Leadership - Booklet in Telugu

1. VVYM 30e yê]¸ø√‘·‡e eTTÁ<äD - ôdô|º+usY 2018

2. eTVü‰eT+&É* Á|ü#·Ts¡D nqTyê<äeTT˝À uÛ≤>∑eTT>± 11e
Á|üj·T‘·ï+>± ªªLeadership its concept & Qualitiesμμ nqï
eTVü‰eT+&É* |ü⁄düÔø£eTTqT &çôd+ãs¡T 2011˝À ‘ÓT>∑T˝À Á|ü#·T]+#êeTT.
Bìì &܈ˆ |üHêï XÊ´eTdüT+<äs¡ eT÷]Ô (>∑T+≥÷s¡T) >±s¡T
nqTe~+#ês¡T. sêeTø£èwüí $TwüHé ôV’≤dü÷ÿ˝Ÿ q+<äT ôdô|º+ãsY 7 qT+&ç
9 es¡≈£î »s¡T>∑T#·Tqï eTVü‰eT+&É* 6e n+‘·sêÅwüº j·TTe»q •ø£åD≤
•_s¡eTT eT]j·TT VVYM 30e yê]¸ø√‘·‡yê˝À uÛ≤>∑+>± á Á>∑+<∏ëìï
|ü⁄q'eTTÁ<äD #˚düTÔHêïeTT. |ü⁄q'eTTÁ<äD ì$T‘·Ô+ yÓTT<ä{Ï Á|ü‹ì
düs¡fi¯eTT>± #·ø£ÿ~~› Ç∫Ãq &܈ˆ |üHêï XÊ´eTdüT+<äs¡ eT÷]Ô >±]øÏ
ø£è‘·»„‘·T. |ü⁄q'eTTÁ<äD Á|üP|òt Ø&ç+>¥˝À düVü≤ø£]+∫q
∫ˆˆ e&˚¶ j·TX¯«+‘Y, ∫ˆˆ z˝Ò{Ï uÛ≤s¡Ze kÕsTT≈£î ø£è‘·»„‘·T. Á>∑+<∏ä
eTTÁ<äD≈£î düVü≤ø£]+∫q l eT~Ûs¡ s¡$ (m.j·TT. ¬ø$Tø£˝Ÿ 1994) >±]øÏ,
#·ø£ÿ>± eTTÁ~+∫ Ç∫Ãq dü‘·´+ Ä|òtôd{Ÿ Ç+Á|æ+{Ÿ‡ ãè+<äeTTq≈£î
ø£è‘·»„‘·T.
eTT+<äTe÷≥
$XÊK|ü≥ï+$y˚ø±q+<äj·TTeeTVü‰eT+&É*.
(kÕú|æ‘·+ : qe+ãs¡T 6, 1988, ]õwüºsY¶ HÓ+. 913/2008)
C/o. kÕ«$T $y˚ø±q+<ä eT+&É|ü+, Á|üXÊ+‹ Ä<Ûë´‹àø£ bÕs¡Tÿ,
ôdø±ºsY`3, eTTs¡∞q>∑sY, $XÊK|ü≥ï+`530 007.
bò˛Hé : 2564451, 9849811940
e-mail:vvym@yahoo.co.in, Blog:www.vvym.blogspot.com
Leadership its concept & Qualities (Telugu) ISBN 978-81-86974-68-1
$XÊK|ü≥ï+
ôdô|º+usY 07, 2018 ($y˚ø±q+<äkÕ«$T
∫ø±>√ ñ|üHê´dü|ü⁄ 125e dü+ˆˆs¡eTT)
Ç≥T¢
j·THé.ø°åàHêsêj·TD
(Á|üø±X¯≈£îT)
Á|ü‘·T≈£î : l u≤∫q l<ÛäsY

3. 1
Á|ü#·Ts¡Dø£s¡ÔeTq$
@ ñ<ä´eTyÓTÆHê $»j·Te+‘·eTyê«+fÒ ªHêj·Tø£‘·«+μ ñ+&ç
rsê*. ø±˙ kÕ<Ûës¡D+>± Hêj·Tø£‘·«+, >∑T]+∫ eTqøÏ düŒwüºyÓTÆq
ne>±Vü≤q ñ+&É<äT. á $wüj·÷ìøÏ dü+ã+~Û+∫q |ü⁄düÔø±T >∑÷&Ü
#ê˝≤ ns¡T<äT>± ñHêïsTT. á eT<Ûä´H˚ nyÓT]ø± qT+∫ ˇø£ Á>∑+<∏ä+
Á|ü#·T]+|üã&ç+~. <ëì˝À ø=+‘·eT+~ nyÓT]ø± <˚X¯|ü⁄ n<Ûä´≈£åî J$‘·
#·]Á‘·T, ø±s¡´ ø£˝≤bÕ >∑T]+∫ s¡∫+#·ã&ç+~. uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À e÷Á‘·+
ªmìïø£˝À ¬>e&É+ m˝≤μ? nH˚ $wüj·T+ô|’ Á>∑+<∏ëT Á|ü#·T]+|ü ã&çHêsTT.
ø±˙ á dü+|òü÷ìï dü]jÓÆTq ~X¯˝À q&ç|æ+#·{≤ìøÏ ñ<ä´e÷ìøÏ dü]jÓÆTq
~XÊìπs›X¯+ #˚j·T{≤ìøÏ m≥Te+{Ï Hêj·T≈£îT nedüs¡yÓ÷, e÷qe
J$‘·+ >∑T]+∫, dü+|òüT+ >∑T]+∫ Á|ü»˝À >∑ uÛ≤yêqT e÷s¡Ã≥+
m˝≤ nì <ëìï >∑T]+∫, <˚X¯ùde ø√dü+ ‘·eT J$‘êì n+øÏ‘·+
#˚j·T{≤ìøÏ j·TTe‘·ì ñ‘˚Ô» |üs¡#·≥+ m˝≤>√, Çe˙ï HÓs¡y˚s¡Ã{≤ì
ø£edüs¡yÓTÆq ø£åD≤˝Òy√ Ç≥Te+{Ï yê{Ï >∑T]+∫q düŒèVü≤>±˙, ÁX¯<ä∆>±˙
eTq≈£î˝Ò<äT.
Á|üdüTÔ‘· Á>∑+<∏ä+ á $wüj·T+ ô|’q eTVü‰eT+&É* •ø£åD≤ •_Ûsê˝À,
e÷dü|üÁ‹ø£ ª$y˚ø˘ ` JeHéμ˝À #·]Ã+#·ã&çq n+XÊ Ä<Ûës¡+>±
s¡∫+#·ã&ç+~. Ç~ ˇø£ÿ eTVü‰eT+&É* ø±s¡´ø£s¡Ôπø >±ø£ @ s¡+>∑+˝Àì
yê¬s’Hê dü]>±Z |üì#˚j·T{≤ìøÏ dü+|òü÷ìøÏ y˚TT #˚j·T<ä∫q yês¡T
HÓ’|ü⁄D´+>± |üì#˚j·T{≤ìøÏ <√Vü≤<ä+ #˚düTÔ+<äì Ä•düTÔHêï+.
á e÷ ÄX¯j·T+ ø=+‘·es¡≈£î HÓs¡y˚]Hê, á Á|ü#·Ts¡D≈£î ns¡∆+,
|üs¡e÷s¡∆+ ñ+≥T+<äì uÛ≤$düTÔHêï+. á Á>∑+<Ûä|ü⁄ Á|ü<ÛäeT Á|ü#·Ts¡D Á|ü‘·TT
|üP]Ô>± nsTTb˛sTTq+<äTq, á ~«rj·T eTTÁ<äD ø=ìï ø=‘·Ô yê´kÕqT
>∑÷&Ü ø£*|æ ø=+#Ó+ $kÕÔs¡yÓTÆq Á>∑+<∏ä+>± Á|ü#·T]düTÔHêïeTT. Á>∑+<∏ä Á|ü#·Ts¡D≤
e´j·T+ sêqT sêqT m≈£îÿe ne⁄‘·Tqï+<äTeq, á Á>∑+<∏ä+ KØ<äT
≈£L&Ü ø=+#Ó+ m≈£îÿe #˚j·Tedæ e∫Ã+~. bÕsƒ¡≈£îT Bìì düVü≤è<äj·T+‘√
ns¡∆+ #˚düT≈£î+{≤s¡qT≈£î+≥THêïeTT.

4. 2
$wüj·Tdü÷∫ø£
es¡Tdü dü+K´ $wüj·TeTT |ü⁄≥
1 Hêj·Tø£‘·«+ n+fÒ 3
2 Hêj·Tø£‘·« dü«uÛ≤eeTT, ø£åDeTTT 8
3 ùd$+#·&É+ ` ñ‘˚Ô» |üs¡#·&É+ 21
4 Hêj·Tø£‘·« s¡Vü≤dü´+ 27
5 uÛ≤$ Hêj·T≈£î≈£î ø=ìï dü÷#·qT 31
6 Hêj·T≈£îT ≈£L&Ü ‘·j·÷s¡T#˚j·Tã&É‘ês¡T 34
7 eTVü‰eT+&É* Hêj·T≈£îe{≤qøÏ ø±edæq ø£åD≤T 37
8 nìï ø£åD≤q÷ ô|+bı+~+#·Tø√+&ç 41
9. Hêj·Tø£‘·«+˝À ùd«#·Ã¤ 45

5. 3
ªHêj·Tø£‘·«+μ n+fÒ
ªHêj·T≈£î&ÉTμ - Á|üdüTÔ‘·+ eTqø° |ü<ä+ n+fÒH˚ #ê˝≤ E>∑T|ü‡>±
$düT>∑T>±, ndüVü≤´+>± nì|ædüTÔ+~. ø±˙ Ä |ü<ëìï nbÕs¡∆+ #˚düTø√
≈£L&É<äT. ns¡∆+ #˚düTø√e{≤ìøÏ Á|üj·T‹ï+#ê*. Hêj·Tø£‘·«+ n+fÒ @$T{À,
eTqøÏ Hêj·T≈£îT m+<äT≈£î, m≈£ÿ&É nedüs¡yÓ÷, ì»yÓTÆq Hêj·T≈£î+fÒ
mes√ ‘ÓTdüTø√yê*.
eTqeT+<äs¡eTT ˇπø |ü<ës¡∆+ qT+∫ ‘·j·÷s¡T#˚j·Tã&çHêeTqï~
ì»y˚T nsTTHê n+<äs¡eT÷ nìï $wüj·÷˝À düe÷q+>± ñ+&É˝ÒeTqï
$wüj·T+ ≈£L&Ü eTqøÏ ‘ÓTdüT. ◊Hê, eTqeT+<äs¡+ nìï $<Ûë˝≤
düe÷q+>± ñ+<ëeTH˚ nqT≈£î+≥T+{≤eTT. düèwæº+#·ã&çq á Á|ü|ü+#·+˝À
ª$_Ûqï‘·μ eTq≈£î ø£ì|ædüTÔ+~. ndüT á düèwæºøÏ |ü⁄Hê~ Ä ª$_Ûqï‘˚μ. düèwæº
n+fÒH˚ $_Ûqï‘·«+. n~ ˝Ò≈£î+&Ü düèwæº ˝ÒH˚˝Ò<äT. eTq |üs¡eT |ü$Á‘·
dü+düÿ è‹, kÕ+Á|ü<ëj·T+, y˚<ë+‘·XÊÅdüÔ+ Á|üø±s¡+, ˇπø edüTÔe⁄ qT+&ç
nH˚ø£yÓTÆq$ ñ‘·ŒqïeTsTTHêsTT. n+fÒ ÁbÕs¡+uÛÑ<äX¯˝À düe÷q‘·«+,
düeT‘·÷ø£+ ñHêïj·Tqïe÷≥. ˇπø |ü<ës¡∆+ ñqï Ä <äX¯˝À n+<äs¡÷
düeT+>± ñ+&Éø£ ‘·|üŒ<äT. ø±˙ á ÁbÕ<Ûä$Tø£ düeT‘ê«ìøÏ n+‘·sêj·T+
ø£>∑>±H˚ düèwæº ÁbÕs¡+uÛÑeTe⁄‘·T+~. ø±ã{Ϻ düèwæº˝Àì Á|ü‹ <äX¯˝Àq÷ á
ndüe÷q‘·«eTT, uÛÒ<ëT ñ+&Éø£ ‘·|üŒ<äT. Ç~ ÁbÕ<Ûä$Tø£ dæ<ë∆+‘·eTT.
BìHÓes¡÷ ‘·|æŒ+#·Tø√˝Òs¡qï $wüj·T+ eTq+ n+^ø£]+#ê*, ns¡∆+
#˚düTø√yê*.
ø±˙ düèwæº+#·ã&çq á Á|ü|ü+#·+˝Àì $uÛÒ<ëqT $düà]+|üCÒdæ,
ndüe÷q‘ê«ìï s¡÷|ü⁄e÷|æ, $X¯«»˙q düeT‘ê«ìï, düeT‘·÷ø±ìï bı+<˚
Á|üj·T‘·ï+ eTq+ #˚j·÷*. n<˚ J$‘· ø£å´+. Ä >∑eT´+ yÓ’|ü⁄πø á
$uÛÒ<ë, ndüe÷q‘·«|ü⁄ Á|ü|ü+#·+ ø£<ä˝≤*. Ç<˚ nìï{Ïø° eT÷ uÛ≤eeTT.
C≤‹ dü«j·T+ n_Ûeè~∆øÏ, kÕ+|òæTø£ dü+πøåe÷ìøÏ, e÷qyê[ |ü⁄s√_Ûeè~∆ø°
eTq+ #˚ùd Á|üj·T‘êï˙ï á uÛ≤eeTTô|’qH˚ Ä<Ûës¡|ü&Ü*. eTq ø±s¡´
Áø£e÷T, |üì#˚ùd $<ÛëHê˙ï á eTTK´yÓTÆq dæ<ë∆+‘·+ MT<äH˚ Ä<Ûës¡|ü&ç
ñ+&Ü*. ø±˙ »s¡T>∑T‘·Tqï $wüj·÷ì ã{Ϻ #·÷ùdÔ, Á|üdüTÔ‘·+ ñqï

6. 4
$uÒ<ÛëT, ndüe÷q‘·«eTT >∑TD≤˝Àq÷, X¯≈£îÔ˝Àq÷ >∑ n+‘·sêT
‘·|üŒìdü] nsTTqeì n+^ø£]+∫ rsê*.
dü+|òüT+˝À n≥Te+{Ï uÛÒ<ëeq eTqTwüß´ dæú‹>∑‘·T˝Àq÷,
yê] kÕ+düÿè‹ø£, Ä]∆ø£, HÓ’‹ø£, kÕ+|òæTø£, sê»ø°j·T, eT‘· $wüj·÷˝Àq÷
$uÛÒ<ëT ‘·|üŒø£ ñ+{≤sTT. yê] ø£åD≤˝À, n_Ûs¡T#·T˝À, X¯≈£îÔ˝À
uÛÖ‹ø£ (XÊØs¡ø£), e÷qdæø£, Ä<Ûë´‹àø£ dü+ã+<Ûä+>± ndü+U≤´ø£yÓTÆq uÒ<ÛëT
‘·|üŒø£ ñ+{≤sTT. á Á|ü|ü+#·+˝À nìï $wüj·÷˝Ò ø±ø£ Je⁄+<äs¡÷
≈£L&Ü n<˚ $<Ûä+>± ñHêïs¡T. Ä uÒ<ÛëT, ndüe÷q‘ê«T á Á|ü|ü+#·+˝À
n˝≤π> ñ+{≤j·TH˚ uÛ≤e+‘√H˚ eTq+ eTT+<äT¬øfi≤fl*. yÓTT<ä≥ eTq
X¯≈£îÔ˙, düeTs¡∆‘·˙ |ü⁄s√_Ûeè~∆yÓ’|ü⁄, düe÷q‘·«+, düeT‘·÷ø£+yÓ’|ü⁄ y˚ùd
n&ÉT>∑T˝À $ìjÓ÷–+#ê*.
n~ #˚j·÷+fÒ, eTq+ ˇø£ X¯óuÛÑ ÁbÕs¡+uÛ≤ìï @<√ ˇø£
düeTj·T+˝À #˚j·÷*. u≤>± Ä˝À∫+∫, Ä ÁbÕs¡+uÛÑ+ mø£ÿ&É #˚j·÷qï~
ìX¯ÃsTT+#·Tø√yê*. á $wüj·T+ MT<ä eT] ø=+‘· ˝À‘·T>± Ä˝À∫+∫,
kÕ<Ûës¡D kÕúsTTø£Hêï ˝Òø£ n‹ ‘·≈£îÿe kÕúsTTø£Hêï ø=+#Ó+ ñqï‘· kÕúsTT˝À
ÁbÕs¡+_Û+#ê*. n|ü⁄&ÉT eT<Ûä´kÕúsTT˝À ñqï #Ó’‘·q´eTT, uÛ≤eeTTT,
ne>±Vü≤q ÁøÏ+<ä kÕúsTT˝À ñqï »qT y˚T<∏ëX¯øÏÔ, ne>±Vü≤q, X¯≈£îÔT,
kÕeTsê∆´qT Áù|πs|æ+∫, ñ<ä›]kÕÔsTT. Ä $<Ûä+>± ªªHêj·Tø£‘·«+μμ nH˚~
ñ|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘·T+~. dü+|òüT+˝Àì ndüe÷q‘ê«ìï >∑T]Ô+∫, <ëìì
bÕs¡Á<√* düe÷q‘·«eTT, |ü⁄s√_Ûeè~∆, |ü]|üPs¡í‘·«eTT kÕ~Û+#·{≤ìøÏ
‘·|üŒ≈£î+&Ü eTqe+‘·T ø£èwæ eTq+ #˚j·÷*.
ªHêj·Tø£‘·«+μ jÓTTø£ÿ ÄeX¯´ø£‘· >∑T]+∫, ì»yÓTÆq Hêj·Tø£‘·«+ m˝≤
ñ+&Ü*? nH˚ n+X¯+ >∑T]+∫ $es¡+>± ‘ÓTdüT≈£îH˚ Á|üj·T‘·ï+ #˚<ë›+.
á $uÒ<ÛäTT Á|ü|ü+#·+˝À ø=+‘·eT+~ eTqTwüß´T, Á|ü‘˚´ø£ ø£åD≤T
>=|üŒ kÕeTs¡∆´eTT, ne>±Vü≤q >∑ e´≈£îÔT ‘·eT≈£îqï >=|üŒ ø£åD≤qT,
á dü+|òüT+˝Àì e÷qe⁄qT ñqï‘·kÕúsTTøÏ ø=ìb˛e{≤ìøÏ ñ|üjÓ÷–+#·
e#·TÃqT. ì»yÓTÆq Hêj·Tø£‘·«+ Ä$sꓤe+ Ä $<Ûä+>±H˚ »s¡T>∑T‘·T+~.

7. 5
kÕeTs¡∆´eTT, >∑TDeTTT, ne>±Vü≤q˝À eTqTwüß´ eT<Ûä´,
dü+|òüT+˝Àq÷, á düèwæº˝Àq÷ ø=ìï n+‘·sêTHêïj·Tqï dü+>∑‹ eTq+
n+^ø£]+∫ rs¡eedæ+<˚. n˝≤+≥|ü⁄&ÉT ø=+‘·eT+~˝À >∑ Á|ü‘˚´ø£
ø£åD≤qT ø=~›>± ÁøÏ+~ kÕúsTT˝À ñqï yê] ñ<ä∆s¡D≈£î, yê]ì Áb˛‘·‡Væ≤+∫,
ñqï‘· dæú‹øÏ ø=ìb˛e⁄≥≈£î <√Vü≤<ä|ü&˚$<Ûä+>± ñ|üjÓ÷–+#·e#·TÃqT.
ªHêj·Tø£‘·«+μ ˝À >∑ ÁbÕ<Ûä$Tø£, eTTK´ dü÷Á‘·+ ñ<˚›X¯´+ sTT<˚.
á dæ<ë∆+‘êìï ns¡∆+#˚düTø√e{≤ìø°, Hêj·Tø£‘ê«ìøÏ dü+ã+
~Û+∫q uÛ≤yêqT nq«j·T+ #˚düTø√e{≤ìøÏ, n$ m+‘·es¡≈£î Ä#·s¡D
kÕ<Ûä´yÓ÷ ne>±Vü≤q #˚düTø√e{≤ìøÏ Á|üj·T‹ï<ë›+. á uÛ≤yêT e÷qe
C≤‹ düeTT<ä∆s¡Dπø >±ø£, »q Ádüe+‹˝Àq÷, eTq uÛ≤s¡‘·<˚X¯ Á|üC≤˙ø£+˝À
e÷qe J$‘· |ü⁄s√_Ûeè~∆ø°, |ü]|üPs¡í‘· kÕ~Û+#·{≤ìø°, e÷qyê[
Ç+‘·es¡≈£L m]–j·TTqï >=|üŒ Hêj·T≈£î&Ó’q $y˚ø±q+<äkÕ«$T #Ó|æŒq
$<Ûä+>± m˝≤ ñ|üjÓ÷>∑|ü&É‘êjÓ÷ ‘ÓTdüT≈£î+<ë+.
Hêj·T≈£î+fÒ mes¡T ? mes¡THêj·T≈£îT>± ne>∑T>∑T‘ês¡T?
ªHêj·T≈£î&ÉTμ nH˚e÷≥ á s√E˝À düs¡« kÕ<Ûës¡DeTsTT+~. Ç~
ø=+‘·eT+~øÏ q#·Ã<äT. <ëìeq Á|ü»T >∑+<äs¡>√fi≤ìøÏ >∑Ts¡e⁄‘ês¡ì
yê] uÛÑj·TeTT, uÛ≤eeTT ø±e#·TÃ. Á|üdüTÔ‘· dü+|òüT+˝À á e÷≥ #ê˝≤
nbÕsê∆ìøÏ >∑Ts¡e⁄‘·Tqï~. sê»ø°j·T s¡+>∑+˝ÀH˚ m≈£îÿe>± Hêj·T≈£î
T+{≤s¡T. Ä ø±s¡D+ #˚‘· ªì»yÓTÆq Hêj·T≈£îìμ $düà]+∫ n+<Ûäø±s¡+˝À
yÓT>∑T ˝Ò≈£î+&Ü eT>∑Z˝ÒeTT. e÷qe⁄˝À ì»yÓTÆq Hêj·T≈£îT
Ç~es¡≈£îHêïs¡T, Çø£ eTT+<äT ≈£L&Ü ñ+{≤s¡T. ø=ìï e÷≥øÏ, uÛ≤yêø°
dü+ã+~Û+∫q nbÕsê∆˙, #Ó&ÉT uÛ≤eq˙ eTq eTqdüT‡ ne>±Vü≤q
qT+∫ ‘=–+#ê*. n≥Te+{Ï |ü<ë≈£îqï dü]jÓÆTq nsê∆ì eTq+
ne>±Vü≤q #˚düTø=ì yê{Ï˝À >∑ ndü+ã<ä∆ $wüj·÷qT |üø£ÿ≈£îô|{Ϻ,
ñqï‘· uÛ≤eqH˚ nes¡#·Tø√yê*.
e÷qyê[˝À Ç+‘·≈£îeTT+<äT ì»yÓTÆq, ÁX‚wü˜yÓTÆq Hêj·T≈£î˝…+<äs√
ñ<䓤$+∫ >∑‘· ø=ìï X¯‘êu≤∆T>±, ø£å˝≤~ dü+e‘·‡sêT>± e÷qeC≤‹øÏ
e÷s¡Z<äs¡Ùø£‘·«+ >∑s¡|æ, C≤‹ |ü⁄s√_Ûeè~∆øÏ ‘√&ÉŒ&ܶs¡T. yê]˝À eTTKT´T

