1. Q“~°= ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞
„á⁄IIJ_»Ñ¨ ã¨`«º<å~åÜ«∞}
ã¨ÅǨ =∞O_»e
P‰õΩÅ Éèí∂=∞Ü«∞º
Ãã·<£û ã¨∂Ѩ~ü"≥·[~ü(i>ˇÿ~ü¤)SCERT-AP
JÅ¡O <å~åÜ«∞}
Z_ç@~ü–#=∞¿ãÎ `≥ÅOQÍ}
z‰õΩ¯_»∞ „ѨÉèÏHõ~ü
J_»fiˆHò–<åºÜ«∞ ã¨ÅǨ ^•~°∞
ã¨Oáê^Œ‰õΩÅ∞
_®IIã≤.HÍjO
ã¨Oáê^ŒHõ =~°æO
a.=∞kÌÖ˘
_®IIZ.ã≤Öχ<åÜ«∞H±
¿ãflǨÏÅ`« ZO.
„HÍOu
q„Hõ"£∞
ã¨Oáê^Œ‰õΩxL`«Î~°O
QÆiHõѨÓÅ áê#∞ÊÃÑ·#QÆiHõѨÓÅ áê#∞ÊÃÑ·#QÆiHõѨÓÅ áê#∞ÊÃÑ·#QÆiHõѨÓÅ áê#∞ÊÃÑ·#QÆiHõѨÓÅ áê#∞ÊÃÑ·#
qѨ¡"åxfl "≥^Œ[e¡#qѨ¡"åxfl "≥^Œ[e¡#qѨ¡"åxfl "≥^Œ[e¡#qѨ¡"åxfl "≥^Œ[e¡#qѨ¡"åxfl "≥^Œ[e¡#
t=™êQÆ~ü‰õΩ ÖÏÖòã¨ÖÏOt=™êQÆ~ü‰õΩ ÖÏÖòã¨ÖÏOt=™êQÆ~ü‰õΩ ÖÏÖòã¨ÖÏOt=™êQÆ~ü‰õΩ ÖÏÖòã¨ÖÏOt=™êQÆ~ü‰õΩ ÖÏÖòã¨ÖÏO
q∞Q∑áêѨ#∞q∞Q∑áêѨ#∞q∞Q∑áêѨ#∞q∞Q∑áêѨ#∞q∞Q∑áêѨ#∞
=Úx"Õà◊¡`À =Ú^•Ì_ç=Úx"Õà◊¡`À =Ú^•Ì_ç=Úx"Õà◊¡`À =Ú^•Ì_ç=Úx"Õà◊¡`À =Ú^•Ì_ç=Úx"Õà◊¡`À =Ú^•Ì_ç
Hõq`åfixH˜Hõq`åfixH˜Hõq`åfixH˜Hõq`åfixH˜Hõq`åfixH˜
^Œo`« ™œO^Œ~åºxfl JkÌ#^Œo`« ™œO^Œ~åºxfl JkÌ#^Œo`« ™œO^Œ~åºxfl JkÌ#^Œo`« ™œO^Œ~åºxfl JkÌ#^Œo`« ™œO^Œ~åºxfl JkÌ#
t=™êQÆ~ü‰õΩ =O^Œ#Ot=™êQÆ~ü‰õΩ =O^Œ#Ot=™êQÆ~ü‰õΩ =O^Œ#Ot=™êQÆ~ü‰õΩ =O^Œ#Ot=™êQÆ~ü‰õΩ =O^Œ#O
qѨ¡"åxfl =kÖËã≤#qѨ¡"åxfl =kÖËã≤#qѨ¡"åxfl =kÖËã≤#qѨ¡"åxfl =kÖËã≤#qѨ¡"åxfl =kÖËã≤#
''L^Œº=∞O <≥ÅÉÏÅ∞_»∞——''L^Œº=∞O <≥ÅÉÏÅ∞_»∞——''L^Œº=∞O <≥ÅÉÏÅ∞_»∞——''L^Œº=∞O <≥ÅÉÏÅ∞_»∞——''L^Œº=∞O <≥ÅÉÏÅ∞_»∞——
ã¨`«º=¸iÎH˜ ''*’Ǩ ~ü——ã¨`«º=¸iÎH˜ ''*’Ǩ ~ü——ã¨`«º=¸iÎH˜ ''*’Ǩ ~ü——ã¨`«º=¸iÎH˜ ''*’Ǩ ~ü——ã¨`«º=¸iÎH˜ ''*’Ǩ ~ü——
~°K«#Å∞, K«O^•Å∞, q~åàÏÅ∞ ѨOѨ=eû# z~°∞<å=∂
¿ãflǨÏÅ`« ZO.,
WO.<≥O.1–1–305, ÉÏÖÏr HÍÅh,
"≥∂ǨÏ<£#QÆ~ü, H˘`«Î¿Ñò
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£–500 035
á¶È<£ <≥O.: 8008918475, 9290745490
#_»∞ã¨∞Î#fl`≥ÅOQÍ}=∂㨠Ѩ„uHõ
U„Ñ≤Öò 2012
ã¨OѨ٘: 2
ã¨OzHõ: 4
#∂~°∞ ѨÓÅ∞ qHõã≤OK«h, "Õ~Ú PÖ’K«#Å∞ ã¨OѶ¨∞i¬OK«h J#fl@∞¡ „Ѩ*Ï#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# aè#fl PÖ’K«#ʼnõΩ
=∂ Ѩ„uHõÖ’ KÀ@∞O@∞Ok. Hõ#∞Hõ D Ѩ„uHõÖ’ =Ú„kOz# Jaè„áêÜ«∂Å∞ ~°K«~Ú`«Å"Õ. ã¨Oáê^ŒHõ
=~åæxH˜ UH©ÉèÏ=O LO_»#=ã¨~°O ÖË^Œ∞.
©K«~ü
[~°fleã¨∞ì
Jã≤ÃãìOò „á⁄ÃѶã¨~ü
[~°fleã¨∞ì
1#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
[~°fleã¨∞ì
W."≥∞~ÚÖò:–nadusthunnatelangana@gmail.com

2. `≥ÅOQÍ}`˘=fi
1. ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O
D q^èŒfiOã¨O Z=iH˜ Ѩ@ì^•? 3
2. ÔQãπì Z_ç’iÜ«∞Öò
~å[H©Ü«∞ <Õ`«Å ^ŒàÏs ã¨fiÉèÏ="Õ∞ `≥ÅOQÍ}‰õΩ J_»¤OH˜ Z.#iûOǨ ‡Ô~_ç¤ 4–9
3. #_»∞ã¨∞Î#flHÍÅO
=∞m¡ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞ Ö’ÔH ~å*òѨ=<£ 10-11
ã¨HõÅ[#∞Å ã¨"≥∞‡#∞ K«ÖÏ¡iÛO^≥=~°∞? _®IIl.ÅK«ÛÜ«∞º 12–17
4. #_çQÆ_»¤ ã¨∞^Œ∞ÌÅ∞
JQÆ=∞º QÀK«~°OQÍ #_çQÆ_»¤ PÜ«∞Hõ@∞ì Ô~·`åOQÆO ѨÙe=∂q∞_ç 18–19
5. Pk"åã‘ rq`«O
Hõ"åfiÅ >ˇÿQÆ~ü*’<£ q+¨HÀ~°Å∞ P„`«O Éèí∞[OQÆ~å=Ù 20–21
6. L^ÀºQÆ∞Å∞–ǨωõΩ¯Å∞
"≥˜ìKåH˜i #∞Oz q=ÚH˜ÎÔH· _®H±¿ã=H±Å q#u 22
7. ™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O
i[ˆ~fi+¨#∞¡ J=ã¨~°O ÖË^•? Uc ~°"Õ∞âò 23–24
„Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ}Ö’ |Ǩï[# ~å[ºO ÔH.l.ã¨`«º=¸iÎ 25–26
8. ÖËY
q^•ºÇ¨Ï‰õΩ¯ K«@ìO– K≥q˜, =¸QÆ.... q^•º~°∞÷Å∞ WO‰õÄ¡ã≤"£ Z_»∞ºˆH+¨<£ i™È~üû 27
9. Hõ~°Ñ¨„`« ™êÇ≤Ï`«ºO
~åÜ«∞Åã‘=∞‰õΩ D ^Ò~åƒùQƺO Z<åflà◊√§? ~åÜ«∞Åã‘=∞ q^•ºi÷ "ÕkHõ 28–29
HõoOQÆã‘=∞Ö’ x~åfiã≤`«`åfixH˜ =ºuˆ~HõOQÍ q™ê÷Ѩ<£... PO^Àà◊<£ 30–34
10. Kåi„`«Hõ Ѩ„`«O
„Ѩ`ÕºHõ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ} qѨ¡"À^Œº=∞ HÍ~°º„Hõ=∞O 35–37
11. Ü«∂k
K≥iyáÈx z~°∞#=Ùfi ZÖò.J~°}º 38–41
12. ™êÇ≤Ï`«ºO
=∂#gÜ«∞ =∞Ǩ #k ã≤<åÔ~ _®II<åàıâ◊fi~°O â◊OHõ~°O 42–43
áê@ „˜QÆæ~ü g∞^Œ Ãјì W™êÎ [#*ÏfiÅ 44
2#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}

3. ã¨Oáê^ŒH©Ü«∞O
Dq^èŒfiOã¨OZ=iH˜Ñ¨@ì^•?
`≥ÅOQÍ}. D =∂@ qO>Ë<Õ K≥·`«#ºÑ¨Ù <≥`«∞Î~°∞ Lá⁄ÊOQÆ∞`«∞Ok. Hõ}Hõ}=∞O_Õ xѨCÅ H˘eq∞ QÆ∞~°∞ΉõΩ =ã¨∞ÎOk. Zy¿ã
[Åáê`åŠǨϟ~°∞. QÀ^•=iÖ’Ü«∞ „ѨuѶ¨∞@#. Hõ$+¨‚=∞‡ X_çÖ’ „Ѩ=Ç≤ÏOz# qѨ¡=O. #Å¡=∞Å#∞ Z~°∞ÃÑH˜¯Oz# *ˇO_®. HÍeH˜Ok
=∞˜ì HõO’¡ Ѩ_ç# [y`åºÅ. WѨÊѨÓÅ =<åÅÖ’ q~°|∂ã≤# WO„^Œ"≥e¡. ÖÁkÌ=∂#∞ X_çÖ’ x„kOz# PÜ«Ú^èŒO. =Úã¨e#Hõ¯‰õΩ
~å[iHõO =^ŒÌx QÆi˚Oz# Ô~·`«∞. ^˘~°Å QÆ_ôÅ#∞ ѨQÆÅQ˘˜ì# r`«QÍ_»∞. Z^Œ∞Ìy@ìÅ H˜O^Œ #eyáÈ~Ú# ÉÏźO u~°QÆ|_»¤ ^•YÖÏ.
Wk QÆ`«O.
=∂ `å`«Å∞ <Õ`«∞Å∞ `åQÍ~°x K≥ѨC‰õΩO@∂ rqOKÕ `«~°"≥ÚHõ˜ =~°Î=∂#OÖ’ `«Ü«∂~°~ÚOk. =∂@Å∞ HÀ@Å∞ ^•@∞`å~Ú.
HÍÅ∞QÆ_»Ñ¨ ^•@x <åÜ«∞‰õΩÅ∞ "≥Úez# HÍÅq∞k. `åºQÍÅ K«i„`« g∞^Œ rqOKÕ =∞#∞+¨µÅ‰õΩ H˘^Œ= ÖˉõΩO_® áÈ~ÚOk. „Ѩ`ÕºHõ
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O "≥Ú^ŒÖˇ·# D Ѩk¿ÇÏ#∞ Uà◊¡Ö’ D „áêO`åxfl HÀ™êÎ áêʼnõΩÅ∞ Jxfl~°HÍÅ∞QÍ ^èŒfiOã¨O KÕâß~°∞. XHõ_»∞ „ѨѨOK«
ÉϺO‰õΩ r`«QÍ_»∞. =∞~˘Hõ_»∞ J"≥∞iHÍ ™ê„=∂[º"å^•xH˜ U*ˇOò. W^ŒÌ~°∞ Hõeã≤ ^˘iH˜#O`« ^ÀK«∞‰õΩ<åfl~°∞. D ^ÀÑ≤_çx gà◊¡
"å~°ã¨∞Å∞ H˘#™êyã¨∞Î<åfl~°∞.
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O ÔH~°@OÖÏ Zyã≤Ѩ_ç# D Ô~O_Õà◊§Ö’ D q^èŒfiOã¨O =∞iO`« Z‰õΩ¯=~ÚOk. HÍ~°}"Õ∞q∞@O>Ë L^Œº=∞HÍ~°∞ʼnõΩ
q^èŒfiOã¨O g∞^Œ ^Œ$+≤ìÖËHõáÈ=@O. L^Œº=∂xfl ˆH=ÅO F@¡ K«∞@∂ì, ã‘@¡ K«∞@∂ì uѨÊ@O. Ѩiq∞`«"≥∞ÿ# áÈ~å@ ~°∂áêefl Z#∞flHÀ=@O.
„Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂Å <åÜ«∞‰õΩÅ∞ ‰õÄ_® ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩeKÕÛ HÍ~°º„Hõ=∂Å K«∞@∂ì ZOˆQ*ò HÍ=@O.
Hõ"åfiÅ. PkÖÏÉÏ^£ lÖÏ¡ Hõ"åfiÅ J_»q ^Œ∞ódã¨∞Î#flk. =ã¨O`« ~°∞`«∞=Ù qëê^ŒO`À ѨÓã¨∞Î#flk. <≥=∞e Hõhfl˜ ™êQÆ~°OÖ’
<å@º=∂_»∞`«∞#flk. QÆ∂˜Ö’x QÆ∞=fi Ñ≤@ì HõÅ`« x„^ŒÖ’ LOk. ~å[ºO ÉÏ}ÏʼnõΩ ÖËà◊√§ XiyáÈ`«∞<åfl~Ú. Ѩ‰õ∆ΩÅ H˜ÅH˜Å ~å"åÅ∞
"≥¢ã¨ì<£ =¸ºlH±Ö’ =¸QÆÉ’`å~Ú. J_»q`À ã¨OÉèÏ+≤OKÕ =∞#∞+¨µÅ∞ ~å[ºO`À HõÜ«∂ºxH˜ ã≤^Œú=∞Ü«∂º~°∞. =∞#∞+¨µÅ#∞ ~°H˜∆OK«ÖËx
~å[ºO ѨÙÅ∞Å g∞^Œ ‰õΩiÑ≤OKÕ „¿Ñ=∞#∞ „Ѩtflã¨∞Î<åfl~°∞. >ˇÿQÆ~ü*’<£‰õΩ =ºuˆ~HõOQÍ qÅ¡O|∞Å∞ Z‰õΩ¯ÃÑÏì~°∞.
#Å¡=∞Å. D ¿Ñ~°∞Ö’<Õ ™œO^Œ~°ºO LOk. áÈ~å@O LOk. =∞x+≤ `åÅ∂‰õΩ =¸Å"≥∞ÿ# K≥OK«∞Å∞ WHõ¯_» rqã¨∞Î<åfl~°∞. gà◊¡#∞
"≥à◊¡Q˘@ìÏxH˜ ~å[ºO HõOHõ}O Hõ@∞ì‰õΩ#flk. '_ôÉË~ü— HõOÃÑhH˜ D J_»qx HÍO„ωõΩì WzÛOk. =„*ÏÅ "Õ@‰õΩ ~å|O^Œ∞ |Ü«∞Å∞^ÕiOk.
nxx K≥OK«∞Å∞ J_»∞¤‰õΩO@∞<åfl~°∞. Hõ#∞Hõ gà◊§#∞ J_»q #∞Oz `«iq∞H˘>Ëì Ѩ^äŒHÍxfl áêʼnõΩÅ∞ ~°zOKå~°∞. <À~°∞ÖËx K≥OK«∞Å∞
K≥@∞ìH˘Hõ~°∞, ѨÙ@ìH˘Hõ~°∞QÍ K≥ÖÏ¡K≥^Œ∞~°Ü«∂º~°∞.
ã≤OQƈ~}˜. `≥ÅOQÍ} H˘OQÆ∞ |OQÍ~°O. #Å¡=„[O. HÀ™êÎO„^èŒ áêʼnõΩÅ∞ J~°"≥· Uà◊√§QÍ ^ÀÑ≤_ç KÕã¨∂Î<ÕL<åfl~°∞. WOHÍ gà◊§
‰õΩuf~°ÖË^Œ∞. ^èŒfiOã¨O KÕÜ«∞_®xH˜ ѨÓ#∞‰õΩ<åfl~°∞. FÃÑ<£HÍãπì Ü«∞O„`«O ã≤OQƈ~}˜x q∞OˆQ™ÈÎOk. =Óà◊§‰õΩ =Óà◊§#∞ =∞˜ìk|ƒÅ∞QÍ
=∂~°∞Û`«∞<åfl~°∞. Hõà◊§xO_® ^Œ∞=Ú‡H˘_»∞`«∞<åfl~°∞. T~°∞ áÈ~ÚOk. LxH˜áÈ~ÚOk. K≥@∞ìáÈ~ÚOk. rq`«O áÈ~ÚOk. ã¨=∞ã¨ÎO
^èŒfiOã¨=∞=Ù`«∞Ok. `≥ÅOQÍ} =zÛ# `«~åfi`« ã≤OQƈ~}˜ =∞˜ìk|ƒÅ∞QÍ q∞yÖË Ñ¨iã≤÷u ^•Ñ¨ÙiOzOk.
Ü«Ú=`«. <≥`«∞Î~°∞=∞O_Õ `«~°O. D `≥ÅOQÍ}‰õΩ Hõà◊√§, HÍà◊√§ "åàı¡. `«∂~°∞Ѩ٠`≥Å"åi#ѨC_»∞ #=Ùfi`«∂ áÈ~åÏxfl =Ú^•Ì_Õ
Ü«∞=fi#O. „Ѩ[Å#∞ q=ÚH˜Î KÕ¿ã qѨ¡="Õ∞ Ü«Ú=`«. JÏ¡O˜ =∞#∞+¨µÅ∞ Ñ≤@ìÖÏ¡ ~åeáÈ`«∞<åfl~°∞. P`«‡|e^•<åÅ∞ KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
U =∂~°æO `≥eÜ«∞Hõ P =∂~°æOÖ’ #_»∞ã¨∞Î<åfl~°∞. F@¡ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ `≥eÜ«∂eû# =∞~åæxfl `≥Åfi‰õΩO_® KÕã¨∞Î<åfl~°∞. Wk áêʼnõΩÅ ‰õΩ„@.
^èŒfiOã¨=∞=Ù`«∞#fl Ü«∞=fi#O XHõ"≥·Ñ¨Ù. F@∞¡ ~åÅ∞Û‰õΩO@∞#fl <åÜ«∞Hõ`«fiO =∞~À"≥·Ñ¨Ù.
ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£. nxx ÉèÏQƺ#QÆ~°O JOÏ~°∞. `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å ~°HõÎ=∂O™êÅ`À x~å‡}=∞~ÚOk. Ju „áêp# Ѩ@ì}ÏÅÖ’ Wn
XHõ˜. HõàÏ`«‡Hõ =ºH©ÎHõ~°}‰õΩ D #QÆ~°O XHõ x^Œ~°≈#O. WK«Û@ HõxÑ≤ã¨∞Î#fl „Ѩu QÆ∞~°∞Î D „Ѩ[Å K≥=∞@ aO^Œ∞"Õ. D JO^•Å
`≥ÅOQÍ} QÆ∞~°∞Î#∞ K≥iÑ≤"Õ¿ã "≥∞„’ Ô~·Å∞ ‰õΩ„@#∞ HÀ™êÎO„^èŒ áêʼnõΩÅ∞ ~°∂á⁄OkOKå~°∞. D „Ѩ[Å QÆ∞O_≥Å g∞^Œ J#H˘O_»
áê~°É’`«∞Ok. ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ ^èŒfiOã¨O HÍÉ’`«∞Ok.
aè#fl ã¨O㨯 $`«∞Å`À Ѩi_è»qe¡# #QÆ~°OÖ’H˜ ™ê„=∂[º"å^Œ ã¨O㨯 $u „Ѩ"ÕtOzOk. <≥·ò|*Ï~°¡ ¿Ñi@ P^èŒ∞xHõ =ºaèKå~°O
KÕÜ«∞ÏxH˜ „ѨÉèí∞`«fiO ѨÓ#∞‰õΩ#flk. Kåi‡<å~ü Ѩiã¨~åÅ#∞ ÃãH±û ˆHO„^•Å∞QÍ =∂~°ÛÏxH˜ HÀ™êÎ áêʼnõΩÅ∞ =ÚO^Œ∞H˘ã¨∞Î<åfl~°∞.
WѨʘˆH =∞^茺`«~°QÆu, ^èŒxHõ „Ѩ[Å∞ rqOKÕ H˘xfl „áêO`åÅÖ’ qÅ∞=Å ^èŒfiOã¨O "≥Ú^ŒÅ~ÚOk. WHõ #QÆ~°=∞O`å nxx "åºÑ≤OѨKÕã≤
áÈ~å@ qÅ∞=Å#∞, „Ѩ[Å qÅ∞=Å#∞ ^èŒfiOã¨O KÕÜ«∞_®xH˜ D áêʼnõΩÅ∞ ‰õΩ„@ KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
WÏ¡ ã¨=∞ã¨Î `≥ÅOQÍ}#∞ ^èŒfiOã¨O KÕã¨∞ÎO>Ë U F@¡ <åÜ«∞‰õΩ_»∞ g˜ g∞^Œ <À~°∞ "≥∞^ŒÑ¨@O ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë D ÉÏxã¨
`≥ÅOQÍ} <åÜ«∞‰õΩÅ ã¨O`«HõO ÖˉõΩO_® U Ѩxx ‰õÄ_® D áêʼnõΩÅ∞ "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑìÖË~°∞. D <åÜ«∞‰õΩÅO^Œ~°∞ XHõ `å#∞Ö’x =ÚHõ¯ÖË.
HÍh D q^èŒfiO™êxH˜ =ºuˆ~HõOQÍ „Ѩ[Å∞ áÈ~å_»∞`«∞<åfl~°∞. "åiH˜ =∞^ŒÌ`«∞QÍ Ñ¨@ì}ÏňH Ѩiq∞`«"≥∞ÿ# „Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂Å <åÜ«∞‰õΩÅ∞
Hõ^ŒÅ=eû# ã¨O^Œ~°ƒùO =zÛOk. ÖË^ŒO>Ë `≥ÅOQÍ} K«i„`«Ö’ ^À+¨µÅ∞QÍ xÅ|_»=eû =ã¨∞ÎOk. Jx"å~°ºOQÍ ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ#∞
‰õÄ_® áÈ~å@OÖ’H˜ =KÕÛ@@∞¡ KÕÜ«∂e. T
3 U„Ñ≤Öò, 2012

4. 4#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
U =∞x+≤ J~Ú<å, *Ïu J~Ú<å K«i„`« =∞iz
áÈ=@=∞O`« âßѨO =∞~˘Hõ˜ LO_»^Œ∞. ã¨fiO`« K«i„`«#∞
=^Œ∞Å∞‰õΩ#fl `«~åfi`« K«ÖÏ=∞}˜Ö’ L#fl K«i„`«<Õ "≥∂Ü«∞=Åã≤
=ã¨∞ÎOk. `≥ÅOQÍ}‰õΩ QÆifiOK«^ŒQÆæ K«i„`« LOk. ã¨=∞‡Hõ¯
™ê~°ÅHõ¯, ã¨~åfi~Ú áêѨ#fl, H˘=Ú~°OcèO, ™êÜ«Ú^èŒ Ô~·`åOQÆ
L^Œº=∞O ÖÏO˜ `åºQÍÅ K«i„`« LOk. `≥ÅOQÍ}Ö’
Éèí∂q∞HÀã¨O, Éèí∞H˜ÎHÀã¨O, "≥˜ì KåH˜i #∞O_ç q=ÚH˜Î HÀã¨O
„áê~°OÉèí"≥∞ÿ# L^Œº=∞O JOK≥ÅOK≥Å∞QÍ Zky x*ÏO
x~°O‰õΩâ◊ ~å[iHÍxfl JO`«O KÕ¿ã ^Œâ◊‰õΩ KÕ~°∞‰õΩO@∞#fl
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Ü«¸xÜ«∞<£ Ãã·<åºÅ∞ 1948 ÃãÃÑìO|~ü 13#
ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ ~å„+¨ìOÖ’ „Ѩ"ÕtOKå~Ú. x*ÏO #"åÉò g∞~ü
L™ê‡<£ JbMÏ<£ Ü«¸xÜ«∞<£ Ãã·<åºxH˜ 18# ÖÁOyáÈ~Ú<å,
„Ѩ[Å∞ 1951 =~°‰õΩ ™êÜ«Ú^èŒOQÍ Ü«¸xÜ«∞<£ Ãã·<åºxfl
„ѨuѶ¨∞˜OKå~°∞. 3000 „QÍ=∂Å#∞ q=ÚH˜Î KÕâß~°∞. ^˘~°Å
™êfinè#OÖ’x 3 ÅHõ∆Å ZHõ~åÅ Éèí∂=ÚÅ#∞ „Ѩ[ʼnõΩ
ѨOKå~°∞. P áÈ~å@ "å~°ã¨`åfixfl „Ѩ[Å∞ ѨÅ∞~°∂áêÖ’¡
H˘#™êyã¨∞Î<åfl~°∞. x*ÏO =ºuˆ~Hõ ™êÜ«Ú^èŒ Ô~·`åOQÆ
L^Œº=∞O [~°∞QÆ∞`«∞#flѨC_»∞ ~°*ÏHÍ~°¡‰õΩ ã¨Ç¨ÏHõiOz#
Éèí∂™êfi=ÚÅ∞, *Ïy~åÌ~°∞Å∞ 1948 ÃãÃÑìO|~ü 18# x*ÏO
#"å|∞ Ü«¸xÜ«∞<£ Ãã·<åºxH˜ ÖÁOyáÈ~Ú# `«~åfi`«
~°∂g∞’Ñ≤ |^Œ∞Å∞ Y^ŒÌ~ü ’Ñ≤ ^èŒiOz Hõ=¸ºxã¨∞ìʼnõΩ
=ºuˆ~HõOQÍ Ü«¸xÜ«∞<£ Ãã·<åºxH˜, „ѨÉèí∞`åfixH˜
ã¨Ç¨ÏHõiOKå~°∞. 1952 <å˜H˜ "åˆ~ áêÅHõ=~°æOQÍ
ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ ~å„+¨ì JkèHÍ~åxfl ǨÏã¨ÎQÆ`«O KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
`≥ÅOQÍ}Ö’ ÅHõ∆ÖÏk =∞Okx z„`«Ç≤ÏOã¨Å‰õΩ QÆ∞iKÕâß~°∞.
"ÕÖÏk =∞Okx HÍeÛ K«Oáê~°∞. *ˇ·à◊¡Ö’ ‰õΩHͯ~°∞. Wk gi
=~°æ ã¨fiÉèÏ"åxH˜ x^Œ~°≈#O. áêʼnõΩÅ∞ <å˜ #∞O_ç <Õ˜
=~°‰õΩ L^Œº=∂Å#∞ J}z"Õã¨∂Î „Ѩ[Å#∞ ^ŒQÍ KÕã¨∂Î<Õ
L<åfl~°∞.
x*ÏO #"å|∞ áêÅ# HÍÅO #∞Oz `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞
„Ѩ*Ï`«O„`« `≥ÅOQÍ} H˘~°‰õΩ áÈ~å_»∞`«∂<Õ L<åfl~°∞.
1946–1951 HÍÅOÖ’ ™êÜ«Ú^èŒ Ô~·`åOQÆ áÈ~å@O,
1952Ö’ <å<£ =Úb¯ QÀÉϺH± L^Œº=∞O, Ѷ¨[Öò Jb Hõg∞+¨<£
x"ÕkHõ J=∞Å∞ÔH· L^Œº=∞O, 1969Ö’ `≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ#
L^Œº=∞O, 1996 #∞Oz =∞e^Œâ◊ `≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ# L^Œº=∞O
Ѩ_»∞`«∂ ÖËã¨∂Î ã¨=Ú„^Œ ÔH~°ÏÖÏ¡ H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ LOk.
J~Ú`Õ L^Œº=∂Å „Ѩu^Œâ◊Ö’ |∂~°∞˚"å Éèí∂™êfi=∞º áêÅHõ
=~åæÅ∞ L^Œº=∂xfl KÕ`«∞Ö’¡H˜ fã¨∞H˘x ^ŒQÍ KÕã≤# K«i„`«
=∞#=ÚO^Œ∞ LOk. L^Œº=∞OÖ’ Jxfl =~åæÅ „Ѩ[Å∞ áêÖÁæx
`åºQÍÅ∞ KÕã≤#ѨʘH© L^Œº=∞ Ѷ¨ÖÏÅ∞ =∂„`«O ™êfi~°÷ѨÓi`«,
^ŒQÍHÀ~°∞ |∂~°∞˚"å Éèí∂™êfi=∞º =~åæÖË J#∞Éèíqã¨∞Î<åfl~Ú.
*ÏfÜ≥∂^Œº=∞ HÍÅO #∞O_ç „áêOfÜ«∞ L^Œº=∂Å =~°‰õΩ
D ^èÀ~°}˜ ã¨Ê+¨ìOQÍ HõxÑ≤ã¨∞Î#flk. L^Œº=∂ʼnõΩ „Ѩ*Ï
<åÜ«∞Hõ`«fiO Z^ŒQÆ#O`«=~°‰õΩ „Ѩ[ʼnõΩ L^Œº=∞ Ѷ¨ÖÏÅ∞
^ŒHõ¯=x K«i„`« ã¨Ê+¨ìO KÕã¨∞Î#fl <ÕѨ^䌌ºOÖ’ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞
f~°∞`≥#∞flbfl, J=∞Å=Ù`«∞#fl ~å[º Ç≤ÏOã¨#∂, P`«‡
|e^•<åʼnõΩ QÆÅ HÍ~°}ÏÅ#∂ x*Ï~ÚfQÍ qâı¡+≤OK«∞
HÀ=_»O „Ѩ*Ï`«O„`« L^Œº=∞HÍ~°∞Å ÉÏ^茺`«, Hõ~°Î=ºO.
=~°æ „ѨÜ≥∂[<åÅ#∞ „Ѩ*Ï „ѨÜ≥∂[<åÅ∞QÍ K«∂Ñ≤
„Éèí=∞Å∞ HõeÊOK«_»O ^ŒQÍHÀ~°∞ áêÅHõ =~åæʼnõΩ "≥#fl`À Ãјì#
q^Œº. JÏ¡ˆQ 'qÉèílOK«∞–áêeOK«∞— J<Õ „a˜+π q^è•<åxfl
J#∞ã¨iOK«_»O ‰õÄ_» áêʼnõΩÅ =∞~Àq^è•#OQÍ
QÀK«iã¨∞Î#flk. *ÏfÜ≥∂^Œº=∞OÖ’ HÍi‡‰õΩÅ∞, Ô~·`«∞Å∞,
q^•º~°∞÷Å∞, Ü«Ú=`«~°O áêÖÁæ#flѨʘH©, L^Œº=∂xH˜
<åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤ÏOz# |_® |∂~°∞˚"å Éèí∂™êfi=∞º =~åæÅ∞
„a˜+π ™ê„=∂[º"å^Œ∞Å`À ~årKÕã¨∞H˘x ÉèÏ~°`« áêÅHõ
=~åæÅ∞QÍ K«ÖÏ=∞}˜ J=Ù`«∞<åfl~Ú. JÖψQ *ÏfÜ«∞
ÃÑ@∞ì|_ç`À „áêOfÜ«∞ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞ ã¨~°∞ÌÉÏ@∞
KÕã¨∞HÀ=_»O [iyOk. „áêOfÜ«∞ ÃÑ@∞ì|_ç`À LѨ„áêOfÜ«∞
ÃÑ@∞ì|_ç ~år Ѩ_çOk. „Ѩ[Å PHÍOHõ∆‰õΩ „áêux^茺O
=Ç≤Ïã¨∞Î#fl@∞¡ ÃÑ·H˜ HõxÊã¨∂Î JO`«~°æ`«OQÍ XHõi`À =∞~˘Hõ~°∞
ÖÏÅ∂p Ѩ_»∞`«∞<åfl~°∞. `«=∞ ÉË~°=∂_Õ â◊H˜Îx
ÃÑOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. QÆ`« P~°∞ ^ŒâßÉÏÌÅ∞QÍ „Ѩ[Å ^Œ∞~°ƒù~°
^•i„^•ºxH©, „áêOfÜ«∞ Jã¨=∂#`«Å‰õÄ, Ô~O_»∞#fl~° ÅHõ∆Å
=∞Ok Ô~·`«∞Å P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ‰õÄ HÍ~°} =∞Ü«∂º~°∞. ^Õâ◊ ã¨Ç¨Ï[
ã¨OѨ^Œx |Ǩïà◊*Ïu ã¨Oã¨÷ʼnõΩ, ™ê„=∂[º"å^Œ â◊‰õΩÎʼnõΩ
~å[H©Ü«∞<Õ`«Å^ŒàÏsã¨fiÉèÏ="Õ∞`≥ÅOQÍ}‰õΩJ_»¤OH˜
–Z.#iûOǨ Ô~_ç¤
ÔQãπì Z_ç’iÜ«∞Öò

5. 5 U„Ñ≤Öò, 2012
^ÀzÃÑ@ì_®xH˜, „Ѩ[ÅÃÑ· Ü«Ú^ŒúO KÕÜ«∞_®xH˜ ‰õÄ_»
"≥#∞HÍ_»@OÖË^Œ∞.
1969Ö’ L^ÀºQÆ∞Å∞, q^•º~°∞÷Å∞ ã¨=∞~°jÅOQÍ
L^Œºq∞Oz#ѨC_»∞ =∞„i K≥<åflÔ~_ç¤ L^Œº=∞OÖ’H˜ K˘~°|_ç
QÆ=~°fl~ü Ѩ^Œq ~åQÍ<Õ L^Œº=∂xfl WOk~å QÍOkèH˜ `åHõ@∞ì
ÃÑÏì_»∞. „Ѩ[ʼnõΩ „^ÀǨÏO KÕâß_»∞. P<å˜ L^Œº=∞
<åÜ«∞Hõ`«fi"Õ∞ ZOÑ‘Å∞, Z"≥∞‡Ö˺Å∞QÍ WѨʘH© H˘#™êQÆ∞
`«∞<åfl~°∞. 1970 #∞Oz 2001 =~°‰õΩ „Ѩ^è•# áêsìÖˇ·#
HÍO„ÔQãπ, ©_ôÑ≤ `≥ÅOQÍ} TÃã`«ÎÖË^Œ∞. `≥ÅOQÍ}
_≥=ÅÑπ"≥∞Oò á¶È~°"£∞ `≥ÅOQÍ}‰õΩ [~°∞QÆ∞`«∞#fl J<åºÜ«∂xfl
™êÇ≤Ï`«ºO ^•fi~å „Ñ¨[Å ^Œ$+≤ìH˜ `≥zÛOk. =∞~À"≥·Ñ¨Ù
L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ [~°∞QÆ∞`«∞#fl J<åºÜ«∂xfl `≥ÅOQÍ} Z<£r"ÀÅ
ã¨OѶ¨∞O „ѨÉèí∞`«fi ^Œ$+≤ìH˜ `Õ=_»O [iyOk. Ѷ¨e`«OQÍ
1986Ö’ 610 L`«Î~°∞fi "≥Å∞=_çOk. HÍh <Õ˜H© J=∞Å∞
HÍÖË^Œ∞.
`≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O áêsì 1984 Ö’ ~å„+¨ì „ѨÉèí∞`«fi JkèHÍ~åxfl
KÕѨ˜ì# `«~åfi`« ã‘=∂O„^èŒ ã¨OѨ#fl Éèí∂™êfi=∞º =~åæÅ ^Œ$+≤ì
ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^Œ∞ g∞^Œ Ѩ_çOk. Z<£˜P~ü, ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^£ K«∞@∞ìѨHõ¯Å
Éèí∂=ÚÅ#∞ JѨÊ#OQÍ ã‘=∂O„^èŒ ã¨OѨ#fl =~åæÅѨ~°O
KÕâß_»∞. Ô~"≥#∂º iHÍ~°∞¤Å∞ `å~°∞=∂~°∞ KÕÜ«∞_®xH˜
„QÍ=∂kèèHÍ~°∞Å =º=ã¨÷#∞ ~°^Œ∞Ì KÕâß_»∞. Wk „ѨQÆujÅOQÍ
HõxÑ≤Oz<å WO^Œ∞Ö’ ~°OQÍÔ~_ç¤, ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^Œ∞ K«∞@∞ìѨHõ¯Å
QÆÅ ¿Ñ^ŒÅ, „ѨÉèí∞`«fi Éèí∂=ÚÅ∞ H˘Å¡Q˘>Ëì ‰õΩ`«O„`«O
LOk.1990= ^Œâ◊HõOÖ’ Hõ=∞‡ ÃÑ@∞ì|_ç „Ñ¨uxkèQÍ, „ѨѨOK«
ÉϺO‰õΩ U*ˇO@∞QÍ K«O„^ŒÉÏ|∞<åÜ«Ú_»∞, Z<£˜P~ü #∞O_ç
<åÜ«∞Hõ`åfixfl ‰õΩ„@ ѨÓi`«OQÍ ÖωõΩ¯<åfl_»∞. WHõ ÃÇ·Ï„^•ÉÏ^Œ∞
ã‘=∂O„^èŒ =Åã¨Å`À áê@∞ *ÏfÜ«∞, JO`«~å˚fÜ«∞
ÃÑ@∞ì|_»∞ʼnõΩ ˆHO„^ŒOQÍ =∂i Ãã·|~åÉÏ^£ J~ÚOk. WO`«
q^èŒfiOã¨O [~°∞QÆ∞`«∞<åfl U XHõ¯ `≥ÅOQÍ} <åÜ«∞‰õΩ_»∞
`≥ÅOQÍ} =#~°∞ʼnõΩ, „Ѩ[ʼnõΩ [~°∞QÆ∞`«∞#fl J<åºÜ«∂xfl
„ѨtflOK«ÖË^Œ∞. ÃÑ·QÍ Ô~"≥#∂º, ǨϟO, ÉèÏs h˜ áê~°∞^ŒÅ
=∞O„`«∞Å∞ `≥ÅOQÍ} "åÔ~· LO_ç Z<£H“O@~°¡‰õΩ,
Éèí∂^ŒO^•Å‰õΩ , =#~°∞Å `«~°eOѨىõΩ ã¨Ç¨ÏHõiOKå~°∞.
Hõg∞+¨#¡‰õΩ Hõ‰õΩ¯iÎѨ_ç `«=∞ ^ŒàÏs ã¨fiÉèÏ"åxfl Kå@∞‰õΩ<åfl~°∞.
x*ÏxH˜ WѨʘ =~°‰õΩ HÍO„ÔQãπ, ©_ôÑ≤Å`À JkèHÍ~°O
ѨOK«∞H˘x, Hõg∞+¨#∞¡ ѨÙK«∞ÛH˘x `≥ÅOQÍ} =#~°∞Å∞
H˘Å¡Q˘@ì|_»∞`«∞O>Ë ã¨Ç¨ÏHõiOz# giH˜ `≥ÅOQÍ} QÆ∞iOz
=∂Ï¡_Õ <≥·uHõ`« LO^• J#flk Jã¨Å∞ „Ѩâ◊fl. ã¨Oáê^Œ#,
JkèHÍ~°O "åi Jã¨Å∞ Z*ˇO_®. ZO`« Ѷ¨∞’+≤Oz<å, Zxfl
Hõ|∞~°∞¡ K≥Ñ≤Ê<å `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ PHÍOHõ∆#∞
`«=∞Hõ#∞‰õÄÅOQÍ =∂~°∞Û‰õΩ<Õ ~å[H©Ü«∞ E^ŒOQÍ `≥ÅOQÍ}
"å^•xfl "å_»∞H˘x `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å#∞ ^ŒQÍ KÕâß~°∞.
=∞# <Õ`«Å∞ Ѩ^Œ=ÙÅ∞ ÖˉõΩO_® XHõ¯Hõ∆}O LO_»ÖË~°∞.
~år<å=∂Å∞ KÕã≤<å J=∂Ü«∞Hõ „Ѩ[Å∞ ÔQeÑ≤™êÎ~°<Õ Éèí~À™ê
L#flO^Œ∞<Õ `«~°K«∞ ~år<å=∂Å∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. ~år<å=∂Å`À,
LѨ ZxflHõÅ`À `≥ÅOQÍ} ~å^Œx „Ѩ[ÅHõO>Ë giˆH Z‰õΩ¯=
`≥Å∞ã¨∞. W"åfià◊ `≥ÅOQÍ} xÜ≥∂iKü (#Ü«∂ ã¨OѨ#fl)
=~åæÖˇ·# Z<£P~üSÅ∞, _®Hõì~°∞¡, ÖÏÜ«∞~°∞¡, |∂º~À„HÍ@∞¡,
iÜ«∂Åì~°∞¡, HÍO„ÏHõì~°∞¡, Z<£l"ÀÅ∞ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì ã¨q∞u
"≥#∞Hõ ~åºb JÜ«∂º~°∞. gi PHÍOHõ∆ Uq∞’ =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü
ZxflHõÅѨC_»∞ |Ü«∞@Ѩ_çOk. WѨC_»∞ =∞m¡ Ѩ~°HÍÅ "ÕkHõ
HÍÉ’`«∞#flk. á⁄e˜HõÖò *ËUã≤ J^茺‰õ∆Ω_»∞ HÀ^ŒO_»~åO ˆHã≤P~ü
Hõ#∞ã¨#flÅÖ’ "≥∞^ŒÅ_»O ÖË^Œ#fl ~°∞ã¨~°∞ã¨Å∞ Ѩ„uHõÖ’¡ K«∂ã¨∂Î<Õ
L<åflO. L^Œº=∂Å∞ „Ѩ[Å#∞ SHõºO KÕ¿ãÎ ZxflHõÅ∞ P
SHõº`«‰õΩ Ǩ xKÕ™êÎ~Ú. ã¨iQÍæ WѨC_»∞ `≥ÅOQÍ} "å^•xfl
|∞*ÏÅÔH`«∞ÎH˘x `å"Õ∞ Ç‘Ï~ÀÅ=∞x ÉÏHÍÅ∂^Œ∞`«∞#fl c*ËÑ≤,
©P~üZãπ KÕã¨∞Î#fl ǨÏ_®q_ç `≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ#ˆH<å? ÖËHõ
~å[H©Ü«∞ „ѨÜ≥∂[<åÅHÍ Jx |∞kúr=ÙÅ∞, `≥ÅOQÍ}
"å^Œ∞Å∞ PÖ’zOKåeû# ã¨O^Œ~°ƒùO Pã¨#fl"≥∞ÿOk. `≥ÅOQÍ}
~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∞ SHõºO HÍ=Ù, L^Œº=∂Å∞ xi‡OK«=Ù. „Ѩ[Ö’¡
WѨʘˆH x~å‡}"≥∞ÿ# L^Œº=∂Å#∞ peÛ J<≥·Hõº`«#∞ =∂„`«O
ã¨$+≤ìOK«QÆÅ=Ù. Láêkè H˘~°‰õΩ Z^Œ∞~°∞K«∂¿ã Ü«Ú=`«,
JѨCÅ`À Hõ$OyáÈ`«∞#fl Ô~·`«∞, =$`«∞ÎÅ∞ HÀÖ’Ê~Ú# "å~°∞,
Láêkè ^˘~°HõHõ =Å㨠"≥à◊√Î#fl „Ѩ[Å∞ =∞# <åÜ«∞‰õΩÅ
^ŒfiO^Œfi"≥·YiH˜, ^ŒàÏs ã¨fiÉèÏ"åxH˜ x~°ã¨#QÍ <≥·~åâ◊ºO`À
P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ‰õΩ ѨÓ#∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
1996Ö’ K«O„^ŒÉÏ|∞<åÜ«Ú_»∞ „ѨѨOK«ÉϺO‰õΩ xˆ~Ìâ◊O`À
~°∂á⁄OkOz# PO„^茄Ѩ^Õâò Jaè=$kú „Ѩ}ÏoHõ `≥ÅOQÍ}
=#~°∞bfl, r=<å^è•~åbfl Ñ‘eÛ Ñ≤Ñ≤Ê KÕã≤Ok. W^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
`≥ÅOQÍ} Z*ˇO_® =∞m¡ =ÚO^Œ∞H˘zÛOk. Éèí∞=#yi,
ã¨∂~庿Ñ@, =~°OQÆÖò ã¨ÉèíÅ∞ [iy `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì ™ê^èŒ#
HÍ~åºK«~°} =ÚO^Œ∞H˘zÛOk. D L^Œº=∂xH˜ qѨ¡"À^Œº=∞O

6. 6#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
HÍ~åºK«~°} ~°∂á⁄OkOzOk. 1998Ö’ L™ê‡xÜ«∂Ö’
`≥ÅOQÍ} ã¨∂ì_≥Oò „Ѷ¨Oò(©ZãπZѶπ) U~°Ê_çOk. Hõ=ÙÅ∞,
HõàÏHÍ~°∞Å∞, q^•º~°∞÷Å∞, ~°K«~Ú`«Å∞ P@ áê@ =∂@ ^•fi~å
`≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å#∞ *ÏQÆ$`«O KÕâß~°∞. `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å
|`«∞‰õΩÅ∞ =∂~åÅO>Ë ã‘=∂O„^èŒ áêʼnõΩÅ ^ÀÑ≤_ô Ñ‘_»#Å
#∞O_ç q=ÚH˜Î HÍ"åe, JO^Œ∞‰õΩ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì U~åÊ@∞
P=â◊ºHõO Jx „Ѩ[Å∞ QÆ∞iÎOKå~°∞. Z<Àfl L^Œº=∂Å∞ KÕâß~°∞.
J~Ú`Õ <å˜ =ÚYº=∞O„u K«O„^ŒÉÏ|∞ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O
g∞^Œ ~å[ºÇ≤ÏOã¨#∞ „ѨÜ≥∂yOz „Ѩ[Å#∞ ÉèíÜ«∞ „ÉèÏO`«∞ʼnõΩ
QÆ∞iKÕâß_»∞. Ü«∂^Œ#fl, ɡe¡ Åe`«Å#∞ ǨÏ`«º KÕ~ÚOKå_»∞.
„Ѩ*Ï QÍÜ«∞‰õΩ_»∞ QÆ^ŒÌ~ü ÃÑ·# HÍÅ∞ÊÅ∞ [iÑ≤OKå_»∞.
`å`å¯eHõOQÍ L^Œº=∂xfl PѨQÆeQÍ_»∞ QÍh „Ѩ[Å
PHÍOHõ∆#∞ =∂~°ÛÖËHõ áÈÜ«∂_»∞. ã¨iQÍæ W^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’
`≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O áêsìÖ’ K«O„^ŒÉÏ|∞`À =zÛ# JO`«~°æ`« HõÅǨ Å
=¸ÅOQÍ ˆHã≤P~ü ©_ôÑ≤≤ #∞O_ç |Ü«∞˜H˜ =zÛ
H˘O`«HÍÖÏxH˜ ˜P~üZãπ áêsìx 2001Ö’ ™ê÷Ñ≤OKå_»∞.
`≥ÅOQÍ}Ö’x HÍO„ÔQãπ, `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O, ©˜P~üZãπ
<åÜ«∞‰õΩÅ ~å[H©Ü«∞ ã¨O㨯 $u ã‘=∂O„^èŒ =Å㨠áêʼnõΩÅ
~å[H©Ü«∞ ã¨O㨯 $uH˜ U"≥∞ÿ# aè#flOQÍ LO^•? ÔQeKÕ"åxH˜,
H˘#∞HÀ¯QÆeˆQ"åiH˜, ã¨OѨ#fl =~åæʼnõΩ ˜ÔHò WKÕÛ ~å[H©Ü«∞
ã¨O㨯 $u ©P~üZãπÖ’ ‰õÄ_» LOk Hõ^•! 1948 #∞Oz
`≥ÅOQÍ}‰õΩ „^ÀǨÏO KÕã≤#, KÕã¨∞Î#fl, KÕÜ«∞É’ÜÕ∞ áêsì
HÍO„ÔQãπ J#flk Ü«∞^•~°÷O. ~å[H©Ü«∂ÅO>Ë JkèHÍ~°„H©_».
JO^Œ∞Ö’ <≥·uHõ`«‰õΩ `å=ÙO_»^Œ∞. HÍO„ÔQãππ K«i„`«#∞
QÆ=∞xOz#@¡~Ú`Õ `«# JkèHÍ~åxfl HÍáê_»∞HÀ=ÏxH˜
J=ã¨~°=∞#∞‰õΩO>Ë ZO`« K«@ìq~°∞^ŒÌ"≥∞ÿ#, ~å*ϺOQÆ
q~°∞^ŒÌ"≥∞ÿ#, Jã¨=∞O[ã¨"≥∞ÿ#, huÉÏǨϺ"≥∞ÿ#, „Ѩ*Å
PHÍOHõ∆ʼnõΩ =ºuˆ~Hõ"≥∞ÿ# U x~°‚Ü«∞"≥∞ÿ<å fã¨∞‰õΩO@∞Ok.
JkèHÍ~°O ã¨∞ã≤÷~°OQÍ LO>Ë ZO`« ã¨=∞O[ã¨"≥∞ÿ#, „Ѩ[Å∞
ZO`«QÍ<À HÀ~°∞`«∞#fl L^Œº=∂<≥·fl<å `˘H˜¯ÃÑ_»∞ÎOk. HÍO„ÔQãπ
JOk`Õ A@∞ì JO^Œ‰õΩO>Ë HÍà◊√¡ Ѩ>Ëì ã¨fiÉèÏ=OQÆÅ^Œ#flk
[QÆ"≥∞iy# ã¨`«ºO. 2004 ZxflHõÅ á⁄`«∞Î ˆH=ÅO ©_ôÑ≤x
F_çOKåÅ#fl ˆHã‘P~ü =ºH˜ÎQÆ`« HõH∆Í, ZÖÏÔQ·<å JkèHÍ~°OÖ’H˜
~å"åÅ#fl "≥·ZãπP~ü PHÍOHõ∆ "≥~°ã≤ ZxflHõÅ SHõº`«. WO^Œ∞Ö’
`≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ# X˜ì „Éèí=∞. ~å„+¨ìѨu „Ѩã¨OQÆOÖ’
`≥ÅOQÍ}, Hõh㨠L=∞‡_ç HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ `≥ÅOQÍ}, „Ѩ}Éò
=ÚYs˚ Hõq∞© Jhfl `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å#∞ =∞ÉèíºÃÑÏì~Ú.
J~Ú`Õ ˆHO„^ŒOÖ’, ~å„+¨ìOÖ’ „ѨÉèí∞`«fiOÖ’ ÉèÏQÆ"≥∞ÿ =∞O„u
Ѩ^Œ=ÙÅ∞ ^ŒH˜¯OK«∞HÀ=@O [iyOk. "≥·ZãπP~üü áêºHõ∆xã¨∞ì
HÍ|˜ì 10 =∞Ok ©P~üZãπ Z"≥∞‡Ö˺Å#∞ H˘#QÆeQÍ~°∞.
=∞# <åÜ«∞‰õΩÅ ã¨fiÉèÏ=O ^ŒàÏs`«#O HÍ|˜ì
J=Ú‡_»∞áÈÜ«∂~°∞. 2004–09 HÍÅOÖ’ ~år<å=∂Å∞,
ZxflHõÅ∞ ZO`À ǨÏOQÍ=∂ ã¨$+≤ìOKå~Ú. =∞~°~Ú`Õ
`≥ÅOQÍ} Uk? W^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ HÍO„ÔQãπ áêÅ# Ѩ@¡
„Ѩ[Ö’¡ U=yOѨ٠ÃÑiyOk. „ѨÉèí∞`«fi =ºuˆ~Hõ`«#∞
™⁄=Ú‡KÕã¨∞HÀ=_®xH˜ ©_ôÑ≤, ã‘Ñ‘ZO áêsìÅ`À 2009Ö’
©˜P~üZãπ ZxflHõÅáÈ`«∞Î ÃÑ@∞ì‰õΩOk. Wk ‰õÄ_» `≥ÅOQÍ}
H˘~°‰õΩ HÍ^Œ∞, ˆH=ÅO JkèHÍ~°O H˘~°ˆH##flk =Ú=∂‡˜H˜
x[O.
©P~üZãπ#∞ U~°ÊiÛ# H˘`«ÎÖ’ =∂k L^Œº=∞ ã¨Oã¨÷ Jh,
L^Œº=∞ áêsì Jh „ѨHõ˜OK«∞‰õΩOk. ''~å[H©Ü«∞ „Ѩ„H˜Ü«∞
^•fi~å `≥ÅOQÍ} `≥™êÎO. ~°HõÎO ÉÁ@∞ì `≥ÅOQÍ}Ö’
~åʼnõÄ_»^Œ∞. ZxflHõÖ’¡ ÔQeÑ≤OK«O_ç. `≥ÅOQÍ} `≥™êÎO.
áÈ~å@O J=ã¨~°O ÖË^Œ∞—— Jx ˆHã‘P~ü áêsì U~°Ê~°z#
„áê~°OÉèí k<åÅÖ’<Õ J<ÕHõ ™ê~°∞¡ =∂Ï¡_®_»∞. 2004
™ê~°fi„uHõ ZxflHõÅ <ÕѨ^䌺OÖ’ ‰õÄ_® ''q^•º~°∞÷Å∞ L^Œº=∂Ö’¡H˜
~å=^Œ∞Ì. K«^Œ∞=ÙÅ∞ áê_»∞ KÕã¨∞HÀ=^Œ∞Ì. g∞~°∞ `åºQÍÅ∞
KÕÜ«∞#=ã¨~°O ÖË^Œ∞. Ô~·`«∞Å∞, HÍi‡‰õΩÅ∞ ~˘_≥¤Hͯeû# J=ã¨~°O
ÖË^Œ∞. L^Œº=∂Å∞ KÕѨÏìeû# J=ã¨~°O ÖË^Œ∞. F@∞¡ "Õã≤
ÔQeÑ≤¿ãÎ KåÅ∞. "Õ∞O ~åÜ«∞ÉÏ~åÅ∞ #_çáÈ, á⁄`«∞ÎÅ∞ ‰õÄ_À,
~årѨ_À, ™ÈxÜ«∂ WO˜ =ÚO^Œ∞ ¿ã=Å∞ KÕ™È, `≥ÅOQÍ}
`≥™êÎO—— Jx ˆHã‘P~ü =∂Ï¡_®_»∞. ''©P~üÜ«∞ãπ Ѷ¨‰õΩÎ ~å[H©Ü«∞
áêsì HÍ^Œ∞, ~å[H©Ü«∞ ÉÏ@Ö’ #_»∞ã¨∞Î#fl L^Œº=∞ ã¨Oã¨÷——
Jx Ѩ^ÕѨ^Õ „ѨHõ˜OKå_»∞. HÍh, PK«~°}Ö’ ZѨC_»∂ P
áêsì L^Œº=∞ ã¨Oã¨÷QÍ =fi=ǨÏiOK«ÖË^Œ∞. ˆH=ÅO áê~°¡"≥∞O@s
~å[H©Ü«∂ʼnõΩ Ѩiq∞`«"≥∞ÿ, F@∞¡, ã‘@∞¡ ÅHõ∆ ºOQÍ ZxflHõÅ#∞
^Œ$+≤ìÖ’ LOK«∞‰õΩx ÃÑ^ŒÌ |Ç≤Ï~°OQÆ ã¨ÉèíÅ∞, Ѩiq∞`«"≥∞ÿ#
™ê÷~ÚÖ’ H˘xfl PO^Àà◊#Å#∞ =∂„`«"Õ∞ KÕѨ˜ìOk.
XHõ JOâ◊OÃÑ· U áêsìÜ≥ÿ∞<å `«áÈÊ XáÈÊ XˆH "≥·Yi
Hõey LO_»@O ã¨Ç¨Ï[O. HÍh `≥ÅOQÍ} q+¨Ü«∞OÖ’ XˆH
áêsì Ô~O_»∞ q^è•<åÅ∞ Hõey LO_»@O J™ê^è•~°}"≥∞ÿ#^Õ
HÍHõ `«=∞Ö’ =¸sÎÉèíqOz# J=HÍâ◊"å^Œ "≥·YiH˜ ‰õÄ_»

