fã¨∞‰õΩ~å=_»O. ÉÏx㨠=∞#ã¨÷`«fiO
Hõey# `≥ÅOQÍ} H˜Ok ™ê÷~Ú ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞Hõ`«fiO
WO^Œ∞‰õΩ ã¨Oã≤^ŒÌO HÍ=_»O KåÖÏ Hõ+¨ìO. `«=∞
Ü«∞[=∂xHÀã¨O UO KÕÜ«∞_®xÔH·# ã≤^ŒÌѨ_»@O ÉÏxã¨
QÆ∞}O. J~Ú# `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O P "≥·Ñ¨ÙQÍ ^Œ$+≤ì
™êiOK«_»O KåÖÏ J=ã¨~°O.
`≥ÅOQÍ} ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÖË `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì
U~åÊ@∞‰õΩ ÃÑ^ŒÌ J_»¤OH˜. `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å`À, "åi
PÖ’K«#Å`À ã¨O|O^èŒO ÖˉõΩO_® "≥Ú^Œ˜ #∞O_ç
`≥ÅOQÍ}#∞ `åHõ@∞ì ÃјìOk gˆ~. 1956Ö’ `≥ÅOQÍ}
„Ѩ[Å Jaè„áêÜ«∂ʼnõΩ aè#flOQÍ L#fl ~å„ëêìxfl PO„^èŒ`À
qb#O KÕ™ê~°∞. 1968–69ÅÖ’ „Ѩ[Å∞ =∞~À™êi
L^Œºq∞OK«QÍ z=i xq∞+¨OÖ’ "≥∂ã¨O KÕã≤ L^Œº=∂xfl
„Éèí+¨µì Ѩ˜ìOzOk W^Õ ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞. 2009
_çÃãO|~ü, 23 J#O`«~°O `≥ÅOQÍ} „Ѩ„H˜Ü«∞ Py# „ѨHõ@#
~å=_»O gi "≥·Ñ¶¨Åº"Õ∞. WO`«QÍ "≥∂ã¨O KÕã¨∞Î#fl áêsìÅ#∞,
<åÜ«∞‰õΩÅ#∞ „Ѩ[Å∞ Éèí∂™ê÷Ñ≤`«O KÕÜ«∞‰õΩO_® Hõ∆q∞OK«_»O,
uiy "åi<Õ Z#∞flHÀ=_»O KåÖÏ Pâ◊Û~°ºO.
`≥ÅOQÍ} ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩʼnõΩ Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’
[~°∞QÆÉ’ÜÕ∞ XHõ KÕ^Œ∞ "åã¨Î"åxfl D ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ "åi
=ÚO^Œ∞OK« ^ŒÅKå#∞. J^ÕO@O>Ë „Ѷ‘*’<£ J<Õk ˆH=ÅO
L^ÀºQÆ~°OQÆOÖ’ˆH HÍ^Œ∞, ~å[H©Ü«∞~°OQÆOÖ’H˜ U<å_À
„Ѩ"ÕtOzOk. PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO JOK«ÅOK≥Å∞QÍ ^•xx
Jaè=$kú KÕã¨∞Î#flk. `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O áêsì „Ñ¨Éèí∞`«fiHÍÅOÖ’
D Ѩx KåÖÏ q[Ü«∞=O`«OQÍ J=∞Å∞ [iyOk. UHõOQÍ
`≥ÅOQÍ} „áêO`«OÖ’ ã≤÷~°Ñ¨_»¤ PO„^èŒ "åix =∞iH˘xfl
ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ UHõOQÍ PO„^èŒ ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ<Õ _»OÑπ
KÕã≤ `≥ÅOQÍ} xÜ≥∂[Hõ=~åæÅÖ’ xÅɡ˜ì ÔQeÑ≤OK«_»"Õ∞
HÍ^Œ∞ `≥ÅOQÍ} HÀÏÖ’<Õ ã‘ÊHõ~ü Ѩ^Œ=ÙÅ#∞, =∞O„u
Ѩ^Œ=ÙÅ#∞ Hõ@ìɡ˜ìOk. ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’x KåÖÏ
xÜ≥∂[Hõ=~åæÅ∞ WѨʘˆH PO„^èŒ =Åã¨"å^Œ∞Å KÕ`«∞Ö’¡H˜
"≥o§áÈÜ«∂~Ú. Pq^èŒOQÍ "≥e¡áÈ~ÚOk HÍ|>Ëì
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£#∞ „ˆQ@~ü ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£QÍ =∂ˆ~Û ‰õΩ„@
„áê~°OÉèí=∞~ÚOk. `≥ÅOQÍ} ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ#∞
Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ "≥·Ñ¨Ù K«∂_»‰õΩO_» KÕÜ«∞_»"Õ∞
PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO "Õã≤# Z`«∞ÎQÆ_». JO^Œ∞Ö’ ÉèÏQÆOQÍ<Õ
‰õΩ„@ѨÓi`«OQÍ „Ѷ‘*’<£ ˆHã¨∞#∞ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ìÖ’ "Õã≤
F_çáÈÜÕ∞q^èŒOQÍ KÕ™ê~°∞. Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ PO„^èŒ =Åã¨"å^ŒO
=∞~À „ѨÜ≥∂QÆO KÕÜ«∞É’`«∞Ok. P^ÕO@O>Ë `≥ÅOQÍ}
~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩʼnõΩ HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å∞ "≥^Œ[e¡ H˘#∞QÀÅ∞
KÕã≤ "åi ã¨Ç¨ Ü«∞ ã¨Ç¨ÏHÍ~åÅ∞ fã¨∞H˘x PO„^èŒ
HÍO„ÏHõì~üÅ#∞, ã≤x=∂ Ü«∂Hõì~üÅ#∞ ~°OQÆOÖ’H˜ kOz
ZxflHõÅÖ’ áȘ KÕ~ÚOKÕ „Ѩܫ∞`«flO KÕÜ«∞É’`«∞<åfl~°∞.
™ê÷xHõ ZxflHõÅÖ’ WѨʘˆH PO„^èŒ Ãã˜Å~üû
PO„^èŒ=Åã¨"å^ŒO „áÈ`åûǨÏO`À KåÖÏ ™ê÷<åÅ#∞ `«=∞
QÆ∞Ñ≤Ê’¡H˜ `≥K«∞Û‰õΩ<åfl~°∞. Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ nxx KåÖÏ
ã‘iÜ«∞ãπQÍ qã¨ÎiOKÕ J=HÍâ◊O LOk. D Z`«∞ÎQÆ_» J=∞Å∞
HÀã¨O UHõOQÍ `≥ÅOQÍ} ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ#∞ "å_»∞‰õΩ#fl
Pâ◊Û~°º áÈ#=ã¨~°OÖË^Œ∞. WѨʘˆH D q+¨Ü«∞OÖ’
`≥ÅOQÍ}Ö’x <åÅ∞QÆ∞ lÖÏ¡Ö’¡ KåÖÏ ™ê÷<åÅ#∞ i[~üfi
KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. P ™ê÷<åÅ∞ „Ѷ‘*’<£ ZѨÙÊ_À JÜ«∂º~Ú.
HÍ|˜ì L^ÀºQÆ ~°OQÆOÖ’<Õ HÍ^Œ∞ „Ѷ‘*’<£ ã¨=∞㨺 ~å[H©Ü«∞
~°OQÆOÖ’H˜ ZѨÙÊ_À =zÛOk. JO^Œ∞ˆH `≥ÅOQÍ}
„áêO`«OÖ’x ~å[H©Ü«∞<åÜ«∞‰õΩʼnõΩ XHõ q[˝Ñ≤Î, g∞~°∞, g∞
"å~°ã¨∞Å∞ ~å[H©Ü«∞~°OQÆOÖ’ |uH˜ LO_®ÅO>Ë `≥ÅOQÍ}
HÀã¨O áÈ~å_»@O `«Ñ¨Êxã¨i. PO„^èŒ=Å㨠"å^ŒO
`≥ÅOQÍ}Ö’ "Õà◊¥§#∞‰õΩ#fl q^è•#O ѨijeOz#ѨÙ_»∞ XHõ
1000 ã¨O=`«û~åÅ =~°‰õΩ `≥ÅOQÍ} "å_»∞ =ÚYº=∞O„u
JÜÕ∞º J=HÍâ◊O ÖË^Œ∞. „Ѩã¨∞Î`«O [~°∞QÆ∞`«∞#fl áÈ~å@OÖ’
x*Ï~ÚfQÍ `≥ÅOQÍ} ~å[H©Ü«∞<åÜ«∞‰õΩÅ∞ áÈ~å_»HõáÈ`Õ
=O^ŒÅHÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å#∞ PO„^èŒ =Åã¨"å^ŒO ‰õΩ=∞‡iOz

24. 24#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
WѨÙÊ_»∞ `≥ÅOQÍ} "å~°∞ D =∂„`«O JÅOHÍ~°„áêÜ«∞OQÍ
J#∞Éèíqã¨∞Î#fl, Z"≥∞‡Ö˺, ZOÑ‘ Ѩ^Œ=ÙÅ#∞ ‰õÄ_® hà◊¡#∞,
x^èŒ∞Å#∞, xÜ«∂=∞HÍÅ#∞ `«#∞fl‰õΩáÈ~Ú#>Ë¡ QÆ^ŒÌÖÏQÍ
`«#∞fl‰õΩáÈÜ≥∞ J=HÍâ◊O L#flk.
`≥ÅOQÍ}ωõΩ K≥Ok# KåÖÏ =∞OkH˜ JO`«∞zHõ¯x
q+¨Ü«∞O `≥ÅOQÍ} „Ѩ*τѨux^èŒ∞Å∞ WѨÙÊ_»∞ ZO^Œ∞‰õΩ
~år<å=∂ KÕ™ê~°∞ J<Õ q+¨Ü«∞O. „Ѩ[Å∞ _ç=∞O_£
KÕã≤#ѨÙÊ_»∞ HÍx ÖËHõ J=∞~°g~°∞Å â◊"åÅÃÑ· „Ѩ=∂}O
KÕã≤#ѨÙÊ_»∞ D ~år<å=∂Å∞ KÕã≤ LO>Ë `≥ÅOQÍ} K«i„`«
"åix Hõ∆q∞OKÕk. `≥ÅOQÍ} *ˇ.Z.ã≤ ‰õÄ_» WѨÙÊ_»∞ D
_ç=∞O_£#∞ "åi =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞‰õΩ~åÖË^Œ∞. `≥ÅOQÍ}‰õΩ
K≥Ok# Jxfl áêsìÅ áê~°¡"≥∞Oò, JÃãOc¡, âßã¨#=∞O_»eH˜
K≥Ok# ^•^•Ñ¨Ù 145 =∞Ok „Ѩ*Ï „Ѩux^Œ∞Å∞ JO^Œ~°∞
SHõºO K≥O^ŒHõ áÈ~Ú# q_çq_çQÍ J~Ú# „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ}
~å„+¨ì ™ê^èŒ#Ö’ ÉèÏQÆOQÍ J<Õ ¿Ñ~°∞`À K≥~°¡ hà◊√§
K≥~°∞"≥#∞Hõ|_ç# `«~°∞"å`«#~Ú# ~år<å=∂Å∞ KÕ™ê~°∞.
Wk PO„^èŒ =Åã¨"å^ŒO qã≤i# XHõ Z`«∞ÎQÆ_». `«=∞
U*ˇO@¡#∞ HÍáê_»∞HÀ=_®#H˜ =Åã¨"å^ŒO D <å@HÍxH˜
`≥~° ÖËÑ≤Ok. `≥ÅOQÍ} „Ѩ*Ï „Ѩux^èŒ∞ŠѨiã≤÷u `«=∞
ã¨fiO`« xÜ≥∂[Hõ =~åæÅ∞ J@∞Oz, `≥ÅOQÍ}‰õΩ K≥Ok#
lÖÏ¡ ˆHO„^•Å‰õΩ "≥Å¡ ÖËx ^Œ∞ã≤÷uÖ’ Ѩ_®¤~°∞. HÀ_ç „QÆ∞_»∞¡,
@=∂ÏÅ∞, ~åà◊§`À „Ѩ[Å∞ ^•_»∞Å∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. nxH˜
‰õÄ_® "å~°∞ ÃÑ^ŒÌQÍ PO^Àà◊# K≥O^Œ_»O ÖË^Œ∞. "åi
PO^Àà◊#ÖÏ¡ ™ê÷xHõ ZxflHõÅÖ’ `≥ÅOQÍ} "å^•xfl ZÖÏ
J_»∞¤Hõ@ì"ÕÜ«∂Å<Õk. ˆHO„^Œ <åÜ«∞Hõ`«fiO ^ŒQÆæ~° ZÖÏ â◊ÉèÏ+π
JxÑ≤OK«∞HÀ"åÅ<Õk. `«=∞ Hͺ_»~ü#∞ Uq^èŒOQÍ
HÍáê_»∞HÀ"åÅ<Õk "åiH˜ ÃÑ^ŒÌ ã¨"åÖòQÍ =∂iOk. PO„^èŒ
=Åã¨"å^ŒO qã≤ˆ~ _»|∞ƒ HÀã¨O `≥ÅOQÍ} <åÜ«∞Hõ`«fiO
~år<å=∂Å∞ KÕã≤Ok. ZO^Œ∞HõO>Ë JO^Œ~°∞ ~år<å=∂Å∞
KÕ¿ãÎ Jkëêì#O "å˜x P"≥∂kOK«x=fi^Œ∞. XHõ"Õà◊
P"≥∂kOz# ~år<å=∂ KÕã≤# "åˆ~ =∞m§ áÈ© KÕã≤
ÔQÅ∞™êÎ~°∞. ~år<å=∂Å ^•fi~å ~å*ϺOQÆ ã¨OH∆ÀÉèíO
=ã¨∞ÎO^Œ<Õk â◊√^ŒÌ J|^ŒÌO. ~å*ϺOQÆ ã¨OH∆ÀÉèíO ~å‰õΩO_®
UOKÕÜ«∂Ö’ PO„^èŒ =Åã¨"å^•xH˜ ÉÏQÍ `≥Å∞ã¨∞. PO„^èŒ
=Åã¨"å^ŒO "≥Ú^Œ˜ „ѨÜ≥∂QÆ"Õ∞ KÕã≤Ok. Jk
P"≥∂kOK«ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë PO„^èŒ =Åã¨"å^ŒO KÕuÖ’
ã‘ÊHõ~ü Ѩ^Œq LOk. nx ^•fi~å PO„^èŒ =Åã¨"å^•xH˜
Ô~O_»∞ „ѨÜ≥∂[<åÅ∞ <≥~°"Õ~å~Ú. 1.WѨʘ =~°‰õΩ `≥ÅOQÍ}
<åÜ«∞Hõ`«fiO J#∞Éèíqã¨∞Î#fl x~°ƒO^èŒO #∞O_ç H˘kÌQÍ |Ü«∞@
Ѩ_»¤k. UHõOQÍ ã¨ÉèíÅ∞ ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl, x~°ã¨# nHõ∆Å∞ KÕã≤#
~år<å=∂ KÕ™ê~°<Õ Q“~°=O`À "åix `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞
"åix `≥ÅOQÍ}‰õΩ ~åxã¨∞Î<åfl~°∞. 2. ™ê÷xHõ ZxflHõʼnõΩ
Öˇÿ<£H˜¡Ü«∞~ü J~ÚºOk. HÍ|˜ì `«=∞ áêsìʼnõΩ K≥Ok#
ÃãHõO_»s Hͺ_»~ü#∞ HÍáê_»∞HÀQÆeQÍ~°∞. WHõ¯_» =∞#O
J~°÷O KÕã¨∞H˘"åeûOk XHõ>Ë, `≥ÅOQÍ} ~å[H©Ü«∞
<åÜ«∞‰õΩÅ |ÅÇ‘Ï#`«Å∞ PO„^èŒ =Åã¨"å^•xH˜ ÉÏQÍ
`≥Å∞ã¨∞. K≥<åflÔ~_ç¤ #∞O_ç <Õ˜ ^•HÍ J^Õ „ѨÜ≥∂QÆO. D
|ÅÇ‘Ï#`«#∞ JiHõ@ìQÆeˆQ ÖËHõ JkèQÆq∞OK«QÆeˆQ Ѩ^äŒHõO
`≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å ^ŒQÆæ~° U"≥∞ÿ# L#fl^•? XHõ `≥ÅOQÍ}
L^Œº=∞ HÍ~°ºHõ~°ÎQÍ XHõ `≥ÅOQÍ} K«i„`« J^茺ܫ∞#
q^•ºi÷QÍ „Ѩ[ʼnõΩ XHõ q[˝Ñ≤Î. `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’
~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩŠѨ@¡ KåÖÏ J„Ѩ=∞`«ÎOQÍ LO_»O_ç.
"åi „Ѩu J_»∞QÆ∞#∞ ™ê¯xOQ∑ KÕÜ«∞O_ç. `«Ñ¨ÙÊÅ∞ KÕã≤#ѨÙÊ_»∞,
L^Œº=∂xfl J=∂‡Åx, `åHõ@∞ì ÃÑÏìÅx K«∂ã≤#ѨÙÊ_»∞
Hõiî#OQÍ tH˜∆OK«O_ç. Ü«¸~°ÑπÖ’ J~Ú`Õ W@∞=O˜
~å[H©Ü«∞<åÜ«∞‰õΩÅ#∞ ~å[H©Ü«∂Å #∞O_ç "≥e"Õ¿ã"å~°∞.
Jˆ~aÜ«∂Ö’ J~Ú`Õ ~åà◊§`À H˘˜ì K«O¿Ñ"å~°∞. J^ÕO’
`≥ÅOQÍ}Ö’ XHõ ™êi =∂„`«"Õ∞ F_çOz, áêѨO JO@∂
=∞m§ =KÕÛ ZxflHõÖ’¡ ÔQeÑ≤™êÎ~°∞.
„Ѩ`ÕºHõ ~å„ëêìÅ U~åÊ@∞ L^Œº=∂ÅÖ’ „Ѩ^è•# ֒ѨO
UO@O>Ë Wk áê~°¡"≥∞O@s „Ѩ„H˜Ü«∞ HÍ=_»O. HÍ|˜ì
Jx"å~°ºOQÍ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞ `«=∞ áÈ~åÏÅ`À áê@∞QÍ
ZxflHõÅÃÑ·#, JO^Œ∞Ö’x ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅÃÑ·# P^è•~°
Ѩ_»=Åã≤ LO@∞Ok. W@∞=O˜ L^Œº=∂ÅÖ’ ZxflHõÅ∞
‰õÄ_» XHõ áÈ~å@ ~°∂Ѩ"Õ∞. `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞ ÃÑ· JOâßÅÖ’
KåÖÏ ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# f~°∞Ê WKåÛ~°∞. HÍx "å˜x qѶ¨ÅO
KÕÜ«∞_»OÖ’ áê„`«^è•~°∞Å∞, ã¨∂„`«^è•~°∞Å∞ `≥ÅOQÍ}
~å[H©Ü«∞<åÜ«∞‰õΩÖË. "åà◊¡‰õΩ *Ï˝<À^ŒÜ«∞O HõÅ∞QÆ∞`«∞O^•?
PO„^èŒ=Åã¨"å^Œ ÉÏxã¨`«fiO #∞O_ç |Ü«∞@Ѩ_»`å~å?