8. 6
` lsêeT#·+Á<äT&ÉT, lø£èwüßí&ÉT, ãT<äT∆&ÉT, @düTÁø°düTÔ, eTVü≤eTà<äT, #Ó’‘·q´
eTVü‰ Á|üuÛÑTe⁄, lsêeTø£èwüí |üs¡eTVü≤+dü, $y˚ø±q+<äkÕ«$T e+{Ïyês¡T.
e÷qyê[øÏ _Û+∫q ì»yÓTÆq Hêj·T≈£îT Mπs. Hêj·Tø£‘·«+ >∑T]+∫
#·]Ã+#˚eTT+<äs¡, Ä+>∑¢+˝À Ä |ü<ä+ ` ª©&ÉsY wæ|tμ jÓTTø£ÿ yÓTT<ä{Ï
nø£ås¡+ L ‘√ Hêj·Tø£‘·«+ >∑T]+∫ ‘ÓTdüTø=H˚ Á|üj·T‘·ï+ #˚<ë›+.
L nH˚ nø£ås¡+‘√ nH˚ø£ düT+<äs¡yÓTÆq |ü<ëT ÁbÕs¡+uÛÑe⁄‘êsTT.
yê≥ìï{Ï˝Àìø° n‘·´+‘· |ü$Á‘·yÓTÆq~ `Love ˝Òø£ ªÁù|eTμ ˇø£kÕ]
$y˚ø±q+<äkÕ«$Tì Äj·Tq≈£î Á|æj·T‘·eT >∑Ts¡Te⁄, Hêj·T≈£î&ÉT, me]¬ø’‘˚
‘·q düs¡«dü«+ düeT]Œ+#ês√ Ä lsêeTø£èwüßí >∑T]+∫ @<Ó’Hê #Ó|üŒeTì
uÛÑ≈£îÔT eTs¡ eTs¡ nuÛÑ´]∆+#ês¡T. ø±˙ Äj·Tq Ä $wüj·TyÓTÆ ˇø£ÿ
e÷≥ e÷{≤¢&É{≤ìøÏ >∑÷&É »+≈£î‘·÷, dü+X¯sTTdü÷Ô, ‘·&Éã&ÉT‘·÷,
dü+ÁuÛÑe÷ìøÏ ˝ÀqsTTHês¡T. $y˚ø±q+<äkÕ«$T ‘êqT Äj·Tq >∑T]+∫
ndü˝ÒMT e÷{≤¢&É˝Òqì nHêïs¡T. Á|ü|ü+#·+˝Àì nH˚ø£ $wüj·÷ >∑T]+∫
Äj·Tq nqs¡Zfi¯+>± e÷{≤¢&É>∑s¡T. n+‘˚ø±<äT, mH√ï Á>∑+<∏ëT
s¡∫+#·>∑s¡T. ø±˙ ‘·q >∑Ts¡Te⁄ >∑T]+∫ ˇø£ÿ e÷≥ e÷{≤¢&É{≤ìøÏ
>∑÷&É Äj·Tq dü+<˚Væ≤+#ês¡T, uÛÑj·T|ü&ܶs¡T. n˝≤ e÷{≤¢&ç‘˚ >∑Ts¡T<˚e⁄˝À
>∑ ì»yÓTÆq Wqï‘ê´ìï ‘·–ZkÕÔH˚yÓ÷qì Äj·Tq dü+<˚Væ≤+#ês¡T.
lsêeTø£èwüßíT eTôVAqï‘·TT, kÕ>∑s¡+˝≤>± $kÕÔs¡‘·«+, Äø±X¯+˝≤>±
n|ü]$T‘·‘·«eT÷ ø£yês¡T. n≥Te+{Ï $kÕÔs¡‘·qT, ñ<ës¡‘·«eTTqT,
$XÊ‘·‘·Ô«eTTqT ‘êqT n+#·Hê y˚j·T˝Òq˙ e÷≥˝À <ëìì e´ø£Ô|üs¡#·
˝Òqì Äj·Tq uÛ≤$+#ês¡T. ø±˙ >∑Ts¡T<˚e⁄ >∑T]+∫ ˇø£ÿ e÷f…ÆHê #Ó|üŒeTì
Ä e´øÏÔ eTØ ãe+‘·+, ˇ‹Ô&ç #˚j·T&É+ eq $y˚ø±q+<äkÕ«$T
lsêeTø£èwüßí >∑T]+∫q ‘·q uÛ≤yêqï+‘ê ˇø£ÿ e÷≥˝À e´ø£Ô|ü]#ês¡T.
Ä ˇø£ÿ |ü<äy˚T Love (Áù|eT). l sêeTø£èwüßíT eT÷ØÔuÛÑ$+∫q Áù|eT.
Ä n<äT“¤‘·yÓTÆq ªÁù|eT n–ïμ˝À ˇø£ÿ s¡e«, ˇø£ÿ C≤«, ˇø£ÿ
ø£åDyÓTÆHê ñqï e´øÏÔ ì»yÓTÆq Hêj·T≈£î&ÉT ø±>∑T>∑T‘ê&ÉT. n~˝Òìyês¡T
Hêj·T≈£îT ø±˝Òs¡T— Ç‘·s¡TqT |ü⁄s√_Ûeè~∆yÓ’|ü⁄ |ü]|üPs¡í‘·yÓ’|ü⁄ q&ç|æ+#·
˝Òs¡T. ø±ã{Ϻ Hêj·Tø£‘ê«ìøÏ nedüs¡yÓTÆq á q÷‘·q uÛ≤eyÓTÆq Áù|eTqT
bı+<ä{≤ìø°, ô|+bı+~+#·Tø√e{≤ìøÏ eTq+ Á|üj·T‘·ï+ #˚j·÷*.

9. 7
ãT<äT∆&ÉT, @düTÁø°düTÔ, eTVü≤eTà<äT, lsêeTø£èwüí |üs¡eTVü≤+dü, $y˚ø±q+<ä
kÕ«$T eT÷ØÔuÛÑ$+∫q Áù|eT dü«s¡÷|ü⁄T. yê] $_Ûqï s¡÷bÕ˝À Áù|eT
Á|üø£{Ï‘·eTsTT+~.
eTq+ n≥Te+{Ï Hêj·T≈£îeTT ø±˝Òe÷? n≥Te+{Ï Áù|eTqT
ø=+#ÓyÓTÆHê eTq+ bı+<ä˝Òe÷? eTq #·T≥÷º ñqïyê]ì Áù|$T+#·˝Òe÷?
á nXÊX¯«‘· Á|ü|ü+#·|ü⁄ ãTs¡<ä˝À ≈£Ls¡T≈£îb˛sTT u≤<ÛäT, nDÏ∫y˚‘·,
nee÷Hê≈£î >∑Ts¡e⁄‘·Tqï yê]øÏ ñ|üX¯eTq+ ø£*–+∫ ñ<ä›]+#·˝Òe÷?
ne⁄qT! Ä|üì eTq+ #˚j·T>∑eTT. n+‘˚ø±<äT ‘·|üŒø£ #˚j·÷*. e÷qe⁄≈£î
Hêj·T≈£îT>± eTq+ ‘·j·÷s¡yê*. yê]øÏ Hêj·T≈£îT>± ne{≤ìøÏ yê]
m&É m+‘√ kÕqTuÛÑ÷‹ ø±yê*. n≥Te+{Ï Ä<äs¡ÙHêj·T≈£îT y˚˝≤~eT+~
ø±yê*. eTq+ #ê˝≤ ù|<äyêfi¯fl+. #ê˝≤ø√˝ÀŒsTTq yêfi¯fl+, ∫qïyêfi¯fl+.
eTq+ >=|üŒyêfi¯fl+ ø±yê*. eTq˝À ñqï X¯øÏÔ kÕeTsê∆´qT ô|+bı+~+#·T
ø=ì eTq #·T≥÷º ñqïyêfi¯fløÏ düVü‰j·T düVü≤ø±sê+~+∫, yêfi¯¢q÷
eTq+‘·yêfi¯ófl>±, >=|üŒyê]>± #˚j·÷*.
á ø=~› e÷≥T ‘·#·T≈£î+≥T+fÒ ªªHêj·Tø£‘·«+μμ nH˚~ #ê˝≤ >=|üŒ~,
|ü$Á‘·yÓTÆq, ~e´yÓTÆq uÛ≤e+ nì|ædüTÔqï~ ø£<ä÷? ì»+>± n≥Te+{Ïyêπs
dü]jÓÆTq Hêj·T≈£îe⁄‘ês¡T. eTq+ ≈£L&Ü ªHêj·T≈£î+μ ø±yê*.
á uÛÖ‹ø£ Á|ü|ü+#·+˝À mH√ï $uÛÒ<ëTHêïj·Tì eTq≈£î ‘ÓTdüT.
n≥Te+{Ï |ü]dæú‘·T˝À, á uÛ≤yêqT ne>±Vü≤q #˚düTø=ì Á>∑Væ≤+#·>∑
ø=~› eT+~ e´≈£îÔT eTT+<äs¡ø=ùdÔ, yês¡T ≈£L&Ü dü+|òüT+˝Àì Ç‘·s¡T≈£î
düVü‰j·T+ #˚j·T>∑T>∑T‘ês¡T.
lsêeTø£èwüßí, $y˚ø±q+<äkÕ«$T uÛ≤yêT |üì#˚düTÔHêïsTT. ‘·q
J$‘· ø±+˝À $y˚ø±q+<äkÕ«$T #Ó|æŒq$<Ûä+>±, Äj·Tq uÛÑ$wü´<ë«DÏ>±
#Ó|æŒq $<Ûä+>±, á ñqï‘· uÛ≤yêT Á|ü|ü+#·+˝Àì nìï <˚XÊ≈£î
$düÔ]düTÔHêïsTT. á Á|üuÛÀ<Ûä yÓT¢e nT nìï{Ï˙ eTT+#Ó‘·TÔ‘·T+~.
<ë<ë|ü⁄ á Á|ü|ü+#·eT+‘ê á Á|ü#·+&É n‘√ ì+|üã&ÉT‘·Tqï~.
yê{ÏHÓes¡÷ Ä|ü˝Òs¡T. yê{Ïì eTs¡ düeTTÁ<ä>∑s¡“¤eTT˝ÀìøÏ |ü+|ü˝Òs¡T.
Ä Á|ü#·+&ÉyÓT¢e Ä$<Ûä+>± m>∑dæ, düs¡« Á|ü|ü+#ê˙ï eTT+#Ó‘êÔ*. n+<ä]

10. 8
eTqdüT‡˝Àø° #=#·TÃø=ìb˛sTT, e÷qe⁄+<ä]˝À $düÔ]+#ê*. á
uÛ≤yê u≤≥˝À q&ç∫, eTôVAqï‘·TT>± ô|+bı+~, J$‘êìï kÕs¡∆ø£+
#˚düTø=ì, eTq‘√bÕ≥T eT]ø=+<ä]ì á u≤≥˝À eTq‘√bÕ≥T q&ç|æ<ë›+.
uÛÖ‹ø£+>±, e÷qdæø£+>±, Ä<∏ë´‹àø£+>± |ü⁄s√_Ûeè~∆ì eTq+
kÕ~+#·≥y˚T>±ø£, ndü‘·´|ü⁄, eT÷s¡â|ü⁄ uÛ≤yê˝À eT>∑TZ‘·Tqï Ç‘·s¡TqT
e~*ô|≥º≈£î+&Ü eTq‘√bÕ≥T rdüT¬øfi¯fl≥y˚T ªHêj·Tø£‘·«+˝À >∑
kÕsê+X¯eTTμ. lsêeTø£èwüßíT #Ó|æŒq $<Ûä+>±, ˇø£s¡ø£|ü⁄ ø=j·T´<äT+>∑T
ˇø£ ø±øÏ yê{Ï MT<ä ≈£Ls¡TÃHêï eTTì–b˛‘êsTT. ø±˙ eT]ø=ìï <äT+>∑T
<äè&ÛÉ+>± ñ+{≤sTT. yê{ÏMT<ä m+‘· ãs¡Te⁄ y˚dæHê q~˝À eTTq>∑H˚
eTTq>∑e⁄. Hêj·T≈£îH˚ yês¡T á eTTq>∑ì <äT+>∑e+{Ïyês¡T. yês¡T
Ç‘·s¡T u≤<Ûä´‘·qT ‘·eTô|’qH˚ y˚düT≈£î+{≤s¡T. yês¡T m+‘·{Ï ãs¡TyÓ’q
u≤<Ûä´‘·HÓ’Hê m≥Te+{Ï <äTs¡T<˚›X¯´eTT, Á|ü‹|òü˝≤X¯øÏÔ, kÕ«s¡∆ Á|üjÓ÷»qeTT,
˝≤uÛÑeTT Ä•+#·≈£î+&Ü uÛÑ]kÕÔs¡T. yê]˝Àô|’øÏ ø£ì|æ+#˚ eTTK´ ø£å´eTT
` Ç‘·s¡T n_Ûeè~∆, |ü⁄s√>∑eTqeTT, y˚TT#˚j·TT≥, düeT‘·«eTT, ìX¯Ã‘·
e÷Á‘·y˚T. ø±˙ M≥ìï{Ï yÓqø± ñqï kÕs¡uÛÑ÷‘·yÓTÆq ñ<˚›X¯´eTT ` Áù|eT.
uÛÑ>∑e+‘·T&É+fÒ Áù|eTj˚T! e÷qe⁄ì <˚e⁄fi¯ófl>± #˚ùd+<äT≈£î
Ä Áù|eT ˇø£ s¡÷|ü+ <ë*à eTs¡ eTs¡ uÛÑ÷$Tô|’ ne‘·]düTÔ+~.
Hêj·Tø£‘·«dü«uÛ≤eeTT,ø£åDeTTT
Hêj·Tø£‘·«+ >∑T]+∫ eTq≈£îqï uÛ≤yêqT ñ+&Éì<ë›+.
J$‘·+˝Àì Á|ü‹ s¡+>∑+˝Àq÷ Hêj·Tø£‘·«+ ÄeX¯´ø£eTe⁄‘·T+~. eTq
≈£î≥T+ã e´edüú˝À ≈£L&Ü, ≈£î≥T+ã ô|<ä› eT+∫ Hêj·Tø£‘·« ø£åD≤T
ø£yê&ÉsTT‘˚, ≈£î≥T+ãeT+‘ê dü+‘√wü+>±, Á|üXÊ+‘·+>± ñ+&ç nìï
$<Ûë˝≤ |ü⁄s√_Ûeè~∆ì kÕ~ÛdüTÔ+~. n<˚$<Ûä+>± ádü+|òüT+˝Àø±˙, ˇø£
dü+düú˝À >±˙ »s¡T>∑T‘·T+~. sê»ø°j·T Hêj·T≈£îT Ä<äs¡ÙHêj·Tø£‘ê«ìøÏ
ÁbÕ‹ì<Ûä´+ eVæ≤+#·˝Òs¡T. á s√E˝À, nìï <˚XÊ˝˝Àì Á|ü»÷ `
sê»ø°j·THêj·T≈£îT e÷Á‘·y˚T Hêj·T≈£îì nqT≈£î+≥T+{≤s¡T. ø±˙
Á|ü|ü+#· #·]Á‘· |ü]o*ùdÔ, ÁbÕ|ü+∫ø£ C≤„q+‘√ bÕ≥T Á|ü‘˚´ø£ ø£åD≤T
ø£*–q yêπs ì»yÓTÆq Hêj·T≈£îsTTHês¡ì eTq+ Á>∑Væ≤+#·e#·TÃ. Ä Á|ü‘˚´ø£

11. 9
ø£åD+ ªÄ<Ûë´‹àø£X¯øÏÔμ ` Ç~ eTTK´+>± uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝ÀH˚ ø±qedüTÔ+~.
#·]Á‘· #·÷ùdÔ, uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ qT+&ç ndü+U≤´ø£yÓTÆq Hêj·T≈£îT Ä$s¡“¤
$+#ês¡T. yês¡T uÛ≤s¡‘·<˚XÊìπø |ü]$T‘·+ ø±˝Ò<äT— yÓTT‘·Ô+ e÷qyê[πø
Hêj·T≈£îT>± nsTTHês¡T. e÷qeC≤‹ jÓTTø£ÿ ì»yÓTÆq |ü⁄s√_Ûeè~∆øÏ
uÛ≤s¡‘·<˚X¯|ü⁄ ‘√&ÜŒ≥T düVü≤ø±s¡+, nbÕs¡+ nì #·]Á‘· n+‘·{≤ n+<äs¡÷
n+^ø£]+∫q $wüj·Ty˚T. n~ m˝≤ kÕ<Ûä´eTsTT+<ä+fÒ, uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À
>∑‘· ø=ìï y˚ dü+e‘·‡sê qT+&ç ì»yÓTÆq Hêj·T≈£îT ñ<䓤$+#ês¡T.
yê] Á|ü‘˚´ø£‘· @eT+fÒ yês¡+<äs¡÷ ªÄ<Ûë´‹àø£ ‘·‘·Ô«y˚‘·Ô˝Òμ.
uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ ◊<äTy˚ dü+e‘·‡sê ÁøÏ‘·y˚T ` kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+,
yÓ’<ä´+, >∑DÏ‘·+, j·T+Á‘· |ü]C≤„q+ (Ç+»˙]+>∑T) e+{Ï ÁbÕ|ü+∫ø£
C≤„Hêìï ‘·–q+‘·>± dü+bÕ~+∫+~. á $uÛ≤>±ìï{Ï˝À uÛ≤s¡‘·<˚X¯+
düeTè~∆>± C≤„Hêìï bı+~, Ä#·s¡D˝À ô|{Ϻ+~. n+‘˚ø±ø£ Ä<∏ë´‹àø£
C≤„qTT, eTVü‰qTuÛ≤e⁄˝…’q Hêj·T≈£îì ñ‘·Œ‹Ô #˚dæ+~. n+<äT#˚‘·H˚
yês¡T ‘·eT J$‘· Ä#·s¡D <ë«sê, ñ|ü<˚XÊ<ë«sê e÷qyê[øÏ ì»yÓTÆq
e÷s¡Z<äs¡Ùø£‘·«+ eVæ≤+∫ uÛÖ‹ø£ |ü⁄s√_Ûeè~∆ yÓ’|ü⁄ e÷Á‘·y˚T >±ø£, dü]jÓÆTq
|ü<Ûä+˝À q&ç|æ+#·>∑*>±s¡T. $y˚ø±q+<äkÕ«$T á ø±s¡´Áø£eT+ Çø£ÿ&ç‘√
eTT–j·T˝Ò<ä˙, ø=qkÕ>∑T‘·÷H˚ ñ+≥T+<ä˙ $X¯«dæ+#ês¡T. Ä $<Ûä+>±
uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ e÷qyê[ jÓTTø£ÿ ì»yÓTÆq Hêj·Tø£‘·«+ eVæ≤+#˚˝≤
ì*∫b˛‘·T+~.
Á|üdüTÔ‘·+, Á|ü|ü+#·˝Àì nìï <˚XÊ y˚T<Ûëe⁄ yÓT<ä&ÉTqT+∫
yÓTe&˚ uÛ≤eC≤˝≤qï+‘ê |ü]o*+∫q≥¢sTT‘˚, düs¡«e÷qe⁄÷
C≤„q+ø√dü+, Á|üø±X¯+ ø=s¡≈£L, dü]jÓÆTq ~XÊìπs›X¯+ ø√dü+ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+
yÓ’|ü⁄πø #·÷düTÔHêïs¡ì >∑eTì+#·e#·TÃ. Ç‘·s¡T+<ä]ø£Hêï 20e X¯‘êã∆|ü⁄
XÊÅdüÔE„T ≈£L&Ü uÛ≤s¡‘·<˚X¯|ü⁄ Ä<Ûë´‹àø£‘· e÷Á‘·y˚T kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+‘√
ø£*dæ á Á|ü|ü+#·+˝À XÊ+‹ HÓø=*|æ, dæús¡+>± ñ+#·{≤ìøÏ e÷qyê[øÏ
<√Vü≤<ä+ #˚j·T>∑<äì n+^ø£]+#·{≤ìøÏ dæ<ä∆+>± ñHêïs¡T. ÁbòÕHé‡ <˚X¯|ü⁄
>=|üŒ #·]Á‘·ø±s¡T&ÉsTTq ªnyÓ÷]&ç ] ÇHé ø√s¡Tºμ Áyêdæq Á>∑+<∏ä+ ª~ ◊
Ä|òt •eμ (•e⁄ì H˚Á‘·+) #·÷ùdÔ, Ä s¡#·sTT‘· uÛ≤s¡‘·<˚X¯|ü⁄ uÛ≤eC≤˝≤ìøÏ
m+‘·>± Äø£]¸‘·T&ÉsTTHê&√ ns¡∆eTe⁄‘·T+~.