7. 7 U„Ñ≤Öò, 2012
x^Œ~°≈#O. HÍO„ÔQãπ, ©_ôÑ≤Å Jkëêª<åÅ∞ JdÅѨHõ∆
ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ „ѨHõ˜Oz# "≥·Y~°∞Å∞ =∂~°∞Û‰õΩ<åfl `≥ÅOQÍ}
Z"≥∞‡Ö˺Å∞, ZOÑ‘Å∞ WOHÍ =∂ Jkëêª#O Jx
K≥ѨCHÀ=@OÖ’ U"≥∞ÿ<å hu LO^•? `≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ<Õ
„Ѩ^è•#"≥∞ÿ`Õ `«=∞ Jkè<åÜ«∞Hõ`åfixfl XÑ≤ÊOKåe ÖË^• áêsì
#∞O_ç |Ü«∞˜H˜ ~å"åe. JÖÏ KÕÜ«∞‰õΩO>Ë J@∞=O˜
<Õ`«Å‰õΩ „Ѩ[ÅѨ@¡, „Ѩ*Ï PHÍOHõ∆ŠѨ@¡ x*Ï~Úf ÖË#>Ë¡
QÆ^•? giH˜ Jkèëêª#O K≥Ñ≤ÊO^Õ "Õ^Œ"å‰õΩ¯. =ºˆHÎ giH˜
P~å^èŒ#. Ѩ^Œ=ÙÅÃÑ· =∞=∞HÍ~°O `«Ñ¨Ê „Ѩ[ÅÃÑ· HÍ^Œx
"åi PK«~°} ~°∞A=Ù KÕ™ÈÎOk. Ѩ^Œ=ÙÅ∞ ÖË#ѨÙ_»∞ „Ѩ[Å
QÆ∞iOz =∂Ï¡_»@O, Ѩ^Œ=ÙÅ∞ ~åQÍ<Õ Jkèëêª<åxH˜
J#∞‰õÄÅOQÍ =∂@¡_»@O ^ŒfiO^Œfi "≥·YiH˜ x^Œ~°≈#O HÍ^•?
g∞_çÜ«∂ „ѨHõ@#ʼnõΩ, QÆOcè~° Láê<庙êÖ‰õΩ
Ѩiq∞`«=∞=Ù`«∞<åfl~°∞. U áêsì L^Œº=∞ HÍ~åºK«~°}
~°∂á⁄OkOz WѨʘH˜ PK«iOK«ÖË^Œ∞.
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O ''ZxflHõÅ∞–~år<å=∂Å∞–
LѨZxflHõÅ—— K«∞@∂ì u~°∞QÆ∞`«∂ L#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ „ѨÉèí∞`«fiO
~å„+¨ìѨu L`«Î~°∞fiÖ’¡x 14 ZѶπ ÃÑ· QÆO^Œ~°QÀà◊O ã¨$+≤ìOK«_»O`À
1969Ö’ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xH˜ TÑ≤i áÈã≤# ©Z<£l"ÀÅ∞
ã≤kú¿Ñ@Ö’ 2009 JHÀì|~ü 'L^ÀºQÆ∞Å QÆ~°˚#— ¿Ñi@ ÃÑ^ŒÌ
ã¨Éèí#∞ x~°fiÇ≤ÏOK«@O`À `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xH˜ ѨÙ#~°ƒÅO
KÕ‰õÄiOk. P `«~åfi`« ˆHã‘P~ü x~åǨ ~°nHõ∆, L™ê‡xÜ«∂
q^•ºi÷ *ÏH± x~°fiÇ≤ÏOz# q~Àz`« L^Œº=∞O, _çâ◊O|~ü 10
# JÃãOc¡ =Ú@ì_çH˜ WzÛ# Ñ≤Å∞Ѩٖ g˜`À ˆHO„^ŒOÖ’
JÅ[_ç "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. PQÆ"Õ∞Ѷ¨∂Å g∞^Œ =ÚYº=∞O„u ~Àâ◊Ü«∞º
_çâ‹O|~ü 7# U~åÊ@∞ KÕã≤# JdÅѨHõ∆ ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ Jxfl
áêsìÅ∞ `≥ÅOQÍ} U~åÊ@∞‰õΩ ã¨=∞‡u `≥Å∞Ѩ@O`À, _çâ‹O|~ü
9# ˆHO„^Œ ǨϟO=∞O„u z^ŒO|~°O ''`≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì U~åÊ@∞
„Ѩ„H˜Ü«∞ „áê~°OÉèí=∞=Ù`ÀOk—— Jx `˘e „ѨHõ@# KÕâß_»∞.
nx Ѩ~åº=™ê#OQÍ _çâ◊O|~ü 10, 2009 <å_»∞ áêsìÅ
Hõf`«OQÍ 148 =∞Ok PO„^èŒ, ~åÜ«∞Åã‘=∞ ZOÑ‘Å∞,
ZOZÖòUÅ∞ ~år<å=∂ KÕã≤ ~å„+¨ì, ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`åfiʼnõΩ
=ÚK≥Û=∞@Å∞ Ѩ˜ìOKå~°∞. Hõ$„u=∞ L^Œº=∞O, _èçb¡Ö’ _»|∞ƒ
ã¨OK«∞Å`À ÖÏa~ÚOQ∑ "≥~°ã≤ z^ŒO|~°O _çâ◊O|~ü 23#
''`≥ÅOQÍ} U~åÊ@∞ „Ѩ„H˜Ü«∞ ã¨O„ѨkOѨÙÅ∞ ^•fi~å<Õ
[~°∞QÆ∞`«∞Ok—— Jx =∞e „ѨHõ@# KÕâß_»∞. P „ѨHõ@#
"≥Å∞|_ç# "≥O@<Õ ~å[H©Ü«∂ʼnõΩ Jf`«OQÍ P„HÀâ◊O`À
„Ѩ[Å∞ „QÍ=∞™ê÷~Ú #∞Oz lÖÏ¡ ™ê÷~Ú =~°‰õΩ '*ÏH±—Å∞QÍ
U~°Ê_ç x~°ã¨#L^Œº=∂Å∞ x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞.
qâ◊fiq^•ºÅÜ«∂Å#∞ áÈ~å@ ˆH∆„`åÅ∞QÍ =∂~åÛ~Ú.
`≥ÅOQÍ} =KÕÛ=~°‰õΩ JxfláêsìÅ∞ `«=∞ Ѩ^Œ=ÙʼnõΩ
~år<å=∂Å∞ KÕã≤ L^Œº=∞OÖ’H˜ ~å"åÅx „Ѩ[Å∞,
q^•º~°∞úÅ∞, „Ѩ*Ï ã¨OѶ¨∂Å∞ Ñ≤Å∞Ѩ٠xKåÛ~Ú.
PO„^èŒ, ~åÜ«∞Åã‘=∞ <Õ`«Å=Öˇ =∞# `≥ÅOQÍ} <Õ`«Ö’¡
`≥QÆ∞=, ™êǨÏã¨O PtOK«_»O ^Œ∞~åâı J=Ù`«∞Ok. =∞#
<Õ`«Å∞ JkèHÍ~°O, ã¨Oáê^Œ#ÃÑ·<Õ ^Œ$+¨ìO`å ÃÑ_»`å~°∞. gà◊¡‰õΩ
"≥<≥fl=ÚHõ ÖË^Œ∞. „Ѩ[ʼnõΩ ÉÏ^茺`« =Ç≤ÏOKåÅ#fl ™È~Ú
‰õÄ_® ÖË^Œ∞. PO„^èŒ, ~åÜ«∞Åã‘=∞ <åÜ«∞‰õΩÅ "≥∂KÕu hà◊√¡
`åQÆ∞`«∂, "åà◊¡ J_»∞QÆ∞ʼnõΩ =∞_»∞QÆ∞ÖÁ`«∞Î`«∂ Ѩ^Œq
ã¨OáêkOK«∞HÀ=_»"Õ∞ Ѩ~°=∂=kèQÍ Ñ¨xKÕã¨∞Î#fl "≥·#O =∞#O
K«∂ã¨∂Î<Õ L<åflO. =∞# ^ŒQÆæ~° <åÜ«∞‰õΩÅ∞ ÖË#@∞¡ 1/70H˜
aè#flOQÍ J@q Éèí∂=ÚÅ#∞ P„Hõq∞Oz# PO„^èŒ, ~åÜ«∞Åã‘=∞
<åÜ«∞‰õΩ~åÅ∞ ˆ~}∞Hõ KÒ^Œi Y=∞‡O #∞O_ç Ö’H±ã¨Éèí, ~å[ºã¨Éèí
ã¨Éèí∞º~åeQÍ ZÖÏ ZxflHõ=Ù`«∞Ok? `≥ÅOQÍ} PO„^èŒ,
~åÜ«∞Åã‘=∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ HÍO„ωõΩì ã¨Oáêk¿ãÎ =∞# <Õ`«Å∞
LѨ HÍO„ÏHõì~°∞¡QÍ Ñ¨xKÕã¨∞Î#fl <ÕѨ^䌺OÖ’ PO„^èŒ,
~åÜ«∞Åã‘=∞ =Å㨠ã¨OѨ#fl =~åæʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ L^Œº=∂Å∞
xi‡™êÎ~°x PtOK«_»O =∞# J=∂Ü«∞Hõ`«fi"Õ∞ J=Ù`«∞Ok `«Ñ¨Ê
=∞~À˜HÍ^Œ∞. 2009 _çâ‹O|~ü <å˜H˜ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O
„Ѩ*Ï L^Œº=∞OQÍ =∂iOk. ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ#∞ xˆ~ÌtOKÕ
™ê÷~ÚH˜ ZkyOk. D ã≤÷u =∞# ~å[H©Ü«∞ <Õ`«Å‰õΩ
q∞OQÆ∞_»∞Ѩ_»ÖË^Œ∞.
ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fiO PO„^èŒ, ~åÜ«∞Åã‘=∞Ö’¡x ã¨OѨ#fl
~å[H©Ü«∞ =~åæÅ XuÎ_çH˜ ÖÁOy, _çâ‹O|~°∞9 „ѨHõ@# #∞O_ç
ѨÓiÎQÍ "≥#H˜¯ áÈ~ÚOk. ~å„+¨ìOÖ’x Jxfl „áêO`åÅ
„Ѩ[Å`À qã¨Î $`«OQÍ K«~°ÛÅ∞ [iÑ≤, `≥ÅOQÍ} ã¨=∞㨺#∞
Ѩi+¨¯i™êÎ=∞x _çÃãO|~°∞ 23# „ѨHõ˜OzOk. ~å„+¨ì
JÃãOc¡Ö’x QÆ∞iÎOѨ٠á⁄Ok# ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ ã¨=∂"Õâßxfl
ÃÇ˙O =∞O„u`«fiâßY P^èŒfi~°ºOÖ’ 2010 [#=i 5# _èçb¡Ö’
[iy#k. P ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ qã¨Î $`« ™ê÷~ÚÖ’ ~å„+¨ìOÖ’x
Jxfl `«~°QÆ`«∞Å „Ѩ[Å`À K«~°ÛÅ∞ [iÑ≤, `≥ÅOQÍ} ã¨=∞㨺#∞
Ѩi+¨¯i™êÎ=∞h, JO^Œ∞‰õΩ J=ã¨~°"≥∞ÿ# Ü«∞O„`åOQÍxfl

8. 8#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
U~°Ê~°∞™êÎ=∞h, z^ŒO|~°O KÕã≤# „Ѩuáê^Œ#‰õΩ ©P~üZãπ`À
ã¨Ç¨ Ǩ [Ô~·# ~å[H©Ü«∞ áêsìÅhfl UHõ„w=OQÍ
P"≥∂kOKå~Ú. W^ŒO`å `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì U~åÊ@∞
„Ѩ„H˜Ü«∞Ö’ ÉèÏQÆ=∞x z^ŒO|~°O WzÛ# q=~°}#∞
©P~üZãπ`À ã¨Ç¨ , Ǩ [Ô~·# `≥ÅOQÍ} „áêO`« qq^èŒ
~å[H©Ü«∞ áêsìÅ „Ѩux^èŒ∞ÅO`å QÆ∞_ç¤QÍ #=∂‡~°∞. JO`ÕHÍHõ,
~å„+¨ìOÖ’ âßOux <≥ÅH˘ÅÊ =Åã≤OkQÍ ~å„+¨ì „Ѩ[ʼnõΩ
KÕã≤# q[˝Ñ≤Î – âßOu „ѨHõ@#ÃÑ· ©P~üZãπ`À ã¨Ç¨ Ǩ [Ô~·#
„Ѩux^èŒ∞ÅO`å ã¨O`«HÍÅ∞ KÕâß~°∞. D ã¨=∂"Õâ◊OÖ’
©P~üZãπ |O_» `«Ñ¨CÅ∞ KÕã≤Ok. Wq `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl
Kå=Ù ^≥|ƒfâß~Ú. `≥ÅOQÍ} "å^•xH˜ Z#ÖËx #+¨ìO
`≥KåÛ~Ú. 1) HÍO„ÔQãπ, `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O áêsìÅ∞ „Ѩu áêsì XHõ
q^è•#O H͉õΩO_®, „Ѩux^èŒ∞Å∞ „áêO`åÅ "åsQÍ
Jaè„áêÜ«∂Å∞ K≥áêÊ~°∞. Wk `≥ÅOQÍ} "å^•xH˜ J`«ºO`«
f„= #+¨ìHõ~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O. 2) ~å„+¨ìOÖ’x Jxfl `«~°QÆ`«∞Å
„Ѩ[Å`À qã¨Î$`« K«~°ÛÅ ^•fi~å UHÍaè„áêÜ«∞ ™ê^èŒ#`À „Ѩ`ÕºHõ
`≥ÅOQÍ} ã¨=∞㨺 Ѩiëê¯~°O. `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì _ç=∂O_£ÃÑ·
~å„+¨ìOÖ’x Jxfl „áêO`åÅ „Ѩ[Å`À qã¨Î$`« K«~°ÛÅ ^•fi~å
UHÍaè„áêÜ«∞ ™ê^èŒ# PK«~°}Ö’ P™ê^茺"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O. nxH˜
JOwHõiOK«_»=∞O>Ë, `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì _ç=∂O_£‰õΩ PK«~°}Ö’
uÖ’^ŒHÍe=fi_»"Õ∞. 3) ~å„+¨ìOÖ’ âßOu U~°Ê_®Åx
Ñ≤Å∞Ñ≤=fi_»=∞O>Ë, „Ѩã¨∞Î`«O ~å„+¨ìOÖ’ âßOu ÖË^Œx
JOwHõ~°OK«_»"Õ∞. âßOu ZO^Œ∞‰õΩ ÖË^Œ∞? L^Œº=∂Å =Å¡
ÖË^Œ∞. âßOu HÍ"åÅO>Ë, Uq∞ KÕÜ«∂e? L^Œº=∂Å∞
q~°q∞OKåe, ÖˉõΩO_® KÕÜ«∂e, ~å‰õΩO_® K«∂_®e. g˜x
©P~üZãπ JOwHõiOK«‰õΩO_® ã¨=∂"Õâ◊O #∞Oz ÉÏÜü∞HÍò
KÕã≤, L^Œº=∂xfl f„=O KÕÜ«∞=∞x Ñ≤Å∞Ѩ٠WzÛ LO_®eûOk.
P q^èŒOQÍ KÕã≤ L#fl@¡~Ú`Õ, Jk L^Œº=∂xfl f„=O KÕã≤,
„Ѩ`ÕºHõ ~å„+¨ì ™ê^èŒ#‰õΩ ZO`«QÍ<À LѨÜ≥∂QÆѨ_ç =ÙO_Õk.
NHõ$+¨‚ Hõq∞© x"ÕkHõ `≥ÅOQÍ} ã¨=∞㨺‰õΩ Ѩiëê¯~°O
K«∂ѨHõáÈQÍ =∞iO`« [˜ÅO KÕã≤Ok. á⁄e˜HõÖò
"Õ∞<Õ*ò"≥∞Oò ^•fi~å L^Œº=∂xfl pÖÏÛÅx, Ç≤ÏO㨠^•fi~å
L^Œº=∂xfl J}z"ÕÜ«∂Åx „ѨuáêkOzOk. W"åfià◊
`≥ÅOQÍ} |∞kúr=ÙÅ∞, =∞^茺`«~°QÆu ã¨QÆ@∞ =∞#∞+¨µÅ∞ KåÖÏ
„Éèí=∞Ö’¡ L<åfl~°∞. `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl, K«i„`«#∞ HÍ~°ºHÍ~°}
ã¨O|O^èŒO ÖˉõΩO_® qâı¡+≤ã¨∞Î<åfl~°∞. â◊„`«∞=Ù#∞ ^≥|ƒ
fÜ«∞‰õΩO_®, F_çOK«‰õΩO_® q[Ü«∞O ™êkèOz# K«i„`« U
L^Œº=∂xÔH·<å LO^• J#flk XHõ™êi ã¨g∞H˜∆OK«∞HÀ"åeû
LOk. PK«~°}ÖËx =∂@Å∞ HÀ@Å∞ ^•@=#flk ^Œâß|ú
HÍÅOQÍ ~°∞A==Ù`ÀOk. `≥ÅOQÍ}ÃÑ· `«fi~°Ö’ x~°‚Ü«∞O
=ã¨∞ÎO^Œh, ˆHO„^ŒO #∞Oz ã¨OˆH`åÅ∞ =ã¨∞Î<åflÜ«∞h, =KÕÛ
ѨO_»∞QÆÅ∞ WHõ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìOÖ’<Õ Jh, `«fi~°Ö’<Õ
=∞Ǩϟ^Œº=∞O Jh, ~å„+¨ìO JyflQÆ∞O_»OQÍ =∂~°∞`«∞O^Œh,
z=iH˜ „Ѩ*Ï™êfiq∞HõOQÍ<Õ `≥ÅOQÍ} ™êkèOK«∞‰õΩOÏO Jh
„Ѩ[Å#∞ QÆO^Œ~°QÀàÏxH˜ QÆ∞iKÕã¨∞Î<åfl~Ú. =∞~À "≥·Ñ¨Ù
'`≥ÅOQÍ} H˘~°ˆH ˆHã‘P~ü Ѩ٘¤O_»∞, áêsì ÃјìO_»∞. g∞~°∞
F>Ë¡Ü«∞O_ç—, '11 Uà◊√¡ J~ÚOk =∞~À 11 Uà◊¡ÔH·<å `≥ÅOQÍ}
™êkèOK«∞‰õΩOÏO— ÖÏO˜ =∂@Å^•fi~å J~°÷=∞ÜÕ∞ºk
Uq∞˜? `≥ÅOQÍ} "å^•xfl H˘#™êyã¨∂Î<Õ „Ѩ[Å#∞
ÉÏ¡H±"≥∞~ÚÖò KÕã¨∂Î F@∞¡, ã‘@∞¡ ã¨OáêkOKÕ ‰õΩÜ«ÚH˜Î HÍ^•?
ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fiO "≥∞_»Å∞ =OK«‰õΩO_®, ã‘=∂O„^èŒ ã¨OѨ#fl
=~åæÅ LxH˜x `≥ÅOQÍ}Ö’ K≥~°Ñ¨‰õΩO_® `≥ÅOQÍ}
™êkèOK«∞HÀ=_»O ™ê^茺=∞ÜÕ∞º^Õ<å J#flk |∞kú r=ÙÅ∞
„ѨtflOK«∞HÀ"åe. PÖ’zOKåe.
©P~üZãππ HÍ~åºK«~°} Uq∞˜? ZxflHõÅ∞, ~år<å=∂Å∞,
LѨZxflHõÅ∞, Ѩ„uHÍ „ѨHõ@#Å∞, HÍ~°ºHõ~°ÎÅ ã¨=∂"ÕâßÖ’¡
L^ÕfiQÆ Ñ¨Ói`«"≥∞ÿ# „Ѩã¨OQÍÅ∞, |Ç≤Ï~°OQÆ ã¨ÉèíÅ∞. WO^Œ∞Ö’
K≥=∞@HÍ~°^Œ∞, Hõ_»∞ѨÙÖ’ K«Å¡ Hõ^ŒÅ^Œ∞. P áêsì ã¨Oã≤^Œú`«
=∂@Å=~°ˆH Ѩiq∞`«=∂? =∂~°∞`«∞#fl ~å[H©Ü«∞
ã¨g∞Hõ~°}ÏÅ∞ QÆ=∞x¿ãÎ =Ú#∞=ÚO^≥·<å ˆHã‘P~ü ã¨Ñ¶¨ÅO HÍQÆÅ
J=HÍâßÅ∞ HõxÊOK«@OÖË^Œ∞. `≥ÅOQÍ} "å^•xfl _èçb¡H˜
fã¨∞ÔHo¡<å, `≥ÅOQÍ} JOâßxfl ZO`« ã¨r=OQÍ LOz<å,
L^Œº=∞O ^•fi~å ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fiOÃÑ· XuÎ_ç fã¨∞‰õΩ~å#@¡~Ú`Õ
ˆHã‘P~ü‰õΩ ‰õÄ_» HÍÅO K≥e¡áÈHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. W"åfià◊ `≥ÅOQÍ}Ö’
[~°∞QÆ∞`«∞#fl |e^•<åʼnõΩ HÍO„ÔQãπ "≥Ú^Œ˜ =Ú^•Ì~Ú
J~Ú`Õ Ô~O_»= =Ú^•Ì~Ú ©P~üZãππ HÍHõ `«Ñ¨Ê^Œ∞. ©_ôÑ≤
„^ÀǨÏO `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞ QÆ∞iÎOKå~°∞. Z<£_ôU
áêÅ<åHÍÅOÖ’ `≥ÅOQÍ} U~åÊ@∞ J_»∞¤‰õΩ#flk K«O„^ŒÉÏÉË.
2009 _çâ◊O|~ü 9 „ѨHõ@# `«~åfi`« PO„^èŒ, ~åÜ«∞Åã‘=∞
Z"≥∞‡Ö˺Å`À ~år<å=∂Å∞ KÕ~ÚOzOk K«O„^ŒÉÏÉË. Ô~O_»∞
Hõà◊§ ã≤^•úO`åxfl LxH˜Ö’ Ãјì Ô~O_»∞ „áêO`åÅ =∞^茺
q"å^ŒO ˆ~Ñ≤On K«O„^ŒÉÏÉË. JO^Œ∞ˆH `≥ÅOQÍ}Ö’ ©_ôÑ≤H˜

9. 9 U„Ñ≤Öò, 2012
#∂HõÅ∞ K≥ÖÏ¡~Ú. `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞ K«O„^ŒÉÏ|∞#∞ #"Õ∞‡
ã≤÷uÖ’ ÖË~°∞.
^Õâ◊OÖ’ ã¨OH©~°‚ „ѨÉèí∞`åfiÅ ^Œâ◊ #_»∞ã¨∞Î#flO^Œ∞# H˘kÌáê˜
ZOÑ‘ ã‘@∞¡ ‰õÄ_» H©ÅHõO J=Ù`åÜ«∞x ˆHã‘P~ü ÉèÏ=#. J~Ú`Õ
~å[H©Ü«∞ Ѩi}Ï=∂Å∞ 2004Ö’ QÍx, 2009Ö’ QÍx
ˆHO„^ŒOÖ’, ~å„+¨ìOÖ’ ‰õÄ_» PÜ«∞# J#∞‰õΩ#fl@∞¡ `«# áêsì
ZOÑ‘Å, Z"≥∞‡Ö˺ŠJ=ã¨~°O HÍO„ÔQãπ ‰õÄ@q∞H˜ QÍx, c*ËÑ≤
‰õÄ@q∞H˜ QÍx ~åÖË^Œ∞. S<å PÜ«∞# „Ѩ`åº=∂flÜ«∂Å`À
‰õÄ_ç# ã¨=∞„QÆ"≥∞ÿ# L^Œº=∞ HÍ~°º„Hõ=∂xfl Uk
~°∂á⁄OkOK«∞HÀÖËHõáÈÜ«∂_»∞. "≥·ZãπP~ü 2004Ö’
©P~üZãπ`À [`«Hõ˜ì ZxflHõÅ `«~åfi`« ©P~üZãπ J=ã¨~°O
ÖËHõáÈ=@O`À `≥ÅOQÍ} U~åÊ@∞ Ѩ@¡ x~°¡Hõ∆ º"Õ∞ HÍ^Œ∞
Jã¨Å∞ ©P~üZãπ LxH˜ˆH „Ѩ=∂^ŒO `≥KÕÛ 'PHõ~ü¬— Ѩ^äŒHÍxfl
~°zOKå_»∞. H˘O`« "Õ∞~°‰õΩ Ѷ¨Å„Ѩ^Œ=∞Ü«∂º_»∞ ‰õÄ_».
~å[H©Ü«∂Å∞ D q^èŒOQÍ LOÏÜ«∞x ˆHã‘P~ü‰õΩ
`≥eÜ«∞^Œ#∞HÀ=_»O =∞# J=∂Ü«∞Hõ`«fi"Õ∞ J=Ù`«∞Ok. PÜ«∞#
Ѩi}u K≥Ok# ~å[huA˝_»x `≥ÅOQÍ} |∞kúr=ÙÅ
J=QÍǨÏ#. J~Ú`Õ HÍO„ÔQãπ hK« J=HÍâ◊"å^Œ
~å[H©Ü«∂Å#∞ J~°÷O KÕã¨∞HÀHõ áÈ=@O XHõ ֒Ѩ"≥∞ÿ`Õ =∂
áêsì ã‘@¡ J=ã¨~°O`À „ѨÉèí∞`åfiÅ U~åÊ@∞
Jx"å~°º"≥∞ÿ#ѨC_»∞ `≥ÅOQÍ} ™êkèOK«∞HÀ=K«∞Û#<Õ UÔH·Hõ
#=¸<å`À U áêsì<≥·<å #=Ú‡HÀ=_»O =∞~˘Hõ ֒ѨO. HÍ|˜ì
ˆHã‘P~ü XˆH ZxflHõÅ Z`«∞ÎQÆ_» g∞^Œ Ѩܫ∞xOz#O`« HÍÅO
`≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì HÀiHõ ~å[H©Ü«∞ K«^Œ~°OQÆOÖ’ áê=ÙQÍ
=∂~°∞`«∞Ok `«Ñ¨Ê `≥ÅOQÍ} U~åÊ@∞ =∂„`«O [~°QÆ^Œ∞.
`≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì ™ê^èŒ#‰õΩ Hõ@∞ì|_ç# UÔH·Hõ ã¨Oã¨÷QÍ
©P~üZãππ `«~°K«∞QÍ K≥ѨC‰õΩO’Ok. =∂@ÅÖ’ ©P~üZãπ
L^Œº=∞ ã¨Oã¨÷ Jx K≥ѨC‰õΩO@∞#flѨʘH©˜, PK«~°}Ö’ U
ã¨=∞㨺ÃÑ· ‰õÄ_® ã‘iÜ«∞ãπQÍ L^Œº=∂xfl xi‡Oz# áêáê#
áÈÖË^Œ∞. ~å[H©Ü«∞ „Ѩ„H˜Ü«∞–ZxflHõÅ∞, á⁄`«∞ÎÅ∞, „ѨÉèí∞`«fiOÖ’
KÕ~°∞@, ÖÏc~ÚOQÆ∞, ~år<å=∂Å∞, LѨZxflHõÅ∞–ÅHõ∆ º
™ê^èŒ#‰õΩ HÍ~°ºˆH∆„`«OQÍ Z#∞fl‰õΩOk. ZxflHõÅ HÍ~°º„Hõ=∞"Õ∞
„Ѩ^è•# ~å[H©Ü«∞ HÍ~°º„Hõ=∞OQÍ fã¨∞‰õΩOk. XHõ
=Úxûáêe© ÖËHõ ™ê÷xHõ ã¨Oã¨÷ʼnõΩ [iˆQ ZxflHõʼnõΩ „Ѩ[Å#∞
ã¨#fl^ŒúO KÕã≤, ã¨g∞HõiOK«∞@ÜÕ∞ UÔH·Hõ HÍ~°º„Hõ=∞OQÍ
KÕѨ˜ìOk. ZxflHõÅ#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ =ÙOK«∞H˘x JѨC_»Ñ¨C_»∞
ÖÏOKè«#OQÍ KÕѨ˜ì# PO^Àà◊#Å∞ q∞#Ǩ , K≥ѨCHÀ^ŒQÆæ
L^Œº=∂Å∞ ÖË=Ù. WѨʘH© nxx ã¨ik^Œ∞̉õΩ#fl ^•YÖÏÅ∞
HõxÑ≤OK«∞@ ÖË^Œ∞. WѨC_»∞ 'HÍO„ÔQãπ‰õΩ Y`«O Hõ~À
`≥ÅOQÍ}ωõΩ Pã≤Öò Hõ~À— J#fl x<å^ŒO QÍx, x#fl˜ 11=
"åi¬Hõ ã¨ÉèíÖ’ *ÏfÜ«∞ áêsìʼnõΩ Jã≤÷`«fi"Õ∞ ÖË^Œx
|∞HÍ~ÚOK«_»O, „áêOfÜ«∞ áêsìÅ^Õ WHõ g∞^Œ@ JkèHÍ~°O
Jx K≥ѨÊ@O`À J`«#∞ `≥ÅOQÍ} ~å„ëêìxfl ZÖÏ
™êkèOK«#∞<åfl~À `≥Å∞ã¨∂Î<Õ LOk. ZO`«¿ãѨ٠Z^Œ∞˜"åxfl
u˜ì `å#∞ ~å[H©Ü«∞ ÅaÌá⁄O^•Å#fl^Õ „Ѩ^è•<À^ÕÌâ◊OQÍ
HõxÊã¨∞ÎOk.
2004 #∞O_ç HÍO„ÔQãπ, ©P~üZãπ <Õ`«Å∞ H˘kÌ ~ÀAÖ’¡<Õ
`≥ÅOQÍ} U~°Ê_»∞`«∞O^Œ<Õ Ju qâßfiã¨O, Pâ◊Å∞ HõeÊã¨∂Î
=ã¨∞Î<åfl~°∞. QÆ_»∞=Ù =Úyã≤<å `≥ÅOQÍ} „Ѩ„H˜Ü«∞ „áê~°OÉèíO
HÍHõáÈ=@O, `≥ÅOQÍ} U~åÊ@∞ „Ѩ„H˜Ü«∞ ^Œi^•Ñ¨ÙÖ’¡
Hõ#Ѩ_»HõáÈQÍ ˆHO„^Œ, ~å„+¨ì <Õ`«Å =∂@Å`À =∞iO`«
JQÍ^äŒOÖ’H˜ <≥@ì|_»∞`«∞#fl „Hõ=∞OÖ’ L^Œº=∞O KÕѨ@ìHõ
áÈ=@O =Å# <≥·~åâ◊ºO`À 1000 =∞Ok P`«‡Ç¨Ï`«º
KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. `≥ÅOQÍ} U~åÊ@∞ÃÑ· ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fi
J#∞z`«"≥·Yi, `≥ÅOQÍ} „áêO`« ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞
J#∞ã¨iã¨∞Î#fl q^è•<åÅ∞ „Ѩ[Ö’¡ x~åâ◊, xã¨Ê $ǨÏÅ∞
HõÅQÆ_®xH˜ `À_»Ê_»∞`«∞<åfl~Ú. =∞~À "≥·Ñ¨Ù `≥ÅOQÍ}"å^ŒO
ZxflHõÅ K«„Hõ|O^èŒOÖ’ W~°∞HÀ¯=_»O qëê^ŒHõ~°O. D
<ÕѨ^䌺OÖ’ WѨʘÔH·<å `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å z~°HÍÅ PHÍOHõ∆
`≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì ™ê^èŒ#‰õΩ `≥ÅOQÍ}Ö’x Jxfl áêsìÅ <Õ`«Å∞
L=∞‡_çQÍ L^Œº=∂xH˜ <åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤ÏOKåe. JO^Œ~°∞
Jxfl ™ê÷~ÚÖ’¡ `«=∞ Ѩ^Œ=ÙʼnõΩ ~år<å=∂Å∞ ã¨=∞iÊOKåe.
`≥ÅOQÍ} =KÕÛ=~°‰õΩ U ™ê÷~Ú ZxflHõÖ’¡ Z=~°∂
áêÖÁæ#‰õÄ_»^Œ∞. Wk JK«~°}©Ü«∞O HÍ"åÅO>Ë `≥ÅOQÍ}
|∞kúr=ÙÅ∞, „Ѩ*Ï ã¨OѶ¨∂Å∞, =$uÎ ã¨OѶ¨∂Å∞, ‰õΩÅ
ã¨OѶ¨∂Å∞, q^•ºi÷, L^ÀºQÆ, Láê^蕺ܫ∞ ã¨OѶ¨∂Å∞ SHõºO
HÍ"åe. „Ѩ*Ï <åÜ«∞Hõ`åfixfl L^Œº=∞O ^•fi~å ZkyOKåe.
~å[H©Ü«∂Å#∞ xˆ~ÌtOKÕ „Ѩ*Ï L^Œº=∞ â◊H˜Îx ÃÑOKåe. SHõº
L^Œº=∂Å ^•fi~å, „Ѩ[Å SHõº`« ^•fi~å =∂„`«"Õ∞ ˆHO„^ŒO
"≥∞_»Å∞ =Oz `≥ÅOQÍ} ™êkèOK«∞HÀQÆÅO. Ü«Ú=`«
P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ#∞ x~ÀkèOK«QÆÅO. ™êfi~°÷ѨÓi`«, "≥<≥fl=ÚHõ ÖËx
~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ ã¨fiÜ«∞O„ѨuѨuÎx ÃÑOK«QÆÅO.
T

10. 10#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
„Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’ =∞m¡ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞
ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO HÀã¨O
J<ÕHõ™ê~°∞¡ ^Œá¶êÅ"åsQÍ #_çz# L^Œº=∂Åxfl˜Ö’#∂
ZHõ¯_® KÀ@∞ KÕã¨∞HÀx XHÍ<˘Hõ Ѩ~°OѨ~° QÆ`« Ô~O_»∞#fl~°
ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ ™êQÆ∞`«∞#fl L^Œº=∞OÖ’ H˘#™êQÆ∞`«∂
=zÛOk. Jk P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ Ѩ~°OѨ~°. =ÚYºOQÍ
q^•º~°∞÷Å∞, Ü«Ú=`« P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞ KÕã¨∞‰õΩ<Õ XHõ
qëê^Œ„Hõ=∞O H˘#™êyOѨ٠^•^•Ñ¨Ù "≥~Úº=∞Ok `≥ÅOQÍ}
~å„+¨ìOHÀã¨O JKÕ`«#OQÍ |Å=#‡~°}ÏʼnõΩ áêÅÊ_Õ@@∞¡
KÕã≤Ok. `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO Ѩ@¡ x|^Œú`« LO_»@=∞O>Ë
J=ã¨~°"≥∞ÿ`Õ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅÔH·<å áêÅÊ_»@"Õ∞ J<Õ `«Ñ¨ÙÊ_»∞
ã¨OˆH`åÅ∞ H˘kÌHÍÅO #∞O_≥ÿ<å „Ñ¨[Å =∞#ã¨∞ûÖ’H˜
K˘Ñ≤ÊOK«|_®¤Ü«∞O>Ë P P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ „ѨÉèÏ= Ѩi=∂}Ïxfl
JOK«<å "ÕÜ«∞=K«∞Û.
Jã¨Å∞ P`«‡Ç¨Ï`«º KÕã¨∞HÀ=_»O ã¨Ô~·# Ѩ<Õ<å? QÆ`«OÖ’
Ô~·`«∞Å∞, KÕ<Õ`« HÍi‡‰õΩÅ∞ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞ KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°O>Ë
"åà◊√¡ á⁄ÖÏÖ’¡<À, =∞QÍæÅ`À<À H˘xfl ã¨O=`«û~åÅ áê@∞
ѨxKÕã≤ P ѨxH˜ `«QÆæ „Ñ¨uѶ¨ÅO ÅaèOK«Hõ JѨÙÊÅáêÖˇÿ
Ug∞ KÕÜ«∞ÖËx xã¨ûǨ Ü«∞ã≤÷uÖ’ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞ KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞.
JѨÙÊ_»∞ ‰õÄ_® P`«‡Ç¨Ï`«º ã¨Ô~·# Ѩx H͉õΩ#fl#∂ H˘O`«=~°‰õΩ
J~°÷O KÕã¨∞HÀ=K«∞Û. HÍh WѨÙÊ_»∞ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO HÀã¨O
K«xáÈ`«∞#fl q^•º~°∞÷Å∞, Ü«Ú=`« JÖÏO˜ „Ѩܫ∞`åflÖËg
~å„+¨ìOHÀã¨O ã‘iÜ«∞ãπQÍ KÕã≤#@∞¡ Hõ#|_»@O ÖË^Œ∞. Wk
q^•º~°∞÷Å#∞, Ü«Ú=`«#∞ `«Ñ¨ÙÊѨ@ì_»O HÍ^Œ∞ QÍh XHõ
ã‘iÜ«∞ãπ HÍ~åºK«~°} QÍh, „Ѩܫ∞`«flO QÍh KÕã≤ F@q∞
K«qK«∂¿ãÎ JѨÙÊ_»∞ U~°Ê_Õ x~åâ◊#∞ J~°÷O KÕã¨∞HÀ=K«∞Û
QÍx, W`«~° ã¨O^Œ~åƒùÅ#∞ ZÖÏ J~°÷O KÕã¨∞HÀ"åe?
Ô~O_»∞#flˆ~à◊¡ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞ KÕã¨∞‰õΩ#fl
q^•º~°∞÷Å∞ áÈ~å@~°∂ѨOÖ’ L#flHÍÅO KåÖÏ `«‰õΩ¯=.
JÖÏO@ѨÙ_»∞ P`«‡Ç¨Ï`«º KÕã¨∞‰õΩ<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯, PÖ’K«# ZHõ¯_ç
#∞Oz =KåÛ~Ú? KÕÜ«∂eû#O`«QÍ áÈ~å@O KÕÜ«∞‰õΩO_®<Õ
P`«‡Ç¨Ï`«º KÕã¨∞‰õΩO>Ë =ÚO^Œ∞ `«~åʼnõΩ `«=∞ =∞~°}O
UO ã¨O^Õâßxflã¨∞ÎOk? Hõ#∞Hõ P`«‡Ç¨Ï`«º J<Õk XHõ `«Ñ¨ÙÊ_»∞
„Ѩ^Œ~°≈#. ~å„+¨ì U~åÊ@∞‰õΩ „Ѩu|O^èŒHÍÅ#∞
`˘ÅyOK«∞‰õΩO@∂ áÈÜÕ∞ |^Œ∞Å∞ „Ѩu|O^èŒHÍÅ#∞
U~°ÊiÛ# "åiH˜ ™êÜ«∞O KÕ¿ãÖÏQÍ HÍ™ÈΉõÄ™ÈÎ K≥ÿ`«#º=Ú#fl
"åàı¡ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ#∞ P„â◊~Ú¿ãÎ Jk K«i„`«‰õÄ, `≥ÅOQÍ}
~å„+¨ìO ™êkèOK«∞‰õΩ<Õ „Ѩܫ∞`åflʼnõÄ #+¨ìO KÕã≤#>ìË
J=Ù`«∞Ok.
WHõ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ‰õΩ ã¨O|OkèOz H˘xfl „Ѩ^è•#"≥∞ÿ#
HÍ~°}ÏÅ#∞ WHõ¯_» K«iÛOK«∞HÀ"åe. "≥Ú^Œ@QÍ L^Œº=∞OÖ’
áêÖÁæO@∞#fl KåÖÏ=∞OkH˜ `≥ÅOQÍ}‰õΩ ã¨O|OkèOz#
„áê^äŒq∞Hõ JOâßÅ q+¨Ü«∞OÖ’ `«Ñ¨Ê QÆ`« K«i„`«Å∞, L^Œº=∞
K«i„`«Å∞, áÈ~å@~°∂áêÅ QÆ∞iOz ã≤^•úO`« *Ï˝#O ÖË^Œ∞.
XHõ L^Œº=∂xH˜ ã¨O|OkèOz# q+¨Ü«∂xfl fã¨∞‰õΩO>Ë
L^Œº=∞O ^•fi~å U ÅH∆ͺÅ<≥ÿ`Õ ™êkèOK«^ŒÅK«∞‰õΩ<åfl"≥∂
L^Œº=∞HÍ~°∞ʼnõΩ "≥Ú^Œ@ "å˜H˜ ã¨O|OkèOz# ã¨Ê+¨ì`«
LO_®e. Jk ÖËHõáÈ`Õ P L^Œº=∞O `å`å¯eHõ P"ÕâßÅ`À
H˘O`« =ÚO^Œ∞‰õΩ ™êy##∂ JOu=∞OQÍ qѶ¨Å=∞=Ù`«∞Ok.
„Ѩã¨∞Î`«O ÅHõ∆ ºO q+¨Ü«∞OÖ’ H˘O`« ã¨Ê+¨ì`« L<åfl P ÅH∆ͺxfl
KÕˆ~O^Œ∞‰õΩ J#∞ã¨iOKåeû# =ӺǨ Å∞, =∂~åæÅ
q+¨Ü«∞OÖ’ ã¨Ê+¨ì`« ÖËHõáÈ=_»O P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ‰õΩ
HÍ~°}=∞=Ù`«∞#flk. `«~åfi`« `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO ™êkèOK«∞‰õΩ<Õ
„Hõ=∞OÖ’ L^Œº=∂xH˜ ã¨O|OkèOz# XHõ ~°∂ò=∂ºÑπ#∞
L^Œº=∞ <åÜ«∞Hõ`«fiO JOkOK«ÖËHõáÈ~ÚOk. =ÚYºOQÍ
ZHõ¯_çHõHõ¯_» *ˡUã≤Å∞QÍ U~°Ê_»¤Ñ¨ÙÊ_»∞ "å@xflO˜h
J#∞ã¨O^è•#O KÕ¿ãÖÏQÍ L^Œº=∞ <åÜ«∞Hõ`«fiO LO_®e.
HÍh L^Œº=∂xfl b_£ KÕã≤# ~å[H©Ü«∞ *ˡUã≤ D „Ѩ^è•#"≥∞ÿ#
JOâßxfl Ѩ˜ìOK«∞HÀ‰õΩO_® ã¨fiO`«OQÍ x~°‚Ü«∂Å∞
fã¨∞HÀ=_»O`À *ËUã≤Å J#∞ã¨O^è•#O qѶ¨Å"≥∞ÿ,
~°∂ò=∂ºÑπ ÖËx Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’, Hõhã¨O ã¨HõÅ[#∞Å ã¨"≥∞‡
ÖÏO˜ =∞ǨÏ`«Î~° L^Œº=∞ ~°∂áêxH˜ ‰õÄ_® ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# kâ◊
JO^Œx Ѩiã≤÷`«∞ÅÖ’ U~°Ê_ç# MÏmx ѨÓ_»∞ÛHÀÖËx ã≤÷u
‰õÄ_® P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ‰õΩ HÍ~°}"≥∞ÿOk. XHõ"≥·Ñ¨Ù @∂`ü„|+π
#∞O_ç "≥Ú^ŒÖÁ¯x „Ѩ*Ï rq`«=∞O`å ™ê„=∂[º"å^Œ
áÈHõ_»Å=∞Ü«∞"≥∞ÿáÈ`«∞#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ L^Œº=∂Å∞,
JO^Œ∞Ö’x x*Ï~Úf, JO^Œ∞<å `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’
JO`«s¡#OQÍ L#fl ™ê„=∂[º"å^Œ =ºuˆ~Hõ J*ˇO_®`À
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO
=∞m¡P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞
–Ö’ÔH ~å*òѨ=<£

11. 11 U„Ñ≤Öò, 2012
`À˜ ™ê„=∂[º"å^Œ ѨÓi`« =∞#∞+¨µÅ#∞, =∞#ã¨Î`åfiÅ#∞
`«@ã¨÷Ѩ~°K«∞HÀÖËHõáÈ=_»O ‰õÄ_® P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ‰õΩ HÍ~°}O.
WHõ ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ U q+¨Ü«∂xfl ã¨iQÍæ
K≥ѨÊHõáÈ=_»O, L^Œº=∂xH˜ =∞^ŒÌ`«∞ W=fiHõáÈ=_»O, `«=∞
™êfi~°ú „ѨÜ≥∂[<åÅ HÀã¨O L^Œº=∂xfl "å_»∞HÀ=_»O,
J#=ã¨~°OQÍ Ô~K«ÛQ˘>Ëì „Ñ¨Hõ@#Å∞ KÕã≤ Ѩ|ƒO
QÆ_»∞ѨÙHÀ=_»OÖÏO˜ "å˜`À ~å[H©Ü«∂ŠѨ@¡ UǨϺÉèÏ=O
U~°Ê_ç, P ~å[H©Ü«∂Å∞, „Ѩ*Ï™êfi=∞º Ѩ^Œú`«∞Å∞ `«Ñ¨Ê =∞~À
=∂~°æOÖ’ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO ™êkèOK«∞‰õΩ<Õ ^è≥ÿ~°ºO ÖËHõ
WHõ Kå"Õ =∂~°æ=∞<Õ x~åâ◊Ö’ P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ∞
KÕã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. ã¨=∞HÍb#, QÆ`« HÍÅѨ٠L^Œº=∂Å#∞,
"å˜ QÆ=∞<åÅ#∞, QÆ=∂ºÅ#∞ J^茺ܫ∞#O KÕÜ«∞‰õΩO_®
JѨʘHõѨÙÊ_»∞ W<£ã¨ìOòQÍ L^Œº=∂ÅÖ’ áêÖÁæO>Ë, P
L^Œº=∂ÅÖ’ U z#fl „Ѩu‰õÄŠѶ¨e`«O U~°Ê_ç##∂ "å˜x
ã¨=∞`«∂HõѨ~°∞Û‰õΩ<Õ *Ï˝#O ÖËHõ P`«‡Ç¨Ï`«ºÖË â◊~°}º=∞x
ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞. WHõ g∞_çÜ«∂ QÆ∞iOK≥ÿ`Õ =∂Ï¡_»ÏxˆH
Jã¨Ç¨ÏºOQÍ LOk. WO`«˜ pÑπ g∞_çÜ«∂ K«i„`«Ö’ ZHõ¯_®
LO_ç LO_»^Œ∞. Z=Ô~·<å Kå=Ù#∞ QÀ¡iÃѶ· KÕ™êÎ~å? P
Kå=Ù áÈ~å@OÖ’x^À, U^À ™êkèOz# =ºH˜Î^Œ~Ú`Õ<À
QÀ¡iÃѶ· KÕÜ«∞=K«∞ÛQÍh P`«‡Ç¨Ï`«º KÕã¨∞‰õΩO>Ë QÀ¡iÃѶ·
KÕÜ«∞_»O HõO>Ë ^Œ∞~å‡~°æ"≥∞ÿ# K«~°º =∞~˘Hõ˜ LO^•? JO>Ë
QÀ¡iÃѶ· KÕÜ«∞_»O "≥#∞Hõ L#fl L^ÕÌâ◊O, 'XHõ`«#∞ `≥ÅOQÍ}
HÀã¨O P`«‡Ç¨Ï`«º KÕã¨∞‰õΩ<åfl_»∞. g∞~°∂ J^Õ KÕÜ«∞O_ç— Jx
K≥ѨÊ_»O HÍ^•? JO^Œ∞ˆH g∞_çÜ«∂ ^Œ∞~å‡~°æOQÍ QÀ¡iÃѶ·
KÕÜ«∞_»O ‰õÄ_® P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ‰õΩ HÍ~°}O.
WÖÏ K≥ѨÙʉõΩO@∂ áÈ`Õ J<ÕHõ HÍ~°}ÏÅ#∞ K«∂Ѩ=K«∞Û.
J~Ú`Õ WO`«‰õΩ =ÚO^Õ K≥Ñ≤Ê#@∞¡ P`«‡Ç¨Ï`«º L^Œº=∂xH˜
#+¨ì"Õ∞#x <Õ˜`«~°O QÆ∞iÎOKåe. "ÕÖÏk ã¨O=`«û~åÅ
`≥ÅOQÍ} K«i„`«#∞ QÆ=∞x¿ãÎ D „áêO`«O ^è≥ÿ~åºxH©,
™êǨϙêxH© PÅ"åÅ "≥∞ÿ# „áêO`«O. ã¨=∞‡Hõ¯, ™ê~°Hõ¯,
Ѩy_ç^ŒÌ~åA "≥Ú^ŒÅ∞H˘x |O^Œw, ^˘_ç¤ H˘=Ú~°Ü«∞º, KåHõe
SÅ=∞‡ ^•HÍ J@∞ `«~åfi`« ÅHõ∆ º"Õ∞^≥ÿ<å qѨ¡"À^Œº=∞OÖ’
áÈ~å_ç =∞~°}˜Oz# J<ÕHõ=∞Ok `≥ÅOQÍ} Ü«Ú=‰õΩÅ^•HÍ
`≥ÅOQÍ} XHõ áÈ~åÏÅ QÆ_»¤. L^Œº=∂Å <ÕÅ. ^è≥ÿ~°ºOQÍ,
ǨωõΩ¯QÍ `«=∞ ǨωõΩ¯Å#∞ ™êkèOK«∞‰õΩ#fl WHõ¯_ç „Ñ¨[Å
"å~°ã¨`åfixfl =kÖËã≤ WѨʘ`«~°O áÈ~°∞=∂~°æO =ke
Ñ≤iH˜=∞O^Œ∞ `åy`Õ Jk `≥ÅOQÍ} K«i„`«#∞
T
Statement about ownership and other particulars of periodi-
cal Nadusthunna Telangana as required to publisher in The
First issue of every year after the last day of February
Form IV(See Rule 8)
1. Place of Publication : Hyderabad
2. Periodicity of its publication : Monthly
3. Printer's name : M.Snehalatha
Whether citizen of India : Indian
Adress : H.No:1-1-305,
Road No.6,
Balaji Colony,
Mohan Nagar,
Kothapet, Hyd-35
4. Publisher's Name : M.Snehalatha
Whether citizen of India : Indian
Adress : H.No:1-1-305,
Road No.6,
Balaji Colony,
Mohan Nagar,
Kothapet, Hyd-35
5. Editor's name : Dr.C.Kaseem
Whether citizen of India : Indian
Adress : H.No:1-1-305,
Road No.6,
Balaji Colony,
Mohan Nagar,
Kothapet, Hyd-35
6. Name and addresses of
individuals who own the
Newspaper : M.Sneha Latha
I, M.Sneha Latha, hereby declare that the particulars given
above are true to the best of my knowledge and belief.
sd/-
Date : 1st March, 2012 (M.Sneha Latha)
Signature of the publisher
J==∂xOz#>Ë¡. P K«i„`« #∞Oz WѨʘ`«~°O Ug∞
„QÆÇ≤ÏOK«ÖË^Œ<Õ ^Àëêxfl =¸@QÆ@∞ìHÀ=_»"Õ∞. K«i„`«
QÆ=∞#OÖ’ XHõ`«~°O #∞Oz =∞~˘Hõ`«~°O K≥ÿ`«#º ã¨∂ÊùiÎx
á⁄O^•ÖË QÍx u~ÀQÆ=∞# K≥ÿ`«<åºxfl HÍ^Œ∞. =∞i
P`«‡Ç¨Ï`«ºÅ Ѩ~°OѨ~° ^•fi~å D`«~°O ^Õxfl á⁄O^Œ∞`«∞#fl^À
`«~°z K«∂ã¨∞HÀ"åe. JÖÏ [~°QÆ#>ˇ¡ÿ`Õ WO`«‰õΩ =ÚO^Õ
K≥Ñ≤Ê#@∞¡ K«i„`«‰õΩ, U~°Ê_»É’ÜÕ∞ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì ™ê^èŒ#‰õΩ
J<åºÜ«∞O KÕã≤#>Ë¡ J=Ù`«∞Ok. Hõ#∞Hõ P`«‡Ç¨Ï`«º
PÖ’K«##∞ =ke áÈ~å_Õ =∂~åæxfl ZOK«∞HÀ=_»"Õ∞ D`«~°O
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xH˜ JOkOKåeû# Q˘Ñ¨Ê HÍ#∞Hõ.

12. 12#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
W@∞ ã¨"≥∞‡ =ÚyOѨىõΩ ZÖÏO˜ Ѩiëê¯~°O Hõ#Ѩ_»Hõ
áÈ=_»O, J@∞ _èçb¡Ö’ HÀ~ü Hõq∞© `≥ÅOQÍ} q+¨Ü«∞OQÍ
ã¨=∂"Õâ◊O HÍ=_»O`À ˆHã‘P~üÖ’ H˘`«Î Pâ◊Å∞ zQÆ∞iOKå~Ú.
ã¨HõÅ[#∞Å ã¨"≥∞‡ „ѨÉèÏ"åxfl K«∂Ñ≤ _èçb¡Ö’ ÖÏa~ÚOQ∑ KÕã≤
`≥ÅOQÍ}ÃÑ· U^À XHõ „ѨHõ@# KÕ~ÚOKåÅ<Õ Z`«∞ÎQÆ_»`À<Õ
ˆHã‘P~ü ÃãÃÑìO|~ü 30# _èçb¡H˜ |Ü«∞Å∞^Õi#@∞¡ Hõ^äŒ<åÅ∞.
=∞~À"≥·Ñ¨Ù Jkèëêì#"Õ∞ ˆHã‘P~ü#∞ _èçb¡H˜ Ñ≤eÑ≤OzO^Œx =∞~À
"å^Œ# ‰õÄ_® <å_»∞ q#=zÛOk. P q^èŒOQÍ ˆHã‘P~ü`À
áê@∞QÍ Ç¨Ïs+π~å=Ù, q<À^£ ‰õΩ=∂~ü, ˆH©P~ü, D>ˇÅ,
HÀ^ŒO_»~åO, L^ÀºQÆ ã¨OѶ¨∂Å *ËUã≤ J^茺‰õ∆ΩÅ∞ ™êfiq∞Q“_£,
Nx"åãπ Q“_£, q~î°Öò `«k`«~°∞Å`À áê@∞ 40 =∞Ok ^•HÍ
"≥à◊¡_»O [iyOk. ~å[H©Ü«∞ áêsì <Õ`«QÍ, ZOÑ‘QÍ ˆHã≤P~ü
_èçb¡H˜ áÈ=_»OÖ’ J~°÷O LO^Õ"≥∂QÍx, L^ÀºQÆã¨OѶ¨∂Å *ËUã≤
áÈ=_»OÖ’ ZÖÏO˜ ÅHõ∆ ºO ÖËHõáÈQÍ, "åi _èçb¡ „Ѩܫ∂}O
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞HÍ~°∞Ö’¡ J<ÕHõ J#∞=∂<åʼnõΩ `åqzÛOk.
ˆHã‘P~ü ‰õÄ_® ~å[H©Ü«∞ *ËUã‘ _èçb¡ áÈ`«∞O^Œx =ÚO^Œ∞
„ѨHõ˜Oz<å ©P~üZãπ `«Ñ¨Ê q∞QÆ`å ~å[H©Ü«∞ ã¨Éèí∞ºÖˇ=fi~°∞
ˆHã‘P~ü`À "≥à◊¡ÖË^Œ∞. D q+¨Ü«∞OQÍ H˘xfl ~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∞
ÉÏǨ @OQÍ Ñ¨„uHÍ „ѨHõ@#efl ‰õÄ_® WKåÛ~Ú.
_èçb0¡ q=∂<å„â◊Ü«∂xH˜ KÕ~°∞‰õΩ#fl D |$O^ŒO "≥O@<Õ
[iy# q∞_çÜ«∂ ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ `≥ÅOQÍ} =KÕÛ=~°‰õΩ ã¨HõÅ
[#∞Å ã¨"≥∞‡#∞ q~°q∞OKÕk ÖË^Œx „ѨHõ˜OK«_»O [iyOk.
HÍx nxH˜ aè#flOQÍ ã¨HõÅ [#∞Å ã¨"≥∞‡‰õΩ =ÚyOѨÙ
ѨÅHõ_»O QÆ=∞<å~°›O.
_èçb¡H˜ KÕi# |$O^ŒOÖ’x XHõ „QÆ∂Ѩ٠HÀ^ŒO_»~åO,
™êfiq∞Q“_£Å <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ JHÀì|~ü 1# PO„^è• Éèí=<£ #∞Oz
WO_çÜ«∂ ˆQò ^•HÍ _èçb¡Ö’x `≥ÅOQÍ} "å^Œ∞Å`À Hõeã≤
H˘=fi`«∞ÎÅ ~åºbx x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞. =ÚO^Õ „ѨHõ˜Oz#@∞¡QÍ
ÃãÃÑìO|~ü 30 <å˜H˜ `≥ÅOQÍ}ÃÑ· „ѨHõ@# KÕÜ«∞HõáÈ`Õ
(ˆHâ◊=~å=Ù =~°æO JHÀì|~ü 2 _≥_£Öˇ·<£) JHÀì|~ü 1# ~år<å=∂
KÕ™êÎ##fl HÀ=∞˜Ô~_ç¤ "≥OHõÔ~_ç¤ `«# Z"≥∞‡Ö˺ Ѩ^ŒqH˜
~år<å=∂ KÕÜ«∞_»O`À _èçb¡ |$O^•xH˜ =∞iO`« L`åûǨ xfl
zÛOk. J^Õ <ÕѨ^䌺OÖ’ `å=Ú ˆHO„^ŒO`À `å_À¿Ñ_À
`ÕÅ∞ÛHÀ=_®xˆH _èçb¡ =KåÛ=∞x P ~åºb ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ
HÀ^ŒO_»~åO „ѨHõ˜OK«_»O [iyOk. ^•xÖ’ ÉèÏQÆOQÍ<Õ
=ÚO^Œã¨∞Î Jáê~ÚOò"≥∞Oò ÖˉõΩ<åfl „Ѩ^è•# =∞O„ux,
`«~åfi`« ã‘ÊHõ~ü#∞, =∂#= ǨωõΩ¯Å Kè≥·~°‡<£#∞ Hõeã≤ ~å„+¨ìOÖ’
áÈbã¨∞Å ^Œ∂‰õΩ_»∞ QÆ∂iÛ q=iOKåÅx, P `«~åfi`« „ѨuѨHõ∆
<åÜ«∞‰õΩÖˇ·# ã¨∞ëê‡ã¨fi~å*ò, |~°ú<£ `«k`«~°∞Å#∞ Hõeã≤
`≥ÅOQÍ}‰õΩ =∞^Œú`«∞ ‰õÄ_»QÆÏìÅ<Õ PÖ’K«# LO^Œx ‰õÄ_®
HÀ^ŒO_»~åO `≥ÅѨ_»O [iyOk.
gi PÖ’K«#‰õΩ =∞iO`« |ÖÏxfl KÕ‰õĈ~Û q^èŒOQÍ ~ÀA
~ÀA‰õΩ _èçb¡Ö’ Ѩi}Ï=∂Å∞ =∂~°∞`«∂ LO_»_»O`À
HÀ^ŒO_»~åO |$O^•xH˜ ÖËx Pâ◊Å∞ HõeQÍ~Ú. HÀ~ü Hõq∞©
ã¨=∂"Õâß#∞™ê~°O uiy JHÀì|~ü 1# HÀ~ü Hõq∞© ã¨Éèí∞ºÖˇ·#
~°Hõ∆} =∞O„u PO’x, ™ÈxÜ«∂ ~å[H©Ü«∞ ã¨ÅǨ ^•~°∞
JǨχ^£Ñ¨>ËÖò, Pi÷Hõ =∞O„u „Ѩ}Éò =ÚYi˚Å`À áê@∞
QÆ∞ÖÏO#c P*Ï^£ `≥ÅOQÍ} JOâ◊OÃÑ· K«~°ÛÅ∞ [~°Ñ¨_»O
"åiH˜ =∞iO`« |ÖÏxflzÛOk. HÍx P ã¨=∂"Õâß#O`«~°O,
`≥ÅOQÍ} ã¨=∞㨺 Ѩiëê¯~åxÔH· *ÏfÜ«∞ áêsìÅ Jaè„áêÜ«∂xfl
‰õÄ_® fã¨∞HÀ=eû LO@∞O^Œx, ^•xÔH· =∞iO`« ã¨=∞Ü«∞O
Ѩ_»∞`«∞O^Œx P*Ï^£ „ѨHõ˜OK«_»O`À XHõ¯™êi "å`å=~°}O
=∂iáÈ~ÚOk. ''_èçb¡H˜ "≥àıΠѨiëê¯~°O ^˘~°∞‰õΩ`«∞O^Œ<Õ
`≥ÅOQÍ}"å^Œ∞Å Pâ◊<Õ WHõ¯_» Pâ◊Û~°ºHõ~°O! ZHõ¯_≥·<å
L^Œº=∞ „áêO`åxH˜ áêÅHõ ѨH∆Íefl ~°Ñ≤ÊOK«_»O
[~°∞QÆ∞`«∞OkQÍx, áêÅHõ ѨH∆ÍÅ ^ŒQÆæ~°ˆH L^Œº=∞HÍ~°∞Å∞
áÈ~Ú =∂‰õΩ Ѩiëê¯~°O K«∂ѨO_»x w=∂Å_»O [~°QÆ^Œ∞.
Jã¨Å∞ Jk L^Œº=∞ q^è•#O HÍ<ÕHÍ^Œ∞. áÈh _èçb¡ K«~°ÛʼnõΩ
PǨ fixOzO^• JO>Ë JnÖË^Œ∞. XHõ"Õà◊ PǨ fixOz<å
K«~°ÛÅ ˆHO„^ŒOÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ HÍ"åeQÍx, _èçb¡ H͉õÄ_»^Œ∞.
D =∂„`«O PÖ’K«# ÖˉõΩO_® L^Œº=∂Å∞ KÕѨ_ç`Õ
Ѷ¨e`åÅ∞ WѨC_»∞#fl>Ë¡ LOÏ~Ú.——
J^Õ ã¨=∞Ü«∞OÖ’ "å~°O ~ÀAÅ #∞Oz _èçb¡Ö’<Õ =∞HÍO
"Õã≤# q.ǨÏ#‡O`«~å=Ù, =∂r =∞O„u EѨe¡, |ã¨=~åA
™ê~°Ü«∞º, á⁄OQÆ∞Ö˘ ã¨∞^è•Hõ~üÔ~_ç¤ `«k`«~°∞Å∞ =∂Ï¡_»∞`«∂
K«~°ÛÅ`À, ~°Hõ~°HÍÅ ™ê‰õΩÅ`À `≥ÅOQÍ} U~åÊ@∞#∞ ™êQÆn¿ãÎ
ã¨HõÅ[#∞Åã¨"≥∞‡#∞K«ÖÏ¡iÛO^≥=~°∞?
-_®IIl.ÅK«ÛÜ«∞º
(QÆ`« ã¨OzHõ `«~°∞"å~Ú)
#_»∞ã¨∞Î#fl HÍÅO

