Download luận án tiến sĩ ngành kinh tế lao động với đề tài: Nghiên cứu tiền lương thu nhập trong các doanh nghiệp ngoài Nhà nước trên địa bàn Hà Nội, cho các bạn có thể tham khảo

1. Bé gi¸o dôc vµ ®µo t¹oBé gi¸o dôc vµ ®µo t¹oBé gi¸o dôc vµ ®µo t¹oBé gi¸o dôc vµ ®µo t¹o
Tr−êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©nTr−êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©nTr−êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©nTr−êng ®¹i häc kinh tÕ quèc d©n
Vò HåNG PHONGVò HåNG PHONGVò HåNG PHONGVò HåNG PHONG
NGHI£N CøU TIÒN L¦¥NG, THU NHËP TRONG
C¸C DOANH NGHIÖP NGOµI NHµ N¦íC
TR£N §ÞA BµN Hµ NéI
Chuyªn ng nh:Chuyªn ng nh:Chuyªn ng nh:Chuyªn ng nh: KINH TÕKINH TÕKINH TÕKINH TÕ LAO §éNGLAO §éNGLAO §éNGLAO §éNG
M· sè:M· sè:M· sè:M· sè: 62.31.62.31.62.31.62.31.11.0111.0111.0111.01
LUËN ¸N TLUËN ¸N TLUËN ¸N TLUËN ¸N TIÕN SÜ KINH TÕIÕN SÜ KINH TÕIÕN SÜ KINH TÕIÕN SÜ KINH TÕ
Ng−êi h−íng dÉn khoa häc:Ng−êi h−íng dÉn khoa häc:Ng−êi h−íng dÉn khoa häc:Ng−êi h−íng dÉn khoa häc:
1.1.1.1. PGS.TS. MAI QUèC CH¸NHPGS.TS. MAI QUèC CH¸NHPGS.TS. MAI QUèC CH¸NHPGS.TS. MAI QUèC CH¸NH
2. TS.2. TS.2. TS.2. TS. NGUYÔN QUANG HUÒNGUYÔN QUANG HUÒNGUYÔN QUANG HUÒNGUYÔN QUANG HUÒ
Hµ NéiHµ NéiHµ NéiHµ Néi ---- 2011201120112011

2. ii
L I CAM ðOAN
L I CAM ðOAN
Tôi xin cam ñoan ñây là công trình nghiên c u c a
riêng tôi. Các thông tin và k t qu nghiên c u trong lu n án
là do tôi t tìm hi u, ñúc k t và phân tích m t cách trung
th c, phù h p v i tình hình th c t .
Nghiên c u sinh
Vũ H ng Phong

3. iii
M C L C
L I CAM ðOAN ......................................................................................................ii
GI I THÍCH CÁC T VI T T T TRONG LU N ÁN..................................... vi
DANH M C B NG BI U, BI U ð , SƠ ð ....................................................vii
DANH M C BI U ð ............................................................................................ix
DANH M C SƠ ð ................................................................................................ix
M ð U .................................................................................................................... 1
CHƯƠNG 1: CƠ S KHOA H C V TI N LƯƠNG, THU NH P C A
NGƯ I LAO ð NG TRONG CÁC DOANH NGHI P.................................... 13
1.1. Doanh nghi p và ngư i lao ñ ng trong doanh nghi p........................... 13
1.1.1. Khái ni m và phân lo i doanh nghi p......................................................... 13
1.1.2. Lao ñ ng và phân lo i lao ñ ng trong doanh nghi p.................................. 15
1.2. Ti n lương, thu nh p c a ngư i lao ñ ng trong doanh nghi p ............ 16
1.2.1. Khái ni m, b n ch t c a ti n lương............................................................. 16
1.2.2. Khái ni m và c u trúc thu nh p c a ngư i lao ñ ng trong doanh nghi p .. 21
1.2.3. H th ng ch tiêu ñánh giá th c tr ng ti n lương, thu nh p c a ngư i lao
ñ ng trong doanh nghi p............................................................................. 25
1.2.4. Các h c thuy t v ti n lương, thu nh p trong n n kinh t th trư ng ......... 30
1.3. Các nhân t tác ñ ng ñ n ti n lương, thu nh p c a ngư i lao ñ ng
trong doanh nghi p. .................................................................................. 34
1.3.1. Các nhân t bên trong doanh nghi p........................................................... 34
1.3.2. Các nhân t bên ngoài doanh nghi p .......................................................... 39
1.4. S c n thi t c a nghiên c u ti n lương và thu nh p c a ngư i lao
ñ ng trong các doanh nghi p ngoài nhà nư c trên ñ a bàn Hà N i..... 41
1.5. Kinh nghi m rút ra t nghiên c u ti n lương, thu nh p c a ngư i
lao ñ ng trong doanh nghi p c a m t s qu c gia trên th gi i. .......... 45
1.5.1. Kinh nghi m c a Trung Qu c..................................................................... 45
1.5.2. Kinh nghi m c a Singapore........................................................................ 47

4. iv
1.5.3. Kinh nghi m c a M ................................................................................... 50
1.5.4. Bài h c kinh nghi m rút ra cho các doanh nghi p ngoài nhà nư c c a
Vi t Nam ..................................................................................................... 51
CHƯƠNG 2: PHÂN TÍCH TH C TR NG TI N LƯƠNG, THU NH P
C A NGƯ I LAO ð NG TRONG CÁC DOANH NGHI P NGOÀI NHÀ
NƯ C TRÊN ð A BÀN HÀ N I ......................................................................... 54
2.1. ð c ñi m t nhiên, kinh t - xã h i c a Hà N i nh hư ng ñ n s
phát tri n doanh nghi p ngoài Nhà nư c trên ñ a bàn Hà N i. ........... 54
2.1.1. ð c ñi m t nhiên ....................................................................................... 54
2.1.2. ð c ñi m kinh t - xã h i ............................................................................ 56
2.2. ð c ñi m c a doanh nghi p ngoài nhà nư c trên ñ a bàn Hà N i
nh hư ng t i ti n lương, thu nh p c a ngư i lao ñ ng. ...................... 58
2.2.1. Tình hình phát tri n doanh nghi p ngoài nhà nư c trên ñ a bàn Hà N i.... 58
2.2.2. ð c ñi m c a doanh nghi p ngoài nhà nư c trên ñ a bàn Hà N i.............. 59
2.3. Phân tích th c tr ng ti n lương, thu nh p c a ngư i lao ñ ng trong
các doanh nghi p ngoài nhà nư c trên ñ a bàn Hà N i......................... 70
2.3.1. Phân tích s bi n ñ ng ti n lương, thu nh p c a ngư i lao ñ ng trong
các doanh nghi p ngoài nhà nư c. .............................................................. 70
2.3.2. Phân tích th c tr ng ti n lương, thu nh p c a ngư i lao ñ ng trong các
doanh nghi p ngoài nhà nư c trên ñ a bàn Hà N i theo lo i lao ñ ng....... 83
2.3.3. Phân tích m i quan h gi a t c ñ tăng ti n lương bình quân v i t c ñ
tăng năng su t lao ñ ng và l i nhu n.......................................................... 86
2.3.4. ðánh giá c a ngư i lao ñ ng v ti n lương, thu nh p trong các doanh
nghi p ngoài nhà nư c trên ñ a bàn Hà N i................................................ 87
2.4. Phân tích các nhân t nh hư ng ñ n ti n lương, thu nh p c a
ngư i lao ñ ng trong các doanh nghi p ngoài nhà nư c trên ñ a bàn
Hà N i. .................................................................................................................89
2.4.1. Các nhân t bên trong doanh nghi p........................................................... 89
2.4.2. Các nhân t bên ngoài doanh nghi p ........................................................ 117