12. 10
á Á>∑+<Ûä+˝À Äj·Tq eTs¡ eTs¡ ˇø£ ∫qï $wüj·÷ìï
‘Ó*j·TCÒkÕs¡T. n<˚eT+fÒ $y˚ø±q+<ä kÕ«$T#˚ $X¯«eT+‘·{≤ $kÕÔs¡+>±
yê´|æ+|ü#˚dæ+~ n<äT“¤‘·yÓTÆq lsêeTø£èwüßíì J$‘·eTT, dü+<˚X¯eTT. ªø±ÁbÕμ
øÏ #Ó+~q nDTXÊÅdüÔy˚‘·Ô ª&Üø£ºsY Á|òæ{Ï®μ ÁbÕ#·´ <˚XÊ Ä<∏ë´‹àø£ uÛ≤yêìï{Ï˙
eTTK´+>± y˚<ë+‘· uÛ≤yê‘√ ø=ìï $wüj·÷˝À dü]düeT+>± ñ+&˚
uÖ<ä∆ uÛ≤eqqT |ü]o*+∫, ‘êqT s¡∫+∫q ª~ {≤yé Ä|òt |òæõø˘‡μ nH˚
n<äT“¤‘· Á>∑+<Ûä+˝À á $<Ûä+>± ÁyêXÊs¡T. ªª$y˚ø±q+<ä kÕ«$T uÀ~Û+∫q
C≤„qjÓ÷>∑eTT˝À #Ó|üŒã&çq $<Ûä+>± Ä<ÛäTìø£ kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„q+
Áø£eTÁø£eT+>± ‘·÷s¡TŒ <˚XÊ Ä<∏ë´‹àø£ uÛ≤yê≈£î <ä>∑Zs¡e⁄‘·Tqï<äì
düŒwüºeTe⁄‘·Tqï~μμ.
ø±˙ $y˚ø±q+<äkÕ«$T s¡#·qT Ç+‘·≈£îeTT+<˚ #·~$ ñqïyê]øÏ
kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„Hêìø° (ôd’qT‡) eT‘·+ ˝Òø£ ì»yÓTÆq Ä<∏ë´‹àø£‘·≈£î
m≥Te+{Ï $s√<ÛäeTT>±˙, X¯Á‘·T‘·«+>±˙ ˝Òeì Äj·Tq #Ó|æŒq $wüj·T+
‘Ó*dæ+<˚. bÕXÊÑ·´ <˚XÊ #·]Á‘·˝À e÷Á‘·y˚T ôd’qT‡, eT‘·eTT |üs¡düŒs¡
$s¡T<ä∆+>± ñ+{≤sTT. m+<äTø£+fÒ bÕXÊÑ·´ <˚XÊ˝À eT‘·eTT ø=ìï
eT÷&ÛÉ $XÊ«kÕT, |æ&çyê<ä+ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç ñ+≥T+~. ø±ì uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À
#·]Á‘·˝Àì ÁbÕs¡+uÛÑ <äX¯ qT+&ç eT‘·+ XÊÅd”Ôj·T |ü<ä∆‘·Tô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç
ñqï~. á uÛ≤yê‘√ Ç+‘·≈£î eTT+<˚ |ü]#·j·T+˝Òì yê]øÏ e÷Á‘·+,
Ç~ ø=+#Ó+ $+‘·>± ‘√#·e#·TÃø±˙, n~ dü]jÓÆTq~ø±<äT. XÊÅd”Ôj·T
|ü<ä∆‘·TT (ôd’+{Ï|òæø˘ |ü<ä∆‘·TT) eT‘·+ $wüj·T+˝À ≈£L&Ü nqTdü]+#·
e#·Ãì, ne+_+#·e#·TÃqì $y˚ø±q+<ä kÕ«$T düŒwüº+>±, <ÛÓ’s¡´+>±
#Ó|üŒ{≤ìøÏ kÕVü≤dæ+#ês¡T. Ä$<Ûä+>± eT‘êìøÏ dü+ã+~Û+∫q nìï
n+XÊq÷, XÊÅd”Ôj·T |ü<ä∆‘·T≈£î >∑T]#˚j·÷*. Ä$<Ûä+>± #˚j·T&É+˝À
XÊÅd”Ôj·T |ü<ä∆‘·T≈£î ì«˝Òì eT‘·+ >±*y˚T&É˝≤>± ≈£L*b˛‘·T+~.
n≥Te+{Ï eT‘·+ ñìøÏ ˝Ò≈£î+&Ü b˛e≥y˚T eT+∫<äì $y˚ø±q+<äkÕ«$T
H=øÏÿ eø±ÿDÏ+#ês¡T. n~ m+‘· ‘·«s¡>± ˝Ò≈£î+&Üb˛‘˚ n+‘·eT+∫<äì
Äj·Tq nHêïs¡T. m+<äTø£+fÒ, XÊÅd”Ôj·T |ü<ä∆‘·TT, e÷sêZT Ä<Ûës¡+>±
˝Òì<˚<Ó’Hê, XÊX¯«‘·+>± ñ+&É˝Ò<äT, e÷qyê[øÏ ì»yÓTÆq ÁX‚j·TdüT‡qT
#˚≈£Ls¡Ã˝Ò<äì Äj·Tq <äè&ÛÉ+>± $X¯«dæ+#ês¡T. Äj·Tq Ç+ø± Ç˝≤ #ÓãT‘ês¡T

13. 11
uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À eT‘·eTT XÊÅd”Ôj·T+>± |ü]oq, dü]#·÷#·T≥, dü+Á|ü~+#·T≥,
|üØøÏå+#·T≥, |ü]XÀ~Û+#·T≥, yê{Ï yÓqø± ñqï dæ<ë∆+‘êqT ø£qT>=ì,
yê{Ïì yêdüÔe J$‘·+˝À ñ|üjÓ÷–+#·T≥ nH˚ |ü<ä∆‘·T <ë«sê
s¡÷bı+~+#·ã&ç+~. ø±ã{Ϻ Ç~ ì»+>± XÊÅd”Ôj·TyÓTÆq<˚ m+<äTø£+fÒ @
XÊÅdüÔyÓTÆHê (ôd’Hé‡ nsTTHê) á |ü<ä∆‹H˚ ne+_+#ê*. lsêeTø£èwüßíì
J$‘·+˝À Á|üÁ|ü<ÛäeT+>± Ç≥Te+{Ï eT‘·+ jÓTTø£ÿ |ü]|üPs¡í e´ø°Ôø£s¡D
#·÷&É>∑eT˙, n+<äTø£H˚ n~ ªXÊÅd”Ôj·T eT‘·eTTμ nì kÕ«MTJ n+{≤s¡T.
lsêeTø£èwüí ` $y˚ø±q+<äT Á|ü<ÛäeT düe÷y˚X¯eTT˝À ˇø£]‘√
ˇø£s¡T e÷{≤¢&ÉT≈£îH˚≥|ü⁄&ÉT, $y˚ø±q+<ä kÕ«$T lsêeTø£èwüßíqT ªªMTs¡T
<˚e⁄DÏí #·÷kÕsê?μμ nì n&ç>±s¡T. <ëìøÏ yÓ+≥H˚ <äè&ÛÉyÓTÆq $XÊ«dü+‘√
≈£L&çq ∫qï düe÷<Ûëq+ e∫Ã+~. ªªlsêeTø£èwüßí*˝≤ nHêïs¡T. ne⁄qT!
#·÷XÊqT! ìqTï #·÷düTÔqï<ëìø£qï düŒwüº+>± <˚e⁄DÏí H˚qT #·÷XÊqT.
n+‘˚ø±<äT ˙e⁄≈£L&Ü uÛÑ>∑e+‘·TDÏí <ä]Ù+#˚≥≥T¢ #˚j·T>∑qT.μμ ÇB
XÊÅd”Ôj·TyÓTÆq <äèø£Œ<Ûä+. Äj·Tq n+‘·>∑{Ϻ>±, düŒwüº+>± #ÓbÕŒs¡+fÒ, Ä
uÛÑ>∑e<ä›s¡ÙHêìø=ø£ |ü<ä∆‹ ñqï<äì ns¡∆eTe⁄‘·Tqï~. á |ü<ä∆‹qqTdü]+∫q
yês¡+<ä]ø° Ç<˚ |òü*‘·+ edüTÔ+~. n~+ø£ y˚πs$<Ûä+>± ñ+&É<äT. n<˚
>∑e÷´ìï Ä•ùdÔ, MTs¡T≈£L&Ü n<˚ |ü<ä∆‹ì nqTdü]+#·edæ ñ+≥T+~.
á $wüj·T+˝À ªdü‘·´ nqTuÛÑ÷‹μ ` n+fÒ `ªuÛÑ>∑e‘ê‡ø屑êÿs¡+μ ø£T>∑T‘·T+~.
eTq J$‘·+˝À ªªÄ<∏ë´‹àø£‘·μμ jÓTTø£ÿ ÁbÕ<Ûëq´‘· >∑T]+∫ ns¡∆+
#˚düTø√edæq nedüs¡+ m+‘Ó’Hê ñ+~. m+<äTø£+fÒ e÷qe⁄&ÉT ˇø£ Je
»+‘·Ty˚ ø±<äT, j·TTø±Ôj·TTø£Ô C≤„q+ >∑ »+‘·Te⁄, n‘·qT Ä]∆ø£ JeHêìï
ø=qkÕ–+#·≥y˚T>±ø£ sê»ø°j·T |ü]C≤„q+ >∑ e´øÏÔ. n+<äT#˚‘· e÷qe⁄&ÉT
|ü⁄s√_Ûeè~∆ kÕ~Û+∫ ‘·q dü+|üPs¡í X¯øÏÔ˙, 컑·‘ê«˙ï e´ø£Ô|üs¡#ê+fÒ
Ä<Ûë´‹àø£ e÷sêZqT nqTdü]+#·edæ+<˚. y˚πs e÷s¡Zy˚T ˝Ò<äT. ÁbÕ|ü+∫ø£
˝Òø£ ◊Væ≤ø£ C≤„q+ nì eTq+ |æ*#˚~ >∑÷&Ü Ä<Ûë´‹àø£ C≤„q+˝À ˇø£
uÛ≤>∑y˚T. Ä‘·à˝Òø£ ÁãVü≤àeTT nì eTq+ nH˚ ˇπø Ä<∏ë´‹àø£‘· düs¡«yê´|üø£yÓTÆ
ñqï~. ôd’qT‡ ˝Òø£ $C≤„q XÊÅdüÔeTT Bìì Á|üjÓ÷>∑XÊ˝À mqï&É÷
ø£qT>=q˝Ò<äT. ø±ì Ä<ÛäTìø£ $C≤„qXÊÅdüÔ+ >∑÷&Ü á dü‘ê´ìøÏ <ä>∑Zs¡>±
edüTÔqï~. n~ #ê˝≤ düìïVæ≤‘·+>± <ä>∑Zs¡>± yÓfi¯fl>∑<äT ø±˙ dü‘ê´ìï

14. 12
|üP]Ô>± Á>∑Væ≤+#ê+fÒ ‘·q |ü<ä∆‹ ($C≤„q XÊÅkÕÔìï) e~* Ä<Ûë´‹àø£
e÷sêZqïqTdü]+#· edæ+<˚. $C≤„qXÊÅdüÔeTT, ì»yÓTÆq eT‘·eTT
düìïVæ≤‘·+>± n‹<ä>∑Zs¡≈£î edüTÔHêïsTT. á 20e X¯‘êã∆+˝À n$ Ç|üŒ{Ïπø
u≤>± düìïVæ≤‘·eTsTTHêsTT. Çø£ 21e X¯‘êã∆+˝À »s¡>∑uÀj˚T >=|üŒ
dü+|òüT≥q @eT+fÒ $C≤„qXÊÅdüÔ+, eT‘·eTT ˝Òø£ Ä<∏ë´‹àø£‘· ` ¬s+&É÷
ø£*dæb˛‘êsTT. á $wüj·÷ìï #ê˝≤ø±+ ÁøÏ‘·y˚T $y˚ø±q+<äkÕ«$T
‘Ó*j·TCÒXÊs¡T.
eTq˝À Á|ü‹ˇø£ÿs¡÷ Ä‘·à$XÊ«dü+ ø£*–j·TT+&Ü*. eTq+
>=|üŒyêfi¯fl+. eTq˝À >=|üŒX¯øÏÔ ñqï~. ì>∑÷&ÛÉ+>± ñqï ÄX¯øÏÔì
e´ø£Ô|üs¡#·{≤ìøÏ eTq+ ø£èwæ#˚j·÷*. eTq˝ÀH˚ n|ü]$T‘·yÓTÆq X¯øÏÔ,
nq+‘·yÓTÆq C≤„qeTT, nK+&ÉyÓTÆq Áù|eT ñHêïsTT. yê{Ïì yÓTe]+#ê*.
Hêj·T≈£î J$‘·+ yê] #·T≥÷º ñqïyê]ô|’ Á|üuÛ≤e+ #·÷|æ, ñ‘˚Ô»|ü]∫,
Áù|s¡Dì∫Ã, Áb˛‘ê‡Vü≤|üs¡#·>∑>±*. Hêj·Tø£‘·«+˝Àì eTTU≤´+XÊìï
eTq+ ns¡∆+ #˚düTø√yê*. <ëì qs¡∆+ #˚düT≈£î+fÒ n+<äs¡eT÷ n+‘ê
#˚j·T>∑T>∑T‘êeTT. n|ü⁄&˚ eTq ‘√{Ï k˛<äs¡TqT eTq+ ùd$+#·
>∑T>∑T‘ê+. n<˚ eTq+ dü+|òü÷ìøÏ #˚j·T>∑*–q ì»yÓTÆq düVü‰j·T+.
ø±ã{Ϻ Hêj·Tø£‘ê«ìøÏ ø±edæq eTTK´ ø£åDy˚TeT+fÒ eTq˝À >∑
kÕs¡uÛÑ÷‘·yÓTÆq n+X¯+ >∑T]+∫ ìs¡T›wüºyÓTÆq n_ÛÁbÕj·T+ @s¡Œs¡#·Tø=ì,
eTq ÁX‚wü˜‘ê«ìï, e÷qe J$‘·|ü⁄ $TejÓT&É ne>±Vü≤q ø£*–
j·TT+&ç, eTq˝Àì ñqï‘· $TeqT yÓTe]+#·{≤ìøÏ ø£èwæ#˚dæ,
Ç‘·s¡T≈£î Ä<äs¡ÙÁbÕj·T+>± ñ+&˚ J$‘êìï J$+#ê*. ø±ì <ëìì
kÕ~Û+#·≥+ m˝≤? e÷qyê[øÏ+‘·es¡≈£î _Û+∫q >=|üŒ Hêj·T≈£î
J$‘ê qT+∫ Bìì H˚s¡TÃø√e#·TÃ. ø±ã{Ϻ eTq˝À dü<äTZD≤qT
ô|+bı+~+#·Tø√e{≤ìøÏ Á|ü‘˚´ø£ ÁX¯<ä∆ rdüTø√yê*.
eTq+ eTqdüT‡qT ìj·T+Á‹+#·Tø√yê*. Ç+Á~j·÷qT
ìÁ>∑Væ≤+#ê*, ø√]ø£qT |ü]$T‘·+ #˚düTø√yê*. n+‘˚ø±<äT n<˚
düeTj·T+˝À eTq˝À Áù|eTqT $düÔ]+#ê*. eTqdüT‡ qT+∫ kÕ«s¡∆|üP]‘·,
<˚«wü|üP]‘·, ás긴uÛ≤yêqT bÕs¡Á<√˝≤*. n|ü⁄&˚ eTq+ Ä<äs¡Ùe+‘·yÓTÆq
Hêj·T≈£î+ ø±>∑+. |ü$Á‘·yÓTÆq J$‘êìï >∑&ÉT|ü⁄‘·÷, eTq˝Àì dü<äTZD≤qT

15. 13
yÓTe]dü÷Ô, ô|+bı+~+#·T≈£î+≥÷, yê{Ïì eTq uÛ≤eqT, e÷≥T,
#˚‘·T <ë«sê e´ø£Ô|üs¡TdüTÔqï|ü⁄Œ&ÉT e÷Á‘·y˚T eTq #·T≥÷º ñqïyê]ì
Á|üuÛ≤$‘·+ #˚j·T>∑T>∑T‘ê+.
eTq Ä˝À#·q˝À düŒwüº‘· ñ+&Ü*. Hêj·T≈£îT ø±<ä#·T≈£îqï
yê]øÏ~ n‘·´+‘· ÄeX¯´ø£+. yê]øÏ ìs¡T›wüºyÓTÆq <äèø£Œ<Ûä+ ñ+&Ü*. eTq
uÛÑ$wü´‘·TÔ m˝≤ ñ+&Ü*, @$<Ûä+>± |üì#˚j·÷*. @ Á|üD≤[ø£qqTdü]ùdÔ
eTq X¯≈£îÔT, ø£èwæ ás√Eq eTq+ }Væ≤düTÔqï uÛÑ$wü´‘·TÔqT eTq
ø£+~+#·>∑eqï uÛ≤eq ñ+&Ü*. eTqe´øÏÔ>∑‘· uÛÑ$wü´‘·TÔ ø=s¡πø>±ø£,
<˚X¯uÛÑ$wü´‘·TÔ ø=s¡≈£î >∑÷&É |üì#˚j·÷qï yê+#Û· ñ+&Ü*.<äTs¡<äèwüºeXÊ‘·TÔ,
Á|üdüTÔ‘·+ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À n≥Te+{Ï Hêj·Tø£‘·«|ü⁄ #Ûêj·TT ø£ì|æ+#·≥+
˝Ò<äT. |üPs¡«+ eTq+ #ê˝≤ >=|üŒyês¡eT˙, sêuÀj˚Tø±+˝À K∫Ñ·+>±
Ç+ø± >=|üŒyês¡T>± ne>∑eT˙ $y˚ø±q+<äkÕ«$T eTs¡ eTs¡ H=øÏÿ
eø±ÿDÏ+#ês¡T. uÛ≤$ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ m+‘· ÁX‚wü˜‘ê«ìï dü+‘·]+#·T ≈£î+≥T+
<ä+fÒ <ëì eTT+<äT yÓ’uÛÑeeT+‘ê eTdüø£u≤], nÁbÕ<Ûëq´eT sTTb˛sTT
ø£qTeTs¡T>∑e⁄‘·T+~. eTTK´+>± uÛ≤s¡‘·<˚X¯|ü⁄ j·TTe‘· Ç≥Te+{Ï
}Vü‰<äèø£Œ<∏ëìï ø£*–j·TT+&Ü*. eTq+ á ªªuÛÖ‹ø£ edüTÔ |ü<ës¡∆eTT
ø±<äT, n~ ˙ ùde≈£î&ÉTμμ nqï uÛ≤e+ eTq+<ä]˝À ì+&çj·TT+&Ü*.
ì»yÓTÆq Ä<Ûë´‹àø£ n_Ûeè~∆ ø=s¡≈£î eTq+ ÁX¯<ä› #·÷bÕ*. n+fÒ,
yÓTT<ä≥ eTq+ ì»yÓTÆq e´≈£îÔT>± ne{≤ìøÏ Á|üj·T‹ï+#ê*. n|ü⁄&˚
eTq˝Àì n+‘·s¡Z‘· X¯≈£îÔqT Á|üjÓ÷–+∫ dü+|òüT+˝À |ü]es¡Ôq rdüT≈£î
sê>∑T>∑T‘êeTT. n≥Te+{Ï e÷s¡TŒ uÛ≤$ uÛ≤s¡‘·<˚X¯ Hêj·T≈£îqT+∫
sêe#·TÃ. sêÅwüº sê»<Ûëì qT+&ç πø+Á<ä sê»<ÛëìqT+&√ e÷Á‘·y˚T >±ø£
Á>±e÷T, q>∑sêT, |ü≥ºD≤T, <˚X¯+˝Àì Á|ü‹#√≥TqT+&ç sêyê*.
eTVü‰eT+&É* ø£å´$T<˚! á ÄX¯j·T+‘√H˚ n~ ‘·q<Ó’q kÕ<ës¡D XË’*˝À
|üì#˚düTÔqï~.
á uÛ≤yêT uÛ≤s¡‘·<˚X¯eT+‘·{≤ $düÔ]+∫, j·TTe‘·qT
ñ‘˚Ô»|ü]∫, yê]˝À |ü$Á‘·‘·qT, kÂo´ ø£åD≤T ø£*–ùdÔ, yês¡T ‘√{Ï
j·TTe‹, j·TTe≈£î≈£î Áù|s¡D ìe«>∑T>∑T‘ês¡T. n≥Te+{Ï yês¡+‘ê

16. 14
◊ø£eT‘·´+>± XÀuÛ≤j·Te÷qyÓTÆq uÛ≤$ uÛ≤s¡‘· <˚X¯ ìsêàD ø£å´+‘√
ø£èwæ#˚ùdÔH˚ uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ ì»+>± |ü⁄s√_Ûeè~∆ #Ó+<äT‘·T+~.
Á|üdüTÔ‘·+ j·T+Á‘êH˚ï eTq<˚e⁄ì>± #˚düTø=ì, j·T+Á‘ê≈£î
ùde≈£îT>± e÷], ∫e]øÏ Vü≤è<äj·Ts¡Væ≤‘·yÓTÆq j·T+Á‘êT>± eTqì
eTq+ ‘·j·÷s¡T #˚düT≈£î+≥THêïeTT. Ä j·T+Á‘êì >∑÷&Ü @$<Ûä+>±
‘·j·÷s¡T#˚XÊeT+fÒ n$ m¢|ü⁄&É÷ yê{Ï˝Àìπø nìï{Ï˙ rdüT≈£î+{≤sTT
>±˙ ãj·T{ÏøÏ#˚Ã~ ‘·≈£îÿe>± ñ+≥T+~. á ªs√uÀ{ŸμT (j·T+Á‘êT)
˝≤>± ‘·j·÷¬s’q eTq+ kÕ«s¡∆|üP]‘·+>± ‘·j·÷s¡sTT, ªkÕ«s¡∆|üs¡ sêø£ådüTμ
e˝… ø±e˝…qì ø√s¡T ≈£î+≥THêïeTT. n~ kÕ<Ûës¡D »qT |ü]dæú‹ì
XÀ#·˙j·T+>± #˚dæ+~. ˇø£ ø£$ #Ó|æŒq≥T¢ Ç|ü⁄&ÉT nìï ~≈£îÿ˝≤ Á|üdü]+#·
edæq yêø£´+ ªªÇø£ô|’ sêø£ådüTq>±˙, <˚e⁄fi¯flì >±ì ‘·j·÷s¡T#˚j·Te<äT›,
C≤‹ì ñ<ä∆]+#ê*μμ.
Á|ü‹ #√{≤ j·TTe≈£îqT eTTK´+>± eTq+ Ç+‘·≈£î eTT+<äT
#Ó|ü⁄Œ≈£îqï Hêj·Tø£‘·« ø£åD≤T >∑yê]ì r]Ã~<ä›≥+ <ë«sêH˚ Ç~
kÕ<Ûä´eTe⁄‘·T+~.n≥Te+{Ïyês¡T ìÁ~düTÔqï á uÛÑ÷‘êìï, >∑Ts¡ø£ô|&ÉT‘·÷
ìÁ<ä˝À eTTì–j·TTqï ø£å˝≤~ eT+~ »qT‘√ ≈£L&çj·TTqï á ÁX‚wüºyÓTÆq
<˚XÊìï y˚TTø=T|ü⁄‘ês¡T. Ç‘·s¡T J$‘êì á eTVü≤‘·Ôs¡ ø£å´kÕ<Ûäq
ì$T‘·Ô+ ns¡ŒD#˚j·TeTH˚ eTT+<äs¡ Ms¡T ‘·eT •s¡düT‡qT, J$‘êì |üD+>±
ô|&É‘ês¡T. ø£+sƒ¡‘ê ô|{Ϻq e÷≥ <ë«sê ø±ø£ ‘·eT J$‘· Ä#·s¡D <ë«sê
yês¡T Á|ü‹ ˇø£ÿ]˙ ñ‘˚Ô»|üs¡TkÕÔs¡T. Á|ü‹ e´øÏÔ˝À ì<äT]düTÔqï Ä‘·àqT
C≤>∑è‘·|üs¡∫, yê] ø±fi¯flô|’ yês¡T ìã&˚ Ä‘·à$XÊ«kÕìï ø£>∑CÒdæ, uÛÑj·÷ìï
bÕs¡Á<√*, ‘êeTTqï |ü]dæú‘·TqT ‘êeTT n+#·Hêy˚düTø=ì, Ä ‘·s¡Tyê‘·
‘·eT düeTdü´ |ü]cÕÿs¡+ ø√dü+ yês¡T bÕ≥T|ü&É‘ês¡T. Ç<ä+‘ê »s¡>∑{≤ìøÏ
eTT+<äT yês¡T eT+∫ e´≈£îÔTø± ‘·j·÷s¡yê«*. yês¡˝≤ ‘·j·÷s¡j˚T´≥≥¢
‘√&ÉŒ&Éedæq ÁbÕ<∏ä$Tø£ u≤<Ûää´‘· á Hêj·T≈£îô|’qH˚ ñqï~.
Áø£eTÁø£eT+>± á ñ<ä´eTeT+‘ê @ uÛ≤yêô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç
|üì#˚düTÔqï<√ yê{Ï‘√ düìïVæ≤‘· |ü]#·j·T+ @s¡Œs¡#·Tø√yê*. eTq eTqdüT‡øÏ
Ç~ n‘·´+‘· eTTK´yÓTÆq |üì. eTq<˚XÊìøÏ, e÷qyê[ø° eTq+ #˚j·T>∑*–q