13. 13 U„Ñ≤Öò, 2012
ã¨Ç¨Ï#O #tã¨∞ÎO^Œx, f„= Ѩi}Ï=∂Å∞OÏÜ«∞x HÀ~ü
Hõq∞©x ÃÇÏK«ÛiOK«_»O QÆ=∞<å~°›O. *ÏfÜ«∞ q∞„`«Ñ¨H∆Íefl
XÑ≤ÊOz<å, =∞=∞`å ɡ#s˚x XÑ≤ÊOK«_»O Hõ+¨ì=∞x, ^•xH˜
QÆ∂~åöÖÏO_£ HÍ~°}=∞x HÍO„ÔQãπ <Õ`«ÖË "åºMϺxOK«_»O
qâı+¨O. J^Õ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ `«# „áê}O LO_»QÍ QÆ∞~åöÖÏO_»∞#∞
q_»n¿ãk ÖË^Œx =∞=∞`å ɡ#s˚ „ѨHõ˜OK«_»O =∞~À
H˘ã¨"≥∞~°∞ѨÙ.
JHÀì|~ü 2# ˆHã‘P~ü, HÀ^ŒO_»~åO, ™êfiq∞Q“_£ `«k`«~°
40 =∞Ok |$O^ŒO ~å*òѶ¨∂òÖ’x QÍOnè ã¨=∂kè ^ŒQÆæ~°
=∞ø# „Ѩ^Œ~°≈# KÕâß~°∞. P `«~åfi`« q∞_çÜ«∂`À =∂Ï¡_»∞`«∂,
ã¨"≥∞‡ H˘#™êQÆ∞`«∞O^Œx „ѨHõ˜OKå~°∞. W@∞ ~å„+¨ìOÖ’ JÃãOc¡
P=~°}Ö’x QÍOnè q„QÆǨÏO ^ŒQÆæ~° `≥ÅOQÍ} #QÍ~å Hõhfi#~ü
<åQÆO [<å~°ú<£Ô~_ç¤, É’_» [<å~°ú<£`À Hõeã≤ ã‘ÊHõ~ü `«=∞
~år<å=∂efl P"≥∂kOKåÅx, ÖË^• ã‘ÊHõ~ü `«# Ѩ^ŒqH˜
~år<å=∂ KÕÜ«∂Åx _ç=∂O_£ KÕÜ«∞_»O, HÀ=∞˜Ô~_ç¤
#Å¡Q˘O_»Ö’ L^Œº=∞ QÆ~°˚# ¿Ñ~°∞# ÉÇ≤Ï~°OQÆ ã¨Éèí Ãјì, `«#
~år<å=∂#∞ P"≥∂kOKåÅx, ÖËxKÀ JÃãOc¡ =ÚO^Œ∞ nHõ∆
KÕ™êÎ#x ÃÇÏK«ÛiOK«_»O _èçb¡ |$O^•xH˜ =∞iH˘O`« |ÖÏxfl
KÕ‰õÄiÛOk. J@∞ Z<£˜P~ü Éèí=<£Ö’ Z„~°Éˇe¡ ^ŒÜ«∂Hõ~ü~å=Ù
|$O^ŒO =∂Ï¡_»∞`«∂, ©P~üZãπ, HÍO„ÔQãπ "å~°∞
™ÈxÜ«∂QÍOnè WO˜ =ÚO^Œ∞ ^èŒ~åfl KÕÜ«∂Åx, `≥ÅOQÍ}
=KÕÛ^•HÍ Z=~°∂ ZxflHõÖ’¡ áÈ©KÕÜ«∞~å^Œx ã¨"åÅ∞
qã≤~å~°∞. PÜ«∞# ã¨"åÖò J~°}º ~À^èŒ<Õ#x PÜ«∞#ˆH `≥eã≤<å,
Z„~°Éˇe¡ „ѨuáêkOz# ZxflHõʼnõΩ áÈ=^ŒÌ#fl q+¨Ü«∂xfl
WѨʘH˜ U ~å[H©Ü«∞ áêsìH˜ K≥qÔHHõ¯_»O ÖË^Œ∞. ÃÑ·QÍ „Ѩu™êi
=KÕÛ (`≥K«∞Û‰õΩ#fl ZxflHõÅ∞) ZxflHõefl `≥ÅOQÍ}"å^•xH˜
=Ú_ç ÃÑ@ì_»O P#"å~ÚfQÍ =∂iOk.
''_èçb¡ Ѩi}Ï=∂Å∞ ~ÀAHÀ =∞Å∞Ѩ٠u~°QÆ_»O`À
HÀ^ŒO_»~åO, ™êfiq∞Q“_£Å |$O^•xH˜ PO^Àà◊#
"≥Ú^ŒÖˇ·Ok. ˆHã≤P~ü`À ã¨Ç¨ "å~°∞ ˆHâ◊=~å=Ù, *Ï<åÔ~_ç¤Å`À
_èçb¡Ö’<Õ J^Õ ~ÀA ™êÜ«∞O„`«O ~°Ç¨Ï㨺 =∞O`«<åÅ∞
[~°Ñ¨_»O J<ÕHõ J#∞=∂<åʼnõΩ `åqzÛOk. `«~åfi`«
g∞_çÜ«∂`À =∂Ïì_ç# ˆHã‘P~ü Jq ~°Ç¨Ï㨺=∞O`«<åÅ∞
HÍ=x H˘˜ìáêˆ~âß~°∞. HÍx P =∞O`«<åÅ ™ê~åOâ◊O
<Õ˜H© `≥eÜ«∞~åÖË^Œ∞. áÈ`Õ HÍO„ÔQãπ Ãјì# JHÀì|~ü 2
=~ü¯ J=Ùò HÍHõáÈ=_»O`À ^Œã¨~å ÃãÅ=ÙÅ `«~åfi`«
L^Œº=∂xfl =∞iO`« L^èŒ$`«O KÕÜ«∂Åx P ã¨=∂"Õâ◊OÖ’
f~å‡xOKå=∞x =∂„`«O "å~°∞ ¿Ñ~˘¯#_»O [iyOk. J^Õ
"åã¨Î=O J~Ú`Õ, ^Œã¨~å ÃãÅ=ÙÅ `«~åfi`« ã¨"≥∞‡ qzÛù#fluH˜
`≥ÅOQÍ} =∞O„`«∞ÖË ZO^Œ∞‰õΩ ™ê~°^䌺O =Ç≤ÏOKå~À,
™ê~°^䌺 ã¨OѶ¨∞O Hõhfi#~ü *Ï<åÔ~_ç¤ K≥áêÊe. WHõ áÈ`Õ
J^Õ ã¨=∂"Õâ◊OÖ’ *Ï<åÔ~_ç¤H˜, ™êfiq∞Q“_£‰õΩ =∞^茺#
"åyfi"å^ŒO ‰õÄ_® [~°QÆ_»O QÆ=∞<å~°›O. `≥ÅOQÍ}ÃÑ·
„ѨHõ@# "≥Å∞=_»HõáÈ`Õ uiy ~år<å=∂ KÕã≤ `«=∞
x*Ï~Úfx Kå@∞‰õΩOÏ=∞#fl =∞O„`«∞Å∞ ZO^Œ∞‰õΩ
~år<å=∂ KÕÜ«∞_»O ÖË^Œx ™êfiq∞Q“_£ *Ï<åÔ~_ç¤x
xÅnÜ«∞QÍ, L^ÀºQÆ∞Å∞QÍ g∞Ô~O^Œ∞‰õΩ ~år<å=∞ KÕÜ«∞_»O
ÖË^Œx *Ï<åÔ~_ç¤ Z^Œ∞~°∞ „Ѩâ◊fl "ÕÜ«∞_»O PÜ«∞# ~å[H©Ü«∞
`≥eq`Õ@ʼnõΩ x^Œ~°≈O. ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ ~år<å=∂ʼnõΩ,
L^ÀºQÆ∞Å ~år<å=∂ʼnõΩ `Õ_® `≥eÜ«∞‰õΩO_® *Ï<åÔ~_ç¤
L<åfl_»O>Ë Z=Ô~·<å #=Ú‡`å~å?
uiy JHÀì|~ü 3# J#∞HÀ‰õΩO_® „Ѩ^è•#=∞O„u `≥ÅOQÍ}
|$O^•xH˜ ã¨=∞Ü«∂xfl W=fi_»O`À ™êfiq∞Q“_£ `«k`«~°∞Å∞
Ç≤Ï=∂ÅÜ«∂Å∞ ZH˜¯#O`« ã¨O|~°Ñ¨_®¤~°∞. =ÚO^Œ∞QÍ
`≥ÅOQÍ} =∞O„`«∞Å`À, ZOÑ‘Å`À =∂Ï¡_ç# =∞<À‡Ç¨Ï<£ã≤OQ∑
™êÜ«∞O„`«O ˆHã‘P~ü, HÀ^ŒO_»~åO, ™êfiq∞Q“_£ `«k`«~°∞Å`À
40 xq∞ëêÅ∞ `≥ÅOQÍ} JOâ◊OÃÑ· q=~åÅ∞ ¿ãHõiOz,
™êfiq∞Q“_£ K≥Ñ≤Ê# JOâßefl „â◊^ŒúQÍ q#_»O`À, `≥ÅOQÍ}
|$O^•xH˜ áÈ~Ú# Pâ◊Å∞ zQÆ∞iOKå~Ú. J~Ú`Õ
„Ѩ^è•#=∞O„u UO =∂Ï¡_çOk, U Ǩ g∞ WzÛOk (PÜ«∞#
W™êÎ_»<Õ #=∞‡HõO Z=iH˜ ÖË^Œ∞) WѨʘH© `≥eÜ«∞^Œ∞. _èçb¡
|$O^ŒO "≥Å¡_çOK«ÖË^Œ∞. ÃÑ·QÍ Jáê~ÚOò"≥∞Oò W=fi_»"Õ∞
Q˘Ñ¨ÊQÍ ÉèÏqOK«_»O QÆ=∞<å~°›O. P `«~åfi`« "å~°∞
ã¨∞ëê‡ã¨fi~å*ò, |~°ú<£ `«k`«~°∞Å#∞ Hõe™ê~°∞. áê~°¡"≥∞OòÖ’
`≥ÅOQÍ} HÀã¨O ã¨∞ëê‡ã¨fi~å*ò Q˘O`≥uÎ#O^Œ∞‰õΩ P"≥∞‰õΩ
„Ѩ`ÕºHõOQÍ Jaè#O^Œ#Å∞ `≥eáê~°∞.
P `«~åfi`« ǨωõΩ¯Å Hõq∞+¨<£ Kè≥·~°‡<£#∞ Hõeã≤ ~å„+¨ì Ѩiã≤÷ux
q=iOz, *’HõºO KÕã¨∞HÀ"åÅx HÀ~å~°∞. uiy QÆ`«OÖ’
Hõeã≤#>Ë¡ *ˇ·áêÖòÔ~_ç¤x ‰õÄ_® Hõeã≤ ~år<å=∂ KÕÜ«∂Åx
f„= XuÎ_ç `≥zÛ<å ˆHO„^Œ=∞O„uQÍ `«#‰õΩ H˘xfl ÉÏ^茺`«Å∞
L<åflÜ«∞x, ~år<å=∂ KÕÜ«∞_»O ‰õΩ^Œ~°^Œx ‰õΩO_» |^ŒÌÅ∞
H˘˜ì =∞s K≥ѨÊ_»O H˘ã¨"≥∞~°∞ѨÙ. ''L^Œº=∞ „áêO`«O #∞Oz
„áêux^茺O KÕ¿ã =∞O„u ã¨Ç¨Ï[OQÍ L^Œº=∞HÍ~°∞efl
HõÅ=_»O P#"å~Úf. HÍx L^Œº=∞HÍ~°∞ÖË =∞O„ux Hõe¿ãÎ
=∞x¿+ ‰õΩHõ¯#∞ Hõiz#@∞¡ LO@∞Ok. J~Ú<å XHõ
„áêO`åxH˜ K≥Ok# „Ѩ*Ï „Ѩuxkè P „áêO`« „Ѩ[Å

14. 14#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
PHÍOHõ∆efl Ѩ˜ìOK«∞HÀ‰õΩO_® Ѩ^ŒqÖ’ H˘#™êQÆ∞
`«∞<åfl_»O>Ë PÜ«∞# „Ѩ*Ï =ºuˆ~Hõ „Ѩux^èÕ!—— P ÃÑ^ŒÌ
=∞x¿+ 1969Ö’ `≥ÅOQÍ} "åkQÍ K«ÖÏ=∞}˜ J~Ú Z=∞Ô~˚hû
`«~åfi`« [#`å áêsì JÉèíºi÷QÍ "≥∞^ŒH± xÜ≥∂[Hõ=~°æO #∞Oz
WOk~åQÍOnèÃÑ· áÈ©H˜ kQÍ_»∞. WѨC_Õ"≥∂ P"≥∞ HÀ_»Å∞
„áêѨÎOHÀã¨O áê‰õΩÖÏ_»∞`«∞<åfl_»∞. J~Ú<å PÜ«∞#
`≥ÅOQÍ}"åk Jx „Éèíq∞Oz PÜ«∞# ^ŒQÆæ~°‰õΩ "≥o¡# `≥ÅOQÍ}
|$O^•xfl U=∞<åe!
„Ѩ^è•#=∞O„ux Hõeã≤# `«~åfi`« uiy ZOÑ≤ QÆ∞`åÎ
ã¨∞ˆHO^Œ~üÔ~_ç¤ WO’¡ P |$O^ŒO =∞O`«<åÅ∞ [~°Ñ¨_»O, P
=∞O`«<åÅ ™ê~åOâ◊O ‰õÄ_® ZO’ <Õ˜H˜ `≥eÜ«∞Hõ áÈ=_»O
QÆ=∞xOKåe. =∞<À‡Ç¨Ï<£ =∂„`«O q∞„`« ѨH∆ÍÅ`À =∂Ï¡_ç
F x~°‚Ü«∂xH˜ =™êÎ#x K≥Ñ≤Ê#@∞ì ÉÁQÆÏì! QÆ`« 7
ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ P =∂„`«O =∂Ï¡_»_®xH˜ PÜ«∞#‰õΩ
fiˆHÖËHõáÈ=_»O QÆ=∞<å~°›O! J~Ú<å, PÜ«∞# q∞„`« ѨH∆Íefl
J_çˆQ J}∞ XѨÊO^ŒOÃÑ· ã¨O`«HõO ÃÑÏì_®! q^Õj „Ѩ`«ºHõ∆
ÃÑ@∞ì|_»∞ʼnõΩ J#∞=∞uxKåÛ_®! 2l ÃãÊ„HõìO, HÍ=∞<£"≥ÖòÎ
ˆQ"£∞û ‰õΩOÉèíHÀ}ÏÅxflO˜H˜ "åi J#∞=∞`«∞Å∞<åflÜ«∂?
Ѷ¨ÖÏ<å ^Õ=Ùxfl #=Ú‡‰õΩO>Ë Éèí‰õΩÎʼnõΩ H˘OQÆ∞ |OQÍ~°O Jx
=∞# Ѩ„uHõÖ’¡ iáÈ~°ì~°∞¡ ~åã¨∂Î LOÏ~°∞. JO^Œ∞Ö’ ZO`«
"åã¨Î=O LO^ÀQÍx, ™ÈxÜ«∂ H˘OQÆ∞ Ѩ@∞ì‰õΩ#flO^Œ∞‰õΩ =∞#
„Ѩ^è•x rq`«O =∂„`«O ^èŒ#º"≥∞ÿOk!
`≥ÅOQÍ}ÃÑ· _èçb¡ ™ê#∞‰õÄÅ x~°‚Ü«∞O fã¨∞HÀ‰õΩO>Ë
ã¨"≥∞‡#∞ H˘#™êyOK«_»O [~°∞QÆ∞`«∞O^Œx ˆHã‘P~ü ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£‰õΩ
|Ü«∞Å∞^Õˆ~ =ÚO^Œ∞ „ѨHõ˜OK«_»O H˘ã¨"≥∞~°∞ѨÙ. áÈ`Õ ã¨"≥∞‡
„ѨÉèÏ=O`À _èçb¡Ö’ Hõ^ŒeHõÅ∞ "≥Ú^ŒÅ∞ HÍ=_»O, Hõq∞©ÅÃÑ·
Hõq∞©Å ã¨=∂"Õâ◊O [~°QÆ_»O, `≥ÅOQÍ}‰õΩ ™ê#∞‰õÄÅOQÍ
x~°‚Ü«∞O fã¨∞‰õΩOÏ=∞<Õ F `«Ñ¨C_»∞ ã¨OˆH`åxfl W=fi_®xfl
"≥∂ã¨Ñ¨Ói`«=∞x `≥ÅOQÍ} |$O^ŒO QÆ∞iÎOK«ÖË^ŒO>Ë
Pâ◊Û~°ºHõ~°O! giH˜ `«QÆæ@∞ìQÍ<Õ "å~°O Ѩk~ÀAÖ’¡ HÍO„ÔQãπ
=i¯OQ∑ Hõq∞© ã¨=∂"Õâ◊O ÉèË© J=Ù`«∞O^Œx ™ê#∞‰õÄÅ
x~°‚Ü«∞O fã¨∞‰õΩ<Õ J=HÍâ◊O LO^Œx, J=ã¨~°"≥∞ÿ`Õ JdÅѨHõ∆
ã¨=∂"Õâßxfl ‰õÄ_® U~åÊ@∞ KÕÜ«∞=K«Ûx USã‘ã‘ =~åæÅ∞
=∂„`«O D ã¨^Œ~°ƒùOQÍ „ѨHõ˜OK«_»O [iyOk. D
Ѩi}Ï=∂ʼnõΩ aè#flOQÍ `≥ÅOQÍ} q+¨Ü«∞OQÍ HÀ~ü Hõq∞©
ã¨Éèí∞ºÅ∞ Z=iH˜"å~°∞ `«Ñ≤ÊOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°x, ÉèÏ~°=∞O`å
`«#ÃÑ· "≥∂Ѩ_»O`À, `«#ÔHO^Œ∞Hõx QÆ∞ÖÏO #c J*Ï^£
"åáÈ=_»O H˘ã¨"≥∞~°∞ѨÙ.
JHÀì|~üÖ’ J#∂ǨϺ Ѩi}Ï=∂Å∞: Ѩ@∞ì ã¨_»e# ã¨"≥∞‡!
ã¨"≥∞‡#∞ xifiQÆflOQÍ H˘#™êyOKåÅx, _èçb¡ Ü«∂„`«Å∞
`≥ÅOQÍ}‰õΩ Ѩiëê¯~åxfl K«∂Ѩ=x, L^Œº=∂Å ^•fi~å<Õ
`≥ÅOQÍ}#∞ ™êkèOK«∞HÀ"åÅ<Õ ^Œ$_è»"≥∞ÿ# ã¨OHõÅÊO`À
L#fl"å~°∞ L^Œº=∂xfl =∞iO`« L^èŒ$`«O KÕâß~°∞. ^Œã¨~å
ѨO_»∞QÆ#∞ ^Œ$+≤ìÖ’ LOK«∞H˘x 4= `«~°QÆu L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ,
W`«~° L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ H˜~å} ™ê=∂#¡#∞ Lz`«OQÍ W=fi_®xH˜
PkÖÏÉÏ^£ "åºáê~°ã¨∞ÎÅ∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ ~å=_»O [iyOk.
x*Ï=∂ÉÏ^£Ö’ L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ KåHõe"å~°∞ Lz`«OQÍ |@ìÅ∞
LuH˜ ÃÑ_»∞`å=∞x, =∞OQÆe"å~°∞ Lz`«OQÍ H∆“~°O KÕ™êÎ=∞x
„ѨHõ˜OKå~°∞. `«~åfi`« K≥e¡OKÕ q^èŒOQÍ ã¨~°ã¨"≥∞ÿ# ^èŒ~°ÅˆH
L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ |@ìefl W™êÎ=∞x x*Ï=∂ÉÏ^£ |@ìÅ =~°Î‰õΩÅ∞
„ѨHõ˜OK«_»O QÆ=∞<å~°›O. ã≤kú¿Ñ@Ö’ <åÅæ= `«~°QÆu
L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ aÜ«∞ºO `«k`«~° =ã¨∞Î=Ùefl ã¨~°Ñ¶¨~å KÕâß~°∞.
g˜ ѨOÑ≤}©H˜ ã¨fiÜ«∞OQÍ Ç¨Ïs+π~å=٠Ǩ [~°∞ HÍ=_»O
[iyOk. ã¨"≥∞‡Å K«i„`«Ö’ WÖÏO˜ ã¨Ç¨ÏHÍ~°O JOk#
Ѷ¨∞@#Å∞ |Ǩïâ◊ ÖË=#∞‰õΩOÏ! ã¨"≥∞‡ KÕã¨∞Î#fl L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ
WO`« „áÈ`åûǨÏO ÅaèOz<å ã¨"≥∞‡ ZÖÏO˜ ÅHõ∆ º ™ê^èŒ#
ÖˉõΩO_® PyáÈ=_»O ÉÏ^è•Hõ~°O.
^Œã¨~å ѨO_»QÆ ^ŒQÆæiH˜ ~å=_»O, HÀ™êÎO„^èŒ "åiH˜
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ #∞Oz áÈ=_®xH˜ ~°"å} ™œHõ~åºÅ∞ ÖËHõáÈ=_»O,
Ô~·à◊√¡ ã¨iáÈHõáÈ=_»O`À, ã¨~å¯~°∞ |Å=O`«OQÍ „ÃÑ·"Õ@∞
"åǨÏ<åefl q[Ü«∞"å_», ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Å =∞^茺 #_»Ñ¨_®xH˜
#_»∞O ayOzOk. g˜x J_»∞¤HÀ=_®xH˜ *ÏfÜ«∞ ~°Ç¨Ï^•i
9ÃÑ· #Å¡Q˘O_» lÖÏ¡Ö’ JHÀì|~ü 3# J<ÕHõ KÀ@¡ kQƃO^è•xfl
HõeyOKå~°∞. ^•^•Ñ¨Ù 20 "åǨÏ<åÅ∞ ^èŒfiOã¨O HÍ=_»O
[iyOk. nxfl f„=OQÍ Ñ¨iQÆ}˜Oz# „ѨÉèí∞`«fiO, _ôrÑ‘
k<Õ+πÔ~_ç¤ L^Œº=∞HÍ~°∞ʼnõΩ ÃÇÏK«ÛiHõÅ#∞ *Ïs KÕÜ«∞_»"Õ∞
HÍHõ, |ã¨∞ûefl J_»∞¤H˘#fl "åiÃÑ· Hõiî# K«~°ºÅ∞ fã¨∞HÀ"åÅx
HõÖˇHõì~ü‰õΩ P^ÕâßÅ∞ *ÏsKÕâß_»∞. D <ÕѨ^䌺OÖ’<Õ ã¨HõÅ [#∞Å
ã¨"≥∞‡ =Úyã≤# `«~åfi`« ©P~üZãπ áÈeò|∂º~À ã¨Éèí∞º_≥·#
_®II K≥~°∞‰õΩ ã¨∞^è•Hõ~ü#∞ Ñ‘_ô Ü«∂‰õΩì H˜O^Œ, <å™ê H˜O^Œ
JÔ~ã¨∞ì KÕã≤ =~°OQÆÖò *ˇ·Å∞‰õΩ ѨOѨ_»O [iyOk. D Ô~O_»∞
K«Ïìefl XˆH™êi „ѨÜ≥∂yOK«‰õΩO_®, XHõ^•x `«~åfi`«
=∞~˘Hõ^•xfl „ѨÜ≥∂yOz #=O|~ü 9# *ÏfÜ«∞ Éèí„^Œ`å K«@ìO
H˜O^Œ 12 <≥ÅÅ áê@∞ x~°ƒO^èŒO H˘#™êyOKåÅx _ç>ˇ#¬<£
L`«Î~°∞fiÅ#∞ =∞~À™êi *Ïs KÕÜ«∞_»O [iyOk. ã¨∞^è•Hõ~ü
JÔ~ã¨∞ì#∞ x~°ã≤ã¨∂Î `≥ÅOQÍ} "åºÑ¨ÎOQÍ ^èŒ~åflÅ∞ KÕÜ«∞_»O
[iy<å, ©P~üZãπ ÃÑ^ŒÌQÍ Ñ¨˜ìOK«∞HÀHõ áÈ=_»O QÆ=∞<å~°›O.

15. 15 U„Ñ≤Öò, 2012
^Œo`« ã¨OѶ¨∂Å∞ K«∂Ñ≤Oz# K˘~°=#∞ ‰õÄ_® q∞QÆ`å
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∞HÍ~°∞Å∞ "≥Ú^Œ@ K«∂ѨHõáÈ=_»O`À f„=
q=∞~°≈ Z^Œ∞Ô~·Ok. ã¨∞^è•Hõ~ü JÔ~ã¨∞ì#∞ x~°ã≤ã¨∂Î ã¨∞O^Œ~°Ü«∞º
q*Ï˝#Éèí=<£Ö’ [iy# ã¨Éèí‰õΩ Ѩ@∞ì=∞x Ô~O_»∞ =O^ŒÅ =∞Ok
‰õÄ_® Ǩ [~°∞HÍHõáÈ=_»O, HÍx PÜ«∞# ‰õÄ`«∞i ÃÑo§H˜
=O^ŒÖÏk =∞Ok Ǩ [~°∞HÍ=_»O, =∞# L^Œº=∞ ã¨∂ÊùiÎH˜
x^Œ~°≈#O. D q+¨Ü«∂xfl x~°ã¨# ã¨ÉèíÖ’ x~åfiǨωõΩÅ∞
ã¨fiÜ«∞OQÍ „Ѩ™êÎqOK«_»O QÆ=∞<å~°›O. =∞~À á⁄eò|∂º~À
ã¨Éèí∞º_≥·# ™êO|t=Ù_ç ǨÏ`«º‰õΩ ‰õÄ_® ©P~üZãπ ã¨ÊO^Œ#
^•^•Ñ¨ÙQÍ ÖËHõáÈ=_»O, ©P~üZãπ ^ŒfiO^Œfi "≥·YiH˜ x^Œ~°≈#O.
=∞~À"≥·Ñ¨Ù QÍOnè Ǩ ã≤Ê@ÖòÖ’ ã¨"≥∞‡ KÕã¨∞Î#fl _®Hõì~°¡‰õΩ
ÃãÃÑìO|~ü 16# =∞^Œú`«∞ `≥ÅѨ_®xH˜ "≥o¡# L^ÀºQÆ ã¨OѶ¨∂Å
*ËUã‘ Kè≥·~°‡<£ ™êfiq∞Q“_£#∞ zÅ∞HõÅQÆ∂_» áÈbã¨∞Å∞ JÔ~ã¨∞ì
KÕã≤ x~°ƒOkè¿ãÎ ˆHã‘P~ü, HÀ^ŒO_»~åO "≥àı¡^•HÍ PÜ«∞##∞
q_»∞^ŒÅ KÕÜ«∞HõáÈ=_»O, KÕã≤<å |Ü«∞@‰õΩ ~åHõáÈ=_»O,
ˆHã¨∞#∞ LѨã¨OǨÏiOK«∞‰õΩO>Ë<Õ ¿ãì+¨<£ #∞Oz |Ü«∞@‰õΩ
~å"åÅx ˆHã‘P~ü HÀ~°_»O QÆ∞~°∞Î#fl^Õ. JÖψQ ~°"å}Ï âßY
HÍ~åºÅÜ«∞OÖ’ ™êfiq∞Q“_£ÃÑ· [iy# ^•_çH˜ ˆHã‘P~ü
„ѨÉèí∞`«fiOÃÑ·, áÈbã¨∞ÅÃÑ· q~°∞K«∞HõѨ_çOk `≥eã≤O^Õ. ÃÑ·QÍ
L^Œº=∞ q~°=∞} ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ ™êfiq∞Q“_£ÃÑ· [iy# ^•_çH˜
HÍ~°‰õΩÖˇ·# áÈbã¨∞ÅÃÑ· K«~°º fã¨∞HÀ"åÅ<Õ _ç=∂O_£ ÃÑ@ì_»O
QÆ=∞<å~°›O. HÍx ã¨∞^è•Hõ~ü JÔ~ã¨∞ì‰õΩ ã¨O|OkèOz QÍx,
™êO|t=Ù_ç ǨÏ`«º‰õΩ ã¨O|OkèOzQÍx _ç=∂O_£ ~°∂ѨOÖ’
„Ѩ^è•#OQÍ ÖËHõáÈ=_»O â’K«hÜ«∞O.
ã¨∞^è•Hõ~ü JÔ~ã¨∞ì‰õΩ x~°ã¨#QÍ ~ÀA ~ÀA‰õΩ ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl
=∞^Œú`«∞‰õΩ `«ÖÁyæ =∂„`«O D>ˇÅ <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ XHõ ~ÀA
^èŒ~åfl KÕÜ«∞_»O [iyOk. JѨʘˆH ã¨∞^è•Hõ~ü ˆHã¨∞ HÀ~°∞ì
ѨijÅ#Ö’ LOk. ã¨∞^è•Hõ~ü ÉèÏ~°º ÃÑ@∞ì‰õΩ#fl Ñ≤©+¨<£#∞
ѨijeOz, PÜ«∞# J<å~ÀQƺ ^Œ$ëêìº _çÃãO|~ü 9, 2011#
[ã≤ìãπ q.QÀáêÖòÔ~_ç¤, [ã‘ìãπ Ô~_ç¤ HÍO`å~å=ÙÅ`À ‰õÄ_ç#
kfiã¨Éèíº ^èŒ~å‡ã¨#O P ˆHã¨∞Å∞ K≥Å¡<Õ~°=x q_»∞^ŒÅ P^ÕâßÅ#∞
*Ïs KÕã≤Ok. P q^èŒOQÍ L`«ÎѨÙ}ϺxˆH ã¨∞^è•Hõ~ü 34
~ÀAÅáê@∞ *ˇ·à’¡ =∞QÍæeû =zÛOk.
ã¨HõÅ [#∞Å ã¨"≥∞‡‰õΩ 22 ~ÀAÅ∞QÍ ^Œ∂~°O L#fl
PÉϯiâßY L^ÀºQÆ∞Å∞ JHÀì|~ü 5 #∞Oz ã¨"≥∞‡‰õΩ kQÆ∞`å
=∞#_»O`À ^Œã¨~å ѨO_»H˜¯ =∞^ŒºOÃÑ· „ѨÉèÏ=O Ѩ_»∞`«∞O^Œx
ÉèÏqOz# PÉϯi âßY, _çáÈÅ #∞Oz Ѩiq∞uH˜ q∞Oz
=∞^ŒºO#∞ q_»∞^ŒÅ KÕÜ«∞_»O`À H˘#∞QÀÅ∞^•~°∞ʼnõΩ
HÍ=eû#O`« =∞^ŒºO ÅaèOK«_»O`À „ѨÉèí∞`«fiO ÃÑ^ŒÌ „ѨÉèÏ"åxfl
K«∂ѨÖËHõáÈ~ÚOk. ~ÀA‰õΩ ~°∂.40 HÀ@¡ P^•Ü«∞OQÆÅ
PÉϯiâßY L^ÀºQÆ∞Å∞ ѨO_»∞QÆ ˆ~Ѩ#OQÍ ã¨"≥∞‡Ö’H˜
áÈ`å=∞x x~°‚Ü«∞O fã¨∞HÀ=_»O`À „ѨÉèí∞`«fi Y*Ï<å =ÚѨC
`«Ñ≤ÊOk. D q+¨Ü«∞OQÍ ‰õÄ_® ~å[H©Ü«∞ *ËUã‘ ã¨iÜ≥ÿ∞#
áê„`«#∞ x~°fiiÎOK«ÖË^Œ<Õ K≥áêÊe. Hõhã¨O QÍOnè Ѩ٘ì#
~ÀA#∞OK≥·<å =∞^ŒºO „Ñ≤Ü«Úefl L^Œº=∞ ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ
`åQÆ=^ŒÌx XHõ Ñ≤Å∞ѨÙx"åfieûOk. ÖË^• ^Œã¨~å ѨO_»∞QÆ
ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ<≥·<å "Õ`«# r=ÙÅ∞ =∞^ŒºO‰õΩ ^Œ∂~°OQÍ LO_®Åx
HÀi<å `«Ñ¨Ê‰õΩO_® ~å„+¨ì Y*Ï<åÃÑ· H˘O`« „ѨÉèÏ=O K«∂¿Ñk.
JÖψQ „a=sãπ L^ÀºQÆ∞efl "≥Ú^Œ˜ ~À*Ë ã¨"≥∞‡Ö’H˜ kOz<å
„ѨÉèí∞`åfixH˜ W|ƒO^Œ∞Å∞ ÃÑiˆQq. D Z`«∞ÎQÆ_»Å#∞ "ÕÜ«∞_»OÖ’
"≥Ú^Œ˜ #∞Oz ~å[H©Ü«∞ *ËUã‘ K˘~°= K«∂ѨHõáÈ=_»O`À
ã¨"≥∞‡ÃÑ· Ѩ@∞ìã¨_»Å_»O ‰õÄ_® "≥Ú^ŒÖˇ·Ok. D ã¨OˆH`«O Y=∞‡O
lÖÏ¡Ö’ „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk.
^äŒ~°‡Öò q^Œ∞º`ü `«yæáÈQÍ, „ѨÉèí∞`«fiO HÍ"åÅx [Å
q^Œ∞º`«∞ÎÃÑ· `«QÆ∞ „â◊^Œú K«∂ѨHõáÈ=_»O, ѨO@Å∞ ZO_çáÈ=_»O
"≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑÏì~Ú. ™ê^è•~°}OQÍ Ô~·`«∞‰õΩ ã¨"≥∞‡QÍx, „HÍÑπ
Ǩ e_ÕQÍx LO_»^Œ∞, LO_»‰õÄ_»^Œ∞. HÍx ã¨HõÅ ã¨#∞Å ã¨"≥∞‡
ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ ~å[H©Ü«∞ *ËUã‘ Ô~·`«∞Å q+¨Ü«∞OQÍ PÖ’zOK«ÖËHõ
áÈ~ÚOk. `«y#@∞¡QÍ Ô~·`«∞efl K≥·`«#ºÑ¨~°ÛÖËHõ áÈ~ÚOk. D
|ÅÇ‘Ï#`«efl =ÚO^Õ QÆ∞iÎOz# „ѨÉèí∞`«fiO ~ÀA ~ÀA‰õΩ
q^Œ∞º`ü HÀ`«#∞ ÃÑOK«∞`«∂ áÈ=_»O`À Ô~·`«∞ ã¨OH∆ÀÉèíOÖ’H˜
‰õÄ~°∞‰õΩ áÈÜ«∂_»∞. nx Ѩ~åº=™ê#OQÍ<Õ JHÀì|~ü 4#
Y=∞‡O lÖÏ¡ ^Œ=∞‡#fl ¿Ñ@ =∞O_»ÅOÖ’x =∞O^ŒÑ¨e¡ „HÍãπ~À_£
=^ŒÌ 'ã¨"≥∞‡#∞ q~°q∞Oz ѨO@efl P^Œ∞HÀ"åÅx— =O^ŒÖÏk
=∞Ok Ô~·`«∞Å∞ =∞Ǩ ^èŒ~åfl#∞ KÕѨ@ì_»O [iyOk.
Pâ◊Û~°ºHõ~°"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O UO@O>Ë P =∞Ǩ ^èŒ~åfl‰õΩ Pâßfi~å=Ù
¿Ñ@ ©P~üZãπ *ËUã≤ Hõhfi#~ü ^˘_®¤ ~°"Õ∞âò =∞^Œú`«∞ x=fi_»O
QÆ=∞<å~°›O. |Ǩïâ◊ PÜ«∞#‰õΩ Jx"å~°ºO J~Ú LO@∞Ok
‰õÄ_®. nxH˜ „Ѩ`åº=∂flÜ«∞OQÍ ~å[H©Ü«∞ *ËUã‘ P^èŒfi~°ºOÖ’
#Å¡Q˘O_» lÖÏ¡ JO`«Ï q^Œ∞º`ü HÀ`«‰õΩ x~°ã¨#QÍ
~°Ç¨Ï^•~°∞Å#∞ 24QÆOII kQƃO^èŒO KÕâß~°∞. P ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ
lÖÏ¡ JO`«Ï 36 ˆHã¨∞efl #"≥∂^Œ∞ KÕã≤ 129 =∞Ok
L^Œº=∞HÍ~°∞efl JÔ~ã¨∞ì KÕâß~°∞.
~ÀA"åiQÍ L^Œº=∂xfl ã¨g∞H˜∆OK«∞H˘x =∞~°∞㨘 ~ÀA
L^Œº=∞ ã¨fi~°∂áêxfl x~°‚~ÚOK«∞‰õΩ<Õ P#"å~ÚfÖËx
~å[H©Ü«∞ *ËUã‘, L^ÀºQÆ, Láê^蕺ܫ∞ HÍi‡Hõ *ËUã‘Å∞

16. 16#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
ѨÙ#~åÖ’K«#Ö’ Ѩ_»_»O „áê~°OaèOKå~Ú. ^Œã¨~å ѨO_»∞QÆ,
ÃãÃÑìO|~ü 12 ~ÀAňH r`åÅ∞ K≥e¡™êÎ=∞#fl „ѨÉèí∞`«fi
„ѨHõ@#, HÀ™êÎO„^èŒ „áêO`åʼnõΩ Psìã‘ ™œHõ~åºÅ∞
ÖËHõáÈ=_»O, =∞~À"≥·Ñ¨Ù Ô~·`«∞Å∞ ã¨"≥∞‡ q~°q∞OKåÅ<Õ
L^Œº=∂xfl „áê~°OaèOK«_»O, g˜H˜ `À_»∞ L^Œº=∞HÍ~°∞ÅÃÑ·
ˆHã¨∞efl |<å~ÚOz, JÔ~ã¨∞ìÅ∞ KÕÜ«∞_»O ÖÏO˜ `«k`«~°
ã¨=∞㨺Å∞ Jhfl *ËUã‘Å#∞ LH˜¯iaH˜¯i KÕÜ«∞_»O
P~°OaèOKå~Ú. WÖÏO˜ ã¨=∞㨺Å∞ Jx"å~°º=∞x g˜x
Z^Œ∞~˘¯x áÈ~å_Õ ^è≥·~åºxfl ã¨"≥∞‡ KÕã¨∞Î#fl "åiH˜ HõeyOKÕ
Ѩiã≤÷uÖ’ ~å[H©Ü«∞ *ËUã‘ ÖËHõáÈQÍ Hõhã¨O HÍO„ÔQãπ
=∞O„`«∞efl, Z"≥∞‡Ö˺Åx kQƃO^èŒO KÕ¿ã HÍ~°º„Hõ=∂xfl ‰õÄ_»
KÕѨ@ìÖËHõáÈ~ÚOk.
D ã¨=∞㨺‰õΩ `À_»∞ JHÀì|~ü 1# ã‘Ñ‘ZO <Õ`« „ѨHÍâò
HÍ~°`ü `≥ÅOQÍ} JOâ◊OÃÑ· „Ѩ^è•#=∞O„uH˜ ~åã≤# ÖËYHõ∞
JHÀì|~ü 5# „Ѩ^è•#=∞O„u ã¨=∂^è•#O Wã¨∂Î, `≥ÅOQÍ}
U~åÊ@∞ JO`« ã¨∞ÅÉèíOHÍ^Œx, UHÍaè„áêÜ«∞ ™ê^èŒ#`À>Ë
`≥ÅOQÍ} ™ê^茺=∞x (ã‘Ñ‘ZO ZÖÏQÆ∞ XѨCHÀ^Œx `≥eã≤)
`≥ÅѨ_»O`À *ËUã‘ʼnõΩ _èçb¡ÃÑ· JO`«‰õΩ =ÚO^Œ∞#fl Pâ◊Å∞
‰õÄ_® J_»∞QÆOÏ~Ú. ѨÙO_»∞ÃÑ·# HÍ~°O K«e¡#@∞¡ `≥ÅOQÍ}
ã¨=∞㨺‰õΩ Ѩiëê¯~°O Hõ#∞HÀ¯=_»O JO`« ã¨∞Å∞=Ù HÍ^Œx
„Ѩ}Éò=ÚYs˚ HÀÖòHõ`åÎÖ’ „ѨHõ˜OK«_»O, (QÆ`«OÖ’ ÖψQ JÖÏ
J#ÖË^Œx D ™êi‰õÄ_® =∂@ =∂~åÛ_»#∞H˘O_ç!) P*Ï^£
=∞~À J_»∞QÆ∞ =ÚO^Œ∞ˆHã≤ ~å„+¨ì <åÜ«∞‰õΩÅ`À Ô~O_»∞ ^Œâ◊Ö’¡
K«~°ÛÅ∞ [~°áêÅx „ѨHõ˜OK«_»O W@∞ *ËUã‘ʼnõΩ PO^Àà◊#
HõeyOK«QÍ, `≥ÅOQÍ} HÍO„ÔQãπ‰õΩ, =ÚMºOQÍ ZOёʼnõΩ
‰õΩ_çuÖ’ Ѩ_»¤ ZÅ∞Hõ K«O^ŒOQÍ `«Ü«∂Ô~·Ok. D QÆO^Œ~°QÀà◊
Ѩiã≤÷uÖ’ ~å[H©Ü«∞ *ËUã‘H˜ Z@∂ áêÅ∞áÈHõ JHÀì|~ü 9,
10, 11 `ÕnÅÖ’ Ô~·Öò ~ÀM’‰õΩ Ñ≤Å∞ѨÙx=fi_»O [iyOk.
_èçb¡ #∞Oz uiy =zÛ# ˆHã‘P~ü `«`«OQÆO Z=iH˜
H˘~°∞‰õΩ_»∞ Ѩ_»ÖË^Œ∞. „Ѩu „ѨHõ@#‰õΩ Jyæg∞^Œ QÆ∞yæÅOQÍ
=∂ˆ~ ˆHã‘P~ü =∞ø#=Ú„^Œ#∞ =Ç≤ÏOK«_»O`À Z=iH˜ `Àz#
q^èŒOQÍ "å~°∞ "åºMϺxOK«_»O "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑÏì~°∞. WHõ PÜ«∞#
^Œ$+¨ìºO`å ÉÏ#∞û"å_» LѨ ZxflHõÅ "≥·Ñ¨Ù =∞~°ÅÛ_»"Õ∞ H͉õΩO_®,
L^ÀºQÆ *ˇZã≤Å#∞, H˘xfl q^•ºi÷ =~åæefl LѨ ZxflHõÖË
„Ѩ^è•#=∞<Õ q^èŒOQÍ PÖ’zOѨ*Ëã≤, "åix „ѨKå~åxH˜
"å_»∞‰õΩ<åfl~°∞. ©P~üZãπ JÉèíºi÷x (=ÚO^Œ∞ PÜ«∞# ©_ôÑ≤
JÉèíºi÷) ÔQeÑ≤¿ãÎ<Õ `≥ÅOQÍ} "å^Œ=Ú#fl@¡x =∂Ï¡_»_»O
"≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑÏì_»∞. J^Õ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ ©_ôÑ≤H˜ ~år<å=∂ KÕã≤#
*’QÆ∞~å=∞#fl ©P~üZãπÖ’ HõÅ=_®xH˜ „w<£ ã≤QÆflÖò W=fi_»O`À
ˆHã‘P~ü‰õΩ =∞iO`«QÍ Hõe™⁄zÛOk.
|ã¨∞ûÅ ^èŒfiOã¨O ÖÏO˜ #Å¡Q˘O_» lÖÏ¡ Ѩi}Ï=∂Å∞
c*ËÑ‘x H˜#∞‰õΩ =Ç≤ÏOKÕÖÏ KÕâß~Ú. L^Œº=∂xfl
KÕ^•@hÜ«∞^ŒÌx HÀ^ŒO_»~åO#∞ c*ËÑ‘ ÉÏǨ @OQÍ
ÃÇÏK«ÛiOzOk ‰õÄ_®. XHõ"≥·Ñ¨Ù c*ËÑ‘ Ѩ~ÀHõ∆OQÍ ©P~üZãπ‰õΩ
ÃÇÏK«ÛiHõ *Ïi KÕÜ«∞QÍ, =∞~À"≥·Ñ¨Ù ã¨"≥∞‡ 29= ~ÀA‰õΩ
KÕ~°∞‰õΩ#fl ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ JHÀì|~ü 11# WOk~åáê~ü¯ ^ŒQÆæ~°
L^ÀºQÆ *ËUã≤ =∞Ǩ ^èŒ~åfl#∞ x~°fiÇ≤ÏOzOk. D ^èŒ~åfl‰õΩ
r`åÅ∞~åx HÍ~°}OQÍ W`«~° lÖÏ¡Å L^ÀºQÆ∞efl,
Láê^蕺ܫÚefl q∞#Ǩ ~ÚOz ˆH=ÅO ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£, ~°OQÍÔ~_ç¤
lÖϡňH Ѩiq∞`«O KÕÜ«∞QÍ, TÇ≤ÏOz# ^•xHõO>Ë
=∞Ǩ ^èŒ~åfl‰õΩ Jxfl lÖÏ¡Å #∞Oz JkèHõ ã¨OYºÖ’ L^ÀºQÆ∞Å∞,
Láê^蕺ܫÚÅ∞, HÍi‡‰õΩÅ∞ Ǩ [~°∞HÍ=_»O QÆ=∞<å~°›O. P
[<åxfl K«∂ã≤ ˆHã‘P~ü =∂Ï¡_»∞`«∂ „ѨÉèí∞`«fiO r`åe=fi#∞
JO@∞#flO^Œ∞# `≥ÅOQÍ} U~°Ê_ç# `«~åfi`« XHõ <≥Å r`«O
É’#ãπQÍ W™êÎ=∞x „ѨHõ˜OKå~°∞. WÖÏO˜ „ѨHõ@#Å∞
XHõ L^Œº=∞ <Õ`«QÍ KÕÜ«∞~å^Œ∞. U L^Œº=∞"≥∞ÿ<å `åºQÆO`À
H˘#™êQÍe. JѨC_Õ P L^Œº=∂xH˜ Ѩ@∞ì, aQÆ∞=Ù
U~°Ê_»∞`«∞Ok. J^Õ ã≤÷uÖ’ =∞e`«~°O L^Œº=∞O #_»∞ã¨∞Î#flk
‰õÄ_®. HÍx nxfl QÆ∞iÎOK«‰õΩO_®, U^À ÖÏÉèíO HÀã¨O
L^Œº=∞O KÕã¨∞Î#fl@∞¡ „Éèí=∞efl HõeyOK«_»O L^Œº=∞ áêsìH˜
‰õÄ_»^Œ∞. =∞~À ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ `≥ÅOQÍ} U~°Ê_ç# `«~åfi`«
L^Œº=∞HÍ~°∞ʼnõΩ (*ˇ·Å∞ áêÖˇ·# "åiH˜) L^Œº=∞ Éèí$ux
‰õÄ_® W™êÎ=∞x „ѨHõ˜OK«_»O [iyOk. WÖÏO˜
„ѨHõ@#Å∞ L^Œº=∞HÍ~°∞ʼnõΩ `«Ñ¨C_»∞ ã¨OˆH`åÅ#∞
JOk™êÎ~Ú. "åix J_»¤^•~°∞Å∞ `˘Hõ¯_®xH˜
„áÈ`«ûÇ≤Ï™êÎ~Ú. x["≥∞ÿ# L^Œº=∞HÍ~°∞Å∞ `≥~°=∞~°∞ÔQ·,
ã¨∂_À L^Œº=∞ HÍ~°∞Å∞ ѨÙ@∞ìHõ =™êÎ~°∞. x[OQÍ <Õ˜
L^Œº=∞ =ºuˆ~‰õΩÖË ˆ~Ѩ٠x["≥∞ÿ# L^Œº=∞ HÍ~°∞Å∞QÍ
J=`å~°"≥∞`«∞Î`å~°∞. =∞# ™êfi`«O„`«º ã¨=∞~°Ü≥∂^èŒ∞ʼnõΩ
H˘O^ŒiH˜ D Ѷ¨∞# K«i„`« LOk. J~Ú<å L^Œº=∞ Ѷ¨ÖÏxfl
J#∞ÉèíqOKÕk ~åÉ’ÜÕ∞ `«~°"Õ∞HÍx, L^Œº=∞`«~°O
H͉õÄ_»^Œ∞. JÖÏ J~Ú`Õ Jk ™êfi~°÷O J=Ù`«∞Ok. WÖÏO˜
„ѨHõ@#efl ˆHã‘P~ü ZO^Œ∞‰õΩ KÕ™êÎ_À Z=iH˜ `≥eÜ«∞Hõ
áÈ~Ú<å, ÉÏQÆ∞O_»^Œx ã¨ÅǨ eKÕÛ "åˆ~ ÖËHõáÈ=_»O
â’K«hÜ«∞O. J~Ú<å `≥ÅOQÍ} U~åÊ@∞ `«~åfi`« ^Œo`«∞_»∞
=ÚYº=∞O„u Jx, `å#∞ HÍ=e '‰õΩHõ¯— Jx Ѩ^Õ Ñ¨^Õ „ѨHõ˜OKÕ
ˆHã‘P~ü ©P~üZãπ JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛ#@∞¡ „Éèíq∞OK«_»O

17. 17 U„Ñ≤Öò, 2012
L^Œº=∂xH˜ =∞Ozk HÍ^Œ∞. J~Ú<å L^ÀºQÆã¨∞ÎÖˇ=~°∂
JÖÏO˜ „Ѩ֒ÉèÏÅ`À L^Œº=∞O KÕÜ«∞_»O ÖË^Œ<Õ q+¨Ü«∞O
L^Œº=∞ <Õ`«Å∞ „QÆÇ≤ÏOKåe.
J^Õ ^èŒ~åflÖ’ ZÔH·û*ò, J@gâßY ã≤|ƒOk Ü«¸xá¶êO`À
Ǩ [~°∞ HÍ=_»O, ^èŒ~åfl ta~åxH˜ H˘`«Î L`ÕÎ*Ïxfl WzÛOk.
|Ǩïâ◊ J^Õ ã¨∂ÊùiÎ`À HÍÉ’Å∞ ™êfiq∞Q“_£ =∂Ï¡_»∞`«∂,
J=ã¨~°"≥∞ÿ`Õ áÈbã¨∞efl ‰õÄ_® ã¨"≥∞‡‰õΩ kOK«∞`å=∞x
„ѨHõ˜OK«_»O [iyOk. WѨC_»∞#fl HÍO_»H±ì x|O^èŒ#Å∞
XѨCHÀ=<Õ q+¨Ü«∞O ™êfiq∞Q“_£‰õΩ `≥eÜ«∞Ok HÍ^Œ∞. HÍx
JÖÏO˜ „ѨHõ@#Å∞ L^Œº=∂xH˜ ÖÏÉèÏxHõ<åfl #ëêì<Õfl
Hõey™êÎ~Ú. x*ÏxH˜ JO`« LK«Ûù ^Œâ◊‰õΩ L^Œº=∂xfl fã¨∞ÔHàı¡
ã¨`åÎ <Õ˜ L^Œº=∂xH˜ ÖË^Œ∞. áÈ`Õ H˜+¨ìÜ«∞º ÖÏO˜ "åà◊√¡
HÍÅ∞ÛH˘x K«xáÈ`Õ, #ox ÖÏO˜ "å~°∞ Ѩ^ŒqH˜ ~år<å=∂
KÕÜ«∞_»O ÖÏO˜ K«~°ºÅ∞ [~°QÆ=K«∞Û. W"Õq L^Œº=∂xfl
=ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞ÔHà◊¡HõáÈQÍ, JÖÏO˜ „ѨHõ@#Å∞ „ѨÉèí∞`åfixH˜
ã¨"åÅ∞QÍ `ÀKå~Ú. JO^Œ∞ˆH H˜~°}ü‰õΩ=∂~üÔ~_ç¤ "≥O@<Õ
QÆ=~°fl~ü#∞ HõÅ=_»O, ™êfiq∞Q“_£ÃÑ·, q~î°ÖòÃÑ· K«~°º
fã¨∞HÀ=_®xH˜ ÃѶ·Öò ã≤^Œú"≥∞ÿO^Œx `≥ÅѨ_»O ‰õÄ_® [iyOk.
JO^Œ∞ˆH L^Œº=∂xH˜ Z`«∞ÎQÆ_»Å∞, =ӺǨ Å∞, `åufiHõ zO`«#
KåÖÏ J=ã¨~°O.
#Å¡Q˘O_», WOk~å áê~ü¯ Ѩi}Ï=∂Å∞ c*ËÑ≤H˜ W|ƒOk
HõeæOK«_»O`À P `«~åfiu HÍÅOÖ’ P áêsì XO@i áÈ~°∞#∞
"≥Ú^ŒÅ∞ ÃјìOk. SHõº ã¨OѶ¨∞@#‰õΩ qѶ¨∂`«O HõÅQÆ_»O
"≥Ú^ŒÖˇ·Ok. WѨʘˆH Z_»"≥ÚYO, ÃÑ_»"≥ÚYOQÍ L#fl
~å[H©Ü«∞ áêsìÅ∞ "Õˆ~fi~°∞ ‰õΩOѨ@∞¡ ÃÑ@∞ì‰õΩO@Õ (WѨʘˆH
L<åfl~Ú) `≥ÅOQÍ} ™ê^èŒ# [~°QÆx ã≤÷uH˜ KÕ~°∞`«∞Ok.
WÖÏO˜ ã≤÷u ~å‰õΩO_® K«∂_®eû# ÉÏ^茺`« „Ѩ^è•#OQÍ
©P~üZãπ ÖÏO˜ áêsìÅÃÑ·# LO_®e. HÍx nxH˜ aè#flOQÍ
"≥Ú^Œ˜ #∞Oz ˜P~üZãπ L^Œº=∂xfl `«#‰õΩ J#∞‰õÄÅOQÍ
=∞~°∞ÛHÀ=_»O [~°∞QÆ∞`«∂<Õ LOk. nxfl HÀ^ŒO_»~åO ã¨=∞i÷ã¨∂Î
©P~üZãπ "≥#∞Hõ #_»=_»O â’K«hÜ«∞O.
J~Ú`Õ =º‰õΩÎÅ g∞^Œ K«~°ºÅ∞ „Ѩu‰õÄÅ "å`å=~°}Ïxfl
HõeæOz L^Œº=∞HÍ~°∞efl =∞iO`« Ô~K«ÛQ˘>ËìkQÍ LO@∞O^Œx
ÉèÏqOz# „ѨÉèí∞`«fiO ã¨"≥∞‡#∞ qzÛù#flO KÕ¿ã K«~°ºefl
„áê~°OaèOzOk. XHõ¯ ~ÀA‰õΩ Ô~O_»∞ ~ÀAÅ "Õ`«#O (XHõ
=∞ã¨ì~ü‰õΩ =∞~À =∞ã¨ì~ü) ã≤OQƈ~}˜ HÍi‡‰õΩʼnõΩ W™êÎ=∞x
Ü«∂[=∂#ºO JHÀì|~ü 1# „ѨHõ˜OzOk. nxfl Ѩã≤QƘì#
HÍi‡Hõ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ HÍi‡‰õΩÅ#∞ „Ѩ֒ÉèÏʼnõΩ ÖÁOQƉõΩO_®
K«∂_®Åx ÉèÏqOz H˘`«ÎQÆ∂_≥O‰õΩ H˘O^Œ~°∞ HÍi‡Hõ ã¨OѶ¨∂Å
<åÜ«∞‰õΩÅ∞ JHÀì|~ü 5# "≥à◊¡QÍ "åix P#O^ŒYx ÉÁQÆ∞æ
ÉÏq ^ŒQÆæ~° JÔ~ã¨∞ì KÕâß~°∞. J~Ú<å H˘O^Œ~°∞ HÍi‡‰õΩÅ∞
„ѨÉèí∞`«fi Ö’áê~ÚHÍi`«<åxH˜ `«ÖÁyæ H˘`«ÎQÆ∂_≥O „áêO`«OÖ’
ѨxÖ’H˜ KÕ~å~°∞. HÍx PkÖÏÉÏ^£, HõsO#QÆ~ü, =~°OQÆÖò
„áêO`åÅ ÉÁQÆ∞æQÆx HÍi‡‰õΩÅ∞ Ô~O_»∞ ~ÀAÅ =∞ã¨ì~ü#∞
x~°úfiO^ŒOQÍ =ºuˆ~H˜OKå~°∞.
W^Õ Ñ¨iã≤÷u q∞QÆ`å H˘xfl =~åæÅ L^ÀºQÆã¨∞ÎÅÖ’
Hõ#Ѩ_çOk. =∞~À"≥·Ñ¨Ù P~ü˜ã≤ HÍi‡‰õΩÅ ã¨"≥∞‡#∞ Ô~O_»∞QÍ
pÖÏÛÅ<Õ „Ѩܫ∞`åflxfl ÉÁ`«û ã¨`«º<å~åÜ«∞} ZO._ç
„Ѩ™ê^£~å=Ù`À Hõeã≤ H˘#™êyOK«QÍ, Láê^蕺ܫÚÖ’¡ =∞~À
peHõ#∞ `≥zÛ ã¨"≥∞‡ qzÛùu KÕÜ«∂Åx Z"≥∞‡bû "≥∂ǨÏ<£Ô~_ç¤
„Ѩܫ∞`åflefl "≥Ú^ŒÅ∞ ÃÑÏì_»∞.
ã¨"≥∞‡ qzÛù#fluH˜ _èçb¡ #∞Oz `«Ñ¨C_»∞ ã¨OˆH`åÅ∞
ã¨"≥∞‡ q~°=∞} Ѩiã≤÷`«∞efl Ѩã≤QƘì# _èçb¡ `≥ÅOQÍ}‰õΩ
J#∞‰õÄÅO J<Õ `«Ñ¨C_»∞ ã¨OˆH`åÅ#∞ ѨOK«_»O "≥Ú^ŒÅ∞
ÃјìOk. `≥ÅOQÍ}‰õΩ `å#∞ =ºuˆ~H˜x HÍ^Œx JHÀì|~ü 7#
„Ѩ}Éò =ÚYs˚ (ZѨʘÖψQ) q=~°} WzÛ J^Õ ~ÀA, PÜ«∞#
HÍ~°ºÅÜ«∞OÖ’<Õ HÍO„ÔQãπ q∞h HÀ~ü Hõq∞© ã¨=∂"Õâ◊O ^•^•Ñ¨Ù
45 xII [~°QÆ_»O, uiy JHÀì|~ü 10# ‰õÄ_® =∞~À™êi
ã¨=∂"Õâ◊O HÍ"åÅx x~°‚~ÚOK«_»O ~å[H©Ü«∞ Z`«∞ÎQÆ_»Ö’
ÉèÏQÆ"Õ∞! P q∞h HÀ~ü Hõq∞© JHÀì|~ü 10#QÍx, 12# QÍx
(â◊x/™È=∞) `≥ÅOQÍ}ÃÑ· F „ѨHõ@# KÕ¿ã J=HÍâ◊O
ÖËHõáÈÖË^Œx USã≤ã≤ =~åæÅ∞ `≥ÅѨ_»O QÆ=∞<å~°›O. Ѩ~ÀHõ∆OQÍ
L^Œº=∂xfl =ÚYºOQÍ 9, 10, 11= `ÕnÅÖ’ [iˆQ Ô~·Öò
~ÀHÀ#∞ ~°^Œ∞Ì KÕ~ÚOK«_®xˆH D Z`«∞ÎQÆ_» Jx L^Œº=∞HÍ~°∞Å∞
QÆ∞iÎOK«_»OÖ’ qѶ¨Å=∞Ü«∂º~°∞. HÍO„ÔQãπ ‰õΩ˜Åhu
~å[H©Ü«∂Å∞, ^ŒfiO^Œfi "≥·Y~°∞Å∞, ~å[H©Ü«∞ Z`«∞ÎQÆ_»Å∞ `≥eã≤#
"åiH˜ D Ѩi}Ï=∂ÖËq H˘`«ÎqQÍ `ÀK«=Ù. J#∞‰õΩ#fl@∞¡QÍ<Õ
Ô~·Öò ~ÀHÀ#∞ 12, 13, 14= `ÕnʼnõΩ =∂~°Û_»O [iyOk.
HÍx D `ÕnÅ∞ ˜P~üZãπ‰õΩ J_»¤OH˜QÍ =∂~å~Ú. JHÀì|~ü
13# ÉÏ#∞û"å_» LѨ ZxflHõÅ∞ L<åfl~Ú HÍ|˜ì, P `ÕnÅ#∞
15, 16, 17= `ÕnʼnõΩ =∂~åÛÅx ˜P~üZãπ Ѩ@∞ìѨ@ìQÍ,
`«ÖÁyæ# HÀ^ŒO_»~åO <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’x *ËUã≤x =∂~°Û_»O
[iyOk. nxH˜ HÀ^ŒO_»~åO K≥Ñ≤Ê# HÍ~°}O P `ÕnÅÖ’
„QÆ∂Ñπ–II ѨsHõ∆Å∞#flO^Œ∞# "å˜x J_»∞¤HÀ=_®xH˜ PÜ«∞#
L"åK«!
(`«~°∞"å~Ú =KÕÛ ã¨OzHõÖ’...)