`≥ÅOQÍ}Ï#∞ ™êkèOK«QÆÅ∞QÆ∞`å~å? ã¨fi`«O„`« áêʼnõΩÅ∞
HÍQÆÅ∞QÆ∞`å~å? K«i„`« `≥eÜ«∞‰õΩO_» áêʼnõΩʼnõΩÖˇÿ`Õ ZO`«
„Ѩ=∂^Œ"≥∂ `≥ÅOQÍ} ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ#∞ K«∂¿ãÎ
J~°÷=∞=Ù`«∞Ok. PO„^èŒ =Å㨠ÉÏxã¨Öˇÿ# `«=∞ <åÜ«∞‰õΩÅ#∞
ã¨fi`«O„`« áêʼnõΩÅ#∞ KÕÜ«∞_»O HÀã¨O `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞
KÕã¨∞Î#fl D áÈ~å@O „ѨѨOK« K«i„`«Ö’ z~°ã¨‡}©Ü«∞"≥∞ÿOk.
(q∞y`å =KÕÛ ã¨OzHõÖ’....)

25. 25 AÖˇ·, 2011
`≥ÅOQÍ}
–K«Å™êx „Ѩ™ê^£
`≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ìO U~åÊ@∞ ã¨∂~Àº^ŒÜ«∞O JO`« ã¨`«ºO.
ZO^Œ∞HõO>Ë nx =ÚO^Œ∞ "≥#HÍÅ É’Öˇ_»∞ ~°HõÎã≤HõÎ K«i„`«
LOk. Wk XHõ Kåi„`«Hõ ã¨`«ºO. U ^Õâ◊OÖ’#~Ú<å, U
HÍÅOÖ’ #~Ú<å, U ã¨=∂[OÖ’#~Ú<å „Ñ¨[ÅH˜
L^Œºq∞OKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯ LO@∞Ok. nxx Z=~°∂ HÍ^Œ#ÖË~°∞.
ÖË^Œ#ÖË~°∞. J~Ú`Õ L^Œº=∂ÅÖ’ P@∞áÈ@∞¡,
"≥Å∞QÆ∞h_»Å∞, ÔQÅ∞Ѩ٠F@=ÚÅ∞ LOÏ~Ú. Wq
Jx"å~°ºO.
L^Œº=∂Å∞ á⁄O^Œ=K«∞Û
`å`å¯eHõ Ѩ~åÜ«∞[O
PYi ã¨O„QÍ=∞OÖ’
J~°∞}Ï~°∞} =∞Ǩϟ^ŒÜ«∞O
Wk Hõq ǨωõΩ¯. JHõ∆~°ã¨`«ºO.
HÍ¿ãѨ٠Kåi„`«Hõ qÉèÏ`« ã¨O^茺֒¡H˜ `˘OyK«∂^•ÌO.
`≥Å¡"åà◊§ UÅ∞|_çÖ’ =∞# ^Õâ◊O KåÖÏHÍÅO áê@∞
<åÅ∞QÆ∞ ~å„ëêìÅ`À#∂, <åÅ∞QÆ∞ #QÆ~åÅ`À#∂
ã¨iÃÑ@∞ì‰õΩOk. Ü«Ú<≥·>ˇ_£ „áêq#∞û, ÉÁOÉÏ~Ú, ɡOQÍÅ∞
~å„ëêìÅ∂, =∞„^•ã¨∞, _èçb¡, ÉÁOÉÏ~Ú, HõÅHõ`åÎ #QÆ~åÅ∂#∞
. ^Õâ◊ ~å[^è•x HõÅHõ`åÎ #∞Oz _èçb¡(1912)H˜ =∂iOk.
`˘e ÉèÏ~°`« ã¨O„QÍ=∞O(1857) `«~°"å`« =Å㨠=ºuˆ~Hõ
L^Œº=∞O Ü«Ú<≥·>ˇ_£ „áêq<£û xOz ɡOQÍÅ∞Ö’ ÉÏQÍ
"Õà◊¥§xOk. „a©+π ™ê„=∂[º"å^Œ ã≤OѶ¨∂xfl EÅ∞
ѨÙK«∞ÛH˘x P_çOz# "åà◊√§ ɡOQÍbÅ∞, ѨO*ÏcÅ∞,
`≥Å∞QÆ∞"åà◊√§. P =∂@H˘¿ãÎ `≥Å∞QÆ∞ "åà◊√§ `≥Å¡"åi g∞^Œ
u~°QÆ|_»¤OÖ’ Z#fl_»∂ "≥#Hõ|_çÖË~°∞. ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£(17
EÖˇ·, 1857)Ö’ áÈ~å_ç J=∞~°∞Å~ÚOk =∞#
`≥Å∞QÆ∞"åàı§. "åi ™ê‡~°Hõ ã¨∂÷ѨO WѨʘˆH HÀ©Ö’
ѨkÅOQÍ LOk. HÍx J@∞"≥·Ñ¨Ù =∞# "≥∞=fi~°O Hõ<≥fluÎ
K«∂_»O. Wk =∞#‰õΩ#fl ~ÀQÆO. J~Ú<å Jk "Õˆ~ Hõ^äŒ.
^•xfl JÖψQ LOK«∞^•O.
=∞# ^Õâ◊OÖ’ WOK«∞q∞OK«∞ 550 ã¨fi^Õj ã¨O™ê÷<å
Å∞O_Õq. gà◊§O`å #Å¡ ^˘~°Å∞. `≥Å¡^˘~°Å`À ÖÏÅ∂p
Ѩ_ç „Ñ¨[Åx [ÅQÆÖÏ¡ Ñ‘ÖÏÛ~°∞. ã¨fi^Õj ã¨O™ê÷<åÖ’¡
Jxfl˜Hõ<åfl ÃÑ^ŒÌk ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£. z#flk *Ï<åQÆ_è£. Wg
ã¨O™ê÷<åÖË. #"å|∞Å UÅ∞|_çÖ’ =∞# `≥ÅOQÍ}Ï Z<Àfl
WHõ¯@¡ áêÅ~ÚOk.
=∞#^Õâ◊Ѩ٠<≥·ã¨iæHõ ã¨fi~°∂Ѩ, ã¨fiÉèÏ"åÅx |˜ì ÉèÏëê
„ѨܫÚHõÎ ~å„ëêìÅ U~åÊ@∞ Jx"å~°ºO. D ã¨OQÆux P<å˜
HÍO„ÔQãπ QÆ∞iÎOzOk. JO^Œ∞ˆH L=∞‡_ç =∞„^•ãπ ~å¢+¨ìOÖ’
<åÅ∞QÆ∞ ÉèÏ+¨Å "åà◊√§ Hõeã≤ LO_Õ"åà◊√§. HÍx *ÏfÜ«∞
HÍO„ÔQãπ =∂„`«O U ÉèÏëê „áêO`«OÖ’ P ¿Ñ~°∞ g∞^Õ `«#
~å¢+¨ì Hõq∞©Öx U~åÊ@∞ KÕã≤Ok. PO„^èŒ ~å¢+¨ì x~å‡}O
HÀã¨O ÉÏѨ@¡(1913)Ö’ `˘e JÅ[_ç P~°OÉèí"≥∞ÿOk.
K«∞~°∞QÍæ ѨxKÕã≤Ok ‰õÄ_®. J~Ú<å `≥Å¡"å_ç UÅ∞|_çÖ’
=∞#H˜ „Ѩ`ÕºHõ ~å¢+¨ìO ~åÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë =∞#O =Åã¨
=ºuˆ~Hõ L^Œº=∞OÖ’ =ÚO^ŒO[ "ÕâßO. Jn "å_çH˜
HÍ#∂<Õ. JO^Œ∞Hõx J_çy# PO„^èŒ ~å¢+¨ìO W=fi‰õΩO_®
J_»QÆx Xi™êû ~å¢+¨ìO(1 U„Ñ≤Öò 1936) WKåÛ_»∞. JѨʒ¡
JHõ¯_ç QÆ[Ѩu ~åA `≥Å¡"åà◊¡`À ÖÏÅ∂p Ѩ_ç =∞# `≥Å∞QÆ∞
„áêO`åÅx HõÉÏ˚ KÕâß_»∞. |~°OѨÙ~°O, Ѩ~å¡H˜q_ç
"≥Ú^ŒÖˇ·#q JÖÏ =∞#H˜ ^ŒHõ¯‰õΩO_® á⁄Ü«∂º~Ú. JO^Œ∞ˆH
=∞# y_»∞QÆ∞ Ñ≤_»∞QÆ∞ u~°QÆ|_ç =∞¿ÇÏO„^Œ `«#Ü«∞ #kx
^•˜ =∞m§ P „áêO`«OÖ’ J_»∞QÆ∞ÃÑ@ìÖË^Œ∞.
„Ѩ`ÕºHõ PO„^èŒ ~å¢+¨ì PHÍOHõ∆ P<å˜ HÍ<å_»∞
|ÅѨ_»∞`«∂<Õ LOk. q^•ºÅÜ«∂Ö’¡
PO„^è•"å~À`«û"åÅO@∂ W|ƒ_ç =Ú|ƒ_çQÍ [~°∞QÆ∞`«∂
LO_Õq. JÖψQ #"å|∞ áêÅ#Ö’x ^ÀÑ≤_ô, Ñ‘_»#,
^Ò~°˚<åºÅ g∞^Œ qã¨∞ÔQuÎ `≥ÅOQÍ}ÏÖ’x `≥Å∞QÆ∞"å~°∞
PO„^èŒ =∞Ǩ ã¨Éèí ™ê÷Ñ≤OK«∞‰õΩ<åfl~°∞. `≥Å∞QÆ∞ ÉèÏ+¨,
™êÇ≤Ï`«ºO, ã¨O㨯 $u qHÍ™êÅ HÀã¨O áÈ~å_®~°∞.
NHõ$+¨‚ ^Õ=~åÜ«∂O„^èŒ ÉèÏëê xÅÜ«∞O ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£
(1901)Ö’ U~°Ê_çOk. ~å[~å[ #ˆ~O„^Œ PO„^èŒ ÉèÏëê
xÅÜ«∞O F~°∞QÆÅ∞¡(1904)Ö’ U~°Ê_çOk. â◊ÉÏú#∞âßã¨#
PO„^èŒ „QÆO^ä•ÅÜ«∞O F~°∞QÆÅ∞¡(1913)Ö’ U~°Ê_çOk.
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO

26. 26#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
„Ѩ`åѨ ~°∞„^Œ PO„^èŒ „QÆO^è•ÅÜ«∞O =∞_çH˘O_» ÉÏÖÏr
Ѩ٘ì#QÆ_ »¤(1913)Ö’ U~°Ê_çOk. PO„^èŒ ™ê~°ã¨fi`« Ѩi+¨`«∞Î
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£(1943)Ö’ U~°Ê_çOk. K≥·`«#º ~°OQÆOÖ’
qHÍ™êxH˜ D ã¨Oã¨÷Åhfl ZO`À `À_»Ê_®¤~Ú. WqHÍHõ
~å[H©Ü«∞ ~°OQÆOÖ’ PO„^èŒ =∞Ǩ ã¨Éèí *’y¿Ñ@(1930)Ö’
U~°Ê_ç Z#ÖËx Hõ$+≤ KÕã≤Ok. ^•x 11= =∞Ǩ ã¨Éèí
Éèí∞=#yi ("Õ∞ 11, 1944)Ö’ [iyOk. JHõ¯_Õ Ô~O_»∞QÍ
peáÈ~ÚOk. ~åq <å~åÜ«∞}Ô~_ç¤ <åÜ«∞Hõ`åfi#
Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì ã¨=∞~°jÅOQÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ =zÛOk. =∞#
=∞# ^Õâ◊ K«i„`«Ö’<Õ `«Å=∂xHõOQÍ K≥ѨÊ^Œy# ™êÜ«Ú^èŒ
Ô~·`åOQÆ áÈ~å@O(1946-51) `≥ÅOQÍ}x <≥·*ÏO xOz
q=ÚHõÎO KÕã≤Ok. HÍx _èçb¡ áê^Œ∞ëêÅ~Ú# <≥„Ǩ˙, Ѩ>ËÖò
Ãã·<åºÅ∞ `≥ÅOQÍ}Ï ™êÜ«Ú^èŒ L^Œº=∂xfl <≥`«∞Î~°∞>Ë~°∞Ö’¡
=ÚOz Ѷ¨Óº_»Öò =º=ã¨÷#∞ ѨÙ#~°∞^ŒúiOzOk. JÅ<å˜
Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsì ‰õÄ_® ™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@ q~°=∞}
(31.10.1951) „ѨHõ˜Oz áê~°¡"≥∞O@s ~˘OÑ≤Ö’
‰õÄ~°∞‰õΩ áÈ~ÚOk. „Ѩ`ÕºHõ PO„^èŒ ~å¢+¨ì x~å‡}O HÀã¨O
á⁄˜ì N~å=ÚÅ∞ P=∞~°} x~åǨ ~° nHõ∆ KÕã≤ |e^•#O
(15.12.1952) KÕâß_»∞. á⁄˜ì N~å=ÚÅ∞x á⁄@ì#
ÃÑ@∞ì‰õΩOk JѨʘ ÉèÏ~°`« „Ѩ^è•x <≥„Ǩ˙ÜÕ∞. ÉèÏ~°`«
„ѨÉèí∞`«fi q^è•<åÅ∞ LѨ"å™êÅ =Å¡ „ѨÉèÏq`«=∞=Ù`åÜ«∞x
J#∞HÀ=_»O "≥„i`«#O Jx <≥„Ǩ˙ ÉèÏǨ @OQÍ
„ѨHõ˜OKå_»∞. HÍx á⁄˜ì N~å=ÚÅ∞ J=∞~°`«fiO q^•ºi÷
Ö’HÍxfl g^èŒ∞Ö’¡H˜ ^Œ∂H˜OzOk. _èçb¡ áê^Œ∞ëê <≥„Ǩ˙
ky=zÛ „Ѩ`ÕºHõ PO„^èŒ x~å‡}ÏxH˜ JOwHõiOKå_»∞. Jxfl
P@∞áÈ@¡ `«~°∞"å`« PO„^èŒ ~å¢+¨ìO(01.10.1952) Ѷ¨ãπì
JHÀì|~ü <å_»∞ U~°Ê_çOk. =∞# ^Õâ◊OÖ’ ÉèÏëê „Ñ¨Ü«ÚHõÎ
~å¢+¨ì qÉèí[#H˜ Wk <åOk.
P `«~°"å`« Ѷ¨[Öò Jb Hõg∞+¨<£ U~°Ê_çOk. ^•x
ã≤á¶ê~°ã¨∞Å#∞ J#∞ã¨iOKÕ PO„^茄Ѩ^Õâò(01.11.1956)
U~°Ê_çOk. Wk á⁄ã¨QÆHõáÈ`Õ `≥ÅOQÍ} q_çáÈ~Ú "Õˆ~
~å¢+¨ìOQÍ U~°Ê_»=K«Ûx P Hõg∞+¨<£ ã¨∂zOzOk ‰õÄ_®.
JÖψQ J@∞ HÀ™êÎ lÖÏ¡ Pi÷Hõ PkèѨ`«ºO, W@∞
~åÜ«∞Åã‘=∞ ~å[H©Ü«∞ K«`«∞~°`« `≥ÅOQÍ}#∞
‰õΩOQÆnâß~Ú. qã¨∞ÔQuÎ# `≥ÅOQÍ}Ï „Ѩ[Å∞ g^èŒ∞Ö’¡H˜
=zÛ áÈ~å_®~°∞(1969). K≥<åflÔ~_ç¤ #=∞‡Hõ„^ÀǨÏO =Å¡
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O JѨʒ¡ h~°∞QÍiáÈ~ÚOk. Jk"Õˆ~
Hõ^äŒ. D áê~îåÅx, QÆ∞}áê~îåÅx <≥=∞~°∞"Õã¨∞‰õΩO@∂
`≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì ã¨q∞u(˜P~üZãπ) K«O„^ŒâıY~ü~å=Ù
<åÜ«∞Hõ`åfi# |i(2004)Ö’H˜ kyOk. HÍx H˘<Õflà◊§ áê@∞
áê~°¡"≥∞O@s ~˘OÑ≤Ö’ ‰õÄ~°∞‰õΩáÈ~Ú H˘@∞ìq∞Ïì_çOk.
L^Œº=∞ ã¨fiÉèÏ"åxfl HÀÖ’Ê~ÚOk. <åeHõ Hõ~°∞K«∞H˘x
~°OQÆOÖ’H˜ ky L^Œº=∞ =∂~åæxfl KÕѨ˜ìOk. `≥ÅOQÍ}
„Ѩ[Å∞ `«=∞ ã¨`åÎx K«qK«∂Ñ≤OKå~°∞. _èçb¡ „ѨÉèí∞=ÙÅ∞
ky~åHõ `«Ñ¨ÊÖË^Œ∞.
J~Ú`Õ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ #QÆ~°O QÆ∞iOz `«ÅѨ@∞¡
Ѩ@∞ì‰õΩO@∞<åfl~°∞. P<å˜(01.10.1953) =∞„^•ã¨∞
#QÆ~åxfl "å>Ëã¨∞HÀ=_»O, W"åà◊ PO„^èŒ ~å¢+¨ìO
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^Œ∞x "å>Ëã¨∞HÀ=_»O ‰õÄ_® JO`Õ `«Ñ¨C. JÖψQ
ÉÁOÉÏ~Ú ~å¢+¨ìO Ô~O_»∞QÍ pe QÆ∞[~å`ü,
=∞Ǩ ~å¢+¨ìÅ∞QÍ(1960) U~°Ê_®¤~Ú. ÉÁOÉÏ~Ú #QÆ~°O
¿Ñ~°∞QÆ∞^ŒÅÖ’ QÆ∞[~å`ü, =∂~åfi_ô ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞ K≥~Úº
LO_»=K«∞Û. J~Ú<å Éè∫QÀoHõOQÍ ÉÁOÉÏ~Ú #QÆ~°O
=∞Ǩ ~å¢+¨ì^Õ. JÖψQ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅÖ’ PO„^è•
K≥~Úº LO_»=K«∞Û. J~Ú<å Jk `≥ÅOQÍ} #_çÉÁ_»∞¤
QÆ∞O_≥HÍÜ«∞. Jn QÍHõ `≥Å∞QÆ∞ "å~°∞ `≥ÅOQÍ}Ï xOKÕ
=KåÛ~°∞. âß`«"åǨÏ#∞Åk `≥ÅOQÍ}Ï. JO>Ë "åà◊√§
`≥Å∞QÆ∞"å~°∞. P =∂@H˘¿ãÎ `≥ÅOQÍ}ÏH˜ Ѩ~åºÜ«∞Ѩ^ŒO
`≥Å∞QÆ∞. W=hfl ѨHõ¯H˜ Ãјì<å `≥ÅOQÍ}Ï #_çÉÁ_»∞¤,
QÆ∞O_≥HÍÜ«∞ ‰õÄ_® ÉèÏQƺ#QÆ~°"Õ∞ Wk xHõzÛQÍ x[O.
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ ~å[^è•xQÍ `≥ÅOQÍ}Ï ~å¢+¨ìO U~åÊ@∞
`«^䌺O.
