1. 1
ความทาทายขององคการกับการเปลี่ยนแปลงของโลกธุรกิจ
เสนอ
ดร. ดนัย เทียนพุฒ
โดย
นางสาวสุภาพร สุขขวัญ รหัส 51210078
นางสาวเพ็ญพัฒน โตสําลี รหัส 51210052
นางสาวกมลพรรณ หมื่นหอ รหัส 51210086
นางสาวปณชญา ขวัญคง รหัส 51210185
นางสาวรัตนาภรณ กําลังมาก รหัส 51210268
นางสาวอลิษา ศรีใหม รหัส 51210334
นางสาวอารยา สารคุณ รหัส 51210367
รายงานฉบับนีเ้ ปนสวนหนึ่งของรายวิชาการเปลี่ยนแปลงและพัฒนาองคการ
ภาคการศึกษาที่ 2 ปการศึกษา 2552
มหาวิทยาลัยวลัยลักษณ

2. 2
คํานํา
รายงานฉบับนี้เปนสวนหนึ่งของรายวิชา การเปลี่ยนแปลงและพัฒนาองคการ (MGT-623) ไดจัดทํา
ขึ้นเพื่อศึกษาการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดลอมที่มีผลกระทบตอองคการ กลยุทธและเทคนิควิธการจัดการ
ี
ต อ การเปลี่ ย นแปลงทั้ ง ในระดั บ ป จ เจกบุ ค คล กลุ ม และองค ก าร การพั ฒ นาองค ก ารเพื่ อ รองรั บ การ
เปลี่ยนแปลง ปญหาในการเปลี่ยนแปลงองคการ รวมทั้งการตอตานและแนวทางแกไข ซึ่งทางคณะผูจัดทํา
ไดทําการศึกษา โดยใชธุรกิจเครืออิสระวัฒนาและเครือกฤษฎา เปนกรณีศึกษา ผูจัดทําหวังเปนอยางยิ่งวา
รายงานฉบับนี้จะเปนประโยชนไดมากกับผูท่ีสนใจเรื่องการเปลี่ยนแปลงองคการและหากมีขอผิดพลาด
ประการใดก็ขออภัยมา ณ โอกาสนี้ดวย
คณะผูจัดทํา
15 ตุลาคม 2552

3. 3
สารบัญ
หนา
Case Study: กลุมธุรกิจเครืออิสระวัฒนา & กลุมธุรกิจเครือกฤษฎา
ที่มาและรูปแบบของอุตสาหกรรมประมง 6
ที่มาและรูปแบบของอุตสาหกรรมประมงในประเทศไทย 10
พัฒนาการอุตสาหกรรม “ปลาปน” 11
สถานการณและนโยบายปลาปนประเทศไทย ป 2548 15
สถานการณปลาปนโลก ป 2547/48 19
Case Study: ธุรกิจเครืออิสระวัฒนา
- เหตุผลที่เลือกเปน Case Study 24
-ประวัติความเปนมาของกิจการ 24
-ธุรกิจในเครืออิสระวัฒนา 25
-ผูบริหาร/ผูถือหุน 27
-ประวัติความเปนมาของผูประกอบการ 27
-ปรัชญาในการดําเนินธุรกิจ 27
-วิสัยทัศนและพันธกิจ 27
-วัตถุประสงคและเปาหมาย 28
-การวิเคราะหธุรกิจของเครืออิสระวัฒนา
-การวิเคราะห PEST Model 29
-การวิเคราะห Five Force Model 32
-การวิเคราะห ทัศนภาพ 34
- แนวโนมธุรกิจในเครืออิสระวัฒนาอีก 3 ป ขางหนา
- แนวโนมที่แนนอนของธุรกิจ 37
- แนวโนมที่ไมแนนอนของธุรกิจ 38

4. 4
สารบัญ
หนา
- การดําเนินการกับแนวโนมที่แนนอนและไมแนนอน 40
- ปจจัยสําคัญที่ทําใหประสบความสําเร็จ 40
- ขอเสนอแนะ 42
Case Study: ธุรกิจเครือกฤษฎา
- เหตุผลที่เลือกเปน Case Study 43
- ประวัติความเปนมาของกิจการ 43
- ธุรกิจในเครือกฤษฎา 44
- ผูบริหาร/ผูถือหุน 45
- ปรัชญาในการดําเนินธุรกิจ 46
- วิสัยทัศนและพันธกิจ 46
- การวิเคราะหธุรกิจของเครือกฤษฎา
- การวิเคราะหปจจัยภายนอกองคกร (PEST Model) 46
- การวิเคราะหปจจัยภายในองคกร 47
- การวิเคราะห Five Force Model 49
- การวิเคราะห ทัศนภาพ 52
- แนวโนมธุรกิจในเครืออิสระวัฒนาอีก 3 ป ขางหนา 59
- แนวโนมที่แนนอนของธุรกิจ 59
- แนวโนมที่ไมแนนอนของธุรกิจ 60
- การดําเนินการกับแนวโนมที่แนนอนและไมแนนอน 62
- ปจจัยสําคัญที่ทําใหประสบความสําเร็จ 63
- ขอเสนอแนะ 63

5. 5
สารบัญ
หนา
สรุปเปรียบเทียบ SWOT ระหวาง 2 องคกร 65
ภาคผนวก
บรรณานุกรม

6. 6
Case Study: กลุมธุรกิจเครืออิสระวัฒนา & กลุมธุรกิจเครือกฤษฎา
ที่มาและรูปแบบของอุตสาหกรรมประมง
การประมง หรือ ประมง หมายถึงการจัดการของมนุษยดานการจับปลาหรือสัตวน้ําอื่นๆ การดูแล
รักษาปลาสวยงามและการแปรรูปเปนผลิตภัณฑประมงเชน น้ํามันปลา กิจกรรมการทําประมงจัดแบงไดทั้ง
ตามชนิดสัตวน้ําและตามเขตเศรษฐกิจ เชน การทําประมงปลาแซลมอนในอลาสกา การทําประมงปลาคอด
ในเกาะลอโฟเทน ประเทศนอรเวยหรือการทําประมงปลาทูนาในมหาสมุทรแปซิฟกตะวันออก และยัง
รวมถึงการเพาะปลูกในน้ํา (Aquaculture) ซึ่งหมายถึงการปลูกพืชหรือเลี้ยงสัตวบางชนิดในน้ํา เพื่อใชเปน
อาหารคนหรือสัตว เชนเดียวกับเกษตรกรรมที่ทําบนพื้นดิน การทําฟารมในน้ํา เชนฟารมปลา ฟารมกุง
ฟารมหอย ฟารมหอยมุก การเพาะปลูกในน้ําในสภาพแวดลอมที่ควบคุมไว การเพาะปลูกในน้ําจืด น้ํากรอย
ในทะเล การเพาะปลู กสาหร า ย ต อมาไดมีก ารพั ฒนาองค ความรูดานการประมงเปน วิ ทยาศาสตร แ ละ
เทคโนโลยีสาขาหนึ่งเรียกวาวิทยาศาสตรการประมง มีพ้ืนฐานจากวิชาชีววิทยา นิเวศวิทยา สมุทรศาสตร
เศรษฐศาสตรและการจัดการ มีการจัดศึกษาดานการประมงในแงมุมตางๆ ทั้งระดับอนุปริญญา ปริญญาตรี
ปริญญาโทและปริญญาเอก และการประมงมีบทบาทสําคัญในเชิงธุรกิจและอุตสาหกรรมของประเทศ จึงมี
คําอื่นๆที่เกี่ยวของเชน “ธุรกิจการประมง” “อุตสาหกรรมประมง” เกิดขึ้น
ในประเทศไทยมีภาพเขียนเกี่ยวกับการจับปลามากอนประวัติศาสตร และมีคํากลาวมาตั้งแตสมัย
สุโขทัยวา “ในน้ํามีปลาในนามีขาว” “กินขาวกินปลา” ปลาเปนแหลงโปรตีนของคนไทยมาตั้งแตยุคโบราณ

