Эрчим хүчний үр ашгийг сайжруулах талаар авч хэрэгжүүлж болох 10 оновчтой арга зам

1. Санхүүгийн урамшуулал
олгох механизмууд –
Хэрэглэгч талын
менежментийн (DSM)
төслүүдийн үр ашгийг
тооцоолох нь
Др. Г. Линдауер

2. ЭРЧИМ ХҮЧНИЙ ҮР АШГИЙН ҮНДЭСНИЙ ХЭМЖЭЭНИЙ ХӨТӨЛБӨРИЙН ХҮРЭЭНД
ХЭРЭГЖҮҮЛБЭЛ ЗОХИХ 10 ЗОРИЛТ
 Зорилт 1: “Зардлын хувьд үр ашигтай эрчим хүчний үр
ашиг” ойлголтод ач холбогдол өгөх
 Зорилт 2: Эрчим хүч нийлүүлэгч болон бусад хөтөлбөр
хэрэгжүүлэгчдийн урамшууллуудыг нэг
түвшинд авч үзэх буюу эрчим хүчний үр ашиг болон ханган
нийлүүлэх эх үүсвэрийн нөөцийг нэмэгдүүлэх үйл
ажиллагааг хэрэгжүүлэхэд ижил нөхцөлөөр хангах
 Зорилт 3: Зардлын үр ашгийн тестийг боловсруулж, нэвтрүүлэх
 Зорилт 4: Үнэлгээ, хэмжилт ба хяналтын механизмыг бий болгох
 Зорилт 5: Үр ашигтай эрчим хүчний үр ашгийг нийлүүлэх механизмыг
бий болгох
 Зорилт 6: Эрчим хүчний үр ашгийн хэрэгжилтийн практикуудыг
тогтвортой болгох төрийн бодлогыг боловсруулах
 Зорилт 7: Эрчим хүчний үр ашгийн чиглэлээр хөрөнгө оруулалт хийхэд
дэмжлэг үзүүлэн хэрэглэгчийн эрчим хүчний үнэ,
урамшуулалд тохируулга хийх
 Зорилт 8: Орчин үеийн төлбөрийн системийг нэвтрүүлэх
 Зорилт 9: Эрчим хүчний чиглэлээр мэдээлэл өгөх, солилцох орчин
үеийн системийг нэвтрүүлэх
 Зорилт 10: Дэвшилтэт техник, технологи нэвтрүүлэх

3. ЗОРИЛТОТ БҮЛЭГ/ ОРОЛЦОГЧ ТАЛУУД
“Free”
Түүхий эд Хөрөнгө
бэлтгэн ЭБЭХЯ
оруулагч
нийлүүлэгч
Эрчим хүч Банк &
үйлдвэрлэг ЭХГ
ч NFBI’s
компаниуд
Борлуулагч
(HV)
Дамжуулах Орон сууц
сүлжээ өмчлөгч
Цахилгаан
хэрэглэгч
Сангийн
Цахилгаан яам
түгээх
сүлжээ
Төрийн
өмчийн хороо
Зохицуулаг
Хэрэглэгч: ч(систем
өрхийн, олон менежер)
нийтийн, үйл
двэр

4. ЗАРДЛЫН ҮР АШГИЙН ТЕСТИЙН ХҮРЭЭНД ХИЙГДДЭГ ТАЛУУДЫН ХҮРТЭХ ҮР
ӨГӨӨЖ БА ЗАРДЛЫН ТАЛААРХИ ХУРААНГУЙ
Тест Үр өгөөж Зардал
PCT Үр ашгийн төсөл хэрэгжих хэрэглэгчийн хувьд гарах зардал ба хүртэх
(Partic үр өгөөж
ipant
Cost o Урамшуулалын төлбөр o Тоноглолын зардлын нийт дүн
Test) o Төлбөрийн нэхэмжлэх дээрх o Тоноглол угсрах зардлын нийт дүн
хэмнэлт
o Татварын хөнгөлөлт буюу
урамшуулал
PACT Хөтөлбөрийг хэрэгжүүлэгч эрчим хүчний хангагч байгууллагын,
(Progr засгийн газрын агентлаг эсвэл гуравдагч этгээдийн хувьд
.admi
n cost o ЭХ-ний хангагч байгууллагын хувьд o Хөтөлбөрийн тогтмол зардал
test) эрчим хүчтэй холбоотой хэмнэгдсэн o ЭХ-ний хангагч
зардал байгууллага/хөтөлбөр
o ЭХ-ний хангагч байгууллагын хувьд хэрэгжүүлэгчээс гарах урамшууллын
хүчин чадалтай холбоотой хэмнэгдсэн зардал
зардал. Үүнд эрчим хүч үйлдвэрлэх, o ЭХ-ний хангагч
дамжуулах, түгээх үйл ажиллагаанууд байгууллага/хөтөлбөр
багтана. хэрэгжүүлэгчээс гарах угсралтын
зардал