18. 18#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
áêÅ=¸~°∞ lÖÏ¡Ö’ "≥Ú@ì"≥Ú^Œ˜ „Ѩ^è•# ™êQÆ∞h˜
=#~°∞QÍ =Ù#fl Ps¤Zãπ#∞ PQÆOKÕã≤# ã‘=∂O„^èŒ áêʼnõΩÅ∞
E~åÅ#∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ `≥KåÛ~°∞. 15.9‰õĺÃã‰õΩ¯Å h˜"åÏ`À
87500 ZHõ~åʼnõΩ ™êQÆ∞h~°OkOKÕ Ps¤Zãπ J<ÕHõ ‰õΩ„@ʼnõΩ
|ÖˇÿáÈ~ÚOk. ã‘=∂O„^èŒ ^˘OQÆÖˇO`« HÍ~°}"≥∂, `≥ÅOQÍ}
WO˜^˘OQÆÅ∞ ‰õÄ_® JO`ÕHÍ~°}O. `«∞OQÆÉèí„^•#k
áêÅ=¸~°∞ lÖÏ¡ ã¨iǨÏ^Œ∞ÌQÍ áêi<å ã¨QÆÉèÏQÆO ǨωõΩ¯#∞
U<å_»∞ ‰õÄ_® U áêsì, U „Ѩ*τѨuxkè ‰õÄ_® QÆ∞iÎOK«ÖË^Œ∞.
áÈ~Ú# h˜ "åÏ Ç¨Ï‰õΩ¯#∞ QÆ∞iÎOK«_®xH˜ ÉèíÜ«∞Ѩ_ç
áÈ`«∞<åfl~°∞. Z"≥∞‡Ö˺, ZOÑ‘, =∞O„`«∞Öˇÿ<å ~åÜ«∞Åã‘=∞
QÆ∞O_®Å‰õΩ ÉèíÜ«∞Ѩ_çáÈ`«∞<åfl~°∞. Ô~·`«∞Å `«ÅÅ∞ ѨQÆ∞ÅQ˘˜ì,
2003Ö’ =∞O„uQÍHõ =ÚO^Œ∞ _ç.ÔH.J~°∞} g∞^Œ ^•_çKÕã≤#
=∞O„`åÅÜ«∞O Z"≥∞‡Ö˺ ÉÏÅ<åyÔ~_ç¤, J~°∞} XˆH JÃãOc¡Ö’
=Ù<åfl~°∞. QÆ`«OÖ’ 1991Ö’ ɡÿÔ~_ç¤ ~å[âıY~üÔ~_ç¤ Ps¤Zãπ
+¨@ì~°¡#∞ ÉÏO|∞Å∞, _≥ÿ#"Õ∞@¡`À ¿ÑÖËÛâß_»∞. nxH˜ #[~å<åQÍ
©_çÑ≤ <Õ`« K«O„^ŒÉÏ|∞ <åÜ«Ú_»∞ JÃãOc¡Ö’ „Ѩ"≥∂+¨<£
~ÚKåÛ_»∞. qz„`«OQÍ W^ŒÌ~°∂ ˜_çÑ≤ Z"≥∞‡Ö˺ÖË. `≥ÅOQÍ}#∞
^ÀÑ≤_ô KÕ¿ã ã¨=∞Ü«∞OÖ’ HÍO„ÔQãπ, `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O Ô~O_»∂ ‰õÄ_®
XˆHq^è•#O J=ÅOaèã¨∞Î<åflÜ«∞#_®xH˜ WO`«Hõ<åfl "Õˆ~
L^•Ç¨Ï~°} J=ã¨~°OÖË^Œ∞. Ps¤Zãπ HÍÅ∞=Ö’ Hõhfl~°∞ áêiOz
Ô~·`«∞Å#∞ =Åã¨ÉÏ@ Ѩ˜ìOKå~°∞. Hõhã¨O E~åÅ h˜`À<≥ÿ<å
Ô~Hõ¯Å Hõ+¨ìO`À Hõ_»∞Ѩ٠xOѨÙH˘O^•=∞x ‰õÄbÅ∞
HõÅÅ∞QÆ<åfl~°∞. E~åÅ „áê*ˇ‰õΩì`À ™êQÆ∞h~°∞ JO^Œ∞`«∞O^Œx
PÜ«∞Hõ@∞ì Ô~·`«∞Å∞ PtOKå~°∞. "åi Pâ◊ÅÃÑ· ã‘=∂O„^èŒ
áêʼnõΩÅ∞, `≥ÅOQÍ} =ºuˆ~‰õΩÅ∞ ‰õÄbÅ HõÅÅÃÑ·, Ô~·`«∞Å
Pâ◊ÅÃÑ· hà◊√¡ K«ÖÏ¡~°∞. ã‘=∂O„^茉õΩ hà◊√¡ `«~°eOz, `≥ÅOQÍ}
Ô~·`åOQÍxH˜ f~°x „^ÀǨÏO KÕâß~°∞.
E~åÅ PÜ«∞Hõ@∞ìH˜Ok ‰õΩ_ç Z_»=∞Å HÍÅ∞=Å ^•fi~å
69 "ÕÅ ZHõ~åʼnõΩ ™êQÆ∞h~°∞ JOk™êÎ=∞x ѨO@Å∞
"Õã¨∞HÀ"åÅx Jkè HÍ~°∞Å∞ Ǩ g∞ ~ÚKåÛ~°∞. E~åÅ
„áê*ˇ‰õΩìH˜O^Œ 1.02 ÅHõ∆Å ™êQÆ∞ qã‘Î~°‚O =ÙOk. hà◊√¡
ã¨iѨ_»=x ‰õΩkOKå~°∞. P"Õ∞~°‰õΩ ‰õÄ_® h~°∞ JO^ŒHõ Ô~O_»∞
HÍÅfiÅH˜O^Œ QÆ^•fiÅ, JÅOѨÓ~ü, =∞HõÎÖò, ^Õ=~°Hõ„^Œ, =#ѨiÎ,
H˘ÖϡѨÓ~ü Ô~·`åOQÆO ѨO@Å∞ ZO_çáÈÜ«∂~Ú. K«KÕÛ =ÚO^Œ∞
HÍà◊¥¡, KÕ`«∞Å∞ H˘@∞ìH˘x yÅyÖÏ `«O_®¡_ç#@∞¡ KåbKåÅx
™êQÆ∞h~°∞ =keÃÑÏì~°∞. HÍÅ∞=Ö’ h~°∞ áêi#>Ë¡=Ù<åfl
`«∂=ÚÅ ^•fi~å á⁄ÖÏʼnõΩ JO^ŒÖË^Œ∞. JO>Ë Ô~·`«∞ʼnõΩ
P„QÆǨÏO HõÅ∞QƉõΩO_® H˘kÌh˜ K«∞>Ëì Ô~·`«∞Å#∞ Ѩ~°∞QÆ∞Å∞
ÃјìOz JO`«~°æ`« HõÅǨ Å∞ ã¨$+≤ìOKå~°∞. JkèHÍ~°∞Å∞,
<åÜ«∞‰õΩÅ∞ Hõeã≤ Ô~·`«∞Å ^Œ$+≤ì =∞o¡OKå~°∞. JO^Œ~°∂ Hõeã≤
`«Ñ¨ÙÊ KÕã≤#O^Œ∞# ^˘OQÆÅO`å XHõ>ˇÿ ã¨=∞㨺#∞ ѨHõ¯^•i
Ѩ˜ìOKå~°∞.
E~åÅ „áê*ˇ‰õΩì i[~åfiÜ«∞~üÖ’ 17.84 ˜ZOã≤Å h˜
ÅÉèíº`« =ÙO_®e. Wk 1973Ö’ |Kå=`ü J"å~°∞¤H˜O^Œ
ÅÉèíº"≥∞ÿ# ǨωõΩ¯. HÍh E~åÅ _®º"£∞#∞ 11 ˜ZOã≤ʼnõΩ
‰õΩkOz, x~å‡} ã¨=∞Ü«∂xH˜ 7 ˜ZOã≤Å i[~åfiÜ«∞~üQÍ
=∂~åÛ~°∞. 1981Ö’ JO[Ü«∞º â◊O‰õΩ™ê÷Ѩ#*Ë¿ãÎ 1995Ö’
K«O„^ŒÉÏ|∞ <åÜ«Ú_»∞ *ÏuH˜ JOH˜`«O KÕâß~°∞. JO>Ë 1973
#∞O_ç 1995 ^•HÍ 17.84 ˜ZOã≤Å h~°∞ áêÅ=¸~°∞‰õΩ
JO^Œ‰õΩO_®áÈ~ÚOk. nxx ã‘=∂O„^茉õΩ `«~°eOKå~°∞.
1995 #∞O_ç 7˜ZOã≤ÖË xÅ∞ѨÙ`«∂ q∞QÆ`å 10 ˜ZOã≤Å
h˜x H˜OkH˜ =keÃÑÏì~°∞. D<å˜ =~°‰õΩ 10˜ZOã≤Å
^ÀÑ≤_ô x~°O`«~°OQÍ [~°∞QÆ∞`«∞#flk. JO>Ë „Ѩu ã¨O=`«û~°O
1ÅHõ∆ ZHõ~åʼnõΩ ÃÑ·QÍ ™êQÆ∞h~°∞ áêÅ=¸~°∞‰õΩ JO^Œ‰õΩO_®
áÈ~ÚOk. 17 UO_»∞¡QÍ 17ÅHõ∆Å ZHõ~åÖ’¡ ѨO@ #+¨ìO
"å˜e¡Ok. E~åÅ „áê*ˇ‰õΩì x~å‡}ÏxH˜ =ÚO^Œ∞ 1973
#∞O_ç 1995 ^•HÍ ^•^•Ñ¨Ù W~°"≥· UO_»∞¡ 17.84 ÖˇHõ¯„ѨHÍ~°O
356.80 h˜x ã‘=∂O„^èŒ∞Å∞ ^ÀÑ≤_ô KÕâß~°∞. 35ÅHõ∆Å 60"ÕÅ
8=O^ŒÅ ZHõ~åÅ∞ ѨO@#+¨ìO [iyOk. D h˜`À lÖÏ¡Ö’x
™êQÆ∞Ü≥∂Qƺ"≥∞ÿ# =º=™êÜ«∞Éèí∂q∞ 36ÅHõ∆Å ZHõ~åʼnõΩ XHõ
ѨO@ ѨO_ç~K«=K«∞Û. J^Õq^èŒOQÍ |Kå=`ü J"å~°∞¤
ˆHÏ~ÚOѨ٠„ѨHÍ~°O 62 ©ZOã≤Å h˜ "åÏ ^ŒH˜¯<å ZHõ¯_®
qxÜ≥∂yOz# ^•YÖÏÅ∞ ÖË=Ù. JO>Ë 40 UO_»∞¡QÍ 62
˜ZOã≤Å K˘Ñ¨ÙÊ# 2480 ˜ZOã≤Å∞ #+¨ìáÈ~Ú<åO. 6ÅHõ∆Å
20"ÕÅ ZHõ~åÅ ™êQÆ∞h˜"åÏ „Ѩu ã¨O=`«û~°O #+¨ìO
[iyOk. #^Œ∞Å #_çQÆ_»¤ PÜ«∞Hõ@∞ì #ëêìʼnõΩ <åÜ«∞Hõ „^ÀǨÏO
Ô~·`«∞Å#∞ "≥OÏ_»∞`«∞#flk. h˜ "åÏÃÑ· <À@=∂@~åx
<Õ`«Å∞ áêÅ=¸~°∞‰õΩ ^•Ñ¨ÙiOKå~°∞. JkèHÍ~°O, J„Hõ=∂Å∞,
JQÆ=∞ºQÀK«~°OQÍ#_çQÆ_»¤PÜ«∞Hõ@∞ìÔ~·`åOQÆO
– ѨÙe=∂q∞_ç
#_çQÆ_»¤ ã¨∞^Œ∞ÌÅ∞

19. 19 U„Ñ≤Öò, 2012
Jqhu, Hõg∞+¨#∞¡, x~°O`«~° ^ÀÑ≤_ôH˜ xÅ∞"≥`«∞Î ^˘OQÆÅ∞QÍ
J=`«iOKå~°∞. J~Ú^ÕO_»¡HÀ™êi F@¡#∞ ÉË~°=∂_»∞`«∞<åfl~°∞.
„Ѩ[Å#∞ F@∞¡QÍ¿ã Ãã@∞¡QÍ qxÜ≥∂yOK«∞H˘O@∞<åfl~°∞.
QÆ^≥Ì<≥H˜¯# `≥ÖÏ¡ˆ~ <Õ`«ÅHõO_»∞¡ <≥uÎÔHH˜¯áÈ`«∞<åfl~Ú. „Ѩ*Ï
ã¨=∞㨺Å∞ ѨHõ¯‰õΩáÈ`«∞<åfl~Ú.
''=∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü lÖÏ¡‰õΩ E~åÅ „áê*ˇ‰õΩì XÜ«∂ã≤ã¨∞û
ÖÏO˜k—— JO@∂ „Ѩã¨∞Î`« ˆHO„^Œ =∞O„u *ˇÿáêÖòÔ~_ç¤ 1981Ö’
QÆ^•fiÅÖ’ =∂Ï¡_®_»∞. PÜ«∞#<Õ E~åÅ H˜Ok ѨO@Å#∞
HÍáê_»_®xH˜ hà◊√¡ =keÃÑÏìÅx Hõ~åfl@Hõ#∞ HÀ~åeû
=zÛOk. J_»QÆ_»OÖ’x*Ï~ÚfÖË^Œ∞. Ô~·`«∞Å#∞ #q∞‡OK«_®xH˜
KÕã≤# XHõ „Ѩܫ∞`«flO =∂„`«"Õ∞. ã¨OHõÅÊ|ÅO =ÙO>Ë ™êQÆ∞h~°∞
JOkOK«_»O ÃÑ^ŒÌ Hõ+¨ìOHÍ^Œ∞. „ѨÉèí∞`«fi „Ѩܫ∞`«flOÖ’ z`«Îâ◊√kú
ÖË^Œ#_®xH˜ =∞O„u _çÔH J~°∞} "≥∂ã¨Ñ¨Ói`« „ѨHõ@#<Õ
L^•Ç¨Ï~°}. ã‘=∂O„^èŒ =ÚYº=∞O„u H˜~°}ü‰õΩ=∂~üÔ~_ç¤`À
ÖËY~å~ÚOz E~åÅ Zãπ.W. YˆQO^Œ~ü`À ѨOÑ≤Oz, Hõ~åfl@Hõ
ã≤ZO ^ŒQÆæiH˜ KÕ~åÛ~°∞. Hõ~åfl@HõÖ’<Õ hà◊√¡ÖËHõ 1˜ZOã≤H˜
HÀ˜ ~°∂áêÜ«∞Å∞ K≥e¡Oz =∞Ǩ ~å„+¨ì #∞O_ç H˘#∞QÀÅ∞ KÕã¨∞Î#fl
q+¨Ü«∞O „ѨHõ˜OKå~°∞. ™êQÆ∞hiKÕÛ J=HÍâ◊O ÖË^Œx
`ÕeÛK≥áêÊ~°∞. D ã¨OQÆux =∞O„u _çÔH J~°∞} =∞~°∞QÆ∞#Ѩ_Õã≤,
=∞ã≤ѨÓã≤ =∂ˆ~_»∞HÍÜ«∞ *Ëã≤Ok. 2 ˜ZOã≤Å h˜ q_»∞^ŒÅ‰õΩ
Hõ~å‚@Hõ JOwHõiOzO^Œx J|^ŒÌ=∂_ç PÜ«∞Hõ@∞ìÔ~·`«∞Å#∞
"≥∂ã¨yOzOk. „Ѩ*ÏѨ^äŒO HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’ Ñ¨Öˇ¡Å∞ u~°∞QÆ∞
`«∞#flѨÙÊ_»∞ Ô~·`«∞Å∞ „ѨtflOK«‰õÄ_»^Œx =ÚO^Œ∞ *Ï„QÆ`«ÎK«~°ºQÍ
D "≥∂™êxH˜ kyOk. H˘ÖϡѨÓ~ü ZxflHõ Ѷ¨e`«O`À Hõà◊√¡
`≥iz, xÜ≥∂[Hõ=~°æ ѨÙ<å^Œ∞Å#∞ Ѩ˜+¨ìO KÕã¨∞HÀ=_®xH˜
Kå=ÙÅ∞, ã¨O|~åÅ∞, ÃÑo§à◊√¡, ¿Ñ~°OÏà◊√¡ XHõ>Ëq∞˜
Ñ≤Å∞ѨÙHÀã¨O Z^Œ∞~°∞ K«∂ã¨∂ΠǨ [~°=Ù`«∞#fl =∞O„uH˜ E~åÅ
ѨO@Å∞ ZO_çáÈ`«∞#fl Ô~·`åOQÆO <Õ˜H˜ Hõ#|_»ÖË^Œ∞. Hõà◊√¡O_ç
K«∂_»Hõ, K≥=ÙÅ∞O_ç q#Hõ, <À~°∞O_ô =∂Ï¡_»x HÀu
ÉÁ=∞‡ÖÏQÆ „Ѩ=iÎOzOk. YsѶπ ѨO@ #+¨ìO K≥‰õΩ¯Å∞ ѨOÑ≤}©
KÕã¨∂Î ~°c ã¨OQÆu ѨHõ¯# ÃјìOk.
E~åÅ PÜ«∞Hõ@∞ì h~°∞ ã¨=∞$kúQÍ =Ù<åfl 163 ˜ZOã≤Å
h˜`À [Å q^Œ∞º`ü#∞ L`«ÊuÎ KÕâß~°∞. q^Œ∞º`ü ¿Ñ~°∞`À [iˆQ
^ÀÑ≤_ô~Úk. „HõãπìˆQ@¡ bˆHr ~°∂ѨOÖ’ „Ѩu~ÀA XHõ ˜ZOã≤
h~°∞ áÈ`«∞#flk. 60 ˆQ@¡Ö’ ‰õÄ_® bˆHr =ÙOk. 2011–
2012Ö’ ~°∂.80HÀ@∞¡, 2012–13Ö’ ~°∂. 61HÀ@∞¡
bˆHrÅ#∞ JiHõ@ì_®xH˜ „ѨÉèí∞`«fiO x^èŒ∞Å∞ =∞OE~°∞ KÕã≤Ok.
"å˜x Y~°∞ÛKÕÜ«∞ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë bˆHlx JiHõ_ç`Õ
ã‘=∂O„^茉õΩ #+¨ìO [~°∞QÆ∞`«∞Ok. ã¨O=`«û~°O á⁄_»∞QÆ∞<å 365
˜ZOã≤Å h~°∞ H˜OkH˜ áÈ`«∞Ok. JO>Ë 52ÅHõ∆Å 80"ÕÅ
ZHõ~åÅ ™êQÆ∞h~°∞ =∞#‰õΩ^ŒHõ¯‰õΩO_® áÈ`«∞#fl^Õ ã‘=∂O„^èŒÖ’
™êQÆ∞‰õΩ LѨÜ≥∂QÆѨ_»∞`«∞#flk. ÃÑ·ÉèÏQÆOÖ’ =Ù#fl E~åÅ
ZO_çáÈ`Õ kQÆ∞=# =Ù#fl „jâ‹ÿÅO, áÈuÔ~_ç¤áê_»∞, <åQÍ~°∞˚#
™êQÆ~ü, „ѨHÍâ◊O ÉϺˆ~rÅ∞ ZO_çáÈÖË^Œ∞. ÃÑ·QÍ x~°O`«~°OQÍ
HÍÅ∞=Ö’¡ h˜x áêiã¨∂Î ã‘=∂O„^èŒá⁄ÖÏÖ’¡ ã≤~°∞Å∞
‰õΩiÑ≤ã¨∂Î<åfl~Ú. Ѷ≤„|=i <≥ÅÖ’ 20 #∞O_ç 26 `ÕnÅÖ’
"å~°O ~ÀAÅáê@∞ 20 ˆQ@∞¡ Z`ÕÎã≤ xÅ∞=h˜x H˜OkH˜
ѨOÑ≤OKå~°∞.
„ѨÉèí∞`«fiO XѨÙÊH˘#fl h˜x =^ŒÅÖË^Œ∞. JOwHõiOz#
"Õ∞~°ˆH PÜ«∞Hõ@∞ì#∞ ZO_»Éˇ˜ìOk. 69"ÕÅ ZHõ~åÖ’¡ XHõ
=iѨO@ˆH 1HÀ˜ 20ÅHõ∆Å @#∞flÅ kQÆ∞|_ç #+¨ìO [iyOk.
^•^•Ñ¨Ù 20 HÀ@∞¡ Ô~·`«∞ʼnõΩ ÃÑ@∞ì|_»∞Å #+¨ìO ã¨OÉèíqOzOk.
Ô~·`«∞Å∞ PO^Àà◊# K≥O^Œ∞`«∞O>Ë P„QÆÇ≤ÏOz JkèHÍ~°∞Å#∞,
HÍ~åºÅÜ«∂Å#∞, ~°Ç¨Ï^•~°∞Å#∞ kQƃOkèã¨∞ÎO>Ë „ѨÉèí∞`«fiO
x=∞‡‰õΩ hÔ~uÎ#@∞¡ „Ѩ=iÎã¨∞Î#flk. ÉÏ^茺`«QÍ „Ѩ=iÎOKåÅ#fl
^蕺㨠ÖˉõΩO_® L#flk.
áêÅ=¸~°∞ lÖÏ¡Ö’x ™êQÆ∞Ü≥∂Qƺ"≥∞ÿ# Éèí∂q∞H˜
h~°OkOKÕ UÔH·Hõ =#~°∞ E~åÅ. lÖÏ¡ „Ѩ[ʼnõΩ =~°
„Ѩ^•~ÚxQÍ =∂~åeû# „áê*ˇ‰õΩì#∞ áêʼnõΩÅ KÕ`«HÍx`«#O,
ã‘=∂O„^èŒ ÉÏxã¨`«fiO HÍ~°}OQÍ ^Œ∞óY^•~ÚxQÍ =∂~åÛÅx
K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞. E~åÅ i[~åfiÜ«∞~ü h˜ #∞O_Õ ZuÎáÈ`«Å
Ѩ^äŒHÍÅ∞ ~°∂ѨÙk^Œ∞ÌH˘<åfl~Ú. 69"ÕÅ ZHõ~åňH ™êQÆ∞h~°∞
JOkOK«ÖËHõ K«uH˜ÅѨ_ç`Õ ˆ~Ѩ˜ Éèíq+¨º`ü JO^èŒHÍ~°"Õ∞.
lÖÏ¡Ö’ 71/2 ÅHõ∆Å ZHõ~åʼnõΩ ™êQÆ∞h~°∞ JOkOKÕ
áêÅ=¸~°∞ ZuÎáÈ`«Å Ѩ^äŒHõO ~°∂á⁄OkOK«|_ç =Ù#flk.
áêÅ=¸~°∞ áêsìÅ L`«Î~° ‰õΩ=∂~°∞Å HÍ~°}OQÍ =¸Å#
Ѩ_çáÈ~ÚOk. JO`ÕQ͉õΩO_® D ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ xÜ«∞q∞Oz#
„a*Ë+π‰õΩ=∂~ü „>ˇÿ|∞º#Öò ‰õÄ_® E~åʼnõΩ J^Œ#OQÍ 9
˜ZOã≤Å∞ ÔHÏ~ÚOzOk. D h˜x ‰õÄ_® xÅ∞=KÕ¿ã ™Èìˆ~l
i[~åfi~Ú~üQÍ =∂~°Û=Åã≤=ÙOk. ^•^•Ñ¨Ù 20 ˜ZOã≤Å∞
J^Œ#OQÍ xÅ∞=KÕã¨∞H˘<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯ lÖÏ¡‰õΩ =ÙOk. ~å[H©Ü«∞
x~°‚Ü«∞OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ Wk J=∞Å∞‰õΩ <ÀK«∞HÀ=Åã≤=ÙOk. P
"Õ∞~°‰õΩ L^Œºq∞Oz, x~°‚Ü«∞O fã¨∞H˘<Õ `«Ñ¨Êxã¨i ã≤÷ux
ã¨$+≤ìOK«HõáÈ`Õ ^Œà◊ã¨i K«~å‡Å∞QÍ =∂i# áêʼnõΩÅ∞
ã¨ÊOkOK«~°<Õ q+¨Ü«∞O lÖÏ¡ „Ѩ*ÏhHõO QÆ∞iÎOK«_»O J=ã¨~°O.
T

20. 20#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
PkÖÏÉÏ^Œ∞ lÖÏ¡ Hõ"åfiÖò JÉèíÜ«∂~°}ºOÖ’ r"À <≥O.27#∞
fã¨∞‰õΩ=zÛ '>ˇÿQÆ~ü *’<£— ¿Ñi@ `«~°`«~åÅ∞QÍ J_»=ÙÖ’¡
x=ã≤ã¨∞Î#fl Pk"åã‘Å#∞ J_»=ÙÅ #∞O_ô, xi‡OK«∞‰õΩ#fl
„QÍ=∂Å#∞O_ô MÏm KÕ~ÚOK«_®xH˜ „ѨÉèí∞`«fiO ѨÓ#∞‰õΩOk.
D >ˇÿQÆ~ü*’<£ÔH· "≥Ú`«ÎO Hõ"åfiÖò JÉèíÜ«∂~°}ºOÖ’ 12"ÕÅ 321
ÃÇÏHÍì~°¡ Éèí∂q∞x ˆHÏ~ÚOzOk. D ѨikèÖ’ 42
„QÍ=∂Å∞<åfl~Ú. "≥Ú^Œ@QÍ MÏm KÕ¿ã „QÍ=∂Å∞ Jb#QÆ~ü
(64 ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞), ^˘OQÆѨe¡ (74 ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞), "≥∞ÿã¨O¿Ñ@
(90 ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞) L<åfl~Ú. "≥Ú`«ÎO "≥~Úº ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞
x~åfiã≤`«∞ÅÜÕ∞º Ѩiã≤÷u ^•Ñ¨ÙiOzOk.
Hõ"åfiÖò J_»=ÙÖ’¡ ѨÙÅ∞Å∞ ã¨OK«iOKÕ „Ѩ^Õâßxfl HÀ~ü
UiÜ«∂QÍ ÉèÏqã¨∞Î<åfl~°∞. nxÖ’ 89"ÕÅ 223 ÃÇÏHÍì~°∞¡ HÀ~ü
UiÜ«∂Ö’H˜ =ã¨∞ÎOk. nx K«∞@∂ì "≥Ú`«ÎO HõOK≥ "Õ™ê~°∞.
L@∂fl~ü, [<åfl~°O, Hõ_≥O, MÏ<åѨÓ~ü, ã≤~°∂Ê~ü(Å) =∞O_»ÖÏÅ
„QÍ=∂Å∞ HÀ~ü UiÜ«∂Ö’H˜ =™êÎ~Ú. L@∂fl~ü =∞O_»ÅO
ѨikèÖ’ 94.35 ÃÇÏHÍì~°∞¡ HÀ~ü UiÜ«∂Ö’H˜ ~å#∞Ok.
c~åû~Ú¿Ñ@, ^ŒOÖË<£Ñ¨e¡, ^èŒ~Àfll¿Ñ@, "≥∞ÿã¨O¿Ñ@, ~åOѨÓ~ü,
^ÀãπÎ#QÆ~ü, W™ê¡OѨÓ~ü, HõÖˇ¡_», JÅ¡OѨe¡, QÆOQÍѨÓ~ü, ÅH˜∆ ‡Ñ¨Ó~ü,
áêO_®fiѨÓ~ü „QÍ=∂Å∞, MÏ<åѨÓ~ü =∞O_»ÅO ^ÀO^èŒi,
WOQÍ¡ãπѨÓ~ü, ~åy^Œ∞|ƒ, `å˜QÆ∂_», Ü«∂Ѩ`üQÆ∂_»,
ã≤~°∂Ê~ü(Ü«Ú) =∞O_»ÅOÖ’x =∂q∞_çѨe¡ `«k`«~° „QÍ=∂Å∞
HÀ~ü UiÜ«∂Ö’ =Ù<åfl~Ú.
'>ˇÿQÆ~ü *’<£— HÀ~ü UiÜ«∂ K«∞@∂ì P#∞H˘x LO_Õ Ñ¨k
H˜Ö’g∞@~°¡ „áêO`åxfl |Ѷ¨~ü UiÜ«∂QÍ QÆ∞iΙêÎ~°∞. |Ѷ¨~ü
UiÜ«∂Ö’ 12 =∞O_»ÖÏÅ∞ =Ù<åfl~Ú. MÏ<åѨÓ~ü, Hõ_≥O,
^ŒO_≥Ѩe¡, Pã≤á¶êÉÏ^£, u~åº}˜, <Õ~°_çQ˘O_», WKÀÛ_», WO„^Œ"≥o¡,
L@∂fl~ü, ã≤~°∂fl~ü(Ü«Ú), *ˇÿ#∞~ü, ÔH~°"≥∞i =∞O_»ÖÏÅ∞.
H˘=Ú~°O cèO áÈ~å@O, WO„^Œ"≥o¡ Pk"åã‘ J=∞~°g~°∞Å
`åºQÍŠѶ¨e`«OQÍ#∞, `«~°`«~åÅ∞QÍ Pk"åã¨∞Å∞ áÈ~å@O
KÕÜ«∞_»O =Å<å ÉèÏ~°`« ~å*ϺOQÆOÖ’ HõeÊOK«|_ç# Pk"åã‘Å
J@q ǨωõΩ¯Å QÆ∞iÎOѨ٠K«@ìO 2006 „ѨHÍ~°O _çÃãO|~ü
13, 2005 =ÚO^Œ∞ J_»qÖ’ x=ã≤OKÕ Pk"åã¨∞ʼnõΩ J@q
ǨωõΩ¯Å∞ W"åfie. Hõ=¸ºx©Ô~·òû „ѨHÍ~°O J_»qÖ’ Ѩâ◊√=ÙÅ#∞
"Õ∞Ѩ_®xH˜, =#OÖ’ =Ù#fl ^Õ=`«Å‰õΩ ѨÓ[Å∞ KÕÜ«∞_®xH˜,
=O@ã¨~°‰õΩ, ѨO_»∞¡ Ѷ¨Å™êÜ«∂Å∞ fã¨∞HÀ=_®xH˜ ǨωõΩ¯Å∞
L<åfl~Ú. =º=™êÜ«∞O KÕÜ«∞_®xH˜ ǨωõΩ¯ LOk.
1998 ѨOKåÜ«∞`ü~å*ò K«@ìO 73= ~å*ϺOQÆ ã¨=~°}
Hõ"åfiÅ>ˇÿQÆ~ü*’<£q+¨HÀ~°Å∞
–P„`«O Éèí∞[OQÆ~å=Ù
^•fi~å Pk"åã‘ „áêO`åÖ’¡ 'ÃÑ™ê— Ü«∂‰õΩì „Ñ¨HÍ~°O „QÍ=∞
ã¨ÉèíňH ѨÓiÎ JkèHÍ~°O HõeÊOz<å~°∞. „QÍ=∞ã¨Éèí J#∞=∞u
ÖˉõΩO_® U „áê*ˇ‰õΩì J~Ú<å U HÍ~°º„Hõ=∞"≥∞ÿ# KÕÜ«∞_®xH˜
gÅ∞ÖË^Œ∞.
WO`« ѨHõ_»ƒOkQÍ Pk"åã‘Å K«ÏìÅ∞ L<åfl P K«ÏìÅ#∞
`«∞OQÆÖ’ `˘H˜¯ W`«~° K«ÏìÅ#∞ „ѨÜ≥∂yOz Pk"åã‘Å#∞
tH˜∆ã¨∞Î<åfl~°∞. ~°Hõ∆}ÖˉõΩO_® KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
WѨʘˆH Ã+_»∂ºÖò „áêO`«=ÚÖ’ FÃÑ<£HÍã¨∞ìÅ∞, „áê*ˇ‰õΩìÅ∞,
HõOÃÑhÅ ¿Ñ~°∞`À ÅHõ∆Å ZHõ~åÅ Pk"åã¨∞Å Éèí∂=ÚÅ#∞
„ѨÉèí∞`«fiO ,„ÃÑ·"Õ@∞ "å~°∞ ™êfinè#O KÕã¨∞H˘#fl@∞¡ x~åfiã≤`«∞Å∞
KÕáêÊ~°∞. D '>ˇÿQÆ~ü *’<£— ¿Ñ~°∞`À ÅHõ∆Å ZHõ~åÅ Éèí∂q∞
HÀÖ’Ê~Ú# Pk"åã¨∞Å∞ x~åfiã≤`«∞Å∞QÍ =∂~°∞`«∞<åfl~°∞.
PkÖÏÉÏ^£ lÖÏ¡Ö’ =#º„áê}∞Å ~°Hõ∆}¿Ñi@, Ѩ~åº=~°}O
¿Ñi@ [O`«∞=ÙÅ∞, J_»qÃÑ· ^˘OQÆ „¿Ñ=∞#∞ Hõ#|~°∞Û`«∂,
'>ˇÿQÆ~ü *’<£— ¿Ñ~°∞`À [O`«∞=ÙÅ#∞ J_»=ÙÅ#∞ HÍáê_®Å#∞H˘x
Pk"åã¨∞Å#∞ x~åfiã≤`«∞Å#∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
J^Õ áÈÅ=~°O „áê*ˇ‰õΩìÖ’ ^•^•Ñ¨Ù 274 Pk"åã‘ „QÍ=∂Å∞
=ÚxyáÈ`«∞<åfl~Ú. ÅHõ∆Å ZHõ~åÅ∞ Éèí∂=ÚÅ∞ HÀÖ’Ê`«∞<åfl~°∞.
ÅHõ∆Å ZHõ~åÅ J_»q =ÚxyáÈ`«∞Ok. JHõ¯_» L#fl ѨÙÅ∞Å∞,
[O`«∞=ÙÅ∞, =#º„áê}∞Å∞ K«xáÈ`å~Ú. Ѩ~åº=~°}O <åâ◊#O
J=Ù`«∞Ok. „ѨHõ$u, Pk"åã¨∞Å ã¨O㨯 $u
z<åflaè#fl"≥∞ÿáÈ`«∞Ok. =∞i WHõ¯_» =#º„áê}∞Å∞, J_»=ÙÅ∞,
Ѩ~åº=~°}O „ѨÉèí∞`åfixH˜ QÆ∞~°∞ΉõΩ ~å=_»O ÖË^•?
JHõ¯_» áÈÅ=~°O „áê*ˇ‰õΩì Hõ˜ì Pk"åã¨∞Å#∞ x~åfiã≤`«∞Å#∞
KÕã¨∞Î<åfl~°∞. WHõ¯_» '>ˇÿQÆ~ü *’<£— U~åÊ@∞ KÕã≤ x~åfiã≤`«∞Å∞
KÕã≤ "åi ã¨O㨯 $ux qzÛù#flO KÕã¨∞Î<åfl~°∞. W^ŒO`å
Pk"åã¨∞ÅÃÑ· ‰õΩ„@Ö’ ÉèÏQÆ"Õ∞. Pk"åã‘ „áêO`åÖ’¡ =Ù#fl
=#~°∞Å∞, J@gã¨OѨ^Œ#∞ Pk"åã¨∞ʼnõΩ ^ŒHõ¯‰õΩO_® KÕã≤
^ÀK«∞‰õΩ<Õ ‰õΩ„@ KÕã¨∞Î<åfl~°∞ HÍ|˜ì nxÃÑ· Pk"åã¨∞ÅO^Œ~°∂
u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞ KÕÜ«∂eû# ã¨=∞Ü«∞O Pã¨#fl"≥∞ÿOk.
Pk"åã¨∞ÅO^Œ~°O SHõºOQÍ ~årÖËx u~°∞QÆ∞ÉÏ@∞,
áÈ~å@O KÕ^•ÌO. Pk"åã¨∞ÅÃÑ· ‰õΩ„@#∞ uÑ≤ÊH˘_»^•O. ~°O_ç
"ÕÖÏkQÍ ~°O_ç. „Ѩu „QÍ=∞O #∞O_ç... „Ѩu WO˜#∞O_ç
Hõ^ŒÅO_ç. áÈ^•O... „ѨÉèí∞`«fi ‰õΩ„@Å#∞ ZO_»QÆ_»^•O. =∞#
[Öò, [OQÆÖò, [g∞<£#∞ =∞# *Ïu ÉèÏqáœ~°∞ʼnõΩ
JOkOK«=Åã≤# ÉÏ^茺`« =∞# JO^ŒiÃÑ· LOk.
Pk"åã‘Å#∞, J_»qh q_»nã≤ K«∂_»ÖËO. "å~°∞
Pk"åã‘ rq`«O

21. 21 U„Ñ≤Öò, 2012
`«~°`«~åÅ∞QÍ J_»q<Õ #=Ú‡‰õΩx rqã¨∞Î<åfl~°∞. WѨÙÊ_»∞
„ѨÉèí∞`«fiO "åà◊¡#∞ J_»=ÙÅ #∞OKÕ "≥à◊¡Q˘>Ëì „Ñ¨Ü«∞`«flO KÕã¨∞ÎOk.
nx=Å¡ "åi =∞#∞QÆ_»<Õ Ñ¨ÓiÎQÍ „Ѩâßfl~°÷HõO J=Ù`«∞Ok. "åi
rq`åÅ∞ WOHÍ ^Œ∞~°ƒù~°OÖ’H˜ <≥˜ì"ÕÜ«∞|_»`å~Ú.
ZO`ÀHÍÅOQÍ Z^Œ∞~°∞ K«∂ã≤ J<ÕHõ áÈ~åÏÅ∞ KÕã≤
™êkèOK«∞‰õΩ#fl r=<å^è•~°"≥∞ÿ# Éèí∂=ÚÅ∞ HÀÖ’Ê`å~°∞. Ѷ¨e`«OQÍ
`«~°`«~åÅ∞QÍ LO@∂=ã¨∞Î#fl Pk"åã‘Å ã¨O㨯 $u,
™êO„Ѩ^•Ü«∂Å∞, PKå~° =º=ǨÏ~åÅ∞ z<åflaè#fl=∞=Ù`å~Ú.
D '>ˇÿQÆ~ü*’<£— Pk"åã‘ʼnõΩ Q˘_»¤eÃÑ@∞ìÖÏO˜k.
„ѨÉèí∞`«fiO, J@gâßMÏkèHÍ~°∞Å∞ ã¨fiK«ÛùO^ŒOQÍ MÏm KÕ¿ãÎ
10ÅHõ∆Å ~°∂áêÜ«∞Å∞ W™êÎ=∞x „ѨHõ˜ã¨∞Î<åfl~°∞. D Ѩk ÅHõ∆Å
~°∂áêÜ«∞Å∞ Pk"åã¨∞Å#∞ Jaè=$kú KÕÜ«∞QÆÅ"å? "Õ∞=Ú
Z=ix WHõ¯_ç #∞O_ç `«iq∞"ÕÜ«∞_»OÖË^Œx K≥|∞`«∞<åfl~°∞.
J~Ú`Õ J@g L`«Ê`«∞ÎÅÃÑ·# P^è•~°Ñ¨_ç rqã¨∞Î#fl Pk"åã‘ʼnõΩ
J_»qÃÑ·# ZÖÏO˜ ǨωõΩ¯Å∞ ÖˉõΩO_® KÕ™êÎ~°∞. J@g
JkèHÍ~°∞ʼnõΩ áÈbã¨∞Å =∂kiQÍ `«∞áê‰õΩezÛ, J_»qx HÍѨÖÏ
HÍ~Ú™êÎ~°∞. WѨʘH˜ JÉèíÜ«∂~°}ºOÖ’ Láêkèxã¨∞Î#fl `«∞xH͉õΩ
¿ãHõ~°} xeÑ≤"Õ™êÎ~°∞. Hõhã¨O =O@ K≥~°∞‰õΩ fã¨∞‰õΩ~å=_®xH˜
gÖË¡^Œ∞. WѨÊѨÙ=Ùfi, |OHõ, J=Ú‡‰õΩx, "≥^Œ∞~°∞ `«_»HõÅ∞ Je¡
Láêkè á⁄O^Œ∞`«∞#fl Pk"åã‘ŠѨiã≤÷u Uq∞˜? Láêkè
J=HÍâßÅ∞ ÃÑ~°∞QÆ∞`å~Ú Jx K≥|∞`«∞#fl „ѨÉèí∞`«fiO L#fl
Láêkè J=HÍâßÅ∞ =∞O@QÆÅ∞ѨÙ`«∞#flk.
WѨÙÊ_çѨÙÊ_Õ Pk"åã‘Å ™êQÆ∞ Éèí∂=ÚʼnõΩ ѨÏìÅ∞
=KåÛÜ«∞x T~°@ K≥Ok# Pk"åã‘Å∞, ѨÓiÎQÍ
TÑ≤iÑ‘Å∞ÛHÀHõ=ÚO^Õ Ñ≤_»∞QÆ∞ÖÏO˜ '>ˇÿQÆ~ü*’<£— „áê*ˇ‰õΩì `≥zÛ
"åi Pâ◊Å#∞ J_çÜ«∂â◊Å∞ KÕã≤Ok. [O`«∞=ÙÅ∞, ѨÙÅ∞Å#∞
ÃÑOK«∞`å=∞x K≥|∞`«∞#fl „ѨÉèí∞`«fiO Pk"åã‘ÅÃÑ·# =∂„`«O
„¿Ñ=∞ Hõ#|~°K«@O ÖË^Œ∞. Pk"åã¨∞Å#∞ Jaè=$kú
KÕÜ«∂eûOkáÈ~Ú x~åfiã≤`«∞efl KÕã≤ "åi rq`åÅ`À
K≥ÅQÍ@=∂_» K«∂ã¨∞ÎOk. „ѨÉèí∞`åfixH˜ [O`«∞=ÙÅ g∞^Œ L#fl
„¿Ñ=∞ Pk"åã¨∞Å g∞^Œ ÖË^Œ∞. Wk „ѨÉèí∞`«fi q^è•<åʼnõΩ xÅ∞"≥`«∞Î
L^•Ç¨Ï~°} K«∂ѨÙ`«∞Ok.
D '>ˇÿQÆ~ü*’<£— =Å¡ Pk"åã‘Å =∞#∞QÆ_» ^≥|ƒuO@∞Ok.
‰õÄ$~° =∞$QÍÅ#∞ =kÖËã≤ Pk"åã¨∞Å∞ „áê}ÏÅ#∞ J~°KÕuÖ’
ÃÑ@∞ìH˘x rqOKÕÖÏ KÕã¨∞ÎOk. Pk"åã‘Å rq`åʼnõΩ f„=
qѶ¨∂`«O HõeæOKÕ '>ˇÿQÆ~ü*’<£—#∞ "≥O@<Õ ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∂e.
Pk"åã‘ÅÖ’ z=i ~°HõÎѨÙÉÁ@∞ì PqÔ~·áÈÜ≥∞O`« =~°‰õΩ
áÈ~å_»∞^•O. D áÈ~åÏxH˜ Pk"åã¨∞Å „âıÜ«∞ã¨∞ûHÀˆ~
"Õ∞^è•=ÙÅ∞, yi[<Õ`«~°∞Å∞, <åÜ«∞‰õΩÅ∞, „Ѩ[Å∞ =∞^Œú`«∞
`≥ÅáêÅx q[˝Ñ≤Î KÕã¨∞Î<åflO.
T
(22= ¿Ñr `«~°∞"å~Ú)
Q“~°=OQÍ rqOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯ LOk. P rqOKÕ Ç¨Ï‰õΩ¯ „ѨHÍ~°O
=∞x+≤ Hõh㨠J=ã¨~åÅ∞ f~°Û_»O „ѨÉèí∞`«fi qkè.
[#=i 1, 2008 ^èŒ~°Å „ѨHÍ~°O
„QÍg∞} „áêO`«OÖ’ XHõ =ºH˜ÎH˜ ~ÀAH˜ 2400 ˆHÅsÅ
PǨ ~°O J=ã¨~°O. Ѩ@ì} „áêO`«OÖ’ 2100 ˆHÅsÅ PǨ ~°O
J=ã¨~°O. *ÏfÜ«∞ PǨ ~° q^è•# Hõg∞+¨<£ x~°‚Ü«∞O „ѨHÍ~°O
=∞iÜ«Ú „ѨѨOK«ÉϺO‰õΩ „ѨHÍ~°O XHõ =ºH˜ÎH˜ ~ÀA‰õΩ
PǨ ~åxH˜ 40 ~°∂áêÜ«∞Å∞ Y~°∞Û J=Ù`å~Ú. ‰õΩ@∞O|OÖ’
#Å∞QÆ∞~°∞ ã¨Éèí∞ºÅ∞#fl@¡~Ú`Õ ~ÀAH˜ 160 ~°∂áêÜ«∞Å Y~°∞Û.
<≥ʼnõΩ Éè’[<åxH˜ 4,800 Y~°∞Û. D q^èŒOQÍ „QÍg∞}
„áêO`«OÖ’ ‰õΩ@∞O| r=<åxH˜ JÜÕ∞º Y~°∞Û <≥ʼnõΩ Ѩk
"ÕÅ ~°∂áêÜ«∞Å∞.
<≥Å"åi Ѩ˜ìHõ
FOOD ---- 4800-00
HRA ------ 0800-00
PHONE ------ 0200-00
ELECTRICITY ----- 0200-00
EDUCATION ------ 0500-00
SAVINGS ------- 1000-00
CLOTHS ------- 0500-00
FUEL ------- 0500-00
FUNCTIONS, RECREATION AND
RESERVE MONEY------ 1000-00
HEALTH ------ 0500-00
TOTAL 10,000-00
Supreme court in Gokula Nanda Das’s
case(1977 A.I.R. Vol 64 S.C. 1967) Where
it has been declared that an extra Depart-
mental Agent is not a casual woker but
“holds a post under the administration con-
trol of the State” and that while such post is
out side the regular civil services. There is
no doubt that it is a post under the “State”.
T

22. 22#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
`«áêÖÏ âßY‰õΩ#flO`« qã¨Î $`«"≥∞ÿ# =º=ã¨÷ ^Õâ◊OÖ’ =∞ˆ~
âßY‰õΩ ÖË^Œ∞. Wk „ѨѨOK«OÖ’<Õ JuÃÑ^ŒÌ =º=ã¨÷. ^ä•~ü
Z_®i #∞O_ç =∂~°∞=¸Å „QÍ=∂Å =~°‰õΩ H©HÍ~°}ϺŠ=~°‰õΩ
ã¨~°fi„`å 1,54,149 âßMË`«~° „ÉÏOz áÈãπì PѶ‘ã¨∞Å`À Hõeã≤
"åºÑ≤Oz =Ù<åfl~Ú. JO`ÕHÍHõ =O^ŒHÀ@¡ [<åÉèωõΩ "≥·q^茺O
QÆÅ Z<Àfl ¿ã=Å#∞ JOkã¨∞ÎOk. ÉèÏ~°`« „ѨÉèí∞`«fi ™ê=∂~å÷ºxfl
ѨÓiÎ ™ê÷~ÚÖ’ qxÜ≥∂yOK«∞HÀÖËHõ áÈ`«∞#fl =º=ã¨÷ U^ŒO>Ë
Jk ÉèÏ~°`« `«áêÖÏ =º=¿ã÷. D âßYÖ’ 5,70,000 ã≤|ƒOk
ѨxKÕÜ«ÚK«∞<åfl~°∞. WO^Œ∞Ö’ Ô~O_»∞ ÅHõ∆Å _≥Éèˇƒÿ "ÕÅ =∞Ok
Ô~QÆ∞ºÅ~ü L^ÀºQÆ∞Å∞. q∞QÆ`å =¸_»∞ ÅHõ∆Å =∞Ok „QÍg∞}
_®H± ¿ã=H± Ô~QÆ∞ºÅ~ü L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ ¿Ñ¿ã¯Öò Wã¨∞ÎO_»QÍ „QÍg∞}
_®H± ¿ã=‰õΩʼnõΩ ˜P~üã≤Z ¿Ñ~°∞`À <å=∞ =∂„`«O "Õ`«#O
Wã¨∞Î "≥˜ì KåH˜i KÕ~Úã¨∞Î<åfl~°∞. ˜P~üã≤Z J#∞Ѩ^ŒO ˆHO„^Œ
„ѨÉèí∞`«fiOÖ’x U âßYÖ’#∞ ÖËHõáÈQÍ `«áêÖÏ âßYÖ’<Õ
LO_»_»O QÆ=∞<å~°›O. „Ѩã¨∞Î`«O Wã¨∞Î#fl "Õ`«<åÅ∞ ‰õΩ@∞O|
r=<åxH˜ ã¨iáÈ=_»OÖË^Œ∞. WO^Œ∞=Å¡ „QÍg∞} _®H±¿ã=‰õΩÅ∞
f„="≥∞ÿ# âßs~°Hõ, =∂#ã≤Hõ =º^茉õΩ QÆ∞~°=Ù`«∞<åfl~°∞.
~å*ϺOQÆOÖ’ á⁄O^Œ∞Ѩ~°z# PiìHõÖò 23 ''Ñ‘_»<åxfl
x~ÀkèOKÕ—— „áê^äŒq∞Hõ ǨωõΩ¯#∞ Ãã·`«O ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fiO
q㨇iOzOk. D PiìHõÖò „ѨHÍ~°O „â◊=∞‰õΩ QÍx ¿ã=‰õΩ
QÍx `«y# „ѨuѶ¨ÅO ÖˉõΩO_® ^ÀK«∞‰õΩO>Ë ^•xfl "≥˜ìKåH˜iQÍ
ѨiQÆ}˜OK«=K«∞Û. ˆHO„^Œ„ѨÉèí∞`«fi L^ÀºQÆ xÜ«∂=∞HÍÅ∞
~å*ϺOQÆOÖ’x 309 PiìHõÖò „ѨHÍ~°O [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. P
q^èŒOQÍ<Õ D L^ÀºQÆ∞Å xÜ«∂=∞HõO [iy#k.
~å*ϺOQÆOÖ’x U PiìHõÖòÖ’ „QÍg∞} _®H±¿ã=H± J#∞Ѩ^ŒO
ÖË^Œ∞ ~å*ϺOQÆOÖ’x 309 PiìHõÖò „ѨHÍ~°O ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fi
âßYÖ’ <åÅæ= `«~°QÆu L^ÀºQÆ∞ÖË z@ìz=i L^ÀºQÆ∞Å∞.
1977= ã¨O=`«û~°OÖ’ QÀ‰õΩÖÏ#O^Œ =Ô~ûãπ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì
=∞^茺 [iy# "å^Œ „Ѩu"å^Œ#Å =∞^茺 W._ç. =º=ã¨÷ ~å*ϺOQÆ
q~°∞^ŒúO HÍ=Ù# W._ç. =º=ã¨÷#∞ ~°^Œ∞Ì KÕã≤ P L^ÀºQÆ∞Å#∞
<åÅæ= `«~°QÆu L^ÀºQÆ∞Å∞QÍ QÆ∞iÎOKåÅx ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì
ˆHO„^•xH˜ P^ÕâßÅ∞ *Ïs KÕã≤#k. (1977 Z.S.P~ü.
"åÅ∂º"£∞64 Zãπ.ã≤. 1967)
ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì f~°∞Ê WzÛ 30 ã¨O=`«û~åÅ∞ QÆ_çz#ѨʘH˜
ˆHO„^Œ„ѨÉèí∞`«fiO x~°¡Hõ∆ ºOQÍ =º=ǨÏiK«_»O J`«ºO`«
J=∂#∞+¨O. ™êfi`«O„`«ºO =zÛ 60 ã¨O=`«û~åÅ∞ QÆ_»∞ã¨∞Î<åfl
D =º=ã¨÷ H˘#™êQÆ_»O J¿ÇÏ`«∞HõO, Jâß„ã‘ÎÜ«∞O. Wk
~å*ϺOQÆ ã¨∂ÊùiÎH˜ q~°∞^ŒúO. Wk „Ѩ*Ï™êfi=∞º =º=ã¨÷‰õΩ Q˘_»¤e
ÃÑ@∞ì=O˜k. ã¨∞=∂~°∞ 150 ã¨O=`«û~åÅ „H˜`«O „a©+π
„ѨÉèí∞`«fiO KÒÔH·# „ѨuѶ¨ÅO`À „QÍg∞} „áêO`åÅÖ’
¿ã=ʼnõΩQÍ#∞ W._ç. =º=ã¨÷ U~°Êiz<åfl~°∞. WOHÍ J^Õ =º=ã¨÷
H˘#™êQÆ_»O áêʼnõΩÅ x~°¡Hõ∆ º "≥·YiH˜ xÅ∞=Ù@^ŒÌO. âßã¨#
x~å‡} âßY, HÍ~°ºx~°fiǨÏ}âßY, <åºÜ«∞âßYÅ „H©Ü«∂jÅ`«‰õΩ
Q˘_»¤eÃÑ@∞ì.
HõÔ~O@∞ aÅ∞¡Å∞, >ˇeá¶È<£ aÅ∞¡Å∞, [## =∞~°}
^èŒ$gHõ~°} Ѩ„`åÅ∞, F@~°¡ *Ïa`å =∂~°∞ÊÅ∞ KÕ~°∞ÊÅ∞, [<åÉèÏ
ÖˇHõ¯Å∞, ZxflHõÅ q^èŒ∞Å∞, ѨÖòûáÈeÜ≥∂ "≥Ú^ŒÖˇÿ# U_»∞
J^Œ#Ѩ٠Ѩ#∞Å∞ KÕ~ÚOK«_»O ^•fi~å gix ѨÓiΙê÷~ÚÖ’
qxÜ≥∂yOK«∞HÀ=K«∞Û WO^Œ∞=Å¡ g~°∞ ~ÀA‰õΩ Zxq∞k
QÆO@Å∞ ѨÓiÎ ™ê÷~ÚÖ’ Ѩx KÕÜ«∞QÆÅ~°∞.
1. F@~°¡ *Ïa`å `«Ü«∂~°∞, =∂~°∞ÊÅ∞ KÕ~°∞ÊÅ∞ 2. [<åÉèÏ
ÖˇHõ¯Å∞ 3. ZxflHõÅ q^èŒ∞Å∞ 4. ѨÖòû áÈeÜÕ∞ "≥Ú^ŒÖˇÿ#
Ѩ#∞Å∞ WѨʘ =~°‰õΩ ^Õâ◊"åºÑ¨ÎOQÍ Láê^蕺ܫÚÅKÕ
KÕÑ≤ã¨∞Î<åfl~°∞. JO^Œ∞=Å¡ ã¨O=`«û~åxH˜ ã¨∞=∂~°∞ 60
Ѩxk<åÅ∞ q^•º~°∞÷Å∞ #+¨ìáÈ`«∞<åfl~°∞. ã≤Å|ãπ ѨÓiÎHÍHõ
W|ƒOk Ѩ_»∞`«∞<åfl~°∞. WO^Œ∞=Å¡ q^•º~°∞÷Å <å}º`å
„Ѩ=∂}ÏÅ∞ Ѩ_çáÈ`«∞#flq. D q+¨Ü«∂xfl „QÆÇ≤ÏOz
Láê^蕺ܫÚʼnõΩ É’^èŒ<Õ`«~° Ѩ#∞Å∞ JѨÊyOK«‰õΩO_® „QÍg∞}Ï
_®H±¿ã=‰õΩʼnõΩ Ѩx XѨÊ*ˇÑ≤Ê Ñ¨ÓiÎ HÍÅѨ٠(<åÅæ= `«~°QÆu)
L^ÀºQÆ∞Å∞QÍ gix „ѨÉèí∞`«fiO LѨÜ≥∂yOK«∞HÀ"åe. ÉèÏ~°`«
~å*ϺOQÆO „ѨHÍ~°O =∞#k ã¨OˆH∆=∞ ~å[ºO Jx K≥ѨÊ|_ç#k.
HÍ=Ù# `«áêÖÏ HÍi‡‰õΩÅ∞ ‰õÄ_® D ~å[ºOÖ’ ÉèÏQÆ"Õ∞
J~Ú#O^Œ∞# „QÍg∞} _®H±¿ã=‰õΩÅ ã¨OˆH∆=∂xfl, „âıÜ«∞ã¨∞û#∞
HÍáê_®eû# ÉÏ^茺`« ~å*ϺOQÆO „ѨHÍ~°O „ѨÉèí∞`åfix^Õ.
~å*ϺOQÆOÖ’x PiìHõÖò 21 „ѨHÍ~°O „Ѩu =ºH˜ÎH˜
(`«~°∞"å~Ú 21= ¿ÑrÖ’..)
"≥˜ìKåH˜i#∞O_çq=ÚH˜ÎÔH·
`«áêÖÏ„QÍg∞}_®H±¿ã=H±Åq#u
L^ÀºQÆ∞Å∞–ǨωõΩ¯Å∞

23. 23 U„Ñ≤Öò, 2012
WѨÙÊ_»O`å WO@Ô~flò L^Œº=∂Å [=∂<å #_»∞™ÈÎOk.
~å"£∞^Õ"£, J<åfl ǨÏ*ψ~ Jqhu =ºuˆ~Hõ áÈ~åÏÅ#∞
Ü«Ú=`«Ö’H˜ fã¨∞ÔHà◊¡_»OÖ’ Wq K≥ѨÙÊHÀ^ŒQÆæ áê„`« áÈ+≤OKå~Ú
‰õÄ_®. J~°÷OѨ~°÷O ÖËx L^Œº=∂ʼnõΩ ‰õÄ_® WÖÏO˜ Ãã·@∞¡
"ÕkHõÅ∞ HÍ=_»O PO^Àà◊# Hõey™ÈÎOk. W©=Å H˘O`«=∞Ok
Ü«Ú=fÜ«Ú=‰õΩÅ∞ ¿Ñ¶ãπ|∞H± "ÕkHõQÍ i[ˆ~fi+¨<£ =ºuˆ~Hõ
L^Œº=∂Å#∞ "≥Ú^ŒÅ∞ÃÑÏì~°∞.
=∞#^Õâ◊OÖ’ i[ˆ~fi+¨<£ L^Œº=∂ʼnõΩ ^ŒâßÉÏÌÅ K«i„`«
LOk. ã¨=∂[OÖ’ Jxfl ~°HÍÅ∞QÍ ÉÏ^èŒÅ∞, J==∂<åʼnõΩ
QÆ∞Ô~·# =∞#∞+¨µÅ∞ JOÉË^Œ¯~ü =O˜ ZO`À=∞Ok áÈ~åÏÅ∞,
`åºQÍŠѶ¨e`«OQÍ H˘kÌQÍ `«Öˇ`«∞ΉõΩ<Õ Ñ¨iã≤÷u i[ˆ~fi+¨#¡
=Å¡ HõeyOk. ^Œo`«∞Å∞, yi[#∞Å∞ H˘O`«"Õ∞~°ÔH·<å
„Ѩ^è•#„ã¨=OuÖ’ Hõeâß~°O>Ë Jk xã¨ûO^ÕǨÏOQÍ i[ˆ~fi+¨#¡
ѨÙ}º"Õ∞. JÖÏO˜ XHõ =∞Oz q^è•<åxfl =ºuˆ~H˜ã¨∂Î
J"≥∞iHõ<£ â‹·e (H˘"˘fi`«∞ÎÅ „Ѩ^Œ~°≈#) L^Œº=∂Å∞ KÕã¨∞Î#fl
J„QÆ=~å‚Å P^èŒ∞xHõ Ü«Ú=`«#∞ K«∂¿ãÎ XHõ"≥·Ñ¨Ù *Ïe, =∞~À"≥·Ñ¨Ù
qKå~°O HõÅ∞QÆ∞`å~Ú. gà◊¡O`å PÑ≤Öò Sá¶È#∞¡, âß=∞ûOQ∑
ÏÉòûÖ’¡ Kèå˜OQ∑ KÕã¨∂Î, SÑ‘ZÖò =∂ºK«∞¡ K«∂ã¨∂Î P^èŒ∞xHõ
rq`«O QÆ_ç¿Ñ Ü«Ú=`«. ã¨~°mHõ$`« Pi÷Hõ q^è•<åŠѨÙ}º=∂x
1990 `«~°∞"å`« WO@Ô~flò =∞#^Õâ◊OÖ’H˜ "ÕQÆOQÍ
^Œ∂ã¨∞H˘zÛOk. =∞# x`«º rq`åÅ#∞ „ѨÉèÏq`«O KÕ¿ã
™ê÷~ÚH˜ ZkyOk.
Ѩ@ì}©Hõ~°}, J~°÷OѨ~°÷O ÖËx ¿ãfiK«Ûù‰õΩ `À_»∞ WO@Ô~flò
Ü«Ú=`« r=#â‹·ex "ÕQÆOQÍ =∂ˆ~Ûã≤Ok. *Ï˝<åxfl ѨOK«_»"Õ∞
HÍ^Œ∞, Ü«Ú=`«Ö’ J*Ï˝<åxfl xOѨÙ`ÀOk. i[ˆ~fi+¨#¡
„áêuѨkHõ, "å˜ <ÕѨ^䌺O, ^Œo`«∞Å∞, yi[#∞Å∞, W`«~°
"≥#∞Hõ|_»¤ =~åæÅ ™ê=∂lHõ, Pi÷Hõã≤÷u QÆ∞iOz giH˜
H˘OK«"≥∞ÿ<å J=QÍǨÏ# L#fl@∞ì HõxÑ≤OK«^Œ∞. =∞# ^Œo`«,
yi[# <åÜ«∞‰õΩÅ∞ ‰õÄ_® WÖÏO˜ "å˜ÃÑ· <À~°∞ "≥∞^ŒÑ¨_»O
ÖË^Œ∞. D ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ XHõ Pã¨H˜ÎHõ~° ã¨OѶ¨∞@# QÆ∞iOz
K≥|∞`å#∞. Ñ‘g #~°ã≤OǨ ~å=Ù „ѨÉèí∞`åfixfl HÍáê_»ÏxH˜
JѨʘ HÍO„ÔQãπ Jkèëêì#O ZOÑ‘Å#∞ H˘#∞QÀÅ∞ KÕ¿ã Ѩx
"≥Ú^ŒÅ∞ÃјìOk. ^Œo`«∞Å∞, yi[# ZOÑ‘Å∞ `«‰õΩ¯= ^èŒ~°Ö’
^˘~°∞‰õΩ`å~°∞ HÍ|˜ì "åiÃÑ· ^Œ$+≤ì ™êiOKåÅx <åÜ«∞‰õΩÅ#∞
P^ÕtOzOk. D "Õ∞~°‰õΩ XHõ X_çâß yi[# ZOÑ‘H˜ ~°∂.10
ÅHõ∆Å∞ W=fiEáê~°∞. P "≥Ú`«ÎO q#QÍ<Õ PÜ«∞#‰õΩ
Pâ◊Û~°ºO`À <À˜=∂@~åÖË^Œ∞. WO`« ÃÑ^ŒÌ "≥Ú`åÎxfl `«#
rq`«OÖ’ K«∂_»<Õ ÖË^Œx K≥áêÊ~åÜ«∞#. D _»|∞ƒ`À `«=∞
‰õΩ@∞O|OÖ’x Ѩk `«~åÅ∞ Ǩ ~ÚQÍ |`«Hõ=K«Ûx J<åfl~°∞.
P ZOÑ‘ fã¨∞‰õΩ#flk ÅOK«=∞x D =º=ã¨÷ K≥ѨÊQÆÅ^•?
PÜ«∞# P _»|∞ƒ fã¨∞‰õΩ<Õ ã≤÷uH˜ HÍ~°}O Ѩ~ÀHõ∆OQÍ „ѨÉèí∞`«fi
™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ q^è•<åÅ∞ HÍ"å? ™êH∆Í`«∂Î XHõ ZOÑ‘
Ѩk ÅHõ∆Å#∞ ‰õÄ_® `«# rq`« HÍÅOÖ’ K«∂_»ÖË^ŒO>Ë
™ê=∂#º yi[#∞ŠѨiã≤÷u UO˜? i[ˆ~fi+¨#∞¡ ÖˉõΩO_®
PÜ«∞# ZOÑ‘ J=Ù`å~°x D ¿Ñ¶ãπ|∞H± L^Œº=∞HÍ~°∞Å∞
K≥ѨÊQÆÅ~å? „ѨuÉèí‰õΩ QÆ∞iÎOѨ٠ÖË^Œx, `«=∞‰õΩ Z‰õΩ¯=
=∂~°∞¯Å∞ =zÛ<å L^ÀºQÆO ^Œo`«∞ʼnõΩ WKåÛ~°x J„QÆ=~å‚Å
Ü«Ú=`« "åáÈ`«∞O@∞Ok. x["Õ∞ ã¨`åÎ L#fl "åiH˜ `«Ñ¨Ê‰õΩO_®
<åºÜ«∞O [~°QÍe. HÍh „ѨuÉèí#∞ x~°∂Ñ≤OK«∞‰õΩ<Õ J=HÍâ◊"Õ∞
ÖËx ^Œo`«∞Å∞, yi[#∞Å∞ UO KÕÜ«∂e =∞i. "åà◊√¡ HÍ~˘Êˆ~ò
HÍÖËrÖ’¡ K«^Œ=ÖË~°∞. ÅHõ∆Å ~°∂áêÜ«∞Å∞ áÈã≤ ã‘@∞¡
H˘#∞HÀ¯ÖË~°∞. „ѨÉèí∞`«fi áê~î°âßÅÖ’¡ K«^Œ∞=Ù K≥¿ÑÊ"åà◊√¡ LO_»~°∞.
J"≥∞iHÍ "≥o¡ „w<£HÍ~°∞¤Å∞ ã¨OáêkOK«∞‰õΩ<Õ <Õ~°∂Ê ÖË^Œ∞.
i[ˆ~fi+¨#∞¡ J<åºÜ«∞O JO@∂ Q˘O`«∞ zOK«∞‰õΩ<Õ "åà◊√¡
=∞~À q+¨Ü«∞O J~°úO KÕã¨∞HÀ"åe. Ç≤ÏO^Œ∂=∞`«O =∞#∞+¨µÅ#∞
„ÉÏǨχ}∞Å∞, "≥·â◊√ºÅ∞, Hõ∆„uÜ«ÚÅ∞, â◊¥„^Œ∞Å∞QÍ
qÉèílOzOk. JO>Ë J„QÆ=~å‚Å "åà◊√¡ ѨÙ@∞ìHõ`À<Õ
™ê=∂lHõOQÍ L#fl`«™ê÷~ÚÖ’ LOÏ~°∞. ^Œo`«∞Å∞, ¿Ñ^ŒÅ∞
=∂„`«O â◊¥„^Œ∞Å∞QÍ J@ì_»∞QÆ∞™ê÷~Ú r=# „Ѩ=∂}ÏÅ`À
|`«HÍe. Wk i[ˆ~fi+¨<£HÍHõ =∞ˆ~=∞=Ù`«∞Ok ? ‰õΩÅ
xK≥Û#"≥∞@¡Ö’ „ÉÏǨχ}∞Å∞, Hõ∆„uÜ«ÚÅ∞, "≥·â◊√ºÅ∞ JѨÙÊ_»∂
WѨÙÊ_»∂ L#fl`«™ê÷~ÚÖ’ L<åfl~°∞. `«~°`«~°Å∞QÍ J==∂<åʼnõΩ
QÆ∞~°=Ù`«∞#fl "åiH˜ =∂„`«O q^•º, Láêkè ã¨Oã¨÷Ö’¡ i[ˆ~fi+¨#∞¡
W¿ãÎ `«ÃÑÊÖÏ J=Ù`«∞Ok. =∞# ~å*ϺOQÆOÖ’ ^Õâßxfl ã¨OˆH∆=∞
~å[ºOQÍ K≥ѨÙʉõΩ<åflO. JO>Ë Jxfl =~åæÅ∞, ‰õΩÖÏʼnõΩ
ã¨=∞<åºÜ«∞O [~°QÍÅ<Õ^Õ ~å*ϺOQÆ x~å‡`«Å L^ÕÌâ◊O. P
kâ◊QÍ<Õ i[ˆ~fi+¨#¡#∞ J=∞Å∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. ã¨OˆH∆=∞ ~å*ϺÅ∞
=ÚO^Œ∞ ɡOpÖ’¡ ‰õÄ~°∞Û<Õ `≥e"≥·# q^•º~°∞÷Å<Õ HÍ^Œ∞, "≥#∞Hõ
i[ˆ~fi+¨#∞¡J=ã¨~°OÖË^•?
-Uc ~°"Õ∞âò
™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O