17. 15
ùde ãVüQXÊ Ç+‘·ø£+fÒ y˚πsMT ñ+&É<äT. á yÓTT‘·Ô+ n+XÊ˙ï düeTÁ>∑+>±
|ü]o*+#·ø£b˛‘˚ á $wüj·T+ n+‘· düTuÛÑ+>± ns¡∆eTe<äT. e÷qyê[
@ $<Ûä+>± |ü⁄s√_Ûeè~∆ #Ó+~, >∑eT´+yÓ’|ü⁄ <ëìì dü+Á>∑Vü≤+>± ne>±Vü≤q
#˚düTø√e≥+ #ê ø£wüº+. eTq XÊÅkÕÔ˝À BìH˚ ª|üPs¡í‘·μ n+{≤s¡T.
ª|üPs¡íeT<äμ ` n+fÒ ÁãVü≤àeTT |üPs¡íeTT. ÁãVü≤àeTT ø£qï y˚¬s’q<˚MT˝Ò<äT.
n<˚ düeTj·T+˝À ªª|üPs¡í$T<äyéTμμ ªÇ<äyéTμ n+fÒ á e´ø£Ô|üs¡#·ã&çq düèwæº
˝Òø£ $X¯«+. n<˚ ª|üPs¡íeTTμ ≈£L&Ü. @$<Ûä+>±? m+<äTø£+fÒ Ä ª|üPs¡íy˚Tμ
$X¯«eT+‘·{≤ yê´|æ+∫ j·TTqï~ >∑qTø£ ª|üPs¡ídü´|üPs¡íe÷<ëj·Tμ n+fÒ
` MTs¡T ª|üPs¡íeTT ªn<ÛäÁb˛‘·eTìμ ` m˝…¢&É˝≤ á ø£ì|æ+#˚ düèwæº˝À
yê´|æ+∫j·TTqï<äì Á>∑Væ≤ùdÔ, n|ü⁄&çø£ ª|üPs¡íy˚Te ne•wü´‘˚μ ` n+fÒ
ÁãVü≤àeTT ‘·|üŒ y˚πs @MT˝Ò<äqï nqTuÛÑ÷‹ bı+<ä>∑T>∑T‘ês¡T. n+‘˚ø±<äT
e÷qeJ$‘· ø£å´+ á |üPs¡í‘ê«ìï kÕ~Û+#·≥+, bı+<ä≥y˚T! J$‘·+˝À
e÷qe⁄&ÉT nqTuÛÑ$+#˚ <äT:K |üs¡+|üs¡ eT]j·TT ø=~›bÕ{Ï dü+‘√wü|ü⁄
nqTuÛÑ÷‘·T˙ï ø£*dæ e÷qe⁄DÏí á |üPs¡í‘·yÓ’|ü⁄ q&Ée{≤ìøÏ <√Vü≤<ä+
#˚kÕÔsTT. n<˚ e÷qe#·]Á‘·, e÷qe J$‘·|ü⁄ ì»yÓTÆq ø£<∏ä. ø±˙ Ç~
eTq≈£î ‘Ó*j·T<äT. n+<äT#˚‘· e÷qe⁄&ÉT |üPs¡í‘·«+yÓ’|ü⁄ |ü⁄s√_Ûeè~∆
kÕ~Û+#·{≤ìøÏ $y˚ø£ Á|ü»„‘√ ø£èwæ kÕ–+#ê*. kÕ<Ûës¡D+>± e÷qe⁄&ÉT
nC≤„q+˝À ñ+{≤&ÉT. ì»yÓTÆq C≤„q Á|üø±XÊìï bı+<ä˝Ò&ÉT. n+<äTø£H˚
eTqMT $<Ûä+>± ÁbÕ]∆kÕÔeTT:
ªndü‘√e÷ dü<äZeTj·T ` ‘·eTk˛e÷ CÀ´‹s¡ZeTj·T
eTè‘√´sêà neTè‘·+>∑eTj·Tμ
ndü‘·´eTT qT+&ç dü‘·´eTT ~X¯≈£î, n+<Ûäø±s¡eTT qT+&ç Á|üø±X¯eTT
~X¯≈£î, eTè‘·‘·Ô«eTT qT+&ç neTè‘·‘·Ô«eTT yÓ’|ü⁄q≈£î q&ÉT|ü⁄eTT ` <˚yê!
eTq+#˚j·Tedæq~<˚. n+‘˚ø±<äT. Á|ü‹ˇø£ÿs¡T á |ü⁄s√_Ûeè~∆
kÕ~Û+#·{≤ìøÏ <√Vü≤<ä+ #˚j·÷*.
ø±>∑‹˝À uÛÑT$ô|’ e÷qe⁄ì nXÊX¯«‘· |ü⁄s√_Ûeè~∆ yÓ’|ü⁄
q&ç|æ+#·{≤ìø£ nedüs¡yÓTÆq|ü⁄Œ&É˝≤¢ n≥Te+{Ï Hêj·T≈£îT eTs¡ eTs¡
ñ<䓤$+#ês¡T. n≥Te+{Ï yêπs e÷qyê[øÏ _Û+∫q ì»yÓTÆq Hêj·T≈£îì

18. 16
|æeã&É‘ês¡T. á s√E˝À ªHêj·T≈£î&ÉTμ nH˚ e÷≥ $q>±H˚ eTq≈£î
E>∑T|ü‡, ndüVü≤´+ ø£T>∑T‘êsTT. m+<äTø£+fÒ Ä |ü<ä+ nq>±H˚, eTq≈£î
H˚{Ï dü+|òüT+˝À ‘·s¡#·÷ ‘ês¡dæ˝Ò¢ ªsê»ø°j·THêj·T≈£î˝Òμ eTqdüT‡˝À
>∑Ts¡TÔø=kÕÔs¡T. yês=ø£ Á|ü‘˚´ø£eTsTTq $_Ûqï‘·s¡>∑‹øÏ #Ó+~q es¡Z+ yês¡T.
ø±˙ ªeTVü‰eT+&É*μ˝À ªHêj·T≈£îTμ nì n+fÒ n≥Te+{Ï n_ÛÁbÕj·T+
˝Ò<äT. Çø£ÿ&É ªHêj·T≈£î&ÉTμ ˝Òø£ ªHêj·Tø£‘·«+μ n+fÒ Ç+‘·≈£îeTT+<äT
#·]Ã+∫q $$<Ûä uÛ≤yêT, <äèø£|ü<ÛëqT eTÁ‘·y˚T dü÷∫kÕÔsTT.
ª$wüßí düVü≤Ádü HêeTeTTμ˝À ª$wüßíe⁄μ ªH˚‘·μ nì düTÔ‹#˚j·Tã&É‘ê&ÉT.
á <˚X¯+˝À e÷qyê[qT<ä›]+#·{≤ìøÏ ì» Hêj·T≈£îH˚≈£îT ñ<䓤$+#ês¡T.
yê]˝À eTTKT´˝…’q eTVü‰Hêj·T≈£îT ` lsêeTø£èwüí |üs¡eTVü≤+dü,
$y˚ø±q+<äkÕ«$T, Jdüdt Áø°düTÔ, eTVü≤eTà<äT Á|üeø£Ô, ãT<äT∆&ÉT, l #Ó’q‘·´
eTVü‰Á|üuÛÑTe⁄, lsêeTT&ÉT, lø£èwüßí&ÉT. ø±ã{Ϻ ªeTVü‰eT+&É*μ ˝À Hêj·T≈£î&ÉT
˝Òø£ Hêj·Tø£‘·«+ n+fÒ á eTVü‰qTuÛ≤e⁄ Hêj·Tø£‘·«eTT e+{Ï<˚qì
e÷ uÛ≤eeTT. n≥Te+{Ï Hêj·T≈£î ø£åD≤T ø=+‘Ó’Hê eTq+ |ü⁄DÏøÏ
|ü⁄#·TÃø√yêì eTq+ eTqdüT‡˝À ø√s¡Tø√yê*. Hêj·Tø£‘·«|ü⁄ <äèø£Œ<Ûä$T<˚!
BìH˚ eTq˝Àì Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷ ô|+∫, b˛wæ+∫, ô|+bı+~+#·Tø√yê*.μ
$y˚ø±q+<äkÕ«$T kÕVæ≤‘·´+‘√ |ü]#·j·T+ ñqï yês¡+<ä]ø°,
ªªn‹ ù|<äyês¡T >±˙, n‘·´+‘· dü+|üqTïT >±˙ dü+|òü÷ìøÏ ì»yÓTÆq
y˚TT #˚j·T˝Òs¡Tμμ nì kÕ«MTJ eTs¡ eTs¡ #Óù|Œ e÷≥ u≤>±‘ÓTdüT.
nC≤„qTsTTqyês¡T>±˙, $<ë´~Û≈£îì |æTeã&˚yês¡T>±ì ì»yÓTÆq
dü+|òüTùde #˚j·T˝Òs¡T. Á|ü‹#√{≤ Äj·Tq eT<Ûä´‘·s¡>∑‹yê]#˚ n+fÒ
dü+|òüT+˝À <Ûäq+, $<ä´ yÓTT<ä˝…’q $wüj·÷˝À n‘·´+‘· n<ÛäeTdæú‹˝À
ñqïyês¡T >±˙, n‘·´+‘· ñqï‘· kÕúsTT˝À ñqïyês¡T>±˙ ø±ø£ eT<Ûä´
kÕúsTT˝À ñqïyê] eqH˚ Á|üjÓ÷»q+ #˚≈£Ls¡T‘·T+<äì, yê] ÄeX¯´ø£‘·
m≈£îÿe ñ+<ä˙ H=øÏÿ eø±ÿDÏ+#ês¡T. dü+|òüT+˝Àì n≥º&ÉT>∑TkÕúsTTyês¡T
>±˙, ñqï‘·kÕúsTTyês¡T >±˙ ìkÕ«s¡∆+>± ñ+&É˝Òs¡T, eTT+<äTø=∫à n+øÏ‘·
uÛ≤e+‘√ Ç‘·s¡T ÁX‚j·TdüT‡ ø√dü+ |üì#˚j·T˝Òs¡T.

19. 17
<äTs¡<äèwü˜eXÊ‘·TÔ, |üP]Ô nC≤„qTsTTq yês¡T ‘·eT J$‘êìï
e÷qe ÁX‚j·TdüT‡ø√dü+, dü+|òüTùdeø√dü+ n+øÏ‘·+ #˚j·÷qï uÛ≤eH˚
ø£*– ñ+&És¡T. n+<äT#˚‘·H˚ eT<Ûä´kÕúsTT Á|ü»H˚ á e÷s¡Z+˝À
|üj·Tì+#·{≤ìøÏ eTq+ mqTïø√yê*.
kÕ<Ûës¡D+>± <ÛäqeTT, $<ä´ eTìwæøÏ >∑sê«ìï, <äTs¡Vü≤+ø±sê˙ï
sTTkÕÔsTT. <ëìH˚ ªeT<äeTTμ n+{≤s¡T. ì»yÓTÆq $<ä´>∑ yê]øÏ Ä |ü<ëìï
eTs=ø£ $<Ûä+>± |üø£≥+ m˝≤>√ ‘ÓTdüTÔ+~ ` n<˚ ª<äeTeTTμ ` nì
eTVü‰uÛ≤s¡‘·+ ‘ÓT|ü⁄‘·T+~. n+fÒ ªeT<äeTTμ qT ` ª<äeTeTTμ ˝Òø£
ªÇ+Á~j·TìÁ>∑Vü≤+μ >± |ü]es¡Ôq #Ó+~ùdÔ <ëìqT+&ç e#˚à X¯øÏÔ <ë«sê
ÁX‚j·TdüT‡ ˇq>∑÷s¡T‘·T+~. ø±˙ C≤„Hê–ï eTq˝À >∑qø£˝Òq≥¢sTT‘˚,
Ç‘·s¡T≈£î düVü‰j·T+#˚j·÷qï ÁX‚wüºyÓTÆq ø√]ø£ ø£>∑H˚ ø£>∑<äT.
$y˚ø±q+<äkÕ«$T yês¡T #˚dæq Á|üU≤´‘· Á|üdü+>∑+ ˇø£{Ï ªHê
ñ<ä´eT Á|üD≤[ø£μ nH˚ o]¸ø£‘√ ñqï~. kÕ«MTJ ‘·qø=ø£ ø±s¡´Áø£eT
Á|üD≤[ø£qT s¡÷bı+~+#·T≈£îHêïs¡T. n<˚ Á|üD≤[ø£‘√ yÓTT≥ºyÓTT<ä≥
ªuÛ≤s¡‘·<˚X¯|ü⁄ j·TTe‘·μ ‘√ ªeTVü‰eT+&É*μ |üì#˚j·T≥+ ÁbÕs¡+_Û+∫+~.
Ä Á|üD≤[ø£ @$T{Ï? ªdü+|òüT+˝Àì Á|ü‹ ˇø£ÿ]˙ ñ<ä∆]+#·≥y˚Tμ. ñ<ës¡
uÛ≤yêT>∑ Vü≤è<äj·T+‘√, ìkÕ«sê∆ìøÏ ‘êe⁄˝Ò≈£î+&Ü, nŒdüTU≤ ø√dü+
nÁs¡TT #ê#·≈£î+&Ü, n≥Te+{Ïy˚$T ˝Ò≈£î+&É kÕe÷q´ »qTì
uÛÖ‹ø£+>±, e÷qdæø£+>±, Ä]∆ø£+>± nuÛÑT´qï‹ #Ó+~+#·>∑>∑≥y˚T Ä
Á|üD≤[ø£ eTTK´ ñ<˚›X¯´+. ÁX‚wüºyÓTÆq, ñ<ës¡yÓTÆq, kÕqTuÛÑ÷‹ >∑
Vü≤è<äj·T+, düTì•‘·yÓTÆq y˚T<∏ëX¯øÏÔ, <Ûäè&ÛÉyÓTÆq, X¯øÏÔe+‘·yÓTÆq Vü≤è<äj·T+
` n<˚ düeTj·T+˝À |ü⁄wüŒ+˝≤>± eTè<äTyÓ’q Vü≤è<äj·T+ ªeÁC≤<ä|æ ø£sƒ√sêDÏ,
eTè<ä÷ì≈£îdüTe÷<ä|æμ ø£yês¡T e÷Á‘·y˚T á Á|üD≤[ø£˝À uÛ≤>∑kÕ«eTTT
ø±>∑s¡T. n≥Te+{Ïyês¡T <Ûäè&ÛÉyÓTÆq ìX¯Ãj·÷‘·àø£‘·, Á|ü‹ ˇø£ÿ]‘√ Áù|eT>±,
kÕqTuÛÑ÷‹‘√ e´eVü≤]+#·>∑ eTè<äT‘·«+ ø£*– ñ+&Ü*. eTq+ n˝≤+{Ï
eTqTwüßT>± ‘·j·÷s¡yê«*.
ÁX‚wü˜yÓTÆq >∑TD≤T >∑ e´≈£îÔT>± eTq+ ‘·j·÷s¡e>∑*–‘˚,
dü+|òüT+˝À ø=+‘·es¡≈£î ªHêj·T≈£îμ bÕÁ‘· b˛wæ+#·>∑T>∑T‘ê+. eTq+

20. 18
ìedæ+#˚ Á|ü<˚X¯+˝À nH˚ø£ Ç‘·s¡ Á|ü»T >∑÷&Ü J$düTÔHêïs¡T ` eTTK´+>±
j·TTe≈£îT, e÷qe J$‘·|ü⁄ kÕ<Ûë´kÕ<Ûë´˙, Á|üjÓ÷»Hê˙ï ns¡∆+#˚düT≈£îH˚
neø±X¯y˚T yê]øÏ ˝Ò≈£î+&Ü ñqï~. yê]ø=ø£ ø£å´+˝Ò<äT. ˇø£ eT+∫
<äèø£Œ<Ûä+ ˝Ò<äT, J$‘êìø=ø£ Ä<äs¡ÙeT+≥÷˝Ò<äT. ø±ã{Ϻ, n≥Te+{Ï
yê]ø=ø£ e÷s¡Z<äs¡Ùø£‘·«+ eTq+ #˚j·Te#·TÃ.
k˛<äs¡T˝≤sê! s¡+&ç ! á e÷qe J$‘·+ #ê˝≤ $TyÓ’q~.
J$‘êìï ñ|üjÓ÷–+#·Tø√edæq+‘· >=|üŒ>± ñ|üjÓ÷–+#·Tø√e&É+˝Ò<äì
MTs¡T Á>∑Væ≤+#·≥+ ˝Ò<äì|ædüTÔqï~. MT J$‘êìï n+#Ó+#ÓT>±
ì]à+#·Tø√yêqï ÄdüøÏÔ e÷≈£î˝Ò<äT. MT≈£î ≈£î‘·÷Vü≤y˚T ñ+fÒ, J$‘·+
m+‘√ düT+<äs¡+>±, á Á|ü|ü+#·+˝À bı+<ä>∑*–q n‘·´+‘· $TyÓ’q
dü+|ü<ä>± ‘·j·÷s¡e⁄‘·T+~. m≥÷ MT≈£î e÷qeJ$‘·+ _Û+∫+~.
<ëìì b˛wæ+∫ ÁX¯<ä∆‘√ n_Ûeè~∆ #Ó+~+∫, Á|ü‹~qeTT <ëì ìsêàD+
ø√dü+ ø£èwæ#˚ùdÔ, Ä J$‘·+ qT+∫ ÁX‚wü˜yÓTÆq <ëìì bı+<ä>∑e⁄. Ä
ÁX‚wü˜‘·«+ @$T{Ï? J$‘·+ yÓTT‘êÔ˙ï Ç‘·s¡T ÁX‚j·TdüT‡ø=s¡≈£î n]Œ+#·≥+
ø£Hêï >=|üŒ $wüj·T+ eTs=ø£fÒMT ñ+&É<äT. n<˚ e÷qe J$‘·|ü⁄ n+‹eT
ø£å´+. uÛ≤>∑e‘·+˝À lø£èwüßíì H√{Ï qT+&ç n‘·´+‘· düT+<äs¡yÓTÆq XÀ¢ø£+
ˇø£{Ï yÓTe&ç+~. u≤ø£èwüßí&ÉT >=¢|æ¢ eT<Ûä´ Hêj·T≈£îì bÕÁ‘·
b˛wædü÷Ô, á$<Ûä+>± #ÓbÕŒ&ÉT :
@‘êe‘Y »qà kÕ|òü´+ <˚Væ≤Hê$TeT<˚Væ≤wüß !
ÁbÕDÏs¡<ÛÓ’]∆j·÷ yê#êÁX‚j·T Ä#·s¡D+ dü<ë!!
∫qï ∫qï e÷≥˝˝À lø£èwüßí&ÉT ‘·q ‘√{Ï >=¢|æ¢øÏ e÷qe
J$‘·+˝À $»j·T+ m˝≤ kÕ~Û+#·e#√à ‘Ó*bÕ&ÉT. n<˚eT+fÒ á
Á|ü|ü+#·+˝À }düTb˛ø£ ø£ãTs¡T¢, <Ûäq+, dü+|ü<ä˝À eTTì–‘˚T‘·Tqï
yês¡+<ä]ø° ÁX‚j·TdüT‡qT eT+∫˙ #˚≈£LsêÃ*. <ëìø√dü+ nedüs¡yÓTÆ‘˚
J$‘êìï düeT]Œ+#ê*. Ç<˚ ì»yÓTÆq s¡Vü≤dü´eTT, ª>∑÷&ÛÉ ‘·‘·Ô«eTTμ
nìïeT‘ê kÕsê+X¯eTT. eTVü‰uÛ≤s¡‘·+˝À #Ó|üŒã&çq $<Ûä+>±, ªy˚<ëVü≤+
C≤»˝Ò <Ûäs¡à düs¡Vü≤dü´+ düHê‘·qyéT! düs¡«uÛÑ÷‘·Væ≤‘·+ yÓTÆÁ‘˚j·T+ |ü⁄sêD
‘·j·TT»Hê$<äT:!!