ประกอบกับประเทศไทยมีแหลงน้ําขนาดใหญ เชน กวานพะเยา บึงบอระเพ็ด หนองหาร และมีแมน้ําหลาย
สายเชน แมน้ําเจาพระยา แมน้ําแมกลอง แมน้ําทาจีน แมน้ําบางปะกง แมน้ําตาป แมนํ้าปากพนัง ที่ไหลลงสู
อาวไทย แมน้ําชี และแมน้ํามูล ที่ไหลลงแมน้ําโขง จึงมีการทําประมงกันอยางแพรหลาย หนวยงานภาครัฐ
เขามาเกี่ยวของกับการประมงโดยกรมสรรพากรจัดเก็บภาษีคาน้ํา คาภาษีอากรสัตวน้ํา ถือไดวา การบริหาร
จัดการทางดานการประมงของไทยเริ่มขึ้นในพ.ศ. 2444
พ.ศ. 2464 รัฐไดจัดตั้งหนวยเพาะพันธุปลาหรือหนวยงานบํารุงและรักษาสัตวน้ํา ขึ้น โดยใหขึ้นตรง
ต อ กระทรวงเกษตราธิ ก าร และแต ง ตั้ ง ดร.ฮิ ว แมคคอร มิ ค สมิ ธ ซึ่ ง เคยเป น กรรมาธิ ก ารการประมง
สหรัฐอเมริกา (Commissioner of Fisheries U.S.A) เปนที่ปรึกษาดานการประมงของรัฐบาลใน
พระมหากษั ต ริ ย ส ยามในพ.ศ. 2466 มี ก ารสํ า รวจปริ ม าณสั ต ว น้ํ า ที่ มี อ ยู ใ นประเทศไทย เพื่ อ นํ า มา

7. 7
ประกอบการเพาะพันธุ การบํารุงพันธุพันธุสัตวน้ํา เพื่อขยายผลในเชิงอุตสาหกรรม โดยการสํารวจใน
นานน้ําจืด และในนานน้ําทะเลทั่วราชอาณาจักรไทย จัดกลุมจําแนกในทางชีววิทยาเปนหมวดหมู เขียนเปน
หนังสือมีภาพประกอบแนะนําทรัพยากรในประเทศไทยชื่อ “อนุกรมวิธาน” และ “A Review of the Aquatic
Resources and Fisheries of Siam, with Plans and Recommendation for the Administration, Conservation
and Development” นําเสนอทรัพยากรในน้ําของประเทศไทยพรอมทั้งใหรายละเอียดและขอแนะนําการ
บริหารจัดการอนุรักษเสนอตอกระทรวงเกษตราธิการและไดนําเสนอทูลเกลาฯและอนุมัติใหมีการตีพิมพ
เผยแพร ตอมาพระบาทสมเด็จพระปกเกลาเจาอยูหัวทรงมีพระบรมราชโองการ ลงวันที่ 21 กันยายน พ.ศ.
2469 ใหตั้งกรมรักษาสัตวน้ําขึ้นในกระทรวงเกษตราธิการ พ.ศ. 2477 เปลี่ยนชื่อเปนกรมการประมง และ
พ.ศ. 2496 เปลี่ยนชื่อเปนกรมประมง
กรมประมงมีภารกิจศึกษา วิจัย คนควาและทดลองเกี่ยวกับการเพาะเลี้ยงสัตวน้ํา การบํารุงพันธุสัตว
น้ํา การรวบรวมขอมูล สถิติ ความรูเกี่ยวกับการประมง การอนุรักษชลสมบัติ การพัฒนาเครื่องมือและ
อุปกรณการประมง ผลิตภัณฑสัตวน้ํา อุตสาหกรรมสัตวนํ้า รวมทั้งการสํารวจแหลงประมง ตลอดจนการ
สงเสริมและเผยแพรการเพาะเลี้ยงในน้ํา การจับสัตวน้ํา งานอาชีพการประมงอื่นๆ และการควบคุมกิจการ
ประมงใหเปนไปตามกฎหมายและสอดคลอง กับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติมุงเนนการเลี้ยง
ปลาและการทําประมงน้ําลึกในชวงแรกของการทําแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติ ตอมาจึงศึกษา
คนควาการเพาะเลี้ยงกุงในที่ดินชายฝงทะเลและพัฒนาอุตสาหกรรมตอเนื่อง ในขณะเดียว กันไดศึกษา
คนควาการอนุรักษทรัพยากรประมงใหยั่งยืน ดังนี้
• แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติฉบับที่ 1 พ.ศ. 2506-2509 จัดตั้งสถาบันวิจัยประมงน้ําจืด
และหองทดลองชีววิทยาการประมงทะเล เพื่อสงเสริมการเพาะปลูกในน้ําและการประมงน้ําลึก
• แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติฉบับที่ 2 พ.ศ. 2510-2514 สงเสริมการเพาะปลูกในน้ําจืด
และน้ํากรอย กวดขันการอนุรักษพันธุสัตวน้ําตลอดจนการเก็บรักษาและแปรรูป จัดตั้งศูนยพัฒนา
และฝ ก อบรมการประมงทะเลให ชาวประมงรู จั ก วิ ธี การเดิ นเรื อ และการใช อุ ปกรณ ทั น สมั ย ที่
เหมาะสมกับการประมงทะเลลึกเพื่อการบริโภคภายในประเทศและเพื่อสงออกเปนสินคาสําคัญ
• แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติฉบับที่ 3 พ.ศ. 2515-2519 สงเสริมการพัฒนาที่ดินชายฝง
ทะเลใหเปนแหลงเลี้ยงสัตวน้ําไดแก กุงทะเล ซึ่งเปนสินคาที่ตลาดตางประเทศตองการมาก จัดตั้ง
ศู น ย วิ จั ย ค น คว า และฝ ก อบรมการเพาะเลี้ ย งกุ ง เพื่ อค น คว า วิธี ก ารเพาะลู ก กุ ง โดยไม ต อ งอาศั ย
ธรรมชาติและสาธิตแกเกษตรกร