24. 24#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
ɡOpÖ’¡ ‰õÄ~˘Û<Õ ¿Ñ^Œ q^•º~°∞÷Å QÆ∞iOz PÖ’zOKåe.
„ѨÉèí∞`«fi |_çÖ’ ˆ~‰õΩÅÃ+_»∞¤ H˜O^Œ K«k"Õ q^•ºi÷, HÍ~˘Êˆ~ò
ã¨∂¯Ö’¡ Uã‘Ö’ K«^Œ∞=Ù‰õΩ<Õ q^•ºi÷ Z#fl_»∂ ã¨=∂#O HÍ^Œ∞.
ˆH=ÅO =∂~°∞¯Å∞#fl "å_çˆH ã‘@∞¡, L^ÀºQÍÅ∞ JO>Ë D
^Õâ◊OÖ’ yi[#∞Å∞, ^Œo`«∞Å∞ U<å˜H˜ „ѨÉèí∞`«fi H˘Å∞=ÙÅ∞
á⁄O^ŒÖË~°∞. K«@ìã¨ÉèíÖ’¡H˜ `˘OyK«∂¿ã J=HÍâ◊O ‰õÄ_®
LO_»^Œ∞. L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ |OQÍ~°∞ ÅHõ∆ ‡}ü L^ŒO`å<Õfl K«∂^•ÌO.
PÜ«∞# ÅHõ∆ ~°∂áêÜ«∞Å∞ ÅOK«O fã¨∞‰õΩ<åfl~°x <åÅ∞ˆQà◊¡
*ˇ·Å∞ tHõ∆ qkèOKå~°∞. HÍ=∞<≥fiÖòÎ ‰õΩOÉèíHÀ}OÖ’ HÀÏ¡k
~°∂áêÜ«∞Å∞ q∞Oy# ã¨∞ˆ~âò HõÖχ_ô =∂>Ëq∞˜. ^Œo`«=∞O„u
U.~å*Ï#∞ 2r ‰õΩOÉèíHÀ}OÖ’ JÔ~ã¨∞ì KÕã≤ *ˇ·Ö’¡ Ѩ_Õâß~°∞.
D ‰õΩOÉèíHÀ}ÏxH˜ Jxfl q^è•ÖÏ ã¨Ç¨ÏHõiOz# z^ŒO|~åxfl
JÔ~ã¨∞ì KÕ¿ã ^è≥·~°ºO Z=i‰õΩOk. É’á¶È~üû ‰õΩOÉèíHÀ}OÖ’
~år"£ „Ѩ"Õ∞Ü«∞O L#fl@∞ì ã¨Ê+¨ì"≥∞ÿ# P^è•~°Å∞<åfl ^•x QÆ∞iOz
Z=~°∂ =∂Ï¡_»ˆ~O˜? QÆ#∞Å#∞ `«qfi HÀÏ¡k ~°∂áêÜ«∞Å
ã¨OѨ^Œ ‰õÄ_çɡ˜ì# "åi *’eH˜ Z=~°∂ "≥à◊¡~°∞. ^Œo`«∞ʼnõΩ
Ѩ~°Ñ¨u, _»|∞ƒ `«‰õΩ¯= HÍ|>Ëì "åix ã¨∞Å∞=ÙQÍ JÔ~ã¨∞ì
KÕÜ≥ÚK«∞Û. J„QÆ=~å‚Å <åÜ«∞‰õΩÅÔH·`Õ áêsì ÃÇ·ÏHõ=∂O_£
JO_»^ŒO_»Å∞ ѨÙ+¨¯ÅOQÍ LOÏ~Ú HÍ|˜ì "åix Z=~°∂
Ug∞ KÕÜ«∞ÖË~°∞.
‰õÄѨ~ü-LxÜ«∂Öò J<Õ J"≥∞iHõ<£ g∞_çÜ«∂ ã¨Oã¨÷ ÉèÏ~°`ü
Ѩ„uHõÅ∞, Kèå<≥à◊¡ f~°∞ÃÑ· XHõ J^茺ܫ∞#O x~°fiÇ≤ÏOzOk.
"å~°ÎÅ∞, Hõ^äŒ<åÅ#∞ „ѨÉèÏq`«O KÕÜ«∞QÆÅ 300 =∞Ok „Ѩ=ÚY
áê„uˆHÜ«ÚÖ’¡ XHõ¯~°∞ ‰õÄ_® Zã‘û,Zã‘ì ÖË~°x x~åúiOzOk.
áêâßÛ`«º ^ÕâßÖ’¡x #Å¡*ÏfÜ«ÚÅ∞ „Hõ=∞OQÍ Jaè=$kú
K≥O^Œ∞`«∞<åfl ÉèÏ~°`üÖ’x ^Œo`«, yi[#∞Å Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅ‰õΩ
J=HÍâßÅ∞ KåÖÏ `«‰õΩ¯=x ã¨Ê+¨ìOQÍ K≥Ñ≤ÊOk. ^Õâ◊ ~å[^è•x
ã¨OQÆ`Õ fã¨∞‰õΩO>Ë _èçb¡ [<åÉèÏ ã¨∞=∂~°∞ 1.50 HÀ@∞¡ HÍQÍ,
JO^Œ∞Ö’ 80 ÅHõ∆Å =∞Ok =ÚiH˜"å_»Ö’¡ x=ã≤ã¨∞Î<åfl~°∞.
g~°O`å Zã‘û,Zã‘ìÅx „Ѩ`ÕºHõOQÍ K≥áêÊeû# J=ã¨~°"Õ∞g∞
ÖË^Œ∞. _èçb¡ Ѩiã≤÷u WÖÏ LO>Ë q∞QÆ`å ¿Ñ^Œ ~å„ëêìÅ ^Œo`«∞Å∞
ZÖÏ LOÏ~À ã¨∞à◊√=ÙQÍ<Õ JOK«<å "ÕÜ«∞=K«∞Û. =∞#^Õâ◊OÖ’
‰õΩb#=~åæÅ Z^Œ∞QÆ∞^ŒÅ‰õΩ ã¨Ô~·# J=HÍâßÅ∞ ÖË=Ù HÍ|>Ëì
i[ˆ~fi+¨#∞¡ „Ѩ"Õâ◊ÃÑÏì~°x JO`å QÆ∞~°∞ÎOK«∞HÀ"åe. ¿Ñ^ŒÅ∞,
^Œo`«∞Å∞, yi[#∞Å∞, cã‘Å∞ WѨʘH© ^•i„^ŒºO #∞Oz
|Ü«∞˜H˜ ~åÖË^Œ∞. "åiH˜ KÕÜ«¸`« x~åHõiOK«_»O J<åºÜ«∞O.
¿Ñ^ŒÅ Hõ_»∞ѨÙÅ H˘>Ëì WÖÏO˜ L^Œº=∂Å∞ J`«ºO`«
„Ѩ=∂^ŒHõ~°O. T
(26= ¿Ñr `«~°∞"å~Ú...)
`≥ÅOQÍ}Ö’ ÖË#O^Œ∞# H©ÅHõ"≥∞ÿ# Ѩ^Œ=ÙÅhfl
JHõ¯_ç"åiˆH ^Œ‰õΩ¯`«∞<åfl~Ú. WÖÏ K≥ѨÙʉõΩO@∂áÈ`Õ,
`≥ÅOQÍ} HõëêìʼnõΩ JO`ÕÖË^Œ∞.
1956 `«~°∞"å`« qâßÖÏO„^èŒ U~åÊ>ˇÿ# `«~°∞"å`«
`≥ÅOQÍ}‰õΩ =Å㨠ё_» ã¨O„Hõq∞OzOk. Wk á⁄@ì‰õĘH˜
=zÛ# =Å㨠HÍ^Œ∞, á⁄@ìH˘@ì_®xH˜ =zÛ# =Åã¨. D
=Åã‘Hõ~°}‰õΩ Jxfl áêsìÅ∂ ÉÏ^èŒ∞ºÖË. LÉèíÜ«∞ Hõ=¸ºxã¨∞ì
áêsìÅ ã¨"≥∞ÿHõº ~å„+¨ì QÍ#O "≥#∞Hõ L#flk ‰õÄ_®
Hõ=∞‡‰õΩÅã¨÷ʼnõΩ `≥ÅOQÍ}Ö’ L#fl ^ÀÑ‘_ô „ѨÜ≥∂[<åÅ#∞
HÍáê_»_»"Õ∞. =∂i¯ $ã¨∞ì áêsì WѨÙÊ_»∞ QÆ∞~åöÖÏO_£#∞
=ºuˆ~H˜ã¨∞Î#flk ‰õÄ_® D JO`«~°æ`« =Å㨠"å^ŒO `À>Ë.
„Ѩ`ÕºHõ ~å„+¨ìO =Å¡ UO X~°∞QÆ∞`«∞Ok? WHõ¯_ç ã¨=∞㨺Å#∞
_ç=∂O_»¡#∞ „Ѩ`ÕºHõOQÍ „ѨuѶ¨eOKÕ J=HÍâ◊O =ÙO@∞Ok.
WHõ¯_» =ã¨∂ÅÜÕ∞º ˆHO„^Œ Ѩ#∞flÅÖ’ "åÏ D „áêO`åxˆH
^Œ‰õΩ¯`«∞Ok. WHõ¯_ç „áê*ˇ‰õΩìÅ#∞, Ѩ^äŒHÍÅ#∞ W`«~°
„áêO`åʼnõΩ `«~°eOKÕ gÅ∞O_»^Œ∞. D „áêO`åʼnõΩ q_çQÍ
„Ѩ}ÏoHÍ ˆHÏ~ÚOѨÙÅ∞ JO^Œ∞`å~Ú. =Åã‘Hõ~°}#∞
x~ÀkèOK«=K«∞Û. WHõ¯_ç ~å[H©Ü«∞ "å^Œ∞ʼnõΩ L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ,
q^•º~°∞÷ʼnõΩ „áê^è•#ºO Åaèã¨∞ÎOk. `≥ÅOQÍ} Jaè=$kú
„áê^è•<åºÅ‰õΩ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì"Õ∞ x~°‚~ÚOK«=K«∞Û. "≥Ú`«ÎO
g∞^Œ „Ѩ[Å r=# „Ѩ=∂}O ZO`À H˘O`« ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok.
`≥ÅOQÍ} q^•º~°∞÷ÖÏ~å!
Ü«Ú=[#∞ÖÏ~å! "Õ∞^è•=ÙÖÏ~å!
Ô~·`«∞ÖÏ~å! ‰õÄbÖÏ¡~å! ^Œo`«∞ÖÏ~å! "≥#∞Hõ|_»¤ `«~°QÆ`«∞Å
„Ѩ[Å~å! |Ǩï[# ~å*Ϻxfl ™ê÷Ñ≤^•ÌO! „Ѩ`ÕºHõ ~å„+¨ìO
_ç=∂O_£#∞ ™êkèOK«∞‰õΩO^•O! Ѩ^Œ=ÙÅ HÀã¨O ѨQƘ"ÕëêÅ∞
"Õã¨∞Î#fl ^˘OQÆ <åÜ«∞‰õΩÅ#∞ u~°ã¨¯i^•ÌO! ÉÏkè`« „Ѩ[Å
#∞Oz L^Œº=∂xfl xi‡^•ÌO. "åiˆH <åÜ«∞Hõ`«fiO W^•ÌO.!
HÀ˜ ~°`åflÅ g}#∞ H˘Å¡Q˘_»∞`«∞#fl HÀ™êÎ PO„^èŒ =Åã¨
"å^•xfl uÑ≤ÊH˘@ìO_ç!
`≥ÅOQÍ} ã¨OѨ^Œ `≥ÅOQÍ}ˆH K≥O^•e
`≥ÅOQÍ} „áê*ˇ‰õΩìÅ#∞, P^•Ü«∂xfl W`«~° „áêO`åʼnõΩ
`«~°eOK«_®xfl =ºuˆ~H˜OK«O_ç!
*ˇÿ `≥ÅOQÍ}Ï!
*ˇÿ*ˇÿ |Ǩï[<£!
(UHõÅ=º – _çâ◊O|~ü–1996) T

25. 25 U„Ñ≤Öò, 2012
„Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO U~åÊ@∞ HÍ"åÅ#fl _ç=∂O_£#∞
|Ǩï[# iѨa¡H± áêsì (a.P~ü.Ñ≤.) PǨ fixã¨∞ÎOk.
`≥ÅOQÍ} „áêO`« Jaè=$kúH˜ ã¨O|Okèz# ã¨=∞㨺Å
Ѩiëê¯~åxH˜ WHõ¯_ç „Ñ¨[Å∞ r=# „Ѩ=∂}ÏÅ#∞
"≥∞~°∞QÆ∞ѨiKÕ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ „Ѩ„H˜Ü«∞‰õΩ „Ѩ`ÕºHõ ~å„+¨ìO
^ÀǨÏ^ŒO KÕã¨∞ÎO^Œx aP~üÑ≤ Jaè„áêÜ«∞Ѩ_»∞`«∞Ok. H˘™êÎ
PO„^èŒ lÖϡʼnõΩ K≥Ok# Pi÷Hõ „ѨÜ≥∂[<åÅ qã¨Î~°}‰õΩ
~°OQÆ ã¨÷ÅOQÍ =Åã¨QÍ `≥ÅOQÍ} =∂~°∞`«∞#fl "åã¨Î"åxfl
"Õ∞O QÆ∞iÎã¨∞Î<åflO. Pi÷HõOQÍ, ™êOѶ≤∞HõOQÍ, ~å[H©Ü«∞OQÍ
`≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞ <åºÜ«∞"≥∞ÿ# ǨωõΩ¯Å#∞ „Ѩ`ÕºHõ`«Å#∞
PY~°‰õΩ LxH˜<Õ HÀÖ’Ê`«∞<åfl~°∞. `«=∞ Pã≤Î`åfixfl
P`«‡Q“~°"åxfl Ѩi~°H˜∆OK«∞HÀ"åÅ#fl PHÍOHõ∆ |bÜ«∞"≥∞ÿ
=∞~À™êi „Ѩ`ÕºHõ ~å„+¨ìO _ç=∂O_£QÍ
=ÚO^Œ∞H˘zÛOk.`≥ÅOQÍ} _ç=∂O_£ |ÅѨ_»∞`«∞#fl ã¨∂K«#
HÀ™êÎ PO„^èŒ áêÅHõ=~åæÅ „Ѩuxkè J~Ú# K«O„^ŒÉÏ|∞
<åÜ«Ú_»∞ `≥Å∞QÆ∞^Õâ◊O „ѨÉèí∞`«fiO q+¨ „ѨKå~°O
„áê~°OaèOzOk. JkèHÍ~°OÖ’ ÖË#ѨÙÊ_»ÖÏ¡ HÍO„ÔQãπ J^Õ
~å[H©Ü«∞ „H©_» D `≥ÅOQÍ}Ï _ç=∂O_£ Jh, `≥ÅOQÍ}ÏÖ’
"≥#∞HõÉÏ@∞ `«<åxH˜ `å=Ú HÍHõ =∞Ô~=~À HÍ~°}=∞h,
„ѨÉèí∞`«fiO Jxfl „áêO`åÅ#∞ ã¨=∞^Œ$+≤ì`À K«∂ã¨∞Î#fl^Œh
=ÚYº=∞O„u "å^Œ#‰õΩ kQÍ_»∞. áêuˆHà◊§ H˜O^Œ@ 350
=∞Ok J=∞~°g~°∞Å∞ ~°HõÎ`«~°Ê}O`À ™êy# „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ}
L^Œº=∞O ^•x J„QƉõΩÅ Éèí∂™êfi=∞º J=HÍâ◊"å^Œ
<åÜ«∞Hõ`«fiO HÍ~°}OQÍ „^ÀǨ xH˜ QÆ∞Ô~·# ã¨OQÆu ã¨`«º"Õ∞.
J~Ú`Õ, J=Ú‡_»∞áÈ~Ú# K≥<åflÔ~_ç¤ ™êkèOz# H˘kÌáê˜
~å~ÚfÅ#∞ ‰õÄ_® HÀ™êÎ PO„^èŒ J„QƉõΩÅ Éèí∂™êfi=∞º
<åÜ«∞Hõ`«fiO H˜O^Œ™êy# *ˇÿ PO„^èŒ „ѨuѶ¨∂`« L^Œº=∞O
Hõ|oOzOk. HÀ~°∞ì Y~å~°∞ KÕã≤# x|O^èŒ#Å#∞ ‰õÄ_®
HÀÖÁÊÜ«∂~°∞. K≥<åflÔ~_ç¤ =Ú~îå ˆHO„^Œ=∞O„u Ѩ^Œ=ÙÅ#∞,
=ÚYº=∞O„u QÆ^≥Ì#∞ QÆ=~°fl~ü ysÅ#∞ ã¨OáêO^ŒOK«∞‰õΩx
`≥ÅOQÍ} [#O KÕuÖ’ pè H˘˜ìOK«∞‰õΩ<åfl_»∞. D áêuˆHà◊§
HÍÅOÖ’ `≥ÅOQÍ} =∞iO`« K≥ÿ`«<åºxfl ã¨O`«iOK«∞‰õΩOk.
WѨÙÊ_»∞ "å~°∞ K≥<åflÔ~_ç¤<À, „ѨÉèÏHõ~üÔ~_ç¤<À, =∞~À `≥ÅOQÍ}
^˘~°<À #q∞‡ "≥∂ã¨áÈ=_®xH˜ ã≤^ŒÌOQÍ ÖË~°∞. JÖÏQÆx
`«=∞ „áêO`åxH˜ [~°∞QÆ∞`«∞#fl J<åºÜ«∂xfl ã¨Ç≤Ïã¨∂Î ã¨"≥∞ÿHõº
~å„+¨ìOQÍ H˘#™êQÆ_®xH˜ ‰õÄ_® ã≤^ŒÌOQÍ ÖË^Œ∞. K«O„^ŒÉÏ=Ú
=¸~°ö`«fiO HÍHõáÈ`Õ, <åÜ«∞‰õΩÅ∞ „^ÀǨïÅÜÕ∞º J=HÍâ◊O
LO^Œx [#O L^Œº=∂Å∞ KÕÜ«∞‰õΩO_® =ÙOÏ~å? J<ÕHõ
™ê=∂lHõ ~å[H©Ü«∞ L^Œº=∂Å HÍ~°}OQÍ, qѨ¡= L^Œº=∂Å
HÍ~°}OQÍ Ñ¨^Œ∞<≥H˜¯# `≥ÅOQÍ} Ô~_ç¤, "≥Å=∞, „ÉÏǨχ}
Éèí∂™êfi=ÚʼnõΩ, <åÜ«∞‰õΩʼnõΩ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O ¿Ñ~°∞`À
H˘`«ÎQÍ H˘=Ú‡Å∞ `«yeOz `«=∞ Q˘~Úº `å"Õ∞ `«=Ùfi‰õΩ<Õ
^Œ∞ã≤÷uÖ’ WHõ¯_ç |Ǩï[#∞Å∞ ÖË~°∞. `≥ÅOQÍ} "≥#∞‰õΩÉÏ@∞
`«<åxH˜ HÍ~°‰õΩÅ# "åiÖ’ `≥ÅOQÍ} Éèí∂™êfi=ÚÅ∞, ^˘~°Å∞
‰õÄ_® =ÚY∞ºÅ∞. D "≥#∞HõÉÏ@∞ `«#O P^è•~°OQÍ<Õ "å~°∞
`«=∞ ~å[H©Ü«∞ ™ê=∂lHÍkèHÍ~åxfl H˘#™êyOã¨∞Î<åfl~°∞.
"≥∞~°∞ÔQ·# rq`åxfl HÀ~°∞`«∂ L^Œºq∞ã¨∞Î#fl Ñ‘_ç`«, ^Œo`«
|Ǩï[# „Ѩ[ÅÃÑ· HÀ™êÎ PO„^èŒ áêÅHõ=~åæÅ ™êÜ«∞O`À
ã≤QÆ∞æ ZQÆ∞æ ÖˉõΩO_® J}z"Õ`« ™êyã¨∞Î<åfl~°∞. HÍ|˜ì
`≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl P^è•~°O KÕã¨∞‰õΩx ™êfi~°÷O <≥~°"Õ~°∞Û
‰õΩO^•=∞#∞‰õΩ<Õ J=HÍâ◊ ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩʼnõΩ „Ѩ[Å
`«~°Ñ¨Ù# "Õ∞=Ú ‰õÄ_® ÃÇÏK«Ûiã¨∞Î<åfl=Ú. „Ѩ[Å∞ Ô~O_À™êi
"≥∂ã¨áÈ~°∞. "≥∂ã¨QÍà◊√§ `«=∞ „áêO`«O "å~°~Ú<å 㨈~
Hõ∆q∞OK«~°∞. D™êi L^Œº=∞O a.ã≤.Å∞, ^Œo`«∞Å∞, W`«~°
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ „âı}∞Å <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
ÉèÏ~°`«^Õâ◊OÖ’ <Õ_»∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ=ã¨∞Î#fl J<ÕHÍ<ÕHõ
ã¨OH∆ÀÉèÏÅ ã¨$+≤ìHõ~°ÎÅ∞ „a©+π ™ê„=∂[º"å^Œ∞ÖË. "åi
„Ѩ`«ºHõ∆áêÅ#Ö’ LO_ç# „áêO`åÅ∞, ã¨fi^Õj ã¨O™ê÷<ånèâ◊√Å
UÅ∞|_çÖ’ L#fl „áêO`åÅ∞ 1947 JkèHÍ~°O =∂iÊ_ç
`«~°∞"å`« ã¨Ç¨Ïr=#O KÕÜ«∞=Åã≤ =zÛOk. =Å㨠áêʼnõΩÅ
„Ѩ`«ºHõ∆áêÅ# H˜O^Œ Zky=zÛ# q^•º=O`«∞Å∞, =º=™êÜ«∞
^•~°∞Å∞ PO„^茄Ѩ^Õâò J=`«~°} `«~°∞"å`« =Åã¨"å^•Å∞QÍ
=∂~å~°∞. 1947 #∞O_ç 1991 =~°‰õΩ K≥ÖÏ=∞}˜Ö’ =Ù#fl
xÜ«∞O„`«} Pi÷Hõ =º=ã¨÷Ö’ HÀ™êÎ, PO„^èŒ Éèí∂™êfi=ÚÅ∞,
ã¨OѨ#∞flÅ∞ Ѩky=KÕÛ kâ◊Ö’<Õ L<åfl~°∞. 1983Ö’
~å„+¨ìOÖ’ Hõ=∞‡ ‰õΩÖã¨∞÷Å∞ <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ U~°Ê_ç# „áêOfÜ«∞
„Ѩ`ÕºHõ`≥ÅOQÍ}Ö’|Ǩï[#~å[ºOHÀã¨Oâ◊Ѩ^äŒOKÕ^•ÌO
–ÔH.l.ã¨`«º=¸iÎ
™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O

26. 26#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
áêsì „Ñ¨Éèí∞`«fiO ǨÏÜ«∂OÖ’ "å~°∞ =∞iO`« ZkyáÈ~Ú,
1991Ö’ ¿ãfiK«Ûù Pi÷Hõ =º=ã¨÷ J#|_»∞ ã¨iH˘`«Î =Åã¨"å^Œ
=º=ã¨÷ P~°OÉèí=∞Ü«∂ºHõ D â◊‰õΩÎÖË "å˜ Ñ¶¨e`åÅ#∞
JO^Œ∞HÀ QÆeQÍ~Ú. D ~°HõOQÍ „a©+π ™ê„=∂[º"å^Œ∞Å
Pjã¨∞ûÅ`À Zky# ^ÀÑ≤_ô =~°æO <Õ_»∞ J"≥∞iHÍ
<åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’x ™ê„=∂[º"å^Œ ‰õÄ@q∞H˜ Pi÷HõOQÍ,
™êO㨯 $uHõOQÍ „Ѩux^èŒ∞ÅÜ«∂º~°∞.~å„+¨ìOÖ’x `«H˜¯#
„áêO`åʼnõΩ Jaè=$kú [~°QƉõΩO_® "å˜x `«=∞ qã¨Î~°}
ˆHO„^•Å∞QÍ#∞, JHõ¯_ç „Ñ¨[Å#∞ KÒHõ ‰õÄbÅ∞QÍ#∞
=∂~°∞Û‰õΩ<åfl~°∞. HÍ|˜ì #∂`«# Pi÷Hõ q^è•<åÅ ã¨`«Êùe`åÅ∞
(Jã¨Å∞ J@∞=O˜"≥·<å =ÙO>Ë) ‰õÄ_® `≥ÅOQÍ}ωõΩ
^ŒHõ¯ÖË^Œ∞. ("å˜ ^Œ∞+¨Êùe`åÅ ã¨OQÆu 㨈~ã¨i) P*ÏO*ÏÇ≤Ï
=¸ã≤"Õ`«, J~Ú<å, "≥∞^ŒH± lÖÏ¡ JO`«Ï Ѩ~°K«∞‰õΩO@∞#fl
q+¨Ü«∞"åÜ«Ú Ñ¨i„â◊=∞Å∞ J~Ú<å 㨈~ WO^Œ∞‰õΩ
„Ѩ`«ºHõ∆™êHõ∆ ºO. JO^Œ∞ˆH #∂`«# Pi÷Hõ q^è•<åÅ
q[Ü«∂Å#∞ á⁄O^ŒQÀˆ~"å~°∞ "å˜x ™ê„=∂[º"å^Œ ^ÀÑ≤_ôx
=ºuˆ~H˜OKÕ"å~°∞ ‰õÄ_® HÀ™êÎ PO„^èŒ =Åã¨"å^•xfl
x~ÀkèOK«=Åã≤# qz„`«"≥∞ÿ# Ѩiã≤÷u `≥ÅOQÍ}Ö’
<≥ÅH˘#flk.
`≥ÅOQÍ} „áêO`«O "≥#∞HõÉÏ@∞`«#O QÆ∞iOz ~å„+¨ì
=ÚYº=∞O„u K«O„^ŒÉÏ|∞ <åÜ«Ú_»∞ XHõ Q˘Ñ¨Ê ã¨`åºxfl
ÃãÅqKåÛ~°∞. #HõûÖˇÿ@¡ =Å¡<Õ `≥ÅOQÍ} Jaè=$kú [~°QÆ_»O
ÖË^Œ@. "Õ∞^è•=ÙÅ∞ Ѩ„uÅ "å~°∞ q"ÕHõ=O`«∞Öˇÿ# "å~°O^Œ~°∞
Jaè=$kú ÖËq∞ =Å¡<Õ #HõûÖˇÿ@¡ ã¨=∞㨺 ѨÙ@∞ìH˘zÛO^Œx
JO@∞O>Ë, ^˘~°"å~°∞ ã¨iQÍæ `«ÅH˜O^Œ∞Å∞QÍ "åã¨Î"åxfl
K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞. K«O„^ŒÉÏ|∞ =∂@Ö’¡x ã¨`«º"≥∞O`À JO^Œi
HõO>Ë JkèHõOQÍ PkÖÏÉÏ^£ „Ѩ[ňH `≥Å∞ã¨∞. "≥Ú`«ÎO PO„^èŒ
~å„ëêìxH˜ <≥O|~ü=<£ ѨxÃ+‡Oò lÖÏ¡QÍ fiÛk^Œ∞Ì`«∂ =∂@
q#x, ã¨=∞~°∞÷Å∞ HÍx JkèHÍ~°∞Å#∞ tH˜∆OK«_®xH˜
PkÖÏÉÏ^£#∞ "å_»∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. WHõ¯_» Ѩi„â◊=∞Å ™ê÷Ѩ#‰õΩ
„ѨÉèí∞`«fiO "å~°∞K«∂Ñ≤# K˘~°= Uq∞’, áêi„âßq∞Hõ "Õ`«ÎÅ#∞
~°Ñ≤ÊOK«_®xH˜ KÕã≤# Hõ$+≤ Uq∞’ P =∞Ǩ „Ѩܫ∞`åflʼnõΩ
J_»∞¤Ñ¨_ç#^≥=~À K«O„^ŒÉÏ|∞ x~°ƒùÜ«∞OQÍ |Ü«∞@ÃÑÏìe.
WK«ÛOѨe¡ „áê*ˇ‰õΩì ™ê^èŒ#‰õΩ ~å„+¨ì „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ ZO^Œ∞‰õΩ
QÆ˜ì „Ñ¨Ü«∞`åflÅ∞ KÕÜ«∞ÖË^˘, HÀ#ã‘=∞ #+¨ìO QÆ∞iOz Hõ_»∞ѨÙ
zOK«∞‰õΩO@∞#fl áêʼnõΩÅ∞ =~°^Œ #ëêìÅ#∞ qǨÏOQÆ <Õ„`«OÖ’
gH˜∆OKÕ ÃÑ^ŒÌÅ∂ Hõ~°∞=Ù HÀ~°Ö’¡ `«~°K«∞ z‰õΩ¯‰õΩ<Õ
PkÖÏÉÏ^£#∞ ZO`«QÍ P^Œ∞‰õΩ<åfl~À âıfi`«Ñ¨„`«OÖ’ ^•fi~å
K≥áêÊe. Jxfl „áêO`åÅ g∞^Œ ã¨=∂#OQÍ "≥<≥flÅ
‰õΩiÑ≤™êÎ#O@∞#fl D #H˜b K«O„^Œ∞_»∞ D yi[# lÖÏ¡ÃÑ·
=∞ã¨HõQÍ<≥ÿ<å ZO^Œ∞‰õΩ K«∂Ѩ٠™êiOK«ÖË^À ã¨O*Ï~Ú+‘
W"åfie. PkÖÏÉÏ^£, HõsO#QÆ~ü, L`«Î~° `≥ÅOQÍ} JO`å
=kÖË^•ÌO. =∞i #ÖÁæO_», =∞ǨÏ|∂Éò#QÆ~ü lÖÏ¡Ö’¡ #HõûÖˇÿ@∞¡
‰õÄ_® |ÅOQÍ Öˈ~! JHõ¯_» Jaè=$kÌ [~°QÆÖË^ÕO? Hõ$+¨‚ÃÑ·
Ô~O_»∞ P#Hõ@ìÅ #∞Oz ѨÙezO`«Å‰õΩ ‰õÄ_® x^èŒ∞Å∞
™êkèOK«∞‰õΩO@∞<åflˆ~, =∞i „jâ‹ÿÅO Z_»=∞QÆ@∞ì HÍÅfi
Ѩ^äŒHÍxH˜ Hõhã¨O K«Å#"≥∞ÿ<å ~å^≥O^Œ∞‰õΩ? á⁄Å=~°O Hõ@ì
Hõ$ëê‚, QÀ^•=i HõÅ∞ѨÙ`å~°@, =∞i „j~åO™êQÆ~ü Ô~O_À^Œâ◊
x~å‡}O ZO^Œ∞‰õΩ PÅ㨺O? KåÖÏ „Ѩâ◊flÅ∞ J_»∞QÆ∞`åO
K«O„^ŒÉÏ|∞, ["å|∞ K≥¿ÑÊ ^è≥ÿ~°ºO =ÙO^•? g∞ Jaè=$kúH˜
PÜ«Ú=ÙѨ@ì~Ú# =º=™êÜ«∞OÖ’, ™êQÆ∞h˜ Ѩ^äŒHõOÖ’
WO`« Jã¨=∂#`« L#flѨÙÊ_»∞ ã¨=∞^Œ$+≤ì K«∂ѨÙ`«∞<åfl~°#_®xH˜
P^è•~åÖËq∞’! <å_»∞ 1969Ö’ q^Œº L^ÀºQÍ=HÍâßÅ∞,
~å[H©Ü«∂kèHÍ~°OÖ’ "åÏ „Ѩ^è•<åOâ◊Å∞QÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ
=¿ãÎ, D<å_»∞ WiˆQ+¨<£, „Ѩ}ÏoH͈H@~ÚOѨÙÖ’ <åºÜ«∞"≥∞ÿ#
"åÏ P^•Ü«∞OÖ’ ÉèÏQÆO H©ÅHõ JOâßÅ∞QÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ
=ã¨∞Î<åfl~Ú. WHõ¯_ç „áê*ˇ‰õΩìÅ#∞ x^èŒ∞Å#∞ ~å„+¨ìOÖ’x W`«~°
„áêO`åʼnõΩ `«~°eOK«_»O, `≥ÅOQÍ} #O`«˜h HÀ™êÎ PO„^èŒ
L^ÀºQÆ∞ʼnõΩ, Ô~·`«∞ʼnõΩ Éèí∂"åºáê~°∞ʼnõΩ =Åã¨QÍ =∂~°Û_»O
WHõ¯_ç „Ñ¨[Å ã¨O㨯 $uh "Õ+¨ÉèÏ+¨Å#∞ J==∂xOK«_»O
WѨÙÊ_»∞ „Ѩ[Å Jã¨O`«$Ñ≤ÎH˜ HÍ~°}=∞=Ù`«∞<åfl~Ú.
ã≤x=∂ ~°OQÆ=∞O`å HÀ™êÎ "åi^Õ. ã≤h Ѩi„â◊=∞#∞
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£‰õΩ `«~°eOK«_»O ¿Ñ~°∞`À ã¨QÆO ~å[^è•xx
P„Hõq∞OKå~°∞. q∞~åºÅQÆ∂_», ã¨∂~庿Ñ@, Y=∞‡O,
QÀqO^Œ~å=Ù¿Ñ@, =ÚÅ∞QÆ∞, ~å=∞QÆ∞O_»O, QÀ^•=iYx,
É’^èŒ<£, x*Ï=∂ÉÏ^£, ÅÔHû˜ìÃÑ@, ÉˇÅ¡OѨe¡ WÖÏ `≥ÅOQÍ}
JO`«Ï HÀ™êÎ PO„^èŒ∞Å qã¨Î~°} =Å㨠JqzÛ#flOQÍ
™êQÆ∞`«∞#flk. „j~åO™êQÆ~ü H˜O^Œ Éèí∂=ÚÅ#∞ Hõ|oOz
QÀ^•=i [ŠѶ¨ÖÏÅ#∞ ^ŒHõ¯‰õΩO_® KÕã¨∞Î<åfl~°∞. =<£ PѶπ
Ãã=hì K«Ïìxfl h~°∞HÍiÛ yi[#∞Å Éèí∂=ÚÅ ™êfiǨ ‰õΩ
„Ѩܫ∞uflã¨∞Î<åfl~°∞. ã≤x=∂ÅÖ’ hK«áê„`«Å‰õΩ Ǩ 㨺áê„`«Å‰õΩ
`≥ÅOQÍ} ÉèÏ+¨ ÃÑ˜ì „Ñ¨[Å#∞ J==∂#Ѩ~°∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
^•^•Å∞, QÆ∞O_®Å∞ JO>Ë `≥ÅOQÍ} "åˆ~##fl@∞ì Hõ^äŒÅ∂,
#=ÅÅ∂ „"åã¨∞Î<åfl~°∞. ~å„ëêìxfl áêeã¨∞Î#fl <≥O|~ü=<£ ‰õΩÅO
(`«~°∞"å~Ú 24= ¿ÑrÖ’...)

27. 27 U„Ñ≤Öò, 2012
qÜ«∞+¨O: q^•ºÇ¨Ï‰õΩ¯ K«@ìO 2009 „ѨHÍ~°O „ѨÉèí∞`«fiO áê~î°âßÅÖ’¡ K«k"Õ@@∞=O˜ áê~î°âßʼnõΩ, ~åÖË#@∞=O˜ „Ѩ`ÕºHõ
J=ã¨~åÅ∞ QÆÅ Ñ≤Å¡Å∞ (K≥q˜, =¸QÆ, JO^èŒ∞Å∞, =∂#ã≤Hõ"≥·HõźO, Ããi„|Öòáêeû)HÀã¨O „Ѩ`ÕºHõ q^ŒºÖ’ Láê^蕺ܫ∞ tHõ∆}
á⁄Ok# "åix âßâ◊fi`« „áêuѨkHõ# _ç.Zã‘û ^•fi~å „Ñ¨`ÕºHõ Láê^蕺ܫ∞ xÜ«∂=∞HÍÅ∞ KÕѨÏìÅ<Õ q+¨Ü«∞O QÆ∞iOz.
ÖËY
ÃÑ· q+¨Ü«∂#∞™ê~°O SWP~ü˜ZѶπ `«=∞ ^Œ$+¨ìH˜ fã¨∞‰õΩ=zÛ#k
U=∞#QÍ! "Õ∞=Ú „Ѩ`ÕºHõ q^ŒºÖ’ tHõ∆} á⁄Ok# Láê^蕺ܫÚÅO.
"Õ∞=Ú 1984 ã¨O=`«û~°O #∞O_ç PO„^茄Ѩ^ÕâòÖ’ „Ѩ`ÕºHõ q^Œº
Láê^蕺ܫ∞ tHõ∆} á⁄Ok x~°∞^ÀºQÆ∞Å∞QÍ LO@∞<åfl=Ú. W<åflà◊√§‰õΩ
q^•ºÇ¨Ï‰õΩ¯ K«@ìO ^Õâ◊"åºÑ¨ÎOQÍ Jxfl ~å„ëêìÅÖ’ „Ѩ"Õâ◊ÃÑ@ì_»O
^•fi~å qHõÖÏOQÆ∞Öˇÿ# Ñ≤Å¡Å HÀã¨O ‰õÄ_® áê~î°âßÅÖ’¡ „Ѩ`ÕºHõ
Láê^蕺ܫÚÅ#∞ âßâ◊fi`« „áêuѨkHõ# xÜ«∞q∞OKåÅx
HÀ~°∞`«∞<åfl=Ú. =∞# ~å„+¨ìOÖ’ 2010 |_çÉÏ@ HÍ~°º„Hõ=∞OÖ’
áê~î°âßÅÖ’ K«k"Õ „Ѩ`ÕºHõ J=ã¨~åÅ∞ QÆÅ Ñ≤Å¡Å ã¨OYº
1,88,652QÍ QÆ∞iÎOKå~°∞. JÖÏO˜ "åiH˜ „ѨÉèí∞`«fi x<å^ŒO
JO^ŒiH˜ q^Œº JO^Œi`À q^Œº Jx JO@∞<åfl~°∞. HÍx gi HÀã¨O
áê~î°âßÅʼnõΩ ~åÖËx Ѩiã≤÷uÅÖ’ L#fl@∞=O˜ „Ѩ`ÕºHõ J=ã¨~åÅ∞
QÆÅ Ñ≤Å¡Å HÀã¨O „Ѩ`ÕºHõ Láê^蕺ܫÚ_»∞ ‰õÄ_® ã¨=∂[OÖ’
Ô~QÆ∞ºÅ~üQÍ xÜ«∞q∞OK«|_»ÖË^Œ∞. P~ü.q.ZO. (Zãπ.Zãπ.U) "å~°∞
„Ѩu =∞O_»ÖÏxH˜ W^ŒÌ~°∞ „Ѩ`ÕºHõ Láê^蕺ܫÚÅ#∞ (SSP~ü˜)
HÍO„ωõΩì Ѩ^Œúu# xÜ«∞q∞Oz áê~î°âßʼnõΩ ~åÖË#@∞=O˜
ã≤._»|∞¡º.Zãπ.Z<£.(„Ѩ`ÕºHõ J=ã¨~åÅ∞ HÍ=Åã≤# Ñ≤Å¡Å∞) Ñ≤šʼnõΩ
ÃÇÏKü.a.Å ^•fi~å 15 =∞Okx fã¨∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. HÍx XHõ
=∞O_»ÅOÖ’ ã¨~åã¨iQÍ ã≤._»|∞¡º.Zãπ.Z<£. Ñ≤Å¡Å ã¨OYº 100‰õΩ
`«‰õΩ¯=QÍ LO_»^Œ∞. HÍx 15 =∞OkˆH ÃÇÏKü.a.W ^•fi~å q^Œº#∞
JOk¿ãÎ q∞QÆ`å"åi Ѩiã≤÷u Uq∞˜? "åiH˜ q^Œº Z=~°∞
JOk™êÎ~°∞. ZÖÏ JOk™êÎ~°∞. P~ü.q.ZO "å~°∞ „Ѩu ã≤_»|∞¡ºZãπZ<£
Ñ≤Å¡"åxH˜ <≥ʼnõΩ 4 ™ê~°∞¡ =∂„`«"Õ∞ q^Œº#∞ JOkã¨∞Î<åfl~°∞. "åix
ÃÇÏKüaW #∞O_ç <å~°‡Öò ã¨∂¯ÖòH˜ "≥∞<£„ã‘ì"£∞ KÕã≤ `«~åfi`« JHõ¯_»
áê~î°âßÅÖ’ ÃãÊ+¨Öò Z_»∞ºˆH@~ü ÖËHõáÈ=_»O =Å# P Ñ≤Å¡Å∞ „_®Ñπ
BòQÍ q∞yeáÈ`«∞<åfl~°∞. J@∞=O@ѨÙÊ_»∞ JÖÏO˜ "åiH˜
q^ŒºÇ¨Ï‰õΩ¯ K«@ìO ZÖÏ =iÎã¨∞ÎOk. JO^ŒiH˜ q^Œº JO^Œi`À q^Œº
J#fl x<å^ŒO ZÖÏ q[Ü«∞=O`«O J=Ù`«∞Ok. HÍ|˜ì JÖÏO˜
Ñ≤Å¡ÅH˜ q^•ºÑ¨~°OQÍ <åºÜ«∞O [~°QÍÅO>Ë „Ѩ`ÕºHõ q^ŒºÖ’
Láê^蕺ܫ∞ tHõ∆} á⁄Ok# JÉèíº~°∞÷Å#∞ _çZã‘û ^•fi~å âßâ◊fi`«
„áêuѨkHõ# xÜ«∞q∞Oz#ѨÙÊ_Õ P~ü.q.ZO. x<å^ŒO JO^Œ~°∂
K«^Œ"åe–JO^Œ~°∂ Z^ŒQÍe J<Õ <å#∞_ç q[Ü«∞=O`«O J=Ù`«∞Ok.
ÖˉõΩO>Ë H˘O^Œˆ~ K«^Œ"åe H˘O^Œˆ~ Z^ŒQÍe Jx J~°÷O =ã¨∞ÎOk.
D =∞^茺 HÍÅOÖ’ _èçb¡ ~å„+¨ì „ѨÉèí∞`«fiO JHõ¯_» ÃÇ·ÏHÀ~°∞ì
WzÛ# P^Õâ◊O „ѨHÍ~°O „Ѩu áê~î°âßÅÖ’ XHõ „Ѩ`ÕºHõ Láê^蕺ܫÚÅ
áÈã¨∞ì#∞ "≥Ú`«ÎO 6,000 áÈã¨∞ìÅ#∞ Ô~QÆ∞ºÅ~ü Ѩ^Œúu# ÉèísÎ KÕã≤#k.
XHõ ^Õâ◊OÖ’ L#fl qHõÖÏOQÆ∞ʼnõΩ XHõ ~å„+¨ìOÖ’ q^Œº 㨄Hõ=∞OQÍ
JOkã¨∞ÎO>Ë =∞~˘Hõ ~å„+¨ìOÖ’ ZO^Œ∞H© =º`åºã¨O.
_çÑ≤WÑ≤, ZãπZãπU, P~üqZO WÖÏ „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ „áê*ˇH±ìH˜ ¿Ñ~°∞¡
=∂~°∞Û`«∂ =ã¨∞ÎOk HÍx =∂ `«Å~å`«Å∞ Z=~°∞
=∂~°ÛÖËHõáÈ`«∞<åfl~°∞. 14 ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ "≥˜ìKåH˜s
KÕ~ÚOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞. =Ü«∞ã¨∞û ^•˜# "å~°∞ ZÖÏO˜ „ѨÉèí∞`«fi
L^ÀºQÍxH˜ J=HÍâ◊O ÖËHõ ¿ã"åÉèÏ=O`À ã≤_»|∞¡ºZãπZãπ Ñ≤Å¡ÅH˜
¿ã= KÕã¨∞ÎO>Ë „ѨÉèí∞`«fiO H˘OK≥O ‰õÄ_® QÆ∞iÎOK«∞@ÖË^Œ∞. D =∞^茺֒
H˘`«ÎQÍ >ˇò, _çZã‘û ʼnõΩ =Ü«∞ã¨∞û ^•˜# (40 ã¨O=`«û~åÅ)
"å~°∞ KåÖÏ=∞Ok L<åfl~°∞. HÍ|˜ì JÖÏO˜ "åiHÀã¨O „ѨÉèí∞`«fiO
_çZã‘ûÖ’ ÃãÊ+¨Öò áÈã¨∞ìÅ∞ ÉèísÎ KÕã¨∂Î P~üqZO Ö’ QÆ`« 14
ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ Ñ¨xKÕã¨∞Î#fl "åiH˜ =∂~°∞¯Å q+¨Ü«∞OÖ’, =Ü«∞ã¨∞û
q+¨Ü«∞OÖ’ ã¨_»eOѨ٠W"åfiÅx HÀ~°∞`«∞<åfl=Ú.
q^Œº ǨωõΩ¯ K«@ìO ^•fi~å ™ê^è•~°} Ñ≤Å¡Å∞ á⁄O^Œ∞`«∞#fl J<ÕHõ
q^•º J=HÍâßÅ∞ D ã≤_»|∞¡ºZãπZãπ Ñ≤Å¡Å∞ á⁄O^ŒÖËHõ áÈ`«∞<åfl~°∞.
L^•IIXHõ „QÍ=∞OÖ’ 10 =∞Ok ™ê^è•~°} Ñ≤Å¡Å∞ LO>Ë XHõ
Zãπ.l.˜ _çZã‘û ^•fi~å xÜ«∞q∞ã¨∞Î<åfl~°∞. HÍx J^Õ „QÍ=∞OÖ’
20 =∞Ok ã≤_»|∞¡ºZãπZ<£ L<åfl XHõ „Ѩ`ÕºHõ Láê^蕺ܫÚxfl
‰õÄ_® xÜ«∞q∞OK«∞@ÖË^Œ∞. ™ê^è•~°} Ñ≤Å¡ÅH˜ 3 H˜.g∞. ѨikèÖ’
XHõ áê~î°âßÅ#∞ U~åÊ@∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. =∞i ã≤_»|∞¡ºZãπZ<£ Ñ≤Å¡ÅH˜
lÖÏ¡‰õΩ XHõ áê~î°âßÅ ‰õÄ_® ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞H© =º`åºã¨O. HÍ=Ù#
W@∞=O˜ Ñ≤Å¡ÅH˜ q^Œº#∞ JOkOKÕ Láê^蕺ܫÚÅ#∞
xÜ«∞=∞OKåÅx „ѨÉèí∞`åfixfl HÀ~°∞`«∞<åflO.
_ç=∂O_£û :
1. q^•º ǨωõΩ¯ K«@ìO „ѨHÍ~°O „Ѩ`ÕºHõ J=ã¨~åÅ∞ QÆÅ Ñ≤Å¡¡Å‰õΩ
"åi ã¨OYº‰õΩ J#∞QÆ∞}OQÍ „Ѩ`ÕºHõ q^ŒºÖ’ Láê^蕺ܫ∞ tHõ∆}
á⁄Ok# "åix âßâ◊fi`« „áêuѨkHõ# _çZã‘û ^•fi~å ÉèísÎ KÕÜ«∂e.
2. QÆ`« 14 ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ ZãπZãπU., P~üqZO ÅÖ’
ã≤_»|∞¡ºZãπZ<£ Ñ≤Å¡ÅH˜ ÃÇÏaW JOkã¨∞Î „ѨÉèí∞`«fi L^ÀºQÆ
=Ü«∞ã¨∞û ^•˜# "åiH˜, =Ü«∞ã¨∞û ã¨_»eOѨÙ, (>ˇò) #∞O_ç
q∞#Ǩ ~ÚOѨÙ, _çZã‘ûÖ’ "≥~Ú>Ë*ò =∂~°∞¯Å∞ W"åfie.
3. P~ü.q.ZO.Ö’ ѨxKÕã¨∞Î#fl@∞=O˜ "åiH˜ SWP~ü˜ ʼnõΩ
"Õ`«<åÅ∞ l.F.#O.3 „ѨHÍ~°O ÃÑOKåe.
4. SWP~ü˜ ʼnõΩ ÃÇÏKü. P~ü. áêÅã‘, W.Zãπ.S., Ñ≤.ZѶπ.,
ã≤.ZÖò „Ѩã¨∂u ÃãÅ=ÙÅ∞ =∞OE~°∞ KÕÜ«∂e.
5. qHõÖÏOQÆ q^•º~°∞úʼnõΩ É’kèOKÕ „Ѩ`ÕºHõ Láê^蕺ܫÚÅ#∞
„Ѩ`ÕºHõ _ç.Zãπ.ã≤ ^•fi~å xÜ«∞q∞OKåe.
WO‰õÄ¡ã≤"£Z_»∞ºˆH+¨<£s™È~üû©K«~üûÃѶ_»ˆ~+¨<£
=~°OQÆÖòlÖÏ¡Hõq∞˜
W@∞¡
ÔH. ~å[Ü«∞º(J^茺‰õ∆ΩÅ∞)
_ç.g~°Ü«∞º(„Ѩ^è•# HÍ~°º^Œi≈)
q^•ºÇ¨Ï‰õΩ¯K«@ìO–K≥q˜,=¸QÆ...q^•º~°∞÷Å∞

28. 28#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
~åÜ«∞Åã‘=∞‰õΩD^Ò~åƒùQƺOZ<åflà◊√§?
–~åÜ«∞Åã‘=∞q^•ºi÷"ÕkHõ(P~üZãπZѶπ)
q∞„`«∞ÖÏ~å,
=∞#O _ç„wÅ∞ ѨÓiÎ KÕã¨∞‰õΩ#fl `«~åfi`« UO KÕ™êÎO. L^ÀºQÍÅ∞ "≥`«∞‰õΩ¯OÏO. ZHõ¯_»? ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£, K≥<≥flÿ, ɡOQÆ∞à◊¥~°∞?
=∞#"åà‹§=Ô~·<å f„=OQÍ J<å~ÀQƺO áêÖˇÿ`Õ ã¨∂Ѩ~ü ÃãÊëêe© "≥·^ŒºO HÀã¨O ZHõ¯_çH˜ áÈ`åO? „áê}ÏO`«Hõ Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡
~åÜ«∞Åã‘=∞ „Ѩ[Å∞ "≥·^ŒºO HÀã¨O =O^ŒÅ H˜Ö’g∞@~°∞¡ ÃÑ>Ëì Ѩ~°∞QÆ∞Ö’ JO|∞Öˇ#∞ûÖ’<Õ „áê}ÏÅ∞ áÈQ˘@∞ìHÀ=_»O ZO`«
^Ò~åƒùQƺO? L^ÀºQÍxˆH HÍ^Œ∞ "≥·^•ºxH© =O^ŒÅ H˜Ö’g∞@~°∞¡ ѨiÔQ`åÎeû# ^Œ∞ã≤÷u XHõ¯ ~åÜ«∞Åã‘=∞ „Ѩ[ʼnõΩ HÍHõ "Õˆ~
Z=iÔH·<å LO^•? ^Õâ◊"åºÑ¨ÎOQÍ J<ÕHõKÀ@¡ JO`«~å˚fÜ«∞ q=∂<å„â◊Ü«∂Å∞ x~å‡}=∞=Ù`«∞O>Ë WOHÍ ~åÜ«∞Åã‘=∞ "åã¨∞Å∞
Ô~·Å∞ „Ѩܫ∂}ÏʼnõΩ ‰õÄ_® ZO^Œ∞‰õΩ <ÀK«∞HÀ=_»O ÖË^Œ∞? =O^ŒÅ Uà◊¡ K«i„`« L#fl ~åÜ«∞Åã‘=∞ „áêO`«OÖ’ K≥ѨÙÊHÀ^ŒQÆæ
Ѩ@ì}O ZO^Œ∞‰õΩ ÖË^Œ∞? =∞# „áêO`«OÖ’#∂ #QÆ~åÅ∞ Jaè=$kú J~Ú LO>Ë ™êѶπì"Õ~ü, á¶ê~å‡ =O˜ Ѩi„â◊=∞Å∞ =zÛ
LO_Õq Hõ^•. ^ŒH˜∆} ÉèÏ~°`«^ÕâßxH˜ #_çÉÁ_»∞¤# K≥<≥flÿ, ɡOQÆ∞à◊¥~°∞ =O˜ Ѩ@ì}ÏʼnõΩ JOK«∞# L#fl ~åÜ«∞Åã‘=∞ Jaè=$kú
HÍ=_®xH˜ Jxfl J=HÍâßÅ∞<åfl ZO^Œ∞‰õΩ r=K«Ûù=OÖÏ LOk? 21= â◊`åaÌ *ˇòã‘Ê_£ Ü«ÚQÆOÖ’ WOHÍ #QÆ~åÅ∞ ÖËx
^Œ∞ã≤÷u LO_®ÖÏ?
Ü«∂Éèˇÿ Uà◊√§ ÃÑ·|_ç# Ѷ¨∞# K«i„`« QÆÅ PO„^茄Ѩ^Õâò ~åÜ«∞Åã‘=∞‰õΩ Uq∞zÛOk? =∞# Ô~·`«∞ʼnõΩ ѨO@ HÀã¨O HÍHõ
JѨÙÊÅ TaÖ’ z‰õΩ¯‰õΩx ~°∞}=∂Ѷ‘ HÀã¨O, ѨO@ #+¨ìѨiǨ ~°O HÀã¨O Z^Œ∞~°∞K«∂¿ã ^ŒÜ«∞hÜ«∞ ã≤÷uxzÛOk. ÉèÏ~°`«^Õâ◊
z„`«Ñ¨@OÖ’ ~åÜ«∞Åã‘=∞ J<Õ Hõ~°∞=Ù Ñ‘_ç`« „áêO`«O XHõ˜ LO^Œx Jk Éèíq+¨º`«∞ÎÖ’ Z_®iQÍ ‰õÄ_® =∂~°É’`ÀO^Œ<Õ
"åã¨Î"åxfl ˆHO„^Œ „ѨÉèí∞`«fiO ‰õÄ_® QÆ∞iÎOK«ÖË^Œ∞. =∞# á⁄~°∞QÆ∞"åà◊√¡(`≥ÅOQÍ}) "åà◊¡ „áêO`«Ç¨Ï‰õΩ¯Å HÀã¨O H˘Ï¡_»∞`«∞#flѨÙÊ_≥ÿ<å,
`≥QÆ^≥OѨÙÅ∞ KÕã¨∞‰õΩx q_çáÈ`«∞#flѨÙÊ_≥ÿ<å =∞#O =∞# ã¨=∞㨺ŠQÆ∞iOz =∂Ï¡_˘^•Ì? Jã≤Î`«fiO ÖËx, "≥<≥fl=ÚHõ ÖËx
~åÜ«∞Åã‘=∞ ~å[H©Ü«∞ <åÜ«∞‰õΩÅ∞ K«i„`« á⁄_»=Ù<å „^ÀǨÏO KÕã≤#>Ëì WѨÙÊ_»∂ HÀ™êÎ <åÜ«∞‰õΩÅ `ÀHõÅ∞ Ѩ@∞ì‰õΩx áÈ`«∞O>Ë
=∞#ˆHq∞ ÉÏ^茺`« ÖË#@∞ì LO_çáÈ^•=∂? QÆ`«OÖ’ ~åÜ«∞Åã‘=∞ HÀã¨O Q˘O`≥uÎ# "Õ∞^è•=ÙÅ∞ =Ú~îå<åÜ«∞‰õΩʼnõΩ
^•™ê#∞^•ã¨∞Å∞QÍ =º=ǨÏiã¨∞ÎO>Ë H˘`«Î `«~°O ÖËz xÅ|_®e. WѨʘÔH·<å ~åÜ«∞Åã‘=∞ QÆ∞iOz =∂Ï¡_®e.
~åÜ«∞Åã‘=∞ ™⁄O`«OQÍ Jaè=$kú K≥O^Õ J=HÍâßÅ∞ KåÖÏ L<åfl~Ú. J~Ú`Õ ^ŒâßÉÏúÅ∞QÍ D „áêO`«O q„^ÀǨ xH˜
QÆ∞~°=Ù`«∂<Õ LOk. WHõ¯_ç áêʼnõΩÅ∞ ~å„ëêì<Õfle<å, ^Õâß<Õfle<å WHõ¯_ç „Ñ¨[Å#∞ "≥#HõÉÏ@∞`«#OÖ’, Ѩ~ånè#`«Ö’ LOKå~°∞.
ã¨"≥∞ÿ„HÍO„^èŒÖ’ <åºÜ«∞"≥∞ÿ# h˜"åÏ ^ŒHõ¯hÜ«∞Hõ ~åÜ«∞Åã‘=∞‰õΩ Z_®~°∞ÖËfl q∞yeOKå~°∞. [ÅÜ«∞*Ï˝Å`À <åÜ«∞‰õΩÅ =Ú~îåʼnõΩ,
|O^èŒ∞QÆ}ÏxH˜ ^èŒ#~åâ◊√Å∞ áê~å~ÚQÍx H˘`«ÎQÍ XHõ¯ ZHõ~°O á⁄ÅOÖ’ ‰õÄ_® h~°∞ áê~°ÖË^Œ∞. qÅ∞"≥·# Yx*ÏÅ∞<åfl Jq
=Ú~îå<åÜ«∞‰õΩÅ HõÉÏ˚Ö’ LO_ç Láêkè HõeÊOKÕ Ñ¨i„â◊=∞Å∞ ~åÖË^Œ∞. WHõ¯_» „QÍ<≥ÿò, ã¨∞#flѨÙ~å~Ú, HÍfiò˚, ã≤eHÍ, ɡÿÔ~·˜ãπ,
W#∞=Ú`À áê@∞ qÅ∞"≥·# ѨÙÅ¡i<£ =O˜ xˆH∆áêÅ∞<åfl~Ú. g˜x P^è•~°O KÕã¨∞‰õΩx áêi„âßq∞HõOQÍ Jaè=$kú KÕÜ«∞_®xH˜
Z<Àfl J=HÍâßÅ∞<åfl áêʼnõΩÅ∞ Ѩ˜ìOK«∞HÀÖË^Œ∞. L#fl Ѩi„â◊=∞Å∞, =ÚYºOQÍ =º=™êÜ«∂^è•i`« Ѩi„â◊=∞Å∞ =¸¿ãâß~°∞.
„áê}ÏO`«Hõ"≥∞ÿ# Ü«Úˆ~xÜ«∞O „áê*ˇ‰õΩì#∞ =∂„`«O |Å=O`«OQÍ „Ѩ[ÅÃÑ· ~°∞^•Ì~°∞. =∞# <åÜ«∞‰õΩʼnõΩ [#‡Éèí∂q∞ÃÑ· L#fl
„¿Ñ=∞ JÖÏO˜k.
~åÜ«∞Åã‘=∞ #∂<≥ q∞Å∞¡Å∞, ã¨∞#flѨÙ~å~Ú |©ìÅ∞, „QÍ<≥ÿò áêe+≤OQ∑ Ü«¸x@∞¡, H˘xfl ã≤"≥∞O@∞ á¶êºHõìsÅ∞, XHõ ^äŒ~°‡Öò
ˆHO„^ŒO `«Ñ≤Ê`Õ K≥ѨÙÊHÀ^ŒQÆæ Ѩi„â◊=∞Å∞ ÖË=O>Ë Ñ¨iã≤÷u ZO`« J^è•fi#flOQÍ LO^À J~°÷=∞=Ù`«∞Ok. nx HÍ~°}OQÍ<Õ
Ü«Ú=`« L^ÀºQÍÅ HÀã¨O ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£, K≥<≥flÿ, ɡOQÆ∞à◊¥~°∞ =O˜ #QÆ~åʼnõΩ =Å㨠áÈ"åeû# `«Ñ¨Êx Ѩiã≤÷u U~°Ê_»∞`ÀOk.
=∞~À"≥·Ñ¨Ù ÅHõ∆Å HÀ@¡ qÅ∞= KÕ¿ã Yx[ ã¨OѨ^Œ =Ú~îå<åÜ«∞‰õΩÅ, ã¨fiO`« Pã≤÷QÍ =∂iáÈ~ÚOk. WHõ¯_» ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞¡
ÖË~°∞. LO_Õ^ŒO`å ^˘OQÆ "åºáê~°∞ÖË. =∞OQÆO¿Ñ@ ɡÿÔ~·©ãπ, F|∞àÏѨÙ~°O W#∞ѨYx[O "≥Ú^ŒÅ∞H˘x Jxfl ~°HÍÅ Yx[
ã¨OѨ^ŒÅ#∂, Z„~° K«O^Œ#O =O˜ J=¸Åº"≥∞ÿ# J@g ã¨OѨ^Œ#∞ W`«~° „áêO`åňH HÍ^Œ∞ ã¨iǨÏ^Œ∞ÌÅ∞ ^•˜ W`«~°
^ÕâßʼnõÄ `«~°eOz J=Ú‡‰õΩO@∂ ã‘=∞#∞ X˜ìáÈÜÕ∞ÖÏ KÕã¨∞Î#flk ~åÜ«∞Åã‘=∞ <åÜ«∞‰õΩÖË. U ã¨"≥∞ÿHͺO„^èŒ =Å¡<≥ÿ`Õ
™ê÷xHõOQÍ Láêkè J=HÍâßÅ∞ =∞$Qƺ"≥∞ÿáÈÜ«∂Ü≥∂ J^Õ ã¨"≥∞ÿHÍO„^èŒ x<å^ŒO qxÑ≤ã¨∂Î ^•x "≥O@ `≥ÅOQÍ} U~°Ê_ç`Õ
Hõ~°Ñ¨„`« ™êÇ≤Ï`«ºO