XѨCHÀ ÖË^• `«Ñ¨CHÀ
JO`ÕHÍ^Œ∞. JÅ<å_»∞ PO„^èŒ ~å¢+¨ì x~å‡}O ZÖÏÔQ·`Õ
ÉèÏëê „Ñ¨Ü«ÚHõÎ ~å„ëêìÅ qÉèí[#H˜ <åOn "åK«HõO ѨeH˜Ok.
JÖψQ W"åà◊ `≥ÅOQÍ} ~å¢+¨ì x~å‡}O „áêOfÜ«∞
ã¨=∂#`« H˘Å|^ŒÌQÍ z#fl ~å„ëêìÅ x~å‡}ÏxH˜ <åOn
"åK«HõO ѨÅHÍe. D ÖˇHõ¯# =∞#q K≥ѨÊ#fl ^ÕâßÅ∞.
JO>Ë 56 ~å„ëêìÅ∞ ~å"åe.
T

27. 27 AÖˇ·, 2011
HÍHõfÜ«∞Ö’K«i„`«Ñ¨Ù#~å=$`«OHÍ#∞O^•?
–=∞~°Hõ Nx"åãπ
1969 L^Œº=∞OÖ’ J<ÕHõ =∞Ok q^•º~°∞÷Å#∞, `≥ÅOQÍ}
"å^Œ∞Å#∞ J™êOѶ‘∞Hõ â◊‰õΩÎÅx, #HõûÖˇ·@∞¡ Jx z„fHõiOz
"åiÃÑ· ˆHã¨∞Å∞ Ãјì Z<£H“O@~°∞¡ KÕã≤ L‰õΩ¯áê^ŒO`À
L^Œº=∂xfl J}z"Õã≤Ok. P<å˜ ã‘=∂O„^èŒ „ѨÉèí∞`«fiO J~Ú`Õ
P J}z"Õ`« ^èÀ~°}˜. x~°ƒO^èŒ =∂~°}HÍO_» q^è•<åÅ =Å#
q^•º~°∞÷ÅÖ’, "Õ∞^è•=ÙÅÖ’ `≥ÅOQÍ}"å^Œ∞Ö’¡ H˘`«Î
PÖ’K«#Å∞ ˆ~ÔH`åÎ~Ú. J^Õ ''™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@O—— P<å˜
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’ K«∞~°∞QÍæ áêÖÁæ#fl q^•º~°∞÷Å#∞,
„Ѩ[Å#∞ „ѨÉèí∞`«fiO, áÈbã¨∞Å∞ HÍ"åÅ<Õ Ô~K«ÛQ˘˜ì P `«~°∞"å`«
"åà◊§x J™êOѶ≤∞Hõ â◊‰õΩÎÅ∞QÍ, #HõûÖˇ·@∞¡QÍ =∂~åÛ~°∞.
ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ ^ÀÑ≤_ô, J}z"Õ`«, x~°ƒO^èŒO ZHõ¯_» LOÏÜ≥∂!
JHõ¯_» 'qѨ¡=O— L^Œ~Úã¨∞ÎOk. JÖψQ P<å˜ q^•º~°∞÷Å∞,
„Ѩ[Å∞, "Õ∞^è•=ÙÅ∞ KåÖÏ=∞Ok 'PÜ«Ú^è•Å∞— KÕѨ˜ì ™êÜ«Ú^èŒ
áÈ~å@O kâ◊QÍ ™êQÍ~°∞. L^Œº=∞OÖ’ „Ѩ[Å HÀã¨O |_»∞QÆ∞,
|ÅÇ‘Ï#, Ñ‘_ç`« „Ѩ[ÅÔH· áÈ~°∞ H˘#™êyOKå~°∞.
J~Ú`Õ 2009 L^Œº=∞OÖ’ ‰õÄ_® KåÖÏ=∞Ok q^•º~°∞÷Å∞
L^Œº=∞O KÕã¨∞Î<åflHÍh, H˘O`«=∞Ok 'ÖˇÑ¶πì— ÉèÏ=*ÏÖÏxfl
P^Œ~°≈OQÍ fã¨∞H˘x PÜ«∂ áêsìʼnõΩ J#∞|O^èŒOQÍ L#fl
q^•ºi÷ ã¨OѶ¨∂Å <Õ`«Å∞, q^•º~°∞÷Å∞ „Ѩ^Œi≈OKÕ HõzÛ`«`«fiO,
Ѩ@∞ì^ŒÅ, x*Ï~ÚfÅ#∞ QÆ=∞xOz# áÈbã¨∞ Ü«∞O„`åOQÆOÖ’
qq^èŒ ~°HÍÅ TǨ QÍ<åʼnõΩ HÍ~°}O JÜ«∂º~Ú. Zxfl
x~°ƒO^è•Å∞ L<åfl ZO`« =∞Ok áÈbã¨∞ ѨǨ ~å L<åflQÍh
"å~°∞ HÍ~°º„Hõ=∞O J#∞‰õΩ<åfl~°O>Ë Jk q[Ü«∞=O`«O
KÕÜ«∞O^Õ x„^Œ‰õÄ_® áÈ=@O ÖË^Œ∞. JO^Œ∞Hõ<Õ D q^•º~°∞÷Å∞
"տ㠄Ѩf J_»∞QÆ∞#∞ áÈbã¨∞Å∞ _ÕQÆ Hõà◊§`À "≥OÏ_»∞`«∞<åfl~°∞.
PÜ«∂ q^•º~°∞÷Å ÃãÖòá¶È#¡Ö’x W`«~°∞Å #O|~°¡x
fã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. J~Ú`Õ áÈbã¨∞Å∞ Zxfl „Ѩ}ÏoHõÅ∞ "Õã≤#,
Zxfl „Ѩܫ∞`åflÅ∞ KÕã≤# g~°∞ HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ q[Ü«∞=O`«O
KÕâß~°∞. ~å~ÚxQÆ∂_≥O '~°K«Û|O_»— HÍ~°º„Hõ=∂xfl
q[Ü«∞=O`«O KÕÜ«∂Åx „ѨÉèí∞`«fiO Hõ@∞ìk@ì"≥∞ÿ# Éèí„^Œ`å
U~åÊ@∞¡ KÕã≤Ok. '~å~ÚxQÆ∂_≥O— "≥àÏ¡ÅO>Ë ^•^•Ñ¨Ù 18
K≥H±áÈã¨∞ìÅ∞ Ãјì J@∞"≥à◊√Î#fl „Ѩf XHõ¯ih ‰õ∆Ω}‚OQÍ `«xv
KÕâß~°∞. ~°K«Û|O_» ã¨Éèí =^ŒÌ ^•^•Ñ¨Ù 4000 =∞Ok áÈbã¨∞Å∞
L<åflHÍh HÍHõfÜ«∞ Ü«¸x=i≈© q^•º~°∞÷Å∞ ~°K«Û|O_»#∞
J_»∞¤H˘x ~°K«Û ~°K«Û KÕã≤ ™êH∆Í`«∞Î ~å¢+¨ì =ÚYº=∞O„uˆH
=ÚK≥Û=∞@Å∞ Ѩ˜ìOKå~°∞.
JÖψQ q∞eÜ«∞<£ =∂~üÛ HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ ^•^•Ñ¨Ù 4 ~ÀAÅ
=ÚO^Œ∞ #∞Oz =ÚO^Œã¨∞Î JÔ~ã¨∞ìŠѨ~°fiO H˘#™êyOKå~°∞.
=O^ŒÅ =∞Ok áÈbã¨∞Å∞ =∞Ѷ‘ìÖ’, =∂~°∞"ÕëêÅÖ’ uiQÍ~°∞.
ǨÏ#‡H˘O_» #∞Oz ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ Zxfl q^è•Å∞QÍ "≥à◊§=KÀÛ
Jxfl =∂~åæÅÖ’ ‰õÄ_® ^•^•Ñ¨Ù 25 K≥H±áÈã¨∞ìÅ∞ U~°Ê~°z
J_»∞QÆ_»∞QÆ∞# `«xvÅ∞ KÕã≤<å... q∞eÜ«∞<£ =∂~üÛÖ’
ϺOH±|O_£ÃÑ· `˘Å∞`« J_»∞QÆ∞Ãјì J@∞ L™ê‡xÜ«∂‰õΩ,
„Ѩ[ʼnõΩ L`åûǨ xflzÛ#"å~°∞ =∞# HÍHõfÜ«∞ q^•º~°∞÷Å∞.
WÖÏ JÃãOc¡ =Ú@ì_ç HÍh ~åºbÅ∞ HÍh, x~°ã¨#Å∞
HÍh U HÍ~°º„Hõ=∞O fã¨∞‰õΩ<åfl q^•º~°∞÷Å∞ =ÚO^Œ∞O_ç
L^Œº=∂xfl #_»∞ѨÙ`«∞<åfl~°∞. W^ŒO`å QÆ=∞xOz# ã‘=∂O„^èŒ
„ѨÉèí∞`«fiO q^•º~°∞÷Å#∞ J}z"Õ¿ãÎ L^Œº=∞ f„=`«#∞
`«yæOK«=K«∞Û J#∞H˘x J<ÕHõ ‰õΩ„@Å∞ KÕã¨∂Î q^•º~°∞÷Å
L^Œº=∂xfl J}z"ÕÜ«∞ÏxH˜ K«∂™ÈÎOk. D „Hõ=∞OÖ’<Õ
q^•º~°∞÷Å ÃãÖòá¶È#∞¡ ϺÑ≤OQ∑ KÕÜ«∞@O, J#∞Hõ∆}O "åix
"≥O|_çOK«_»O "åiÃÑ· `«∞áê‰õΩÅ∞ Z‰õΩ¯ÃÑ@ì_»O ÖÏO˜q KÕã¨∂Î
q^•º~°∞÷ÅÖ’ ÉèíÜ«∞OHõ~°"≥∞ÿ# JÅ[_çx ã¨$+≤ìã¨∞Î<åfl~°∞
áÈbã¨∞Å∞. WÖÏ KÕã¨∂Î `«=∞ L^Œº=∂xfl J}z"ÕÜ«∂Åx
K«∂ã¨∞Î<åfl~å? ÖËHõ `«=∞<Õ J}z"ÕÜ«∂Åx K«∂ã¨∞Î<åfl~å?
ÖËHõ ÉèíÜ«∞ÃÑ_»∂Î Ô~K«ÛQ˘_»∞`«∞<åfl~å? J~°÷O HÍx Ѩiã≤÷uÖ’
q^•ºi÷ Ö’HõO LOk. 1969 `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’
=∂kiQÍ q^•º~°∞÷Å#∞ Ô~K«ÛQ˘˜ì L^Œº=∞OÃÑ· L‰õΩ¯áê^ŒO
"≥∂áêÅx K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞. ã¨Ç¨Ï[OQÍ<Õ D J}z"Õ`« ^èÀ~°}˜
=Å¡ q^•º~°∞÷Å∞ ÉèíÜ«∞Ѩ_»=K«∞Û ÖËHõ Ô~zÛáÈ=K«∞Û. Ô~O_çO˜Ö’
U^À XHõ „Ѩ„H˜Ü«∞ =∂„`«O HõzÛ`«OQÍ [iˆQ J=HÍâ◊O LOk.
=∞i q^•º~°∞÷Å∞ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’H˜ =zÛ#ѨC_Õ
JxflO˜H˜ ã≤^ŒúѨ_ç =KåÛ~°∞. 'ÖÏsîÅ∞ qiy# Å_®~Ú =∂#O
Ñ≤_»∞QÆ∞Å∞ Ѩ_®¤... =∞_»=∞Å∞ uѨÊO— JO@∂ ÖÏsî^≥|ƒÅ‰õΩ,
JÔ~ãπìʼnõΩ, ˆHã¨∞ʼnõΩ, z=~°‰õΩ „áê}ÏÅ∞ W=fiÏxH˜
ã≤^ŒúѨ_»∞`«∞#fl"å~°∞. Z˜ì Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’ ‰õÄ_® ÉèíÜ«∞Ѩ_»~°∞.
JO>Ë "å~°∞ 'Ô~zÛáÈ=@O— =∂„`«O HõzÛ`«OQÍ [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
''=∂ q^•º~°∞÷Å L^Œº=∂xfl J}z"ÕÜ«∂Åx K«∂¿ãÎ
q∞=∞‡efl =ÚOKÕ¿ã JÅÅ=Ù`åO! `«∞Oz "ÕÜ«∂Åx K«∂¿ãÎ
`«∞á¶ê<£Öˇ· JÅ[_ç ã¨$+≤ì™êÎO!—— JO@∂ L^Œº=∞ a_»¤Å∞QÍ
áÈ~å@O H˘#™êyã¨∞Î#fl "åix áÈbã¨∞Å∞ HÍ"åÅx "åix
Ô~K«ÛQ˘_»∞`«∞<åfl~°∞. WѨʘˆH q^•º~°∞÷Å∞ XO@iQÍ
L#fl"åà◊§#∞ fã¨∞ÔHo§ ɡkiOK«@O =O˜q KÕã¨∞Î<åfl~°∞. J<ÕHõ
ˆHã¨∞Å∞ "åiÃÑ·<Õ Z‰õΩ¯=QÍ ÃÑ_»∞Î<åfl~°∞. XHõ q^èŒOQÍ
K≥áêÊÅO>Ë D ã‘=∂O„^èŒ „ѨÉèí∞`«fiO, áÈbã¨∞ Ü«∞O„`åOQÆO
'NHõ$+¨‚ Hõq∞˜— x"ÕkHõÖ’x 8= KåѨì~üx J=∞Å∞
L^Œº=∞ ã¨OQÆ`«∞Å∞

28. 28#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
KÕã¨∞Î<åfl~°#@OÖ’ Juâ◊Ü≥∂H˜Î ÖË^Œ∞. JÖψQ "åi '~°Ç¨Ï㨺
PѨˆ~+¨<£(Ô~K«ÛQ˘@∞ì, ^ŒQÆæ~°KÕ~Ú, J}z"Õ~Ú) „ѨHÍ~°O
=ÚO^Œ∞QÍ q^•º~°∞÷Å#∞, `≥ÅOQÍ}"å^Œ∞Å#∞ Ô~K«ÛQ˘@ì_»O
^•fi~å "åix qѨ¡"åxH˜ ^ŒQÆæ~°‰õΩ KÕã≤ PÜ«Ú^è•Å∞ KÕѨ@ìQÍ<Õ
#HõûÖˇ·@∞¡ JO@∂ "åix JÖψQ L^Œº=∂xfl J}z"ÕÜ«∞ÏxH˜
'ÉèíÜ«∞OHõ~° ‰õΩ„@Å∞— [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. WѨʘˆH H˘xfl ~“O_£
>Ë|∞Öò ã¨=∂"ÕâßÅÖ’ q^•º~°∞÷Å∞ =∂Ï¡_»∞`«∂ ''"Õ∞=Ú
âßOuÜ«Ú`«OQÍ ^èŒ~åflÅ∞ KÕâßO. ~å™êÎ~ÀHÀÅ∞ KÕâßO,
=OÏ–"å~°∞Ê KÕâßO, Ô~·Öò~ÀHÀ KÕâßO, ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ#∞
J_»∞¤‰õΩ<åflO. ~À_»¡ g∞^Œ‰õΩ =zÛ P@Å∞ P_®O, áê^ŒÜ«∂„`«Å∞
KÕâßO z=~°‰õΩ P=∞~°} x~åǨ ~° nHõ∆Å∞ KÕâßO WÖÏ
âßOuÜ«Ú`«OQÍ KÕÜ«∞=Åã≤# Jxfl KÕâßO WHõ q∞yeOk
XˆH XHõ¯˜ J^Õ '™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@O— =∂ FÑ≤Hõ #t¿ãÎ "Õ∞=Ú
'™êÜ«Ú^èŒ áÈ~å@O— KÕã≤ `≥ÅOQÍ} ™êkèOK«∞HÀ=@O HÀã¨O
'PÜ«Ú^è•Å∞ KÕѨÓ#∞`åO— Jx „ѨHõ˜OKå~°∞.
1969 L^Œº=∞OÖ’ L#fl Ѩiã≤÷`«∞Å∞ =∞m§ =KÕÛ „Ѩ=∂^ŒO
HõxÑ≤ã¨∞ÎOk. HÍ=Ù# „ѨÉèí∞`«fiO D J}z"Õ`« ^èÀ~°}˜, Ô~K«ÛQ˘>Ëì
q^è•<åÅ∞ "≥O@<Õ =∂#∞HÀ"åe. q^•ºi÷ Ö’HõO â◊H˜Îx ^Õâ◊
„ѨÜ≥∂[<åÅÔH· LѨÜ≥∂yOK«∞HÀ"åe. `«Ñ¨Ê "åix J}z
"ÕÜ«∞@O =Å# Ô~K«ÛQ˘˜ì qѨ¡"åxH˜ ^ŒQÆæÔ~· PÜ«Ú^è•Å∞
KÕѨ@ì‰õΩO_® „Ѩ[Å∞, „Ѩ*τѨux^èŒ∞ÅO`å „Ñ¨Ü«∞uflOKåe.
„ѨÉèí∞`«fi ^ŒfiO^Œfi "≥·Yix, ‰õΩ„@Å#∞, "≥∂™êÅ#∞, J_»∞¤H˘x
q^•º~°∞÷Å#∞, L^Œº=∞HÍ~°∞Åx ~°H˜∆OK«∞‰õΩ<Õ ÉÏ^茺`«#∞
áœ~°ã¨=∂[O fã¨∞HÀ"åe.
q„QÆǨÏq∞OÔHO^Œ∞HõO_»∞
„j„j <å ֒ѨÅ∞O_»∞
Hõ~Ú`«Å náêÅ∞ =˜ì
ã¨"≥∞ÿMϺO„^èŒ "å^Œ#Ö’ x["≥∞O`À `≥ÅfihH˜
^èŒ$`«~å„+¨µìx HÍ=eO`« aQÆ∞"≥O`À `≥ÅÊhH˜
h"Õ^À ~å`åÎO>Ë `≥ÅOQÍ} ÔQÅfihH˜
H˘xfl „Ѩâ◊flÅ_çyO_»∞...
H˜O^Œ g∞^Œ *Ëã≤O_»∞
~å`«ÅÅ¡ áê#"Õ∞k?
=∞#ã¨∞^•Hõ áÈ^Œ^ÕOk?
W<≥’_ç¯ Qͺ#"Õ∞k?
WO>ˇ <≥`«∞ÎÔ~QÆ∞~°^ÕOk?
w „Ѩâ◊flÅ =∞`«ÖÏ|∞Å∞
`≥eâ‹@@∞ì ~åÜ«∞=∞O_»∞
ã¨"≥∞ÿHͺO„^èŒ "å^Œ#`À ÖÁe¡ h‰õΩ ZO^Œ∞HõO_»∞,
`≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ#Ö’ J=ã¨~åxfl `≥ÅÊ=∞O_»∞....
Éè’k â‹@∞ì H˜O^Œ<Õ...
|∞^Œ∞úxH˜ Qͺ#"≥ÚK≥Û...
`≥ÅOQÍ} Ñ¨Öˇ¡Ö’¡..
<å ~å`«‰õΩ áê#"≥ÚK≥Û....