8. 8
• แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติฉบับที่ 4 พ.ศ. 2520-2524 สงเสริมการเพาะเลี้ยงปลาในเขต
ชลประทาน ทดลองคนควาอบรมการเพาะเลี้ยงกุงกามกรามและการเพาะเลี้ยงกุงชายฝง สนับสนุน
ชาวประมงใหปรับปรุงเครื่องมือการทําประมงใหมีประสิทธิภาพในการจับสัตวน้ําและแข็งแรง
ทนทานตอลมฟาอากาศ กอสรางและขยายสะพานปลา ทาเรือประมง โรงงานหองเย็นและโรง
น้ําแข็ง
• แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติฉบับที่ 5 พ.ศ. 2525-2529สงเสริมการเจรจารวมทุนทําการ
ประมงน้ําลึกกับประเทศตางๆ
• แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติฉบับที่ 6 พ.ศ. 2530-2534 และฉบับที่ 7 พ.ศ. 2535-2539
เนนมาตรการอนุรักษและควบคุมการใชทรัพยากรประมงโดยสํารวจแหลงประมงในนานน้ําสากล
และนานน้ําของประเทศที่มีความรวมมือทางการประมงสนับสนุนการรวมทุนทําการประมงโดย
ถูกตองตามกฎหมายประมงระหวางประเทศ เสนอแกไขพระราชบัญญัติการประมงใหทันสมัยและ
สอดคลองกับสภาวะการประมง ในดานการศึกษากระทรวงศึกษาธิการปรับปรุงหลักสูตรการ
ประมงใหสอดคลองกับความตองการแรงงานเอกชน ประสานงานระหวางมหาวิทยาลัยที่มีการผลิต
บัณฑิตในสาขาวิชาเดียวกันปรับปรุงระบบการศึกษาขั้นบัณฑิตศึกษาใหตรงกับความตองการของ
ประเทศ
• แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติฉบับที่ 8 พ.ศ. 2540-2544 สนับสนุนกฎหมายรองรับสิทธิ
ของชุมชนทองถิ่นและชาวประมงขนาดเล็กใหมีสวนรวมในการบริหารจัดการทรัพยากรทางทะเล
ทั้งการอนุรักษฟนฟูและดูแลรักษาปาชายเลนหญาทะเลและปะการังเพื่อใหมีการใชประโยชนจาก
ทรัพยากรชายฝงโดยเฉพาะทรัพยากรประมงไดอยางยั่งยืน
แผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแหงชาติฉบับที่ 9 พ.ศ. 2545-2549 และฉบับ ที่ 10 พ.ศ. 2550-2554
สงเสริมการวิจัยและพัฒนาสินคาอาหารเพื่อใหเปนแหลงการผลิตอาหารแปรรูปที่สําคัญของโลกที่มีคุณภาพ
มาตรฐานและความปลอดภัยของอาหารเพื่อสรางความเชื่อมั่นแกผูบริโภคสินคาในระยะยาวโดยมีกุงเปน
สินคาเปาหมายที่สําคัญ
ดานการศึกษาวิทยาการดานการประมง พัฒนาการประมงที่สําคัญเกิดจากการจัดการเรียนการสอน
ในระดับอุดมศึกษาโดย มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตรเปนมหาวิทยาลัยแรกที่กอตั้งขึ้นโดยเนนการเรียนการ
สอนดานการเกษตรโดยเฉพาะ และเปนมหาวิทยาลัยแหงแรกที่เปดสอนดานการประมง จัดตั้งคณะประมง
ขึ้นเมื่อพ.ศ. 2486 พรอมกับคณะเกษตรและคณะวนศาสตร คณะประมง มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตรจัดแบง
ภาควิชาออกเปน 5 ภาคคือ ภาควิชาการจัดการประมง ภาควิชาวิทยาศาสตรทางทะเล ภาควิชาเพาะเลี้ยงสัตว

9. 9
น้ํา ภาควิชาผลิตภัณฑประมง และภาควิชาชีววิทยาประมง ในขณะที่มหาวิทยาลัยอื่นจัดการเรียนการสอน
ด า นประมงเป น ภาควิ ช าในคณะต า งๆ เช น คณะเกษตรศาสตร มหาวิ ท ยาลั ย ขอนแก น คณะ
เทคโนโลยีการเกษตร มหาวิทยาลัยศิลปากร คณะทรัพยากรธรรมชาติ มหาวิทยาลัยสงขลานครินทร คณะ
วิทยาศาสตร มหาวิทยาลัยบูรพา หรือ คณะเทคโนโลยีการเกษตร สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกลาเจาคุณ
ทหารลาดกระบัง รายวิชาที่ปรากฏในหลักสูตรของสถาบันตางๆแบงเปนกลุมตางๆ ไดดังนี้
1.กลุมการทําประมง ไดแก การจัดการทรัพยากรประมง วิทยาศาสตรทางทะเล วิทยาศาสตรการ
ประมง
2.กลุมการเพาะเลี้ยงสัตวน้ํา ไดแก การเพาะเลี้ยงและปรับปรุงพันธุสัตวน้ํา การจัดการฟารมสัตวน้ํา
เทคโนโลยีการเพาะเลี้ยงสัตวน้ํา เทคโนโลยีการผลิตสัตวน้ํา เทคโนโลยีการเลี้ยงกุง การจัดการอาหารสัตว
น้ํา พันธุศาสตรการเพาะเลี้ยงสัตวน้ํา การเพาะพันธุสัตวน้ํา การผสมพันธุปลา การปรับปรุงพันธุกรรมปลา
โรคของสัตวน้ํา คุณภาพน้ําสําหรับการเพาะเลี้ยงสัตวน้ํา ปฏิบัติการเพาะเลี้ยงสัตวน้ํา เทคนิคการวิจัยทางการ
เพาะเลี้ยงสัตวน้ํา การเพาะเลี้ยงปลาสวยงามและพรรณไมน้ํา
3.กลุมผลิตภัณฑประมงและอุตสาหกรรมประมง ไดแก เทคโนโลยีการแปรรูปสัตวนํ้าและสาหราย
จุลชีววิทยาผลิตภัณฑประมงและมารีนไบโอเทคโนโลยี เคมีและฟสิกสของผลิตภัณฑประมง โภชนาศาสตร
อาหารทะเล QC, QAและระบบคุณภาพ การวิเคราะหและรับรองผลิตภัณฑสัตวน้ํา การวางแผนการผลิต
การวางผังโรงงานผลิตภัณฑประมง การบริหารและวิเคราะหระบบอุตสาหกรรมประมง วิศวกรรมแชเยือก
แข็ง วิศวกรรมกระบวนการแปรรูปผลิตภัณฑประมง ชีวพิษ การวิจัยและพัฒนาผลิตภัณฑประมง บรรจุ
ภัณฑสําหรับผลิตภัณฑประมง การใชประโยชนจากเศษเหลือ เทคโนโลยีน้ํามันปลา เทคโนโลยีโปรตีนปลา
เขมขน ชีวมวลประมงสําหรับพลังงานทดแทน
4.กลุมชีววิทยาและนิเวศวิทยาประมง ไดแก ชีววิทยาทางทะเล ชีววิทยาของปลา นิเวศวิทยาของ
ปลา การจัดการเกี่ยวกับคุณภาพน้ําและภาวะมลพิษในแหลงน้ํา นิเวศวิทยาทางน้ํา
5.กลุมอื่นๆ ไดแก วิศวกรรมประมง การวิจัยและการนําเสนอขอมูลดานวิทยาศาสตรการประมง
ดวยโปรแกรมคอมพิวเตอร

10. 10
ที่มาและรูปแบบของอุตสาหกรรมประมงในประเทศไทย
ปลาปน
- เปนแหลงโปรตีนที่สําคัญของการผลิตอาหารสัตวทั้งสัตวบก-สัตวน้ํา ใหโปรตีนสูงและมีคณภาพดี
ุ
วัตถุดิบที่นํามาผลิตไดจากอุตสาหกรรมตอเนื่องประมง-หองเย็น-โรงงานปลากระปอง – โรงงานซู
ริมิ
- ในประเทศไทยมีโรงงานปลาปนทั้งสิ้น 80 โรงงานเปนสมาชิกสมาคมฯ 69 โรงงานและมีสมาชิกผู
สงออกและนําเขาอีก 40 ราย ตั้งอยู 16 จังหวัดชายทะเลทัวประเทศ มีกําลังผลิตปละ 480,000-
่
500,000 ตันและสงออกปละ 20,000-50,000 ตัน
- ปลาปนเปนวัตถุดิบอาหารสัตวซึ่งมีความสําคัญตอการนําไปใชเลี้ยงสัตว ดังนั้น การผลิตอาหาร
สัตว จึงจําเปนอยางยิ่งตองผลิตภายใตการควบคุมการผลิตตามมาตรฐานความปลอดภัยของ อาหาร
สัตว เพื่อลดหรือจํากัดอันตรายใหอยูในระดับที่ยอมรับไดและปลอดภัยตอการบริโภค ของสัตว
ตามมาตรฐานสากล GMP และ HACCP ซึ่งถือวาเปนมาตรฐานพื้นฐานที่โรงงานอุตสาหกรรมควร
นําไปประยุกตใชในการ ควบคุมการผลิตเพื่อความปลอดภัยในการบริโภค