29. 29 U„Ñ≤Öò, 2012
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’ L^ÀºQÍÅ∞O_»=x Ü«Ú=`«#∞ JÉèí„^Œ`å ÉèÏ=OÖ’H˜ <≥˜ì Ô~K«ÛQ˘_»∞`«∞#flk D ~åÜ«∞Åã‘=∞ „^ÀǨïÖË. gàı¡
HÀ™êÎO„^èŒ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°¡`À ‰õΩ=∞‡Hõ¯~Ú, "åiH˜ ^ŒàÏsÅ∞QÍ ã¨"≥∞ÿHÍO„^èŒ Jx J~°∞ã¨∞Î<åfl~°∞. ~åÜ«∞Åã‘=∞ ¿Ñ~°∞#∞ Ãã·`«O
ѨHõ¯# Ãјì ã‘=∂O„^èŒ J<Õ qO`« Ѩ^•xfl ã¨$+¨ìOKå~°∞. Wk =∞# ~åÜ«∞Åã‘=∞‰õΩ ZO`« J==∂#Hõ~°O? =∞# <åÜ«∞‰õΩÅ∞
~åÜ«∞Åã‘=∞ ã¨O㨯 $ux JѨǨ 㨺O KÕã¨∞Î#fl "åi`À<Õ [`«Hõ˜ì ÉèÏëê ã¨O㨯 $`«∞Å QÆ∞iOz =∂Ï¡_»∞`«∞<åfl~°∞. ~åÜ«∞Åã‘=∞
ÉèÏ+¨, ™êO㨯 $uHõ ~°OQÍÖ’¡ q=Hõ∆‰õΩ J==∂<åʼnõΩ QÆ∞~°=Ù`«∞O>Ë Z#fl_»∂ Ѩ˜ìOK«∞‰õΩ#fl áêáê# áÈÖË^Œ∞. D "≥∂™êÅ#∞
ZO_»QƘì ~å[H©Ü«∂i÷Hõ, ™ê=∂lHõ ~°OQÍÖ’¡ x["≥∞ÿ# ~åÜ«∞Åã‘=∞ Jaè=$kúÔH· áÈ~å_ÕO^Œ∞‰õΩ ~åÜ«∞Åã‘=∞ q^•ºi÷ "ÕkHõ
U~°Ê_ç~k.
~åÜ«∞Åã‘=∞ „áêO`« Jaè=$kúÖ’ H©ÅHõ áê„`« áÈ+≤OKåeû# Ü«¸x=iû©Ö’¡ ~åÜ«∞Åã‘=∞ "≥#∞HõÉÏ@∞`«#O #∞O_ç
|Ü«∞@Ѩ_»_®xH˜ HÍ"åeû# Ѩiâ’^èŒ#Å∞ [~°QÆÖË^Œ∞. g˜ x^èŒ∞Å∞ q_»∞^ŒÅ KÕÜ«∞_»OÖ’ „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ f„= q=Hõ∆#∞
„Ѩ^Œi≈ã¨∞Î<åfl~Ú. Ѩiâ’^èŒHõ q^•º~°∞÷ʼnõΩ ÃѶ֒+≤Ñπû J@∞Oz u#_®xH˜ uO_ç ‰õÄ_® ÃÑ@ìÖËx ^Œ∞ã≤÷uÖ’ =Ù<åfl~Ú. Wk
WÖÏ=ÙO>Ë D Ü«¸x=iû©Å∞ Ѩiâ’^èŒ#ʼnõΩ |Ü«∞@ ~å[H©Ü«∂Å∞ Z‰õΩ¯= KÕ™êÎ~Ú. L#fl`« qÅ∞=Å∞ <Õ~åÊeûOkáÈ~Ú
‰õΩÅO HõOѨÙ`À Å∞HõÅ∞HõÖÏ_»∞`«∞OÏ~Ú. =zÛ# J~°H˘~° „QÍO@∞¡ ‰õÄ_® q∞Oy q^•º~°∞÷ʼnõΩ ‰õΩÅ, =∞`« ~å[H©Ü«∂Å∞,
™êfi~°÷O, ÔHiÜ«∞i[O <ÕiÊ ã¨=∂[OÖ’H˜ =^Œ∞Å∞`å~Ú. W=hfl U^À "≥∂`å^Œ∞Ö’ ZHõ¯_≥ÿ<å LOÏ~Ú QÍx "å˜H˜ Ѩ~åHÍ+¨ì
~åÜ«∞Åã‘=∞ Ü«¸x=iû©Å∞. g˜x ~°∂ѨÙ=∂Ñ≤ P~ÀQƺHõ~°"≥∞ÿ# "å`å=~°}O <≥ÅH˘ÖÏÊÅO>Ë q^•ºi÷ L^Œº=∂ÖË =∂~°æO.
~åÜ«∞Åã‘=∞ q^•ºi÷ "ÕkHõ q^ŒºÖ’ qÅ∞=Å HÀã¨O, q^•º~°∞÷Ö’¡ ™ê=∂lHõ K≥ÿ`«#ºOHÀã¨O Hõ$+≤ KÕ¿ã ÅHõ∆ ºOQÍ Ñ¨x KÕã¨∞ÎOk.
â◊`åÉÏúÅ∞QÍ áêÖˇQÍà◊§ áêÅ#Ö’ ‰õΩ^ÕÖˇÿ# ~åÜ«∞Åã‘=∞, áêÖˇQÍà◊√§ áÈ~Ú<å #Ü«∂áêÖˇQÍà◊§ =Ú~îåÅ =∞^茺 #eyáÈ`ÀOk.
^•x =¸ÅOQÍ „Ѩ*Ï™êfi=∞ºO =∞K«∞ÛÔH·<å Hõ#Ѩ_»^Œ∞. „Ѩ[Ö’¡ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ K≥ÿ`«<åºxfl „ѨtflOKÕ `«`åfixfl ÃÑOá⁄OkOKÕ
L^Œº=∂Å∞ WHõ¯_» ÖËHõáÈ=_»O =¸ÅOQÍ WѨʘH© ~åK«iHõ áêÅ##∞ `«ÅÑ≤OKÕ "å`å=~°}O QÆ_»¤Hõ@∞ì‰õΩáÈ~ÚOk. ^•x
„ѨÉèÏ=O Ñ¨Öˇ¡Ö’¡<Õ HÍ^Œ∞ q^•ºÅÜ«∂Ö’¡#∂ Hõ#Ѩ_»∞`«∂ LO@∞Ok. „ѨtflOKÕ Ñ¨iã≤÷`«∞ÖË ÖËHõáÈ=_»O, q^•ºi÷ ã¨OѶ¨∂Å∞
|ÅÇ‘Ï#OQÍ LO_»@O =Å¡ WHõ¯_» JqhuH˜, ^Ò~°˚<åºxH˜ qK«ÛÅq_ç ™êfi`«O„`«ºO L#fl@∞¡O@∞Ok. g˜H˜ q~°∞QÆ∞_»∞ q^•º~°∞÷Å
K≥ÿ`«#ºOÖ’<Õ LOk. ~åÜ«∞Åã‘=∞ q^•ºi÷ "ÕkHõ J<åºÜ«∂xfl „ѨtflOKÕ q^•º~°∞÷ʼnõΩ "ÕkHõxã¨∞ÎOk. ǨωõΩ¯Å áÈ~å@OÖ’
KÕ^À_»∞QÍ LO@∞Ok. q^•º~°OQÆOÖ’ L#fl`« qÅ∞=Å HÀã¨O xÅ|_»¤"Õ∞ HÍ^Œ∞, ~åºyOQ∑, ©lOQ∑ =O˜ qHõ$`« áÈHõ_»ÅÃÑ·
áÈ~å_»∞`«∞Ok.
„ѨÉèí∞`«fi `«Ñ¨ÙÊ_»∞ q^è•<åÅ =Å¡ HÍ~˘Êˆ~ò â◊‰õΩÎÅ KÕuÖ’ JOQÆ_ç ã¨~°∞ÔH·# q^Œº ã¨=∂*ÏxH˜ „Ѩ=∂^ŒHõ~°OQÍ `«Ü«∂Ô~·Ok.
Ü«Ú=`«Ö’ `«Öˇ`«∞Î`«∞#fl Jxfl J=ÅHõ∆}ÏʼnõΩ =¸ÅHÍ~°}ÏÅÃÑ· L^Œºq∞OKÕ n~°…HÍeHõ ÅHõ∆ ºO`À q^•º~°∞÷Å#∞ K≥ÿ`«º#=O`«O
KÕÜ«∞_»O `«# Hõ~°Î=ºOQÍ Ñ¨x KÕã¨∞ÎOk. =∂ Hõ$+≤Ö’ g∞~°∂ ÉèÏQÆO HõO_ç. q^•º~°∞÷ÅH˜^Õ =∂ PǨ fi#O. T
|„Ô~OHõ Ãã@∞ì H˜O^Œ #~°∞_À! ÉèÏ㨯~°∞_®!
|O^Œ∂‰õΩ Ѩ_çÎ=Ü«∞º #~°∞_À! ÉèÏ㨯~°∞_®!
|O^Œ∂‰õΩ ¿ã`«|˜ì #~°∞_À! ÉèÏ㨯~°∞_®!
|O^è•Å∞ `≥OzÎ=Ü«∞º #~°∞_À! ÉèÏ㨯~°∞_®!
|„Ô~OHõ Ãã@∞ì H˜O^Œ #~°∞_À! ÉèÏ㨯~°∞_®!
|O^Œ∂‰õΩ ѨÏì=Ú #~°∞_À! ÉèÏ㨯~°∞_®!
|O^Œ∂‰õΩ ¿ã`«|˜ì #~°∞_À! ÉèÏ㨯~°∞_®!
|O^è•Å∞ `≥OKå=Ú #~°∞_À! ÉèÏ㨯~°∞_®!
–t=™êQÆ~ü

30. 30#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
HõoOQÆã‘=∞ „Ѩ[ŠѨiã≤÷u ~À’¡ `«Å Ãјì#@∞¡QÍ LOk.
WHõ¯_» =#~°∞Åhfl ѨÙ+¨¯ÅOQÍ L<åfl "≥#∞Hõ|_çL#fl
HõoOQÆã‘=∞Ö’ Jaè=$kú ¿Ñ~°∞`À ˆHO„^Œ~å„+¨ì ѨÉèí∞`åfiÅ∞
J=∞Å∞KÕã¨∞Î#fl q^è•<åÅ∞ ÅHõ∆ÖÏk=∞Ok „Ѩ[Å#∞
x~åfiã≤`«∞Å#∞ KÕã¨∞Î<åfl~Ú. HÀ™êÎHÍi_®~üÖ’ ÉèÏQÆOQÍ J}∞
^äŒ~°‡Öò q^Œ∞º`üˆHO„^•Å∞, ~°™êÜ«∞# Ѩi„â◊=∞Å∞, Yx[
„`«=fiHÍÅ∞, „Ѩ`ÕºHõ PiúHõ =∞O_»ÖÏÅ∞, [ÅÜ«∞[˝O ¿Ñ~°∞`À
KÕѨ_»∞`«∞#fl ™êQÆ∞h˜ „áê*ˇ‰õΩìÅ∞ Jxfl=~åæÅ „Ѩ[Å#∞
x~åfiã≤`«∞Å#∞ KÕã¨∞Î<åfl~Ú. =ÚYºOQÍ ^Œo`«, |ÅÇ‘Ï#=~åæÅ
„Ѩ[Å∞ D ~À_£~ÀÅ~ü H˜O^Œ #ey #∞[˚~ÚáÈ`«∞<åfl~°∞.
=ÚYºOQÍ qâßYѨ@flO lÖÏ¡Ö’ QÆ`«OÖ’<Õ „áê~°OÉèí"≥∞ÿ#
*ÏfÜ«∞ ^äŒ~°‡Öò q^Œ∞º`ü ˆHO„^ŒO (Z<£.˜.Ñ≤.ã≤.) ^ŒQÆæ~°#∞O_ç
JK«∞Û`åѨÙ~°OÖ’ qâßY „Ѩ`ÕºHõ PiúHõ=∞O_»e, Ѩ~°"å_»Ö’x
á¶ê~å‡ã≤˜ =~°‰õΩ "ÕÖÏk=∞Ok x~åfiã≤`«∞ÅÜ«∞º~°∞. WHõ
'qâßYL‰õΩ¯ PO„^èŒ∞ŠǨωõΩ¯— x<å^ŒO`À =zÛ# ã‘ìÖòáê¡Oò
L‰õΩ¯áê^•Å„H˜O^Œ #eyáÈ~Ú#"å~°∞ ZO^Œ~À? JÖψQ
„jH͉õΩà◊OlÖÏ¡ ZK«Û~°¡, ~°}ã¨÷ÅO =∞O_»ÖÏŠѨikèÖ’
ZO`À=∞Ok x~åfiã≤`«∞ÅÜ«∂º~°∞. q[Ü«∞#QÆ~°O lÖÏ¡Ö’
=zÛ# áêi„âßq∞Hõ "å_»Å∞ J<ÕHõ=∞Okx x~åfiã≤`«∞Å#∞
KÕâß~Ú. JO`ÕHÍHõ D =¸_»∞ lÖÏ¡Ö’¡ =zÛ# ™êQÆ∞h˜
„áê*ˇ‰õΩìÅ∞ ‰õÄ_® ZO`À=∞Okx x~åfiã≤`«∞Å#∞ KÕâß~Ú.
S`Õ =zÛ#q ~åQÍ x~åfiã≤`«∞Öˇÿ#"å~°∞ HÍQÍ WѨÙÊ_»∞ ÉÏÔH·ûò
`«=fiHÍÅ∞, J}∞ ^äŒ~°‡Öò q^Œ∞º`ü ˆHO„^•ÅHÀã¨O ˆHO„^Œ~å„+¨ì
„ѨÉèí∞`åfiÅ∞ qâ◊fi„Ѩܫ∞`«flÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl~Ú. ÃÑ·#∞O_ç H˜Ok=~°‰õΩ
„ѨÉèí∞`«fi Ü«∞O„`åOQÆ=∞O`å nxHÀã¨O ‰õΩ„@Å∞, ‰õΩ`«O„`åÅ∞
KÕã¨∞Î<åfl~Ú. „Ѩ[Öˇxfl JÉèíºO`«~åÅ∞ K≥Ñ≤Ê<å ^Œ∞#fláÈ`«∞g∞^Œ
"å#Ѩ_»¤K«O^Œ"Õ∞. D HÀ=Ö’ D =¸_»∞ lÖÏ¡Ö’¡ „ѨÉèí∞`«fiO
J=∞Å∞ KÕã¨∞Î#fl „áê*ˇ‰õΩìÅ=Å¡ x~åfiã≤`«∞Å∞ HÍÉ’`«∞#fl „Ѩ[Å
QÆ∞iOz K«iÛOK«∞HÀ=Åã≤# J=ã¨~°O LOk.
J_»Hõ`≥Î~°Ö’ Ç≤ÏO^Œ∂*Ïx~åfiã≤`«∞Å∞
™ÈO¿Ñ@, HÍHõ~åѨe¡Ö’ XeH˜# <≥`«∞Θ`«_ç P~°‰õΩO_®<Õ
qâßYѨ@flOlÖÏ¡ ÃÑ^ŒQÆOϺ_» =∞O_»ÅO áêÅ=Åã¨
„QÍ=∞O=^ŒÌ Ç≤ÏO^Œ∂*Ï ^äŒ~°‡Öò q^Œ∞º`ü ˆHO„^ŒO x~å‡}O
„áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. QÆ`« U_≥xq∞k <≥ÅÅ∞QÍ x~å‡}Ѩ#∞Å∞
â◊~°"ÕQÆOQÍ ™êQÆ∞`«∞<åfl~Ú. QÆ`« Ѩk¿ÇÏ#∞ã¨O=`«û~åÅ „H˜`«"Õ∞
^Õ"å_» „QÍ=∞ѨikèÖ’ 1123 ZHõ~åÅ =H±ÊùÉ’~°∞¤ ã¨÷ÖÏxfl
~å„+¨ì „ѨÉèí∞`«fiO Ç≤ÏO^Œ∂*ωõΩ ˆHÏ~ÚOzOk. WkQÍHõ HõOÃÑh
H˘O`« Éèí∂q∞x ¿ãHõiOzOk. Ѩiã¨~° „QÍ=∂Å
=O^ŒÖÏk=∞Ok Ô~·`«∞Å∞ D Éèí∂q∞g∞^Œ P^è•~°Ñ¨_ç
rqã¨∞Î<åfl~°∞. S`Õ QÆ`« ã¨O=`«û~°O =~°‰õΩ HõOÃÑh x~å‡}O
„áê~°OÉèíOHÍÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë WѨÙÊ_»∞ ˆHO„^Œ~å„+¨ì „ѨÉèí∞`åfiÅ∞
Wã¨∞Î#fl ~å~ÚfÅ∞ JѨÙÊ_»∞ ÖË=Ù. „Ѩ`ÕºHõ Pi÷Hõ =∞O_»ÖÏÅ
K«@ìO =zÛ# `«~åfi`«, „Ѩ[Å =#~°∞Å∞ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞ʼnõΩ
^ÀzÃÑ_»∞`«∞#fl „Ѩã¨∞Î`« ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’ HõOÃÑh x~å‡}O
„áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. 1998Ö’<Õ J#∞=∞`«∞ŠѨÙ#~°∞^Œú~°}‰õΩ
HõOÃÑh ^Œ~°MÏã¨∞Î KÕã≤Ok. x*ÏxH˜ 2001֒Ѩ٠x~å‡}ÏÅ∞
KÕѨ@ìHõáÈ`Õ J#∞=∞`«∞Å∞ ~°^ŒÌ=Ù`å~Ú. HÍx `«Ñ¨ÙÊ_»∞
P^è•~åÅ`À „ѨÉèí∞`«fiO J#∞=∞`«∞Å∞ ѨÙ#~°∞^ŒúiOzOk. WOHÍ
qâßY J~°ƒ<£ _≥=ÅÑπ"≥∞Oò J^ä•i˜(L_®) #∞O_ç QÍh,
„ˆQ@~ü qâßY =ÚxûѨÖò HÍ~Àʈ~+¨<£(l.q.ѨO.ã≤) #∞O_ç QÍx
ZÖÏO˜ J#∞=∞`«∞Å∞ ÖË=Ù. ZÖÏO˜ J#∞=∞`«∞Å∞ ÖˉõΩO_®<Õ
200 ZHõ~åÅ r_ç=∂q∞_ç`À@#∞ <åâ◊#O KÕã≤ HõOÃÑh
x~å‡}O [~°∞ѨÙ`«∞Ok. WO^Œ∞=Å¡ nxg∞^Œ P^è•~°Ñ¨_»∞`«∞#fl
„Ѩ[Å∞ LáêkèáÈ~Ú x~åfiã≤`«∞ÅÜ«∂º~°∞. J~Ú`Õ WOHÀ
=ÚYºq+¨Ü«∞O Uq∞@O>Ë WO`«=~°‰õΩ WHõ¯_» „Ѩ*Ïaè„áêÜ«∞
¿ãHõ~°} [~°QÆÖË^Œ∞. J~Ú<å =ÚxûѨÖò HÍ~Àʈ~+¨<£ áêÅHõ=~°æO
x~°ÉèíºO`«~° Ѩ„`«O (<À Pɡ˚Hõ¬<£ Öˇ@~ü) *Ïs KÕã≤Ok. HÍx
„Ѩ[Å #∞O_ç f„="≥∞ÿ# x~°ã¨# =ºHõÎO HÍ=_»O`À "≥#‰õΩ¯
`«yæOk. "åã¨Î"åxH˜ Ѩiã¨~° „QÍ=∂Öˇÿ# áêÅ=Åã¨, ^Õ"å_»,
uHõ¯"åxáêÖˇO, H˘_çáê_», Ñ≤@ì"åxáêÖˇO, KÕѨÅÑ≤ÊH˘O_»,
ѨH˜e^˘_ç¤, =∞~°∞ÉÏ~ÚʼnõΩ K≥Ok# „Ѩ[ÅO`å ã¨#flz#flHÍ~°∞
Ô~·`«∞Å∞, =∞`«ûºHÍ~°∞Å∞. Ô~·`«∞ÅO`å Jxfl ~°HÍÅ ^è•#º
ѨO@Å∞, ã¨~°∞QÆ∞_»∞`À@ ÃÑOK«∞`«∂, r_çѨO@ ѨO_çã¨∂Î
|`«∞‰õΩ`«∞O>Ë =∞`«ºûHÍ~°∞Å∞ ã¨=Ú„^Œ ã¨g∞ѨOÖ’x
LѨÙÊ>Ë~°∞Ö’¡ "Õ@ KÕã¨∞‰õΩx rqOKå~°∞. WѨÙÊ_»∞ D
HõOÃÑh~åHõ`À Ô~·`«∞Å∞, ‰õÄbÅO`å Láêkè HÀÖ’Ê~Ú
HõoOQÆã‘=∞Ö’x~åfiã≤`«`åfixH˜=ºuˆ~HõOQÍL^Œºq∞OK«O_ç
- q™ê÷Ѩ<£q~Àkè [#qHÍãπ PO^Àà◊<£ (q.q.*ˇ.q.Z.)
Hõ~°Ñ¨„`« ™êÇ≤Ï`«ºO

31. 31 U„Ñ≤Öò, 2012
x~åfiã≤`«∞Ö∫`«∞<åfl~°∞. =∞`«ºûHÍ~°∞ʼnõΩ WѨʘˆH "Õ@áÈ~ÚOk.
WѨÙÊ_»∞ xÅ∞= h_» ÖˉõΩO_®áÈÜÕ∞ Ѩiã≤÷u =zÛOk.
JѨÙÊ_»∞ HõOÃÑh Ü«∂[=∂#ºO Ô~·`«∞Å #∞O_ç ~°∂.75
"ÕʼnõΩ ZHõ~°O Éèí∂q∞x H˘#∞QÀÅ∞ KÕã≤Ok. J^Õ Éèí∂q∞ ~°∂.
50ÅHõ∆Å∞ LOk. =zÛ# _»|∞ƒÅ∞ Y~°Û~ÚáÈQÍ Ô~·`«∞ÅO`å
‰õÄbÅ∞QÍ q∞yeáÈÜ«∂~°∞. WѨÙÊ_»∞ HõOÃÑhÖ’ ‰õÄeѨ#∞ʼnõΩ
cǨ ~ü, ɡOQÍÖò, X_çâßÅ #∞O_ç =Å㨠‰õÄbÅ#∞ fã¨∞‰õΩ
=zÛ Ñ¨#∞Å∞ KÕ~Úã¨∞Î<åfl~°∞ QÍx ™ê÷x‰õΩʼnõΩ Láêkè
HõeÊOK«_»O ÖË^Œ∞. Hõ#∞Hõ<Õ „Ѩ[Å∞ ^èŒ~åflÅ∞, ~å™êÎ~ÀM’Å∞
KÕã¨∂Î L^Œºq∞ã¨∞Î<åfl~°∞. =∞~À"≥·Ñ¨Ù Ç≤ÏO^Œ∂*Ï HõOÃÑh
x~å‡}ÏxH˜ Ѩk H˜Ö’g∞@~°¡ ^Œ∂~°OÖ’ ã≤OǨ „k (Z<£˜Ñ≤ã≤)
^äŒ~°‡Öò q^Œ∞º`ü ˆHO„^ŒO LOk. nx=Å¡ =Ú`åºÅ=∞‡ áêÖˇO,
uHõ¯"åx áêÖˇO, Ñ≤@ì"åxáêÖˇO, ^Õ"å_», áêÅ=Å㨠`«k`«~°
„QÍ=∂Å Éèí∂QÆ~°ƒù[ÖÏÅ∞, "å`«=~°}O WѨʘˆH HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿ
áÈÜ«∂~Ú. WHõ¯_» Éèí∂QÆ~°ƒù[ÖÏÅ∞ |@ìÅ∞ L`«∞HÀ¯=ÏxH˜
‰õÄ_® ѨxH˜~å‰õΩO_® áÈÜ«∂~Ú. „Ѩ[Å∞ âßfiã¨HÀâ◊"åº^èŒ∞Å∞,
Hͺ#û~°∞¡, K«~°‡ã¨O|O^èŒ"≥∞ÿ# "åº^èŒ∞Å∞, #~åʼnõΩ ã¨O|kèOz#
"åº^èŒ∞Å∞, H˜_ôflÅ∞ áê_»=_»O, QÆ~°ƒù„™ê"åÅ=_»O, Ñ≤Å¡Å
ÃÑ~°∞QÆ∞^ŒÅ xezáÈ=_»O, ~°HõÎO L`«ÊuÎ HÍHõáÈ=_»O=O˜
J<å~ÀQƺ ã¨=∞㨺Å#∞ Z^Œ∞~˘¯O@∞<åfl~°∞. WѨÙÊ_»∞ D
„QÍ=∂Å∞ Ç≤ÏO^Œ∂*Ï Ñ¨ikèÖ’H˜ ‰õÄ_® =ã¨∞Î<åfl~Ú. Hõ#∞Hõ
„QÍ=∂ʼnõΩ „QÍ=∂ÖË Ñ¨ÓiÎQÍ MÏm KÕ~ÚOK«=Åã≤# Ѩiã≤÷u
=ã¨∞ÎOk. JO`ÕQÍHõ =∞~°∞ÉÏ~Ú, JÑ≤ÊH˘O_» `«k`«~° „QÍ=∂Å
„Ѩ[Å∞ WѨʘˆH ã‘ìÖò áê¡Oò =Å¡ x~åfiã≤`«∞ÖˇÿáÈÜ«∂~°∞.
ã‘ìÖòáê¡Oò Ô~·`«∞Å #∞O_ç Éèí∂q∞ÖωõΩ¯O>Ë, =∞`«ûºHÍ~°∞Å #∞O_ç
"Õ@#∞ |eQ˘Ok. ã‘ìÖòáê¡Oò #∞O_ç =KÕÛ =º~°÷[ÖÏÅ∞
^ŒQÆæ~°Ö’x LѨÙÊ>Ë~°∞QÆ∞O_® ã¨=Ú„^ŒOÖ’H˜ „Ѩ"ÕtOK«_»O =Å¡
W@∞ LѨÙÊ>Ë~°∞Ö’#∂ J@∞ ã¨=Ú„^Œ=ÚÖ’#∂ "Õ@ ѨÓiÎQÍ
`«yæáÈ~ÚOk. WѨÙÊ_»∞ D „QÍ=∂Å =∞Ç≤Ïà◊Å∞ ã≤© Ǩ ~°ƒ~ü‰õΩ
"≥o¡ KÕѨÅ∞ H˘#∞‰õΩ¯x Ѩ@flOÖ’ J=Ú‡‰õΩx rqã¨∞Î<åfl~°∞.
W@∞ ã≤OǨ „k #∞O_ç J@∞ ã‘ìÖòáê¡OòÖ’x q^Œ∞º`ü ˆHO„^ŒO
#∞O_ç "≥Å∞=_Õ |∂_ç^Œ =Å¡ K«∞@∂ì „QÍ=∂Ö’¡ "å`å=~°}O
ѨÓiÎQÍ HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿáÈ`«∂ =ÙOk. WѨÙÊ_Õ Ñ¨iã≤÷u WÖÏ LO>Ë
Ç≤ÏO^Œ∂*Ï x~å‡}"≥∞ÿáÈ`Õ "≥Ú`«ÎO UÉèˇÿ „QÍ=∂Å „Ѩ[Å
=∞#∞QÆ_» „Ѩâßfl~°÷Hõ=∞=Ù`«∞Ok. WHõ¯_» ^Œ∞~å‡~°æ"≥∞ÿ# q+¨Ü«∞O
Uq∞@O>Ë Éèí∂=ÚÖ’¡ Láêkè áÈ`«∞#fl Ô~·`«∞Å∞, ‰õÄbÅ#∞QÍx,
"Õ@HÀÖ’Ê`«∞#fl =∞`«ºûHÍ~°∞Å#∞QÍx „ѨÉèí∞`«fiO x~åfiã≤`«∞Å∞QÍ
QÆ∞iÎOK«_»O ÖË^Œ∞. `«#Ѩx `å#∞ KÕã¨∞‰õΩO@∂ „Ѩ[Å#∞
á⁄=∞‡#‰õΩO_® á⁄QÆɡ_»∞`«∞#flk.
J}∞q^Œ∞º`ü QÆ∞O_≥Å g∞^Œ ‰õΩOѨ˜
[áê<£Ö’x ѨىõΩ+≤=∂ P}∞q^Œ∞º`ü ˆHO„^ŒO ^Œ∞~°…@#
`«~åfi`« „ѨѨOK« "åºÑ¨ÎOQÍ J}∞q^Œ∞º`ü ˆHO„^•Å Éèí„^Œ`«ÃÑ·
K«~°Û „áê~°OÉèí"≥∞ÿOk. K«~˘flaÖò ã¨OѶ¨∞@# J#∞Éèí"åÅ∞
Hõà◊¡=ÚO^Œ∞ Hõ^ŒÖÏ_»∞`«∞<åfl =∞#áêʼnõΩÅ∞ J}∞q^Œ∞º`ü ˆHO„^Œ
x~å‡}ÏxH˜ J"≥∞iHÍ`À XѨÊO^ŒO ‰õΩ^Œ∞~°∞Û‰õΩOk. nxHÀã¨O
2,367 ZHõ~åÅ∞ J=ã¨~°=∞x JOK«<å "Õã≤#@∞ì K≥ѨÙÎ#flѨʘH˜
20"ÕÅ ZHõ~åÅ∞ ¿ãHõiOK«É’`«∞#fl@∞ì `≥Å∞ã¨∞ÎOk. ~°}ã¨÷ÅO,
ÖÏ"Õ~°∞, ѨK«Û~°¡ =∞O_»ÖÏŠѨikèÖ’ H˘"åfi_», =∞`«ºûÖËâ◊O,
~å=∞K«O„^ŒÑ¨Ù~°O, QÆ∂_≥O, áê`«~°¡Ñ¨e¡, H˘K«Û~°¡, ã¨∂~°O¿Ñ@,
HÀ@áêÖˇO `«k`«~° 30„QÍ=∂Å∞ ѨÓiÎQÍ Hõ#∞=∞~°∞QÆ∞
HÍ#∞<åfl~Ú. D =∞O_»Å Ѩi+¨`ü áêÅHõ =~åæÅ∞,
„QÍ=∞ѨOKå~ÚfÅ áêÅHõ=~åæÅ∞ J}∞q^Œ∞º`ü ˆHO„^•xH˜
=ºuˆ~HõOQÍ f~å‡#O KÕã≤ ѨOáê~Ú. J~Ú<å „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ∞
`«=∞Ѩx `å=Ú KÕã¨∞‰õΩáÈ`«∞<åfl~Ú. JkèHÍ~åÅ qˆHO„nHõ~°}
HÍ"åÅx K«ÏìÅ∞ KÕã≤ ™ê÷xHõ ã¨Oã¨÷ÅH˜ Zxfl JkèHÍ~åÅ∞
WzÛ<å PK«~°}Ö’ Jq _˘Å¡ÖË#x ^Õâ◊ "åºÑ¨ÎOQÍ ~°∞A=Ù
J=Ù`«∞#flk. WHõ¯_» ‰õÄ_® QÆ`« Ô~O_»∞ ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ nxH˜
=ºuˆ~HõOQÍ „Ѩ[Å∞ áÈ~å_»∞`«∞<åfl~°∞. „Ѩ[Å =∞^茺 zK«∞Û
Ãјì, qÉèílOz HõOÃÑh „áê~°OaèOK«_®xH˜ HõÖˇHõì~ü, W`«~°
JkèHÍ~°∞Å∞ qâ◊fi„Ѩܫ∞`åflÅ∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. QÆ`« H˘O`« HÍÅOQÍ
JkèHÍ~° áêsì<åÜ«∞‰õΩÅ∞ `«=∞Hõ#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# H˘O`«=∞Okx
KÕ~°nã≤, =∞ÉèíºÃјì HõOÃÑh x~å‡}ÏxH˜ ™ê#∞‰õÄÅ`«#∞
ã¨OáêkOK«∞‰õΩO@∞<åfl~°∞.
J}∞ q^Œ∞º`ü ˆHO„^•Ö’¡ Ü«Úˆ~xÜ«∞O =O˜ ˆ~_çÜ≥∂^è•i‡Hõ
Yx*ÏÅ#∞ LѨÜ≥∂y™êÎ~°∞. WO^Œ∞Ö’ LѨÜ≥∂yOKÕ iÜ«∂Hõì~°∞¡
J}∞ =º~å÷Å#∞ q_»∞^ŒÅ KÕ™êÎ~Ú. Wq <åâ◊#O HÍ"åÅO>Ë
"ÕÅ ã¨O=`«û~åÅ∞ Ѩ_»∞`«∞Ok. JO^Œ∞Hõx J"≥∞iHÍÖÏO˜
^ÕâßÅ∞ J}∞q^Œ∞º`ü ˆHO„^•Å x~å‡}Ïxfl x¿+kè¿ãÎ JHõ¯_»
LѨÜ≥∂yOz =kÖËã≤# Ü«∞O„`åÅ∞ kQÆ∞=∞u KÕã¨∞‰õΩx WHõ¯_»
x~å‡}ÏÅ∞ KÕѨ_»∞`«∞<åfl~°∞. D ˆHO„^•Ö’¡ U^≥ÿ<å „Ñ¨=∂^ŒO
ã¨OÉèíq¿ãÎ nx „ѨÉèÏ=O K«∞@∂ì 150 H˜.g∞ =~°‰õΩ LO@∞Ok.
nx=Å¡ "ÕÖÏk =∞Ok „áê}ÏÅ∞ HÀÖ’Ê_»"Õ∞ HÍHõ ѨÙ@ìÉ’ÜÕ∞
Ñ≤Å¡Å∞ JOQÆ"≥·HõźO`À |∞kú =∂O^Œ∞ºÅ∞QÍ Ñ¨Ù_»`å~°∞.
[O`«∞=ÙÅ∞, =∞#∞+¨µÅ rq`åÅ g∞^Œ „ѨÉèÏ=O
ã¨O=`«û~åÅáê@∞ LO_çáÈ~Ú PǨ ~°Ü≥∂QƺO H͉õΩO_®

32. 32#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
áÈ`å~Ú. ~°ëêºÖ’ K≥~˘flaÖò, J"≥∞iHÍ „u"≥∞ÿÖò SÅO_£
ã¨OѶ¨∞@#ÖË WO^Œ∞‰õΩ L^•Ç¨Ï~°}Å∞.
~°™êÜ«∞# Ѩi„â◊=∞Å∞
D „áêO`«OÖ’ =ã¨∞Î#fl ~°™êÜ«∞# Ѩi„â◊=∞Å QÆ∞iOz
K≥ѨÙÊHÀ"åÅO>Ë =ÚO^Œ∞QÍ ÃÑ„’eÜ«∞O, ÔHq∞HõÖòû JO_£
ÃÑ„’ ÔHq∞HõÖò W<≥fiãπì"≥∞Oòû slÜ«∞<£ (Ñ≤.ã≤.Ñ≤. S.P~ü)
QÆ∞iOz K≥ѨÙÊHÀ"åe. qâßYѨ@flO #∞O_ç HÍH˜<å_» =~°‰õΩ
603 K«.H˜.g∞. ѨikèÖ’ ÃÑ„’ ~°™êÜ«∞# Ѩi„â◊=∞Å
U~åÊ@∞‰õΩ ã¨<åflǨ Å∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞. WO^Œ∞Ö’ 110 „QÍ=∂ʼnõΩ
K≥Ok# 2 HÀ@¡ 30 ÅHõ∆Å =∞Ok „Ѩ[Å∞ W|ƒO^Œ∞ʼnõΩ
QÆ∞iHÍ=Åã≤ =ã¨∞ÎOk. ã¨=Ú„^ŒO g∞^Œ P^è•~°Ñ¨_ç „|uˆH 2
ÅHõ∆Å 50 "ÕÅ =∞Ok =∞`«ºûHÍ~°∞Å∞ `«=∞ =$uÎx HÀÖ’ÊÜÕ∞
Ѩiã≤÷u ~åÉ’`«∞Ok. JO>Ë ~å„+¨ìOÖ’ ÃÑ^ŒÌ Z`«∞Î# x~åfiã≤`«∞Å∞
HÍÉ’`«∞#fl, Ѩ~åfi=~°}O ÃÑ· „ѨÉèÏ=O K«∂Ѩɒ`«∞#fl „áêO`«O
HÍÉ’`«∞Ok. WHõ¯_»‰õΩ =KÕÛ Ñ¨i„â◊=∞Å∞ "å˜H˜ =∞øeHõ
ã¨^Œ∞áêÜ«∂Å∞, ZH±û„ÃÑãπ ~À_»∞¡, áê~°∞¯Å∞, QÆ$ǨÏx~å‡}ÏÅ∞
`«k`«~åÅxfl˜H˜ ã¨O|OkèOz# =∂ã¨ì~üáê¡<£ ~°∂ѨHõÅÊ#
[iyáÈ~ÚOk. „Ѩã¨∞Î`«O „Ѩ[Å ™ê=∂lHõ, Pi÷Hõ Ѩiã≤÷`«∞Å∞,
"å`å=~°} Ѩiã≤÷`«∞ʼnõΩ ã¨O|OkèOz# 㨈~fiÅ∞ K«∞~°∞‰õΩQÍ
[~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú. J~Ú`Õ WѨʘˆH qâßYѨ@flO ^ŒQÆæ~°
JK«∞º`åѨÙ~°O, ~åOae¡, Ѩ~°"å_» =∞O_»ÖÏÖ’¡ =zÛ#
Ѩi„â◊=∞Å =Å¡ WHõ¯_ç „Ñ¨[ʼnõΩ Jáê~°"≥∞ÿ# KÕ^Œ∞
J#∞Éèí"åÅ∞<åfl~Ú. ‰õΩѨÊ`≥ѨÊÅ∞QÍ =™êÎÜ«∞#∞‰õΩ#fl
L^ÀºQÍÅ∞ ~åHõáÈQÍ P Ѩi„â◊=∞Å∞ WѨʘˆH =kÖËã≤#,
=^Œ∞Å∞`«∞#fl =º~å÷Å =Å¡ Éèí∂q∞, h~°∞, "å`å=~°}O ѨÓiÎQÍ
HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿ áÈÜ«∂~Ú. [<åxH˜ [|∞ƒÅ∞, ~ÀQÍÅ∞ q∞yÖÏ~Ú.
Hõ#∞Hõ<Õ WHõ¯_» „Ѩ[ÅO`å D Ñ≤.ã≤.Ñ≤.S.P~ü QÆ∞iOz
PO^Àà◊# K≥O^Œ∞`«∞<åfl~°∞. nxfl =ºuˆ~H˜ã¨∞Î<åfl~°∞.
ÉÏÔH·ûò `«=fiHÍÅ∞–yi[#∞Å QÆ∞O_≥ÅÃÑ· QÆ∞#áêÅ∞
Zxq∞k ã¨O=`«û~åÅ∞QÍ qâßY, `«∂~°∞ÊQÀ^•=i lÖÏ¡Å
U*ˇhû yi[#∞Å∞ ÉÏÔH· ûò `«=fiHÍʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ
PO^Àà◊#Å∞, L^Œº=∂Å∞ KÕã¨∞Î<Õ L<åfl~°∞. qâßYѨ@flO
zO`«Ñ¨e¡Ö’ [iy# „Ѩ*Ïaè„áêÜ«∞ ¿ãHõ~°}Å#∞
|Ç≤Ï+¨¯iOKå~°∞. ˆHO„^Œ yi[# =∞O„u ~åHõ#∞ =ºuˆ~H˜OKå~°∞.
_èçb¡ ÃÇ·ÏHÀ~°∞ìÖ’ ˆHã¨∞ #_»∞™ÈÎOk. J~Ú<å ˆHO„^Œ ~å„+¨ì
„ѨÉèí∞`åfiÅ∞ =∂„`«O ÅHõ∆HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å ÉÏÔH·ûò Yx*Ïxfl
`«=∞ J#∞K«~°∞Öˇÿ# ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞ʼnõΩ JѨÊ*ˇáêÊÅx f„=
„Ѩܫ∞`åflÅ∞ KÕã¨∂Î<Õ L<åfl~Ú. yi[# „Ѩ[Å∞, „Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂Å
JÉèíºO`«~åÅ∞, yi[#∞ŠǨωõΩ¯Å∞, K«ÏìÅ∞ "Õ˜h "åà◊√¡
MÏ`«~°∞ KÕÜ«∞_»O ÖË^Œ∞. JO>Ë Ñ¨iã≤÷ux J~°÷O KÕã¨∞HÀ=K«∞Û.
J~°‰õΩ „áêO`«OÖ’ 2446 ÃÇÏHÍì~°¡Ö’x 24 HÀ@¡ @#∞flÅ
ÉÏÔH· ûò#∞ J<£~åH±‰õΩ ˆHÏ~ÚOKå~°∞. g˜HÀã¨O
q[Ü«∞#QÆ~°O lÖÏ¡ Zãπ HÀ@Ö’ lO^•Öò‰õΩ, qâßYlÖÏ¡
=∂Hõ=~°áêÖˇOÖ’ J<£~åH±‰õΩ iÃѶ·#sÅ x~å‡}ÏxH˜
J#∞=∞`«∞eKåÛ~°∞. nxH˜QÍ#∞ ã¨#fl, z#flHÍ~°∞ Ô~·`«∞ʼnõΩ
K≥Ok# qÅ∞"≥·# ѨO@Éèí∂=ÚÅ#∞ ÖωõΩ¯<åfl~°∞. x*ÏxH˜
yi[# „áêO`åÖ’¡ Yx[ `«=fiHÍÅ∞ KÕѨÏìÅO>Ë 'Ñ‘™ê— K«@ìO
„ѨHÍ~°O P „áêO`«OÖ’x „QÍ=∞ã¨ÉèíÅ J#∞=∞`«∞Å∞
`«Ñ¨Êxã¨iQÍ á⁄O^•e. ~å*ϺOQÆOÖ’x S^À Ã+_»∂ºÅ∞
„ѨHÍ~°O yi[# ã¨ÅǨ =∞O_»e P"≥∂^ŒO fã¨∞HÀ"åe.
JO`ÕHÍ^Œ∞ ã¨∞„Ñ‘OHÀ~°∞ì QÆ`«OÖ’ WzÛ# f~°∞Ê „ѨHÍ~°O yi[#
ã¨Ç¨ÏHÍ~° ã¨OѶ¨∂Å∞, „ѨÉèí∞`«fi~°OQÆ ã¨Oã¨÷Å∞ =∂„`«"Õ∞ Yx[
`«=fiHÍÅ∞ KÕѨÏìe. HÍx W=hfl PK«~°}Ö’ <å=∞=∂„`«"Õ∞
J=Ù`«∞<åfl~Ú. ~å„+¨ì „ѨÉèí∞`«fi ~°OQÆ ã¨Oã¨÷ PO„^茄Ѩ^Õâò q∞#~°Öò
_≥=ÅÑπ"≥∞Oò HÍ~Àʈ~+¨<£ (Z.Ñ≤.ZO._ç.ã≤.) x ~°OQÆOÖ’H˜
kOÑ≤ nx^•fi~å lO^•Öò, J<£~åH± ã¨Oã¨÷ʼnõΩ Yx[
xˆH∆áêÅ#∞ Hõ@ìɡÏì~°∞. nxHÀã¨O QÆ`«OÖ’ K«O„^ŒÉÏ|∞
„ѨÉèí∞`«fiO 1/70 K«Ïì<Õfl ã¨=iOKåÅx KÕã≤# „Ѩܫ∞`«flO
yi[#∞Å L^Œº=∂ŠѶ¨e`«OQÍ LѨã¨OǨÏiOK«∞‰õΩ#fl
q+¨Ü«∞O JO^ŒiH© `≥eã≤O^Õ. JÖψQ 2006Ö’ J=∞Å∞Ö’H˜
=zÛ# J@g ǨωõΩ¯Å K«@ìO ‰õÄ_® J=∞Å∞ KÕÜ«∞_»O ÖË^Œ∞.
nxx |˜ì K«ÏìÖˇxfl L<åfl, ǨωõΩ¯Öˇxfl L<åfl L^Œº=∂Å∞
ÖˉõΩO_® PK«~°} â◊¥#ºO J<Õk ã¨Ê+¨ìO J=Ù`«∞Ok. JO`ÕHÍ^Œ∞
D Yx[ `«=fiHÍÅ =Å¡ ™ê÷xHõ yi[#∞ÖË HÍ^Œ∞ "≥Å∞ѨÅ
L#fl qã¨Î $`« „Ѩ*ÏhHõO ‰õÄ_® #+¨ìáÈ=Åã≤ =ã¨∞ÎOk. D
„áêO`«OÖ’ xÅ= L#fl ÉÏÔH·ûò Yx*ÏxH˜ h˜x Ѩ˜ì LOKÕ
QÆ∞}O LO@∞Ok. JO^Œ∞=Å¡ Éèí∂™ê~°O Ѩi~°H˜∆OK«|_»∞`«∞Ok.
HÍQÍ =~å¬HÍÅOÖ’ Ѩ_ç# =~°¬Ñ¨Ù h˜x ѨÙ+¨¯ÅOQÍ Ñ¨@∞ì‰õΩ#fl
Yx[O U_®k á⁄_»=Ù<å h˜x q_»∞^ŒÅ KÕã¨∞ÎOk. D h~°∞
U~°∞Å∞QÍ áêi HõoOQÆã‘=∞Ö’x 19 #^Œ∞Å∞QÍ
„Ѩ=Ç≤Ïã¨∞Î<åfl~Ú. g˜g∞^Œ 27 ™êQÆ∞, `åQÆ∞h˜ „áê*ˇ‰õΩìÅ∞
xi‡Oz L<åfl~Ú. XHõ¯ `åO_»= i[~åfiÜ«∞~ü =Å¡<Õ qâßY,
`«∂~°∞ÊQÀ^•=i lÖÏ¡Ö’¡x 50 "ÕÅ ZHõ~åʼnõΩ ™êQÆ∞h~°∞,
77 „QÍ=∂ʼnõΩ `åQÆ∞h~°∞ JO^Œ∞`«∞Ok. JO>Ë ZO`«=∞Ok
„Ѩ[Å∞ #+¨ìáÈ`å~À J~°÷O KÕã¨∞HÀ=K«∞Û. âß~°^•#kÃÑ·

33. 33 U„Ñ≤Öò, 2012
xi‡Oz# Ô~·"å_» [ÖÏâ◊Ü«∞O, =~°Ç¨Ï#kÃÑ· xi‡Oz#
HõàϺ}˜Ö’= [ÖÏâ◊Ü«∞O, WOHÍ J<ÕHõ z#flz#fl [ÖÏâ◊Ü«∂Å∞
qâßYѨ@ì} „Ѩ[Å `åQÆ∞h˜x, Ѩi„â◊=∞Å J=ã¨~åʼnõΩ
`«y# h˜x JOkã¨∞Î<åfl~Ú. q[Ü«∞#QÆ~°O lÖÏ¡Ö’ "ÕQÍ=u,
[O~°≠Ï=u `«k`«~° #^Œ∞Å∞, „jH͉õΩà◊O lÖÏ¡Ö’ <åQÍ=o,
=Oâ◊^è•~° #^Œ∞Å∞ `«∂~°∞Ê Hõ#∞=∞ÅÖ’<Õ Ñ¨Ù˜ì
„Ѩ=Ç≤Ïã¨∞Î<åfl~Ú. D ÉÏÔH·ûò `«=fiHÍÅ∞ [iy`Õ D =¸_»∞
lÖÏ¡Ö’¡ Ô~·`«∞Å∞, Ѩi„â◊=∞Å∞ JO^Œ~°∂ Jxfl~°HÍÅ∞QÍ
#+¨ìáÈ=Åã≤ =ã¨∞ÎOk.
ÉÏÔH·ûò `«=fiHÍÖËHÍHõ qâßYlÖÏ¡ <å`«=~°O =∞O_»ÅOÖ’
ÖË@Ô~·ò Yx[ `«=fiHÍÅHÀã¨O QÆ`« #=O|~°∞Ö’ „Ѩ*Ïaè„áêÜ«∞
¿ãHõ~°} [iáê~°∞. WHõ¯_» ‰õÄ_® ÉÏÔH· ûò =∂kiQÍ<Õ
„Ѩ*Ïaè„áêÜ«∞ ¿ãHõ~°} [~°QƉõΩO_®<Õ x~°ÉèíºO`«~° J#∞=∞`«∞Å∞
WKÕÛâß~°∞. „Ѩ*Ïaè„áêÜ«∞ ¿ãHõ~°} HÀã¨O D Yx*ÏÅÃÑ·
Hõ<Õflã≤# ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å∞ =ÚO^Œ∞QÍ<Õ `«=∞Hõ#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ#
=~åæxfl ¿ãHõiOz Jaè„áêÜ«∞ ¿ãHõ~°}Ö’ K≥Ñ≤ÊOKå~°∞. Jã¨Å∞
yi[# K«ÏìÅ∞, ǨωõΩ¯Å∞, Jaè„áêÜ«∞ ¿ãHõ~°}Å∞
Ug∞ÖˉõΩO_®<Õ =ÚO^Œ∞QÍ<Õ J#∞=∞`«∞eKÕÛã≤, HõOÃÑhÅ`À
J=QÍǨÏ# XѨÊO^•Å∞ (ZO.F.Ü«Ú) ‰õΩ^Œ∞~°∞Û‰õΩx `«~åfi`«
D <å@HÍxfl P_»∞`«∞<åfl~°∞. JÖψQ #sûѨ@flO ^ŒQÆæ~°Ö’x
Hõ~°HõH˘O_» ~°„`«OÖ’ "ÕÅ HÀ@¡ ~°∂áêÜ«∞Å qÅ∞=KÕ¿ã
~°OQÆ∞~åà◊¡ HÀã¨O „Ѩܫ∞`åflÅ∞ f„=OQÍ [~°∞QÆ∞`«∞<åfl~Ú.
D ~°OQÆ∞~åà◊§HÀã¨O „Ѩܫ∞`åflÅ∞ [~°∞QÆ∞`«∞#fl „áêO`«O
ã¨∞=∂~°∞ 10 "ÕÅ ZHõ~åÅ∞ LO@∞Ok. WHõ „jH͉õΩà◊O lÖÏ¡Ö’
Hõ<≥fl^è•~° H˘O_»HÀã¨O =∞O„u ^èŒ~å‡# „Ѩ™ê^Œ~å=Ù, PÜ«∞#
‰õΩ=∂~°∞_»∞ KÕã≤# „Ѩܫ∞`åflÅ∞ [QÆ"≥∞iy#"Õ.
HÍÅ∞+¨ºO HÀ~°Ö’¡ HÀ@gkè
ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£Ö’x áê`«#QÆ~°O ÖÏQÍ<Õ qâßYѨ@flOÖ’ XHõ
áê`«#QÆ~°O LOk. WHõ¯_» =Úã≤¡OÅ∞, Ç≤ÏO^Œ∞=ÙÅ∞, „ÔH·ã¨Î=ÙÅ∞
=∞`«™ê=∞~°ã¨ºO`À rqã¨∞ÎOÏ~°∞. XHõѨÙÊ_»∞ WHõ¯_» ‰õΩ~°∞áêO
`«k`«~° z#fl ~å*ϺÅ#∞ áêeOz# ~åAÅ∞ HÀ@Å∞ xi‡Oz
q_çk KÕ¿ã"å~°∞. ã¨=Ú„^Œf~°O HÍ=_»O`À J<ÕHõ ~°HÍÅ
`À@ʼnõΩ xÅÜ«∞OQÍ LO_Õk. Hõ#∞Hõ<Õ "≥Ú^Œ@ nxx `À@gkè
J<Õ"å~°∞. Jk „Hõ=∞OQÍ HÀ@gkèQÍ „Ѩ[Å∞ Ñ≤Å∞ã¨∞Î<åfl~°∞.
1933Ö’ WHõ¯_» „a˜+π „ѨÉèí∞`«fiO XHõ áÈ~°∞ì#∞ xi‡OzOk.
PǨ ~°^è•<åºÅ∞, ѨѨÙÊk#∞ã¨∞Å∞, ѨOK«^•~°, Y~°∂˚~°Ñ¨à◊√¡
=O˜q kQÆ∞=∞u JÜ«∂º~Ú. „Hõ=∞OQÍ ÉÁQÆ∞æ, W#∞=Ú =O˜
Yx*ÏÅ∞ ‰õÄ_® kQÆ∞=∞u KÕÜ«∞_»O „áê~°OaèOKå~Ú. WѨÙÊ_»∞
WHõ¯_» 500 ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞ =Úã≤¡OÅ∞, 500 ‰õΩ@∞OÉÏÅ∞
*ÏÅ~°∞¡ WOHÍ W`«~° ã¨=∂lHõ =~åæʼnõΩ K≥Ok# „Ѩ[Å∞
rqã¨∞Î<åfl~°∞. WHõ¯_» ã¨=∞㨺 Uq∞@O>Ë áÈ~°∞ì‰õΩ ÉÁQÆ∞æ,
W#∞=Ú ÖÏO˜ =Ú_ç Yx[ kQÆ∞=∞`«∞Å∞ ÃÑiQÍ~Ú. "å˜x
™êìH±Ü«∂~°∞¤Ö’¡ |Ç≤Ï~°OQÆOQÍ ‰õΩѨÊÅ∞ áÈ™êÎ~°∞. „@‰õΩ¯Å^•fi~å
~°"å}Ï KÕ™êÎ~°∞. ~°"å}Ï KÕ¿ã@ѨÙÊ_»∞ `«y# *Ï„QÆ`«ÎÅ∞
fã¨∞HÀHõáÈ=_»O =Å¡ ^èŒ∂o "å`å=~°}OÖ’ Hõeã≤áÈ~Ú QÍe,
h~°∞ ѨÓiÎQÍ HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿáÈ`«∞<åfl~Ú. WHõ¯_» `åQÆ_®xÔH·<å,
"å_»∞HÀ=_®xÔH·<å h~°∞ H˘#∞HÀ¯=Åã≤O^Õ. QÍeÖ’ Zyˆ~
^Œ∞=Ú‡=Å¡ u<Õ PǨ ~°Ñ¨^•~åúÅ∞ Ãã·`«O HõÅ∞+≤`«"≥∞ÿ áÈ`å~Ú.
WѨʘˆH âßfiã¨HÀã¨, K«~°‡ã¨O|O^èŒ "åº^èŒ∞Å∞ „Ѩ[Å#∞
Ñ‘_çã¨∞Î<åfl~Ú. S`Õ D HÍÅ∞ëêºxfl x"åiOz "≥∞~°∞ÔQ·#
"å`å=~°}Ïxfl HõeÊOKåeû# áÈ~°∞ì Ü«∂[=∂#ºOQÍx,
„ѨÉèí∞`«fi áêÅHõ =~åæÅ∞ QÍx q∞#fl‰õΩO@∞<åfl~°∞. WOHÍ áÈ~°∞ì
qã¨Î~°} HÀã¨O D „Ѩ[ÅO^Œih ZÖÏ MÏm KÕ~ÚOKåÖÏ
Jx Ѩ<åflQÍÅ∞ Ѩ#∞fl`«∞<åfl~Ú. WѨÙÊ_»∞ áÈ~°∞ì qã¨Î~°} HÀã¨O
~°∞.2500 HÀ@∞¡ ˆHÏ~ÚOKå~°∞. nxHÀã¨O Ѩ#∞Å∞ =Ú=∞‡~°O
KÕâß~°∞. JO^Œ∞ˆH `«=∞Hõ#∞‰õÄÅ"≥∞ÿ# "åix KÕ~°nã≤ "Õˆ~KÀ@
ã¨÷ÖÏe™êÎ=∞x Pâ◊ K«∂Ñ≤ã¨∞Î<åfl~°∞. JkèHÍiHõOQÍ J_çy`Õ
K«@ìO J=∞Å∞ KÕÜ«∂e HÍ|˜ì K«ÏìÅ∞, x|O^èŒ#Å#∞ J=∞Å∞
KÕÜ«∞‰õΩO_® á⁄=∞‡#‰õΩO_® á⁄QÆÃÑ^Œ∞`«∞<åfl~°∞. HÍÅ∞+¨ºO
ÖˉõΩO_® áÈ~°∞ìx x~°fiÇ≤Ï™êÎ=∞x, P^èŒ∞hHõ~°} KÕѨ_»∞`«∞<åfl=∞x
áÈ~°∞ìÜ«∂[=∂#ºO K≥|∞`«∞Ok QÍx PK«~°} â◊¥#ºO. WOHÍ
„Ѩ[ÖË áÈ~°∞ì ã¨÷ÖÏxfl P„Hõq∞OKå~°x K≥ÿ~°‡<£ ^ŒÉÏ~Úã¨∞Î<åfl~°O>Ë
WO`«Hõ<åfl ^Œ∞~å‡~°æO =∞~˘Hõ˜ ÖË^Œ∞. 1844Ö’ xi‡Oz#
=∞ã‘^Õ WHõ¯_ç „Ñ¨[Å∞ =O^ŒÅ ã¨O=`«û~åÅ #∞O_ç WHõ¯_Õ
LO@∞<åfl~°#_®xH˜ ™êHõ∆ ºO. =∞~À"≥·Ñ¨Ù WHõ¯_ç *ÏÅ~°¡#∞
ã¨=Ú„^ŒOÖ’H˜ "Õ@‰õΩ áÈhÜ«∞_»O ÖË^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë <ÒHõʼnõΩ
J_»∞¤=ã¨∞Î<åfl~°x. =O^ŒÅ ã¨O=`«û~åÅ #∞O_ç ã¨=Ú„^ŒOÃÑ·
P^è•~°Ñ¨_ç „|uˆH *ÏÅ~°¡‰õΩ D q^èŒOQÍ Láêkè ÖˉõΩO_®
áÈ~°∞ì Ü«∂[=∂#ºO KÕã¨∞ÎOk. x*ÏxH˜ áÈ~°∞ì J=ã¨~åÅHÀã¨O
WHõ¯_ç „Ñ¨[Å#∞ "≥à◊¡Q˘>Ëì HÍ~°º„Hõ=∂xH˜ =ºuˆ~HõOQÍ HÀ@gkè
„Ѩ[Å∞ QÆ`« H˘kÌ<≥ÅÅ∞QÍ L^Œºq∞ã¨∞Î<åfl~°∞. QÆ`« #=O|~°∞Ö’
#QÆ~°OÖ’ ÉèÏs~åºb, HõÖˇHõì~ü HÍ~åºÅÜ«∞O =ÚO^Œ∞ ^èŒ~åfl
x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞. _çÃãO|~°∞ 28# XHõ~ÀA x~åǨ ~°nHõ∆ KÕâß~°∞.
L^Œº=∂Å#∞ H˘#™êyOK«_»O `«Ñ¨Ê nxH˜ =∞~À Ѩiëê¯~°O
ÖË^Œ∞.