ѨÏflxH˜ ^Œ∂~°=Ú#fl
Ñ¨Öˇ¡ÅÅ¡, T~°¡Å¡
"å_»ÅÅ¡ J_»∞QÆOQÆ
JHõ¯Å∞, ÃãÖˇ¡Å∞, `«=Ú‡Å∞
J#flÅ∞, JÜ«∞ºÅ∞, `å`«Å∞
J=∞‡Å∞, "åÅ¡=∞‡Å∞...
`≥ÅOQÍ} HÍ"åÅ„x....
J@¡ ÃãÃÑÊ@ѨÙÊ_®Å¡
TÑ≤i U_≥Hõ¯=Ú<ÕÊ
PÅ¡ <≥`«∞Î~°∞~°∞_»∞‰õΩ [~° [~° ÃÑ~°æHõ=Ú<ÕÊ
HõO_»¡ ™ê~°ÅÅ¡ Z~°∞Ѩ٠*Ï_»eOHõ ~åHõ=Ú<ÕÊ
ã¨∂ã≤# XHõ PÃã#∞
|`«∞‰õΩ g∞^Œ *Ïã¨#∞
''WѨÙÊ_»∞#fl |`«∞‰õΩ HõO>ˇ...
WOH˘OK≥O =∞Oz |`«∞‰õΩ...
~åHõáÈ^Œ....! QÍâß~°O =∂~°É’^Œ...!
`≥ÅOQÍ} =∂~°fiÉ’^Œ...!——
WO`Õ WO`Õ WO`Õ...
PÅ¡‰õΩ#fl Pã≤O`Õ....
HÍx...
ZO_»∞#fl ÉÏ~Ú#_»∞QÆ∞... ^•O>ˇ¡=_»¤ Ô~·`«∞#_»∞QÆ∞...
`≥ÅÎk P PÃã‰õΩ#fl Ö’`≥O`À....
P Ô~O_»∞ HÍÅfiÅfl_»∞QÆ∞.... "å˜ =∞^茺 `Õ_®#_»∞QÆ∞....
ã¨∂ÃÑ_»∞`«Üü∞ P PÃã Z#Hõ ÉÏ^≥O`À....
`åQÆ~åx hà◊¡#_»∞QÆ∞.. `åQÆ∞`≥ XOy# HÍÅ¡#_»∞QÆ∞...
ÃãѨÎ~Ú P PÃã‰õΩ#fl ^Œ∂ÃÑO`À....
P Pâ◊‰õΩ "≥#HÍÅ....
U ‰õΩ„@Å *Ï_» ÖË^Œ∞...
U =OK«# h_» ÖË^Œ∞...
P'™êfi~°÷O— x™êfi~°÷O
ã¨=∞O[ã¨O P'â’HõO—í
PPâ◊Å"≥#Hõ
–~å[ ˆHã¨i
T
T
Hõq`«fiO

29. 29 AÖˇ·, 2011
ã≤OQƈ~}˜áÈ~°∞
–ã¨=Ú‡ ~å[Ü«∞º
áê~°¡"≥∞OòÖ’ `≥ÅOQÍ} aÅ∞¡ „Ѩ"Õâ◊Ãјì "≥O@<Õ ~å„ëêìxfl
„ѨHõ˜OKåÅx _ç=∂O_£ KÕã¨∂Î PQÆã¨∞ì 17 #∞Oz `«ÅÃјì#
ã¨HõÅ [#∞Å ã¨"≥∞‡#∞ ã≤OQƈ~}˜ HÍi‡Hõ =~°æO q[Ü«∞=O`«O
KÕÜ«∂Åx HÍi‡Hõ =~åæxH˜ Ñ≤Å∞Ѩ٠x=fi_»O HÀã¨O „Ѩ*Ï
Ü«Ú^Œú<ÒHõ QÆ^ŒÌ~°#fl XHõ~ÀA ã≤OQƈ~}˜ HÍi‡Hõ „áêO`åxH˜
=KåÛ~°∞. PQÆã¨∞ì 4<å_»∞ L^ŒÜ«∞O 6.30QÆO@ʼnõΩ ã≤ã≤ã≤
ÔQãπì ǨÏ∫*ò #∞Oz `≥ÅOQÍ} ã≤OQƈ~}˜ HÍi‡Hõ ã¨OѶ¨∂Å *ˇZã≤
<åÜ«∞‰õΩÅ`À Hõeû "≥àÏ¡~°∞. "≥Ú^Œ@ ZãπP~üÑ≤–1 "≥∞ÿ<£ =^ŒÌ‰õΩ
áÈÜ«∂~°∞. JѨʘH˜ ^•^•Ñ¨Ù 1000 =∞Ok ZãπP~üÑ≤–1
"≥∞ÿ<£ HÍi‡‰õΩÅ∞ J#fl‰õΩ ™êfiQÆ`«O ѨÖϯ~°∞. QÆ^ŒÌ~°#fl |$O^ŒO
HÍi‡Hõ ã¨OѶ¨∂Å <åÜ«∞‰õΩÅ∞ ~åºbQÍ ZãπP~üÑ≤–1 #∞Oz
ZãπP~üÑ≤–3 =~°‰õΩ "≥àÏ¡~°∞. ZãπP~üÑ≤–3 "≥∞ÿ<£ HÍi‡‰õΩÅ∞
D ~åºbH˜ QÆ} ™êfiQÆ`«O ѨeHÍ~°∞. ZãπP~üÑ≤–3H˜ K≥Ok#
2 "ÕÅ =∞Ok HÍi‡‰õΩÅ∞ ZãπP~üÑ≤–1H˜ K≥Ok# 1000 =∞Ok
"≥Ú`«ÎO 3000 "ÕʼnõΩ ÃÑ·QÍ HÍi‡‰õΩÅ∞ áêÖÁæ#fl D "≥∞ÿ<£
ˆQò g∞˜OQ∑ KåÖÏ „|Ǩ ‡O_»OQÍ [iyOk.
QÆ^ŒÌ~°#fl, ÉÏa˚ |$O^•Å∞ PÅÑ≤Oz# ˆQÜ«∂Å∞ HÍi‡‰õΩÅ#∞
Hõ^ŒÅ‰õΩO_® KÕã≤<å~Ú. D ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ ˜Ñ≤ZѶπ,
ZS˜Ü«Úã≤, ˜Z<£˜Ü«Úã≤, `≥ÅOQÍ} ã≤OQƈ~}˜ L^ÀºQÆ∞Å
ã¨OѶ¨∞O, ã≤OQƈ~}˜ i>ˇÿ~ü¤ HÍi‡Hõ ã¨OѶ¨∞O, _çãπq∞ãπ HÍi‡Hõ
ã¨OѶ¨∞O, =ÚxûѨÖò HÍO„ÏH±ì =~°¯~üû Ü«¸xÜ«∞<£, ã≤OQƈ~}˜
SHõº QÆx HÍi‡Hõ ã¨OѶ¨∞OʼnõΩ K≥Ok# <åÜ«∞‰õΩÅ∞ áêÖÁæ<åfl~°∞.
|Ç≤Ï~°OQÆã¨Éèí 6.30 #∞Oz 9.30 QÆO@Å =~°‰õΩ [iyOk.
QÆ^ŒÌ~°#fl HõàÏHÍ~°∞ÅKÕ JÃãOc¡, áê~°¡"≥∞Oò ã¨ÉèíÅ∞ [iáê~°∞.
J#fl ã‘ÊHõ~üQÍ XHõ PO„^èŒ Z"≥∞‡Ö˺, `≥ÅOQÍ} Z"≥∞‡Ö˺, XHõ
PO„^èŒ ZOÑ‘, `≥ÅOQÍ} ZOÑ‘Å`À JÃãOc¡, áê~°¡"≥∞Oò <å˜Hõ
KåÖÏ PHõi¬OzOk. `≥ÅOQÍ} J=∞~°∞Å áê@Å∞, ^ŒO_®Ö’
™È=∞#fl áê@ ÉÏa˚ áê_»∞`«∞O>Ë HÍi‡Hõ =~°æO QÆ`« QÆ∞~°∞ÎÅ∞
`≥K«∞ÛHÀ=_»O [iyOk. WO^Œ∞Ö’ ÃÑ^ŒÌѨe¡ ã¨`«º<å~åÜ«∞},
hÔ~˜ ~å[#fl ã‘`å~å=∞Ü«∞º, =∞O^Œ =∞ÖÏ¡Ô~_ç¤, ~åQÆ=Ô~_ç¤,
ÅHõ¯~ü‡ PQÆÜ«∞º, ã¨=Ú‡ ~å[Ü«∞ºÅ∞ =∂Ï¡_ç<å~°∞.
ã¨Éèí J#O`«~°O ã≤ã≤ã≤ ÔQãπìǨÏ∫*òÖ’ ˜, ˜Ñ¶≤<£ KÕã≤
=∞Oz~åºÅ P~ü˜ã≤ _çáÈ HÍi‡‰õΩÅ∞ U~åÊ@∞ KÕã≤#
ˆQòg∞˜OQ∑ 11 #∞Oz 12 QÆO@Å =~°‰õΩ [iyOk. WO^Œ∞Ö’
QÆ^ŒÌ~°#fl áÈ~°∞`≥ÅOQÍ}=∂, HÀÏ¡k „áê}=∂, Ü«∞O„`«"≥∞@¡
#_»∞ã¨∂ÎO^ŒO>Ë |ã¨∞û, ÖÏs, q∞+¨<£ Ãã·H˜Öò Ô~·Å∞ áê@ J#fl
áê_»∞`«∞O>Ë Psìã‘ HÍi‡‰õΩÅ x[ rq`åÅ∞ K«∂Ñ≤OKå~°∞.
ã¨∞=∂~°∞ 500 =∞Ok ˜P~üã≤ HÍi‡‰õΩÅ∞, „Ѩܫ∂}˜‰õΩÅ∞
áêÖÁæ<åfl~°∞. 12.30QÆO@ʼnõΩ =∞Oz~åºÅ Sa ÔQãπìǨÏ∫*òÖ’
Ѩ„uHõ qÖËHõ~°∞Å ã¨=∂"Õâ◊O [iyOk. qÖËHõ~°∞Å ã¨=∂"Õâ◊O
J~ÚáÈ~Ú uiy =ã¨∞ÎO>Ë <åQÆ∞ŠѨOK«q∞ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ
ѨÙ@ìÖ’ áêÅ∞ áÈÜ«∞_®xH˜ =zÛ# =∞Ç≤Ïà◊Å∞ QÆ^ŒÌ~°#fl#∞
K«∂ã≤ Z^Œ∞~°∞=zÛ náêÅ`À Ǩ ~°uѨ˜ì, g~°uÅHõO Ãјì
Pj~°fikOKå~°∞. 1QÆO@‰õΩ =∞Oz~åºÅÖ’ L^ÀºQÆ,
Láê^蕺ܫÚÅ∞ ™ê~°fi„uHõ ã¨"≥∞‡‰õΩ =∞^ŒÌ`«∞QÍ XHõ¯~ÀA iÖË
nHõ∆ KÕã¨∞Î#fl "åiH˜ ã¨OѶ‘∞ÉèÏ=O `≥ÖÏÊ~°∞. 1.30H˜ =∞Oz~åºÅ
13, 14 "å~°∞¤Å‰õΩ K≥Ok# 200 =∞Ok ¢ã‘ΠѨÙ~°∞+¨µÅ∞
`≥ÅOQÍ} „Ѩ*Ï „Ѷ¨Oò *ˇO_®Å`À QÆ^ŒÌ~°#fl‰õΩ |`«∞Hõ=∞‡Å∞,
náêÅ`À Ǩ ~°u Ѩ˜ì<å~°∞. J#fl‰õΩ uÅHõO kkÌ<å~°∞. D
ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ 200 =∞Ok ˜Ñ≤ZѶπÖ’ ^Õq ã¨`«ºO P^èŒfi~°ºOÖ’
KÕ~å~°∞. QÆ^ŒÌ~°#fl |`«∞Hõ=∞‡#∞ Z`«∞ÎH˘x áÈ~°∞ `≥ÅOQÍ}
áê@ áê_»∞`«∞O>Ë =∞Ç≤Ïà◊Å∞ HÀ~°ãπ WKåÛ~°∞. `≥ÅOQÍ}
x<å^•Å`À =∂~°∞"≥∂yOk.
=∞^蕺ǨÏflO 2 QÆO@ʼnõΩ QÀ^•=iYxÖ’x „ÃÑãπHõ¡ÉòÖ’
qÖËHõ~°∞Å ã¨=∂"Õâ◊O [iyOk. 2.30‰õΩ QÀ^•=iYx 8=
"≥∞ÿ<£ ˆQò =^ŒÌ g∞˜OQ∑ [iyOk. 3.#∞Oz 5 QÆO@Å =~°‰õΩ,
WO^Œ∞Ö’ QÆ^ŒÌ~°#fl P@, áê@, aa˚ z#flÑ≤Å¡Å P@áê@,
HÍi‡Hõ ã¨OѶ¨∂Å <åÜ«∞‰õΩÅ∞ =∂Ï¡_®~°∞. J#O`«~°O 8=
WOÔH¡<£ HÍÅhÖ’x Hõ¡ÉòÖ’ ã¨Éèí [iyk. 7 QÆO@Å #∞Oz
10.30 =~°‰õΩ [iy# D ã¨ÉèíÖ’ 3 "ÕÅ =∞OkH˜ ÃÑ·QÍ
[#O áêÖÁæ<åfl~°∞. HÍi‡Hõ ã¨OѶ¨∂Å <åÜ«∞‰õΩÅ∞ =∂Ï¡_ç<å~°∞.
QÆ^ŒÌ~°#fl |$O^ŒO KÕã≤# <å˜HõÅ∞, áê@Å∞ ã≤OQƈ~}˜ HÍi‡Hõ
=~åæxH˜ ZO`À L`åûǨ xfl WzÛOk. ã¨ÉèíÖ’¡ =∂Ï¡_ç# HÍi‡Hõ
ã¨OѶ¨∂Å <åÜ«∞‰õΩÅ∞ áÈ~å_ç`Õ<Õ `≥ÅOQÍ} =ã¨∞ÎO^Œx,
`≥ÅOQÍ} ¿Ñ~°∞`À˜ |`«∞‰õΩ`«∞#fl <åÜ«∞‰õΩŠѨ@¡ J„Ѩ=∞`«ÎQÍ
LO_®Åx `≥eÊ<å~°∞. HÍi‡Hõ ã¨=∞㨺Å∞, ǨωõΩ¯Å∞, `≥ÅOQÍ}
U^≥·<å L^Œºq∞¿ãÎ<Õ ™ê^茺=∞x K≥Ñ≤Ê<å~°∞. „Ѩ*τѨux^èŒ∞Å∞
`«=∞ ~år<å=∂Å∞ P"≥∂kOѨKÕã¨∞H˘x „Ѩ[Å`À Hõeã≤
áÈ~å_®Åx Ñ≤Å∞Ѩ٠xKåÛ~°∞. SHõº áÈ~å@ q[Ü«∂xH˜ <åOk
Jx `≥eÊ<å~°∞. á⁄e˜HõÖò *ˇZã≤ JO^Œsfl HõÅ∞ѨÙH˘x
áÈ"åÅx K≥áêÊ~°∞.
T
L^Œº=∞ ã¨OQÆ`«∞Å∞

30. 30#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
áêÅ∞¯iH˜™È=∞<å^äŒ∞_»∞Hõ$`«∞Å∞–ã¨g∞Hõ∆–Hõq`åÅHõ∆}ÏÅ∞
–_®IIZ.ã≤Öχ<åÜ«∞H±
''`˘e HÀ_ç Hõ#∞qzÛ xez "≥∞ÿ"≥Oz
[Å[Å Ô~Hõ¯Å∞ ã¨_»eOz heæ
„QƉõΩ¯# QÍÖÏiÛ HõO^ŒO|∞ qzÛ
=Ú‰õΩ¯# hÔHÅ∞ K«HÀ¯eÊ Hõ_»∞ѨÙ
xH˜¯Oz "≥∞_»™êz, xH˜¯=Ú#∂ûz
H˘H˘¯~À ‰õΩ„~°x ‰õÄÜ«∞Hõ=Ú#fl....—— JO@∂ `≥Å∞QÆ∞
™êÇ≤Ï`«ºOÖ’ kfiѨ^Œ Kè«O^Œã¨∞ûÖ’ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ˜ ™êiQÍ, `≥Å∞QÆ∞
"åi H˘~°‰õΩ HõÖÏxH˜ ~åQÍÅ∞ <ÕiÊ# Hõq áêÅ∞¯iH˜
™È=∞<å^äŒ∞_»∞. g~°∞ â‹·= Hõq„`«Ü«∞OÖ’ kfifÜ«ÚÅ∞ HÍx
t=Hõ=ÙÖ’¡ áêÅ∞¯iH˜ ™È=∞# „Ѩ^äŒ=∞ QÆ}∞º_»∞. #<≥flKÀ_»∞_»∞
t=Hõq =∂„`«"Õ∞. HÍx ™È=∞# g~°â‹·= Hõq.
Hõq–HÍÅO:– QÆ}Ѩu^Õ=Ù_»∞ ѨiáêeOz# HÍHõfÜ«∞
™ê„=∂[ºOÖ’ „H©.â◊.1240 „áêO`åxH˜ K≥Ok# Hõq ™È=∞#.
gi [#‡ã¨÷ÅO. F~°∞QÆÅ∞¡(=~°OQÆÅ∞¡)‰õΩ 30 H˜Ö’g∞@~°¡
^Œ∂~°OÖ’ L#fl áêÅ∞¯iH˜ J<Õ „QÍ=∞O. P TiÖ’ L#fl
™È"Õ∞â◊fi~°∞x J#∞„QÆǨÏO`À [x‡OK«_»O =Å¡ gi `«e¡^ŒO„_»∞Å∞
'™È=∞<å^äŒ∞_»∞— Jx ¿Ñ~°∞ ÃÑÏì~°∞. `«e¡ „tÜ«∂^Õq. `«O„_ç
q+¨µ‚~åq∞ ^Õ=Ù_»∞. Hõ~°ã¨÷ÅO qâ◊fi<å^äŒÜ«∞º ™È=∞# Hõq`å
QÆ∞~°∞=Ù. QÆ∞~°∞eOQÍ~°∞º_»∞ W`«x t=nH∆Í QÆ∞~°∞=Ù.
™È=∞#‰õΩ 8 ÉèÏ+¨Ö’¡ áêO_ç`«ºO LOk. 4 ÉèÏ+¨Ö’¡
HÍ=º~°K«# KÕÜ«∞QÆÅ_»∞. ã¨O㨯 $`«, PO„^èŒ, Hõ~å‚@HõÖ’ J<ÕHõ
„QÆO^ä•Å∞ ~åâß_»∞. P ~°K«#Åhfl â‹·==∞`« „ѨKå~åxH˜
LѨÜ≥∂QÆѨ_ç#"Õ. ™È=∞# ~°K«#Åhfl ‰õÄ_® ã¨fi`«O„`åÖË.
Ñ≤_»=iÎ ™È=∞<å^äŒ∞_»∞ J<Õ Hõq ™È=∞<å^äŒ∞x ~°K«#ÅxflO˜h
XHõ Ѩ^ŒºOÖ’ K≥áêÊ_»∞. ™È=∞<å^äŒ∞_»∞ ~åã≤# KåÖÏ „QÆO^ä•Ö’¡
=∞#‰õΩ H˘xfl =∂„`«"Õ∞ ÅaèOKå~Ú.