21. 19
`düHê‘·q <Ûäs¡à kÕsê+X¯$T<˚ ! ` n<˚$T{Ï ?
düs¡«»q ÁX‚j·TdüT‡, Áù|eT. n<˚ düHê‘·q <Ûäs¡àeTT. ì»yÓTÆq eT‘·eTT
>∑T]+∫ ‘Ó*dæq $E„+<ä] n_ÛÁbÕj·T+ n<˚!
n+<äT#˚‘·, á >=|üŒuÛ≤yêìï eTq#·T≥÷º ñqï yês¡+<ä]ø°
n+<äCÒj·÷*. eTTK´+>± á ñ<ä´eT+‘√ |ü]#·j·T+ >∑*–q Á|ü‹ˇø£ÿ]ø°
Bìì #˚sêÃ*. á|üì Á|ü‹ ˇø£ÿ] e¢ »s¡>∑<äT. n~ yê+#Û·˙j·TyÓTÆHê,
Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷ ‘·eT eTqdüT‡˝À Ä ø√]ø£ ø£*– ñ+&ÜqTø√e≥+ eT+∫<˚
◊Hê, nH˚ø£ ø±s¡D≤ eq Ä$<Ûä+>± Á|ü‹e´ø°Ô #˚j·T˝Ò&ÉT. e÷qdæø£
dæú‹, ì»yÓTÆq $<ä´qT+&ç ø£*π> Ä<Ûë´‹àø£ |ü⁄s√_Ûeè~∆, ‘·q#·T≥÷º ñ+&˚
yê‘êes¡D+ ` Ç≥Te+{Ï$ mH√ï eTq*ï Á|üuÛ≤$‘·+ #˚kÕÔsTT. ø±ã{Ϻ
Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷ Hêj·T≈£îì bÕÁ‘· dü]>± b˛wæ+#·˝Òs¡T. ø±˙ n~ #˚j·T>∑*–q
X¯øÏÔ ñqïyês¡T, ‘·eT eTqdüT‡˝À á ø√]ø£ ñqïyês¡T á ø£å´+‘√ ‘·eT
J$‘êìï dü]jÓÆTq |ü<Ûä+˝À ì]à+#·T≈£î+fÒ, ‘·eTø£+≥÷ ˇø£ Á|ü‘˚´ø£
eTTÁ<ä @s¡Œs¡#·T≈£î+fÒ Ç‘·s¡T ø√dü+ ø=+‘· |üì #˚j·T≥y˚T>±ø£, yê]
eTqdüT‡qT>∑÷&É Á|üuÛ≤$‘·+ #˚j·T>∑T>∑T‘ês¡T. Ç‘·s¡T eTqdüT‡ô|’
‘·eT eTTÁ<äy˚j·T≥y˚T Hêj·T≈£îT #˚j·Tedæq eTTK´yÓTÆq|üì.
kÕ<Ûës¡DyÓTÆq |üìì u≤Vü≤´+>± _Û+#˚ ˝ÖøÏø£, ÁbÕ|ü+∫ø£ edüTÔe⁄
<ë«sê #˚j·Te#·TÃ. edüTÔe⁄qT ùdø£]+#·e#·TÃ, <Ûäq+ dü+bÕ~+#·e#·TÃ,
Ç‘·s¡T ñ|üjÓ÷>±s¡∆+ edüTÔe⁄T, <Ûäq+ sTTe«e#·TÃ. n~ eT+∫|üH˚
ø±ì Ç‘·s¡T eTqdüT‡ô|’ Á|üuÛ≤e+ #·÷|æ yê]˝À ø=ìï eTVü≤‘·Ôs¡,
ñqï‘·, ñ<ës¡ uÛ≤yêqT ø£T>∑CÒj·T≥+ edüTÔe⁄T, <Ûäq+ sTT#˚Ã<ëìø£Hêï
>∑÷&Ü #ê˝≤ ÁX‚wü˜yÓTÆq|üì. $y˚ø±q+<äkÕ«$T |ü<ä∆‹ n<˚! kÕ«MTJ ˇø£kÕ]
sTT˝≤ nHêïs¡T: ªªHêe÷≥qT dü]jÓÆTq <äèø£Œ<Ûä+‘√ ns¡∆+ #˚düTø=ì,
<ëìqqTdü]+∫ |üì #˚j·T+&ç. M÷≈£î ‘·–qìï düVü‰ì#êÃqT. yê{Ï˝À
@ ø=+#ÓyÓTÆHê Ä#·s¡D˝À ô|≥º+&ç. Hê e÷≥T $q&É+ eq $»j·T+
_Û+∫+<äì á Á|ü|ü+#·eT+‘ê Á>∑Væ≤+#˚≥≥T¢ #˚j·T+&çμμ.
kÕ«MTJ yê]∫Ãq düVü‰ì bÕ{Ï+#·eTì kÕ«$TJøÏ eTq+
‘Ó*j·TCÒj·÷*. Äj·Tq #Ó|æŒq$ Ä#·]+∫, Jeq $<ÛëHêìï e÷s¡TÃø=ì,

22. 20
eTq J$‘êì $X¯«ÁX‚j·TdüT‡ ø=s¡≈£î, kÕ«MTJ Äy˚<äq‘√ ø£˙ïs¡T ø±]Ãq
uÛ≤s¡‘·<˚X¯ ù|<ä Á|ü» ø=s¡≈£î n+øÏ‘·+ #˚<ë›eTT. Ç~ ‘˚*ø£>± rdüTø=H˚
$wüj·TeTTø±<äT.Á|ü‹ j·TTe Vü≤è<äj·÷˙ï rÁe Äy˚<äq‘√ ì+|üedæq
eTTK´yÓTÆq |æT|ü⁄ Ç~. kÕ«MTJ eTq*ï |æ*#ês¡T, Ç+ø± |æTdü÷ÔH˚
ñHêïs¡T, sêuÀj˚T ø±+˝À ≈£L&Ü |æTkÕÔs¡T. Äj·Tq |æT|ü⁄qT eTq+
$ì|æ+#·Tø√e<ë›? ªªÇ‘·s¡T ÁX‚j·TdüT‡ ø√dü+ MTs¡T ÁbÕD≤]Œ+#·≥+
#·÷ùdÔ H˚qT dü+‘√wækÕÔqTμμ nHêïs¡T kÕ«MTJ. kÕVü≤düe+‘·TT, <ÛÓ’s¡´XÊTs¡T
e÷Á‘·y˚T kÕ«MTJ e<ä›≈£î sê>∑s¡T ` Äj·Tq #Ó|æŒq$ $q>∑s¡T Äj·TqqT
nqTdü]+#·>∑eTì <Ûäè&É ìX¯Ãj·T+‘√ #Ó|üŒ>∑s¡T. Äj·Tq »j·T+‹
ñ‘·‡eeTTT »s¡T|ü⁄ø√e≥yÓTTø£ÿ{Ï‘√ dü]|ü⁄#·TÃø√>∑÷&É<äT. $y˚ø±q+<ä
kÕ«$TøÏ <˚yêj·÷T ø£{Ϻ+#·&ÉyÓ÷, Á|üU≤´‘· eø£ÔqT |æ*|æ+∫
ñ|üHê´kÕ*|æŒ+#·≥yÓ÷ #˚ùdÔ dü]b˛<äT. ø±edæq<˚eT+fÒ eTq J$‘·+˝À
e÷s¡TŒT ‘Ó#·TÃø=ì <ëìì dü]jÓÆTq $<Ûëq+˝À HÓeTà~ HÓeTà~>±,
eTÚq+>± ì]à+#·Tø=ì @$<ÛäyÓTÆq Á|ü‹|òüeTT ` ø£˙dü+ ø£è‘·»„‘· >∑÷&Ü
Ä•+#·≈£î+&Ü e÷qe ÁX‚j·TdüT‡ ø√dü+ J$‘êì n]Œ+#ê*. e÷qe⁄øÏ
eTq+ #˚j·T>∑*–q <ëì˝À ÁX‚wü˜yÓTÆq<˚eT+fÒ dü]jÓÆTq uÛ≤eC≤˝≤
qï+~+#·≥+. kÕ«MTJ yê] uÛ≤yêqT Ç+‘·es¡≈£î Á|ü»T dü]>±Z ns¡∆+
#˚düTø√˝Ò<äT. Ç~ n+^ø£]+#·{≤ìøÏ #ê˝≤ ø£wüºyÓTÆq dü‘·´+. eTq
y˚T<ÛëX¯øÏÔ‘√ e÷Á‘·y˚T kÕ«MTõì ns¡∆+ #˚düTø√˝ÒeTT. yê] uÛ≤yêT ns¡∆+
ø±yê+fÒ eTq Vü≤è<äj·÷qT $ø£dæ+|üCÒj·÷*. kÕ«MTJ eTqqT
ªdü+|üPs¡í Vü≤è<äj·TTTμ >± neeTHêïs¡T.
XÊÅdüÔ$C≤„q|ü⁄ (ôd’qT‡) }Vü≤ Á|üø±s¡+ e÷qe⁄ì yÓT<ä&ÉT
|ü⁄s√_Ûeè~∆ #Ó+<äT‘·T+&É≥+ eq, sêuÀj˚T ø±+˝À e÷qe X¯Øs¡+
∫qï~>±qT, ‘·ô|<ä›~>±q÷ e÷qe⁄ì s¡÷|ü+˝À ô|<ä› •s¡düT‡, ô|<ä›
Vü≤è<äj·÷ìï ‘·q˝À ñ+#·Tø√e{≤ìøÏ ø±edæq $XÊyÓTÆq #Ûêr
ñ+&Ü*. uÛÑ$wü´‘Y e÷qe⁄&ÉT Á|ü|ü+#·+˝Àì Á|ü‹e´øÏÔ jÓT&É kÕqTuÛÑ÷‹
ø£*– j·TT+&ç, X¯Á‘·Te⁄˝…es¡÷ ˝Òø£ n+<äs¡÷ ‘·q $TÁ‘·TT>± ñ+&˚
ªdü+|üPs¡í Vü≤è<äj·TTìμ >± ñ+&Ü*. n≥Te+{Ï yês¡T á $X¯«+˝Àì
Á|ü‹ ˇø£ÿ]‘√, Á|ü‹ edüTÔe⁄ ‘√q÷ ‘ê<ë‘·à´+ #Ó+<äT‘ês¡T.

23. 21
á$<Ûä+>± ‘·j·÷s¡sTTq e´≈£îÔT ªHêj·T≈£îTμ ø±>∑T>∑T‘ês¡T.
Ç≥Te+{Ï Hêj·Tø£‘·«y˚T eTqø£edüs¡+. n+‘˚ø±<äT n≥Te+{Ï Hêj·T≈£îT
Á|üdüTÔ‘· uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À e+<ä˝≤~>± ø±edæ ñ+{≤s¡T. eTVü‰eT+&É*
á |üìì Ç|ü⁄&˚ ÁbÕs¡+_Û+∫+~. ˇø£ <˚X¯ #·]Á‘·˝À 25 dü+e‘·‡sêT
˝…ø£ÿ˝Àì~ ø±<äT. n~ #ê˝≤ dü«Œø±y˚T.
uÛ≤s¡‘·<˚X¯+ |ü⁄qs¡T<ä∆]+|üã&Ü*. n~ Ä<Ûë´‹àø£ X¯øÏÔ <ë«sêH˚
kÕ<Ûä´eTe⁄‘·T+~. á Ä<Ûë´‹àø£ yÓT¢e jÓTTø£ÿ <ë«sêT eTs=ø£ÿkÕ]
lsêeTø£èwüí |üs¡eTVü≤+dü <ë«sê ‘Ós¡Teã&çHêsTT. Ä Ä<Ûë´‹àø£ yÓT¢e˝À
eTqeT+<äs¡eT÷ kÕïq+ #˚ùd<äeTT>±ø£. Ä<Ûë´‹àø£‘· n+fÒ eTπsMTø±<äT.
Vü≤è<äj·T$XÊ‘·qT dü+‘·]+#·Tø√e&É+, kÕ«sê∆ìï M&É≥+, Ç+Á~j·T
düTU≤ ø√]ø£qT e<ä≥y˚T. n+‘˚ø±ø£ n+<ä]‘√ Áù|eT|üPs¡«ø£eTT>±
e´eVü≤]+∫, Á|ü|ü+#·eTT˝Àì n+<ä] πøåeTeTT ø√dü+ ‘·eTì ‘êeTT
n+øÏ‘·+ #˚düTø√e≥y˚T n<˚ Ä<Ûë´‹àø£‘·. Á|ü‹ ˇø£ÿ]j·T+<äT Áù|eT #·÷|æ,
n+øÏ‘·uÛ≤e+‘√ yê]ì ùd$+#·≥y˚T Ä<Ûë´‹àø£‘·. eTqeT+<äs¡eTT
Ä<Ûë´‹àø£ |ü⁄s¡TwüßT>±, dü+|üPs¡í Vü≤è<äj·TTT>± n>∑T<äTeTT>±ø£!
á$<Ûä+>± |ü⁄s√>∑‹ kÕ~Û+#·edæq~>± n+<ä]˙ Áù|πs|æ<ë›eTT. á
Á|ü|ü+#·+˝Àì Á|ü‹ ˇø£ÿ] <ä>∑Z]øÏ á |üs¡eT|ü$Á‘·, eTôVAqï‘·, dü<äTZD
uÛ≤yêqT rdæ¬øfi¯<ëeTT. eTq+ n≥Te+{Ï Hêj·T≈£î+ ø±yê*.
ùd$+#·≥+ ` ñ‘˚Ô»|üs¡#·≥+
˙≈£î Ç‘·s¡T ùdeT ø±yê* nqTø√e#·Tà ø±ì yê]ì >∑÷&Ü
˙e⁄ ùd$+#·>∑yê? n~#˚j·T>∑*–‘˚, Hêj·T≈£îì ≈£î+&Éedæq Á|ü<ÛäeT
ø£åD+ ˙˝À ñqïfÒ¢. Ç‘·s¡T≈£î $<Û˚j·TTì>± ñ+&ç, yê]ì >ös¡$+#·
>∑yê? n|ü⁄&˚ ˙e⁄ Ç‘·s¡T qT+&ç >ös¡yêìï yê] $<Û˚j·T‘·qT
bı+<ä>∑e⁄. Ä$<Ûä+>± eTq+ $qj·T $<Û˚j·T‘·‘√ >∑s¡«+ ˝Ò≈£î+&Ü
ñ+&Ü*. lsêeTø£èwüßíT, le÷‘· XÊs¡<ë<˚$, $y˚ø±q+<äkÕ«$T yês¡
ÄodüT‡eq ªHêj·T≈£îT>±μ j·TTe»qT eT<Ûä´ |üì#˚ùd uÛ≤>∑´+ eTq≈£î
_Û+∫+<äì uÛ≤$+#ê*. Ç‘·s¡T≈£î ùde#˚j·T{≤ìøÏ H˚H=ø£ÿ&ç˙ dæ<ä∆+>±
ñ+&É≥y˚T ø±<äT Hê ãT~∆ dü÷ø£åà‘·qT|üjÓ÷–+∫, Hê #·T≥÷º ñqïyêfi¯flì

24. 22
Áb˛‘ê‡Vü≤|üs¡∫, ñ‘˚Ô»|üs¡TkÕÔqT. n|ü⁄&ÉT yês¡T >∑÷&Ü eTT+<äT≈£î e∫Ã,
‘·q kÂo´ J$‘êìï ì]à+#·Tø=ì, Ç‘·s¡T ø=s¡≈£î ‘·eT kı+‘· ø√]ø£T,
düTU≤T ‘ê´>∑+ #˚dæ ùdyê <äèø£Œ<Ûëìï ô|+bı+~+#·T≈£î+{≤s¡T. Ç≥Te+{Ï
Hêj·Tø£‘·«y˚T eTq≈£î ÄeX¯´ø£+.
eTq˝À ø=+‘·eT+<Ó’Hê á ø£åD≤T ø£*–, eTÚq+>±
Hêj·T≈£îT>± |üì#˚j·÷qï yê+#Û·, <äè&ÛÉ ìs¡íj·T+‘√ ù|s¡T Á|üU≤´‘·TqT
>±˙, Á|üX¯+dü, >∑T]Ô+|ü⁄qT >±˙ ˝…ø£ÿ#˚j·Tø£ Ç‘·s¡TqT ùd$+#˚ uÛ≤>∑´+
ø£*–+<äì uÛ≤$ùdÔ, n≥Te+{Ï yêπs ì»yÓTÆq Hêj·T≈£îe⁄‘ês¡T. ne⁄qT,
H˚ì‘·s¡T≈£î ø=+#Ó+ ùde, düVü‰j·T+ #˚j·T>∑qT nì MTs¡T uÛ≤$+#·e#·TÃ.
ø±˙ Ä ø=~›bÕ{Ï <ëì‘√H˚ MT¬s+<äT≈£î dü+‘·è|æÔ #Ó+<ë*? H˚ì‘·s¡TqT
ùd$kÕÔqT n+‘˚ø±<äT n<˚ düeTj·T+˝À Ç‘·s¡TqT >∑÷&Ü á$<Ûä+>±
#˚j·T{≤ìøÏ Áb˛‘·‡Væ≤kÕÔqT. yê]øÏ H˚qT @$<Ûä+>± kÂo˝≤´ìï ì]à+#·T
ø√e≥+˝À $»j·T+ kÕ~Û+#êH√ #·÷|ü⁄‘êqT. n+‘˚ø±<äT á dü‘·´+
jÓT&É Hê≈£î <Ûäè&ÛÉyÓTÆq qeTàø£+ m˝≤ @s¡Œ&ɶ<√, Hê kÕ«sê∆ìï M&É≥+
m˝≤ H˚s¡TÃ≈£îHêïH√, Hêø√]ø£qT, düTU≤qT ‘ê´>∑+ #˚j·T{≤ìøÏ m˝≤
kÕVü≤kÕìï, X¯øÏÔì ≈£L&É>∑≥Tº≈£îHêïH√, Hê eTqdüT‡qT ìj·T+Á‹+#·≥+˝À
ø=+‘·es¡¬ø’Hê m˝≤ dü|òüT&ÉqsTTHêH√, Ç‘·s¡T >∑T]+∫ |ü]‘ê|ü+ m˝≤
#Ó+<ëH√ Çe˙ï ‘Ó*j·TCÒkÕÔqT. Ç≥Te+{Ï Hêj·Tø£‘·«y˚T eTq≈£î ø±yê*.
á$<Ûä+>± #˚j·T{≤ìøÏ eTqeT+<äs¡+ rÁe ø£èwæ #˚j·÷*. n+‘˚>±ì
ˇø£ ∫qï dü+düú <ë«sê >±˙ y˚πs$<Ûä+>± >±˙ @ø=~›eT+~ø√ ùde#˚ùdÔ
dü]b˛<äT. eTq+ Hêj·T≈£îT>± ‘·j·÷s¡sTT $y˚ø±q+<äkÕ«$T |üì#˚dæq
$<Ûä+>± eTqeT÷ #˚j·÷*. kÕ<Ûës¡D uÛ≤e+˝À kÕ«MTJ ≈£L&Ü
#ê˝≤eT+~øÏ e÷eT÷T ùde, düVü‰j·T+ #˚XÊs¡T ø±˙ <ëìø£+fÒ $Tqï>±
Äj·Tq Ç‘·s¡T eTqdüT‡˝À m+‘·{Ï eTVü≤‘·Ôs¡ uÛ≤yêT m+‘· n<äT“¤‘·+>±
$<Ûä+>± C§|æŒ+#ês¡+fÒ #ê˝≤eT+~ J$‘êT >∑Ts¡TÔ|ü≥º˝Òq+‘· |üP]Ô>±,
e÷]b˛j·÷sTT. yê]˝À düeT÷ dü+düÿs¡D »]–, yês¡+<äs¡÷ Ç‘·s¡T
ùde≈£î n+øÏ‘·yÓTÆq yês¡T>± nsTTb˛sTTHês¡T. á n+øÏ‘·uÛ≤ey˚T Ç‘·s¡T˝À
C§|æŒ+#·>∑>±*. Hêj·Tø£‘·«+˝Àì ÁbÕ<Ûä$Tø£ dæ<ë∆+‘·$T<˚!