11. 11
พัฒนาการอุตสาหกรรม "ปลาปน"
การใชประโยชน
ยุคของการพัฒนา วัตถุดิบหลัก กระบวนการผลิต การตลาด
หลัก
ตม - ตากแหง
ยุคแรก ตม - ตากแหง - บีบอัด / เลี้ยงเปด / เลียงไก
้
ปลาเปดจากโปะ ในประเทศ
อดีต - 2504 น้ํามัน เลี้ยงหมู
โรงงานนํารอง
ตม - ตากแหง - บีบอัด
ปลาเปดจากเรืออวน
ยุคสอง / น้ํามัน ในประเทศ เลี้ยงเปด / เลียงไก
้
ปลาหลังเขียวจากเรือ
2504-2520 โรงงานอบแหงดวยไอน้ํา สงออก เลี้ยงหมู
อวนลาก
ชนิดหมออบหลายใบ
โรงงานอบแหงดวยไอน้ํา
ปลาเปดจากเรืออวน
ยุคสาม ชนิดหมออบหลายใบ ในประเทศ เลี้ยงเปด / เลียงไก
้
ลาก
2520-2535 โรงงานแบบอบแหง สงออก เลี้ยงหมู
หัว - กางปลา - ทูนา
ชนิดหมออบใบเดียว
ปลาเปดจากเรืออวน
โรงงานแบบอบแหง เลี้ยงเปดไข / เลี้ยง
ยุคปจจุบัน ลาก ในประเทศ
ชนิดหมออบใบเดียว ไก
2535-ปจจุบน
ั หัว - กางปลาโอ - ทูนา สงออก
: ใชน้ํามันรอนแทนไอน้ํา เลี้ยงกุง
หัว - กางปลาซูริมิ

12. 12
ยุคแรก (กอนป 2504)
เป น ยุ คที่ มี ก ารผลิ ต ปลาป น แบบพื้ น บ าน จนถึ ง พ.ศ. 2504 จึ งเกิ ด การเปลี่ ย นแปลงครั้ ง สํ า คั ญ
เนื่องจากมีการเปลี่ยนวิธีการทําประมงจากแบบประจําที่ เชน โปะโพงพาง มาเปนการประมงแบบอวนลาก
ซึ่งทําใหมีวัตถุดิบเพิ่มมากขึ้น จนเกิดการขยายตัวของการผลิตจากแบบพื้นบานไปสูอุตสาหกรรม มีการ
กอสรางโรงงานอยางเปนกิจจะลักษณะมากขึ้น
ในสมัยกอน ตามจังหวัดชายทะเลตางๆจะมีธุรกิจคูกันอยู 2 อยางคือ การทําประมงพาณิชยดวย
เครื่องมือโปะโพงพาง และการเลี้ยงเปดไข เนื่องจากเปนธุรกิจที่สงเสริมซึ่งกันและกัน กลาวคือ เศษปลา
ตางๆที่ไดจากการทําประมงและไมเหมาะสําหรับการบริโภคของมนุษย จะนํามาใชเปนอาหารสําหรับเปด
ทําใหเปดโตไวและมีไขดก ( ซึ่งเปนที่มาของการเรียกเศษปลานี้วา " ปลาเปด " ) ตอมาเมื่อมีการ ขยายตัว
ของการทําประมงทําใหมีเศษปลามากขึ้น จึงมีการตมใหสุกและตากแหง ( บางแหงมีการบีบเอาน้ําและ
น้ํามันออกกอน ) เพื่อที่จะเก็บไวไดนาน โดยไมเนาเสียไปกอน
ขณะเดียวกันรัฐบาลสมัยนั้นสงเสริมใหประชาชนทําสวนครัวและเลี้ยงสัตวมาก ขึ้นเพื่อเพิ่มพูน
รายไดใหครอบครัว ทําใหมีการเลี้ยงเปดและไกมากขึ้น จึงทําใหเกิดความตองการปลาปนเพิ่มขึ้นตาม แต
การผลิตสมัยนั้นใชกรรมวิธีแบบงายๆ โดยตั้งในกระทะใบใหญหรือถังน้ํามัน เมื่อสุกแลวนํามาบีบอัดน้ํา
และน้ํามันในตัวปลาออก ซึ่งเปนเครื่องบีบอัดดวยมือแบบใชเกลียว หลังจากนั้นจึงนําไปตากบนเสื่อรําแพน
( เสื่อไมไผสาน ) โดยใชเวลา 2-3 วันจึงแหง สําหรับบางแหงที่มีฝนตกชุกมีการดัดแปลงโดยใชวิธียางบน
กระทะเหล็กเพื่อให แหงและนําไปบดใหละเอียดกอนจําหนายตอไป คุณภาพของปลาปนขณะนั้นคอนขาง
ต่ํ า เนื่ อ งจากเนื้ อ ปลาถู ก ทํ า ลายไปก อ นแล ว ทั้ ง ยั ง มี ก ลิ่ น หื น เนื่ อ งจากการบี บ อั ด น้ํ า และน้ํ า มั น ที่ ไ ม มี
ประสิทธิภาพ
ในป 2495 องคการอาหารและเกษตรแหงสหประชาชาติ (FAO) ไดมอบเครื่องมือลักษณะ
เดียวกันให กับ บริษัท ประมงไทย จํากัด ซึ่งเปนบริษัทกึ่งรัฐวิสาหกิ จเพื่อทดลองการผลิต โดยติดตั้งที่
โรงงานบนเกาะมัดโพน ปากน้ําชุมพร ซึ่งตอมาในป 2497 บริษัทนี้ไดมีการสั่งซื้อเครื่องจักรเขามาใชใน
โครงการนํารอง ( Pilot Plant ) ซึ่งสามารถผลิตปลาปนจากปลาสดไดถึงวันละ 25 ตัน (24 ชั่วโมง) แต
ปรากฏวาไมประสบผลสํ าเร็ จ เนื่ องจากชนิด ของวัต ถุดิ บในประเทศไทยไมเหมื อนกับ ในตางประเทศ

13. 13
ประกอบกับปริมาณของวัตถุดิบที่ปอนโรงงานไมสม่ําเสมอ จนทายที่สุด ตองลมเลิกโครงการและตอมาขาย
ใหเอกชนไป
อยางไรก็ตาม ไดมีบริษัทคนไทยลอกเลียนแบบเครื่องจักรนี้ 2 โรงงานคือ ที่จังหวัดระนอง และ
โรงงานที่ติดตั้งบนเรือ เพื่อที่จะสามารถเคลื่อนยายไปตามแหลงวัตถุดิบตางๆ แตในที่สุดโรงงานทั้งสองก็
ตองประสบชะตากรรมเชนเดียวกับโรงงานที่เกาะมัดโพน เนื่องจากขาดแคลนวัตถุดิบเพื่อปอนโรงงานอยาง
สม่ําเสมอ โดยเฉพาะโรงงานที่อยูบนเรือไดเลิกกิจการหลังดําเนินการไดเพียง 3 ป
ยุคที่สอง (2504 - 2520)
นับ เปนชวงเวลาที่มีการนําเครื่องมือประมงประเภทอวนลากเขามาทําการประมงอยาง ไดผล
และเปนชวงจังหวะที่ทําใหวัตถุดิบเพิ่มมากขึ้นและสม่ําเสมอตลอดทั้งป เปนเหตุใหเกิดการผลิตปลาปนแบบ
อุตสาหกรรมดวยเครื่องจักรที่มีการทดลองทํา ในยุคแรก และสามารถดําเนินการไดอยางคุมทุน ประกอบกับ
ชวงเวลานี้มีการขยายตัวทางดานการตลาด กลาวคือ มีการเลี้ยงไกในเชิงอุตสาหกรรมอยางกวางขวาง มีการ
นําเขาพอพันธุ แมพันธุไกจากตางประเทศ ทั้งไกเนื้อและไกไข (ทําใหบางคนเรียกปลาปนที่ผลิตไดวา " ปลา
ไก " เพราะสวนใหญนําไปเลี้ยงไกนั่นเอง ) ดังนั้นอาจกลาวไดวาในยุคนี้เปนยุคที่มีการเปลี่ยนแปลงทั้ง
ทางดานวัตถุ ดิบเชิงปริมาณ และความสม่ําเสมอตลอดทั้งป เพราะเปนปลาที่ไดจากการประมงอวนลาก ( มี
ปลาหลังเขียวจากการประมงอวนลอมบาง แตก็ตองรอวัตถุดิบที่เหลือใชจากโรงงานผลิตปลากระปอง )
นอกจากนี้ยังมีการเปลี่ยนแปลงทางดานการผลิตเปนแบบอุตสาหกรรม จนกระทั่งการผลิตแบบตม - ตากที่
ใชในชวงแรกหมดไป แลวทายที่สุดมีการเปลี่ยนแปลงทางดานวิชาการตลาด เนื่องจากมีการขยายการเลี้ยง
สัตวโดยเฉพาะไกและมีปลาปนที่เหลือใชภายใน ประเทศสงออกไปจําหนายตางประเทศดวย
ยุคที่สาม (2520 - 2535)
นับ เปนยุคที่มการผลิตปลาปนกระจายไปในทุกจังหวัดชายทะเลอยางเต็มที่แลว มีการใช
ี
วัตถุดิบจากชินสวนของปลาที่ไดจากโรงงานอุตสาหกรรม ทั้งจากโรงงานปลากระปองและหองเย็นแปรรูป
้
ทั้งเนื่องจากเรือประมง อวนลากเริ่มประสบปญหาแหลงประมงและปริมาณเรือ ประมงจับไดลดลง ในสวน
ของการผลิตมีการเปลียนแปลงการใชเชื้อเพลิงจากน้ํามันเตาเปนฟนหรือ แกลบเนื่องจากน้ํามันราคาแพง มี
่
การนําเขาเครืองจักรตางประเทศเขามาใชในการผลิต และผูผลิตภายในประเทศเองมีการพัฒนาและดัดแปลง
่ 