5. v
TÓM T T CHƯƠNG 2........................................................................................ 127
CHƯƠNG 3: QUAN ðI M, KHUY N NGH VÀ GI I PHÁP HOÀN
THI N TI N LƯƠNG, THU NH P C A NGƯ I LAO ð NG
TRONG CÁC DOANH NGHI P NGOÀI NHÀ NƯ C TRÊN ð A
BÀN HÀ N I........................................................................................... 131
3.1. ðinh hư ng phát tri n doanh nghi p ngoài nhà nư c trên ñ a bàn
Hà N i ñ n năm 2015 và 2020................................................................ 131
3.1.1. B i c nh và xu hư ng phát tri n doanh nghi p ngoài nhà nư c............... 131
3.1.2. ð nh hư ng phát tri n doanh nghi p ngoài nhà nư c trên ñ a bàn Hà
N i............................................................................................................. 135
3.2. Các quan ñi m hoàn thi n ti n lương, thu nh p cho ngư i lao ñ ng
trong các doanh nghi p ngoài nhà nư c trên ñ a bàn Hà N i ............ 137
3.3. Các gi i pháp hoàn thi n ti n lương, thu nh p c a ngư i lao ñ ng
trong các doanh nghi p ngoài nhà nư c trên ñ a bàn Hà N i ........... 139
3.3.1. Các gi i pháp t phía các doanh nghi p ngoài nhà nư c.......................... 139
3.3.2. Các gi i pháp h tr c a Nhà nư c........................................................... 167
3.3.3. Các gi i pháp khác .................................................................................... 173
3.4. M t s khuy n ngh ñ i v i Nhà nư c và các bên liên quan............... 176
3.4.1. Khuy n ngh ñ i v i Nhà nư c................................................................. 176
3.4.2. Khuy n ngh ñ i v i chính quy n thành ph Hà N i ............................... 179
3.4.3. Khuy n ngh ñ i v i T ng liên ñoàn lao ñ ng Vi t Nam......................... 179
3.4.4. Khuy n ngh ñ i v i ñ i di n gi i ch (Phòng thương m i và công
nghi p Vi t Nam - VCCI)......................................................................... 181
TÓM T T CHƯƠNG 3........................................................................................ 182
K T LU N............................................................................................................ 184
DANH M C CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN C U LIÊN QUAN ðà ðƯ C
CÔNG B C A TÁC GI .................................................................................. 187
DANH M C TÀI LI U THAM KH O............................................................ 188
PH L C

6. vi
GI I THÍCH CÁC T VI T T T TRONG LU N ÁN
STT CÁC T VI T T T GI I THÍCH
1 BHXH B o hi m xã h i
2 BHYT B o hi m y t
3 CTCP Công ty c ph n
4 BLðTBXH B Lao ñ ng thương binh và xã h i
5 CPSX Chi phí s n xu t
6 DN Doanh nghi p
7 DNNN Doanh nghi p Nhà nư c
8 DNNNN Doanh nghi p ngoài nhà nư c
9 DN FDI Doanh nghi p có v n ñ u tư nư c ngoài
10 DT Doanh thu
11 Lð Lao ñ ng
12 LN L i nhu n
13 NSLð Năng su t lao ñ ng
14 TðCMKT Trình ñ chuyên môn - k thu t
15 TNHH Trách nhi m h u h n
16 TLBQ Ti n lương bình quân
17 TNBQ Thu nh p bình quân
18 VA Giá tr gia tăng
19 VCA Liên minh h p tác xã Vi t Nam
20 VCCI Phòng công nghi p và thương m i Vi t Nam
21 WTO T ch c thương m i th gi i

7. vii
DANH M C B NG BI U, BI U ð , SƠ ð
DANH M C B NG
B ng 2.1: S doanh nghi p trên ñ a bàn Hà N i chia theo lo i hình doanh nghi p59
B ng 2.2: S doanh nghi p HðSXKD phân theo hình th c pháp lý .....................60
B ng 2.3: S doanh nghi p ngoài nhà nư c chia theo quy mô v n .......................63
B ng 2.4: V n bình quân m t DNNNN trên ñ a bàn Hà N i (ðơn v : T ñ ng) ..65
B ng 2.5: S DNNNN chia theo quy mô lao ñ ng trên ñ a bàn Hà N i................67
B ng 2.6: S lao ñ ng bình quân 1 doanh nghi p theo các lo i hình doanh
nghi p trên ñ a bàn Hà N i....................................................................68
B ng 2.7: Ti n lương, thu nh p bình quân 1 lao ñ ng trong các doanh nghi p
ngoài nhà nư c trên ñ a bàn Hà N i ......................................................72
B ng 2.8: Th ng kê các lo i ph c p mà các DNNNN trên ñ a bàn Hà N i áp
d ng........................................................................................................74
B ng 2.9: Th ng kê các lo i ti n thư ng mà các doanh nghi p ngoài nhà nư c
trên ñ a bàn Hà N i áp d ng ..................................................................76
B ng 2.10: Chênh l ch v thu nh p bình quân gi a các lo i hình doanh nghi p
trên ñ a bàn Hà N i................................................................................78
B ng 2.11: Thu nh p bình quân 1 lao ñ ng trong các lo i hình DNNNN trên ñ a
bàn Hà N i chia theo hình th c pháp lý ................................................80
B ng 2.12: Thu nh p bình quân tháng c a 1 Lð trong DNNNN trên ñ a bàn Hà
N i chia theo ngành kinh t - k thu t .................................................81
B ng 2.13: Chênh l ch v thu nh p bình quân gi a các ngành................................82
B ng 2.14: Chênh l ch ti n lương bình quân tháng trong các lo i hình doanh
nghi p theo v trí làm vi c năm 2010 ....................................................83
B ng 2.15: Chênh l ch v ti n lương bình quân cao nh t gi a lao ñ ng qu n lý và
ti n lương bình quân th p nh t c a lao ñ ng ph thông trong các lo i
hình doanh nghi p và gi a các ngành....................................................85