25. 23
áj·TT>∑|ü⁄ Ä<ÛäTìø£ XÊÅdüÔy˚‘·Ô˝À Á|üeTTKT&Ó’q Je $C≤„q
XÊÅdüÔE„&ÉT ` düsY p*j·THé Vü≤ø˘‡˝Ò á$<Ûä+>± n+{≤s¡T ` ªªeTqøÏ
uÛÖ‹ø£ Á|ü|ü+#êìøÏ dü+ã+~Û+∫q $C≤„qXÊÅkÕÔT (ôd’Hé‡) ñHêïsTT. n˝≤π>
Ä+‘·]ø£ Á|ü|ü+#êìøÏ dü+ã+~Û+∫ ≈£L&Ü XÊÅkÕÔT ñHêïsTT. ªªu≤Vü≤´
edüTÔe⁄ì, X¯≈£îÔì $_Ûqï $<ÛëT>± e÷s¡TÃø√e{≤ìøÏ ø±edæq
Ç+»˙]+>¥ |ü]C≤„q+ ñqï~. n<˚$<Ûä+>± eTq n+‘·s¡Z‘· edüTÔe⁄ì,
X¯≈£îÔì ñ|üjÓ÷–+#·Tø√e{≤ìøÏ ‘·–q |ü<ä∆‘·TqTHêïsTT. eTqøÏ
u≤Vü≤´eqs¡TTHêïsTT n˝≤π> n+‘·s¡Z‘·+>± eTq˝À|ü˝Ò ª˝Àeqs¡Tμ
THêïsTT. ªeTqu≤Vü≤´, n+‘·s¡Z‘· Á|üø£è‹ì, dü«uÛ≤yêìï »sTT+#êìμ
$y˚ø±q+<ä kÕ«$T #Óù|Œyês¡qï $wüj·T+ eTq+<ä]ø° ‘ÓTdüT. eTq
kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„qeTT, $C≤„qXÊÅdüÔeTT, Ç+»˙]+>∑T eTq≈£îqï
u≤Vü≤´Á|üø£è‹ì »sTT+#˚ e÷sêZì ‘ÓT|ü⁄‘êj·Tq≥+˝À dü+<˚Vü≤+ ˝Ò<äT.
ø±˙ eTq˝Àì n+‘·s¡Z‘· eqs¡Tì dü]>±Z ñ|üjÓ÷–+#·Tø=ì kÕ«BÛq+
#˚düT≈£îH˚+<äT≈£î y˚πs $C≤„qXÊÅdüÔeTT, kÕ+πø‹ø£ |ü]C≤„qeTT, Ç+»˙]+>∑T
XÊÅdüÔeTT ñHêïsTT. n<˚ e÷qe Ç+»˙]+>∑T (e÷qe j·T+Á‘·XÊÅdüÔeTT)
˝Ò<ë düsY p*j·THé Vü≤ø˘‡© #Ó|æŒq≥T¢ ªe÷qe |ü⁄s√_Ûeè~∆ $C≤„q
XÊÅdüÔeTTμ ø±ã{Ϻ eTqMT ¬s+&ÉT $C≤„q XÊÅkÕÔ˝À ìcÕí‘·TeTyê«*.
M{ÏH˚ Á|üU≤´‘· XÊÅdüÔE„&ÉT ◊Héd”ºHé ` ª¬s+&ÉT eT‘êTμ nHêïs¡T.
eTq ñ|üìwü‘·TÔ˝À ˇø£ ø£<∏ä ñqï~. y˚˝≤~ dü+e‘·‡sê ÁøÏ‘·+
ˇø£ j·TTe≈£î&Ó’q $<ë´]∆ Äj·Tq >∑Ts¡Te⁄qT á$<Ûä+>± n&ç>±&ÉT :
ªªø£dæàqTïuÛÑ>∑y√ $C≤q‘˚ düs¡«$T<ä+ $C≤q‘·+ uÛÑe‹μμ?
ªª@~ ‘ÓTdüT≈£î+fÒ n˙ï ‘ÓTdüTø√ >∑T>∑T‘êeTT?μμ
n|ü⁄&Ü >∑Ts¡Te⁄>±s¡T á$<Ûä+>± $e]+#ês¡T. ªª˝Àø£+˝À ¬s+&ÉT
s¡ø± $<ä´THêïsTT ` |üsê$<ä´ ` n|üsê$<ä´.μμ
ªªn|üsê$<ä´μμ (u≤Vü≤´Á|ü|ü+#· XÊÅdüÔ $C≤„qeTT) <ë«sê á uÛÖ‹ø£
Á|ü|ü+#·|ü⁄ $wüj·÷˙ï ‘ÓTkÕÔsTT. ªª|üsê$<ä´μμ <ë«sê n+‘·s¡Z‘· Á|ü|ü+#·+
>∑T]+∫ ‘ÓTdüTø√e#·TÃ. eTq |ü⁄sê‘·q eTVü≤s¡T¸T á ¬s+&ÉT $<ä´
>∑T]+∫ ‘Ó*j·TCÒkÕs¡T. Á|üU≤´‘· XÊÅdüÔE„&ÉT ◊Héd”ºHé ª¬s+&ÉT eT‘êTμ

26. 24
n+{≤s¡T. m+‘·düT+<äs¡yÓTÆq $wüj·T+. XÊÅdüÔE„&ÉT ¬s+&ÉT $C≤„qXÊÅkÕÔT
(ôd’qT‡T) >∑T]+∫ #Ó|üŒ≈£î+&Ü ¬s+&ÉT eT‘ê >∑T]+∫ #ÓbÕŒ&ÉT. ˇø£
eT‘·+ ` »>∑‘·‡+ã+<ÛäyÓTÆq eT‘·+ ` n~ e´ø£Ôs¡÷|ü+>± ñqï á
Á|ü|ü+#·|ü⁄ $wüj·÷ >∑T]+∫ ÁX¯<ä∆ eVæ≤düTÔ+~. ¬s+&ÉeeT‘·+ ªn+‘·s¡Z‘·
Á|ü|ü+#·+μ >∑T]+∫ C≤Á>∑‘·Ô eVæ≤düTÔ+~. ø±ã{Ϻ 20e X¯‘êã›|ü⁄ ∫e]˝À
$C≤„q XÊÅdüÔeT÷ (ôd’qT‡) Ä<Ûë´‹àø£‘ê ˇø£<ëìø=ø£{Ï düìïVæ≤‘·+>±, <ä>∑Zs¡øÏ
#˚sêsTT. 90 dü+e‘·‡sê ÁøÏ‘·+ kÕ«MTJ Ç<˚ $wüj·÷ìï ‘Ó*j·TCÒdü÷Ô
ôd’qT‡, eT‘·eTT ¬s+&É÷ ø£*dæb˛sTT, ø£s¡#êq+ #˚kÕÔj·Tì uÛÑ$wü´<ë«DÏì
‘Ó*bÕs¡T. n~ K∫Ñ·+>± »s¡>∑qTqï~. Á|üdüTÔ‘·+ ñqï XÊÅdüÔE„ Ä<ÛäTìø£
<äèø£Œ<Ûëìï ø=+‘· düTì•‘·+>± |ü]o*+#·{≤ìøÏ Á|üj·T‹ïùdÔ, á$wüj·T+
Ç|ü⁄&ÉT »s¡T>∑T‘·T+&É≥+ eTq+ #·÷&Ée#·TÃ. ªªÄ<ÛäTìø£ $C≤„qXÊÅdüÔeTTμμ
Çø£ MT<ä≥ ªeT‘·eTTμ ‘√ b˛sê&É<äT. n<˚$<Ûä+>± ªeT‘·eTTμ >∑÷&Ü
ª$C≤„qXÊÅdüÔeTTμ‘√ j·TT<ä∆+ #˚j·T>∑÷&É<äT. $C≤„qXÊÅdüÔeTT (ôd’qT‡) eTq
uÛÖ‹ø£ ÁX‚j·TdüT‡ ø=s¡≈£î, ªÄ<Ûë´‹àø£‘·μ ˝Òø£ ªeT‘·eTTμ eTq n+‘·s¡Z‘·
y˚TTø=s¡≈£î ñqïeì >∑Ts¡TÔ+#·Tø√yê*.
e÷qe⁄ì˝À ñqï~ |ü+#·uÛÑ÷‘ê‘√ ≈£L&çq u≤Vü≤´ Á|üø£è‹
e÷Á‘·y˚T ø±<äT. eTìwæ˝À ñqï~ n<=ø£ÿfÒ ø±<äT. yê{Ï‘√bÕ≥T Ç+ø±
ø=+‘·ñqï~. Ä ªø=+‘·μ nqï~ eTq n+‘·s¡Z‘· Á|ü|ü+#·|ü⁄ $C≤„qXÊÅdüÔeTT,
eT‘·eTT ø£*– ñ+fÒH˚ kÕ<Ûä´eTe⁄‘·T+~.
n+<äT#˚‘· eTq Hêj·Tø£‘·«+, á¬s+&ÉT uÛ≤yê ø£sTTø£qT,
¬s+&ÉT $C≤„qXÊÅkÕÔ, ¬s+&ÉT eT‘ê dü+jÓ÷>∑eTTqT Ä<ÛäTìø£ j·TTe≈£î
e<ä›≈£î rdæ¬øfi≤fl*. n|ü⁄&˚ yês¡T X¯øÏÔeT+‘·TT>±, Vü≤è<äj·TeTTqï eT+∫
ø±s¡´ø£s¡ÔT>± ` düeTs¡∆e+‘·TT>± ‘·j·÷s¡e⁄‘ês¡T. yês¡T uÛÖ‹ø£
HÓ’|ü⁄D´eTT, Ç‘·s¡Tø√dü+ |ü]‘ê|ü+ #Ó+<ä>∑*–q e÷qdæø£ kÕeTs¡∆´eTT
ø£*– ñ+{≤s¡T. n≥Te+{Ï Hêj·Tø£‘·«+ ø±yê*. eTq+ mø£ÿ&çøÏ yÓ[flHê,
j·TTe‘·qT düMTø£]+∫ yê]ø° uÛ≤yêqT Çe«{≤ìøÏ Á|üj·T‹ï+#ê*.
kÕ<Ûës¡D+>±, eTTK´+>± á s√E˝À j·TTe≈£îT J$‘êì
ø=ø£ dæús¡yÓTÆq >∑eT´y˚TMT ˝Ò≈£î+&Ü ñHêïs¡T. yês¡T J$‘êìø=ø£ øå±´ìï

27. 25
@s¡Œs¡#·Tø√yêì Áb˛‘ê‡Vü≤|üs¡#ê*. yêfi¯flø=ø£ J$‘· dæ<ë∆+‘·+>±˙,
J$‘·eT+fÒ ˇø£ dæús¡ n_ÛÁbÕj·T+>±˙ ˝Ò<äT. á J$‘·y˚T$T≥ì ãVüQXÊ
@ j·TTe≈£î&ÉT ‘·qqT ‘êqT Á|ü•ï+#·Tø√&ÉT. yês¡T n<˚<√ ‘·eT≈£î
düs¡«düìï<ä›+>±, eTT+<äs¡>±H˚ dæ<ä∆+ #˚dæô|{Ϻq<äqT≈£î+{≤s¡T. #ê˝≤eT+~øÏ
J$‘êìï ñ|üjÓ÷–+#·Tø√e≥eT+fÒ Ç+Á~j·÷qT, X¯Øsêìï, düTU≤T
nqTuÛÑ$+#·≥+ ø√düy˚Tqqï uÛ≤eq ñ+≥T+~. á Ç+Á~j·÷T eTqøÏ
#ê˝≤ düTU≤ìkÕÔsTT ø±ã{Ϻ Äq+~<ë›eTT nqT≈£î+{≤s¡T. Ç<=ø£ yÓÁ]‘·q+,
nC≤„q+, eT÷s¡â‘·«+, ‘Ó*$‘·≈£îÿe ‘·q+.
á ø=‘·ÔHêj·Tø£‘·«|ü⁄ uÛ≤eqT n≥Te+{Ï j·TTe‘·ì eT÷s¡â‘·«+
qT+&ç ãj·T{ÏøÏ ˝≤–, <ë]#·÷|æ, yÓT>∑Tì∫Ã, J$‘· <äèø£Œ<Ûëìï, øå±´˙ï
‘Ó*j·TCÒkÕÔsTT. á J$‘êìø=ø£ Á|üjÓ÷»qeTTqï~. e÷qe J$‘·
<äèø£Œ<Ûä+ jÓT&É yê]ø=ø£ ne>±Vü≤q ñ+&Ü*.
ªªMT˝À nq+‘·yÓTÆq, n|ü]$T‘·yÓTÆq X¯øÏÔ ñqï~μμ ` nì kÕ«MTJ
n+{≤s¡T. Ç~ ‘ÓTdüTø=ì, <ëìì yÓTe]+#·>∑*–‘˚, MTs¡T J$‘êìï
dü]>±Z ne>±Vü≤q #˚düTø=ì, Äq+~+#·>∑T>∑T‘ês¡T. MT dü+|üPs¡í J$‘êìï
MTs¡T kı+‘·+ #˚düTø√>∑*–q|ü⁄&ÉT bı+<ä>∑*π> >=|üŒ Äq+<ä+‘√ b˛*ùdÔ
∫qï ∫qï düTU≤T, Äq+<ëT ndü˝…+<äT≈£L |üìøÏsêì$>±,
ìkÕ‡s¡yÓTÆq$>± nì|ækÕÔsTT. <ëìø√+ á $C≤„qXÊÅdüÔ|üs¡yÓTÆq (ôd’+{Ï|òæø˘)
|ü<ä∆‹ ñqï~. á |ü<ä∆‘·TqT ns¡∆+#˚düTø=ì, H˚s¡TÃ≈£î+fÒ $TeTà*ï
MTs¡T n_Ûeè~∆ #Ó+~+#·Tø√>∑*–, J$‘·+ jÓTTø£ÿ dü+|üPs¡í (|üP]Ô)
$TeqT bı+<ä>∑T>∑T‘ês¡T.
bÕXÊÑ·´ <˚XÊ˝À ˇø£ ô|<ä›eTìwæ kÕ«MTJ‘√ #·eT‘êÿs¡+>±
ªªkÕ«MTJ! y˚TeTT ø£eT˝≤|òü˝≤ìï H=øÏÿ s¡dü+ ‘ê>∑T<ëeTqT≈£î+≥THêï+μμ
nHêï&ÉT. <ëìøÏ düe÷<Ûëq+>± kÕ«MTJ ` ªªne⁄qT, y˚T+ >∑÷&Ü n<˚
#˚<ë›eTqT≈£î+≥THêï+. ø±˙ e÷≈£î<ëìï |üP]Ô>± ˇ‘·Ô≥+ u≤>± ‘ÓTdüT.
MTs¡T ø£eT˝≤|òü˝≤ìï |æ+&ç‘˚ ø=~› #·Tø£ÿ s¡dü+ e÷Á‘·y˚T edüTÔ+~. MTsê
|ü+&ÉTì ne‘· bÕπsùdÔ, <ë+{À¢ Ç+ø± ø=+‘· s¡dü+ $T–*
ñ+≥T+~. ø±ì e÷ uÛ≤s¡rj·TTøÏ ø£eT˝≤|òü˝≤ìï |æ+&˚ $<Ûëq+

28. 26
u≤>±‘ÓTdüT. <ëìì |üP]Ô>± H=øÏÿ <ëH√¢ ˇø£ÿ #·Tø£ÿ s¡dü+ ≈£L&Ü ˝Ò≈£î+&Ü
#˚j·T>∑+μμ. eTq≈£î Ç<˚ø±edæ+~. (Ä‘·à Äq+<ëìï dü+|üPs¡í+>±
nqTuÛÑ$+#·>∑>±*). eTs=ø£ dü+<äs¡“+˝À kÕ«MTJ á $<Ûä+>± nHêïs¡T.
ªªMTs¡T ø£eT˝≤|ü+&ÉTqT |æ+&ÉT‘ês¡T. y˚T+ e÷Á‘·+ e÷$T&ç|ü+&ÉTqT
|æ+&ÉT‘ê+μμ. ø±ì Bì ns¡∆y˚T$T{À Äj·Tq $e]+#·˝Ò<äT. ãVüQXÊ Äj·Tq
uÛ≤e+ Ç<äsTT ñ+≥T+~. Á|ü‹ |ü+&ÉT˝Àq÷ ø=+‘· uÛ≤>∑+ ne‘·
bÕπsj·Tedæ ñ+≥T+~. e÷$T&ç|ü+&ÉT˝Àì f…+ø£ n≥Te+{Ï<˚!
e÷$T&ç|ü+&ÉTqT nìïyÓ’|ü⁄˝≤ ˇ‹Ôs¡kÕìï |æ+&ÉT‘ê+. ø±ì Ä ‘·s¡Tyê‘·
<ëì˝À |üìøÏsêì f…+ø£ì ãj·T≥|ü&É y˚j·Tedæ ñ+≥T+~. Ä$<Ûä+>±
<ëìì ne‘·≈£î $dæπsX‚ <ÛÓ’s¡´+ ñ+&Ü*. n<˚$<Ûä+>± eTq J$‘·+˝À ≈£L&Ü
s¡dü|üP]‘·yÓTÆq, eT<ÛäTs¡yÓTÆq, eT+∫, ÄVü‰¢<äø£s¡yÓTÆq #·ø£ÿ{Ï $wüj·÷T+{≤sTT.
yê{Ïì d”«ø£]+#ê*, ø=+‘· #Ó‘·Ô ≈£L&Ü ñ+≥T+~. yê{Ïì e~˝Òj·÷*.
e÷$T&ç|ü+&ÉT˝Àì f…+ø£qT ø=]øÏ‘˚ n~ ns¡T∫>± ñ+≥T+~.ø±ã{Ϻ MT J$‘·+˝À
<˚ìì MTs¡T rdæy˚j·÷˝À <˚ìì rdüTø=ì Äq+~+#ê˝À ‘ÓTdüTø√yê*. ø±˙
#ê˝≤ $wüj·÷˝À eTq+ e÷$T&çf…+ø£H˚ ø=s¡T≈£î‘·THêïeTT. e÷$T&ç
|ü+&ÉT˝Àì ndü˝…’q >∑TE®qT, s¡kÕìï ÄkÕ«~+#·≥+˝Ò<äT. Çø£ÿ&˚ eTq≈£î
ª$#·ø£åD≤ C≤„q+ ø±yê*. MTeTT+<äTqï Á|ü‹ $wüj·÷ìï $#·ø£åD≤ C≤„q+‘√
|ü]o*+#·+&ç. n+‘˚ø±ì MTeTT+<äTqï~ ø£<ë nì Ä yÓTT‘êÔìï
d”«ø£]+#·ø£+&ç. n<ä+‘ê MT Äs√>±´ìøÏ eT+∫~ø±<äT. <ëì˝À MT≈£î
|ü⁄wæºì, Äs√>±´ìï Ç#˚à <ëìH˚ rdüTø√+&ç. eTq X¯ØsêìøÏ $wü|üP]‘·+>±
Vü‰ì#˚ùd ø=ìï $wüj·÷T+{≤sTT. n≥Te+{Ï yê{Ïì ‹s¡düÿ]+∫, eT+∫
yê{ÏH˚ Á>∑Væ≤+#·+&ç. MT≈£î ÁX‚j·TdüT‡ #˚≈£Ls¡Ãì <˚ìHÓ’Hê e~˝Òj·T+&ç.
uÛÑ>∑eBZ‘·˝À lø£èwüí |üs¡e÷‘·à @$<Ûä+>± $#·ø£åD≤ C≤„Hêìï
ñ|üjÓ÷–+∫, @$<ÛäyÓTÆq Äq+<ä+ ì»yÓTÆq Äq+<äyÓ÷, m≥Te+{Ï~
ndü‘·´yÓTÆq Äq+<äyÓ÷ ‘ÓTdüTø√yêì uÀ~ÛkÕÔ&ÉT. düTU≤˝À ‘êeTdæø£
düTKeT˙, sê»dæø£ düTKeT˙, kÕ‹Ô«ø£ düTKeT˙ eT÷&ÉT s¡ø±THêïsTT.
eTqeT+<äs¡eTT düTU≤ yÓ+≥|ü&ÉT‘·T+{≤eTT. kÕ<Ûës¡D+>± eTq+
‘êeTdæø£ düTK+ yÓ’|ü⁄ yÓTT>∑TZ #·÷|ækÕÔeTT. n~ yÓTT<ä{À¢ Äq+<ä+>±
nì|æ+∫, ∫e]øÏ $wü|üP]‘· Vü‰ì ø£T>∑CÒdüTÔ+~. ø=ìï $wüj·÷T

29. 27
yÓTT<ä{À¢ #ê˝≤ düTU≤ìï ø£>∑CÒdü÷Ô ∫e]øÏ eTq*ï <äT:K+˝À
eTT+#Ó‘·TÔ‘êsTT. ø±˙ eT]ø=ìï $wüj·÷T yÓTT<ä{À¢ ns¡T∫ø£s¡+>±
ñHêï, |ü⁄¢>± ndü˝ÒMT u≤>∑T+&Éø£b˛sTTHê yê{Ïì ‹ì Js¡í+#˚düT≈£îqï
‘·s¡Tyê‘· dü]jÓÆTq b˛wüø£ |ü<ësê∆˙, |ü⁄wæº˙ ÇkÕÔsTT. MT≈£î ªñdæ]ø±j·Tμ
>∑T]+∫ ‘ÓTdüT. n~ H√{À¢ ô|≥Tºø√>±H˚, <ëì s¡T∫ ndüT u≤>±H˚
ñ+&É<äT. ø±ùd|ü⁄ q$T*q ‘·s¡Tyê‘· ø=+#Ó+ eT+∫˙fi¯ófl ‘ê–‘˚, m+‘√
s¡T∫ ø£T>∑T‘·T+~. n~ ªkÕ‹Ô«ø£ düTKeTTμ.
eTqø√dü+ eTq+ J$+#·≥+ kÕ«s¡∆+ e÷Á‘·y˚T ø±<äT. n~
eTq J$‘êìï n‘·´Œ+>± ñ|üjÓ÷–+#·Tø√e≥+ >∑÷&Ü ne⁄‘·T+~.
n+<äT#˚‘· eTq Hêj·T≈£îT á |üs¡eT|ü$Á‘·, düT+<äs¡ uÛ≤yêì
eTq#·T≥÷º ñqïyê]øÏ n+<äCÒj·÷*.
Hêj·Tø£‘·« s¡Vü≤dü´+
@ Hêj·T≈£î&Ó’Hê ‘·q kÂo´>∑TD≤ìï ô|+bı+~+#·Tø√e≥y˚T>±ø£
Ç‘·s¡T≈£î e÷s¡Z<äs¡Ùø£‘·«+ eVæ≤+∫, á $wüj·T+˝À ‘√&ÉŒ&Ü*. n<˚
eTTK´yÓTÆq |üì. eTqMT |üì düTBs¡È ø±+qT+∫ #˚düTÔHêïeTqï~
ìdü‡+<˚Vü≤+ ø±˙ Ç|ü⁄&û $wüj·T+˝À eTq≈£î düŒwüºyÓTÆq uÛ≤eeTT+~.
n+‘˚ø±<äT <ëìì Á|üD≤[ø±ã<ä∆+>± Ä#·]<ë›eTqï <äè&ÛÉ ìs¡íj·TeTTqï~.
kÕ<Ûës¡D kÕ+|òæTø£ ùde e÷Á‘·y˚T eTq|üìø±<äT. e´øÏÔ ìsêàDy˚T eTq|üì.
ªª‘·j·÷s¡e⁄ ` ‘·j·÷s¡T#ÓsTT´μμ ` Ç<˚ eTqø£å´+. n+<äT#˚‘· eTq+
ø£wüº|ü&ç ÁX¯$T+∫, eTq kÂo˝≤´ìï n_Ûeè~∆ #˚düTø√e≥y˚T >±ø£
Ç‘·s¡T˝≤$<Ûä+>± |ü⁄s√>∑‹ #Ó+<ä{≤ìøÏ <äè&ÛÉ Bø£å‘√ ø£èwæ #˚j·÷*. á|üì
#˚j·T˝Òø£b˛‘˚, m+‘· kÕ+|òæTø£ ùde#˚dæHê, Á|üjÓ÷»q+ ˝Ò<äT. n~
m≥Te+{Ï |òü*‘ê˙ï sTTe«<äT.
ejÓ÷»q $<ë´πø+Á<ëìï @sêŒ≥T #˚j·T≥+ >±˙, $<ë´s¡T∆≈£î
ñ∫‘· •ø£åD≤ ‘·s¡>∑‘·T˝ÒsêŒ≥T#˚j·T&É+, u≤$Vü‰s¡T ìs¡«Vü≤D, ñ∫‘·
yÓ’<ä´XÊ, nHê<ÛëÁX¯eT @sêŒ≥T ˝Òø£ kÕeT÷Væ≤ø£+>± {°ø±T y˚j·T≥+>±˙
Ç≥Te+{Ï @ ùdyê ø±s¡´Áø£e÷T ìs¡«Væ≤+∫Hê, n$ Ä |üqTT #˚düTÔqï
e´øÏÔ jÓTTø£ÿ o ìsêàD≤ìøÏ ‘√&ÉŒ&Éq≥¢sTT‘˚ ne˙ï ìÁwüŒjÓ÷»q˝Ò ø±ø£