™È=∞# Hõ$`«∞Å∞(~°K«#Å∞) ã¨g∞Hõ∆:–
J#∞Éèí=™ê~°O, =$ëêkѨ â◊`«HõO, K«`«∞ˆ~fi^Œ ™ê~°O,
K≥#fl=∞Å∞¡ ã‘™êÅ∞, ™È=∞# Ѩ^ŒºHõ$`«∞Å∞, |ã¨= ѨÙ~å}O,
ѨO_ç`å~å^茺 K«i„`« W`«x kfiѨ^Œ ~°K«#Å∞. Wq HÍHõ
~°∞„^ŒÉèÏ㨺O, ™È=∞<å^äŒ ÉèÏ㨺O, |ã¨= ~°QÆ_», ã¨^Œ∞æ~°∞ ~°QÆ_»,
ѨOK« „ѨHÍ~° QÆ^Œº, #=∞™ê¯~° QÆ^Œº, JHõ∆~åOHõ QÆ^Œº,
|ã¨"À^•Ç¨Ï~°}O, |ã¨=eOQÆ <å=∂=o "≥Ú^ŒÖˇ·# ÅѶ¨Ú
Hõ$`«∞Öˇ<Àfl ~°zOKå_»∞.
''L~°∞`«~° QÆ^ŒºÑ¨^Àº‰õΩÎÅ HõO>ˇ
ã¨~°ã¨"≥∞ÿ |~°y# *Ï#∞ `≥#∞OQÆ∞
K«iÛOѨQÍ ã¨~°fi™ê=∂#º=∞QÆ∞@
‰õÄÔ~Û^Œ kfiѨ^ŒÅ∞ H˘Ô~¯^≥·"å~°—— Jx ™È=∞# ã¨O㨯 $`«
ã¨=∂㨠Éèí∂~Ú+¨ì"≥∞ÿ# ~°K«# JO^ŒiH© JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’
LO_»^Œx, ã¨~°à◊"≥∞ÿ# Ѩ^Œ*ÏÅO`À, kfiѨ^Œ Kè«O^Œã¨∞ûÖ’
HÍ=º~°K«# KÕâß_»∞. ™È=∞# áê„`« ã¨$+≤ì J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ#k.
JѨÓ~°fi"≥∞ÿ#k. =º=Ǩ iHõ Ѩ^Œ*ÏÖÏxfl LѨÜ≥∂yOz áê„`«Å
=ÚQÆú`åfixfl =∞<À[˝OQÍ z„uOKå_»∞. ~°∞„^ŒÑ¨â◊√Ѩu, =ÚQÆú
ã¨OQÆÜ«∞º, L_»∞=¸~°∞, Hõ#flѨÊ, ɡ[˚ =∞Ǩ ^Õq Hõ^äŒ, Q˘_»QÆ∂z
"≥Ú^ŒÖˇ·# áê„`«Å∞ =ÚQÆú`åfixH˜, x~°‡Å"≥∞ÿ# =∞#ã¨Î`åÎfixH˜
„ѨfHõÅ∞QÍ LOÏ~Ú.
1. J#∞Éèí=™ê~°O: Wk ™È=∞<å^äŒ∞x "≥Ú^Œ˜ Ѩ^Œº ~°K«#.
WO^Œ∞Ö’ g~°â‹·= ^èŒ~å‡Å#∞ q=iOKå_»∞. QÆ∞~°∞ÉèíH˜Î =∞Ç≤Ï=∞,
ÉèíH˜Î ã¨fi~°∂ѨO, ÉèíH˜Î ÅHõ∆}O, t= ѨÓ*Ï Ñ¨^Œúu, W+¨ìeOQÍ~°Û#
qkè, [OQÆ=∞¿ã=, +¨òã¨÷Å q=~°} "≥Ú^ŒÖˇ·# q+¨Ü«∂Å∞
WO^Œ∞Ö’ L<åfl~Ú. WO^Œ∞Ö’ 245 Ѩ^•ºÅ∞<åfl~Ú. D
HÍ"åºxfl 'Q˘_»y „uѨÙ~åi— J<Õ t=Éèí‰õΩÎxH˜ JOH˜`«OQÍ
~°zOKå_»∞. WO^Œ∞Ö’ Hõ^ä• q+¨Ü«∞O Ug∞ ÖË^Œ∞.
HõO: ''J#∞Éèí=™ê~°O|#QÍ
=∞#ã≤[Ǩ ~°∞ â◊√^ŒúÉèíH˜Î =∂~°æ=Ú"Õ^À
HõÎx~°∂_èç ѨÙ~å}~°Ç¨Ï
ã¨fixÜ«ÚH˜Îx, qã¨ÎiO`«#k Ü≥∞@¡x#<£—— Jx
q=iOKå_»∞. WO^Œ∞Ö’ ™È=∞# J<ÕHõ ™ê"≥∞`«Å∞
„ѨÜ≥∂yOKå_»∞.
''=O@x ^Œ∞~°fi ºã¨#O|∞Å–ÃÑO@‰õΩQÍ H©â◊√ÉèíH˜Î
ÃÑOѨÙ#‰õΩOQÍ
‰õΩO@ *ˇ_»∞ Éèí‰õΩÎ_®ã¨Å–Ô~O_çx <≥_»uH˜ K≥_»¤ˆ~=x ÉèíOy——
(114= Ѩ^ŒºO) JÖψQ J<ÕHõ Q˘Ñ¨Ê „ѨÜ≥∂QÍÅ∞ ‰õÄ_®
KÕâß~°∞.
''X_»ÖˇÅ¡O*ˇ=ÙÖˇ·——(84)
''K≥u"åx q_çz HÍÅ|_ç# "åx HÍã¨Ñ¨_ç#@∞¡——(216)
''â◊=O#‰õΩ â◊$OQÍ~°O——(223)
ÃÑ· ~°K«#Å∞ =∞e¡HÍ~°∞˚# ѨO_ç`å~å^èŒ∞ºx „ѨÉèÏ=O`À
™êÇ≤Ï`«ºO

31. 31 AÖˇ·, 2011
~åâß_»∞. JO^Œ∞ˆH ''=∞Ç≤Ï=∞ ^≥eÊ#˜ì =∞e¡HÍ~°∞˚# ѨO_ç`«Ü«∞º
QÍi ^ŒÅ`«∞ ##∞k#O|∞ J<Õ =∞‰õΩ@O`À "åiH˜ H©iÎOKå_»∞.
2. |ã¨= ѨÙ~å}=Ú: Pk ѨÙ~å}O, l<ÕO„^Œ ѨÙ~å}O
=O˜ *ˇ·#∞Å =∞`« „QÆO^ä•Å Ѩ~ÀHõ∆ „ѨÉèÏ=O`À `≥Å∞QÆ∞Ö’
"≥eã≤# `˘e g~°â‹·= ѨÙ~å} „QÆO^äŒO '|ã¨= ѨÙ~å}O—. g~°
â‹·= ^èŒ~À‡^•Ì~°‰õΩ_≥·# |ã¨"Õâ◊fi~°∞_»∞ #Onâ◊fi~°∞x J=`å~°OQÍ
nxÖ’ =i‚OѨ|_®¤_»∞. Wk kfiѨ^Œ HÍ=ºO. U_»∞(7)
Pâßfi™êÅ∞ QÆÅ „QÆO^äŒO. WO^Œ∞Ö’ |ã¨=x ѨÙ~åfi`å~åÅ∞,
=º=Ǩ ~° ^ŒHõ∆`«, =∞Ǩ `出Å∞, g~°â‹·= ^èŒ~°‡~°H∆Í „ѨKå~åÅ∞,
[OQÆ=∞¿ã=, eOÔQ·HõºO "≥Ú^ŒÖˇ·# ѨÙ}ºK«i„`«Å`À áê@∞
ã¨∞=∂~°∞ 75 =∞Ok t=Éèí‰õΩÎÅ Hõ^äŒÅ∞ K≥ѨÊ|_®¤~Ú.
Hõ#fl_» ^Õâ◊OÖ’ HõàϺ} ѨÙ~åxfl a*˚Å_»∞ J<Õ ~åA
Ѩiáêeã¨∞ÎO_Õ"å_»∞. W`«x =^ŒÌ =∞O„uQÍ L#fl |Å^Õ=Ù_ç
"Õ∞#Å∞¡_»∞ |ã¨=#fl. W`«_»∞ â‹·=Ù_»∞. #Onâ◊fi~°∞x J=`å~°=∞x
„Ѩ[Å #=∞‡HõO. LѨ#Ü«∞#O =^ŒÌx ‰õΩÅ ÉèË^•Å#∞
=ºuˆ~H˜Oz t=Éèí‰õΩÎ_≥·<å_»∞. *Á#flÅ#∞ =Ú`åºÅ∞ KÕâß_»x
„Ѩ[Å∞ qâ◊fiã≤OKå~°∞. W`«x =∞Ç≤Ï=∞Å∞ q#fl =∞e¡HÍ~°∞˚#
ѨO_ç`å~å^èŒ∞º_»∞ =ÚQÆ∞ú_≥·<å_»∞. |ã¨=Ü«∞º, ѨO_ç`«Ü«∞ºÅ∞
=∞~°}˜OKåHõ "åi Hõ^äŒÅ∞ q#fl áêÅ∞¯iH˜ ™È=∞# "åi Hõ^äŒÅ#∞
„Ѩ[ÅÖ’ „ѨKå~°O KÕÜ«∂Å#∞‰õΩ<åfl_»∞. ^•xH˜ kfiѨ^Œ
Kè«O^Œã¨∞û#∞ Z#∞fl‰õΩ<åfl_»∞. U_»∞(7) Pâßfi™êÅ∞#fl D HÍ=ºO
|ã¨=#fl x~åº}O`À =ÚQÆ∞ã¨∞ÎOk. áê„`«Å#∞ Hõ#∞flʼnõΩ
Hõ˜ì#@∞¡ z„uOK«_»O, TǨÏÅ#∞ K«Hõ¯QÍ =i‚OK«_»O ™È=∞#
Q˘Ñ¨Ê`«#O. P_»"åà◊§ áê@ʼnõΩ ^ŒQÆæ~°QÍ L#fl Kè«O^Œã¨∞ûÖ’
"åi TǨÏÅ#∞ K«Hõ¯QÍ =i‚Oz# f~°∞ ɡ[˚=∞Ǩ ^Õq Hõ^äŒÖ’
K«∂_»=K«∞Û.
''`«e¡ QÆeæ#<ÕÅ `«Ñ¨ã≤ QÍxK«∞Û – `«e¡QÆe¡# <ÕÅ
`«Å[_»Åæ@∞ì
`«e¡Ü«Ú#fl q+¨O|∞ „^•=<ÕeK«∞Û ^Œe¡Ü«ÚO_ç# ^Àà◊√§
^•ÅÊ<ÕeK«∞Û
^Œe¡ áê=ÚÅ<ÕÅ ^èŒi~ÚOѨxK«∞Û–^Œe¡ |∂_ç^Œ ÜÕ∞Å`å
|∂Ü«∞xK«∞Û...——
JO@∂ WÖÏ =ÚÃÑÂÊ Ô~O_»∞ =∞Ok K«i„`«Å#∞ |ã¨=#fl
Hõ^äŒ`À *’_çOz ™È=∞# Hõ^äŒ#∞ KÕâß_»∞. =ÚQÆú ã¨OQÆÜ«∞º
Hõ^äŒ, QÀ_»QÆ∂z Hõ^äŒ, ÉèíHõÎ Hõ#flÑ¨Ê Hõ^äŒ, =∂k ~å[Ü«∞º Hõ^äŒ,
=∞_ç"ÕÅ∞, =∂K«Ü«∞º Hõ^äŒÅ∞ Z<Àfl =∞<À[˝ HõàÏYO_®Å∞,
~°ã¨x~°ƒO^è•Å∞ J~Ú L<åfl~Ú.
3. =$ëêkѨ â◊`«Hõ=Ú:– ''|ã¨"å! |ã¨"å! |ã¨"å!
=$ëêkѨ—— J<Õ =∞‰õΩ@O`À |ã¨"Õâ◊fi~°∞x =∞Ç≤Ï=∞Å#∞ =i‚ã¨∂Î
108 K«OѨHÀ`«ÊÅ =∂ÅÅ∞ QÆÅ â◊`«Hõq∞k. `≥Å∞QÆ∞ â◊`«HÍÅÖ’
ÔHÅ¡ =∞‰õΩÏÜ«∞ =∂#"≥∞ÿ#k. `≥Å∞QÆ∞Ö’ `˘e `≥Å∞QÆ∞ â◊`«HõO
Wk. D â◊`«HõOÖ’ ™È=∞# Ü«∞=∂#∞ „áê™êk â◊ÉÏúÅOHÍ~°
"≥·z„`«x, J+¨ì ÉèÏëê „áêq}Ϻxfl „Ѩ^Œi≈OKå_»∞. WO^Œ∞Ö’
"≥Ú^Œ˜ 4,5 Ѩ^•ºÅ∞ J#∞„áêã¨`À ‰õÄ_ç#q. 5 Ѩ^•ºÅ∞
UHõã¨=∂㨠Ѷ¨∞˜`åÅ∞, 5 Ѩ^•ºÅ∞ #=∞™ê¯~åO`åÅ∞. q∞ye#
Ѩ^•ºÅ∞ |ã¨= =∞Ç≤Ï=∞ „Ѩuáê^ŒHÍÅ∞ L^•Ç¨Ï~°}H˜ D
H˜Ok Ѩ^•ºxfl QÆ=∞xOK«=K«∞Û.
''<å Ü≥Ú_»Ü«ÚO_», <å qÉèí∞_», <å ǨÏ$^ŒÜÕ∞â◊fi~°, <å
=∞<À~°=∂
<å ~ÚÅ"ÕÅÊ, <å =~°^Œ <å QÆ∞~°∞eOQÆ=∂, <å^Œ∞ [OQÆ=∂
<åÜ«∞kè <å^äŒ, <å=~°∞_», ##∞fl QÆ$áê=∞u „É’=Ù=∞Ü«∞º^Õ
"å Ü«∞q∞, |$O^Œ =O^Œº, |ã¨"å! |ã¨"å! |ã¨"å!
=$ëêkèáê——
4. K«`«∞ˆ~fi^Œ ™ê~°=Ú:– ''|ã¨=eOQÆ—— J<Õ =∞‰õΩ@OÖ’
357 ã‘㨠Ѩ^•ºÅ∞ QÆÅ ~°K«# Wk. g~°â‹·=O „â◊√u 㨇 $u
ã¨=∞‡`«=∞x x~°∂Ñ≤OK«∞@‰õΩ, `«# K«`«∞ˆ~fi^Œ áê~°OQÆ`åfixfl
Kå@∞HÀ=_®xH˜ ~°zOz# „QÆO^äŒO Wk. ##flÜ«∞ Éèí@∞ì
ÉèÏ~°`åxfl QÆ∞iOz K≥Ñ≤Ê# ''^èŒ~°‡`«`«ÎfiA˝Å∞ ^èŒ~°‡ âß„ã¨ÎO|x...——
Ѩ~°∞QÆ∞K«∞_» *ËÃã ÉèÏ~°`«O|∞——(PO.=∞.ÉèÏ.PkѨ~°fi=Ú 1–31
=Ѩ^•ºÅ J<Õ Ñ¨^•ºxH˜ J#∞Hõ~°}QÍ ™È=∞# D H˜Ok
q^èŒOQÍ ~°zOKå_»∞.
ã‘:– ''"≥·k‰õΩÅk â◊√^Œú "≥·kHõOakÜ«∞#
âߢã¨Î A˝ek ^èŒ~°‡ âߢã¨Î=Ú#QÆ
`åi¯‰õΩek =∞Ǩ `«~°¯O|#OQÆ ÉèÏ
~å}˜‰õΩekÜ≥∞ ѨÙ~å}=∞#QÆ
PQÆ=∞ q^Œ∞Å∞ k"åºQÆ=∞Ozk Ü«∞#
^ŒO„`«A˝ek g~° `«O„`«=Ú#QÆ
ÉèíH˜Î "å~°Oak ÉèíH˜Î =∂~°æO|#
=ÚHõκ~°∞÷ek =∞Ǩ =ÚH˜Î Ü«∞#QÆ
P."Õ.:– Hõ=ÙÅ∞ Éèí∞qx xkÜ≥∞ HÍ=ºO|#OQÆ ã¨
*Ï˝#∞Å∞ ÔHÅ¡q∞QÆ∞Å ã¨O`«ã¨=Ú#
x~°fiHõÅÊsu K«`«∞ˆ~fi^Œ ™ê~°=Ú<£
Ѩ^Œº=ÚÖò ~°z~ÚO`«∞ |ã¨=eOQÆ—— J<Õ Ñ¨^•ºxfl ™È=∞#
~°zOKå~°∞.

32. 32#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
T
5. ѨO_ç`å~å^茺 K«i„`«=Ú:– =∞e¡HÍ~°∞˚# ѨO_ç`å~å^èŒ∞ºx
K«i„`«#∞ fã¨∞H˘x â‹·==∞`« ^èŒ~å‡Å#∞ K≥|∞`«∂ ~åã≤# kfiѨ^Œ
HÍ=ºq∞k. WO^Œ∞Ö’ nH∆Í Ñ¨Ù~å`«#, "å^Œ, =∞Ç≤Ï=∞, Ѩ~°fi`«
J<Õ S^Œ∞ „ѨHõ~°}ÏÅ∞<åfl~Ú. nx „â’`« áêÅ∞¯iH˜
ã¨∂~å=∂O`«∞º_»∞. WO^Œ∞Ö’ t=Éèí‰õΩÎÅ Hõ^äŒÅ∞ KåÖÏ
K≥ѨÊ|_ç<å~Ú. D ѨO_ç`å~å^èŒ∞º_»∞ XHõ Hõq. W`«#∞
t=^äŒ`«Îfi™ê~°O J<Õ „QÆO^ä•xfl ~åâß_»∞. ѨO_ç`å~å^茺 K«i„`«Ö’
™È=∞# =∞`å"Õâ◊O KåÖÏ Z‰õΩ¯=QÍ LOk.
''Q“sâ◊√ g∞^Œ ^≥·=O|∞ÖË_»x `«Å~ÚzÛ =_»Ü«Ú^Œ∞#∞
t=Ù g∞^Œ<˘Hõ_»∞ QÆÅ_»#fl <åÜ«∞éHÍÖˇuÎ "åx #_»∞^ŒÅ
^Œ#∞fl^Œ∞—— Jx â‹·= =∞`« P"Õâßxfl =ºHõÎO KÕâß_»∞. WÏ¡
J<ÕHõ „QÆO^ä•Å∞, ÅѶ¨Ú Hõ$`«∞Å#∞ ™È=∞<å^äŒ∞_»∞ ~åâß_»∞.