34. 34#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
„Ñ≤Ü«∞"≥∞ÿ# „Ѩ[ÖÏ~å!
HõoOQÆã‘=∞Ö’<Õ HÍ^Œ∞ WѨʘ =~°‰õΩ ~å„+¨ìOÖ’ <≥Å∂¡~°∞
lÖÏ¡, Hõ$+¨‚Ѩ@flO ˆ~=Ù, =∞ǨÏ|∂Éò #QÆ~ü lÖÏ¡ áÈÖËѨe¡
^ŒQÆæ~° =zÛ# „Ѩ`ÕºHõ Pi÷Hõ =∞O_»à◊√¡, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ â◊OëêÉÏ^£
q=∂<å„â◊Ü«∞O, B@~ü iOQ∑ ~À_£Å∞ JxflKÀ@¡ QÆ`«OÖ’ WÖψQ
[iyOk. ^Õâ◊OÖ’ L`«Î~°„Ѩ^Õâò, ǨÏ~åº<å ~å„ëêìÖ’¡ D
=∞^茺HÍÅOÖ’ [iy# x~åfiã≤`«∞Å PO^Àà◊#Å∞ D
<ÕѨ^茺OÖ’<Õ [iQÍ~Ú. x~åfiã≤`«`«fiO ZHõ¯_≥ÿ<å XHõ˜QÍ<Õ
L#flk. „ѨÉèí∞`«fi ã¨fiÉèÏ=O ZHõ¯_≥ÿ<å XHõ˜QÍ<Õ LOk. Jã¨Å∞
„ѨÉèí∞`åfiÅ∞ K≥|∞`«∞#fl D Jaè=$kú x["≥∞ÿ# Jaè=$^Õú<å?
WO`« q^èŒfiOã¨O, WO`« =∞Okx x~åfiã≤`«∞Å#∞ KÕÜ«∞‰õΩO_®,
Ѩ~åº=~°}Ïxfl ^èŒfiOã¨O KÕÜ«∞‰õΩO_® Jaè=$kú ™êkèOK«ÖË=∂?
JO>Ë LOk. WѨÙÊ_»∞ =ã¨∞Î#fl Ѩi„â◊=∞Å∞ "åã¨Î"åxH˜ WHõ¯_ç
„Ѩ[Å J=ã¨~åÅHÀã¨O HÍ^Œ∞. ZQÆ∞=∞`«∞ÅHÀã¨O, Jaè=$k÷
K≥Ok# ^ÕâßÅ J=ã¨~åÅ∞ f~°Û_»O HÀã¨O. Jaè=$kú K≥Ok#
J"≥∞iHÍ, „a@<£, „á¶ê<£û, [áê<£ =O˜ ^ÕâßÅ∞ ã¨OH∆ÀÉèíOÖ’
‰õÄ~°∞‰õΩáÈ`«∞<åfl~Ú. JHõ¯_» |Ǩïà◊*Ïu ã¨Oã¨÷Å∞ k"åàÏ
JOK«∞# L<åfl~Ú. Hõ#∞Hõ D ã¨OH∆ÀÉèíO #∞O_ç |Ü«∞@ Ѩ_»@O
HÀã¨O =∞#ÖÏO˜ ¿Ñ^Œ^ÕâßÖ’¡ L#fl ã¨Ç¨Ï[=#~°∞Å∞ H˘Å¡Q˘˜ì
ã¨~°∞‰õΩÅ∞ `«Ü«∂~°∞ KÕã≤ J=Ú‡HÀ"åe. =∞# ~å„+¨ì, ^Õâ◊
áêʼnõΩÅ∞ „ѨѨOK« ÉϺO‰õΩ =O˜ JO`«~å˚fÜ«∞ „^Œ=ºã¨Oã¨÷Å∞,
J"≥∞iHÍ=O˜ Jaè=$k÷ K≥Ok# ^ÕâßÅ=^ŒÌ JѨÙÊÅ∞ `≥zÛ
"åà◊√¡ P_»=∞#fl@ìÖÏ¡ P_»∞`«∞<åfl~°∞. "åà◊¡ P^ÕâßʼnõΩ, P[˝Å‰õΩ
`«Å Xyæ ÉèÏ~°`«„Ѩ[Å ~°HõÎ=∂O™êÅ#∞ `åHõ@∞ìÃÑ_»∞`«∞<åfl~°∞.
„Ѩ[ʼnõΩ K≥Ok# ã¨Ç¨Ï[ =#~°∞Å#∞ PÜ«∂ ^ÕâßʼnõΩ
JѨÊ*ˇÑ¨ÙÊ`«∞<åfl~°∞. D ^Õâ◊ „Ѩ[Å J=ã¨~åÅ HÀã¨O, D
^Õâ◊ „Ѩ[Å „â◊=∞â◊H˜Î`À, =º=™êÜ«∞ J#∞|O^èŒ Ñ¨i„â◊=∞Å∞
U~åÊ@∞ KÕÜ«∞=K«∞Û. „Ѩ[Å∞ #+¨ìáȉõΩO_», Ѩ~åº=~°}O
<åâ◊#O H͉õΩO_® x["≥∞ÿ# Jaè=$kúx ™êkèOK«=K«∞Û. HÍx
z`«Îâ◊√kúÖËx áêʼnõΩÅ∞ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å Jaè=$kúx ™êkèOK«_»O
HÀã¨O „Ѩ[Å#∞ x~åfiã≤`«∞Å#∞, x~å„â◊Ü«ÚÅ#∞ KÕã¨∞Î<åfl~°∞.
Ѩ~åº=~°}Ïxfl ^èŒfiOã¨O KÕã¨∞Î<åfl~°∞. Hõ#∞Hõ D Jaè=$kú
q^è•<åxfl =ºuˆ~H˜OKåe. x*ÏxH˜ HõoOQÆã‘=∞Ö’ x~åfiã≤`«
ã¨=∞㨺Å∞ WOHÍ Z<Àfl L<åfl~Ú. Wq „Ѩã¨∞Î`«O #_»∞ã¨∞ÎѨfl
L^Œº=∂Å∞ =∂„`«"Õ∞. S`Õ HõoOQÆã‘=∞Ö’ x~åfiã≤`«∞Å QÆ∞iOz
K≥ѨÙÊHÀ"åÅO>Ë ã‘ìÖòáê¡Oò ÃÑ^ŒÌ L^•Ç¨Ï~°}. Wà◊√¡ HÀÖ’Ê~Ú#
"åà◊√¡, Éèí∂=ÚÅ∞ HÀÖ’Ê~Ú# "åà◊√¡ Ô~O_»∂ HÀÖ’Ê~Ú# "åà◊√¡,
r=#O HÀÖ’Ê~Ú# J<ÕHõ =$`«∞ÎÅ "åà◊¡ P"Õ^Œ#Å∞ "ÕÖÏk
iHÍ~°∞¤Å ~°∂ѨOÖ’ ^Œ~°≈# q∞ã¨∞Î<åfl~Ú. WѨʘH© iHÍ~°∞¤
^•~°∞Å∞ L^ÀºQÍÅHÀã¨O Hõhã¨O ‰õÄeѨ#∞Å HÀã¨O
L^Œº=∂Å∞ KÕã¨∂Î<Õ L<åfl~°∞. =ÚÃÑ·ÊÜÕ∞à◊¡ `«~åfi`« P `«~åxH˜
HÍHõáÈ~Ú<å WѨʘ `«~åxÔH·<å Láêkè ^˘~°∞‰õΩ`«∞O^Õ"≥∂#x
Pâ◊QÍ Z^Œ∞~°∞ K«∂ã¨∞Î<åfl~°∞. J^Õq^èŒOQÍ D =∞^茺HÍÅOÖ’
[iy# QÆOQÆ=~°O áÈ~°∞ì =ºuˆ~Hõ L^Œº=∞O ‰õÄ_® XHõ =∞Oz
L^•Ç¨Ï~°}. L^Œº=∂Å ^•fi~å<Õ Ç¨Ï‰õΩ¯Å#∞
™êkèOK«∞HÀQÆÅ∞QÆ∞`åO, ™êkèOz#k xÅɡ@∞ìHÀQÆÅ∞QÆ∞`åO
J<ÕO^Œ∞‰õΩ QÆOQÆ=~°O, k|ƒáêÖˇO „QÍ=∂Å∞ „ѨfHõÅ∞.
SHõºOQÍ áÈ~å_ç# QÆOQÆ=~°O „Ѩ[Å∞ r"À #O.68x
H˘O`«"Õ∞~°ÔH·<å J=∞Å∞ KÕ~ÚOK«∞HÀQÆeQÍ~°∞. JÖψQ WѨʘH©
H˘#™êQÆ∞`«∞#fl ™ÈO¿Ñ@, HÍHõ~åѨe¡ L^Œº=∂Å∞ „ѨÉèí∞`åfiÅ
J~åK«HÍʼnõΩ J_»∞¤Hõ@ìÖËã≤# Q˘Ñ¨Ê L^•Ç¨Ï~°}Å∞.
Hõ#∞Hõ x~åfiã≤`«∞Öˇÿ#"å~°∞ WѨÙÊ_≥^Œ∞~˘¯O@∞#fl ã¨=∞㨺Å
Ѩiëê¯~°O HÀã¨"≥∞ÿ<å, x~åfiã≤`«∞Ö∫`«∞#fl"å~°∞ H͉õΩO_®
x"åiOK«∞HÀ=_»O HÀã¨"≥∞ÿ<å áÈ~å_çeûO^Õ. ~å[H©Ü«∞
<åÜ«∞‰õΩÅ∞, „ѨÉèí∞`åfikèHÍ~°∞Å∞ K≥¿ÑÊ =∂Ü«∞=∂@ʼnõΩ
ÖÁOyáȉõΩO_®, ɡkiOѨÙʼnõΩ ɡ^Œ~°‰õΩO_® áÈ~å_»@"Õ∞ nxH˜
Ѩiëê¯~°O.
1.ˆHO„^Œ,~å„+¨ì „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ |Ǩïà◊*Ïu ã¨Oã¨÷Å`À
‰õΩ^Œ∞~°∞Û‰õΩ#fl XѨÊO^•Å#∞ ~°^Œ∞ÌKÕÜ«∂e.
2. HÀ™êÎHÍi_®~ü#∞ ~°^Œ∞ÌKÕÜ«∂e.
3. Ç≤ÏO^Œ∂*Ï`À áê@∞ ~å„+¨ìOÖ’x Jxfl ^äŒ~°‡Öò q^Œ∞º`ü
ˆHO„^•Å x~å‡}ÏÅ#∞ q~°q∞OK«∞HÀ"åe.
4. HÀ@gkè `«~°eOѨÙ#∞ q~°q∞OKåe, áÈ~°∞ìqã¨Î~°}#∞
xeÑ≤"ÕÜ«∂e.
5. H˘"åfi_» J}∞ q^Œ∞º`ü ˆHO„^ŒO x~å‡}ÏxÔH· q_»∞^ŒÅ
KÕã≤# „ѨÉèí∞`«fi L`«Î~°∞fiÅ#∞ ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∂e.
6. ÉÏÔH·ûò „`«=fiHÍÅ HÀã¨O ~å„+¨ì„ѨÉèí∞`«fiO KÕã¨∞‰õΩ#fl
XѨÊO^•Å#∞ ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∂e.
7. Éèí∂=ÚÅ∞, ã≤÷~°x"åã¨O, Láêkè HÀÖ’Ê~Ú#
„Ѩ[ÅO^Œih x~åfiã≤`«∞Å∞QÍ QÆ∞iÎOKåe.
8. x~åfiã≤`«∞ÅO^ŒiH© #+¨ìѨiǨ ~°O, ѨÙ#~å"åã¨O „ѨÉèí∞`«fi
L`«Î~°∞fiÅ „ѨHÍ~°O HõeÊOKåe.
T

35. 35 U„Ñ≤Öò, 2012
`≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å =∞øeHõ ã¨=∞㨺Å∞ Ѩiëê¯~°=∞ÜÕ∞ºk
HÍi‡Hõ=~°æ <åÜ«∞Hõ`«fiOÖ’ qѨ¡=Hõ~° =~åæÖˇÿ# Ô~·`åOQÆO,
ÃÑ©|∂~°∞˚"å, *ÏfÜ«∞ |∂~°∞˚"å=~åæÅ∞ SHõº"≥∞ÿ #∂`«#
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ qѨ¡"åxfl q[Ü«∞=O`«O KÕã¨∞HÀ=_»O ^•fi~å<Õ.
|_® Éèí∂™êfi=ÚÅ, ^ŒàÏs x~°O‰õΩâ◊ ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å
™ê„=∂[º"å^Œ∞Å ^ÀÑ≤_ç áêÅ##∞ ‰õÄÅ^ÀÜ«∞_»O ^•fi~å<Õ.
"åi KÕ`«∞Ö’¡ =Ù#fl HÀÏ¡k ~°∂áêÜ«∞Å „Ѩ[Å ã¨OѨ^Œ, Éèí∂q∞,
á¶êºHõìsÅ∞, ã¨Ç¨Ï[ =#~°∞Å∞, ÃÑ@∞ì|_çx ™êfinè#O KÕã¨∞HÀ=_»O
^•fi~å<Õ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å =∞øeHõ ã¨=∞㨺Å∞ Ѩiëê¯~°
=∞=Ù`å~Ú. ™ê„=∂[º"å^Œ∞ÅÃÑ· P^è•~°Ñ¨_»‰õΩO_» `«=∞ HÍà◊§ÃÑ·
`å=Ú ã¨fi`«O„`«OQÍ xÅ|_ç ''^Œ∞<Õfl "åiH˜ Éèí∂q∞——
„áêuѨkHõÃÑ· =º=™êÜ«∞ qѨ¡"åxfl q[Ü«∞=O`«O KÕÜ«∞_»O
^•fi~å =º=™êÜ«∞OÃÑ· P^è•~°Ñ¨_ç áêi„âßq∞Hõ Jaè=$kúx
H˘#™êyOK«_»O ^•fi~å<Õ „Ѩ[Å r=# Ѩiã≤÷`«∞efl „Hõ=∞OQÍ
"≥∞~°∞QÆ∞ Ѩ~°K«_»O ^•fi~å<Õ `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å =∞øeHõ ã¨=∞㨺Å∞
Ѩiëê¯~°=∞=Ù`å~Ú. ~å„+¨ìOÖ’x W`«~° „áêO`åÅ „Ѩ[Å,
"≥Ú`«ÎO ^Õâ◊ „Ѩ[Å =∞øeHõ ã¨=∞㨺Å∞ ‰õÄ_® D q^èŒOQÍ
Ѩiëê¯~°=∞=Ù`å~Ú.
qѨ¡"À^Œº=∞O ''„Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O–`≥ÅOQÍ}
Jaè=$kú—— J<Õ _®‰õΩº"≥∞O@∞#∞ 1997 E<£Ö’ q_»∞^ŒÅ
KÕã≤ D L^Œº=∞O Ѩ@¡ qѨ¡"À^Œº=∞ "≥·Yix `≥eÜ«∞*Ëã≤Ok.
P _®‰õΩº"≥∞OòÖ’ „Ѩ*Ï™êfi=∞º `≥ÅOQÍ}ÔH· Hõhã¨
HÍ~°º„Hõ=∞O D q^èŒOQÍ „ѨHõ˜OzOk.
1. Ô~·`åOQÍxH˜ Éèí∂q∞ HÍ"åe.
2. ™êQÆ∞h~°∞, „`åQÆ∞h~°∞ ã¨=∞㨺Å#∞ `«Hõ∆}"Õ∞
Ѩi+¨¯iOKåe.
3. Ѩi„â◊=∞Å∞– `≥ÅOQÍ} Jaè=$kúH˜ "≥Ú^Œ@QÍ
™ê„=∂[º"å^Œ ÃÑ@∞ì|_»∞efl L`«Ê`«∞Îefl WHõ =ÚO^Œ∞
„Ѩ"ÕtOK«‰õΩO_® J_»∞¤HÀ"åe.
4. ^Œo`«, cã≤, "≥∞ÿ<åsì(=Úã≤¡O)ʼnõΩ ™ê=∂lHõ <åºÜ«∞O
HÍ"åe.
5. J_»qÃÑ· Pk"åã¨∞ŠǨωõΩ¯#∞ QÆ∞iÎOKåe.
6. |_≥˚ò ˆHÏ~ÚOѨÙÅ∞–`≥ÅOQÍ} Jaè=$kú HÀã¨O
JÖψQ ~å„+¨ìOÖ’x W`«~° "≥#∞Hõ|_ç# „áêO`åÅ Jaè=$kú
HÀã¨O [<åÉèÏ, qã‘Î~°‚O, "≥#∞HõÉÏ@∞ `«<åÅ#∞ „áêuѨkHõQÍ
fã¨∞H˘x xiÌ+¨ì |_≥˚ò ˆHÏ~ÚOѨÙÅ∞ [~°QÍe.
7. q^Œº, L^ÀºQÍÖ’¡ 610 l."À#∞ J=∞Å∞ KÕÜ«∂e.
8. ˆHO„^Œ, ~å„+¨ì Jã¨=∞ ã¨O|O^è•Å∞ ~°^Œ∞Ì KÕÜ«∂e.
9. „Ѩ*Ï™êfi=∞º ǨωõΩ¯Å‰õΩ Qͺ~°O© =ÙO_®e.
D ã¨=∞㨺Šg∞^Œ „ѨKå~° HÍ~°º„Hõ=∞O =ÙO_®e.
ˆHO„^Œ, ~å„+¨ì „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ H˘#™êyã¨∞Î#fl q^è•<åÅ
=¸ÅOQÍ ™ê„=∂[º"å^Œ∞Å =∂Ô~¯ò J=ã¨~åÅ HÀã¨O qq^èŒ
„áêO`åÖ’¡ xˆ~ÌtOK«|_»∞`«∞#fl PiúHõ q^è•<åÅ =¸ÅOQÍ
„áêOfÜ«∞ Jã¨=∂#`«Å∞ KÀ@∞ KÕã¨∞‰õΩ#fl =∂@ "åã¨Î=O.
=∞# ~å„+¨ìOÖ’ XHõ¯ ^ŒH˜∆} HÀ™êÎ PO„^èŒ q∞#Ǩ `≥ÅOQÍ},
~åÜ«∞Åã‘=∞, L`«Î~åO„^èŒÅ∞ KåÖÏ "≥#∞Hõ|_ç =Ù<åfl~Ú.
„ѨÉèí∞`«fi Ü«∞O„`åOQÆOÖ’ HÀ™êÎ PO„^èŒ |∂~À„HÍ@¡ Ѩ@∞ì
=¸ÅOQÍ `≥ÅOQÍ}Ï „áêO`åxH˜ J<åºÜ«∞O [~°∞QÆ∞`«∞#fl
=∂@ "åã¨Î="Õ∞.
„Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} Ѩ@¡ qq^èŒ |∂~°∞˚"å áêsìÅ "≥·Yi
ˆHO„^Œ, ~å„+¨ì „ѨÉèí∞`åfiÅ∞ J#∞ã¨iã¨∞Î#fl "≥·Y~°∞Å =Å¡
„ѨѨOpHõ~°}, Zãπ.W.*ˇ_£Å |Ç≤Ï~°OQÆ K˘~°ÉÏ@∞ ^•fi~å
„Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ}Ï ã¨=∞㨺 f„=`«~°O J=Ù`«∂<Õ =ÙO@∞Ok.
HÍO„ÔQãπ áêsì `≥ÅOQÍ} „Ѩ[ʼnõΩ „Ѩ^è•# â◊`«$=Ù. "≥Ú^Œ˜
#∞Oz `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å PHÍOHõ∆Å#∞ L‰õΩ¯áê^ŒO`À
#eÑ≤"Õã¨∞Î#fl K«i„`« HÍO„ÔQãπ áêsìH˜ =ÙOk. HÍO„ÔQãπ, ˜._ç.Ñ≤,
a.*ˇ.Ñ≤ „ѨѨOK«ÉϺO‰õΩ P^Õt`« q^è•<åÅ#∞ J=∞Å∞ KÕ¿ã
áêsìÖË! ˜._ç.Ñ≤ áêsì ‰õÄ_® "≥Ú^Œ˜ #∞O_ç „Ñ¨`ÕºHõ
`≥ÅOQÍ}‰õΩ ѨzÛ =ºuˆ~Hõ"≥∞ÿ# áêsì<Õ. a.*ˇ.Ñ≤ „Ѩ`ÕºHõ
`≥ÅOQÍ}#∞ ã¨=∞iúã¨∂Î XˆH ã‘@∞‰õΩ Ô~O_»∞ ~å„ëêìÅh "åQÍÌ#O
KÕã≤ JkèHÍ~°OÖ’H˜ =zÛ# `«~åfi`« „Ѩ[Å#∞ "≥∂ã¨O KÕã≤Ok.
XHõ =∞`«`«`«fi áêsìQÍ, ѨzÛ „ѨQÆujÅ =ºuˆ~Hõ áêsìQÍ ^•xx
`≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞ Z#fl˜H© ^ŒiKÕ~°hÜ«∞=^Œ∞Ì! ^Œ∂~°OQÍ
=ÙO_®e! ã≤.Ñ≤.S, ã≤.Ñ≤.ZOÅ∞ `«=∞ "Õ~°¡#∞ HÀ™êÎÖ’ Hõey
=Ù<åfl~Ú. ¿Ñ~°∞‰õΩ Hõ=¸ºxã¨∞ì áêsìÖˇÿ<å HÀ™êÎO„^èŒ ã¨OѨ#∞flÅ
=Åã¨"å^Œ „ѨÜ≥∂[<åÅ#∞ HÍáê_»@OÖ’ Wq Z#fl_»∂
â◊+¨a+¨Å‰õΩ QÆ∞iHÍ=Ù. `«e¡ `≥ÅOQÍ} ã¨Oã¨÷(q[Ü«∞âßOu)
„Ѩ`ÕºHõ„Ѩ*Ï™êfi=∞º`≥ÅOQÍ}qѨ¡"À^Œº=∞HÍ~°º„Hõ=∞O
Kåi„`«Hõ Ѩ„`«O

36. 36#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
áÈ~å@O ^•fi~å<Õ `≥ÅOQÍ} ™ê^茺O Jx K≥Ñ≤Ê#ѨʘH˜
J@∞=O˜ áÈ~åÏÅ#∞ xi‡OKÕ "≥·Ñ¨Ù Hõ$+≤ ÖË^Œ∞.
2001Ö’ U~°Ê_»¤ ˜.P~ü.Ѩãπ QÍx, 2008Ö’ U~°Ê_»¤
Z<£.˜.Ñ≤.Ñ≤(<å=∞ =∂„`«OQÍ „Ѩ*Ï áÈ~åÏÅ ^•fi~å<Õ
`≥ÅOQÍ} =ã¨∞ÎO^Œx J#flѨʘH©) QÍx „Ѩ*ÏáÈ~åÏÅ ^•fi~å
„Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ}#∞ ™êkèOKåÅ<Õ L^ÕÌâ◊ºO ÖË^Œ∞. áê~°¡"≥∞O@s
ZxflHõÅ∞, ÖÏc~ÚOQ∑ , ÃÑ·~°gÅ ^•fi~å `≥ÅOQÍ}Ï#∞ ™êkèOKÕ
Ѩ^èŒHõO =ÙOk. Wk ZO`« ^ŒQÍHÀ~°∞ q^è•#"≥∂ WѨʘˆH
„Ѩ[Å∞ J~°úO KÕã¨∞H˘O@∞<åfl~°∞. Jq HÀ~°∞‰õΩ<Õk „Ѩ`ÕºHõ
`≥ÅOQÍ}<Õ QÍx „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ}#∞ HÍ^Œ∞. U ^ÀÑ≤_ç
#∞Oz q=ÚH˜Î á⁄O^•Åx `≥ÅOQÍ} „Ѩ[Å∞
HÀ~°∞‰õΩO@∞<åfl~À P ^ÀÑ≤_ç #∞Oz `≥ÅOQÍ}#∞ q=ÚH˜Î
KÕ¿ã L^ÕÌâ◊ºO ã¨fiÉèÏ=s`åº ˜.P~ü.Zãπ, Z<£.˜.Ñ≤.Ñ≤ʼnõΩ
=ÙO_»^Œ∞. D áêsìÅ∞ ‰õÄ_® |∂~°∞˚"å, |_® Éèí∂™êfi=∞º =~°æ
áêsìÖË HÍ=Ù# Jq ^ÀÑ≤_ô â◊‰õΩÎʼnõΩ „áêux^茺O =Ç≤Ï™êÎ~Ú.
JO^Œ∞ˆH "å˜H˜ áÈ~åÏÅO>Ë ÉèíÜ«∞O! ˜.P~ü.Zãπ,
Z<£.˜.Ñ≤.Ñ≤ áêsìÅ∞ „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} ™êkèOK«_»OÖ’ "åiH˜
z`«Îâ◊√kÌ ÖË^Œx "å˜ J=HÍâ◊"å^•xfl ZO_»QÆÏìe!
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ â◊‰õΩÎÅ#∞ HõkeOz ~åÉ’ÜÕ∞ ZxflHõÅ
ã¨O^Œ~°ƒùOQÍ `≥ÅOQÍ} g∞^Œ g∞ "≥·Yi Uq∞˜?
J#∞‰õÄÅ=∂? =ºuˆ~Hõ=∂? J<Õ q+¨Ü«∞O Jxfl áêsìÅ#∞
„Ѩtflã¨∂Î _ç=∂O_»∞ KÕÜ«∂e. `≥ÅOQÍ} =ºuˆ~‰õΩÅ#∞
~å[H©Ü«∞OQÍ ZH±ûáÈ*ò KÕÜ«∂e!
qѨ¡"À^Œº=∞ q^è•#O
„Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ}Ï ™ê^èŒ# HÀã¨O áÈ~å_»∞`«∂<Õ,
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ Hõ~°Î"åºÅ∞ <≥~°"Õ~°Û_®xH˜ qѨ¡"À^Œº=∞O D [O@
Hõ~°Î"åºxfl KÕѨ˜ìOk. #∂`«# „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ qѨ¡=OÖ’ „Ѩ`ÕºHõ
`≥ÅOQÍ}‰õΩ =Ù#fl Ѩiq∞u`À áê@∞ D L^Œº=∞OÖ’ „Ѩ[Å∞
áêÖÁæ<Õ qã¨Î $ux ^Œ$+≤ìÖ’ =ÙOK«∞‰õΩx qѨ¡"À^Œº=∞ x<å^•Å∞
~°∂á⁄OkOK«∞HÀ"åe. JO^Œ∞Ö’ ÉèÏQÆOQÍ<Õ „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ}
HÀã¨O áÈ~å_®Åx Ñ≤Å∞Ѩ٠Wã¨∂Î<Õ, D L^Œº=∞OÖ’
qѨ¡"À^Œº=∞O ~°∂á⁄OkOK«∞H˘#fl Hõh㨠„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ Hõ~°Î"åºÅ
ÃÑ·# „Ѩ[Å#∞ "≥∂˜"Õò KÕÜ«∂e.
„Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ qѨ¡=OÖ’
ÉèÏQÆ"Õ∞ J~Ú#ѨʘH© D L^Œº=∂xH˜ Ѩiq∞`«∞Å∞<åfl~Ú.
=ÚYºOQÍ D L^Œº=∂xH˜ |∂~°∞˚"å =~°æO <åÜ«∞Hõ`«fiO
=Ç≤ÏOK«_®xH˜ „Ѩܫ∞uflã¨∞Î#flk. g~°∞ D L^Œº=∂xfl `«=∞
ã¨fiO`« „ѨÜ≥∂[<åÅ HÀã¨O =∞o§OK«_®xH˜ „Ѩܫ∞uflã¨∞Î<åfl~°∞.
D L^Œº=∞OÖ’ |∂~°∞˚"å =~°æ „ѨÜ≥∂[<åÅ∞ ‰õÄ_® =ÙO_»@"Õ∞
HÍ~°}O. J~Ú`Õ qѨ¡"À^Œº=∞O D L^Œº=∂xfl |∂~°∞˚"å
=~°æO ã¨fiO`«O KÕã¨∞HÀ‰õΩO_® HÍi‡Hõ=~°æ <åÜ«∞Hõ`«fiO
JOkOK«_®xH˜ Hõ$+≤ KÕã≤ #∂`«# „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ qѨ¡=OÖ’
ÉèÏQÆO KÕÜ«∂e!
D q^èŒOQÍ D L^Œº=∞O =~°æáÈ~åÏxfl f„=`«~°O
KÕÜ«∞_®xH˜ ÔQiÖÏ¡ áÈ~å@O ÃÑOá⁄OkOK«ÏxH˜ Ѩ~ÀHõ∆
=∞^ŒÌ`«∞#∞ ~Úã¨∞ÎOk. D ÅHõ∆ º ™ê^èŒ# HÀã¨O H˘#™êQÆ∞`«∞#fl
''„Ѩ*ÏÜ«Ú^•úxH˜—— qã¨Î $`« „Ѩ*ÏhHõO =∞^ŒÌ`«∞#∞ ‰õÄ_»QÆÏìe!
''„Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞O ^•fi~å<Õ =ã¨∞ÎOk—— J<Õ
x<å^ŒO`À `≥ÅOQÍ} ã¨Oã¨÷ QÆ`« Ô~O_»∞ ã¨O=`«û~åÅ #∞O_ç
ÅHõ∆ÖÏk =∞Ok „Ѩ[Å#∞ HõkeOzOk. D ã¨Oã¨÷‰õΩ `≥ÅOQÍ}
„Ѩ[ÅÖ’¡ QÆ∞iÎOѨ٠=zÛOk. „Ѩ[Ö’¡, `≥ÅOQÍ} "å^Œ∞Ö’¡
=∞iO`« qâßfiã¨O ÃÑOzOk. D "Õ∞~°‰õΩ áêl˜"£ Hõ$+≤ =ÙOk.
ã¨Oã¨÷Ö’ KåÖÏ =~°‰õΩ ã¨OѶ¨∂Å∞ =Ù<åfl~Ú. Z‰õΩ¯= ã¨OѶ¨∂Å∞
<å=∞=∂„`«OQÍ =Ù<åfl~Ú. PÜ«∂ lÖÏ¡Ö’¡ H˘xfl x~å‡}ÏÅ∞
U~°Ê_ç Ѩx KÕã¨∞Î<åfl~Ú. nx HÍ~°º„Hõ=∞O JO`å |Ç≤Ï~°OQÆ
ã¨ÉèíʼnõΩ Ѩiq∞`«O J=Ù`«∞Ok. PÜ«∂ ã¨ÉèíÅÖ’ Hõke#
â◊‰õΩÎÅ#∞ ã¨OѶ¨∞˜`«O KÕã¨∞HÀ=_»O =ÙO_»_»O ÖË^Œ∞. D
`«Ñ¨ÙÊÅ #∞O_ç |Ü«∞@Ѩ_»∞`«∂ =∞iO`« K˘~°=`À L^Œº=∂xfl
ã¨OѶ¨∞˜`«O KÕã¨∂Î HõkeOK«=Åã≤# Hõ~°Î=ºO <åÜ«∞Hõ`«fiO g∞^Œ
=ÙOk.
„Ѩã¨∞Î`«O „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∞OÖ’ qã¨Î$`«OQÍ HõkÖË
q^•ºiÌ, L^ÀºQÆ, HÍi‡Hõ, =∞Ç≤ÏàÏ, Ô~·`åOQÆ, "Õ∞^è•q=~åæÅ#∞
qѨ¡"À^Œº=∞O "≥·Ñ¨Ù PHõi¬OK«_®xH˜ J=HÍâ◊OQÍ LѨÜ≥∂yOK«∞
HÀ"åe. „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} L^Œº=∂xfl |ÅѨ~°∞ã¨∂Î ^•xH˜
<åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤ÏOK«_»O ^•fi~å<Õ Wk ™ê^茺O J=Ù`«∞Ok.
qѨ¡"À^Œº=∞ HÍ~°º„Hõ=∞O K«∞@∂ì Jxfl ÃãHõ∆#¡ „Ѩ*ÏhHÍxfl
ã¨g∞HõiOK«_®xH˜ PÜ«∂ ÃãHõ∆#¡ _ç=∂O_£û#∞ K˘~°=`À
=ÚO^Œ∞‰õΩ `≥zÛ P áÈ~åÏʼnõΩ <åÜ«∞Hõ`«fiO =Ç≤ÏOKåe.
L^•Ç¨Ï~°}‰õΩ [Å=#~°∞Å HÀã¨O, HõÔ~O@∞ HÀ`«, ÉÏa¡ „áê*ˇH±ì,
áÈÅ=~°O „áê*ˇH±ìʼnõΩ =ºuˆ~HõOQÍ, [Öò–[OQÆÖò–[g∞<£
ǨωõΩ¯ H˘~°‰õΩ Pk"åã¨∞Å∞, Pk"å¿ã`«~°∞Å#∞ HõkeOK«_»O
610l."À, „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ ǨωõΩ¯Å H˘~°‰õΩ "≥Ú^ŒÅQÆ∞
ã¨=∞㨺ÅÃÑ· „Ѩ*ÏhHÍxfl HõkeOK«_»O ^•fi~å „Hõ=∞OQÍ
K˘~°=#∞ ã¨OáêkOK« QÆÅ∞QÆ∞`å=Ú. D áêÅã‘ÜÕ∞

37. 37 U„Ñ≤Öò, 2012
qѨ¡"À^Œº=∂xH˜ `≥ÅOQÍ}Ï ã¨=∞㨺ÅÃÑ· #=∞‡HõOQÍ áÈ~å_Õ
â◊H˜ÎQÍ Ü«∂=`«∞Î „Ѩ*ÏhHõOÖ’ QÆ∞iÎOѨ٠=ã¨∞ÎOk.
„Ѩ*ÏáÈ~åÏÅÖ’ Hõke# â◊‰õΩÎÅ#∞ ã¨OѶ¨∞˜`«Ñ¨~°Kåe.
''x~å‡}Ѩ~°"≥∞ÿ# ѨxH˜ =Ù#fl „áê=ÚYº`« ZѨÙÊ_»∂ ˆH=ÅO
™êOˆHuHõѨ~°"≥∞ÿ#kHÍ^Œ∞. Jk ~å[H©Ü«∞Ѩ~°"≥∞ÿ#k ‰õÄ_®.
=∞~À =∂@Ö’¡ K≥áêÊÅO>ˇ qѨ¡"À^Œº=∞O „Ѩ*ÏL^Œº=∂xfl
xˆ~ÌtOKÕO^Œ∞‰õΩ x~å‡} Ѩx <å_ôÜÕ∞ ˆHO„^ŒOQÍ =ÙO@∞Ok.
K«Hõ¯x x~å‡}O ÖˉõΩO_® „Ѩ*Ï L^Œº=∂xfl xˆ~ÌtOK«ÖË^Œ∞.
qѨ¡"À^Œº=∞ q^è•<åÅ#∞ J=∞Å∞ KÕÜ«∞_»O K«Hõ¯x x~å‡}O
^•fi~å<Õ K«Hõ¯x q^è•<åxfl J=∞Å∞ KÕÜ«∞QÆÅO. É’e¬q‰õΩ¯Å
Jk Q˘Ñ¨Ê ÅHõ∆ ºO x~å‡}Ѩ~°"≥∞ÿ# Ѩ<Õ. „Ѩã¨∞Î`«O „Ѩ[ÅÖ’
qѨ¡"À^Œº=∞ „ѨÉèÏ"åxfl ã¨OѶ¨∞˜`«O KÕÜ«∞_»O KåÖÏ
=ÚYº"≥∞ÿ# x~å‡} JOâ◊O—— HÍII=∂"À.
D ÅH∆ͺxH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ `≥ÅOQÍ}Ï L^Œº=∞OÖ’
Hõ^Œ∞Å∞`«∞#fl â◊‰õΩÎÅ#∞ ã¨OѶ¨∞˜`«O KÕã¨∞HÀ=_»OÖ’ KåÖÏ
"≥#∞Hõ|_ç =Ù<åflO. f„= x~°ƒO^èŒOÖ’ ‰õÄ_® D ã¨=∞㨺#∞
JkèQÆq∞OK«_®xH˜ „Ѩܫ∞uflOKåe. JO^Œ∞‰õΩ J#∞"≥·#
™ê^èŒ<åÅ#∞, x~å‡} ~°∂áêÅ#∞ K˘~°=`À ~°∂á⁄OkOz
J=∞Å∞ KÕÜ«∂e.
SHõºã¨OѶ¨∞@#
„Ѩ^è•#OQÍ „H˜Ok #∞O_ç ã¨=∞㨺 „áêuѨkHõÃÑ· SHõº
ã¨OѶ¨∞@# xi‡OKåe. SHõº ã¨OѶ¨∞@#Ö’ Hõq∞©Å á⁄OkHõ
qâßÅ „áêuѨkHõÃÑ· P^è•~°Ñ¨_ç =ÙO_®e. „Ѩ*Ïâ◊`«$=ÙÅ∞
HÍx ã¨~°ÊOKüÅ∞, ZO.Ñ≤.˜.ã≤, *ˇ_£.Ñ≤.˜.ã≤ ã¨Éèí∞ºÅ∞ xi‡OKÕ
Hõq∞©Ö’¡ ‰õÄ_® =ÙO_»=K«∞Û. Hõq∞©Ö’¡ =∞Ç≤Ïà◊Å∞,
"≥∞ÿ<åi©Å∞, ^Œo`«∞Å∞, cã≤Å∞, Pk"åã¨∞Å „áêux^茺O
=ÙO_ÕÖÏ K«∂_®e.
SHõº ã¨OѶ¨∞@#Ö’ KÕˆ~ ã¨Oã¨÷Å#∞, =º‰õΩÎÅ#∞ áê~°¡"≥∞O@s
ZxflHõÅ#∞ |Ç≤Ï+¨¯iOK«_»O ÖË^• áêÖÁæ#‰õÄ_»^Œx x|O^èŒ#
qkèOK«QÆ∂_»^Œ∞. J~Ú`Õ áÈ~å_Õ =∂`«$ ã¨Oã¨÷ ¿Ñ~°∞ Z˜ì
Ѩiã≤÷`«∞Ö’¡ LѨÜ≥∂yOK«∞HÀ‰õÄ_»^Œx QƘìQÍ x|O^èŒ#
qkèOKåe.
=∞O_»Å, UiÜ«∂, lÖÏ¡ ™ê÷~ÚÖ’ qѨ¡= â◊‰õΩÎÅ`À áê@∞
Hõeã≤ =KÕÛ #∂`«# â◊‰õΩÎÅ#∞ HõÅ∞ѨىõΩO@∂ SHõº ã¨OѶ¨∞@#
xi‡OKåe. D "≥Ú`«ÎO HÍ~°º„Hõ=∞OÃÑ· qѨ¡= <åÜ«∞Hõ`åfixfl
Ѩ˜+¨ìѨ~°∞K«∞HÀ=_®xH˜ Hõ$+≤ KÕÜ«∂e. D L^Œº=∞OÖ’
ÉèÏQÆOQÍ „H˜Ok #∞O_ç #∂`«# â◊‰õΩÎÅ∞ Pq~°ƒùqOK«_»O H˘`«ÎQÍ
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ â◊‰õΩÎÅ∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ ~å=_»O [~°∞QÆ∞`«∞Ok.
q^•ºiú, L^ÀºQÆ, =∞Ç≤ÏàÏ, "Õ∞^è•q, HÍi‡Hõ, Ô~·`åOQÆO
#∞O_ç #∂`«#OQÍ =Ù^Œºq∞OKÕ â◊‰õΩÎÅ#∞ ã¨OѶ¨∞˜`«Ñ¨~°K«_»O,
„Ѩ`ÕºHõ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ} _ç=∂O_»∞ÃÑ· J=QÍǨÏ#
HõeÊOKåe. D L^Œº=∞OÖ’ ÉèÏQÆOQÍ =ÚO^Œ∞‰õΩ =KÕÛ
q∞e>ˇO@∞ â◊‰õΩÎefl QÆ∞iÎOz "åiH˜ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ qѨ¡=
~å[H©Ü«∂efl, É’kèOz qѨ¡"À^Œº=∞O "≥·Ñ¨Ù PHõi¬OKåe. Hõhã¨
HÍ~°º„Hõ=∞O ˆHO„^ŒOQÍ KÕã¨∞H˘x „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ}
L^Œº=∞ áÈ~å@O ZO`« qã¨Î $`«OQÍ, Ö’`«∞QÍ, q∞e>ˇOòQÍ
™êQÆ∞`«∞O^À JO`« ÉÏQÍ q∞e>ˇOò â◊‰õΩÎÅ∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ=zÛ
qѨ¡"À^Œº=∞OÖ’ KÕ~°_»O ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞Ok. P "Õ∞~°‰õΩ „Ѩ*Ï
Ü«Ú^•úxH˜ „Ѩ*ÏѨÙ<åk qã¨Î $`«O HÍ=_®xH˜ ^ÀǨÏ^Œ
Ѩ_»∞`«∞Ok.
1. `≥ÅOQÍ} #∞O_ç =Ú_ç ã¨~°∞‰õΩÅ#∞ fã¨∞ÔHà◊§_®xfl
J_»¤yOK«_®xH˜ „Ѩ[efl HõkeOKåe.
2. ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ K«∞@∂ì`å, U*ˇhû „áêO`åÖ’¡, ™êQÆ∞h˜
HÍÅ∞=Å „H˜O^Œ HÀ™êÎ `«k`«~° `≥ÅOQÍ}Ë`«~° Éèí∂™êfi=ÚÅ,
ÃÑ@∞ì|_ç^•~°∞Å Éèí∂q∞x P„Hõq∞OK«_®xH˜ „Ѩ[efl ã≤^ŒúO
K͆Ƕe.
3. Zãπ.W.*ˇ_£Å, |Ǩïà◊*Ïu HõOÃÑhÅÃÑ· L^Œºq∞OKÕÖÏ
„Ѩ[efl ã¨Oã≤^ŒúO KÕÜ«∂e.
4. [Å=#~°∞Å ~°Hõ∆} HÀã¨O „Ѩ[efl HõkeOKåe.
„Ѩ`ÕºHõ „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ `≥ÅOQÍ} ZxflHõÅ ^•fi~å ™ê^茺O
HÍ^Œ∞. áÈ~å@"Õ∞ =∂~°æ=∞x "≥Ú^Œ˜#∞O_Õ „ѨKå~°O KÕÜ«∂e.
ZxflHõÅÖ’H˜ áÈÜÕ∞ áêsìÅ#∞, ã¨Oã¨÷Å#∞ |Ç≤Ï~°æ`«O KÕÜ«∂e.
D "≥Ú`«ÎO L^Œº=∞OÖ’ qѨ¡"À^Œº=∞ ~å[H©Ü«∞ ÅHõ∆ ºO „Ѩ[Å
„Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ K≥ÿ`«<åºxfl, áÈ~å@Ѩ˜=∞#∞ =∞iO`«QÍ Jaè=$kú
Ѩ~°z #∂`«# „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ qѨ¡"åxfl =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞ÔHà◊§
_®xH˜ =∂~°æO ã¨∞QÆ=∞O KÕÜ«∞_»O, ^•xH˜ J#∞QÆ∞}OQÍ „Ѩu
Pi÷Hõ _ç=∂O_£‰õΩ ~å[H©Ü«∂Å#∞ *’_ç~K«_»O, ã¨=∞㨺ÅÃÑ·
„Ѩ*ÏhHÍxfl HõkeOK«_»O „ѨÉèí∞`«fi J}z"Õ`«#∞ Z^Œ∞~˘¯<ÕÖÏ
„Ѩ*τѨuѶ¨∞@##∞ ÃÑOK«_»OQÍ =ÙO_®e. ã¨Oã¨÷ Pi÷Hõ
J=ã¨~åÅ#∞ f~°∞ÛHÀ=_®xH˜ „Ѩ[Å g∞^Œ P^è•~°Ñ¨_®e.
„Ѩ`ÕºHõOQÍ HÍ~°º„Hõ=∞O fã¨∞H˘x <åÜ«∞Hõ`«fiO ˆHO„nHõiOz
PiúHõ =#~°∞Å#∞ ã¨=∞‰õÄ~°∞ÛHÀ"åe!
ÃãÃÑìO|~ü 3, 2008 T

38. 38#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
t=™êQÆ~ü =∞~°}O ™êÇ≤ÏfÖ’HÍxH˜ ÃÑ^ŒÌ Ö’@∞.
™êÇ≤Ï`«fi~°OQÆO Ѷ¨Óº_»Öò "åã¨#`À „Éèíã¨∞ìѨ˜ìáÈ~Ú#
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ ^•xfl JÉèí∞º^ŒÜ«∞ =∂~åæxH˜ =∞~°ÖËÛO^Œ∞‰õΩ
„j„j ZO`« Hõ$+≤ KÕâß_À J^èŒ∞º^ŒÜ«∞=∂~°æO #∞O_ç
™êÇ≤Ï`åºxfl qѨ¡==∂~°æO Ѩ˜ìOK«_»OÖ’ t=™êQÆ~ü JO^Œ∞‰õΩ
ã¨=∂#"≥∞ÿ# Hõ$+≤ KÕâß_»∞. #HõûÖò|s áÈ~å@ѨO^ä•#∞
JOkѨÙK«∞Û‰õΩ#fl J=ã¨~°O HÀã¨O „Ѩ[Å∞ Z^Œ∞~°∞
K«∂ã¨∞Î#flѨÙÊ_»∞ XHõ Ѩ˜+¨ª"≥∞ÿ# =º=ã‘÷Hõ$`« ~°∂ѨO ÖˉõΩO_®<Õ
„Ѩ[Å∞ áÈ~åÏÅ∞ KÕã¨∞Î#fl ã¨=∞Ü«∞OÖ’ 'ёѨÙÖòû"å~ü— =O˜
XHõ |Å"≥∞ÿ# áêsìx, =º=ã¨÷#∞ ã¨$+≤ìOK«_»OÖ’ H©ÅHõáê„`«
áÈ+≤Oz# t=™êQÆ~ü =∞~°}O qѨ¡= „âı}∞ʼnõΩ ѨÓ_»ÛÖËx
Ö’>Ë.
Hõ$ëê‚ lÖÏ¡ #Ok"å_» =∞O_»ÅOÖ’ â◊OHõ~°O áê_»∞
„QÍ=∞OÖ’ [x‡Oz# ÔH.l.ã¨`«º=¸iÎ q^•ºÉèϺã¨O
QÆ∞_ç"å_»Ö’ ™êyOk. PO„^è• Ü«¸x=iû©Ö’ áÈã¨∞ì
„QÍ_»∞ºÜÕ∞+¨<£ ѨÓiÎ KÕâß_»∞. P ã¨=∞Ü«∞OÖ’ Hõ=¸ºxã¨∞ì
áêsì q^•ºi÷ ã¨OѶ¨∞ <åÜ«∞‰õΩxQÍ Ñ¨xKÕâß_»∞. `«~åfi`«
QÆ∞_ç"å_» iH∆Í ã¨OѶ¨∞ <åÜ«∞‰õΩ_»Ü«∂º_»∞. K«^Œ∞=٠ѨÓ~°Î~Ú#
`«~åfi`« QÆ∞O@∂~°∞Ö’ 'qâßÖÏO„^茗 Ѩ„uHõ‰õΩ ã¨Éò Z_ç@~üQÍ
ѨxKÕâß_»∞. `«~åfi`« H˘kÌHÍÅO QÆ∞O@∂~°∞Ö’<Õ 'Ü«Ú=[#—
J<Õ Ñ¨„uHõ‰õΩ ã¨Oáê^Œ‰õΩxQÍ =º=ǨÏiOKå_»∞. P
ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ =~°OQÆÖòÖ’ WOw¡+¨µ ©K«~üQÍ J=HÍâ◊O
~å=_»O`À 1960Ö’ =~°OQÆÖò á¶êu=∂ áê~î°âßÅÖ’
©K«~üQÍ KÕ~å_»∞. JHõ¯_Õ H˘O_»Ñ¨e¡ ã‘`å~å=∞Ü«∞º`À
ѨiK«Ü«∞O U~°Ê_ç~°k. qâßYѨ@flOÖ’ ã‘ìÖòáê¡Oò U~åÊ@∞
HÀã¨O ã¨`«º=¸iÎ 1966Ö’ 'qâßY L‰õΩ¯–PO„^èŒ∞ŠǨωõΩ¯—
L^Œº=∂xfl #_çÑ≤OKå_»∞. ÔH.Zãπ. ѨiK«Ü«∞O`À PÜ«∞#
ѨO^ä•Ö’ =∂~°∞Ê =zÛOk. "åi^ŒÌi ã¨∞nè~°… ã¨OÉèÏ+¨}Å∞,
PÖ’K«#Å∞ D ^Õâ◊ q=ÚH˜ÎHÀã¨O #HõûÖò|s
™êÜ«Ú^èŒÑ¨O^ä•<Õ ã¨Ô~·# =∂~°æ=∞<Õ JOu=∞ x~°‚Ü«∂xH˜
fã¨∞H˘x =KåÛ~Ú. `«=∞ PÖ’K«#Å ^•fi~å J<ÕHõ =∞Okx
„ѨÉèÏq`«O KÕã≤ =~°OQÆÖòÖ’ XHõ qѨ¡=
™ê#∂‰õÄÅ`å=~°}O#∞ U~åÊ@∞ KÕâß~°∞. P~ü.W.ã≤ (sl#Öò
WOlhiOQ∑ HÍÖËl – „Ѩã¨∞Î`« 'xò—)#∞ ~å_çHõÖò WOlhiOQ∑
HÍÖËrQÍ =∂~°Û_»OÖ’ "åi^ŒÌi áê„`« J"≥∂Ѷ¨∞O.
QÆ∞O@∂~°∞Ö’ Kå~°∞=∞AO^Œ~ü Ǩ [Ô~·# #HõûŃs ã¨OѶ‘∞ÉèÏ=
Hõq∞© U~åÊ@∞ KÕã≤ ã¨=∂"ÕâßxH˜ (QÆ∞O@∂~°∞Ö’x
QÆ∞uÎH˘O_» aÅOÖ’) Ǩ [~°Ü«∂º~°∞. "åi^ŒÌi LѨ<庙êÅ∞
q#_®xH˜ J<ÕHõ=∞Ok Z^Œ∞~°∞K«∂¿ã"å~°∞. =∞ǨÏ`«Î~°
„jH͉õΩà◊ áÈ~å@O qѶ¨Å"≥∞ÿ# ã¨=∞Ü«∞OÖ’<Õ
'L^Œº=∞O–<≥ÅÉÏÅ∞_»∞— Hõq`« ~åâß_»∞. 1972Ö’ JÔ~ÃãÂì
1975Ö’ q_»∞^ŒÅÜ«∂º_»∞. Z=∞Ô~˚hû ã¨=∞Ü«∞OÖ’
qѨ¡=HÍ~°∞ÅÃÑ· J„Hõ=∞ ˆHã¨∞Å∞ |<å~ÚOz ǨÏ`«º KÕã¨∞Î#fl
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ qѨ¡"À^Œº=∂xfl „|uH˜Oz qѨ¡=HÍ~°∞Ö’¡ L`ÕÎ[O
xOѨ_»OÖ’ ã¨`«º=¸iÎk H©ÅHõ"≥∞ÿ# áê„`«. 1969 #∞O_ç
^•^•Ñ¨Ù 1979 ^•HÍ J<ÕHõ ã¨O=`«û~åÅ∞ Z‰õΩ¯=HÍÅO
J*Ï˝`« rq`«"Õ∞ QÆ_çáê_»∞. áê~°fifѨÙ~°O ‰õΩ„@ˆHã¨∞,
ã≤H˜O„^•ÉÏ^£ ‰õΩ„@ˆHã¨∞Ö’ =Ú^•Ì~Ú. J<ÕHõ ™ê~°∞¡ *ˇÿÅ∞
rq`«O J#∞ÉèíqOKå_»∞. P `«~åfi`« 1980Ö’ H˘O_»Ñ¨e¡,
ã¨`«º=¸iÎ Hõeã≤ ёѨÙÖòû"å~ü áêsìx ™ê÷Ñ≤OKå~°∞. ã¨`«º=¸iÎ
P áêsìH˜ „Ѩ^è•# HÍ~°º^Œi≈ J~Ú#ѨÙʘH© „QÍ=∂ʼnõΩ
"≥o§ ã¨fiO`«OQÍ ^ŒàÏÅ#∞ `«Ü«∂~°∞ KÕ¿ã"å_»∞. „Ѩ[Å#∞
Hõe¿ã"å_»∞. ёѨÙÖòû"å~üÖ’ Z<£Z"£∞QÍ Ñ≤Å∞=|_Õ PÜ«∞#
ёѨÙÖòû"å~ü ^Õâ◊OÖ’x J<ÕHõ ~å„ëêìÅÖ’ "åºÑ≤OKÕO^Œ∞‰õΩ
J=ã¨~°"≥∞ÿ# HÍ~°º~°OQÍxfl U~åÊ@∞ KÕâß_»∞. ёѨÙÖòû"å~ü
áêsì Pi÷Hõ"å^ŒO`À ‰õÄ~°∞‰õΩáÈ~ÚO^Œx q=∞~°≈Ãјì
ã¨`«º=¸iÎ |Ü«∞˜H˜ =KåÛ_»∞. HÍx J^Õ áêsì W"åfià◊
„QÍ=∞~å*ϺÅ#∞ <≥ÅH˘eÊ ~å*ϺkèHÍ~°O kâ◊QÍ „Ѩܫ∂}O
KÕã¨∞Î#flk. Hõ#∞Hõ ã¨`«º=¸iÎ "å^Œ# K«i„`«Ö’ `«Ñ¨Êx
`ÕeOk. P `«~åfi`« 1985Ö’ HÍ~°OKÕ_»∞Ö’ "≥Ú^ŒÖˇÿ#
^Œo`«∞ÅÃÑ· ^•_»∞Å∞ P `«~åfi`« h~°∞H˘O_», Ѩki‰õΩѨÊO,
K«∞O_»∂~°∞`À áê@∞ ~å„+¨ìOÖ’x J<ÕHõ „QÍ=∂ʼnõΩ
qã¨ÎiOKå~Ú. ^•O`À ^Œo`« ã¨Ê$ǨÏ, ^Œo`« K≥ÿ`«#ºO ÃÑiy
~å„+¨ì=∞O`«Ï qã¨ÎiOzOk. Jx"å~°ºOQÍ Ñ‘Ñ¨ÙÖòû"å~üÖ’
‰õÄ_® D q+¨Ü«∞"≥∞ÿ K«~°Û [iyOk. ёѨÙÖòû"å~üÖ’ L#fl
ã¨=∞Ü«∞OÖ’ PÜ«∞# ~åã≤# Hõq`«fiO J<ÕHõ =∞Okx
qѨ¡=HÍ~°∞Å∞QÍ =∂iÛOk. ёѨÙÖòû"å~üÖ’ KÕi#
KåÖÏ=∞Ok HÍ~°ºHõ~°ÎÖ’¡ H˘O^Œ~°∞ Zãπ.Z"£∞ Hõq`«fiO`À
K≥iyáÈxz~°∞#=Ùfi
(t=™êQÆ~üÜ«∂k)
–ZÖò.J~°}º
Ü«∂k

39. 39 U„Ñ≤Öò, 2012
„¿Ñ~°} á⁄Ok#"åˆ~. `≥ÅOQÍ}Ö’x ÉèíÜ«∞OHõ~° Ѷ¨Óº_»Öò
=º=ã¨÷#∞ x~°∂‡eOK«_»O P<å˜ qѨ¡"À^Œº=∞ „Ѩ^è•#
ÅHõ∆ ºOQÍ LO_Õk. P kâ◊Ö’<Õ PkÖÏÉÏ^£ ˆHO„^ŒOQÍ
ã¨`«º=¸iÎ J<ÕHõ ã¨O=`«û~åÅ∞ ѨxKÕâß~°∞. QÀO_»∞Å∞,
HÀÜ«∞Å∞, ÅOÉÏ_®Å∞, K≥OK«∞Å r=# q^è•<åÅ#∞
ã¨OѨÓ~°‚OQÍ J^茺ܫ∞#O KÕâß_»∞. PÜ«∂ `≥QÆÅ =∞^茺 `«Öˇ`ÕÎ
z#flz#fl Q˘_»=Å#∞ `å<Õ ã¨fiÜ«∞OQÍ Ñ¨i+¨¯iOz
"å~°O^Œih qѨ¡"À^Œº=∞OÖ’ =∞"Õ∞HõO KÕâß_»∞. Hõ$ëê‚ lÖÏ¡Ö’
Ѩ٘ì<å `≥ÅOQÍ} ã¨O㨯 $ux #~°#~å#
XO@|˜ìOK«∞‰õΩ#fl"å_»∞. `≥ÅOQÍ} Ü«∂ã¨#∞
„¿Ñq∞Oz#"å_»∞. „Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ìO U~åÊ@∞#∞
=∞#ã¨∂ÊùiÎQÍ HÀ~°‰õΩx ёѨÙÖòû"å~ü Z*ˇO_®Ö’ KÕiÛ#"å_»∞.
KåQÆO˜ ÉèÏ㨯~ü =∞#}˜Oz#ѨÙ_»∞ ~åã≤# '#~°∞_À F
ÉèÏ㨯~°∞_®—, 'h H˜ã¨Î `«=Ú‡_®–h H˜ã¨Î K≥Öˇ¡ÖÏ—QÍx WOHÍ
J<ÕHõ áê@Å∞ PÜ«∞# qѨ¡=HÍ~°∞ʼnõΩ JOkOz#
PÜ«Ú^è•Å∞. PÜ«∞# ÉèÏ~°º =∞~°}˜Oz#ѨÙ_»∞ WO„^Œ"≥e¡Ö’
ã¨=∂kè KÕÜ«∞_»O, `å#∞ =∞~°}˜¿ãÎ *’_ÕѶ¨∂ò H˘O_»Ö’¡
H˘=Ú~°O cèO q„QÆǨÏO ѨHõ¯# ã¨=∂kè KÕÜ«∂Åx
HÀ~°∞HÀ=_»O PÜ«∞#Ö’ P „áêO`«OÃÑ·, JHõ¯_ç yi[#∞Å
Pk"åã¨∞ÅÃÑ· L#fl =∞=∞HÍ~åxH˜ x^Œ~°≈<åÅ∞. ã≤OQƈ~}˜
HÍi‡Hõ ã¨=∂Yº#∞ ™ê÷Ñ≤OK«_»OÖ’ J@∞ QÀ^•=iYx #∞O_ç
W@∞ =∞Oz~åºÅ, =∞O^Œ=∞„i J=`«Å ÉˇÅ¡OѨe¡ ^•HÍ
"Õà◊¥¡#∞‰õΩáÈÜÕ∞ÖÏ KÕÜ«∞_»OÖ’ ѨxKÕã≤# <åÜ«∞‰õΩÅÖ’
Zãπ.Z"£∞. XHõ~°∞.
ёѨÙÖòû"å~ü #∞Oz |Ü«∞@‰õΩ =KåÛHõ JOÉË^Œ¯~ü
ÉèÏ=*ÏÖÏxfl J^茺ܫ∞#O KÕâß_»∞. ^Œo`«∞ʼnõΩ <åºÜ«∞O
KÕ¿ãáêsì '|Ǩï[<£ ã¨=∂*ò áêsì— Jx #q∞‡ 1992Ö’
JO^Œ∞Ö’ KÕ~å_»∞. HÍx JO^Œ∞Ö’x Ö’áêÅ#∞ ri‚OK«∞HÀÖËHõ
1995Ö’ '|Ǩï[# iѨa¡H± áêsì—x U~°ÊiKå~°∞. `«~åfi`«
'„Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} |Ǩï[# áÈ~å@ ã¨q∞u— U~åÊ@∞ KÕã≤
„Ѩ`ÕºHõ `≥ÅOQÍ} ~å„+¨ì áÈ~åÏxfl „áê~°OaèOKå~°∞.
PkÖÏÉÏ^£Ö’ L#flѨÙÊ_»∞ Hõ#∞=∞~°∞ÔQ·# ~åOr QÀO_£
K«i„`«#∞ "≥eH˜fã≤ PÜ«∞# =~°÷Ou ã¨ÉèíÅ#∞ "≥Ú^Œ@ x~°‡ÖòÖ’
P `«~åfi`« KåÖÏKÀ@¡ x~°fiÇ≤ÏOKå~°∞. 1998Ö’ Pk"åã¨∞Å∞
QÆ∞™êû_ç ѨO_»∞QÆ KÕã¨∞‰õΩO@∞_»QÍ u~åº}˜ =∞O_»ÅO
^ŒOѨÓ~üÖ’ Pk"åã¨∞Å WO_»¡Ö’H˜ |∂@¡`À K˘~°|_ç
Ç≤ÏOã≤Oz# áÈbã¨∞ÅÃÑ· x~°ã¨# HÍ~°º„Hõ=∂Å∞ x~°fiÇ≤ÏOz
z=~°‰õΩ Hõ∆=∂Ѩ}Å∞ K≥¿ÑÊ^•Hõ áÈbã¨∞Å#∞ =^ŒÅx
Pk"å㑠ѨHõ∆áêu ã¨`«º=¸iÎ. J<ÕHõ Pk"åã¨∞Å
áÈ~åÏʼnõΩ =∞^ŒÌuzÛ# =∞x+≤ ^Œo`« L^Œº=∂ʼnõΩ k‰õÄûz
J~Ú# =∞x+≤ =∂Å ‰õΩÅO "å_≥ÿ##∂ =∞O^ŒHõ$+¨‚ KÕã¨∞Î#fl
=∂kQÆ i[ˆ~fi+¨<£ áÈ~åÏxfl ã¨=∞i÷OKå_»∞. JOÉË^Œ¯i[O
ÃÑ· q=∞~°≈ KÕã¨∂Î '^Œo`« ã¨=∞㨺 Ѩiëê¯~åxH˜ |∞^Œ∞ú_»∞
KåÅ_»∞, JOÉË^Œ¯~ü KåÅ_»∞, =∂~ü¯û HÍ"åe— Jx
~°OQÆ<åÜ«∞Hõ=∞‡ ~åã≤# ѨÙã¨ÎHÍxH˜ JOÉË^Œ¯i[O „ѨkáêkHõ#
'JOÉË^Œ¯~ü ã¨∂~°∞º_»∞— Jx ã¨=∂^è•#q∞KåÛ_»∞. „ã‘Î "å^Œ,
"≥∞ÿ<åi© "å^Œ Hõq`åfiÅ#∞ ã¨=∞i÷Oz P Hõ=ÙÅ#∞
L`ÕÎ[ѨiKå~°∞. 't=™êQÆ~ü— HõÅO ¿Ñ~°∞`À `≥Å∞QÆ∞
™êÇ≤Ï`«º~°OQÆOÖ’ K≥~°QÆx =Ú„^Œ"Õâß~°∞. '<å K≥b¡ K≥O„^Œ=∂‡—,
'<ÕÅ`«e¡ K≥~°#∞ q_çÑ≤OѨQÆ— =O˜ w`åÅ`À #∂`«# ™êÇ≤Ïf
^èÀ~°}∞Å#∞ L`ÕÎ[ѨiKå_»∞.
WHõ t=™êQÆ~ü ™êÇ≤Ï`«ºO q+¨Ü«∂xH˜ =¿ãÎ Hõq`åfixfl
Jã¨Ê+¨ìOQÍ ~åÜ«∞_»O PÜ«∞#‰õΩ Jã¨ÖË W+¨ì=ÚO_»^Œ∞.
KÕ~åeû# „Ѩ[ʼnõΩ KÕ~åÅO>Ë P ™êÇ≤Ï`«ºO `«Ñ¨Êxã¨iQÍ
ã¨Ê+¨ìOQÍ LO_®Åx t=™êQÆ~ü K≥¿ÑÊ"å_»∞. JO^Œ∞ˆH PÜ«∞#
KåÖÏ ã¨~°à◊OQÍ ~å¿ã"å~°∞. ÉèÏ+¨, Ѩ^•Å ZOÑ≤Hõ q+¨Ü«∞OÖ’
KåÖÏ ã¨~°à◊`«#∞ áê˜OKÕ"å~°∞.
Y=∞‡O, ÃÇ·Ï^Œ~åÉÏ^£ =∞^茺QÆÅ QÍ~°¡ Ô~·ÖËfi¿ãì+¨<£ÃÑ·
^•_çKÕã≤ ёѨÙÖòû"å~ü PÜ«Ú^è•Å#∞ fã¨∞‰õΩáÈ~Ú#ѨÙ_»∞
^•xfl ZO`« ã¨~°à◊OQÍ áê@QÍ =∞eKå_À K«∂¿ãÎ
Pâ◊Û~°º"Õ∞ã¨∞ÎOk.
'QÍ~°¡Ô~·Å∞ ^•_çÖ’#
QÆ∞OA‰õΩ#fl |ÖòÔ~·Ñ¶≤Öò
hH˜ã¨Î `«=Ú‡_®, hH˜™êÎ `«=Ú‡_®—
Ô~·Ñ¶≤Öò#∞ W=fi_»O J<Õ Ñ¨^•ÅÖ’ qѨ¡"À^Œº=∞
"å~°ã¨`åfixfl #∂`«# `«~åÅHõOkK«_»O J<Õ Q˘Ñ¨Ê J~°÷O
Wq∞_ç LOk. JO`«z#fl Ѩ^•Å`À WO`« ÃÑ^ŒÌ J~å÷÷xfl
q=iOK«_»O Q˘Ñ¨Ê.
'`À@~å=Úx `˘_»‰õΩ HÍÏ `«yeO^Œx
zÅ∞Hõ p© `≥K≥Û~å? F qÅ∞HÍ_»
"≥∞ÿ<å =∞`«Å|∞ KÕ¿ã~å? F K≥eHÍ_»
"≥∞ÿ<å =∞`«Å|∞ KÕÃã~å?—
(F qÅ∞HÍ_» w`«O)
D w`«OÖ’ "≥∞ÿ<å, zÅ∞Hõ =O˜ ™ê^è•~°} „ѨfHõÅ`À
q=~°}Å∞ K≥ѨÊ_»O PÜ«∞# Hõeã¨∞O_ç#, Hõeã≤ rqOz#
yi[# "å`å=~°}O #∞O_ç „QÆÇ≤ÏOz#"Õ. yi[#∞Å =∞^茺