30. 28
ns¡∆s¡Væ≤‘êT ≈£L&Ü ne⁄‘êsTT. Ç<˚ eTVü‰eT+&É* #˚düTÔqï ªdü+|òüTùdeμ≈£î
>∑ Á|ü‘˚´ø£ ø£å´+.
kÕ«MTõ n+<ä]˙ XÀø£‘·|ü⁄Ô˝…’q »qT ø√dü+ |üì#Ój·T´eTHêïs¡T
ø±˙ <ëì qT+∫ @$<ÛäyÓTÆq Á|üjÓ÷»q+ bı+<ä≈£î+&Ü #Ój·T´eTì nq˝Ò<äT.
dü+|òüTùde qT+∫ ≈£L&Ü ˝≤uÛÑ+ bı+<ëì eTq+ Ä•+#ê*. kÕ<Ûës¡D+>±
»qTT |üì#˚dæ <Ûäq+ dü+bÕ~<ë›eTì nqT≈£î+{≤s¡T. eT]ø=+‘·eT+~
ùde#˚dæ, ù|s¡T Á|üU≤´‘·T bı+<äT<ëeTì nqT≈£î+{≤s¡T. n≥Te+{Ï<˚MT
Ä•+#·≈£L&É<äT. ˙yÓe]ø° düVü‰j·T+ #˚j·T˝Òø£b˛sTTHê, dü<äTZD≤qT
bı+<ä{≤ìø°, Vü≤èj·T ñ<ës¡‘·qT ô|+bı+<ä+#·Tø√e{≤ìø°, Äs¡TÔùdeT
#˚dü÷Ô >∑÷&É ‘ê´>∑ uÛ≤e+ ø£*–ñ+&É{≤ìπø ø£˙dü Á|üj·T‘·ï+ #˚j·÷*.
qTe⁄« ø=~›>± ‘ê´>∑+ #˚dæ, Ç‘·s¡T≈£î ùde#˚dæ, Ä|üì<ë«sê ˙e⁄≈£L&Ü
ø=+‘· Á|üjÓ÷»q+ bı+<ä˝Òq≥¢sTT‘˚ ùde˝À ñqï s¡Vü≤kÕ´ìï Á>∑Væ≤+#·qfÒ¢.
Ä ùde e¢ $TyÓ’q <ëìï bı+<ä>∑>±*. Ä $TyÓ’q<˚eT+fÒ eT]+‘·
‘ê´>∑ uÛ≤eeTT, Ç‘·s¡T≈£î ùde#˚j·T{≤ìøÏ eT]+‘· X¯øÏÔ ` M{Ïì bı+<ë*.
Ä$<Ûä+>± #˚j·T>∑*–‘˚, MTs¡T#˚düTÔqï |üì dü]jÓÆTq |ü+<∏ë˝À »s¡T>∑T
‘·Tqï<äì ‘ÓTdüTø√+&ç.
eTVü‰eT+&É*˝Àì Hêj·T≈£îT Bìj·T+<äT C≤>∑s¡÷ø£‘·
eVæ≤+#ê*. Hêj·T≈£îT ‘·eT ø±s¡´ø£s¡ÔT #ê˝≤ kÕ+|òæTø£ ùde#˚dü÷Ô, ‘·eTì
‘êeTT n_Ûeè~∆ #˚düTø√≈£î+&Ü ñHêïs¡+fÒ, ‘·|üŒ≈£î+&Ü yês¡T #˚düTÔqï|üì˝À
@<√ ˝À|üeTT+<äì Á>∑Væ≤+#·+&ç. n~ ìÅwüŒjÓ÷»q+ ` ìÅwüŒjÓ÷»qy˚T
ø±<äT á j·TTe≈£î ø£~ m+‘√ Vü‰ì ø£T>∑CÒdüTÔ+~. yês¡T nVü≤+uÛ≤e
|üP]‘·TsTT #ê˝≤ ø£cÕºqT m<äTs=ÿ+{≤s¡T. Á>±e÷˝À |üì#˚düTÔqï|ü⁄Œ&ÉT
˝À‘Ó’q >∑T+≥˝À (Á|üe÷<ë˝À, Äø£s¡¸D˝À, e´düHê˝À) |ü&çb˛e#·TÃ.
yê{Ï qT+∫ ô|’øÏ ˝Òe>∑>∑≥+ #ê˝≤ ø£wüºeTe#·TÃ. nH˚ø£ ø£cÕºT sêe#·TÃ.
Ç+‘·≈£î eTT+<äT ø±+˝À >∑÷&Ü eTq C≤rj·T Hêj·T≈£îT ø=+‘·eT+~
ÄHê{Ï j·TTe≈£îì ÄdüT|üÁ‘·TøÏ, >∑èVü≤düTú Çfi¯fløÏ yÓ[fl Äs¡TÔ
ùde#˚j·TeTì |ü+|æ Ä‘·s¡Tyê‘· n<Ó+‘· ø£wüºyÓTÆq|üH√ Á>∑Væ≤+#·>∑*>±s¡T.
yê]˝À #ê˝≤eT+~ kÂo´+ $wüj·T+˝À |ü‘·qeT sTTHês¡T. Ä‘·s¡Tyê‘·
ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ ÄHêj·T≈£î+<äs¡÷ Çø£ mes¡÷ kÕ+|òæTø£ ùde #˚j·Tsê<äì
nHêïs¡T.

31. 29
ø±ã{Ϻ kÕ+|òæTø£ùde>±˙, ˝Òø£ ô|’øÏ eT+∫~>± ø£ì|æ+#˚ @ |üì
nsTTHêdüπs ˙≈£î düVü‰j·T+ #Ój·T´e#·Tà ˝Ò<ë ìqTï |ü‘·q+ #Ó+~+#·e#·TÃ,
#Ó&É>=≥ºe#·Tà @<Ó’Hê #Ój·T´e#·TÃ. ñ<ëVü≤s¡DøÏ dü+^‘·+ #ê˝≤eT+∫
*‘·ø£fi¯, dü+^‘·+ <ë«sê uÛÑ>∑e‘ê‡ø屑êÿsêìï bı+<äe#·Tà ˝Ò<ë ìqTï
˙e⁄ |ü‘·q+ #Ó+~+#·Tø√e#·TÃ. kÕ+|òæTø£ ùde ìqTï |üs¡eT|ü$Á‘·Tì>±,
kÂo´e+‘·Tì>±, dü]jÓÆTq bÂs¡Tì>±, #˚j·T>∑*–‘˚ eT+∫<˚. n<˚$<Ûä+>±
C≤Á>∑‘·Ô>± ˝Òq≥¢sTT‘˚, dü+|òüTùde ìqTï |ü‹‘·Tì>± >∑÷&Ü #˚j·Te#·TÃ.
ø±ã{Ϻ <ëìeq ˙y˚<Ó’Hê eT+∫ #˚düTÔHêïqì nqT≈£î+fÒ, ìX¯Ãj·T+>±
n<˚ »s¡T>∑T‘·T+<äì nqTø√e<äT›. ø±ã{Ϻ dü]jÓÆTq eTT+<äT C≤Á>∑‘·Ô
rdüTø√yê*. dü+|òüTùde #˚düTÔHêïe+fÒ, n~ ˙ kÂo˝≤´ìï ô|+bı+~+#·{≤ìøÏ,
n+<ä]ô|’ Áù|eT Á|üeVæ≤+|üCÒj·T{≤ìø°, yês¡÷ Ms¡ì uÛÒ<äãT~∆˝Òø£ Á|ü‹
ˇø£ÿ]ô|’ kÕqTuÛÑ÷‹, Áù|eT ≈£î]|æ+|ü #˚j·T{≤ìøÏ ‘√&ÉŒ&ÉT ùde,
‘ê´>∑uÛ≤yêì ˙˝À n_Ûeè~∆ #Ó+~+#ê*.
n~ ˙˝À uÛÑj·÷ìï ‘=–+∫, Ä‘·à $XÊ«kÕìï ô|+bı+~+∫,
ìkÕ«s¡∆ |üs¡Tì>± #˚dæ ˙ eTqdüT‡ qT+∫ kÕ«s¡∆eTH˚ uÛ≤yêìï |üP]Ô>±
ìs¡÷à*+#·>∑>±*. Ç~ #˚j·T>∑*–‘˚, eT+∫<˚! eTTK´+>± eTVü‰eT+&É*˝À
á$wüj·÷ >∑T]+∫ C≤Á>∑‘·Ô eVæ≤+#ê*. m+<äTø£+fÒ Ç<˚ eTq
eTTK´yÓTÆq |üì.
@ Hêj·T≈£î&Ó’Hê, eTTK´+>± eTq dü+düú˝À Á|ü‹ $wüj·T+˝Àq÷
|ü$Á‘·TT>±, |ü]X¯óÁuÛÑ+>± Á|ü‹ ˇø£ÿ |üìì ª|üPC≤uÛ≤e+μ ‘√ #˚j·÷*.
Ä <äèø£Œ<Ûä+ ñ+&Ü*. eTqyÓTTø£ <˚yêj·T+˝À Á|üy˚•ùdÔ, nø£ÿ&É n+‘ê
|ü]X¯óÁuÛÑ+>± ñ+#·T‘ê+. >∑s¡“¤>∑T&ç˝Àì <˚e‘ê$Á>∑Vü≤+ô|’q ø=ìï |ü⁄cÕŒT
ñ+#˚≥|ü⁄Œ&ÉT ≈£L&Ü yê{Ïì n+<ä+>± n+ø£]+#·{≤ìøÏ Á|üj·T‹ïkÕÔ+>±ì
}]πø n˝≤ $dæπsj·T+. ◊‘˚ ãVæ≤s¡+>∑+>± »]π> kÕeT÷Væ≤ø£ |üP»˝À
‘·s¡#·÷ Ä$<Ûä+>±H˚ (|üPT $dæπsj·T&É+) »s¡T>∑T‘·T+<äqTø√+&ç. ø±ì
n~ dü]jÓÆTq |ü<ä∆‹ø±<äT.
lsêeTø£èwüß´T <äøÏåDÒX¯«s¡+ yÓ[flq ÁbÕs¡+uÛÑ ~Hê˝À
ª<˚yêj·T |üPC≤]μ ø±˝Ò<äì >∑Ts¡TÔ+#·Tø√+&ç. Äj·Tq ªyÓTT<ä{μ <˚$ì

32. 30
n+ø£s¡D #˚ùd yê]>± ìj·T$T+#·ã&ܶs¡T. neTàyê] eÅkÕÔT,
n+ø£s¡D dü]jÓÆTq |ü<ä∆‹˝À |ü]X¯óÁuÛÑ+>± ñ+&˚≥≥T¢ #·÷&É≥eTT,
|ü⁄cÕŒqT n+<ä+>± n+ø£]+#·≥y˚T Äj·Tq |üì. n~ ÁbÕs¡+uÛÑ+
e÷Á‘·y˚T. Ä ‘·s¡Tyê‘· Äj·Tq ª|üPC≤]μ nsTTHês¡T. |üPC≤]>± ‘·q≈£L,
<˚M Á|ü‹eT (sê‹$Á>∑Vü≤+)≈£L ñqï n+‘·sêj·÷ìï ‘=–+#˚ Á|üj·T‘·ï+
#˚XÊsêj·Tq. n~ ˇø£ sê‹ $Á>∑Vü≤+ e÷Á‘·y˚THê? nì ‘·qqT ‘êqT
Äj·Tq Á|ü•ï+#·T≈£îHêïs¡T. Ä ‘·s¡Tyê‘· rÁe yê´≈£î‘· <ë«sê n~
sê‹$Á>∑Vü≤+ e÷Á‘·y˚T ø±<äì, ∫qàj·TyÓTÆq <˚e‘ê $Á>∑Vü≤eTì
<ä]Ù+#·>∑*>±s¡T. Ç<=ø£ ªq÷‘·qyÓTÆq |üP»μ Äj·Tq J$‘·eT+‘ê ˇø£
ªÄsê<Ûäqμ >±, ª|üP»μ >± nsTTb˛sTT+~.
H˚qT eTVü‰eT+&É* Ä|ò”düTøÏ yÓ[fl, ô|’˝Ÿ‡ düs¡T›‘êqT, ø=ìï
ñ‘·ÔsêT f…Æ|ü⁄#˚kÕÔqT, ø=ìï ø£es¡¢MT<ä ∫s¡THêe÷T Áyêdæ, b˛düº˝Ÿ
kÕº+|ü⁄T n‹øÏkÕÔqT. Ç+ø± n≥Te+{Ï |üqTT ø=ìï#˚kÕÔqT. á |üqT˙ï
H˚qT ª|üP»μ ˝≤>± #˚kÕÔqT MTs¡T >∑÷&Ü Ä$<Ûä+>± #˚j·T>∑sê? n~
#˚j·T>∑*–‘˚, MTs¡T n<˚ |üì>± Á|üdü+>±T,ñ|üHê´kÕT #˚j·Tqedüs¡+
˝Ò<äT. MTs¡T |ü]‘ê|ü+ #Ó+<ä+&ç. Ä |ü]‘êbÕìï Ç‘·s¡T≈£î ≈£L&Ü
n+~+#·+&ç. yês¡+<äs¡÷ <Ó’edü«s¡÷|ü⁄T>± uÛ≤$+∫ <ä]Ù+#·+&ç. Á|ü‹
ˇø£ÿ]˝À |ü$Á‘·‘· ñ+~. n~ MTs¡T uÛ≤$+#ê*. MT Äy˚<äq <ë«sê,
uÛ≤yê <ë«sê Ç‘·s¡TqT >∑÷&Ü >=|üŒyê]>± #˚j·Te#·TÃ. Hêj·Tø£‘·«|ü⁄
ì»yÓTÆq ø£åD+ nø£ÿ&˚ ñ+~. m≈£îÿe>± e÷{≤¢&É≥+ eq @$T »s¡>∑<äT.
MT˝À |ü]‘ê|ü+, Äy˚<äq ø±yê*. MT¬s+‘· |ü]‘ê|ü+ #Ó+~‘˚, n+‘·>±
Ç‘·s¡T Vü≤è<äj·÷˝˝À <ëìì s¡>∑T˝§ÿŒ>∑T>∑T‘ês¡T. dü‘·´eTT,
eT+∫‘·qeTT, X¯øÏÔ, C≤„qeTT ` ne˙ï ì»+>± Á|ü‹ ˇø£ÿ]˝À ñHêïsTT.
Ç~ XÊÅkÕÔ˝À #Ó|üŒã&ç ˝Ò<äT ø±˙ Ç~ dü‘·´+. <ëìì Á>∑Væ≤+#·+&ç. Ä$<Ûä+>±
MTs¡T uÛ≤$+#·>±H˚, ne˙ï MT˝Àq÷, Ç‘·s¡T˝Àq÷ ô|+bı+<äT‘êsTT.
Ä|üì #˚j·T>∑*–‘˚, MTs¡T ì»yÓTÆq Hêj·T≈£îe⁄‘ês¡T. lsêeTø£èwüßíT
n≥Te+{Ï Hêj·T≈£î&ÉT, $y˚ø±q+<äkÕ«$T n≥Te+{Ï Hêj·T≈£î&ÉT. eTq˝À
#ê˝≤eT+~ ø£∫Ñ·+>± ì»yÓTÆq Hêj·T≈£î+ ø±>∑T>∑T‘ê+. n+‘˚ø±<äT
Á|ü‹ ˇø£ÿ]˝À n≥Te+{Ï Hêj·T≈£î&ÉT ø±>∑*–q X¯øÏÔ ñqï~.

33. 31
uÛ≤$Hêj·T≈£îøÏø=ìïdü÷#·qT
MT˝À Á|ü‹ ˇø£ÿs¡÷ Hêj·T≈£îT ø±>∑s¡T. ◊‘˚ Ç‘·s¡TT $TeTà*ï
Hêj·T≈£îT>± mqTï≈£îH˚ <ëø± nqT#·s¡T&ç>±H˚ ñ+&É+&ç. nedüs¡+
e∫Ãq|ü⁄Œ&ÉT Hêj·Tø£‘·«+ #˚|ü≥º{≤ìøÏ ‘·|üŒø£ eTT+<äT≈£î s¡+&ç. Ç+‘·≈£î
eTT+<äT @ u≤<Ûä´‘êj·TT‘·yÓTÆq |ü<äM #˚|ü≥º˝Ò<äH˚ kÕ≈£î‘√ y˚∫j·TT+&É
ø£+&ç. Çø£ÿ&É ¬s+&ÉT s¡ø± ø£cÕºTHêïsTT. ø=+‘·eT+~ m|ü⁄Œ&É÷ ‘·eTqT
‘êeTT eTT+<äT≈£î #=s¡e>± rdüT≈£î+≥÷ b˛‘·÷ ÁbÕeTTK´‘· bı+<ëì
Á|üj·T‹ïdüTÔ+{≤s¡T. H˚HÓ+<äT≈£î á dü+|òü÷ìøÏ ø±s¡´<ä]Ùì ø±>∑÷&É<äT?
yÓTÆø˘ rdüTø=ì Á|üø£≥qT #˚dü÷Ô m+<äT≈£î+&É>∑÷&É<äT? nqT≈£î+{≤s¡T.
eTs=ø£s¡ø£yÓTÆq e´≈£îÔT ndüT me]ø° ‘Ó*j·T≈£î+&Ü eTÚq+>±
ñ+<ëeTqT≈£î+{≤s¡T. yê¬s|ü⁄&É÷ yÓqø£ yÓqø£H˚ ñ+{≤s¡T. Ç+ø=ø£]
yÓqø£qøÏÿ ñ+{≤s¡T. ‘êeTT m|ü⁄Œ&É÷ me]ø° ø£ì|æ+#·≈£î+&Ü, me]
<äèwæº˝Àq÷ |ü&É≈£î+&Ü eTÚq+>± |üì#˚j·÷* nH˚<˚ yê] uÛ≤e+.
K∫Ñ·+>± á ¬s+&Ée s¡ø£+ e´≈£îÔ˝Ò eTT+<ä] yê]ø£Hêï ÁX‚wüߘT. kÕ«MTJ
Ç<˚ $wüj·÷ìï ‘Ó*j·TCÒdü÷Ô ª>∑T|üÔ+>± |üì#˚ùdyêπs y˚T˝…’q ø±s¡´ø£s¡ÔTμ
n+{≤s¡T. BìH˚ Ç+ø± $e]dü÷Ô ` uÛÑ>∑e+‘·T&˚ Á|ü|ü+#·+˝À nìï |üqT÷
#˚düTÔHêï&ÉT. ø±˙ Äj·Tq me]#˚‘ê #·÷&Éã&É&ÉT. me]ø£+{Ïø° ø£ì|æ+#·&ÉT.
eT+∫|üì˝Àì s¡Vü≤dü´$T<˚! MTπs |üì#˚düTÔqï≥T¢ MT eTTK+n+<ä]ø°
#·÷|üø£+&ç. MT ù|s¡T ˇø£ ∫qï ø±–‘·+ MT<ä Áyêdæ, <ëìì ∫+ù|dæ,
#Ó‘·ÔãT≥º˝À bÕπsùd Á|üj·T‘·ï+ #Ój·T´+&ç. MTπs Ä|üì #˚düTÔHêïs¡ì me]ø°
‘Ó*j·T˙j·Tø£+&ç. |üì yÓqø± ñqï e´øÏÔ mes√>∑÷&É ‘Ó*j·T˙j·Tø£+&ç.
n<˚ ÁX‚wü˜yÓTÆq |üì.
ø±˙, nedüs¡+ @s¡Œ&ç, $TeTà*ï |æ*∫q|ü⁄&ÉT eTT+<äs¡ø=∫Ã,
Hêj·Tø£‘·«+ d”«ø£]+#·{≤ìøÏ dæ<ä∆+>± ñ+&Ü*. n|ü⁄&çø£ yÓqøÏÿ ‘·–Z
y˚∫j·TT+&É≈£L&É<äT.
Hê ì•‘·y˚T<∏ëX¯øÏÔ, Hê$<ä«‘·TÔ, #·ø£ÿ{Ï uÛ≤wü˝À Á|üdü+–+#·>∑*–q
Hêyê>±∆{Ï, eT+∫ yê´kÕT Áyêj·T>∑*–qHêX¯øÏÔ, eT+∫ e÷s¡Z<äs¡Ùø£‘·«+
>∑s¡|ü>∑*–q Hê kÕeTs¡∆´eTT ` Çe˙ï ‘Ó*dæq Hê düVü≤#·s¡T˝Ò qqTï
Ç+ø± yê] Hêj·T≈£îì>± #˚düTø√˝Ò<äT. yê]ì n˝≤π> u≤<Ûä|ü&É˙. yêsê