8. viii
B ng 2.16: M i quan h gi a t c ñ tăng ti n lương bình quân v i t c ñ tăng
NSLð và l i nhu n (năm 2010 so v i năm 2009) ................................86
B ng 2.17: ðánh giá c a ch doanh nghi p và cán b Lao ñ ng – Ti n lương v
m c ñ phù h p c a các chính sách ti n lương, thu nh p các doanh
nghi p ngoài nhà nư c trên ñ a bàn Hà N i ..........................................88
B ng 2.18: M c ñ công b ng trong phân ph i ti n lương, thu nh p cho ngư i lao
ñ ng trong các doanh nghi p ngoài nhà nư c trên ñ a bàn Hà N i.......88
B ng 2.19: L i nhu n bình quân c a các lo i hình DN trên ñ a bàn Hà N i...........90
B ng 2.20: S doanh nghi p ngoài nhà nư c trên ñ a bàn Hà N i ho t ñ ng
SXKD có lãi...........................................................................................91
B ng 2.21: T su t l i nhu n c a các doanh nghi p trên ñ a bàn Hà N i. .............92
B ng 2.22: T tr ng chi phí ti n lương, chi phí lao ñ ng trong t ng chi phí s n
xu t và t c ñ tăng ti n lương, l i nhu n gi a các lo i hình doanh
nghi p.....................................................................................................97
B ng 2.23: Quan ñi m c a ch doanh nghi p v gi m l i nhu n ñ tăng lương
cho ngư i lao ñ ng nh m thu hút lao ñ ng ...........................................97
B ng 2.24: ðánh giá th c hi n công vi c c a ngư i lao ñ ng ñ tr lương ..........100
B ng 2.25: M c ñ rõ ràng, c th c a b n ñánh giá th c hi n công vi c ............101
B ng 2.26: S lư ng và ch t lư ng ñ i ngũ cán b chuyên trách v nhân s trong
các doanh nghi p ngoài nhà nư c trên ñ a bàn Hà N i .......................103
B ng 2.27: Nh ng khó khăn khi xây d ng các ch ñ chính sách v ti n lương ..104
B ng 2.29: Hi u qu ho t ñ ng c a ban ch p hành công ñoàn cơ s ....................115
B ng 2.30: T l doanh nghi p có th a ư c lao ñ ng t p th chia theo lo i hình
doanh nghi p trên ñ a bàn Hà N i năm 2010 ......................................122
B ng 2.31: Trình ñ chuyên môn k thu t c a l c lư ng lao ñ ng Hà N i ..........125
B ng 3.1: D báo s lư ng doanh nghi p theo lo i hình s h u ñ n năm 2020 .133
B ng 3.2: K t qu thăm dò v s g n bó c a nhân viên ñ i v i doanh nghi p ...143

9. ix
DANH M C BI U ð
Bi u ñ 2.1: So sánh t c ñ tăng GDP c a Hà N i v i c nư c ............................56
Bi u ñ 2.2: S doanh nghi p ngoài nhà nư c giai ño n 2005 - 2008....................58
Bi u ñ 2.3: Cơ c u DNNNN phân theo ngành kinh t -k thu t năm 2008 ...........61
Bi u ñ 2.4: So sánh m c v n bình quân m t doanh nghi p gi a các lo i hình
doanh nghi p trên ñ a bàn Hà N i.......................................................66
Bi u ñ 2.5: M c tài s n c ñ nh và ñ u tư dài h n bình quân 1 lao ñ ng trong
doanh nghi p ngoài nhà nư c trên ñ a bàn Hà N i và c nư c ..........69
Bi u ñ 2.6: M c tài s n c ñ nh và ñ u tư dài h n bình quân m t lao ñ ng
phân theo lo i hình doanh nghi p trên ñ a bàn Hà N i.......................70
Bi u ñ 2.7: So sánh thu nh p bình quân gi a các doanh nghi p theo lo i hình
s h u trên ñ a bàn Hà N i giai ño n 2005 – 2009 ............................77
Bi u ñ 2.8: Cơ c u lao ñ ng theo trình ñ chuyên môn – k thu t các
doanh nghi p ngoài nhà nư c trên ñ a bàn Hà N i năm 2008..........113
Bi u ñ 2.9: Năng su t lao ñ ng tính theo doanh thu thu n bình quân 1 lao
ñ ng trong các lo i hình doanh nghi p. ............................................114
Bi u ñ 2.10: Th c tr ng ñình công Vi t Nam t 1995 – 2008...........................123
Bi u ñ 2.11: Nguyên nhân c a các cu c ñình công...............................................124
DANH M C SƠ ð
Sơ ñ 1.1: Trao ñ i hàng hóa s c lao ñ ng ..........................................................20
Sơ ñ 1.2: Thu nh p c a ngư i lao ñ ng trong doanh nghi p .............................24
Sơ ñ 1.3. Các nhân t tác ñ ng ñ n ti n lương, thu nh p c a ngư i lao
ñ ng trong doanh nghi p.....................................................................34