14. 14
เครื่องจักรที่มอยูใหมี ประสิทธิภาพสูงขึ้น ใชเชื้อเพลิงลดลงและลดตนทุนการผลิต สวนในดานการตลาดมี
ี
การสงเสริมการเลี้ยงกุง ซึ่งเปนสัตวเลี้ยงประเภทใหม ที่ใชปลาปนในการผลิตอาหารสัตวในปริมาณมาก จน
เกิดปญหาการผลิตไมเพียงพอตอความตองการใชภายในประเทศและตองมีการนํา เขาปลาปนเพื่อผลิต
อาหารสัตว รวมทั้งเปนชวงทีมีการกอตั้ง " สมาคมผูผลิตปลาปนไทย " ขึ้นเพื่อเปนศูนยกลางในการ
่
ประสานงาน แลกเปลียนความคิดเห็น และแกไขปญหาของผูผลิตปลาปนดวย
่
ยุคปจจุบัน (2535 - ปจจุบน)
ั
เปน ยุคที่มีการเปลี่ยนแปลงวัตถุดิบ จากที่เคยใชปลาเปดเปนหลัก เริ่มลดบทบาทลงเนืองจาก
่
ปริมาณไมเพียงพอและหันมาใชวัตถุดิบจากโรงงานปลาทู นากระปอง ซึ่งมีปริมาณมากถึงปละกวาแสนตัน
มีการใชเศษวัตถุดิบจากโรงงานทําปลาบด (ซูริมิ) มีการนําเขาปลาเปดจากเรือประมงไทยที่ไปทําการประมง
ในตางประเทศ เชน พมา มาเลเซีย เวียดนาม อินโดนีเซีย ทางดานการผลิตมีการพัฒนาเครื่องจักรเปนแบบ
การใชหมออบแหงแบบใบเดียว มีการใชน้ํามันรอนแทนไอน้ําในการอบปลา มีการกลับมาผลิตปลาปนบน
เรือโรงงาน ( ตอมาไดเลิกกิจการ ) มีการพัฒนาคุณภาพวัตถุดิบและผลผลิตใหมโปรตีนและคุณคาทาง
ี
อาหารสูงขึ้นและ ผลผลิตสวนใหญจะจําหนายในประเทศเปนหลัก เพราะมีการพัฒนาวงการปศุสตวของ
ั
ไทยทั้งสัตวบก - สัตวน้ํา อยางกวางขวาง จนทําใหปลาปนที่ผลิตไดไมเพียงพอกับความตองการ
ภายในประเทศ
(ที่มา: http://www.thaifishmeal.com/plapon.html , 15/10/09)

15. 15
สถานการณและนโยบายปลาปนประเทศไทย ป 2548
สถานการณประเทศไทย
ปลาปนเปนผลิตภัณฑทไดจากปลาสด และใชเปนวัตถุดบอาหารสัตว โดยทั่วไปอาหารสัตวจะมีปลาปนเปน
ี่ ิ
สัดสวน ประมาณ รอยละ 7 - 10 แตในอาหารสัตวบางชนิดจําเปนตองใชปลาปนเปนสวนผสมถึง รอยละ 35
เนื่องจากตองการเรงการเจริญเติบโต เชน อาหารกุงกุลาดํา
การผลิต
1. วัตถุดิบ แหลงจับปลาของไทยอยูบริเวณรอบอาวไทย และทะเลอันดามัน และเนื่องจากมีการประกาศเขต
เศรษฐกิจจําเพาะ (exclusive economic zone) ของประเทศเพื่อนบาน ทําใหเนื้อที่การประมงทะเลของ
ประเทศไทยถูกจํากัด ซึ่งตอมาประเทศไทยก็ไดกาหนดเขตความกวางของเขตเศรษฐกิจจําเพาะดานอาวไทย
ํ
และทะเลอันดามัน เปนระยะ 200 ไมลทะเลจากเสนฐาน จึงมีการพัฒนาการประมงของไทยโดยการขยาย
กองเรือ และปรับปรุงเทคนิควิธีการทําประมง ตลอดจนการทําประมงนอกนานน้ําเพิ่มมากขึ้น วัตถุ ดิบที่
สําคัญในการผลิตปลาปน ไดแก 1) ปลาเปด (trash fish) เปนปลาเบญจพรรณที่จับไดโดยเรือประมงที่ใช
เครื่องมือประเภทอวนลาก 2) ปลาหลังเขียว เปนปลาผิวน้ํา และ 3) เศษปลา จากโรงงานอาหารทะเล
กระปอง
2. แหลงผลิต โรงงานปลาปนสวนใหญจะรับซื้อวัตถุดิบจากเรือประมงทั่วไป และบางโรงงานก็มีเรือประมง
เปนของตนเอง รวมทั้งมีการรับซื้อปลานอกนานน้ําไทยดวย เพื่อใหไดวัตถุดิบเพียงพอกับการเดินเครื่องจักร
ซึ่งมีกาลังการผลิตในอัตราสูง โรงงานผลิตปลาปนของไทยตั้งอยูตามพื้นที่ในจังหวัดที่ติดตอกับชายฝงทะเล
ํ
มีประมาณ 107 โรงงาน ดังนี้
ภาคใต มี 80 โรงงาน ไดแก จังหวัดสงขลา ปตตานี นครศรีธรรมราช ระนอง ชุมพร ตรัง พังงา
ภูเก็ต สตูล สุราษฏรธานี และกระบี่
ภาคกลาง มี 27 โรงงาน ไดแก จังหวัดสมุทรสาคร สมุทรปราการ ตราด ระยอง ประจวบคีรีขันธ
จันทบุรี ชลบุรี และสมุทรสงคราม