34. 32
dü+düúqT dü]>±Z ìs¡«Væ≤+#·˝Òs¡T. ◊Hê qqTï |æTe˝Ò<äT ø±ã{Ϻ H˚qT
yÓfi¯fl˝ÒqT. <ëì˝À bÕ˝§Zq˝ÒqT. Ç+‘· kÕeTs¡∆´+, X¯øÏÔ ñqï Hê≈£î Hêj·Tø£‘·«
|ü<ä$ Ç+ø±yês¡T Çe«˝Ò<äT. Ç≥Te+{Ï e´‹πsø£ <äèø£Œ<Ûä+ ñ+&É≈£L&É<äT.
nedüs¡+ @s¡Œ&çq|ü⁄&ÉT ìqTï mes¡÷ |æeø£b˛sTTHê düπs, |ü<ä$, ôVA<ë,
ù|s¡T Á|üU≤´‘·T Ä•+#·≈£î+&Ü ø±s¡´ìsê«Vü≤D #˚|ü{≤º*. eT+∫
Hêj·Tø£j·T≈£îe≥+˝À >∑ s¡Vü≤dü´$T<˚. ì»+>± Ç‘·s¡T ÁX‚j·TdüT‡
ø=s¡πø ˙e⁄ |üì #˚düTÔHêïeì, @$<ÛäyÓTÆq e´øÏÔ>∑‘· Á|üjÓ÷»Hê <äècÕº´
ø±<äH˚ uÛ≤eìï ˙ eTqkÕ‡øÏå>± $X¯«dæ+∫, düŒwüº‘· ø£*–j·TT+&ÉT. á$<Ûä+>±
#˚j·÷+fÒ, ˙e⁄ me]øÏ Hêj·T≈£îì>± ñ+&ÜqT≈£î+≥THêïy√, yê]˝À
ˇø£]>± qTe⁄« nj˚T´ X¯øÏÔ ø£*– ñ+&Ü*. n+‘˚ø±ì yê]ô|’ n~Ûø±]˝≤>±,
Ä~Û|ü‘·´+ ñ+<äì uÛ≤$+#· e<äT›. Hê˝À eTTK´yÓTÆq, Á|ü‘˚´ø£, n<äq|ü⁄
>∑TD≤T, ø£åD≤T ñHêïsTT. Ç‘·s¡T˝À Çy˚MT ˝Òe⁄ ø±ã{Ϻ yê] ø£Hêï
H˚qT >=|üŒyê&çì, n~Û≈£î&çì. H˚qT q&ç#˚q&Éø£, Á|ües¡Ôq $•wüº+>±ñHêïj·Tì
qqTï#·÷dæq me]¬ø’Hê ns¡∆eTe⁄‘·T+~. ndüT H˚H=ø£ Á|ü‘˚´ø£eTsTTq
yê&çì ` Ç≥Te+{Ï uÛ≤yêT dü]jÓÆTq$ ø±e⁄. qTy˚«MT Á|ü‘˚´ø£eTsTTq
yê&ç$ ø±H˚ø±<äT. ÄÁ|ü‘˚´ø£‘· @eTsTTHê ñ+<ä+fÒ n~ Ç‘·s¡T≈£î
m≈£îÿeùde #˚ùd neø±X¯+ ˙≈£î _Û+∫+~. n+‘˚!
˙˝À #·Ts¡T≈£î<äq+, ÁøÏj·÷o‘· ñ+&Ü*. ø±ì <ëìï Ä‘·à
ìÁ>∑Vü≤+‘√ C≤Á>∑‘·Ô>± ìs¡«]Ô+#ê*. #·Ts¡T≈£î<äq+ ô|+#·Tø√{≤ìøÏ
Á|üj·T‘·ï+ #˚j·÷*>±˙, Ä‘·à ìÁ>∑Vü≤+˝Òq≥¢sTT‘˚, n~ ìqTï ÁøÏ+~øÏ
‘√ùddüTÔ+~. ø±edæq+‘·es¡πø e÷{≤¢&Ü*. m≈£îÿe e÷{≤¢&É≈£L&É<äT.
Hêj·T≈£îsTTqyês¡T ‘·|üŒø£ e÷{≤¢&Ü* ø±˙ yês¡T Ç‘·s¡TT yê] |üqTqT
düÁø£eT+>± ìs¡«Væ≤+#˚≥≥T¢ #˚ùd+‘·es¡πø e÷{≤¢&Ü*. n+‘˚ø±ì n+‘·ø£+fÒ
m≈£îÿe e÷{≤¢&É≈£L&É<äT. m≈£îÿe e÷{≤¢&É&É+eq Á|ü‹ $wüj·TeT÷ |ü#·q
nsTTb˛‘·T+~. n~ eTq uÛ≤yê rÁe‘·ì >∑÷&Ü u≤>± ‘·–ZdüTÔ+~ ø±ã{Ϻ
eT+∫~ø±<äT.
Hêj·T≈£îøÏ <ä÷s¡<äèwæº ñ+&Ü*. ìs¡íj·÷T rdüT≈£îH˚eTT+<äs¡,
Ä‘·s¡Tyê‘· ˇø£<ëì yÓqø£ ˇø£{Ï>± m≥Te+{Ï |òü*‘êT ekÕÔjÓ÷ nqï
ne>±Vü≤q ñ+&Ü*. ˇø£ ìs¡íj·T+, rdüT≈£îqï|ü⁄Œ&ÉT, <ëì‘√ bÕ≥T

35. 33
düeTdü´÷ekÕÔsTT. H˚qT rdüT≈£îqï ìs¡íj·T+eq sêuÀj˚T |òü*‘ê
>∑T]+∫ Ä˝À∫+#·ø£b˛e≥+ eq Ä|òü*‘êT eT]ø=ìï düeTdü´øÏ
ø±s¡DeTe#·TÃ. Çe˙ï Ä˝À∫+#·≈£î+&Ü, H˚qT Hêj·T≈£î&çì ø£<ë nqï
uÛ≤e+‘√ MT]~#˚j·T+&ç nì Ä<˚•+∫, <ëìì‘·s¡TT neTT
|üs¡#êqTø√e≥+ dü]jÓÆTq~ ø±<äT. ø=+‘·ø±˝≤ìøÏ Ä ìs¡íj·T+
dü]jÓÆTq~ø±<äì ‘Ó*ùddü]øÏ, #ê˝≤ Vü‰ì »]–b˛‘·T+~. ø±ã{Ϻ
Hêj·T≈£î&Ó’qyê&ÉT eTT+<äs¡ »s¡>∑uÀj˚T $wüj·÷ >∑T]+∫ Ä˝À∫s#˚
X¯øÏÔ ø£*– ñ+&Ü*. düVü≤»yÓTÆq $#·ø£åD≤ C≤„q+‘√ e´eVü≤]+#ê*.
Hêj·T≈£î&ÉT ø±s¡´ìs¡«Vü≤D≈£î dü]jÓÆTq Á|üD≤[ø£qT s¡÷bı+~+#˚
X¯øÏÔì ø£*– ñ+&Ü*. dü«Œø±|ü⁄ Á|üD≤[ø£T, Bs¡Èø±|ü⁄ Á|üD≤[ø£T
¬s+&É÷ nedüs¡y˚T. dü«Œø±*ø£ Á|üD≤[ø£T #ê˝≤ Vü≤&Üe⁄&ç>± y˚j·Tedæ
ñ+{≤sTT >±˙ n|ü⁄Œ&É|ü⁄Œ&É÷ n$ #ê˝≤ nedüs¡eTe⁄‘êsTT. Bs¡Èø±*ø£
Á|üD≤[ø£ >∑÷&Ü nedüs¡y˚T. ˇø£ dü+düú jÓTTø£ÿ Á|üD≤[ø£ @$<Ûä+>±
ñ+&Ü+fÒ n~ ø£˙dü+ sêuÀj˚T j·÷uÛ…’ ˝Òø£ e+<ä dü+e‘·‡sê es¡≈£î
n~«rj·T+>± ìs¡«Væ≤+#·ã&Ü*. Ç+‘·≈£îeTT+<äT Á|ü»T eTeTà*ï e÷
dü+düú #˚ùd ø±s¡´Áø£e÷ Á|üuÛ≤e+, |òü*‘·+ dü+|òüT+˝À m|ü⁄&ÉT #·÷&Ée#·TÃ
nì n&ç–‘˚ e÷≈£î ‘Ó*j·T<äT nì #Óù|Œyêfi¯fl+. Ä|òü*‘·+ ãVüQXÊ 10,
15, 25 ˝Òø£ 50 dü+e‘·‡sêT ø±e#·TÃ. ø±˙ Ç|ü⁄&ÉT e÷≈£î ìX¯Ãj·T+>±
‘ÓTdüTÔqï<˚eT+fÒ, Ç|ü⁄&ÉT #˚düTÔqï $<Ûä+>± |üì#˚ùdÔ, K∫Ñ·+>± eTs=ø£
50 ˝Ò<ë 100 dü+e‘·‡sê˝À #Ó|ü⁄Œø√<ä>∑Zs¡, düŒwüºyÓTÆq |òü*‘êT
ø£T>∑T‘êsTT. n+‘· Ädü´eTe⁄‘·T+~ >∑<ë nì Ç|ü⁄&ÉT #˚düTÔqï|üì
Ä|ü⁄<ëe÷? sêuÀj˚T |òü*‘êT #·÷&É{≤ìøÏ y˚T+ ñ+&Éø£b˛e#·Tà ø±ì
|üì düÁø£eT+>± »s¡bÕ*.
ás√E˝À kÕ+|òæTø£ ùde #˚ùdyê]øÏ ãVüQeT‘·T*#˚à nH˚ø£
dü+düúTHêïsTT. n≥Te+{Ï ãVüQeT‘·TT eTqπø sêe#·TÃqì
}Væ≤+#·e#·TÃ. á dü+düú dü+|òü÷ìøÏ m+‘√ ùde#˚dæ+~. ø±ã{Ϻ, <ëì
Hêj·T≈£îìøÏ ø£˙dü+ 70 dü+e‘·‡sê ej·TdüT‡e#˚Ãdü]¬ø’Hê, Äj·Tq #˚ùd
|üìøÏ @<Ó’Hê ãVüQeT‹ sêø£b˛‘·T+<ë nH˚≥≥Te+{Ï uÛ≤eqT sêe#·TÃ.
n≥Te+{Ï Ä˝À#·q ˝ÒMT sê˙j·Tø£+&ç. |üì#˚j·T≥+ es¡πø eTqe+‘·T.

36. 34
á|üì, áuÛ≤e+ ‘·s¡‘·sêT>± ø=qkÕ>±*. á|üì, áuÛ≤e+,
á<äèø£Œ<Ûä+ ø=qkÕ>±* m+<äTø£+fÒ, kÕ«MTJ #Ó|æŒq ` ª≈£îø£ÿ‘√ø£ e+ø£s¡μ
ñ<ëVü≤s¡D‘√ ‘Ó*|æq dæ<ë∆+‘êìï ns¡∆+ #˚düT≈£î+fÒ Ä$<Ûä+>±
|üì#˚j·Tø£‘·|üŒ<äT. n+‘·ø£Hêï >∑‘·´+‘·s¡+ ˝Ò<äT. m+<äTø£+fÒ eTqy˚T<√
|ü]dæú‘·Tqìï{Ï˙ ˇø£ÿkÕ]>± dü]~<äT›<ëeTqT≈£î+fÒ, eTq Á|ües¡Ôq
∫qï|æ¢ Á|ües¡Ôq ˝≤>± ñ+≥T+~. ∫qï|æ¢ ø£<∏ë |ü⁄düÔø±ìï{Ï˝À
∫e] yêø±´˝À ‘·|üŒìdü]>± ªªÄ‘·s¡Tyê‘· yês¡+<äs¡÷ dü+‘√wü+>±
ñHêïs¡Tμμ nH˚ yêø£´+ ñ+≥T+~. Ä$<Ûä+>±H˚ |æ¢øÏ #Óù|Œ ø£<∏ä*ï
eTT–düTÔ+{≤+. ˝ÖøÏø£ e´eVü‰sê C≤«˝À¢ eT–Zb˛sTTq ô|<ä›yês¡T e÷Á‘·+
yê] ø£<∏äqT á$<Ûä+>± eTT–+#·˝Òs¡T. m+<äTø£+fÒ, J$‘·yÓTTø£ ìs¡+‘·s¡
b˛sê≥+ >∑<ë!
Hêj·T≈£îT≈£L&Ü‘·j·÷s¡T#˚j·Tã&É‘ês¡T
kÕ<Ûës¡D+>± Hêj·T≈£îT »qà‘·: Hêj·T≈£îe⁄‘ês¡T>±˙
‘·j·÷s¡T#˚j·Tã&És¡ì n+≥T+{≤s¡T. ø±ì ì»+>± #·÷ùdÔ, Hêj·T≈£îT
≈£L&Ü ‘·j·÷s¡T#˚j·Tã&É‘ês¡T. kÂo´ ìsêàD≤ìï >∑T]+∫ >∑÷&Ü Ç≥Te+{Ï
nb˛ùV≤ ñqï~. kÂo´+ >∑÷&Ü dü«uÛ≤e dæ<ä∆+>± edüTÔ+<äì e÷eT÷T>±
n+≥T+{≤s¡T ø±˙ Ä$wüj·T+˝À >∑÷&Ü eT+∫ o˝≤ìï ô|+bı+~+#·T
ø√e#·TÃqH˚~ dü‘·´+. @B>∑÷&Ü X¯Sq´+ qT+∫ sê<äT. kÂo´ ìsêàD≤ìøÏ
eTT+<äs¡ ø±edæq~ ÁX¯<ä∆ ($XÊ«düeTT, >ös¡eeTT). Hêj·T≈£îì
‘·j·÷s¡T#˚j·T{≤ìøÏ ≈£L&Ü eTTK´+>± ø±edæq~<˚! ì»+>± #·÷ùdÔ,
kÂo´ ìsêàD≤ìø°, Hêj·T≈£î ìsêàD≤ìø° ø=ìï ñeTà&ç ø£åD≤T ø±edæ
ñHêïsTT. kÂo´+ >∑ yêπs ì»yÓTÆq Hêj·T≈£îT>± ‘·j·÷s¡e>∑s¡T.
qqTïH˚qT dü]>±Zq&ç|æ+#·Tø√>∑*–‘˚, Ç‘·s¡TqT >∑÷&Ü dü]>±Z
q&ç|æ+#·>∑qT. Hêj·Tø£‘·«+ eVæ≤+#·eTì |æeã&çqyês¡T ªHêj·Tø£‘·«|ü⁄
<äèø£Œ<Ûä+μ ø£*– ñ+&Ü*. n+fÒ Ä‘·àìÁ>∑Vü≤eTT, Ä‘·à $XÊ«düeTT,
Ä‘êà_Ûe÷qeTT, Áù|eT, Ç‘·s¡T jÓT&É kÕqTuÛÑ÷‹, <äT:œ‘·TT, u≤~Û‘·T
ø£cÕºT rsêÃH˚ rÁeyÓTÆq yê+#Û· ` >∑yê¬s’ ñ+&Ü*. Ç+ø=ø£ $<Ûä+>±
#ÓbÕŒ+fÒ Ç‘·s¡T≈£î düVü‰j·T+ #˚j·÷H˚ ø£å´+‘√ Hê Vü≤è<äj·T+

37. 35
m+‘·>± $düÔ]+#ê+fÒ n~ düVü‰j·T+ bı+<˚yê]˝À >∑÷&Ü n≥Te+{Ï
Vü≤è<äj·T $XÊ‘·, ñ<ës¡‘· ø£*–+#ê*. Hêj·T≈£î&Ó’q yê&ÉT ‘·q
>∑eT´y˚T$T{À düŒwüº+>± ‘ÓTdüTø=ì <ëìì kÕ~Û+#˚ e÷sêZì ≈£L&Ü
‘·|üŒø£ ‘ÓTdüTø√yê*.
ªeTVü‰eT+&É* ñ<ä´eT+μ C≤‹ |ü⁄q]ïsêàDy˚T ø£å´+>± ø£*–
ñ+~. Ä ø£å´+‘√ <ëìì eTT+<äT≈£î q&ç|æ+#˚ Hêj·T≈£îT ø±yê*.
eTVü‰eT+&É* ñ<ä´eT uÛ≤yêìï, <äèø£Œ<Ûëìï eTq+ ns¡∆+ #˚düTø√yê*.
n<äT“¤‘·yÓTÆq |òü*‘êT ø±yêì y˚TeTT nqTø√e≥+ ˝Ò<äT. ø±˙ kÕ«MTJ
yê] uÛ≤yêqT nDT≈£îe>±, $qj·T+>± Ä#·s¡D˝À ô|{≤ºì e÷
Äø±+ø£å. Ç~ düTBs¡È ø±+|üfÒº |ü<ä∆‹. e´≈£îÔ o˝≤ìï e÷]à kÂo´+
>∑ e´≈£îÔqT ‘·j·÷s¡T#˚dæ, Ä$<Ûä+>± yÓTT‘·Ô+ dü+|òü÷H˚ï e÷sêÃH˚<˚
Bì ø£å´+.
ñ<ä´e÷ >∑T]+∫ >∑÷&Ü $<ë´~Û≈£î˝À, y˚T<∏ëe⁄˝À ˇø£
nb˛Vü≤ ñqï~. ñ<ä´eTeT+fÒ #ê˝≤ ‘·«s¡‘·«s¡>± y˚>∑e+‘·+>±
ø=qkÕ>±˙, n~ HÓeTà~>± »s¡T>∑T‘·T+fÒ ñ<ä´eTeTì |æe{≤ìπø
‘·>∑<ä˙ nqs¡ΩeT˙ #ê˝≤eT+~ n_ÛÁbÕj·T+. á $<ÛäyÓTÆq Ä˝À#·q eq
ˇø£ ~XÊìπs›X¯+ >±˙, ø£å´+>±˙ Ä#·s¡D˝À ñ+&˚ Á|üX‚ï ñ<äsTT+#·<äT.
ì»+>± #·÷ùdÔ, ˇø£ ~X¯>±˙, ø£å´+>±˙ ˝Òì @ ñ<ä´eTyÓTÆHê
ns¡∆+˝Òì<äe⁄‘·T+~. u≤>± y˚>∑+>± kÕ>∑T‘·÷ m≥Te+{Ï >∑eT´eT÷,
e÷s¡ZeTT, ~X¯˝Òì @ ñ<ä´eTyÓTÆHê ns¡∆s¡Væ≤‘·y˚T, m+<äT≈£L ø=s¡>±ì<˚!
n+<äT#˚‘· @eT+∫, jÓ÷>∑´yÓTÆq ñ<ä´eTyÓTÆHê ˇø£ ìs¡T›wüº ø£å´+ ø£*–
ñ+&Ü*. Ä ø£å´+ y˚>∑+>± ñHêï, HÓeTà~>± kÕ–Hê |òüs¡yê˝Ò<äT ø±˙
dü]jÓÆTq >∑eT´+ ñ+&Ü*.
eTq<˚X¯|ü⁄ ì»yÓTÆq |ü⁄q]ïsêàD+ dü]jÓÆTq e´øÏÔ ìsêàD+‘√H˚
eTT&ç|ü&ç ñ+~. eTq Á|üdüTÔ‘· |ü⁄s√_Ûeè~∆ >±˙ ìsêàD≤T>±˙ u≤Vü≤´+>±H˚
»s¡T>∑T‘·THêïsTT >±ì e÷qe⁄ì ªn+‘·s¡+>∑+μ˝À »s¡>∑≥+ ˝Ò<äT.
eTVü‰eT+&É* jÓTTø£ÿ ø£å´+ á ñ<ä´e÷ìï ªu≤Vü≤´eTTμ qT+&ç
ªn+‘·s¡+>∑eTTμ q≈£î eTs¡*+#·≥y˚T. n≥Te+{Ï ø±s¡´Áø£eT+ (ñ<ä´eT+)
y˚>∑e+‘·+>± ñ+&É<äqï~ ìX¯Ãj·T+.

38. 36
Ç|ü⁄&=ø£ ô|<ä› Á|üX¯ï eTqeTT+<äs¡ ñ<äsTTdüTÔ+~ : eTq Á|üdüTÔ‘·
|ü]$T‘· X¯øÏÔ, kÕeTs¡∆eTT‘√ eTq+ #˚ùd á Á|üj·T‘·ï+˝À |ü⁄s√>∑‹
kÕ~Û+#·>∑e÷? Çø£ÿ&É, ªq∫πø‘·Tì ÁX¯<ë∆ÁbÕs¡∆qqTμ >∑Ts¡TÔ #˚düTø√e≥+
‘·|üŒ eTq≈£î >∑‘·´+‘·s¡+ ˝Ò<äT. ªªeTq+ n+<ä] ø£Hêï >=|üŒyês¡eTT
ø±ø£b˛sTTHê, ø=+‘·sTTHê >=|üŒ‘·q+ eTq˝À ≈£L&Ü ñqï~.μμ Ç≥Te+{Ï
q∫πø‘·Tì ªÁX¯<ä∆μ eTq˝À Ä$s¡“¤$+#ê*.
Á|ü‹ j·TTe≈£î&É÷ ‘·q uÛÖ‹ø£, y˚T<∏ë|üs¡yÓTÆq, Ä<Ûë´‹àø£
|ü⁄Hê<äTT u≤>± ì]à+#·Tø=ì, n_Ûeè~∆ #Ó+~+#·Tø=ì, X¯øÏÔe+‘·yÓTÆq
yêì>± nsTT ñ<ä´e÷ìï eTT+<äT≈£î rdæ¬øfi≤fl*. n+<ä] dü+ø£˝≤ŒqT
◊ø£´+ #˚j·T≥+˝ÀH˚ $»j·T s¡Vü≤dü´eTTqï~. eTq˝À Á|ü‹ ˇø£ÿ]˝Àq÷
nq+‘·X¯øÏÔ ì_&ûø£è‘·yÓTÆ j·TTqï~. ø±˙ Ä X¯øÏÔì yÓTe]+#˚ ‘êfi¯|ü⁄
#Ó$j˚T ø±yê*. á e´øÏÔ>∑‘· X¯øÏÔ πø+Á<ë˙ï düeTq«j·T|üs¡∫ eT+∫
|òü*‘êqT kÕ~Û+#ê*. n|ü⁄&˚ eTq<˚X¯ Á|ü» uÛÖ‹ø£, y˚T<∏√|üs¡, HÓ’‹ø£,
Ä<Ûë´‹àø£ u≤<Ûä˙ï düeTdæb˛sTT <˚XÊìøÏ ì»yÓTÆq dü+|üPs¡í |ü⁄s√>∑‹
kÕ<Ûä´eTe⁄‘·T+~.
ÁøÏ+~ kÕúsTT qT+∫ ` n+fÒ sê»ø°j·T kÕúsTT qT+&ç HÓ’‹ø£,
Ä<Ûë´‹àø£ kÕúsTTøÏ m~π> ñqï‘· kÕ«‘·+Á‘·´+ eTq≈£î _Û+#ê*.
Ç+‘·es¡≈£L kÕ«MTJ ñ|ü<˚XÊqT ìs¡¢ø£å´+ #˚XÊ+ ø±ãfÒº sê»ø°j·T
kÕ«‘·+Á‘·´+ bı+~q uÛ≤s¡‘·<˚X¯+˝À ñqï‘·yÓTÆq kÕ«‘·+Á‘ê´ìï bı+<ä˝Ò
≈£îHêïeTT. Á|ü» dü+πøåeT+ ø√dü+ ‘·eT düs¡«kÕ«ìï ‘ê´>∑+ #˚ùdyê¬ses¡T
Hêïs¡T? ø±ã{Ϻ, kÕ«MTJj˚T eTq Hêj·T≈£î&ÉT. eTq<˚XÊìøÏ ñqï‘·
kÕ«‘·+Á‘·´+ _Û+|üCÒj·T{≤ìøÏ kÕ«MTJ uÀ~Û+∫q ñ|ü<˚XÊ˙, uÛ≤yê˙
Ä#·s¡D˝ÀìøÏ ‘˚yêì eTVü‰eT+&É* Ä•düTÔqï~.
eTqøÏ eTq kı+‘·, kÕ«s¡∆|üP]‘· düTKy˚T ø±yê˝≤! ‘ê‘êÿ*ø£,
e´øÏÔ>∑‘· düTU≤ ø√dü+ yÓ+|üsê¢&˚+‘· V”≤qTe÷ eTq+? ø±˙ XÊX¯«‘·yÓTÆq
düTK+, Äq+<ä+ bı+<ë+fÒ eTq u≤<ÛäT, düTU≤qT n≥Te+{Ï
u≤<ÛäqqTuÛÑ$dü÷Ô, ÁX¯eT|ü&ÉT‘·Tqï ndü+U≤´ø£ Á|ü»‘√ ‘ê<ë‘·à´+
#Ó+~+#·>∑>±*. n$ eTqy˚ nqTø√>∑>±*.