10. 1
M ð U
1. Tính c p thi t c a ñ tài nghiên c u:
Ti n lương là y u t r t quan tr ng ñ i v i c ngư i lao ñ ng và ngư i s
d ng lao ñ ng. M t m t, ti n lương là ngu n thu nh p ch y u ñ i v i ngư i lao
ñ ng, m t khác nó là y u t chi phí ñ u vào c a quá trình s n xu t c a các doanh
nghi p. Do ñó, c n ph i nghiên c u ti n lương và thu nh p c a ngư i lao ñ ng
các doanh nghi p ñ tìm ra các gi i pháp phân ph i ti n lương, thu nh p phù h p,
v a ñ m b o tái s n xu t s c lao ñ ng và nâng cao ñ i s ng v t ch t tinh th n cho
ngư i lao ñ ng, v a ñ m b o ti t ki m chi phí s n xu t cho doanh nghi p.
Trong nh ng năm qua, các doanh nghi p ngoài Nhà nư c ñã có bư c phát
tri n nhanh và ñ t ñư c nh ng k t qu ñáng khích l trên nhi u m t trong s n xu t
kinh doanh như: ñ i m i công ngh , ñ i m i m t hàng s n ph m, ch t lư ng s n
ph m t ng bư c ñư c nâng lên. Nhi u doanh nghi p ho t ñ ng s n xu t kinh doanh
ñ t hi u qu cao, nâng cao ti n lương, thu nh p cho ngư i lao ñ ng, t ñó t o ra
ñ ng l c phát tri n bên trong doanh nghi p. Tuy nhiên, trong b i c nh vi t Nam ñã
gia nh p t ch c thương m i Th gi i (WTO) thì v n ñ ti n lương các doanh
nghi p ngoài Nhà nư c v n còn nhi u v n ñ c n nghiên c u, phân tích, ñánh giá ñ
ñưa ra nh ng k t lu n chính xác, nh m ti p t c hoàn thi n cơ ch tr lương cho
ngư i lao ñ ng trong các doanh nghi p ngoài nhà nư c, góp ph n tích c c vào vi c
nghiên c u v n ñ ti n lương c a nư c ta trong th i kỳ h i nh p qu c t ngày càng
sâu, r ng.
Khác v i các doanh nghi p Nhà nư c, các doanh nghi p ngoài nhà nư c
ñư c quy n t ch hơn trong xây d ng các chính sách ti n lương, ti n thư ng, h
th ng thang, b ng lương c a riêng mình, phù h p v i quy lu t v n ñ ng c a n n
kinh t th trư ng và m c tiêu c a doanh nghi p. ði u ñó, m t m t t o cho h m t
"sân chơi" r ng, m t khác ñ t ra không ít thách th c trong vi c xây d ng các chính
sách phân ph i ti n lương, thu nh p cho ngư i lao ñ ng. B i vì ph n l n các doanh
nghi p ngoài Nhà nư c là doanh nghi p nh và v a, v n ít, quy mô lao ñ ng ít,

11. 2
thi u ho c không có ñ i ngũ cán b chuyên sâu v lao ñ ng - ti n lương nên vi c
xây d ng chính sách phân ph i ti n lương cho ngư i lao ñ ng g p r t nhi u khó
khăn. Th c t , nhi u doanh nghi p ngoài nhà nư c ñã lúng túng trong quá trình
phân ph i ti n lương, thu nh p cho ngư i lao ñ ng d n ñ n có doanh nghi p tr
lương quá th p không ñ m b o tái s n xu t s c lao ñ ng, không gi chân ñư c lao
ñ ng có ch t lư ng. M t khác có nh ng doanh nghi p chưa tính toán ñư c chi phí -
l i ích d n ñ n tr lương quá cao, không ñ m b o ñư c l i ích c a doanh nghi p.
T t c nh ng h n ch trên ñang ñ t ra hàng lo t câu h i: chính sách phân ph i ti n
lương, thu nh p nào phù h p v i các doanh nghi p ngoài nhà nư c? Phân ph i ti n
lương, thu nh p trong các doanh nghi p ngoài nhà nư c trong th i gian qua có ñ m
b o công b ng gi a các lo i lao ñ ng? Ti n lương như th nào ñ v a ñ m b o l i
ích c a c ngư i lao ñ ng và ngư i s d ng lao ñ ng? Nhà nư c c n qu n lý ti n
lương, thu nh p c a ngư i lao ñ ng trong các doanh nghi p ngoài nhà nư c như th
nào? C n có cơ ch , chính sách gì ñ t o ñi u ki n thu n l i cho các doanh nghiêp
ngoài Nhà nư c trong vi c xây d ng các ch ñ , chính sách ti n lương, thu nh p
phù h p trong th i kỳ h i nh p qu c t ñang di n ra m nh m .
Nh m ñáp ng nh ng ñòi h i ñó, ñ tài lu n án "Nghiên c u ti n lương, thu
nh p trong các doanh nghi p ngoài nhà nư c trên ñ a bàn Hà N i" ñã ñư c l a
ch n nghiên c u.
2. T ng quan các nghiên c u v ti n lương, thu nh p c a ngư i lao ñ ng trong
doanh nghi p.
Chính sách ti n lương có v trí quan tr ng trong h th ng chính sách kinh t -
xã h i c a m i qu c gia, là ñ ng l c trong phát tri n kinh t , nâng cao hi u l c qu n
lý nhà nư c; thúc ñ y tăng trư ng, phát tri n kinh t - xã h i và s d ng có hi u qu
ngu n lao ñ ng cũng như kh năng làm vi c c a t ng ngư i lao ñ ng.
Trên th gi i ñã có nhi u công trình nghiên c u v ti n lương và thu nh p nói
chung, trong khu v c th trư ng nói riêng c a các tác gi n i ti ng như W.Petty,
Adam Smith, David Ricardo, F.Quesnay, K.Mark, Alfred Marshall, Nurkse, Rosein
– Stein – Rodan, S.Kuznets, Sostaw, Keynes, David Begg, Stanley Fisher và