16. 16
3. ผลผลิต ปริมาณการผลิตปลาปนของไทยมีประมาณปละ 4.5 – 6 แสนตัน ทั้งนี้ข้ึนอยูกับปริมาณวัตถุดิบ
ในปนั้น ๆ โดยในป 2548 สมาคมผูผลิตปลาปนไทย ประมาณการวาจะมีผลผลิตปลาปน 5.5 แสนตัน
เพิ่มขึ้นจากป 2547 ซึ่งมีประมาณ 5.4 แสนตัน หรือเพิ่มขึ้นรอยละ 1.85 โดยผลผลิตปลาปนของไทยจะออก
สูตลาดสม่ําเสมอ โดยเฉลี่ยจะออกสูตลาดเดือนละ รอยละ 7 – 9 ของผลผลิตทั้งป ดังนี้
เดือน ม.ค. ก.พ. มี.ค. เม.ย. พ.ค. มิ.ย. ก.ค. ส.ค. ก.ย. ต.ค. พ.ย. ธ.ค. รวม
รอยละ 8.15 7.44 7.96 8.04 8.38 8.55 8.45 8.41 8.56 8.67 8.56 8.83 100.00
จาก การรวบรวมขอมูลของสมาคมผูผลิตปลาปนไทย ปรากฏวาในป 2547 ปริมาณการผลิตปลาปน
ของไทยมีมากที่สุดใน จังหวัดสมุทรสาคร ประมาณ รอยละ 27.99 ของปริมาณการผลิตทั้งประเทศ
รองลงมาไดแก นครศรีธรรมราช ปตตานี สงขลา ตรัง สมุทรปราการ ตราด ระยอง และภูเก็ต โดยผลผลิต
ปลาปนที่ผลิตไดจะอยูในระดับโปรตีน 4 ระดับ ดังนี้
ระดับโปรตีน ปริมาณการผลิต (ตัน) รอยละ
60% ขึ้นไป 135,159 25
55 – 59.9% 216,255 40
50 – 54.9% 108,128 20
40 – 49.9% 81,096 15
รวม 540,638 100

17. 17
โดยปกติการผลิตปลาปน 1 กิโลกรัม จะใชปลาเปดประมาณ 3.4 - 4.5 กิโลกรัม ดังนั้น ตนทุน คา
ปลาเปดจึงมีประมาณรอยละ 80 ของตนทุนการผลิตปลาปน สวนที่เหลืออีกประมาณรอยละ 20 เปนคา
ตนทุนอื่น ๆ เชน คาแรงงาน คาขนสง คาซอมแซมเครื่องจักร เปนตน
ความตองการใช
ในป 2548 กระทรวงเกษตรและสหกรณ ไดประมาณความตองการใชปลาปนในประเทศสําหรับ
การผลิตอาหารสัตวไว ประมาณ 589,215 ตัน
ปริมาณการใชปลาปนในอาหารสัตว ป 2548
อาหารสัตว ตัน รอยละ
สัตวน้ํา 270,959 45.99
สุกร 123,144 20.90
ไกไข 69,257 11.75
เปด 64,077 10.88
ไกเนื้อ 61,778 10.48
รวม 589,215 100.00
การนําเขา
การ ผลิตปลาปนคุณภาพดี (โปรตีน 60% ขึ้นไป) ในประเทศไทยมีไมเพียงพอกับความตองการใช
จึงตองมีการนําเขาจากตางประเทศ โดยการนําเขาลดลงโดยลําดับ จากจํานวน 100,650 ตัน มูลคา 1,844 ลาน
บาท ในป 2543 เหลือจํานวน 4,725 ตัน มูลคา 118 ลานบาท ในป 2546 แตกลับเพิ่มขึ้นในป 2547 เปน

18. 18
จํานวน 10,081 ตัน มูลคา 247 ลานบาท โดยนําเขาจาก เปรู พมา มาเลเซีย เดนมารค และเวียดนาม สําหรับป
2548 (ม.ค. – เม.ย. 48) มีการนําเขาแลวจํานวน 2,497 ตัน มูลคา 50.03 ลานบาท
การสงออก
การสงออกปลาปนของประเทศไทยมีประมาณปละ 4,000 – 8,000 ตันเศษ ระหวางป 2542 - 2544
และตั้งแตป 2545 เปนตนมาปริมาณการสงออกปลาปนเพิ่มสูงขึ้นเปนประมาณปละ 10,000 ตันเศษ และใน
ป 2547 มีการสงออก จํานวน 18,954 ตัน มูลคา 436 ลานบาท โดยสงออกไปยัง ไตหวัน จีน เวียดนาม
อินเดีย อินโดนีเซีย และญี่ปุน สําหรับป 2548 (ม.ค. – เม.ย. 48) มีการสงออกแลวจํานวน 4,996 ตัน มูลคา
109.49 ลานบาท
นโยบายของรัฐ
1. นโยบายและมาตรการนําเขาปลาปน
การ กําหนดนโยบายและมาตรการนําเขาปลาปนเปนอํานาจหนาที่ของคณะกรรมการนโยบาย
อาหาร ซึ่งไดรับการแตงตั้งจากคณะรัฐมนตรี โดยมี รัฐมนตรีวาการกระทรวงพาณิชย เปนประธาน
รัฐมนตรีชวยวาการกระทรวงพาณิชย กระทรวงเกษตรและสหกรณ กระทรวงการคลัง กระทรวง
อุตสาหกรรม และกระทรวงมหาดไทย เปนกรรมการ อธิบดีกรมการคาภายใน เปนเลขานุการ
นโยบายและมาตรการนําเขาปลาปน ป 2548
คณะรัฐมนตรีมีมติเมื่อวันที่ 23 พฤศจิกายน 2547 เห็นชอบนโยบายและมาตรการนําเขาปลาปน ป
2548 ดังนี้
1.1 ปลาปนโปรตีน 60% ขึ้นไป ใหนําเขาไดเสรี โดยไมจํากัดปริมาณ และชวงเวลานําเขา
1.1.1 การนําเขาจากประเทศสมาชิกเขตการคาเสรีอาเซียน (AFTA) กําหนดอากรนําเขา รอยละ 5

19. 19
1.1.2 การนําเขาจากประเทศสมาชิกและไมใชสมาชิกองคการการคาโลก (WTO) รวมทั้งไมใชสมาชิกเขต
การคาเสรีอาเซียน (AFTA) กําหนดอากรนําเขารอยละ 10 และอากรพิเศษอีก รอยละ 50 ของอากรนําเขา
(รวมเปนอากรนําเขาทั้งสิ้น รอยละ 15)
1.2 ปลาปนโปรตีน ต่ากวา 60% ตองขออนุญาตนําเขา
ํ
2. นโยบายการสงออก
การสงออกปลาปนของประเทศไทยสามารถสงออกไดเสรี ไมเสียอากรสงออก
(ที่มา: http://www.feedusers.com/thai/cms/html/Fish_meal_feed/169.html, 16/10/09 )
สถานการณปลาปนโลก ป 2547/48
ปลาปน
สถานการณโลก
ปลาปนเปนวัตถุดิบอาหารสัตวในหมวดโปรตีนจากสัตวที่มีคุณภาพสูง มีกรดอะมิโนที่จําเปนครบ
ทุกชนิด และยังมีสาร UGF (Unidentifled Growth Factor) ซึ่งเรงการเจริญเติบโตของสัตว และมีปริมาณการ
ผลิตเฉลี่ย 5 ปยอนหลัง (ป 2542/43 - 2546/47) ประมาณ 5.66 ลานตัน หรือคิดเปนรอยละ 2.55 ของปริมาณ
การผลิตวัตถุดิบอาหารสัตวหมวดโปรตีนของโลก โดยมีโปรตีนและราคาสูงสุดในบรรดาวัตถุดิบอาหาร
สัตวในหมวดโปรตีนดวยกัน (กากถั่วเหลือง กากเรพซีด กากเมล็ดฝาย กากเมล็ดทานตะวัน และกากถั่วลิสง)
การผลิต
ใน ป 2547/48 กระทรวงเกษตรสหรัฐอเมริกา คาดวาปริมาณการผลิตปลาปนจะมีประมาณ 5.19
ลานตัน ลดลงจากปกอนที่มีการผลิต 5.40 ลานตันหรือลดลง รอยละ 3.89 เนื่องจากคาดวาจะเกิด
ปรากฏการณ El Nino อีกซึ่งมีอิทธิพลสูงตอปริมาณการจับปลา โดยเฉพาะในแหลงผลิตที่ใหญที่สุดในทวีป
อเมริกาใต ไดแก ประเทศเปรู และชิลี ซึ่งเปนผูผลิตรายใหญที่มีผลผลิตถึง 1.47 ลานตัน และ 0.80 ลานตัน