40. 40#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
J<ÕHõ ã¨O=`«û~åÅ∞ rqOz "åix UHõO KÕã≤
qѨ¡==∂~åæxH˜ fã¨∞H˘áÈ~Ú# K«i„`«#∞ K«∂¿ãÎ
JO^Œ∞‰õΩQÍ#∞ yi[#∞ʼnõΩ „¿Ñ~°} HõeyOKåeû#
P=â◊ºHõ`«#∞ WÖÏO˜ ã¨~°à◊"≥∞ÿ# Hõq`«Å∞, áê@Å ^•fi~å
PK«~°}Ö’ ÃÑÏì_»∞.
t=™êQÆ~ü Hõq`«fiOÖ’ KåÖÏ f„="≥∞ÿ# P"Õâ◊O LO_Õk.
Jk XH˘Hõ¯Ñ¨ÙÊ_»∞ U ™ê÷~ÚH˜ KÕ~°∞‰õΩO@∞O^ŒO>Ë P
Hõq`«fiOÖ’ qѨ¡=™ê÷~ÚH˜ q∞Oz# HÀѨO L_»∞‰õΩ`«#O
HõxÑ≤™êÎ~Ú.
'â◊OÉèí∂‰õΩ_»∞ ÃÑ^•Åg∞^Œ z~°∞#=Ùfi`À
~å=Úxfl =kèã¨∞Î<åfl_»∞
UHõÅ=Ùº_»∞ „^À}∞x ÉÁ@# "ÕÅ∞#∞
Q˘_»¤e`À #~°∞‰õΩ`«∞<åfl_»∞
|e `«# z~°∞áê^•Å`À "å=∞#∞}˜‚
áê`åàÏxH˜ `˘ˆH¯ã¨∞Î<åfl_»∞.
=∞#∞=Ù Hõà◊¡Ö’ ã¨∂^Œ∞Å∞ QÆ∞K«∞ÛH˘x
<åeHõ `≥QÀæã¨∞‰õΩx
K≥qÖ’ ã‘ã¨O áÈã¨∞‰õΩx
㨇âß#OÖ’ ^˘~°∞¡`«∞<åfl_»∞
HÍÅO Hõ™ê~Ú HõuÎg∞^Œ xÅ|_ç
QÆi˚ã¨∞Î#fl Kè«O_®Å∞_»∞
â◊OHõ~°∞xÃÑ· <åÅ∞QÆ∞ "Õ@‰õΩHõ¯efl
Lã≤ Q˘Å∞Ê`«∞<åfl_»∞—
('#_»∞ã¨∞Î#fl K«i„`«—)
â◊OÉèí∂‰õΩ_»∞ ~å=Úxfl =kèOK«_»O, UHõÅ=Ùfi_»∞ „^À}∞_ç
"ÕÅ∞ #~°Hõ_»O ÖÏO˜ q∞`ü#∞ _ôHõ<£„ã¨ìH±ì KÕ¿ã ™êÇ≤Ïf
„ѨÜ≥∂QÆO`À ZO`«˜ P"Õâßxfl JHõ∆~åÖ’¡ K«∂Ñ≤OKå_À
QÆ=∞xOK«O_ç.
Hõq`åfixH˜ ÉèÏëêxÜ«∞=∂Å∞, "åºHõ~°} Ѩ~°^•Å∞
LO_»#=ã¨~°O ÖË^Œx „j„j `«~°Ç¨ Ö’<Õ #q∞‡# =ºH˜Î
t=™êQÆ~ü. „Ѩ[ʼnõΩ J~°÷=∞ÜÕ∞º ÉèÏ+¨ LO>Ë JOu=∞OQÍ
P ™êÇ≤Ï`«ºO „Ѩ[ʼnõΩ „¿Ñ~°} â◊H˜ÎQÍ LO@∞O^Œ<Õ "å~°∞.
„ѨQÆujÅ Hõ=ÙÅ∞ U<å_À KÕã≤# D ã¨∂„fHõ~°}#∞ t=™êQÆ~ü
PK«~°}Ö’ KÕã≤ K«∂Ñ≤OKå_»∞.
'=∞O_Õ =∂kQÆ _»Ñ¨ÙÊÖÏ
L^Œ~Ú™ÈÎ#fl ã¨∂s_»∞ÃÑ·
z„~å, z˜ÔH# ѨÙÖÏ¡ fã¨∞‰õΩx
`˘ÅHõi áê@‰õΩ ^Œ~°∞"Õã¨∞Î<åfl#∞
K≥ѨÙÊÅ∞ áêˆ~ã¨∞‰õΩx
<≥`«∞Θ=∞_»∞QÆ∞ ^•@∞`«∞#fl HÍÖÏxH˜
HõfÎ, PÔ~ fã¨∞‰õΩx
Hõhflà◊§`À K≥ѨÙÊÅ∞ ‰õΩ_»∞`«∞<åfl#∞—
('=∞O_»∞`«∞#fl =∂kQÆ _»Ñ¨ÙÊ—)
WHõ¯_» ã≤O|Öò K«∂_»O_ç! L^Œ~Úã¨∞Î#fl ã¨∂~°∞º_»∞ =∂kQÆ
_»Ñ¨ÙÊÖÏ LO_»_»O, JO^Œ∞Ö’#∂ =∞O_Õ =∂kQÆ _»Ñ¨ÙÊÖÏQÍ...
ZO`« ã¨~°à◊"≥∞ÿ#, J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# ã≤O|Öò Hõ^• Wk! PÜ«∞#
~åã≤# qѨ¡= Hõq`«fiOÖ’ <≥ÿ<å, ^Œo`« Hõq`«fiOÖ’<≥ÿ<å
WÖÏO˜ Ѩ^Œ|O^è•Å∞, „ѨÜ≥∂QÍÅ∞ J<ÕHõO.
D`«~°O Hõ=ÙÅ∞ „QÆÇ≤ÏOKåeû# Q˘Ñ¨Ê ™êÇ≤Ïf P^Œ~°≈O.
t=™êQÆ~ü Hõq`«fiO.
ZO`«˜ Q˘Ñ¨Ê „Ѩ[Å =∞xÃ+·<å, "Õ∞^è•q S<å H˘xfl
ã¨O^Œ~åƒùÅÖ’ q"å^•ã¨Ê^Œ "åºYºÅ∞ KÕã≤ QÆO^Œ~°QÀà◊
Ѩ~°∞ã¨∞ÎOÏ~°∞. t=™êQÆ~ü ‰õÄ_® JO^Œ∞‰õΩ aè#fl"Õ∞g∞HÍ^Œ∞.
ёѨÙÖòû"å~ü #∞O_ç |Ç≤Ï+¨¯iOK«|_ç# Ѩ^ÕO_»¡ `«~åfi`«,
'PO„^èŒ*’ºu— H˜zÛ# WO@~°∂fiºÖ’ ''q~°ã¨O =∞~°}˜OzOk——
Jx "åºMϺxOKå_»∞. ''qѨ¡"À^Œº=∞O`À ã¨O|O^èŒO ÖˉõΩO_»
qѨ¡= ~°K«~Ú`«Å∞ KåÖÏ =∞Ok qѨ¡"åxfl QÆ∞iOz
~åÜ«∞_®xH˜ „Ѩܫ∞uflOz#O^Œ∞=Å¡ q~°ã¨O ZÖÏ
=∞~°}˜OzO^À `≥Å∞ã¨∞—— Jx, ''L^Œº=∂xfl ã¨g∞H˜∆OK«∞‰õΩx
L^Œº=∞O #∞Oz QÆ∞}áê~îåÅ∞ <Õ~°∞Û‰õΩx, ѨÙ~ÀQÆq∞OK«_®xH˜
HÍ=Åã≤# =ӺǨÏ~°K«##∞ q~°ã¨O ~°∂á⁄OkOK«∞HÀÖËHõ
áÈ~ÚOk. q~°ã¨O U L^Œº=∂#fl~Ú`Õ H©iÎOzO^À P
L^Œº=∞O |ÅÇ‘Ï# Ѩ_»@O`À q~°ã¨O ‰õÄ_®
|ÅÇ‘Ï#Ѩ_ç~k. #∂`«# „Ѩ*Ï™êfiq∞Hõ qѨ¡=O Ü≥∞_»Å qѨ¡=
<åÜ«∞Hõ`åfixH˜ áêH˜∆Hõ"≥∞ÿ# ^Œ$HõÊ^äŒO =∂„`«"Õ∞ LOk.
rq`«OÖ’x Jxfl ~°OQÍÅÖ’#∂ qѨ¡"À^Œº=∞O H˘#™êQÍÅ<Õ
=∞øeHõ"≥∞ÿ# qѨ¡= ã¨∂„`åxfl Jk q㨇iOzOk. Ѷ¨e`«OQÍ
qѨ¡"À^Œº=∂xfl `«∞áêH˜Q˘@ìOˆH Ѩiq∞`«O KÕã≤Ok.
JO^Œ∞=Å¡ W`«~° ~°OQÍÅ`À áê@∞ ™ê=∂lHõ, ™êO㨯 $uHõ
~°OQÍÅÖ’ H˘#™êQÆ=eû# qѨ¡"À^Œº=∞O H˘#™êQÆÖË^Œ∞.
D <ÕѨ^䌺OÖ’ qѨ¡"À^Œº=∂xfl J#∞ã¨iã¨∂Î =zÛ# q~°ã¨O
‰õÄ_® |ÅÇ‘Ï#Ѩ_ç~°k. z=~°‰õΩ q~°ã¨O =∞~°}˜OzOk.
qѨ¡"À^Œº=∞O HÍh qѨ¡= ™êÇ≤Ï`Àº^Œº=∞O HÍh XHõ Ѷ≤xH±û
ѨH˜∆ÖÏ LO_®e. Jk =Ü«∞ã¨∞ =∞o§# `«~åfi`« =∞O@Ö’¡

41. 41 U„Ñ≤Öò, 2012
^Œ∂HÍe. uiy #∂`«# Ü«∞=fi<À`åûǨÏO`À PHÍâ◊O
JOK«∞Å =~°‰õÄ Ñ¨Ü«∞xOKåe—— Jx J<åfl~°∞.
x*ÏxH˜ D "åºYºÅ∞ ZO`« ã¨`«º^Œ∂~°"≥∂ ã¨iQÍæ PÜ«∞#
WO@~°∂fiº WzÛ# `«~åfi`« Ѩk¿ÇÏ_Õà◊§ q~°ã¨O Ѩxf~°∞#∞
K«∂ã≤<å, PÜ«∞<Õ K≥Ñ≤Ê# HÍÅOÖ’<Õ q~°ã¨O Ѩxf~°∞#∞
K«∂ã≤<å É’^èŒÑ¨_»∞`«∞Ok. 1990= ^Œâ◊HõOÖ’ H˘`«Î
~°K«~Ú`«Å∞ q~°™êxH˜ ~°K«#Å q+¨Ü«∞OÖ’ HÍO„˜|∂ºò
KÕã¨∂Î=KåÛ~°∞. Jk KåÖÏ Q˘Ñ¨Êq+¨Ü«∞O. H˘O_»Ñ¨e¡
ã‘`å~å=∞Ü«∞º, ÔH.l. ã¨`«º=¸iÎ q∞#Ǩ KåÖÏ `«‰õΩ¯=QÍ
W`«~°∞Å∞ ~åã≤# ã≤÷ux ^•˜ H˘`«Î ~°K«~Ú`«Å∞ ~åÜ«∞_»O
JO>Ë P#O^ŒÑ¨_®e. Jk ‰õÄ_® x`«ºx~°ƒùO^è•Å =∞^茺
~åÜ«∞_®xH˜ ZO`À ™êǨÏã¨O HÍ"åe. HÍx ^•xfl t=™êQÆ~ü
'qѨ¡"À^Œº=∂xH˜ ã¨O|O^èŒO ÖËx"åà◊√§ ~åÜ«∞_»O—QÍ J~°÷O
KÕã¨∞‰õΩ<åfl~°∞. qѨ¡"åaè=∂#∞Å#∞, ã¨`«º=¸iÎ
Jaè=∂#∞Å#∞ PHÍÅOÖ’ D "åºYºÅ∞ KåÖÏ ÉÏ^èŒ
ÃÑÏì~Ú.
WHõ¯_» WOHÀ ã¨Ê+¨ì`«x"åfie. qѨ¡"À^Œº=∞O |ÅÇ‘Ï#
Ѩ_»¤Ñ¨C_»ÖÏ¡ q~°ã¨O |ÅÇ‘Ï#Ѩ_ç~°^Œx PÜ«∞# J<åfl~°∞.
|ÅÇ‘Ï#O J<Õk qѨ¡"À^Œº=∂xH˜ U<å_»∂ =iÎOK«x =∂@.
qѨ¡"À^Œº=∞O ^Œ$+≤ìÖ’ |ÅO JO>Ë „Ѩ[Å =∞#ã¨∞Ö’¡ ™ê÷#O.
Jk U<å_»∞ `«yæáÈÖË^Œ∞. J~Ú`Õ |∂~°∞˚"å „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ
^Œ$+≤ìÖ’ Z‰õΩ¯= Z<£H“O@~°∞¡ [~°∞QÆ_»O, qѨ¡=HÍ~°∞Å∞
K«xáÈ=_»"Õ∞ L^Œº=∞O |ÅÇ‘Ï#Ѩ_»_»O. Jhfl `≥eã≤#
t=™êQÆ~ü ‰õÄ_® |∂~°∞˚"å „Ñ¨Éèí∞`åfiÅ `«~°Ç¨ Ö’<Õ
PÖ’zOKå~°∞. J~Ú<å㨈~ J^Õ HÀ}OÖ’ XHõ¯™êi PÖ’z¿ãÎ
q~°ã¨O#∞ xt`«OQÍ QÆ=∞xOz# "å~°∞ t=™êQÆ~ü =∂@Å#∞
KåÖÏ ã¨∞ÅÉèíOQÍ =ºuˆ~H˜™êÎ~°∞. ZO^Œ∞HõO>Ë qѨ¡"À^Œº=∞O
|ÅÇ‘Ï#Ѩ_ç# („ѨÉèí∞`«fiÅ ÉèÏ+¨Ö’)ѨÙÊ_Õ HÍ^Œ∞ ZÅ¡"Õà◊ÖÏ
P qѨ¡=„âı}∞Å#∞ #_çÑ≤OKÕ É’^èŒ#â◊H˜Î áê„`«#∞O_ç q~°ã¨O
U<å_»∂ `«Ñ¨ÙÊHÀÖË^Œ∞. `«#Ѩx`«<åxfl U<å_»∂
`«yæOK«∞HÀÖË^Œ∞. x~°ƒùO^è•Å ã¨=∞Ü«∞OÖ’ áœ~°Ç¨Ï‰õΩ¯Å g∞^Œ,
~å[ºÇ≤ÏO㨠g∞^Œ, J}˜z"Õ`«Å g∞^Œ ^è≥ÿ~°ºOQÍ ã¨ÉèíÅ∞,
ã¨=∂"ÕâßÅ∞ ÃÑ˜ì „Ñ¨[Å#∞ K≥ÿ`«#ºÑ¨izOk. L^Œº=∞OÃÑ·
x~°O`«~° áÈbãπ „ѨÜ≥∂QÍhfl x~°O`«~åÜ«∞OQÍ =ºuˆ~H˜Oz,
JO^Œ∞‰õΩ „Ѩ*Ï™êfi=∞º|^Œú HÍ~°ºˆH∆„`åxfl U~°Ê~°∞K«∞H˘x
áÈ~å_ç~k. ǨωõΩ¯Å ã¨OѶ¨∂Å#∞, „Ѩ*Ï ã¨OѶ¨∂Å#∞ UHõO
KÕÜ«∞_®xH˜ x~°O`«~°O „â◊q∞Oz K«O„^ŒÉÏ|∞ <åÜ«Ú_»∞
ÖÏO˜ Hõ~°∞_»∞QƘì# ^Œ∞~å‡~°∞æ_ç áêÅ#Ö’#∂ ^è≥ÿ~°ºOQÍ qѨ¡=
Q˘O`«∞Hõ#∞ qxÑ≤OzOk. z~°∞#=ÙfiÅ =∂@∞# q+¨O
xOѨىõΩ#fl "≥·.Zãπ. HÍÅOÖ’#∂ JO`Õ^è≥ÿ~°ºOQÍ
qѨ¡"À^Œº=∂xH˜ =∞^ŒÌuzÛOk. WOuO`≥ÿ... q~°ã¨O XHõ"≥·Ñ¨Ù
#∂`«# K≥ÿ`«<åºxfl, J=QÍǨÏ#Å#∞, ^è≥ÿ~åºxfl xOѨÙH˘x
U<å˜HÍ<å_»∞ Z^Œ∞QÆ∞`«∂ =ã¨∂Î<Õ LOk. WHõ q~°ã¨O
|ÅÇ‘Ï#Ѩ_»_»O ZHõ¯_çk? W^ŒO`å KåÖÏ `«‰õΩ¯= ™ê÷~Ú
K≥ÿ`«#ºO L#fl"åiÔH·<å `≥e¿ã q+¨Ü«∞"Õ∞. J~Ú<å 㨈~
t=™êQÆ~ü q~°ã¨O =∞~°}˜OzO^Œ#_»O U P^è•~°O`À<À
`≥eÜ«∞^Œ∞. t=™êQÆ~ü U ™ê=∂lHõ, ™êO㨯 $uHõ
~°OQÍÅÖ’<≥ÿ`Õ qѨ¡"À^Œº=∞O H˘#™êQÆÖË^Œx P~ÀÑ≤OKå~À
ã¨iQÍæ J"Õ ~°OQÍÅÖ’ <å˜ #∞Oz <Õ˜ qѨ¡"À^Œº=∞O
H˘#™êQÆ∞`«∂<Õ LOk. Ѩx KÕã¨∂Î<Õ LOk. J~Ú<å
t=™êQÆ~ü nxx QÆ=∞xOK«HõáÈ=_»O Pâ◊Û~°ºHõ~°O. q~°™êxfl
~å[ºO x¿+kèOK«@=∞O>Ë<Õ ^•x |ÖÏxfl J~°÷O
KÕã¨∞HÀ=K«∞Û.
q~°ã¨O q+¨Ü«∞"≥∞ÿ z=i q=~°} Uq∞@O>Ë q~°ã¨O
U<å_»∂ Ѷ≤xH±û ѨH˜∆ÖÏQÍ LO_»ÖË^Œ∞. LO_»^Œ∞. ZO^Œ∞HõO>Ë
ã¨=∞㨺Å∞#flO`« =~°‰õÄ q~°ã¨O áÈ~å_»∞`«∂<Õ LO@∞Ok.
áÈ~å_Õ â◊‰õΩÎÅ#∞ #_çÑ≤OKÕÖÏ L`ÕÎ[O xOѨÙ`«∂<Õ
LO@∞Ok. =~°æ ã¨=∂[O L#flO`« =~°‰õΩ q~°ã¨O „|uˆH
LO@∞Ok. ¿Ñ~°∞¡ =∂~°=KÕÛ"≥∂ HÍx QÆ∞}O =∂~°^Œ∞. HÍ=Ù#
Ѷ≤xH±û ѨH˜∆ÖÏ |∂_ç^Œ=_»O LO_»^Œ∞. ZšѨÙÊ_»∂
#∂`«<À`åûǨÏO`À PHÍâ◊O JOK«∞Å ^•HÍ ™êyáÈ=_»"Õ∞
q~°ã¨O Ѩx.
Uk U"≥∞ÿ<å ã¨`«º=¸iÎ Q˘Ñ¨Ê qѨ¡=HÍ~°∞_»∞. PÜ«∞#Ö’
qѨ¡= ã¨∂ÊùiÎ ZO^Œ~À <Õ˜ qѨ¡=HÍ~°∞ʼnõΩ P^Œ~°≈O. qѨ¡=
rq`«O `«~åfi`« q„âßOu fã¨∞HÀ=eû# ã¨=∞Ü«∞OÖ’#∂
^Œo`« q=ÚH˜Î HÀã¨O Ѩi`«Ñ≤Oz Ѩi„â◊q∞Oz# PÜ«∞#
Q˘Ñ¨Ê =ºH˜Î`«fiO <Õ˜ „Ѩ*Ïã¨OѶ¨∂Å HÍ~°ºHõ~°ÎʼnõΩ P^Œ~°≈O.
P~°HõOQÍ J~Ú# „ѨfXHõ¯iH© P^Œ~°≈„áê~ÚQÍ xezáÈ~Ú#
=ºH˜Î. PÜ«∞# f~°∞Ö’<Õ PÜ«∞# ~°K«#Å∞<åfl~Ú. PÜ«∞#
=ke "≥o¡# K«~°ÛÅ∞<åfl~Ú, ã¨ÅǨ Å∞<åfl~Ú. PÜ«∞#
JOkOz WzÛ# HÀѨO LOk. P"ÕâßÅ∞<åfl~Ú
PÖ’K«#Å∞<åfl~Ú. WѨÙÊ_® PÖ’K«#ʼnõΩ "å~°ã¨`«fiOQÍ
ѨÙxH˜Ñ¨ÙK«∞ÛH˘<Õ =∞#∞+¨µÅ∞ HÍ"åe. XHõ`«~°O HÍ"åe.
P`«~°O PÜ«∞# qâßfi™êÅ#∞ =ÚO^Œ∞‰õΩ fã¨∞‰õΩáÈQÆÅQÍe.
t=™êQÆ~ü =∞~°}O ™êÇ≤Ïf Ö’HÍxH˜, áÈ~å@ „Ѩ[ʼnõΩ
ÃÑ^ŒÌÖ’@∞. „j„j "Õˆ~ ã¨O^Œ~°ƒùOÖ’<≥ÿ<å J#fl@∞¡ ''ZÅ¡ "å~°∞
ˆ~Ѩ٠x#fl "ÕQÆ∞K«∞Hõ¯ JOÏ_»∞— J<Õ=∂@ t=™êQÆ~ü‰õΩ ã¨iQÍæ
=iÎOKÕ =∂@. T

42. 42#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
=∞x+≤ â◊s~°O=ÖË¡ Jã≤Î`«fiO. "≥∞^Œ_»∞ =ÖË¡ |∞kú, *Ï˝#O.
ǨÏ$^ŒÜ«∞O =ÖË¡ =∞Oz K≥_»¤Å∞, ã¨∞Y^Œ∞óMÏÅ∞. D
=∞<ÀxÅÜ«∞OÖ’Oz "≥ÚÅÔH`ÕÎ PÖ’K«#Å∞, TǨÏÅ∞,
ã¨fiáêflÅ∞, 㨇 $`«∞Å∞, Ѷ¨∞~°¬}Å∞. `«~°¯q`«~å¯Å∞, HÍOHõ∆Å∞,
PHÍOHõ∆Å∞, "≥∂Ǩ Å∞, "åº"≥∂Ǩ Å∞. Wq JO^ŒiH© XˆHq^èŒOQÍ
LO_»=Ù. ™ê~°fi[h# =∂#ã≤Hõ ÉèÏ"åÅ∞ „Ѩu=∞x+≤Ö’
XHÀ¯=∂~°∞ ÃãÊã≤Ѷ≤H±QÍ LOÏ~Ú. XHÀ¯=∂~°∞ [#~°ÖòQÍ
LOÏ~Ú. Ü«¸x=~°ûÖòQÍ =∂#=ÙÖ’¡ LO_Õ ã¨fiÉèÏʼnõΩ '<å
K«∂Ѩ٠ˆ~Ѩ˜ "≥·Ñ¨Ù— J<Õ Hõq`å ã¨OѨ٘֒ r=#kÖÏ
„ѨǨÏÇ≤ÏOѨ KÕâß~°∞. =~°Î=∂#OÖ’ qq^èŒ Jã≤Î`«fi L^Œº=∂Å
Hõq`«fiO Hõ#fl aè#fl"≥∞ÿ# =∂#gÜ«∞ Jã≤Î`«fi Hõq`«fiq∞k.
=∂#gÜ«∞ JO`«~ü ^Œ$+≤ìx „Ѩu Hõq`«Ö’#∞ zQÆ∞iOѨ KÕâß~°∞.
ã¨~°fi™ê^è•~°}OQÍ =∞x+≤Ö’#∂ =∞#∞+¨µÅ =∞^茺#
=∂#gÜ«∞ PHÍOHõ∆Å`À áê@∞ J=∂#gÜ«∞"≥∞ÿ#q LO_»@O
ã¨Ç¨Ï[O. D ã¨Ç¨Ï[ ã¨fiÉèÏ=O =Å¡ `«=∞Ö’ Ö’áêÅ∞<åfl Jq
J=∂##gÜ«∞"≥∞ÿ#"Õ J~Ú<å =∂#gÜ«∞"≥∞ÿ#"Õ
J#∞‰õΩOÏ~°∞. D ÉèÏ=*ÏÖÏxfl KåÖÏ ã¨∞xfl`«OQÍ
ZuÎK«∂Ñ≤–=∞x+≤Ö’Oz `˘eyOK«_®xˆH, ã¨Ç¨Ï„ã¨q^è•Öˇÿ#
„ѨfHõÅ`À ^èŒfix„áêÜ«∞OQÍ „ѨuaOaOz# Hõq`«fiq∞k.
„ѨuHõq`« =∂#= =∞ã≤Îëê¯xH˜ „ѨfHõ<Õ. ÃãÊã≤Ѷ≤H±QÍ „ѨfHõÅ∞
fã¨∞‰õΩx XHõ x*Ï~Úfh, huh, ^èŒ~å‡hfl „ѨɒkèOK«_»O
D ã¨OѨÙÏx‰õΩ#fl QÆ∞} ã¨fiÉèÏ=O. =∂#=ÙÅ F@q∞H˜
Z^Œ∞~°ÜÕ∞º ã¨~°fi™ê=∂#º Ö’áêefl ZO`« ã¨∞xfl`«OQÍ K≥áêÊ~À
Jq KåÖÏ x*Ï~ÚfQÍ L<åfl~Ú. =∞#‰õΩO_Õ QÆ∞} ã¨fiÉèÏ"åÅ
„ѨѨOKåxfl D Hõq`«Å∞ `«˜ìÖËѨÙ`å~Ú. Zyi=KÕÛ Ñ≤K«∞ÛHõ
ã¨Ç¨Ï[OQÍ H˘=∞‡g∞^Œ "åe#@∞¡ =∞# =∞#ã¨∞ Hõq`«fiOÃÑ·
"åÖË@@∞¡QÍ L<åfl~Ú WO^Œ∞Ö’x Hõq`«Å∞.
<å K«∂Ѩ٠ˆ~Ѩ˜ "≥·Ñ¨Ù ã¨OѨ٘֒x „Ѩu Hõq`« XHõ
Hõ=<åÉèí~°}"Õ∞. PÉèí~°}ÏÅ∞ ^èŒiOz =Úiã≤áÈÜÕ∞
P_»Ñ¨_»∞K«∞ÖÏ Hõq`«Å∞ K«kq =∞#Ö’ =∞#"Õ∞ =Úiã≤áÈ`åO.
r=<å#∞Éèí"åxH˜ `åuÎfiHõ`«#∞ *’_ç~z K≥ѨÊ_»O =Å¡ Kå^Œã¨∞ÎÅ
K«kq =∂~°ÏxH˜ J=HÍâ◊=ÚOk. Uk L`«Î=∞"≥∂ Uk
J^èŒ=∞"≥∂ Uk ã‘fiHõiOKåÖ’ Uk "˘kÖËÜ«∂Ö’ D Hõq`«Å∞
ѨÓã¨QÆ∞zÛ K≥|∞`å~Ú. „Ѩu Hõq`« J^ŒúOÖ’ `«=∞ „ѨuaOÉÏxfl
K«∂ã¨∞‰õΩ#fl>Ë¡ LOk. Hõq`«fiOÖ’x ™ê~°fi[h#`« =Å¡ U=Ü«∞ã¨∞
"åà◊§ÔH·# LѨܫÚHõÎ=∞=Ù`«∞Ok.
D ã¨OѨÙ@OÖ’x Hõq`«Å∞ =ÚO^Œ∞K«∂ѨىõΩ ^•ix
ã¨∞QÆ=∞O KÕ™êÎ~Ú. HÍOHõ∆ÖËx =∂#=Ù_»∞O_»_»∞. ѨH˜∆ PHÍâ◊ѨÙ
JOK«∞Å ^•Hõ Zyi<å QÆ∂_»∞ QÆ∞~°∞ΉõΩ ~åQÍ<Õ ~î°Ñ‘=∞x
=KÕÛã¨∞ÎOk. =∞x+≤ ã¨fiÉèÏ=O ‰õÄ_® JO`Õ. ~å„uH˜ F HÀiHõ
HõeyO^Œ@. K«O„^Œ∞x`À Hõeã≤ #_çKÕ |^Œ∞Å∞ ã¨∂~°∞º_ç`À
Hõeã≤ #_»"åÅx. HÍOHõ∆ Hõey`Õ `«Ñ¨ÙÊÖË^Œ∞QÍh Hõeã≤ uiy`Õ
~å„u‰õΩO_Õ "˘à◊§O`« HÍeáÈ`«∞O^Œx P ~å„uH˜ `≥eÜ«∞^ŒOÏ~°∞
ã≤<åÔ~. ֒ѨÉèí∂~Ú+¨ì"≥∞ÿ# =∞x+≤ ã¨fiÉèÏ=O P =∞x+≤H˜
`≥eÜ«∞^Œx K≥ѨÊ_®xˆH ~åâß~°∞. tY~°"≥∞ÿ<å =$Hõ∆"≥∞ÿ<å
K«∂ã¨∞HÀ=Åã≤Ok `«=∞Ö’`«∞efl HÍ^Œ∞ Z`«∞ÎÅflOÏ_»∞.
QÆ∞ÖÏcH˜ HÀiHõ HõeyOk. P HÀiHõ HõÅQÍ =∂iOk.
Uq∞Ï HÀiHõ. K«O„^ŒaO|OÃÑ· "åÖÏÅx. J#∞‰õΩ#fl>Ë¡
"åeOk HÍh P QÆ∞ÖÏcH˜ `«#^≥ÿ# ã¨fiÉèÏ=O áÈ~Ú `«à◊`«à◊ÖÏ_Õ
"≥<≥flÅ |∞~°^Œ `«# "˘à◊§O`å LO_»@O`À Jk `«#Ö’ `å<Õ
#=Ùfi‰õΩO^Œ@. ѨâßÛ`åÎѨѨ_ç uiy =KÕÛã≤ "≥ÚHõ¯`«e¡<Õ
ǨÏ`«∞ΉõΩO^Œ@. L#fl âı+¨ rq`åxfl QÆ_çÑ≤ `å#∞ Ѩ٘ì#
=∞˜ìÖ’<Õ Hõeã≤áÈ"åÅ#∞‰õΩO^Œ@. D ÉèÏ=# "≥#∞Hõ ^•y
L#fl ^èŒfix KåÖÏ =∂#gÜ«∞"≥∞ÿOk. QÆ∞ÖÏc ѨâßÛ`åÎѨ_ç#>Ë¡
=∞x+‘ ѨâßÛ`åÎѨѨ_®Å<Õk ã≤<åÔ~ ^èŒfixOѨ KÕâß~°∞.
`«#Ö’áêxfl `å<Õ =∂~°∞ÛHÀ"åe JO>Ë PHÍOHõ∆#∞ `«#Ö’
`å<Õ Ñ¨sH˜∆OK«∞HÀ"åÅ<Õk ã≤<åˆ~ Hõq`«fiO ^•fi~å
K≥áêÊÅ#∞‰õΩ#fl ã¨`«ºO.
'qѨi}Ï=∞O— Hõq`« ã¨Ç¨Ï[ ^èŒ~å‡Å#∞ =ºu„Hõq∞¿ãÎ ã¨$+≤ìÖ’
^ÕxÔH·<å ^Œ∞~°æu `«Ñ¨Ê^Œ<Õ ÉèÏ"åxfl L^•`«Î"≥∞ÿ# „ѨfHõÅ ^•fi~å
É’kèOKå~°∞. 'X_»∞¤— „Ѩ=Ç≤ÏOKÕ `«~°OQÍÅ#∞ K«∂ã≤ `«##∞
‰õÄ_® fã≤ÔHo`Õ ã¨iH˘`«Î J#∞Éèí∂u HõÅ∞QÆ∞`«∞Ok Hõ^•
J#∞‰õΩO^Œ@. „Ѩ=Ç≤ÏOKÕ JÅÅ∞ JÅã≤áÈ~Ú X_»∞¤ÃÑ· q„âßOu
fã¨∞HÀ"åÅx J#∞‰õΩ<åflÜ«∞@. XHõ<å_≥ÿ<å X_»∞¤ `«=∞#∞
X_çÖ’H˜ fã¨∞HÀÖË^Œx JÅÅ∞, `«##∞ XHõ<å_≥ÿ<å `«=∞`À
áê@∞ fã¨∞‰õΩ"≥à◊§ÖË^Œx X_»∞¤ J#∞‰õΩO>Ë U=∞=Ù`«∞Ok. X_»∞¤
P#"åàı§ ÖˉõΩO_® JÅÅÖ’ Hõiy áÈ~ÚOk. JÅÅ∞ „Ѩ"åǨÏ
QÆux HÀÖ’Ê~Ú Ñ¨Hõ¯#∞#fl H˘O_»Ö’¡ WOH˜ áÈÜ«∂~Ú. WÖÏ
Ô~O_ç~˜ ã¨Ç¨Ï[ ^èŒ~å‡Å∞ HÀÖ’ÊÜ«∂~Ú. Ô~O˜H˜ HÍOHõ∆=Å¡
^Œ∞~°æ`Õ Ñ¨˜ìOk. ^èŒ~°‡O =ºu„Hõq∞OK«~å^Œ<Õk ã≤<åÔ~ =∞x+≤H˜
Ç≤Ï`ÀѨ^Õâ◊O KÕâß~°∞.
<åÅ∞QÆ∞ "≥·Ñ¨ÙÅ #∞Oz Hõq`«Ö’ KÕѨÅ∞ Zyˆ~ Ѩ‰õ∆ΩÖÏ¡
ZQÆ~åÅx HÀ~°∞‰õΩO>Ë U=∞=Ù`«∞O^ŒOÏ~°∞. Zyi`Õ Jq
‰õΩѨʉõÄÅ∞`å~Ú. =∞x+≤H˜ QÆ∞}áê~î°O <Õˆ~Ê „ѨfHõÅ áê^•Å∞
=∂#gÜ«∞=∞Ǩ #kã≤<åÔ~
-_®II<åàıâ◊fi~°O â◊OHõ~°O
™êÇ≤Ï`«ºO
ѨÙã¨ÎHõ ã¨g∞Hõ∆

43. 43 U„Ñ≤Öò, 2012
WÖÏO˜q Ü≥∞<Àfl L<åfl~Ú. JÖψQ =~°¬OÖ’ z#∞‰õΩÅ∞
<ÕÅg∞^Œ Ѩ_»QÍ<Õ ã¨=∞ã¨ÎO ѨÙÅH˜OzáÈ`«∞Ok. z#∞‰õΩÅ∞
Hõ~°Î=º x~°fiǨÏ}Ö’ Ѩx ѨÓiÎKÕã¨∞‰õΩx ÃãÅ=Ù fã¨∞‰õΩx
"≥o§áÈ`å~Ú. JÖψQ z#∞‰õΩÖÏ¡ JHõ∆~åÅhfl HõÅQÆeã≤ Hõq`«QÍ
~°∂á⁄Ok# `«~°∞"å`« ÉèÏ=ÙHõ`«‰õΩ P#"åà◊√§QÍ q∞ye
áÈ`åÜ«∞OÏ~°∞. ZO`« L^•`«Î"≥∞ÿ# ÉèÏ=# Wk. ѨÅHõiOz#
z#∞‰õΩÅ∞ Hõq`«Ö’ b#"≥∞ÿ#>Ë¡ Éèí∂q∞Ö’ b#"≥∞ÿáÈ`å~Ú.
z#∞‰õΩÅ`À ™ê~°=O`«"≥∞ÿ#>Ë¡ JHõ∆~åÅ`À ™ê~°=O`«O KÕâß~°∞.
=∞˜ìÖ’x q`«Î#O =∞˜ìÖ’<Õ LO_»Hõ z˜¡ "≥ÚHõ¯QÍ ÃÑ·H˜
ZÖÏ =ã¨∞ÎO^À JÖψQ *Ï˝<Õ„`«O qÑ≤Ê`Õ<Õ Jhfl
`≥Å∞™êÎÜ«∞OÏ~°∞. 'âßfi㨠Ѩܫ∞xOz#O`« HÍÅO— Hõq`«Ö’
ã≤<åˆ~ âßfi㨉õΩ ã¨~°fiHÍÅ ã¨~åfi=ã¨÷Ö’¡#∂ „Ѩu=∞x+≤ ÉèÏ=#
HõqÖÏ<Õ LO@∞Ok. âßfiã¨#∞ KÕ`«∞Ö’¡H˜ fã¨∞‰õΩx <åÖ’
Z<åflà◊√§OÏ=Ù Jx J_çy`Õ hÖ’H˜ <å ~åHõáÈHõÅ∞
L#flO`«HÍÅ"Õ∞ JO@∞Ok âßfiã¨. âßfi㨠Ѩܫ∞xOz#O`«
HÍÅ"Õ∞ rq`« „Ѩܫ∂}O.
UHÍO`«O Hõq`«Ö’ ã¨=∞^Œ$+≤ì J=ã¨~°=∞OÏ~°∞.
UHÍO`«OÖ’ =∞#ã¨∞ H˘xfl=∂~°∞¡ LÜ«∂ºÅÅ∂y`Õ =∞iH˘xfl
=∂~°∞¡ á⁄OyáÈ`«∞Ok. ã¨=¸Ç¨ÏOÖ’ LO>Ë UHÍO`«OÖ’H˜
"≥o§ H˘xfl=∂~°∞¡ JâßOux, „ѨâßOux á⁄O^Œ∞`«∞Ok. UHÍO`«
=∞#ã¨∞ Jã≤Î`åfixfl ™ê~°úHõºO KÕÜ«∂ÅOÏ~°∞.
<å K«∂Ѩ٠ˆ~Ѩ˜ "≥·Ñ¨Ù Hõq`«Ö’ J=¸Åº *Ï˝Ñ¨HÍÅ xk
QÆ`«O, =~°Î=∂#O É’kèOKÕk "≥#Hõ K«∂ѨÙ#∞ HÍ^Œ∞
=ÚO^Œ∞K«∂ѨÙ<Õ. =~°Î=∂<åxfl ZO`«=_»É’ã≤<å Éèíq+¨º`«∞Î
HÀã¨"Õ∞ Hõ^•! ™êǨÏã¨O KÕã≤ ~°HõÎã≤HõÎ"≥∞ÿ# áê^•Å`À =ÚO^Œ∞‰õΩ
#_»"åÅ<Õk D Hõq`« ™ê~åOâ◊O. D ™ê~åOâ◊OÖ’x
`åuÎfiHõ`Õ `˘OÉèˇÿâß`«O Hõq`«Å‰õΩ LOk.
ã≤<åÔ~ ã¨Ç¨Ï[QÆ∞}ÏÅ#∞ =„H©HõiOK« ‰õÄ_»^ŒOÏ~°∞.
PHÍâ◊OÖ’x "Õ∞Ѷ¨∂ÅΩ <ÕÅg∞^Œ #_»"åÅ#∞‰õΩO>ˇ QÍe
ã¨ÎOaèOzáÈ"åÅ#∞‰õΩO>Ë, Éèí∂q∞H˜ |∞kúѨ٘ì ZQÆ~åÅ#∞‰õΩO>Ë
Ѩ~°fi`åÅ∞ „Ѩ=Ç≤ÏOKåÅ#∞‰õΩO>Ë ZÖÏ? D aè#fl ã¨OѶ¨∞@#Å∞
K≥¿ÑÊ^Õq∞ „ѨHõ$uH˜ =ºuˆ~HõOQÍ „Ѩ=iÎOKåÅ#∞‰õΩO>Ë q∞yÖËk
â◊¥#º"Õ∞. '™ê~°fiHÍb# ã¨`«ºO— Hõq`«Ö’ ã¨OѶ¨∞@#ʼnõΩ
Z^Œ∞sk#ѨÙÊ_Õ 'ˆ~Ѩٗ KÕ`«∞Å∞ Hõ@∞ì‰õΩx xÅ∞ã¨∞ÎO^ŒOÏ~°∞.
=∞x+≤ HÀ~°∞‰õΩ<Õk „Ѩ"åÇ¨Ï K≥ÿ`«<åº<Õfl. x~°O`«~° K≥ÿ`«#º"Õ∞
=∞x+≤x J„QÆ™ê÷#OÖ’ xÅɡ_»∞ `«∞O^ŒOÏ~°∞ ã≤<åÔ~.
'^Œ∂~åÅ∞ `«i"Õ∞ã≤— Hõq`«Ö’ ^Œ∂~åÅ∞ ~°=∞‡<åfl "≥à◊§=^ŒÌx
ÃÇÏK«Ûi™êÎ~°∞. ~ÀA~ÀA‰õΩ =∞#∞+¨µÅ =∞^茺 ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞#fl
^Œ∂~åÅ#∞ `«iq∞#ѨÙ_Õ =∂#=ÙÅ =∞^茺 ™êxflÇ≤Ï`«ºO
ÃÑ~°∞QÆ∞`«∞O^ŒOÏ~°∞. Ѩ‰õ∆ΩÅ∞ ZO`« ^Œ∂~°O "≥o§<å
ã¨Ç¨Ïr=#O KÕ™êÎ~Ú. ã¨"≥∞ÿHõº r=#O =∞#‰õΩ =∂~°æ^Œ~°≈HõOQÍ
LO_®ÅOÏ~°∞.
D ã¨OѨÙ@OÖ’x Hõq`«fiO É’kèOKÕk XHõ>Ë. „Hõ=∞"≥∞ÿ<å
=ºu„Hõ=∞"≥∞ÿ<å xâ◊ÛÅ ^Œ$+≤ì`À ã¨=∞#fi~ÚOK«∞‰õΩx
`«~°eáÈ~Ú#ѨÙ_Õ =∞x+≤ `«# Jã≤Î`åfixfl x~°∂Ñ≤OK«∞HÀQÆÅ_»∞.
֒ѨO K«∂ѨÙÖ’ LO@∞Ok. HÍx JQÆ∞Ñ≤OKÕ ^Œ$â◊ºOÖ’
LO_»^Œ∞. =∞x+≤ ÃÑ·"≥∞@∞ì‰õΩ KÕ~°∞HÀQÍ<Õ H˜Ok "≥∞@∞ì#∞
ZѨʘH© =∞~°=~å^Œ∞. á⁄QÆ=∞OK«∞ ZO`« ^Œ@ìOQÍ L<åfl á⁄_çKÕ
á⁄^Œ∞Ì ^•QÆ∞`«∞Ok HÍx PQÆ^Œ∞. HÍÅ[˝`Õ =∞# q[˝`«‰õΩ Jã¨Å∞
ã≤ã¨Öˇÿ# w@∞~å~Ú. PÖ’K«#ÖËx =∞x+≤ "≥∂_»∞"åi#
K≥@∞ìÖÏO˜ "å_Õ.
K≥@∞ìÃÑ· Hõ@∞ì‰õΩ#fl QÆ∂àı§ ã≤<åÔ~ z~°∞<å=∂. ÖË^•
=iÃÑ·~°¡Ö’#∂ JÅÅ ã¨fi~åÅÖ’#∂ "≥∞i¿ã "≥∞~°∞ѨÙÖ’#∂
H˜H˜¯iã≤# ã¨ÉèÏ„áêOQÆ}OÖ’#∞ LO@∞Ok. ZHõ¯_® ã≤<åÔ~
z~°∞<å=∂ ÅaèOK«HõáÈ`Õ „Ѩf Hõq`« #∞^Œ@ Hõq z~°∞<å=∞
`«Ñ¨ÊHõ ~åã≤ LO@∞Ok. J^Œ∞ƒù`«"≥∞ÿ# =∂#gÜ«∞ `åuÎfiHõ`«`À
Hõq`«fiO ~åâß~°∞. rq`«OÖ’ „Ѩ^è•#OQÍ KÕÜ«∞=Åã≤Ok
„Ѩâ◊flÅ#Ω <å@∞ "ÕÜ«∞_»"Õ∞. Jq ã¨=∂^è•<åÖÏ¡ ѨO_»∞`å~Ú.
„Ѩâıfl ã¨$+≤ì qHÍ™êxH© ™êO㨯 $uHõ q*Ï˝<åxH© <åQÆiHõ`å
ã¨=Ú[fiÅ<åxH˜ =∞øeHõ ^è•`«∞=ÙÅ∞ „Ѩâ◊flÖË JOÏ~°∞. =∞x+≤H˜
HÍ=Åã≤Ok =∞K«ÛÖËx ™œÇ¨ ~°÷O. `«iyáÈx =¸Å ^èŒ#O.
x™êfi~°ú ™œÇ¨ ~°úO ÃÑOKåeû# J=ã¨~°O =~°Î=∂#OÖ’ ZO`À
LO_®ÅOÏ~°∞.
ã≤<åˆ~ '<å K«∂Ѩ٠ˆ~Ѩ˜ "≥·Ñ¨Ù— P=¸ÖÏ„QÆO K«kq`Õ
PÜ«∞# Hõq`«fi"Õ∞ PÜ«∞# rq`«O. PÜ«∞# rq`«"Õ∞ PÜ«∞#
Hõq`«fiO. ã≤<åˆ~ U áÈ~åÏÖ’¡#∂ U L^Œº=∂Ö’¡#∂ U
"å^•Ö’¡#∂ U ^èÀ~°∞}∞Ö’¡#∂ =ÚO^Œ∞O_ç Hõq`«fiO ~åã≤
`«# Hõq`åfixfl JOH˜`«O KÕã¨∞HÀÖË^Œ∞. J~Ú<å Hõq`«fi ~°Ç¨Ï㨺
~°Ç¨Ï^•ix =^ŒÅÖË^Œ∞. ZHõ¯_® xezáÈÖË^Œ∞. Jq„âßO`« Hõ=#
„âßq∞‰õΩxÖÏ x`«ºO „â◊q∞ã¨∂Î<Õ L<åfl_»∞. PÜ«∞# xO_»∞‰õΩO_».
PÜ«∞# HõÅO Ѩ_ç`Õ KåÅ∞ Hõq`«fiѨ٠T@ʼnõΩ H˘^Œ=ÙO_»^Œ∞.
„Ѩu U@ `«# Ѩ٘ì# ~ÀA HÍ#∞HõQÍ F Hõq`å ã¨OѨÙÏxfl
„ѨK«∞iOz „Ѩ[ʼnõΩ |Ǩï=∞uQÍ JOkã¨∞Î<åfl~°∞. ã≤<åˆ~ JO`«
qã¨Î $`«OQÍ ~å¿ã Hõ=ÙÅ∞ =∞#‰õΩ `≥Å∞QÆ∞ Hõq`«fiOÖ’ ÖË~°<Õ
K≥áêÊe. PÜ«∞# <Õ˜H© Ü«Ú=‰õΩÅ`À áȩѨ_ç ~å™êÎ~°∞.
ã¨Ê~°÷Ü«∂ =~°÷`Õ q^Œº J<åfl~°∞ HÍh ã¨Ê~°÷Ü«∂=~°÷`Õ Hõ=#O
Jx ã≤<åÔ~#∞ K«∂ã≤ <Õ~°∞ÛHÀ"åe. =∞x+≤ ֒Ѩe
„ѨѨOKåx‰õΩO_Õ Jã≤Î`åfixfl `åufiHõOQÍ =∞Å=_»"Õ∞HÍ^Œ∞
֒֒Ѩe „ѨѨOKåxfl Ü«¸x=~°ûÖò KÕÜ«∞QÆeQÍ~°∞. Wk
ÉèÏ~°fÜ«∞ ÉèÏ+¨ÅÖ’H˜ "≥o§<å „Ñ¨Ñ¨OK« ÉèÏ+¨Ö’¡H˜ "≥o§<å
=∂#=ÙÅ Ü«¸x=~°ûÖò ã¨fiÉèÏ"åÅ∞ WO^Œ∞Ö’ LO_»@O =Å¡
U^Õâ◊ÅÖ’<≥ÿ<å D „QÆO^äŒO rqOK«QÆÅ^Œ<Õ ÉèÏq™êÎ#∞.
T

44. 44#_»∞ã¨∞Î#fl `≥ÅOQÍ}
Ô~ѨÊÅ g∞^Œ xѨÙÊefl
QÆ∞O_≥Ö’¡ tÅ=x
K«K«∞Û Ñ¨_»‰õΩO_® #_»Hõefl
Hõ>ˇìÅ "≥∂ѨÙÖÏ "≥∂ã¨∂Î
F ã¨∞n~° f~°O HÀã¨O
F áê@ áê_»∞‰õΩO@∞#fl "å}˜‚
K«O^Œ=∂=∞ g∞^Œ á⁄Oy#
"≥<≥flÅ áêÅ HÀ"å#∞
~å„u y<≥flÖ’ ^•K«∞‰õΩO^•=∞O>Ë
ZѨÙÊ_»∂ F Ñ≤Ö’¡... ‰õΩHÀ¯... ZÅ∞HÀ
#Hõ∆„`«‰õΩxÖÏ Z=_À
áê@Ö’ =¸u
y<≥flÖ’ "ÕÅ∞
x~°O`«~° "Õ@QÍà◊√§
QÆk ֒ѨÖÏ "≥Å∞ѨÖÏ Ç≤ÏO㨠ÉÁ=∞‡#∞
JuH˜ã¨∞Î<åfl~°∞.
~°|ƒ~°∞ áê=ÚÅ`À ˜fiOH˜Öò ˜fiOH˜Öò e˜Öò™êì~ü
P_»∞‰õΩO@∞#fl P@efl K«∂ã≤
áê=ÚÖÏ_ç~KÕ "å_ç áê=Ú |∞@ìÖ’H˜ *Ï~°∞‰õΩOk
áêѨO áê=ÚÖÏ_ç~KÕ "å_»∞
‰õΩ@∞O|O g∞^Œ
‰õΩ|∞ã¨O q_çz#, =∞x+≤ ™êHÍ~°O`À
HõOѨӺ@~ü g∞^Œ
=∞m§ áê=ÚÖÏ@ <Õ~°∞Û‰õΩO@∞<åfl_»∞
ZѨʘÖψQ H˘`«Î ã‘™êÅ H˘`«Î LQÍk
áê`« Ѩ^ŒºO u~°QÆ =∞~°QÆ uÑ≤Ê uÑ≤Ê
`«Å ѨQÆÅ H˘_»∞`«∞Ok
~°HõÎ ^•Ç¨Ï Ñ≤âßK«∞Å∞
™ê„=∂[º"å^Œ J}∞ÉÏO|∞Å ^˘~°ÉÏ|∞Å∞,
=∂#= Ü«∂QÍÅ H˘Ü«∞º QÆ∞„~åefl
Jaè=$k÷ J<Õ "åHõºO`À qã¨∞~°∞`«∞<åfl~°∞
ZѨʘÖψQ K«K«∞ÛѨ_ç# "åHõºO`À
"≥∂ã¨áÈ=_»O =ºã¨#"≥∞ÿ`Õ
K«∂ѨÙÅ =∂Ü«∞yi tHõ~°O g∞^Œ
HÀ~ÚÅ áê@‰õÄ_® „â◊√u `«Ñ¨ÙÊ`«∞Ok
HÀ~ÚÅ
HõOѨӺ@~ü ֒Ѩe QÆk ֒Ѩe HÀ~ÚÅ
J"≥∞iHÍ "å_ç ~åQÆO J~°∞=Ù `≥K«∞ÛH˘#fl
áê@ áê_ç~k, WOHÍ áê_»‰õΩ
x~°O`«~°O H˘`«Î L+¨ã¨∞ûÅ HÀã¨O
=∞iO`« =∞˜ì Ѩi=∞à◊=∞ø`«∞#fl
J=∞~°∞Å `åºQÍÅ HÍÅO g∞^Œ
Hõq =ÚYO Ãјì, k‰õÄûz nѨ=∞ø`«∞#fl "å}˜‚
áê@ <Õ~°∞Ê`å
H˘`«Î LQÍk ÉÁ=∞‡
Ü«Ú^ŒúO KÕã≤ `≥zÛ W™êÎ!
XHõ âßOuHÀã¨O Q˘O`«∞ ã¨i KÕã¨∞HÀ
Ѩ^ŒºO Y_»æO KÕã≤ W™êÎ!
Pk"åã≤ áê^ŒO „H˜O^Œ ѨÙ~°∞_»∞ áÈã¨∞H˘#fl
K≥@∞ì g∞^Œ
^ŒQÆú =ÚYO`À Ô~Hõ¯efl qÑ≤Ê K«∂_»∞
H˘`«Î ‰õΩ„@ŠѨÙ@ìÅ LQÍ^Œ∞Å∞ ZÖÏ HõxÑ≤™êÎÜ≥∂
qÅ¡O|∞ g∞^Œ Ü«Ú^Œú ÉÏ}O QÆ∞iÃјì#
Pk"åã≤ Hõ#∞áêѨŠPâ◊Å ˆ~Ѩ˜ =ã¨O`« ÉÁ=∞‡ ‰õÄ_®
HõxÑ≤ã¨∞ÎOk K«∂_»∞....
HÀ~ÚÖÏ
XHõ¯™êi "≥<≥flÅ ^•K«∞‰õΩ#fl
HõuÎx =Ú^•Ì_»∞
â◊$u ã¨i KÕã≤ áê@
„˜QÆæ~ü g∞^Œ Ãјì W™êÎ ‰õÄ_®
Q˘O`«∞ ã¨=iOK«∞HÀ
=ã¨O`« Ü«Ú^Œúw`«O HÀã¨O
pè WOHÍ...!
Hõà◊¡g∞^Œ HÍHõiOz L"Õ∞‡Ü«∞
J"≥∞iHÍ ~å=Ú_»∞ ^ŒO_»HÍ~°}ºO g∞^Œ
Hõ<Õflã≤O_»∞
Li„`åà◊√¡ ¿Ñx ^Õâ◊^Õâ◊áÈx
HÍà◊¡ „H˜O^Œ =∞O@ ÃÑ_»∞`«∞O_»∞
WHõ¯_ç ^˘OQÆ <å H˘_»∞‰õΩÅ∞ "å_ç K≥ѨÙÊÅ∞ Ѩ@∞ì‰õΩx
^Õâ◊O UÅ∞`«∞O„_»∞
pè WOHÍ ÉÏOK«<£ J#‰õΩ~å!
áê@„˜QÆæ~üg∞^ŒÃјìW™êÎ!
–[#*ÏfiÅ
™êÇ≤Ï`«ºO
Hõq`«
T

45. "Õ∞HõÅ =∞O^ŒÖ’<Õ
#Hõ¯ ^•‰õΩ¯#flk
ѨÙeg∞kH˜ Ü«Ú^•úxfl `«Ñ≤Êã¨∞Î#flk
h "Õex h HõO’¡<Õ á⁄_»∞K«∞H˘=∞‡x
|Ǩï uÜ«∞ºQÍ K≥ѨÙÎ#flk
ã¨`«ºO É’^èŒÑ¨_»#O`«=~°‰õΩ
L_»∞‰õΩ <≥`«∞Î~°O`å =$^ä•<Õ!
... ... ...
#_»"åeû# `˘=fiÅ #_»fi‰õΩO>ˇ
ZO`« #_çã≤ UO ÖÏÉèíO
=ÚO_»¡ HõOѨÅ∞ ^Œ∞OH˜`Õ<Õ
áê^ŒO á⁄^Œ∞Ì#∞ =Ú^•Ì_»∞`«∞Ok
Dâ◊fi~°∞ÖÏ~å
WO˜^˘OQÆ#∞ QÆ∞iÎOKå=∂ =∞#O?!
... ... ...
LiH˜# QÆe¡Å LiH˜ LiH˜
uiy# =∞Å∞ѨÙÖË uiyuiy
ã¨kÌ=¸@ X_çtOk
D „Éèí=∞}O Ѩi„Éèí=∞}O
WOÔH<åflà◊√¡
"≥#H˜¯ uiy K«∂_»∞
=∞#q∞OHÍ W#∞ѨQ˘Å∞ã¨∞ =$`«ÎOÖ’<Õ L<åflO
... ... ...
HõÅefl J=Ú‡‰õΩO@∞<Àflà◊¡ˆH
`åºQÍefl áê^•„HÍO`«O KÕã¨∞Î<åflO
â◊"åÅ ÉÏºÖˇòÃÑ>ˇì
"≥∂ã¨QÍà◊¡ g∞™êʼnõΩ P=Ú^ŒOQÍh
ã¨fiáêflʼnõΩ r=QÆOl áÈÜ«∞ÖË^≥#fl_»∂
áÈÜ«∞^Œ∞‰õÄ_®...
... ... ...
qëê^Œ=^Œ#Ѩ٠<åˆQ˜™êÅ∞ÃÑ·
XHõ z#fl "≥ÚHõ¯#∞ "≥eyOKåÅx
„áê}Ïxfl
pH˜áÈ~Ú# "≥ÚÅ`å_»∞ÖˇHõ¯ Ñ‘H˜áêˆ~ã≤
#∞=Ùfi â◊==∞ø`å"£
Kå=ÙÅHÀã¨"Õ∞ Z^Œ∞~°∞K«∂ã¨∞Î#fl ~å|O^Œ∞ 'HÍ~°∞—
@ёŇx WO˜=ÚO^Œ∞ PQÆ∞`«∞Ok
áêi÷= ^ÕǨÏO g∞^Œ „Ѩ=∂}O KÕã≤
y¡[i<£U_»∞ѨÙ`À HõeÑ≤ „áêO`«ÉèíH˜Îx XÅHõÉ’ã¨∞ÎOk
JO`«˜`À PQÆ∞`«∞O^•...
â◊=Ü«∂„`«Ö’ ~åeѨ_Õ zÅ¡~°#∂
Wq=∂„`«O =^ŒÅ_»"≥∞O^Œ∞Hõx ¿ÑÖÏÅ#∂
_çH©¯Ö’ xOѨىõΩO@∞Ok
... ... ...
x#∞fl =∞˜ìÖ’ HõѨÊQÍ<Õ
HÍ~°x Hõhfl˜x `«∞_»∞K«∞‰õΩO@∂
HÍ~°∞ =zÛ#^•i<Õ "≥o¡áÈ`«∞Ok
„Hõ=∂xfl „Hõ=∞O`«Ñ¨Ê‰õΩO_® QÆ=∞xOK«QÆÅ~°∞
â◊=Ü«∂„`« #_çz# ^Œâß|Ì=∞O`å
`«Å∞¡Å =ÅáÈ`«`À
HÍ~°∞ _ôlÖòϺOH± xO_»∞`ÀOk
... ... ...
QÆ∞ÖÏcѨÙ=Ùfiõ
ÃÑ·H˜ HõxÑ≤Oz#O`« JO^Œ"≥∞ÿ#^ÕOHÍ^Œ∞
^•x XO˜xO_®
q+¨OѨÓã≤# Hõ`«∞ÎÖË "ÕÖÏ_»∞`«∞O>ˇÿ
... ... ...
qëê^Œ ã¨OÉèÏ+¨}Ö’Oz
H˘xfl Hõhfl˜ #∞_»∞Å∞
<≥`«∞Θ „Ѩ"åǨ Å∞ PqÔ~·
XHõ Pâß"Õ∞Ѷ¨∞O ~°∂ѨÙk^Œ∞̉õΩO@∞Ok
XH˘¯Hõ¯˜QÍ ~åÖË z#∞‰õΩÅ∞
„Ѩ"åǨÏ"≥∞ÿ Hõke#ѨÙÊ_»∞
J_»¤OQÍ xÅ|_ç H˘O_»zÅ∞=ÖÏ
"≥∞Å¡QÍ <À~°∞ `≥iz q∞OQÆ∞`ÀOk
"Õ∞Hõ=<≥flѨÙe—
... ... ...
'HÍÖÏxfl J~°÷O KÕã¨∞HÀÖËx"å~°∞
HõÅefl ѨO_ç~°K«∞HÀÖË~°∞
WHõ¯_® JHõ¯_® Jx HÍ^Œ∞
ZHõ¯_≥ÿ<å W^Õ ã¨`«ºO—
J~°÷OKÕã¨∞HÀ=eû#q
-Éèí∂q∞
T
Hõq`«