12. 3
Rudiger Dorn busch…, hình thành nên nh ng h c thuy t r t cơ b n v ti n lương
trong kinh t th trư ng, ñi n hình là h c thuy t ti n lương ñ s ng, h c thuy t t ng
qu ti n lương, h c thuy t năng su t gi i h n, h c thuy t Alfred Marshall, h c
thuy t v ti n lương tho thu n, h c thuy t ti n lương như là tư b n ng trư c, ñ u
tư vào v n nhân l c…
Trong các công trình nghiên c u v ti n lương c n ph i k ñ n lý lu n v ti n
lương ñ s ng d a trên s co giãn cung - c u lao ñ ng trư c s thay ñ i các m c
lương c a W.Petty. Lu n ñi m này tr thành ti n ñ c a lý thuy t ti n lương t i
thi u trong n n kinh t th trư ng sau này. Trong lý lu n v ti n lương, W.Petty cho
r ng ti n lương là kho n tư li u sinh ho t t i thi u c n thi t cho lao ñ ng và không
vư t quá m c này và ông là ngư i ñ u tiên ñ c p ñ n “quy lu t s t v ti n lương”.
V i lý lu n này, ông cho r ng vi c tăng lương tr c ti p gây thi t h i cho xã h i. Do
ñó, ông ph n ñ i vi c tr lương cao, n u lương cao ngư i lao ñ ng s không mu n
làm vi c mà ch thích u ng rư u. Quan ñi m này ñã ñư c F. Quesnay và D.Ricardo
ng h trong các h c thuy t kinh t c a h . Tuy nhiên, lý lu n này ch phù h p
trong ñi u ki n c a ch nghĩa tư b n chưa phát tri n, năng su t lao ñ ng còn th p,
ch có h th p ti n lương c a lao ñ ng xu ng m c t i thi u m i ñ m b o l i nhu n
cho nhà tư b n.
Sau này, A.Smith ñã có nh ng quan ñi m ti n b hơn. Trong lý lu n v ti n
lương c a mình, A.Smith cho r ng ti n lương là thu nh p c a ngư i lao ñ ng, g n
v i lao ñ ng c a h . Ông cho r ng ti n lương không th th p hơn chi phí t i thi u
cho cu c s ng c a ngư i lao ñ ng. N u quá th p, h s không làm vi c và b ra
nư c ngoài. Ti n lương cao s kích thích ti n b kinh t b i vì nó làm tăng năng
su t lao ñ ng. Ông cũng ñã ch ra ñư c các nhân t tác ñ ng ñ n m c lương c a
ngư i lao ñ ng. ðó là: ði u ki n kinh t - xã h i, truy n th ng văn hoá, thói quen
tiêu dùng, quan h cung - c u trên th trư ng lao ñ ng, tương quan l c lư ng gi a
ngư i s d ng lao ñ ng và ngư i lao ñ ng trong cu c ñ u tranh c a ngư i lao ñ ng
ñòi tăng lương. Cùng chung quan ñi m ñó, A.Marshall quan ni m ti n lương ph
thu c vào năng su t lao ñ ng c n biên c a ngư i lao ñ ng và nó t l thu n v i
năng su t lao ñ ng c n biên.

13. 4
Tuy nhiên, A.Smith và các nhà kinh t h c c ñi n khác không ch ra ñư c
b n ch t c a ti n lương là giá c s c lao ñ ng, h cho r ng ti n lương là giá c c a
lao ñ ng. Sau này, K.Mark m i là ngư i tìm ra b n ch t c a ti n lương. Trong ph n
6 (chương 17 -20) “Ti n lương”, trong quy n I b “Tư b n”, K.Mark ñã v ch rõ s
bi n tư ng c a giá c và giá tr s c lao ñ ng thành giá và giá tr lao ñ ng trong xã
h i tư b n. Ti n lương tư b n ch nghĩa là giá c (giá tr ) c a hàng hoá s c lao ñ ng
ch không ph i là giá c c a lao ñ ng như A.Smith và D.Ricardo quan ni m.
Ti p theo là công trình nghiên c u lý thuy t v ti n lương trong n n kinh t
th trư ng xã h i, Keynes ñã ñưa ra lu n ñi m g n ti n lương v i vi c làm. ðó là
m t bư c ti n quan tr ng trong phân ph i ti n lương công b ng. Nghiên c u có giá
tr g n ñây là c a Ho Chye Kok, chuyên gia tư v n nhân l c c a B nhân l c
Singapore, ông ñã ñưa ra h th ng k t c u ti n lương g n v i h th ng ñánh giá
công vi c và tương quan trong h th ng ñó.
Trong nh ng năm g n ñây, v n ñ ti n lương và thu nh p c a ngư i lao ñ ng
trong các lo i hình doanh nghi p cũng ñư c các nhà khoa h c, các nhà qu n lý
trong nư c quan tâm nghiên c u. Trong s các công trình nghiên c u trong nư c v
ti n lương và thu nh p, n i b t có m t s công trình nghiên c u sau:
- ð tài c p Nhà nư c “Lu n c khoa h c cho xây d ng ñ án ti n lương
m i”, do TS. Lê Duy ð ng, B Lao ñ ng –Thương binh và Xã h i làm ch nhi m
năm 2000. Trong ñó, ñ tài ñã ñ c p ñ n b n ch t ti n lương trong kinh t th
trư ng và vai trò c a Nhà nư c trong vi c ñi u ti t ti n lương nh m ñ m b o công
b ng xã h i, quán tri t nguyên t c th trư ng và nguyên t c công b ng xã h i trong
xác ñ nh m c ti n lương t i thi u, quan h ti n lương t i thi u – trung bình - t i ña,
cơ ch ti n lương trong các lo i hình doanh nghi p (doanh nghi p Nhà nư c, doanh
nghi p ngoài Nhà nư c, doanh nghi p có v n ñ u tư nư c ngoài). Nghiên c u này
ñã bư c ñ u quán tri t quan ñi m ti n lương là ñ u tư cho con ngư i, ñ u tư cho
phát tri n, song ti n lương ph i do th trư ng quy t ñ nh, c nh tranh lành m nh,
kh c ph c bình quân, ñ ng th i có bi n pháp lo i tr s b t bình ñ ng do ñ c
quy n, l i th ngành, ngh trong phân ph i ti n lương.