20. 20
หรือรอยละ 28.32 และ 15.41 ของปริมาณการผลิตของโลกตามลําดับ โดยทั้งสองประเทศนี้มีแนวชายฝงที่
ยาวติดตอกันกวา 7,000 กิโลเมตรทางฝงมหาสมุทรแปซิฟค ซึ่งเปนนานน้ําเศรษฐกิจที่กวางใหญ และมี
กระแสน้ําอุนมาบรรจบกับกระแสน้ําเย็น จึงมีปริมาณแรธาตุอาหารสูงมาก สงผลใหปลาปนที่ผลิตไดมี
คุณภาพดีและมีคุณคาทางอาหารสูง
การคา
การสงออกปลาปน ในป 2547/48 กระทรวงเกษตรสหรัฐอเมริกา คาดวาจะมีประมาณ 2.89 ลานตัน
ลดลงจากปกอนซึ่งมีการสงออก 3.10 ลานตันหรือลดลงรอยละ 6.77 โดยมีเปรูเปนผูสงออกรายใหญ ซึ่งมี
ปริมาณการสงออกถึง 1.42 ลานตันหรือรอยละ 49.13 ของปริมาณการสงออกของโลก รองลงมา ไดแก ชิลี
และไอซแลนด
การนําเขาปลาปน ในป 2547/48 กระทรวงเกษตรสหรัฐอเมริกา คาดวาจะมีประมาณ 2.91 ลานตัน
ลดลงจากปกอน ซึ่งมีการนําเขา 3.22 ลานตันหรือลดลงรอยละ 9.63 โดยมีจีนเปนผูนําเขารายใหญซึ่งมี
ปริมาณ การนําเขาถึง 0.87 ลานตันหรือรอยละ 29.90 ของปริมาณการนําเขาของโลก รองลงมา ไดแก กลุม
ประเทศทางแถบยุโรป ญี่ปุน ไตหวัน และนอรเวย
การใชปลาปน ในป 2547/48 กระทรวงเกษตรสหรัฐอเมริกา คาดวาจะมีประมาณ 5.21 ลานตัน
ลดลงจากปกอนซึ่งมีปริมาณ 5.50 ลานตัน หรือลดลงรอยละ 5.27 โดยมีจีนเปนผูใชรายใหญ ซึ่งมีปริมาณ
การใชถึง 1.25 ลานตัน หรือรอยละ 23.99 ของปริมาณการใชของโลก รองลงมา ไดแก กลุมประเทศทาง
แถบยุโรป และญี่ปุน
ราคา
ราคาปลาปน ชิลี ป 2547 เฉลี่ยตันละ 639.13 เหรียญสหรัฐเพิ่มขึ้นจาก ป 2546 ที่มีราคาเฉลี่ยตันละ
600.01 เหรียญสหรัฐ โดยระดับราคาในชวงตนปสูงขึ้นตอเนื่องจากชวงปลายป 2546 จากราคาเฉลี่ยเดือน
ธันวาคม 2546 ตันละ 621 เหรียญสหรัฐเพิ่มขึ้นโดยลําดับเปนเฉลี่ยตันละ 692 เหรียญสหรัฐ ในเดือนมีนาคม
2547 ซึ่งเปนราคาที่สูงที่สุด และสอดคลองกับการเพิ่มขึ้นของราคากากถั่วเหลืองซึ่งเปนวัตถุดิบอาหารสัตว

21. 21
ในหมวดโปรตีนเชนเดียวกันและใชทดแทนกันได และตั้งแตเดือนเมษายน 2547 ระดับราคาปลาปนชิลีได
ลดลงอยางตอเนื่องเหลือ
ตันละ 593.36 เหรียญสหรัฐในเดือนพฤศจิกายน 2547 เนื่องจากความตองการใชปลาปนในการผลิต
อาหารสัตวลดลงจากการระบาดของโรคไข หวัดนกในสัตวปกในแถบทวีปเอเซีย แตราคาปลาปนไดปรับตัว
สูงขึ้นโดยลําดับตั้งแตเดือนธันวาคม 2547 เปนเฉลี่ยตันละ 693.24 เหรียญสหรัฐในเดือนเมษายน 2548 ผล
มาจากการคาดวาการผลิตปลาปนของโลกจะลดลง จากอิทธิพลของปรากฏการณ El Nino ที่อาจจะเกิดขึ้น
ในปนี้
แพปลาและทาเทียบเรือประมง
จากการสํารวจ พบวา ปจจุบันมีจํานวนทาเทียบเรือประมงฯ ทั่วประเทศ 735 แหง (กรมเจาทา,
2543)โดยมีรายละเอียดจํานวนทาเทียบเรือประมงฯ แยกตามรายจังหวัดและตามผูดําเนินการดังแสดงใน
ตารางที่ 1-1 ซึ่งตั้งกระจายตามชุมชนในจังหวัดตางๆ ตามพื้นที่ชายฝงทะเลและปากแมน้ําทั่วประเทศ โดย
เปนสถานที่รวบรวมสินคา สัตวนํ้า ทั้งที่จับจากธรรมชาติไดโ ดยชาวประมงและจากการเพาะเลี้ยงเพื่อ
จําหนายใหกับผูบริโภคโดยในป 2545 มีการสงออกสินคาสัตวน้ํา ไปจําหนายยังตางประเทศเปนปริมาณถึง
1,453,516 ตัน มีมูลคา 169,194 ลานบาท (กรมประมง, 2546) (ตารางที่ 1-2 ) (ดร.พรสุข จงประสิทธ, ทา
เทียบเรือประมง สะพานปลา และแพปลา กับแนวทางการจัดการ, สวนแหลงน้ําทะเล สํานักจัดการคุณภาพ
น้ํ า (ชั้ น 6) กรมควบคุ ม มลพิ ษ 92 ซอยพหลโยธิ น 7 ถนนพหลโยธิ น แขวงสามเสนใน เขตพญาไท
กรุงเทพฯ 10400)