™È=∞<å^äŒ∞x Hõq`å ÅHõ∆}ÏÅ∞:–
t=Hõ=ÙÅ∞ t=ÉèíH˜Îx, â‹·= ã≤^•úO`åÅ#∞ „ѨHõ˜ã¨∂Î â‹·=
=∞`« „ѨKå~åxfl g~å"Õâ◊O`À ™êÇ≤Ï`«ºO ^•fi~å „Ñ¨Hõ˜OKå~°∞.
u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞#∞ D Hõ=ÙÅ∞ ™êÇ≤Ï`«ºOÖ’ ‰õÄ_® K«∂Ñ≤ D
Hõq`À^Œº=∂xfl #_çáê~°∞. Hõq`«fiOÖ’ H˘`«Î „ѨÜ≥∂QÍÅ∞
KÕâß~°∞. ã¨O㨯 $`«OÖ’x =ã¨∞Î=Ù#∞, ÉèÏ+¨#∞, Kè«O^Œã¨∞û#∞,
ÉèÏ= „ѨHõ@#Å#∞ ÖÏHõ∆}˜Hõ ÅHõ∆}ÏÅ#∞ J#∞ã¨iOKÕ =∂~°æ
Hõq`«‰õΩ aè#flOQÍ ^Õt ~°K«# KÕâß~°∞. JO>Ë =ã¨∞Î=Ù, Kè«O^Œã¨∞û,
#∞_çHÍ~åÅ#∞ ^ÕjÜ«∞"≥∞ÿ#q "å_»_»O. D Hõq`«fiOÖ’ *Ïu
r=<å_ç ^èŒfixã¨∞ÎOk.
áêÅ∞¯iH˜ ™È=∞# ѨO_ç`å~å^茺 K«i„`«Ö’ `«∞"≥∞‡^Œ Ѩ^•Å∞,
x"åoѨ^•Å∞, Q˘aƒÑ¨^•Å∞, "≥<≥flŠѨ^•Å∞, ѨO_ç`å~å^èŒ∞º_»∞
áê_»∞`«∂ "≥Å<å˜ KÀ_»∞x ã¨Éèí‰õΩ áÈ~Ú#@∞¡ =i‚OKå_»∞.
#<≥flKÀ_»∞_»∞ ‰õÄ_® TÜ«∞Å áê@Å∞, Q“_»∞ w`åÅ∞ áê_ç#@∞¡
¿Ñ~˘¯<åfl_»∞. =∂~°æ Hõq`åfixfl t=Hõ=ÙÅ∞ x~°ã≤OKå~°∞.
^ÕjÜ«∞`«#∞ P"≥∂kOKå~°∞. "åi ^ÕjÜ«∞`«#∞ =ã¨∞Î=Ù,
Kè«O^Œã¨∞û, ÉèÏ+¨ÅÖ’ K«∂Ñ≤OKå~°∞.
1. =ã¨∞Î=Ù:– ã¨O㨯 $`« ѨÙ~å}ÏÅ #∞Oz =ã¨∞Î=Ù#∞
fã¨∞HÀ=_»O, "å˜x J#∞"å^ŒO KÕÜ«∞_»O KÕÜ«∞ÖË^Œ∞.
HÍÅQÆuÖ’ Hõeã≤áÈ~Ú# ã¨O㨯 $u hu ^èŒ~å‡Å#∞ "åà◊√§
K≥ѨÊ^ŒÅ∞ÛHÀÖË^Œ∞. ^ÕjÜ«∞OQÍ Ãјì# =∞Ǩ ѨÙ~°∞+¨µÅ#∞,
=∞`« „Ѩ=HõÎÅ K«i„`«Å#∞ fã¨∞H˘x HÍ"åºÅ∞ ~åâß~°∞.
™È=∞<å^äŒ∞x ѨO_ç`å~å^èŒ∞ºx K«i„`«, |ã¨=ѨÙ~å}O
J@∞=O˜"Õ. #<≥flKÀ_»∞_»∞ ѨÙ~å} „Ѩã≤^Œú Hõ^äŒ#∞ fã¨∞‰õΩ<åfl
^ÕjÜ«∞"≥∞ÿ# Wu=$`åÎxfl JO^ŒÖ’ KÕ~åÛ_»∞.
L^•:– t=Ùx `«áÈÉèíOQÆO KÕÜ«∞_®xH˜ "≥o¡ =∞#‡^èŒ∞}˜‚
~°u "åiOK«_»O #<≥flKÀ_»∞x HõÅÊ#. ã¨f^Õq t=Ù_»∞
QÆ[~°∂ѨOÖ’ „H©_çOK«QÍ QÆ*Ï##∞_»∞ ѨÙÏì_»#fl Wu=$`«ÎO
^ŒH˜∆} ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ LOk. Wk ѨÙ~å}ÏÖ’¡ ÖË^Œ∞.
2. Kè«O^Œã¨∞û:– 'u#flx ã¨∂‰õΩÎÅ kfiѨ^Œ ~°zO`«, ‰õÄÔ~Û^Œ
kfiѨ^ŒÅ∞ HÀÔ~¯Å∞ ^≥·"å~°— Jx ™È=∞<å^äŒ∞_»∞ „Ѩu[˝ KÕã≤
kfiѨ^Œ#∞ "å_®~°∞. kfiѨ^Œ‰õΩ `≥Å∞QÆ∞Ö’ HÍ=º Q“~°"åxfl
HõeæOz#"å_»∞, „áêK«∞~°ºOÖ’H˜ `≥zÛ#"å_»∞ áêÅ∞¯iH˜
™È=∞<å^äŒ∞_»∞. D Kè«O^Œã¨∞û‰õΩ ѨO_ç`« áê=∞~° P^Œ~°}##∞
™È=∞<å^äŒ∞_»∞ HõÅQÆ*Ëâß_»∞.
3. ÉèÏ+¨:– t=Hõ=ÙÅ∞ ^ÕjÜ«∞"≥∞ÿ# Wu=$`«ÎO`À áê@∞
ÉèÏ+¨ [# ã¨=∂<åºxH˜ J~°ú=∞"åfiÅx Jaè„áêÜ«∞Ѩ_®¤_»∞.
JO^Œ∞ˆH |ã¨= ѨÙ~å}OÖ’ ™È=∞# WÖÏ ¿Ñ~˘¯<åfl_»∞.
''L~°∞`«~° QÆ`«º Ѩ^Àº‰õΩÎÅ HõO>Ë ã¨~°ã¨"≥∞ÿ |iy# *Ï#∞
`≥#∞OQÆ∞ K«iÛOѨQÍ ã¨~°fi ™ê=∂#º=∞QÆ∞@ ‰õÄÔ~Û^Œ kfiѨ^ŒÅ∞
HÀÔ~¯^≥·"å~°—— Jx ¿Ñ~˘¯<åfl_»∞. JÖψQ ѨO_ç`å~å^茺 K«i„`«Ö’
WÖÏ JOÏ_»∞.
''P~°∂_è» QÆ^ŒºÑ¨^•ºk „Ѩ|O^èŒ Ñ¨Ói`« ã¨O㨯 $ Éèí∂~Ú+¨ì
~°K«# =∂#∞QÍ ã¨~°fi ™ê=∂#ºO|∞QÍq∞ *Ï#∞ `≥#∞QÆ∞
qâı+¨=Ú „Ѩã¨#fl`«‰õΩ—— Jx q=iOKå_»∞.
=ÚyOѨÙ:– „áêp# HõqÜ≥ÿ∞#, P^èŒ∞xHõ HõqÜ≥ÿ∞# „Ѩ[Å
rq`åxfl „Ѩ[Å r=^•ƒù+¨Ö’ ~°K«# KÕÜ«∞_»O `≥ÅOQÍ}Ï
„áêO`« Hõ=ÙÅ „Ѩ`ÕºHõ`«. nxH˜ xÅ∞"≥`«∞Î L^•Ç¨Ï~°} áêÅ∞¯iH˜
™È=∞#.
P^è•~° „QÆO^è•Å∞
1. PKå~°º H˘~°¡áê˜ N~å=∞=¸iÎ – `≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`«º
K«i„`«
2. l.<åQÆÜ«∞º – `≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`«º ã¨g∞Hõ∆(„Ѩ^äŒ=∞
ã¨OѨÙ@O)
3. k"å~°¡ "ÕOHõÏ=^è•x – ##flÜ«∞Éèí@∞ì
4. PO„^èŒ ™ê~°ã¨fi`« Ѩi+¨`«∞Î „ѨK«∞~°} – PO„^èŒ
ÉèÏ~°`ÀѨ<åºã¨=ÚÅ∞
5. PKå~°º l.q.ã¨∞„|Ǩχ}ºO–™êÇ≤Ï`«º K«i„`«Ö’
K«~°ÛhÜ«∂OâßÅ∞
6. k"åHõ~°¡ "ÕOHõÏ=^è•x– PO„^èŒ "å[˝Ü«∞ K«i„`«
7. ^•fi.<å.âߢã≤Ζ`≥Å∞QÆ∞ ™êÇ≤Ï`«º K«i„`«

33. 33 AÖˇ·, 2011
q^•º=HÍâßÖ’¡ q=Hõ∆ WOÔH<åflà◊√§...
–Z.#iûOǨ Ô~_ç¤
JO^ŒiH˜ q^Œº „áê^äŒq∞Hõ ǨωõΩ¯QÍ LO_®Åx ™êfi`«O„`«º
L^Œº=∞ HÍÅOÖ’<Õ =º‰õΩÎÅ∞, ã¨Oã¨÷Å∞, áêsìÅ∞, q^•º"Õ`«ÎÅ
_ç=∂O_£ KÕâß~°∞. 1882Ö’ ǨÏO@~ü Hõg∞+¨<£‰õΩ *’ºu~å=ÙѨÓÖË
J@ì_»∞QÆ∞ =~åæʼnõΩ q^Œº JO^Œ_»O ÖË^Œx XHõ q#u Ѩ„`«O
ã¨=∞iÊOKå_»∞. 1911Ö’ QÀáêÅHõ$+¨‚ QÀYÖË WOÑ‘iÜ«∞Öò K«@ì
ã¨ÉèíÖ’ x~°ƒùO^Œ „áê^äŒq∞Hõ q^Œº aÅ∞¡#∞ „Ѩ"Õâ◊ÃÑÏì~°∞.
ÉÁOÉÏ~Ú Éèí∂™êfi=ÚÅ∞, ã¨O™ê÷<ånâ◊√Å∞ =ºuˆ~H˜OK«_»O`À
P aÅ∞¡ áêã¨∞HÍÖË^Œ∞. 1906Ö’ |~À_® =∞ǨÏ~åA #Ü«∂l~å=Ù
`«# ~å[ºOÖ’ x~°ƒùO^Œ q^Œº#∞ „Ѩ"Õâ◊ÃÑÏì_»∞. „Ï=<£HÀ~ü
JO_£ H˘zÛ<£ ã¨O™ê÷<ånâ◊√Å∞ x~°ƒùO^Œ q^Œº#∞ „Ѩ"Õâ◊ÃÑÏì~°∞.
1918Ö’ ÉÁOÉÏ~Ú ~å„+¨ìO x~°ƒùO^Œ q^Œº#∞ âßã¨#OQÍ
KÕã≤Ok. 1930Ö’ „a˜+π áêÅ#Ö’ ÉèÏQÆOQÍ<Õ J<ÕHõ ~å„ëêìÖ’¡
âßã¨# ã¨ÉèíÅ∞ x~°ƒùO^Œ q^Œº K«ÏìÅ∞ „Ѩ"Õâ◊ÃÑÏì~Ú. J~Ú`Õ
P ÉÏ^茺`«#∞ ™ê÷xHõ ã¨Oã¨÷ÅÃÑ· Ãјì#O^Œ∞# x^èŒ∞Å ÖËq∞`À
PK«~°} ™ê^茺O HÍÖË^Œ∞.
15 PQÆ+¨µì 1947Ö’ „a˜+π =Å㨠áêÅ# =∂i ã¨fi^Õj
áêÅ# =zÛOk. [#=i 1950 #∞O_ç ÉèÏ~°`« ~å*ϺOQÆO
J=∞Å∞Ö’H˜ =zÛ P~°∞ ^ŒâßÉÏÌÅ∞ QÆ_çzOk. Wk `«‰õΩ¯=
HÍÅ"Õ∞q∞ HÍ^Œ∞. „ѨѨOK« "åºÑ¨ÎOQÍ Z<Àfl ^ÕâßÅ∞ =∞#HõO>Ë
"≥#∞Hõ ™êfi`«O„`«ºO á⁄Ok ‰õÄ_® q^•º~°OQÆOÖ’ ZO`À
=ÚO^Œ∞<åfl~Ú. „ѨѨOK« "åºÑ¨ÎOQÍ âߢã¨Î ™êOˆHuHõ Ѩi*Ï˝#O
â◊~°"ÕQÆO`À Jaè=$kú K≥O^Œ∞`ÀOk. =∂#= ã¨=∂[O q[Ü«∞
Ѩ~°OѨ~°`À =ÚO^Œ∞‰õΩ áÈ`«∞#flk. J~Ú`Õ ÉèÏ~°`« ã¨=∂*Ïxfl
=ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞ÔHà◊§_®xH˜ U „Ѩܫ∞`åflÅ∞ [iQÍ~Ú? =º=™êÜ«∞
~°OQÆO, áêi„âßq∞Hõ ~°OQÆ Jaè=$kúH˜, =ÚYºOQÍ „Ѩ[Å r=#
„Ѩ=∂}ÏÅ∞ ÃÑ~°QÆ_®xH˜ fã¨∞‰õΩ#fl K«~°ºÖËq∞˜? D <ÕѨ^茺OÖ’
ÅHõ∆ º ™ê^èŒ#‰õΩ =∞# q^•º q^è•#O U"≥∞ÿ<å `À_»Ê_çO^•? Jx
Ѩije¿ãÎ =∞# áêʼnõΩÅ∞ JO^ŒiH© q^Œº#OkOK«_»OÖ’, q^ŒºÖ’
ã¨=∂# J=HÍâßÅ∞ HõeÊOK«_»OÖ’, q^•º~°∞÷Å#∞ ã¨OѨÓ~°‚
=∂#=ÙÅ∞QÍ fiÛk^ŒÌ_»OÖ’, L#fl`«"≥∞ÿ# ã¨O™ê¯~°=O`«∞Å∞QÍ
~°∂á⁄OkOK« _»OÖ’, âߢã‘ÎÜ«∞ J=QÍǨÏ# HõeÊOK«_»OÖ’,
™ê=∂lHõ ÉÏ^茺`«#∞ QÆ∞iÎOKÕ áœ~°∞Å∞QÍ ~°∂á⁄OkOK«_»OÖ’,
ÉèÏ~°`« ã¨=∂*Ïxfl XHõ J~°÷=O`«"≥∞ÿ# L#fl`« ã¨=∂[OQÍ
xi‡OK«_»OÖ’ =∞# áêʼnõΩÅ∞ J#∞ã¨iOz# q^•º q^è•#O
Ѷ¨∞’~°OQÍ qѶ¨Å"≥∞ÿOk. ^Õâ◊O „a˜+π „Ѩ`«ºHõ∆ =Å㨠#∞O_ç q=ÚH˜Î
J~ÚºOk HÍx, P^Œ~°≈ ã¨=∂*Ïxfl, ã¨$[<å`«‡Hõ ã¨=∂*Ïxfl
xi‡OK«∞HÀ=_®xH˜ ѨÙ<åk J~Ú# „Ѩ*Ï`«O„`« âß„ã‘ÎÜ«∞ q^•º
=º=ã¨÷#∞ ~°∂á⁄OkOK«∞HÀÖËHõáÈ~ÚOk.D<å˜ J=ÅHõ∆}ÏÅ
JxflO˜H˜ =¸ÅO WHõ¯_Õ LOk. q^•º ã¨Oã¨÷Å∞ qã¨ÎiOz#
ã¨=∂[OÖ’ qÅ∞=Å∞ qã¨ÎiOK«ÖË^Œ∞. ã¨O㨯 $u, =∂#gÜ«∞`«
ÃÑOá⁄O^ŒÖË^Œ∞. „áê^äŒq∞Hõ q^•º~°OQÆO Z^Œ∞~˘¯O@∞#fl qq^èŒ
ã¨=∞㨺ŠѨ@¡ ZO^Œ~À "Õ∞^è•=ÙÅ∞, Z<Àfl Hõg∞+¨#∞¡ Ѩiã≤÷`«∞Å∞
K«Hõ¯k^ŒÌ_®xH˜ Z<Àfl „Ѩuáê^Œ#Å∞ KÕâß~Ú. W"Õq∞ J=∞Å∞‰õΩ
<ÀK«∞HÀÖË^Œ∞.
q^Œº q^•ºi÷H˜ „ѨHõ$u QÆ∞iOz, ã¨=∂[O QÆ∞iOz
ã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ# J=QÍǨÏ# HõeÊOKåe. q^•ºi÷Ö’ ѨijÅ#,
qâı¡+¨}, q"ÕK«<å â◊‰õΩÎÅ#∞ ÃÑOá⁄OkOKåe. QÆ∞_ç¤QÍ ^Õxx
ã‘ÊHõiOK«‰õΩO_® „ѨtflOKÕ QÆ∞}Ïxfl ÃÑOá⁄OkOKåe. `«~°¯
q~°∞^ŒÌOQÍ ^Õxx ã‘fiHõiOK«x ™ê÷~ÚH˜ q^•ºi÷x Jaè=$kú
KÕÜ«∂e. q^•ºi÷Ö’ Ö∫H˜Hõ, „Ѩ*Ï`«O„`« qÅ∞=Å∞, âß„ã‘ÎÜ«∞
^Œ$HõÊ^èŒO ÃÑOá⁄OkOKÕ q^èŒOQÍ áê~îåºOâßÅ#∞ ~°∂á⁄OkOK«
_»"Õ∞ HÍHõ "å˜ É’^èŒ# ‰õÄ_® `«^Œ#∞QÆ∞}OQÍ LO_®e. =ºH˜Î
ã¨OѨÓ~°‚ qHÍ™êxH˜, ã¨~°fi`À=ÚMÏaè=$kúH˜ q^Œº `À_»Ê_®e.
HÍx <Õ˜ q^•º q^è•#O q^•ºi÷Ö’ L#fl`«"≥∞ÿ# qÅ∞=efl,
L#fl`«"≥∞ÿ# ã¨O㨯 $ux, ^Õâ◊ÉèíH˜Îx „áÈk KÕÜ«∞_»O ÖË^Œ∞.