14. 5
Ngoài ra, còn nhi u chương trình, ñ tài nghiên c u c p B c a B Lao ñ ng
– Thương binh và Xã h i, c a vi n Khoa h c Lao ñ ng và Xã h i và nhi u lu n văn
th c s , lu n án ti n s ñã nghiên c u sâu hơn v v n ñ ti n lương, ñó là:
- Lu n án Ti n s “Hoàn thi n cơ ch tr lương cho ngư i lao ñ ng các
doanh nghi p thu c ngành D t – May Vi t Nam” c a Vũ Văn Khang (năm 2001).
Lu n án ñã h th ng hóa ñư c m t s v n ñ lý lu n v ti n lương và cơ ch tr
lương; phân tích nh ng lý lu n và kinh nghi m v ti n lương, cơ ch tr lương c a
các nư c trên th gi i và nêu nh ng v n ñ có th v n d ng Vi t Nam.
- Lu n án Ti n s “Hoàn thi n cơ ch qu n lý ti n lương và thu nh p ñ i v i
ngư i lao ñ ng trong các doanh nghi p Nhà nư c” c a ðào Thanh Hương (năm
2003). Lu n án này ñã ñưa ra m t s v n ñ lý lu n cơ b n, quan ñi m và nh n th c
m i v ti n lương và thu nh p c a ngư i lao ñ ng trong n n kinh t th trư ng. Trên
cơ s th a nh n s c lao ñ ng, tác gi ñã ñưa ra khái ni m ti n lương “ti n lương là
bi u hi n b ng ti n c a giá tr s c lao ñ ng, là giá c c a s c lao ñ ng mà ngư i s
d ng lao ñ ng tr cho ngư i có s c lao ñ ng”. Như v y theo khái ni m này, ti n
lương là giá c s c lao ñ ng, ph n ánh giá tr s c lao ñ ng mà ngư i ngư i lao ñ ng
ñã ñóng góp, ñây là quan ni m m i và ñư c nhi u tác gi sau này s d ng ñ
nghiên c u v ti n lương.
- ð tài c p B “Nghiên c u chi phí ti n lương trong giá tr m i sáng t o ra
trong m t s ngành kinh t ch y u”, do TS. Nguy n Th Lan hương cùng các c ng
s th c hi n năm 2004. ðây là ñ tài nghiên c u chuyên sâu v chi phí ti n lương,
ch ra nh ng h n ch c a cơ ch qu n lý ti n lương c a Nhà nư c do quan ni m v
ti n lương và cơ ch xác ñ nh chi phí ti n lương l c h u, d n ñ n ti n lương không
ph n ánh ñúng nh ng ñóng góp c a ngư i lao ñ ng. ð ng th i, các tác gi ñã ñ
xu t cách ti p c n m i v ti n lương, chi phí ti n lương và phương pháp tính chi phí
ti n lương.
- ð tài “Hoàn thi n cơ ch qu n lý Nhà nư c v ti n lương, ti n công trong
kinh t th trư ng giai ño n 2006 - 2010”, thu c Chương trình nghiên c u tr ng
ñi m c a B Lao ñ ng – Thương binh và Xã h i do V Ti n lương – Ti n công ch

15. 6
trì. Công trình nghiên c u ñã ch ra vai trò c a Nhà nư c v qu n lý ti n lương, ti n
công trong n n kinh t th trư ng, ñánh giá th c tr ng cơ ch qu n lý ti n lương
hi n hành ñ ng th i ñ xu t nh ng căn c , quan ñi m và khuy n ngh hoàn thi n cơ
ch qu n lý ti n lương giai ño n 2006 – 2010.
ð tài “Căn c ñ th ng nh t m c lương t i thi u c a doanh nghi p có v n
ñ u tư nư c ngoài v i m c lương t i thi u c a doanh nghi p trong nư c” do TS.
Ph m Minh Huân th c hi n năm 2007. ð tài ñã ch rõ nh ng m t h n ch c a
nh ng quy ñ nh v ti n lương t i thi u trong giai ño n trư c và ch ra nh ng ñi m
không phù h p trong ñi u ki n Vi t Nam ñã gia nh p T ch c thương m i th gi i
(WTO). T ñó, ñưa ra nh ng căn c , phương pháp xác ñ nh ti n lương t i thi u
m i, phù h p hơn.
- ð tài c p B “Nghiên c u chính sách và gi i pháp ñ m b o công b ng xã
h i trong phân ph i ti n lương và thu nh p trong các lo i hình doanh nghi p” c a
t p th tác gi : Ths. Huỳnh Th Nhân; TS. Ph m Minh Huân và TS. Nguy n H u
Dũng ñã ñ c p ñ n v n ñ công b ng xã h i trong phân ph i ti n lương và thu
nh p. Công trình nghiên c u ñã ñưa ra h th ng ch tiêu ñánh giá công b ng xã h i
trong phân ph i ti n lương và thu nh p, ñánh giá th c tr ng v ñ m b o công b ng
xã h i trong phân ph i ti n lương, thu nh p và ñ xu t các quan ñi m, gi i pháp
ñ m b o công b ng trong phân ph i ti n lương, thu nh p.
- Báo cáo h i th o “Lý lu n v ti n lương trong kinh t th trư ng” c a TS.
Nguy n H u Dũng (Báo cáo ñư c trình bày trong h i th o “B n ch t ti n lương –
ti n công trong n n kinh t th trư ng do B Lao ñ ng Thương binh & Xã h i t
ch c, (năm 2002) ñã ñưa ra khái ni m: ti n lương trong n n kinh t th trư ng là giá
c s c lao ñ ng, m t trong nh ng y u t ñ u vào c a s n xu t; có các ch c năng:
ch c năng thư c ño giá tr , ch c năng kích thích, ch c năng tái s n xu t s c lao
ñ ng, ch c năng b o hi m, tích lũy và ch c năng xã h i c a ti n lương.
Có th khái quát các công trình nghiên c u trong nư c và ngoài nư c v ti n
lương, thu nh p trong các lo i hình doanh nghi p ñã gi i quy t ñư c m t s v n ñ
r t cơ b n sau ñây:

16. 7
- Ti n lương là giá c s c lao ñ ng, bi u hi n b ng ti n c a giá tr s c lao
ñ ng mà ngư i s d ng lao ñ ng tr cho ngư i lao ñ ng. Ti n lương trong các lo i
hình doanh nghi p là y u t ñ u vào c a s n xu t kinh doanh, nhưng ñư c phân
ph i theo k t qu ñ u ra, ph thu c vào năng su t lao ñ ng cá nhân, hi u qu s n
xu t kinh doanh c a doanh nghi p.
- ð ñ m b o công b ng xã h i, ti n lương t i thi u ph i ñ m b o ñ s ng,
chính sách ti n lương ph i ñ t trong t ng th chính sách vi c làm và g n v i vi c
làm, ñư c ñi u ti t khách quan và ph thu c vào quan h cung c u lao ñ ng trên th
trư ng lao ñ ng, nhưng không ñư c th p hơn m c lương t i thi u ñ s ng.
- Ti n lương ñư c xác ñ nh thông qua cơ ch tho thu n gi a các bên trong
quan h lao ñ ng, ñ m b o hài hoà l i ích gi a ngư i lao ñ ng, ngư i s d ng lao
ñ ng và Nhà nư c, xây d ng quan h lao ñ ng hài hoà ñ ng thu n vì m c tiêu phát
tri n chung.
Tuy nhiên các công trình nghiên c u trên ch y u nghiên c u t m vĩ mô,
chưa có nghiên c u chuyên sâu v ti n lương, thu nh p trong các doanh nghi p
ngoài nhà nư c, nhi u công trình nghiên c u ñã b l c h u v th i gian, không còn
phù h p v i b i c nh hi n nay khi Vi t Nam ñã gia nh p t ch c thương m i th
gi i (WTO) và khi Vi t Nam ñã có Lu t Doanh nghi p th ng nh t.
Các lý lu n và th c ti n ñ t ra c n ti p t c nghiên c u là:
- Lý lu n v ti n lương, thu nh p trong kinh t th trư ng ñ nh hư ng xã h i
ch nghĩa và h i nh p kinh t qu c t .
- Phân tích, ñánh giá th c tr ng ti n lương, thu nh p c a ngư i lao ñ ng
trong các doanh nghi p ngoài nhà nư c trên ñ a bàn Hà N i.
- Trong quá trình th c hi n Lu t doanh nghi p th ng nh t c n ph i ti p t c
c i cách và th ng nh t cơ ch qu n lý ti n lương, thu nh p ñ i v i các lo i hình
doanh nghi p ñ ñ m b o công b ng, không phân bi t ñ i x .
- C n tìm ra các gi i pháp nâng cao ti n lương, thu nh p cho ngư i lao ñ ng
trong các doanh nghi p ngoài nhà nư c và các gi i pháp nh m tr lương ñúng v i

17. 8
t ng v trí công vi c, ñúng v i s ñóng góp, c ng hi n c a ngư i lao ñ ng cho
doanh nghi p.
3. M c tiêu nghiên c u
- H th ng hoá m t s v n ñ lý lu n v ti n lương, thu nh p c a ngư i lao
ñ ng trong doanh nghi p nói chung và doanh nghi p ngoài nhà nư c nói riêng.
- Xác ñ nh các nhân t và phân tích các nhân t tác ñ ng ñ n ti n lương, thu
nh p c a ngư i lao ñ ng trong các doanh nghi p ngoài nhà nư c.
- Phân tích th c tr ng ti n lương, thu nh p c a ngư i lao ñ ng trong các
doanh nghi p ngoài nhà nư c trên ñ a bàn Hà N i. ðánh giá s bi n ñ ng v ti n
lương, thu nh p c a ngư i lao ñ ng trong các doanh nghi p ngoài nhà nư c trên ñ a
bàn Hà N i, so sánh ti n lương, thu nh p gi a các DNNNN trên ñ a bàn Hà N i
theo các hình th c pháp lý khác nhau (công ty tư nhân, TNHH, CP,…), so sánh ti n
lương, thu nh p c a ngư i lao ñ ng trong các DNNNN trên ñ a bàn Hà N i v i các
lo i hình doanh nghi p khác cùng trên ñ a bàn Hà N i (DNNN, FDI); phân tích m i
quan h gi a ti n lương th p nh t – trung bình – cao nh t (ti n lương th c t nh n
ñư c hàng tháng c a ngư i lao ñ ng) trong các DNNNN ñ th y ñư c tr lương
trong các DNNNN trên ñ a bàn Hà N i hi n nay là bình quân hay có s phân bi t
l n gi a các lo i lao ñ ng,…; phân tích các nhân t tác ñ ng ñ n ti n lương, thu
nh p c a ngư i lao ñ ng trong các DNNNN trên ñ a bàn Hà N i t ñó ch ra nh ng
m t t n t i và nguyên nhân c a nh ng t n t i trong vi c tr lương cho ngư i lao
ñ ng trong các DNNNN trên ñ a bàn Hà N i.
- ð xu t nh ng quan ñi m, khuy n ngh và gi i pháp nâng cao ti n lương,
thu nh p cho ngư i lao ñ ng trong các doanh nghi p ngoài nhà nư c và các gi i
pháp nh m tr lương ñúng v i t ng v trí công vi c, ñúng v i s ñóng góp, c ng
hi n c a ngư i lao ñ ng cho doanh nghi p.
4. ð i tư ng và ph m vi nghiên c u:
- ð i tư ng nghiên c u:
(1) Nghiên c u m c ti n lương, thu nh p và s bi n ñ ng ti n lương, thu

18. 9
nh p c a ngư i lao ñ ng qua các th i kỳ (So sánh, ñ i chi u gi a các lo i hình
doanh nghi p).
(2) Nghiên c u các nhân t tác ñ ng ñ n ti n lương, thu nh p c a ngư i lao
ñ ng trong các DNNNN trên ñ a bàn Hà N i.
- Ph m vi nghiên c u: Doanh nghi p ngoài nhà nư c c a Vi t Nam trên ñ a
bàn Hà N i (ch tính nh ng DNNNN ñóng trên ñ a bàn Hà N i, không tính các
công ty con, các chi nhánh ñóng ñ a bàn các t nh khác).
Doanh nghi p ngoài nhà nư c ñư c hi u là doanh nghi p có v n trong nư c,
mà ngu n v n thu c s h u t p th , tư nhân m t ngư i ho c nhóm ngư i ho c có s
h u nhà nư c nhưng Nhà nư c ch chi m t 50% v n ñi u l tr xu ng.
Như v y, doanh nghi p ngoài nhà nư c ñư c nghiên c u trong lu n án
không bao g m các doanh nghi p có v n ñ u tư ngư c ngoài. C th , doanh nghi p
ngoài nhà nư c mà lu n án nghiên c u bao g m:
- Doanh nghi p tư nhân
- Công ty h p danh
- Công ty trách nhi m h u h n (K c công ty trách nhi m h u h n có v n
Nhà nư c ≤ 50%).
- Công ty c ph n không có v n Nhà nư c.
- Công ty c ph n có v n Nhà nư c chi m ≤ 50%.
5. Phương pháp nghiên c u:
ðây là ñ tài nghiên c u chuyên sâu v ti n lương và thu nh p c a ngư i lao
ñ ng trong các doanh nghi p ngoài nhà nư c trên ñ a bàn Hà N i. Do ñó, lu n án ñã
s d ng các phương pháp nghiên c u chung c a khoa h c kinh t như phương pháp
th ng kê mô t , phân tích so sánh và t ng h p, phương pháp chuyên gia. Ngoài ra,
lu n án còn s d ng phương pháp ñi u tra xã h i h c nh m ñánh giá m t cách
khách quan, trung th c c nh ng m t m nh và nh ng m t còn h n ch trong quá
trình phân ph i ti n lương, thu nh p trong các doanh nghi p ngoài nhà nư c hi n
nay cũng như nh ng thu n l i, nh ng thách th c ñ i v i vi c xây d ng và th c hi n