22. 22

23. 23

24. 24
Case Study : เครือธุรกิจอิสระวัฒนา
ทําไมจึงถูกเลือก เปน Case Study
เหตุผลที่เลือก
1. ธุรกิจนี้เปนธุรกิจที่อยูในปจจัย 4 ที่คนตองบริโภคในชีวตประจําวัน
 ิ
2. เนื่องจากเราอาศัยอยูในภาคใต ซึ่งเปนแหลงอาหารทะเลที่ใหญที่สุดในประเทศ และเปนสินคา
สงออกที่ทํารายไดใหแกประเทศเปนจํานวนมาก
3. ธุรกิจนี้เมื่อเกิดวิกฤตเศรษฐกิจไมไดรับผลกระทบมากเทาไร (ตองเปนธุรกิจที่ครบวงจร)
4. เปนบริษัททีผลิตสินคาในกลุมประมง น้ําแข็งกอนเพื่อการประมง และแปรรูปปลาปน
่
5. ผลิตสินคาเพื่อตอบสนองความตองการในกลุมประมงอยางครบวงจร
6. มีรูปแบบการดําเนินการแบบเกา ในลักษณะธุรกิจครอบครัว ทีไดดําเนินกิจการในทองถิ่นอยาง
่
ประสบความสําเร็จมาเปนเวลานานกวา 50 ป
7. เปนธุรกิจทีลงทุนต่ําในวัตถุดิบ แตเนนเรื่องการจัดการทีดี ทั้งเรื่อง การวางแผนในการจัดการคน
่ ่
ประวัตความเปนมาของกิจการ
ิ
กอตั้งโดยคุณพอของ คุณชาญวัฒนา อิสระวัฒนา ซึ่งปจจุบันดํารงตําแหนงกรรมการบริหาร
บริษัทในเครืออิสระวัฒนา ตั้งแตป พ.ศ. 2500 เปนกิจการแบบครอบครัวที่ใหลูกๆ มีอํานาจในการบริหาร
หรือที่เรียกวา กงสี ตามแบบการทํางานของคนจีน ที่ทุกคนในครอบครัวทํางานรวมกัน มีเงินสวนกองกลาง
ในการใชจายสําหรับการดําเนินกิจการ เริ่มตนกิจการในระยะแรกเปนการทําประมง มีเรือเมย ตอมาก็มีการ
พัฒนามาเปนแพปลา เปนพอคาคนกลางในการซื้อปลาจากเรือของชาวบานรายยอย เพื่อขายตอใหกับแมคา
รายใหญ ๆ ในตลาด คุณชาญวัฒนา เลาวา การเปนพอคาคนกลางก็ไมใชวาจะมีแตเงินอยางเดียว จะตอง
สรางเครดิตของตนเองดวย โดยการใชเงินของตนเองเพื่อค้ําประกันใหกับแมคาในการซื้อขายเพื่อใหเกิด
ความนาเชื่อถือในการทําธุรกิจกัน
กิจการของครอบครัวก็ดําเนินมาจนกระทั่ง ป พ.ศ. 2526 เมื่อคุณพอของคุณชาญวัฒนา เสียชีวิตทํา
ใหคุณชาญวัฒนา ตองเขามาบริหารจัดการงานของกิจการอยางเต็มตัวซึ่งเปนสิ่งที่ทาทายความสามารถเปน
อยางมากวาจะนําองคกรไปสูความสําเร็จไดหรือไม แตดวยการไดรับสั่งสอนการจากคุณพอที่ใหมีความรู
จริงในการทํางาน ประกอบกับเทคนิคในการทํางาน การบริการแกลูกคาที่มีความเสมอตนเสมอปลายทําให

25. 25
ธุรกิจประสบความสําเร็จ และสามารถขยายธุรกิจอื่นๆ ที่เกี่ยวของกับธุรกิจเดิมตามมา ซึ่งทําใหธุรกิจของ
ครอบครัวอิสระวัฒนาสามารถใหบริการดานอุตสาหกรรมการประมงตอเนื่องไดอยางครบวงจร
เมื่อป พ.ศ. 2537 เริ่มขยายเปนโรงงานผลิตน้ําแข็งซึ่งเปนเจาแรกในอําเภอขนอม เนื่องจากเมื่อมีปลา
จํานวนมากๆ อุปสงคในความตองการของน้ําแข็งก็จะมีมากขึ้นตามไปดวย เพื่อใชในการแชปลาไมไหไดรับ
ความเสียหายจากการเนาเสีย ดังนั้นบางครั้งอาจทําใหน้ําแข็งขาดตลาดทําสงราคาของสินคาเพิ่มขึ้น หรือ
บางครั้งไมมีใช สงผลกระทบกับตันทุน เมื่อกิจการประสบกับปญหาจึงไดคิดหาวิธีในการแกปญหา ไดเกิด
แนวคิดในการกอสรางโรงงานผลิตน้ําแข็งขึ้น เพื่อผลิตไวใชในธุรกิจของตนเอง ซึ่งโรงน้ําแข็งสามารถคืน
ทุนไดภายในเวลา 6-7 ป
ตอมาเมื่อมีจํานวนปลาที่รับซื้อมามีจํานวนเพิ่มมากขึ้น จึงมีการขยายกิจการเปนโรงงานปลาปน เพื่อ
ผลิตเปนอาหารสัตวสงใหกับบริษัทที่ผลิตอาหารสัตวตางทั้งรายยอย และรายใหญระดับประเทศ การขยาย
ธุรกิจในแตละครั้งจะตองมีการศึกษาเพื่อทําความเขาใจ และวิเคราะหความเสี่ยงในการประกอบธุรกิจอยาง
ถองแทดวยตนเองทุกครั้ง
ปจจุบันกิจการก็ไดแบงการบริหารออกไปเปน 3 สวน โดยการดูแลของ คุณชาญ พี่สาว และ
นองสาว สวนพี่สาวอีก หนึ่งคนไดขอแยกกิจการออกไป เนื่องจากเดิมทีกิจการมีการบริหารแบบกงสี
เมื่อคุณพอของคุณชาญวัฒนา เสียชีวิต และ พี่ๆ นองๆ มีครอบครัว จึงไดมีการแบงแยกการบริหาร
ออกไปบางสวนแตก็ยังคงใชระบบการบริหารแบบครอบครัว แตเจาของกิจการไมตองเขาไปจัดการเอง แต
ละโรงงานก็จะมี ผูจัดการโรงงานเปนผูดูแลกิจการและรายงานผลการประกอบการตอเจาของกิจการ
ธุรกิจในเครืออิสระวัฒนา
แบงออกเปนธุรกิจหลัก 3 ประเภท ประกอบดวย
ธุรกิจแพปลา 3 แหง
1. แพปลาอิสระวัฒนา
สถานที่ตั้ง หมูที่ 8 ตําบลทองเนียน อําเภอขนอม จ.นครศรีธรรมราช
2. แพปลาขนอมวัฒนา
สถานที่ตั้ง หมูที่ 8 ตําบลทองเนียน อําเภอขนอม จ.นครศรีธรรมราช

26. 26
3. แพปลาชาญวัฒนา
สถานที่ตั้ง เลขที่ 86/4 หมูที่ 1 ตําบลทองเนียน อําเภอขนอม จ.นครศรีธรรมราช
โทร. 075- 529301 โทรสาร. 075- 529324
ธุรกิจโรงงานผลิตน้าแข็ง 5 แหง
ํ
หางหุนสวนจํากัดอิสระวัฒนา
1. หางหุนสวนจํากัดอิสรเอมอร
สถานที่ตั้งหมู 8 ตําบลทองเนียน อําเภอขนอม จังหวัดนครศรีธรรมราช 80210
2. หางหุนสวนจํากัดอิสระดอนสัก
สถานที่ตั้ง ตําบลดอนสัก อําเภอดอนสัก จังหวัดสุราษฎรธานี
3. หางหุนสวนอิสระวัฒนา
สถานที่ตั้ง เลขที่ 86/4 หมูที่ 1 ตําบลทองเนียน อําเภอขนอม จ.นครศรีธรรมราช
4. บริษัท โรงน้ําแข็งสหมิตรสิชล จํากัด
สถานที่ตั้ง ตําบลทุงใส อําเภอสิชล จังหวัดนครศรีธรรมราช
5. หางหุนสวนจํากัดอิสระเนรมิตร
ธุรกิจปลาปน 2 แหง
1. หางหุนสวนจํากัดโรงงานปลาปนสิชล
519 ม.1 หมู 1 ตําบลทองเนียน อําเภอขนอม จังหวัดนครศรีธรรมราช 80210
โทร. 075-535065
2. หางหุนสวนจํากัดวัฒนาปลาปน
86/6 หมู 8 ตําบลทองเนียน อําเภอขนอม จังหวัดนครศรีธรรมราช 80210
ระยะเวลาในการดําเนินธุรกิจ 52 ป
มีจํานวนเรือในครอบครอง 20 ลํา
และมีธรกิจทีครอบครัวทําเพื่อเปนธุรกิจรอง อีก 2 ประเภท คือ
ุ ่
1. อิสระบีช รีสอรท เปนธุรกิจประเภทการบริการดานทีพกริมทะเล
่ ั
2. ครัวตังเก เปนธุรกิจรานอาหาร ที่อําเภอขนอม จังหวัดนครศรีธรรมราช