=∞~À"≥·Ñ¨Ù ‰õΩÅ`«`åfixfl, =∞`«`«`åfixfl, ™êfi~å÷xfl, ÔHsi*Ïxfl,
J=∂#gÜ«∞`«#∞ ÃÑOK«∞`ÀOk. =∞~À"≥·Ñ¨Ù q^Œº KåÖÏ Ys^≥·#
qѨ}˜ ã¨~°∞‰õΩQÍ `«Ü«∂~°=_»O`À ™ê=∂#∞º_çH˜ JO^Œ∞ÉÏ@∞Ö’
ÖˉõΩO_® áÈ`ÀOk. q^Œº ã¨OѨ#∞flʼnõΩ „Ѩ`ÕºHõ ǨωõΩ¯QÍ
=∂~°∞`ÀOk. _»|∞ƒO>Ë q^Œº, ÖˉõΩO>Ë ÖË^Œ∞ J#fl Ѩiã≤÷u <Õ_»∞
<≥ÅH˘Ok.
q^Œº ™ê=∂lHõ Ѩi=~°Î#‰õΩ, =ºH˜Î`«fi qHÍ™êxH˜ H©ÅHõ"≥∞ÿ#
™ê^èŒ#O. =ºH˜ÎH˜ ã¨=∂*ÏxH˜ L#fl ã¨O|O^èŒO s`åº, „â◊=∞‰õΩ
ѨÙ~Àaè=$kúH˜ =∞^茺 L#fl JO`«~°æ`« ã¨O|O^èŒO s`åº, ÉÏÅ
ÉÏeHõÅ∞ q^Œº#∞ á⁄O^Õ Ç¨Ï‰õΩ¯#∞ HÀÖ’Ê~Ú#ѨÙ_»∞ q^Œº#OkOKÕ
™ê=∂lHõ ÉÏ^茺`« #∞O_ç áêʼnõΩÅ∞ "≥·^˘ey`Õ ã¨=∂[O
ѨÙ~ÀQÆ=∞#O K≥O^Œ^Œ∞. JO^ŒiH© q^Œº, <å}º"≥∞ÿ# q^Œº,
JO^ŒiH© ã¨=∂# J=HÍâßÅ∞ HõeÊOK«=eû# „ѨÉèí∞`«fiO q^ŒºÖ’
^ŒfiO^Œfi q^è•<åÅ∞ J=ÅOaèOK«_»O =Å# ™ê=∂lHõ q=Hõ∆,
Jã¨=∂#`«Å∞ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. q^Œº „ÃÑ·"Õ©HõiOK«|_ç
ÖÏÉèí™ê˜ "åºáê~°OQÍ =∂~°_»O`À q^•º=O`«∞Ö’¡ ™ê=∂lHõ
ÉÏ^茺`« H˘~°=_»∞`«∞Ok. =∂#= HÍ~°ºHõÖÏáêÅxflO˜H© ÖÏÉèí"Õ∞
„Ѩ^è•# KÀ^èŒHõ â◊H˜ÎQÍ =∂~°_»O`À =∂#= ã¨O|O^è•Å∞, =∂#=
qÅ∞=Å∞, ã¨=∞+≤ì „Ñ¨Ü≥∂[<åÅ∞ ^≥|ƒuO@∞<åfl~Ú. ˆHO„^ŒOÖ’,
~å„+¨ìOÖ’ „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ =∂i<å, áêsìÅ∞ =∂i<å ™êkèHÍi`«,
™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O, JO^ŒiH© q^Œº Jx ~°Hõ~°HÍÅ∞QÍ
K«^Œ∞=Ù–ã¨O^茺

34. 34#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
Ѷ¨∞’+≤Oz<å, Ѩiã≤÷uÖ’ QÆ_çz# P~°∞ ^ŒâßÉÏÌÅÖ’ QÆ∞}Ï`«‡Hõ"≥∞ÿ#
=∂~°∞Ê U=∂„`«O ~åÖË^Œ∞. QÆ`« P~°∞ ^ŒâßÉÏÌÅ∞QÍ ã¨=∂#`«fi
P^Œ~°≈O, Jã¨=∂#`«fi PK«~°} =∞#‰õΩ ã¨Ê+¨ìOQÍ HõxÊã¨∞ÎOk.
„a©+π HÍÅO <å˜ ^ÀÑ≤_ç ~°∂ѨO =∂i<å ^ÀÑ≤_ç ã¨fiÉèÏ=O
<Õ˜H˜ =∂~°ÖË^Œ∞.
Jq^Œº‰õΩ ¿Ñ^ŒiHÍxH˜ Jq<åÉèÏ= ã¨O|O^èŒO LOk. q^Œº
^•fi~å ¿Ñ^ŒiHõO JO`«iã¨∞ÎO^Œ#fl "å^Œ# ZO`« x["≥∂,
¿Ñ^ŒiHõO ^•fi~å q^•º=HÍâßÅ∞ JO^Œ‰õΩO_® áÈ`«∞<åflÜ«∞#flk
‰õÄ_® JO`Õ x[O. ^ÕâßÅ∞ ¿Ñ^ŒiHõOÖ’ =ÚxyáÈ=_®xH˜
PÜ«∂ ^ÕâßÖ’¡ =#~°∞Å∞ ÖËq∞ HÍ~°}O HÍ^Œ∞. =#~°∞Å
ѨOÑ≤}©Ö’x Jã¨=∂#`«<Õ „Ѩ^è•# HÍ~°}O. =Å㨠áêÅ#Ö’
QÍh, `«^Œ#O`«~° ^ÀÑ≤_çQÍh, W©=e #Ü«∂ L^•~° Pi÷Hõ
q^è•<åÅ ^ÀÑ≤_çH˜ QÆ∞~°=_»O =¸ÖÏ# ^ÕâßÅ∞ QÍh, „Ѩ[Å∞
QÍh ¿Ñ^ŒiHõOÖ’ „=∞QÆ∞æ`«∞<åfl~°∞. „Ѩ[Å∞ q^•º=O`«∞Öˇ·`Õ
Jaè=$kúÖ’, L`«ÊuÎÖ’ ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞ HÍ=_»O ^•fi~å JO>Ë
=∂#= ÃÑ@∞ì|_çQÍ LѨÜ≥∂QÆѨ_»_»"Õ∞ H͉õΩO_® `«=∞ =$uÎ
<≥·Ñ¨Ù}º`«, Ѩx Ѩi*Ï˝#O, „â◊=∞ qxÜ≥∂QÆO ^•fi~å `«=∞
rq`åÅ#∞, ‰õΩ@∞OÉÏÅ r=# „Ѩ=∂}ÏÅ#∞ "≥∞~°∞QÆ∞
Ѩ~°∞K«∞‰õΩ<Õ J=HÍâ◊=ÚO@∞Ok. JO`ÕQ͉õΩO_® Pi÷Hõ,
~å[H©Ü«∞ q^è•# x~°‚Ü«∂Ö’¡ „H˜Ü«∂jÅHõOQÍ áêÖÁæOÏ~°∞.
x*ÏxH˜ ^Õâ◊ Pi÷Hõ,™ê=∂lHõ Jaè=$kúH˜ q^Œº H©ÅHõO. =∞#
^Õâ◊O q^ŒºÖ’ "≥#∞Hõ|_ç LO^Œx J<ÕHõ *ÏfÜ«∞, JO`«~å˚fÜ«∞
J^茺ܫ∞<åÅ∞ ã¨Ê+¨ìO KÕâß~Ú. WHõ =∞# ~å„+¨ìO ^Õâ◊OÖ’
JHõ∆~å㨺`«Ö’ 2001Ö’ 23= ™ê÷#OÖ’ LO_»QÍ 2001 <å˜H˜
31= ™ê÷<åxH˜ kQÆ*ÏiOk. q^ŒºÃÑ· =∞# ~å„+¨ìO KÕã¨∞Î#fl
=ºÜ«∞O 1990Ö’ |_≥˚òÖ’ 19 âß`«O LO_»QÍ 2011 <å˜H˜
13 âß`åxH˜ `«yæOk. „ѨÉèí∞`«fiO JO^ŒiH© ã¨=∂#
q^•º=HÍâßÅ∞ HõeÊOK«@O ^•fi~å *ÏfÜ«∞ ã¨=∞„QÆ`«#∞,
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ =º=ã¨÷#∞ Ѩ˜+¨ìO KÕÜ«∂e. HÍh „ѨÉèí∞`«fiO `«#
ÉÏ^茺`« #∞O_ç `«Ñ¨CH˘x q^•º ~°OQÍxfl =∂Ô~¯ò â◊‰õΩÎʼnõΩ
JѨÊyOzOk. HÍ~Àʈ~ò Z_»∞ºˆH+¨<£ ǨÏOQÆ∞Å∞, P~åƒÏÅ∞
™ê=∂#º „Ѩ[Å#∞ W~°HÍ@OÖ’ Ѩ_Õã¨∞Î<åfl~Ú. Pâ◊ŠѨšH˜Ö’
q^•º~°∞÷Å HõO>Ë `«e¡^ŒO„_»∞Å∞ k‰õΩ¯`ÀK«x ã≤÷uÖ’
H˘@∞ìq∞Ïì_»∞`«∞<åfl~°∞. HÍ~Àʈ~ò HÍÖËrÅ∞ HÍfie© q^Œº ¿Ñ~°∞`À
#~°ûs #∞O_ç WO@~ü, _ç„w =~°‰õΩ =ã¨∂Å∞ KÕã¨∞Î#fl Ѷ‘AÅ#∞
xÜ«∞O„uOK«_»OÖ’ „ѨÉèí∞`«fiO qѶ¨Å=∞=Ù`ÀOk. JO^ŒiH© q^Œº
ã¨∞^Œ∂~° ã¨fiѨflOQÍ<Õ q∞yeáÈ`ÀOk. „Ѩ[ÅO^Œ~°∂ K«^Œ∞=Ù‰õΩ
<ÀK«∞HÀHõáÈ`≥ „Ѩ[Ö’¡ ™êO㨯 $uHõ =∂~°∞Ê =KÕÛ J=HÍâ◊O
ÖË^Œ∞.
Jaè=$kú K≥O^Œ∞`«∞#fl ^ÕâßÅ Éèíq+¨º`«∞Î x~°‚~ÚOKÕk PÜ«∂
^ÕâßÅÖ’ J}QÍi# Ñ≤šʼnõΩ ÅÉèíº=∞ø`«∞#fl P~ÀQƺO, q^Œº
=O˜ =∞øeHõ ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞. áê~î°âßÅÖ’¡ „_®Ñ¨=Ùòû‰õΩ
ã¨O|OkèOz Ö’H±ã¨ÉèíÖ’ „ѨHõ˜Oz# ÖˇHõ¯Å „ѨHÍ~°O, „áê^äŒq∞Hõ,
L#fl`« áê~î°âßÅÖ’ 50 âß`«O ÃÑ·|_ç# q^•º~°∞÷Å∞ =∞^茺֒<Õ
|_ç=∂<Õã¨∞Î<åfl~°∞. Zã‘û, Zã‘ì =~åæÅ Ñ≤Å¡Å∞ |_ç =∂<Õã¨∞Î#fl
Ѩiã≤÷u PO^Àà◊# Hõeyã¨∞ÎOk. |_ç =∂<Õã¨∞Î#fl"å~°∞ Zã‘ìÅÖ’
63 âß`«O LO_»QÍ, Ü«∞ã‘ûÅ∞ 54 âß`«O, W`«~° ‰õΩÖÏÅ "åiÖ’
46 âß`«O L<åfl~°∞. <Õ˜H˜ ^Õâ◊OÖ’ 8= `«~°QÆu =~°‰õΩ ‰õÄ_®
K«^Œ=x "å~°∞ 50 âß`«O ÃÑ·QÍ<Õ L<åfl~°∞. q^•º, "≥·^Œº ~°OQÍefl
x~°¡Hõ∆ ºO KÕ¿ã ã¨=∂[O ZO`« LѨ„^Œ"åxfl Z^Œ∞~˘¯O@∞O^À
J=∞~°Îº¿ã<£ =O˜ =∂#"åaè=$kú Pi÷Hõ"Õ`«Î ã¨q=~°OQÍ
qâı¡+≤OKå~°∞.
1986Ö’ ~år"£ #∂`«# q^•º q^è•#O J=∞Å∞Ö’¡H˜ =zÛ#
<å˜ #∞O_ç ã¨fiÜ«∞O áÈ+¨Hõ q^•º ã¨Oã¨÷Å∞, q^•º ã¨Oã¨÷Å
„ÃÑ·"Õ©Hõ~°} ÉèÏ=#Å#∞ U^À XHõ ~°∂ѨOÖ’ Ѩ^äŒHõO „ѨHÍ~°O
áêʼnõΩÅ∞ „ѨKå~°O KÕã¨∂Î =KåÛ~°∞. „Ѩ}ÏoHõÅ∞ ÖËx, Pi÷Hõ
ã¨Ç¨ Ü«∞O ÖËx q^Œº ã¨Oã¨÷Å U~åÊ@∞ ^èÀ~°}˜ ÉÏQÍ ÃÑiy
áÈ~ÚOk. „Ѩ`ÕºH˜Oz WO[hiOQ∑, "≥∞_çã≤<£ ÖÏO˜ =$uÎ
q^•º HÀ~°∞ûʼnõΩ ã¨O|OkèOz D ^èÀ~°}˜ ÉÏQÍ „áÈ`«ûÇ≤ÏOK«
|_çOk. D ã¨Oã¨÷Å x~°fiǨÏ}Ö’ „Ѩ`«ºHõ∆OQÍ#∂, Ѩ~ÀHõ∆OQÍ#∂
=∞O„`«∞Å∞, áêÅHõ ѨH∆ÍxH˜ K≥Ok# âßã¨# ã¨Éèí∞ºÅ∞, áê~°¡"≥∞Oò
ã¨Éèí∞ºÅ∞ "åi |O^èŒ∞QÆ}O ÉèÏQÆ™êfi=ÚÅ∞QÍ L<åfl~°<Õk
[QÆ"≥∞iy# ã¨`«ºO. =ÚYºOQÍ PO„^茄Ѩ^Õâò, Hõ~å‚@Hõ,
`«q∞à◊<å_»∞, =∞Ǩ ~å„+¨ìÅÖ’ „ÃÑ·"Õ@∞ HÍÖËrÅ∞ ѨÙ@ìQ˘_»∞QÆ∞ÖÏ¡
ѨÙ@∞ìH˘KåÛ~Ú.
#∂`«# Pi÷Hõ q^è•<åÅ∞, „ѨѨOK« ÉϺO‰õΩ P^ÕâßÅ
##∞ã¨iOz ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fiO 1991 EÖˇ·Ö’ =º=ã‘÷Hõ$`«
ã¨~°∞ÌÉÏ@∞ J=∞Å∞ „áê~°OaèOz#ѨʘH˜ #∞O_ç „Ñ¨`ÕºH˜Oz
q^•º~°OQÆO =∞iO`« x~å^è•~°}‰õΩ QÆ∞Ô~·Ok. S.Ü«∞O.ZѶπ.
„ѨѨOK« ÉϺO‰õΩ P^ÕâßÅ "Õ∞~°ˆH q^•º~°OQÍxH˜ ÉèÏsQÍ x^èŒ∞Å
HÀ`« qkèOKå~°∞. q^•º~°OQÆOÃÑ· KÕ¿ã Y~°∞Û Ñ¶¨e`«O ÖË^Œx
„Ѩ[ÅO^ŒiH© q^Œº#∞ HõeÊOK«_»O =Å# LѨÜ≥∂QÆO ÖË^Œ<Õ
ÉèÏ=##∞ ‰õÄ_® ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`«fiO JOwHõiOK«_»O J`«ºO`«
^Œ∞~å‡~°æ"≥∞ÿ# Hõ∆q∞OK«~åx <Õ~°O. „Ѩ[Å#∞ q^•º=O`«∞Å#∞
KÕÜ«∞_»O „ѨÉèí∞`«fi ÉÏ^茺`«QÍ Jk QÆ∞Ô~Î~°QÍe. „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ D
q+¨Ü«∞OÖ’ ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# „Ѩ}ÏoHõ ÅHõ∆ ºO Hõey LO_®e. HÍx
JÖÏ PÖ’zOK«_»O ÖË^Œ∞. ^Õâ◊ ™êfi=ÅO|#‰õΩ, q*Ï˝#
=O`«"≥∞ÿ# ã¨=∂[ x~å‡}ÏxH˜ `«^•fi~å ã¨=∂[ Ѩi=~°Î#‰õΩ
`À_»Ê_»=eû# q^Œº #Ü«∂ L^•~°"å^Œ Pi÷Hõ q^è•<åʼnõΩ |e
ÃÑ@ì|_çOk. Jaè=$kú x~À^èŒHõ Pi÷Hõ =º=ã¨÷Ö’ q^Œº#∞
ã¨O^è•xOK«_»=∞O>Ë q^•ºaè=$kúH˜, ã¨=∂*ÏxH˜ Éèíq+¨º`ü
ÖˉõΩO_® KÕã¨∞HÀ=_»"Õ∞ J=Ù`«∞Ok.
^Õâ◊ „ѨQÆu q^Œº`À =Ú_çѨ_ç LO@∞Ok. q^•º ~°OQÆOÖ’
"≥#∞Hõ|_ç# ^Õâ◊O u~ÀQÆq∞ã¨∞ÎO^Œx xѨÙ}∞Å =∂@. JO^ŒiH˜

35. 35 AÖˇ·, 2011
q^Œº J#flk x<å^•xH˜ Ѩiq∞`«=∞=Ù`ÀO^Œx, q^•º=HÍâßÅ∞
"åºáê~°=∞Ü«∞"≥∞ÿ, HÍ~Àʈ~ò q^Œº HõÅ"åiˆH#x, kQÆ∞= „âı}˜H˜
<å}º"≥∞ÿ# q^Œº 'HõÖË— #x ã¨~°fi„`å x~°ã¨# =ºHõÎ=∞=Ù`«∞#fl
`«~°∞}OÖ’ ÉÏÅÅ q^•ºÇ¨Ï‰õΩ¯ K«@ìO 2009 =zÛOk.
rqOK«_®xH˜ P~ÀQƺO ZO`« H©ÅHõ"≥∞ÿO^À q^Œº ‰õÄ_® JO`Õ
H©ÅHõO. ^Œ∞~°^Œ$+¨ì=âß`«∞Î =∞# ^Õâ◊OÖ’ P~ÀQƺO – q^Œº Ô~O_»∂
„ÃÑ·"Õò ã¨Oã¨÷Å Hõ|O^Œ ǨϙêÎÅ h_»Ö’ qã¨Îiã¨∞Î<åfl~Ú. q^•º
K«@ìO J=∞Å∞Ö’H˜ =zÛ ã¨O=`«û~°O QÆ_çz<å K«Ïìxfl J=∞Å∞
KÕÜ«∞_®xH˜ `«=∞ =^ŒÌ `«y#xfl x^èŒ∞Å∞ ÖË=x ~å„ëêìÅ∞ PO^Àà◊#
=ºHõÎO KÕã¨∞Î<åfl~Ú. q^•ºÇ¨Ï‰õΩ¯ K«@ìO J=∞Å∞‰õΩ HÍ"åeû#
ѨÓiÎ x^èŒ∞Å#∞ ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fi"Õ∞ JOkOKåÅx ѨÅ∞ ~å„ëêìÅ∞
_ç=∂O_£ KÕã¨∞Î<åfl~Ú.
x*ÏxH˜ x^èŒ∞Å H˘~°`« J<Õk XHõ ™ê‰õΩ. „ѨÉèí∞`«fiO K«∂Ñ≤OKÕ
D ™ê‰õΩ "åã¨Î=O HÍ^Œ∞. 9 âß`«O Jaè=$kú ™êkèã¨∞Î#fl ^ÕâßxH˜
JO^ŒiH˜ <å}º"≥∞ÿ# q^Œº, ™ê=∂# J=HÍâßÅ`À JOkOK«_»O
Hõ+¨ì"Õ∞q∞HÍ^Œ∞. ã¨OHõÅÊO, z`«Îâ◊√kú LO>Ë q^Œº‰õΩ J=ã¨~°=∞ÜÕ∞º
x^èŒ∞Å#∞ „ѨÉèí∞`«fiO ã¨∞ÅÉèíOQÍ "≥zÛOK«QÆÅ^Œ∞. XHõ"≥·Ñ¨Ù „Ѩu
ã¨O=`«û~°O áÈbã¨∞, q∞e@s |_≥˚ò ÃÑ~°∞QÆ∞`«∂ áÈ`«∞O>Ë,
=∞~À"≥·Ñ¨Ù ÅHõ∆ÖÏk HÀ@∞¡ #Å¡^èŒ#O, q^Õj ÉϺO‰õΩÖ’¡
=¸Å∞QÆ∞`«∞O>Ë, q^Œº‰õΩ x^èŒ∞Å H˘~°`« J<Õ ™ê‰õΩ #=∞‡^Œy#k
HÍ^Œ∞. „ѨѨOK« "å}˜[º ã¨Oã¨÷ ~°∂á⁄OkOz# q^è•<åÖ’¡
ÉèÏQÆOQÍ „ѨÉèí∞`«fiO q^•º "≥·^ŒºO ÖÏO˜ ¿ã"å~°OQÍÅ#∞ ‰õÄ_®
"å}˜[ºOQÍ ÉèÏqOz, q^•º"åºáê~åxfl „áÈ`«ûÇ≤ÏOz, HÍ~Àʈ~@∞¡
ÖÏÉèÏÅ∞ QÆ_çOKÕ q^èŒOQÍ K«ÏìÅ#∞ ~°∂á⁄OkOKÕ q^è•<åÅÖ’<Õ
Jã¨Å∞ ^À+¨O LOk.