19. 10
phân ph i ti n lương, thu nh p trong các doanh nghi p ngoài nhà nư c. Lu n án
th c hi n ñi u tra xã h i h c qua ñi u tra m u b ng phi u b ng h i v i m u là 110
doanh nghi p ngoài nhà nư c trên ñ a bàn Hà N i v i 3 nhóm ñ i tư ng là Ngư i
lao ñ ng trong các doanh nghi p ngoài nhà nư c (tr l i b ng h i M u 1); Cán b
làm công tác nhân s , lao ñ ng - ti n lương trong các doanh nghi p ngoài nhà nư c
(tr l i b ng h i M u 2) và Cán b qu n lý trong các doanh nghi p ngoài nhà nư c
trên ñ a bàn Hà N i (Tr l i b ng h i M u 3).
ð ñ t m c tiêu nghiên c u ñ ra, tác gi ñã th c hi n phân tích ñ nh tính và
ñ nh lư ng, thu th p d li u t nhi u ngu n khác nhau. C th , nh ng thông tin
dùng ñ phân tích trong lu n án ñư c thu th p t nh ng ngu n sau:
- Ngu n thông tin th c p: Nh ng v n ñ lý lu n ñã ñư c ñúc rút t sách
giáo trình chuyên ngành c a các trư ng ð i h c trong nư c và qu c t ; các công
trình nghiên c u mang tính lý lu n v ti n lương, thu nh p trong n n kinh t th
trư ng c a các B , Ban ngành và các tác gi trong và ngoài nư c; Các s li u th ng
kê ñã ñư c xu t b n, các báo cáo t ng h p v th c tr ng doanh nghi p c a T ng
c c Th ng kê, C c th ng kê thành ph Hà N i và các s li u v ti n lương, thu
nh p qua các ñ t ñi u tra c a C c ti n lương, C c chính sách vi c làm và Vi n khoa
h c Lao ñ ng & các v n ñ xã h i, B Lao ñ ng thương Binh & Xã h i.
- Ngu n thông tin sơ c p: Kh o sát 110 doanh nghi p ngoài nhà nư c trên
ñ a bàn Hà N i. ð i tư ng tr l i b ng h i là ngư i lao ñ ng trong các doanh
nghi p ngoài nhà nư c (1); Cán b làm công tác lao ñ ng - ti n lương trong các
doanh nghi p ngoài nhà nư c (2) và cán b qu n lý trong các doanh nghi p ngoài
nhà nư c trên ñ a bàn Hà N i (3). Th i gian kh o sát th c hi n t năm 2009 ñ n
ñ u năm 2010.
Tác gi ñã thi t k b ng h i, sau ñó xin ý ki n các nhà khoa h c và chuyên
gia ñ hoàn thi n phi u b ng h i. B ng h i ñã ñư c ph ng v n th và hoàn thi n
trư c khi ñi u tra kh o sát trên di n r ng. (M u phi u b ng h i xem Ph l c 1).

20. 11
Ngu n thông tin th c p thu th p ñư c ñã ñư c tác gi t ng h p, phân tích k t h p
gi a lý lu n và th c ti n. Thông tin thu th p ñư c t phi u b ng h i ñư c x lý và
phân tích b ng ph n m m th ng kê SPSS phiên b n 13. (K t qu x lý và phân tích
thông tin t phi u b ng h i xem ph n ph l c c a Lu n án).
6. ðóng góp m i c a lu n án:
* Nh ng ñóng góp m i v m t h c thu t, lý lu n và phân tích th c tr ng
T lý lu n chung v ti n lương, thu nh p c a ngư i lao ñ ng trong n n
KTTT và h i nh p qu c t , lu n án ñã ch ra các nhân t và phân tích các nhân t
tác ñ ng ñ n ti n lương, thu nh p c a ngư i lao ñ ng trong doanh nghi p (1); ñưa
ra h th ng ch tiêu ñánh giá th c tr ng ti n lương, thu nh p cho ngư i lao ñ ng
trong doanh nghi p (2).
* Nh ng ñ xu t m i rút ra t k t qu nghiên c u
Lu n án ñã phân tích th c tr ng ti n lương, thu nh p c a ngư i lao ñ ng
trong các DNNNN trên ñ a bàn Hà N i và rút ra m t s k t lu n sau:
- Ti n lương, thu nh p c a ngư i lao ñ ng trong các DNNNN còn th p, th p
hơn r t nhi u so v i hai lo i hình doanh nghi p (DNNN và DN FDI) cùng ñ a bàn
Hà N i. Có s chênh l ch r t l n v ti n lương, thu nh p gi a các DNNNN ho t
ñ ng trong các ngành ngh khác nhau, gi a các doanh nghi p ngoài nhà nư c theo
hình th c pháp lý khác nhau (công ty c ph n, TNHH, tư nhân,…). Nguyên nhân
c a th c tr ng ti n lương, thu nh p th p và có s chênh l ch l n gi a các lo i hình
doanh nghi p, ngành ngh là do có s khác nhau v quy mô v n; m c ñ trang b
máy móc thi t b , công ngh ; hi u qu s n xu t kinh doanh; trình ñ chuyên môn
tay ngh c a ngư i lao ñ ng và quan ñi m tr lương c a ch doanh nghi p.
- Chính sách ti n lương, thu nh p c a các DNNNN trên ñ a bàn Hà N i là
chưa th c s phù h p, chưa ph n ánh ñúng m c ñ ph c t p lao ñ ng gi a các lo i
lao ñ ng trong doanh nghi p. Phân ph i ti n lương, thu nh p cho ngư i lao ñ ng
các DNNNN chưa ph n ánh ñúng hi u qu làm vi c c a ngư i lao ñ ng. Nguyên
nhân c a th c tr ng này là do t ch c công ñoàn cơ s các DNNNN ho t ñ ng

21. DOWNLOAD ĐỂ XEM ĐẦY ĐỦ NỘI DUNG
MÃ TÀI LIỆU: 52876
DOWNLOAD: + Link tải: tailieumau.vn
Hoặc : + ZALO: 0932091562