„ѨÉèí∞`«fi áê~î°âßÅÖ’ JOkã¨∞Î#fl q^ŒºÃÑ· „Ѩ[ʼnõΩ J=QÍǨÏ#
HõeÊOK«HõáÈ=_»O, „ѨÉèí∞`«fi áê~î°âßÅʼnõΩ Jxfl ã¨^Œ∞áêÜ«∂efl
HõeæOz ã¨=∞~°ú=O`«OQÍ x~°fiÇ≤ÏOK«HõáÈ=_»O =Å#, áêʼnõΩÅ∞
„ÃÑ·"Õ@∞#∞ „áÈ`«ûÇ≤ÏOK«_»O =Å# „ÃÑ·"Õ@∞ q^Œº"≥·Ñ¨Ù „Ѩ[Å∞
"≥ÚQÆ∞æ`«∞<åfl~°∞. „ѨѨOK« ÉϺO‰õΩ ã¨O㨯~°}Å#∞ 12= ѨOK«=~°¬
„Ѩ}ÏoHõ HÍÅOÖ’ (2012–17) J=∞Å∞ KÕÜ«∂Åx x~°‚~ÚOz#
ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fiO JO^Œ∞‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ „Ѩ}ÏoHÍ ÅH∆ͺÅ#∞
x~°‚~ÚOzOk. ÃãHõO_»s q^Œº#∞, „áê^äŒq∞Hõ "≥·^•ºxfl
„ÃÑ·"ÕòѨ~°O KÕÜ«∞_»O =ÚYº ÅHõ∆ ºOQÍ JO^Œ∞Ö’ „ѨHõ˜OzOk.
áêi„âßq∞Hõ J=ã¨~åÅ∞ f~°Û_®xH˜ J#∞QÆ∞}"≥∞ÿ# suÖ’ =∂#=
=#~°∞Å#∞ ѨÓiÎ ™ê÷~ÚÖ’ qxÜ≥∂yOK«_»O ÅHõ∆ ºOQÍ L#fl`«
q^•º~°OQÆOÖ’ ã¨O㨯~°}Å∞ KÕѨ_»∞`«∞<åfl~°∞. q^ŒºÖ’H˜ ã¨fi^Õj,
q^Õj ÃÑ@∞ì|_»∞Å#∞ PǨ fixã¨∞Î<åfl~°∞. 1986Ö’ ~år"£QÍOnè
J=∞Å∞ KÕã≤# #∂`«# q^•º q^è•#O „Hõ=∞OQÍ #∂`«# Pi÷Hõ
q^è•<åʼnõΩ J#∞QÆ∞}"≥∞ÿ# suÖ’ ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# ~°∂áêxfl
ã¨O`«iOK«∞‰õΩO@∞O^Œx =∂#= =#~°∞Å âßMÏ=∂`«∞ºÅ∞
HõÑ≤Öòã≤ÉÏÖò ¿Ñ~˘¯<åfl_»∞.
*ÏfÜ«∞ âßOѨÙÖò 㨈~fi (Ü«∞<£.Ü«∞ãπ.Ü«∞ãπ.) *ÏfÜ«∞
‰õΩ@∞O| ã¨OˆH∆=∞ âßY "≥Å∞=iOz# 㨈~fiÅ#∞ QÆ=∞x¿ãÎ =∞#
^Õâ◊OÖ’ x~°Hõ∆~åã¨∞ºÅÖ’¡ J`«ºkè‰õΩÅ∞ ^Œo`«∞Å∞, Pk"åã‘Å∞,
=∞Ç≤Ïà◊Å∞, =Úã≤¡OÅ∞ Jx `≥Å∞ã¨∞ÎOk. JO>Ë =∞#∞"å^Œ
„ÉÏǨχ}©Ü«∞ ÉèÏ=*ÏÅO U =~åæÅ<≥·`Õ H˘xfl "ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ∞
q^Œº‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ LOz Jaè=$kú K≥O^Œ‰õΩO_® KÕã≤O^À, P
=~åæÖË <Õ˜H˜ q^Œº‰õΩ, Jaè=$kúH˜ <ÀK«∞ˆHÖË^Œx ã¨Ê+¨ì=∞=Ù`ÀOk.
=∞# ~å*ϺOQÆOÖ’x „Ѩ*Ï`«O„`«, Ö∫H˜Hõ, ã¨=∞<åºÜ«∞
qÅ∞=Å#∞ „¿ÑHõ∆Hõ=∂„`«O KÕã≤ <Õ˜H˜ JO`«~åÅ ^˘O`«~°Å
ã¨=∂*Ïxfl JÖψQ H˘#™êyOKåÅ#fl =∞#∞"å^Œ ÉèÏ=*ÏÖÏxH˜
J#∞QÆ∞}OQÍ<Õ =∞# áêʼnõΩÅ∞ áêÅ# ™êyã¨∞Î<åfl~°x
J~°÷=∞=Ù`«∞Ok. W©=Å _èçb¡ qâ◊fiq^•ºÅÜ«∞ „á⁄ÃѶã¨~ü
~°q‰õΩ=∂~ü [iÑ≤# J^茺ܫ∞#O q^Œº#∞ JO^Œ∞HÀ=_»OÖ’ ‰õΩÅ,
=~°æ, eOQÆ, „áêOfÜ«∞ q=Hõ∆Å∞ ™êH∆Í`«¯iã¨∞Î<åflÜ«∞x `≥eÑ≤Ok.
™êOѶ‘∞Hõ ~å[H©Ü«∞ =º=ã¨÷Å∞ „Ѩ*Ï™êfiq∞H©Hõ~°} K≥O^•ÅO>Ë
=ÚO^Œ∞QÍ q^Œº „Ѩ*Ï™êfiq∞H©Hõ~°} K≥O^•eû LOk. XˆH ~°Hõ"≥∞ÿ#
q^Œº JO^ŒiH˜ ã¨=∂#OQÍ JOkOK«_»O ^•fi~å =∂„`«"Õ∞
„Ѩ*Ï`«O„`« =º=ã¨÷ ™êHÍ~°O K≥O^Œ∞`«∞Ok. JO^Œ∞=Å#
„Ѩ[ÅO^Œix q^•º=O`«∞Å#∞ KÕÜ«∞=eû# ÉÏ^茺`«#∞ „ѨÉèí∞`«fi"Õ∞
ã‘fiHõiOKåe. JO`ÕH͉õΩO_® Pi÷Hõ ѨÙ~ÀQÆuH˜ =∂#= =#~°∞Å∞
J`«ºO`« H©ÅHõO. áê~î°âßÅ q^Œº, L#fl`« q^Œº Ô~O_»∂ Ѩ~°ã¨Êù~°
ѨÓ~°HÍÅ∞. áê~î°âßÅ q^Œº Ѩ˜+¨ìOQÍ xi‡¿ãÎ<Õ L#fl`« q^Œº
ѨÙ<å^Œ∞Å∞ |ÅOQÍ LOÏ~Ú. L#fl`« q^Œº |ÅOQÍ L#fl
^ÕâßÅÖ’<Õ Pi÷Hõ =º=ã¨÷Å∞ ѨÙ~ÀQÆq∞ã¨∞Î<åfl~Ú. P ^ÕâßÅÖ’<Õ
âߢã¨Î ™êOˆHuHõ ~°OQÍÅÖ’ #∂`«# Pq+¨¯~°}Å∞ ™ê^茺=∞=Ù
`«∞<åfl~Ú. HÍ|˜ì q^Œº#∞ =∂Ô~¯ò â◊‰õΩÎʼnõΩ JѨÊyOK«‰õΩO_®
„ѨÉèí∞`«fi"Õ∞ x~°fiÇ≤ÏOKåe. ™ê=∂lHõ J=ã¨~åÅ∞ fˆ~Û q^èŒOQÍ
q^•º q^è•<åÅ#∞ ~°∂á⁄OkOz J=∞Å∞ KÕÜ«∂e. JÖψQ
_®IIH˘~îås ã¨∂zOz#@∞¡ 'HÍ=∞<£ ã¨∂¯Öò— q^è•<åxfl U~°Ê~°Kåe.
q^•º~°OQÆOÖ’ <Õ_»∞ <≥ÅH˘#fl ã¨OH∆ÀÉèíO XHõ¯ q^•º =º=ã¨÷‰õΩ
=∂„`«"Õ∞ K≥Ok#^• ? ã¨=∂["Õ∞ ‰õΩo§# Ѩiã≤÷uÖ’ LO>Ë
q^•º =º=ã¨÷#∞ =∂„`«"Õ∞ „ѨH∆Íà◊# KÕÜ«∞_»O ™ê^茺=∂ ? J#flk
=∞øeHõ „Ѩâ◊fl. ™ê=∂lHõ, ~å[H©Ü«∞, Pi÷Hõ =º=ã¨÷ ã¨OH∆ÀÉèíOÖ’
ÉèÏQÆ"Õ∞ <Õ˜ q^•º =º=ã¨÷ ã¨OH∆ÀÉèíO J#flk ã¨∞ã¨Ê+¨ìO. HÍ=Ù#
„Ѩã¨∞Î`« =º=ã¨÷‰õΩ „Ѩ`åº=∂flÜ«∞O "≥`«Hõ_»OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ =∂„`«"Õ∞
„Ѩ`åº=∂flÜ«∞ q^•º q^è•<åxfl ã¨∞™ê^茺O KÕã¨∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`åO.
„Ѩ`åº=∂flÜ«∞O QÆ∞iOz PÖ’zOKÕ JÉèí∞º^ŒÜ«∞ "å^Œ∞Å∞,
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ "å^Œ∞Å∞ =ÚO^Œ∞QÍ D ã¨`åºxfl QÆ∞iÎOz
„Ѩ*Ï`«O„`« =º=ã¨÷, „Ѩ*Ï`«O„`« q^Œº H˘~°‰õΩ „Ѩ*Ï L^Œº=∂xfl
xi‡OK«_»O <Õ˜ `«Hõ∆} Hõ~°Î=ºOQÍ ã‘fiHõiOKåe.
T

36. 36#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
'Ü«∂k—=∞~°∞=O
–ã¨Ç¨ÏK«i
„a©+π =Å™êkèѨ`«ºOÃÑ·
ÉÏO|∞ qã≤i# ÉèíQÆ`üã≤OQ∑ÖÏ
ã‘=∂O„^èŒ =Å™êkèѨ`«ºOÃÑ·
qã≤i# h J=∞~°`«fiO
áê~°¡"≥∞O@∞ ѨÙ<å^7Œ∞efl
HõkeOz#Üü∞...
`≥ÅOQÍ} QÆ∞O_≥efl
~°yeOz#Üü∞!
Éèí~°`«*Ïu q=ÚH˜Î HÀã¨O
=Å㨠^ÀÑ≤_çx `«~°=∞_®xH˜
LiHõO|"≥∞H˜¯# g~°∞_çÖÏ!
ã‘=∂O„^èŒ ^Œ∞~°Ç¨ÏOHÍ~°Ñ¨Ù
ã¨OÔHà◊§#∞ KÕkèOK«_®xH˜
J„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ ˆHO„^Œ HÀ@ =ÚO^Œ∞
Li`åà◊§#∞ =Ú^•Ì_ç# g~°Ü≥∂^èŒ∞_®
hH˜"Õ =∂ *’Ǩ ~°∞¡!!
JHõ∆~åÅ #∞"£ ~åã≤#
~å`«efl 'Ü«∂^Œ∞—OK«∞‰õΩO@O...
`≥ÅOQÍ} Z=iHÀã¨"≥∂
ZO^Œ∞HÀã¨"≥∂, Z=~°_»∞¤Ñ¨_»∞Î<åfl~À
J_»∞¤ `˘ÅyOK«∞HÀ=_»"≥∞’¡
`≥eÑ≤# Ü«Ú^Œú`«O„`åxq h=Ù
Ü«∂^Œ<åfl! h 'Ü«∂k— =∞~°∞=O! T
Hõq`«fiO
#∞"£ ~åã≤# L`«Î~°OÖ’x „Ѩu JHõ∆~°O
Ü«∂^Œ∞OK«∞‰õΩO@O...
Jaè=$kú =∂Ü«∂*ÏÅO`À
`≥ÅOQÍ}#∞ J_»∞¤‰õΩO@∞<Àflà◊§#∞
=∞# QÆ∞O_≥HÍÜ«∞ ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£#∞
=∂Ü«∞O KÕÜ«∞K«∂¿ã’à◊§#∞
#∞=fi#fl>Ë¡...
`«iq∞ `«iq∞ H˘ÏìeûO^Õ!
Hõe™⁄KÕÛ ã‘=∂O„^èŒ
™ê=∂#º „Ѩ[efl HõÅ∞ѨÙHÀ"åeûO^Õ
`≥ÅOQÍ} "Õ~°∞H͉õΩO_®
=∞# |`«∞‰õΩÅ∞ ÉÏQÆ∞Ѩ_»=x
#∞"£ ~åã≤# ~å`«Å ™êH˜∆QÍ...
<åºÜ«∞OQÍ =∞#‰õΩ ^ŒHͯeû# "åÏ
hà◊§ HÀã¨O x^èŒ∞Å∞, H˘Å∞=ÙÅ∞, Éèí∂=ÚÅ HÀã¨O
'JO^Œ~°∂ XHõ¯˜ HÍ"åÖˇ—##fl
h 'P„v WKåÛù— x[O KÕ™êÎO
`≥ÅOQÍ} HÀã¨O h^Õ
z=i |e^•#O— HÍ"åÅ#fl
h PHÍOHõ∆#∞ Kå˜K≥ѨÙ`åO!
Ü«∂^Œ<åfl! h Ü«∂k =∞~°∞=O!
h HõÅ#∞ Ü«∂kOK«∞‰õΩO@O!!

37. #_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}Ö’g∞„ѨHõ@#ÅÃÑ·ã¨O„ѨkOK«O_ç
z=i Hõ=~ü(HõÅ~üÖ’ ѨÓiÎ ¿Ñr) : ~°∂. 25,000
Ô~O_»= Hõ=~ü(HõÅ~üÖ’ ѨÓiÎ ¿Ñr) : ~°∂. 20,000
=¸_»= Hõ=~ü(HõÅ~üÖ’ ѨÓiÎ ¿Ñr) : ~°∂. 20,000
֒ѨŠѨÓiÎ ¿Ñr : ~°∂. 15,000
֒ѨŠJ~° ¿Ñr : ~°∂. 8,000
֒ѨÅáê=Ù¿Ñr : ~°∂. 4,000
„ѨHõ@#ÅÔH· ZO.F.Å∞, _ç._çÅ∞ ѨOѨ=eû# z~°∞<å=∂
¿ãflǨÏÅ`« ZO.,
W.<≥O. 1–1–305, ~À_£ <≥O.6, ÉÏÖÏr #QÆ~ü HÍÅh,
"≥∂ǨÏ<£ #QÆ~ü, H˘`«Î¿Ñ, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£–500 035
á¶È<£ <≥O. 9290745490
W."≥∞~ÚÖò: nadusthunnatelangana@gmail.com
Ѩ„uHõ ÉÏ¡Q∑ J„_»ãπ:www.nadustunnatelangana.blogspot.com
^Õâ◊OÖ’, ~å¢+¨ìOÖ’ =ÚYºOQÍ `≥ÅOQÍ}Ö’ ã¨=∂*Ïxfl „ѨÉèÏq`«O KÕÜ«∞QÆeæ# KåÖÏ=∞OkH˜ #_»∞ã¨∞Î#fl
`≥ÅOQÍ} JO^Œ∞`«∞#flk. Hõ#∞Hõ g∞~°∞ gà◊§O^ŒiH© ѨiK«Ü«∞O HÍ"åÅO>Ë =∂ Ѩ„uHõ XHõ ™ê^èŒ#O
ã¨∂K«#Å∞
1. #_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ} „Ѩ^è•#OQÍ ~å[H©Ü«∞, ™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ JOâßÅ#∞ qâı¡+≤OKÕ Ñ¨„uHõ. Hõ#∞Hõ „Ѩu™êi
XHõ Hõq`«, XHõ áê@ =∂„`«"Õ∞ „ѨK«∞iOK«QÆÅO. Z‰õΩ¯=QÍ Hõq`«Å∞, áê@Å∞ ѨOÑ≤ã¨∞Î#fl ^Œ$ëêìº Hõ=ÙÅ∞ =∂
Ѩiq∞ux QÆ=∞xOK«QÆÅ~°∞.
2. zHõ¯˜ Hõq`åfi<Õfl =∂„`«"Õ∞ „ѨK«∞iOK«QÆÅO.
3. ~°K«~Ú`«Å∞ `«=∞ ~°K«#Å#∞ ™ê^茺"≥∞ÿ`Õ _ç˜Ñ≤ KÕã≤, "≥∞~ÚÖò KÕÜ«∞QÆÅ~°∞.
4. áê~î°‰õΩÅ∞ Ѩ„uHõÖ’ =ã¨∞Î#fl "庙êÅÃÑ· g∞ Jaè„áêÜ«∂Å#∞ ~åã≤ ѨOѨQÆÅ~°∞.
5. áÈã¨ìÖò ã¨=∞㨺 =Å# Ѩ„uHõÅ∞ K«O^•^•~°∞ʼnõΩ ã¨HÍÅOÖ’ JO^Œ@O ÖË^Œ∞. D J™œHõ~åºxfl J~°÷O
KÕã¨∞HÀQÆÅ~°∞.
E<£ <≥Å ã¨OzHõ#∞ AÖˇ· 20= `Õn# áÈã¨∞ì KÕâß=Ú. HÍh WѨʘ =~°‰õΩ
KåÖÏ=∞OkH˜ Ѩ„uHõ JO^ŒÖË^Œ∞.