5. ЗАРДЛЫН ҮР АШГИЙН ТЕСТИЙН ХҮРЭЭНД ХИЙГДДЭГ ТАЛУУДЫН ХҮРТЭХ ҮР
ӨГӨӨЖ БА ЗАРДЛЫН ТАЛААРХИ ХУРААНГУЙ
Teст Үр өгөөж Зардал
RIM Эрчим хүчний үр ашгийн төсөлд хамрагдаагүй тариф төлөгчдийн хувьд гарах үр өгөөж
(Rate ерөнхий байдлаар
payer o ЭХ-ний хангагч байгууллагын хувьд o Хөтөлбөрийн тогтмол зардал
o ЭХ-ний хангагч байгууллага/хөтөлбөр
Impa эрчим хүчтэй холбоотой хэмнэгдсэн зардал хэрэгжүүлэгчээс гарах урамшууллын
o ЭХ-ний хангагч байгууллагын хувьд хүчин
ct чадалтай холбоотой хэмнэгдсэн зардал. зардал
meas Үүнд эрчим хүч үйлдвэрлэх, дамжуулах, o ЭХ-ний хангагч байгууллага/хөтөлбөр
хэрэгжүүлэгчээс гарах угсралтын зардал
urem түгээх үйл ажиллагаанууд багтана. o Эрчим хүчний төлбөр багассантай
ent) холбоотой гарах борлуулалтын орлогын
алдагдал
TRC ЭХ-ний хангагч байгууллагын хариуцсан нутаг дэвсгэр дээрх нийт хэрэглэгчдийн хувьд
(хамрагдсан боло хамрагдаагүй хэрэглэгчид) гарах зардал, хүртэх үр өгөөж
(total
resou o ЭХ-ний хангагч байгууллагын хувьд эрчим o Хөтөлбөрийн тогтмол зардал
rce хүчтэй холбоотой хэмнэгдсэн зардал oЭХ-ний хангагч байгууллага/хөтөлбөр
cost o ЭХ-ний хангагч байгууллагын хувьд хүчин хэрэгжүүлэгчээс гарах угсралтын зардал
чадалтай холбоотой хэмнэгдсэн зардал. o Төслийн нийт зардал
test) Үүнд эрчим хүч үйлдвэрлэх, дамжуулах, o (ЭХ-ний хангагч байгууллага эсвэл
түгээх үйл ажиллагаанууд багтана. хэрэглэгч төлнө)
o Нэмэлт эх үүсвэрийн хэмнэлт (нүүрс, хий,
ус г.м.)
o Байгаль орчны болон эрчим хүчтэй
холбоотой бус мөнгөн хэлбэрийн орлого
o Татварын хөнгөлөлт буюу урамшуулал

6. ЗАРДЛЫН ҮР АШГИЙН ТЕСТИЙН ХҮРЭЭНД ХИЙГДДЭГ ТАЛУУДЫН ХҮРТЭХ ҮР
ӨГӨӨЖ БА ЗАРДЛЫН ТАЛААРХИ ХУРААНГУЙ
Tест Үр өгөөж Зардал
SCT ЭХ-ээр хангагч байгууллагын хариуцсан нутаг дэвсгэр, улс, үндэсний
(soci хэмжээнд гарах зардал, үр өгөөж
etal o ЭХ-ний хангагч байгууллагын хувьд o Хөтөлбөрийн тогтмол зардал
cost эрчим хүчтэй холбоотой хэмнэгдсэн зардал o ЭХ-ний хангагч байгууллага/хөтөлбөр
test) o ЭХ-ний хангагч байгууллагын хувьд хүчин хэрэгжүүлэгчээс гарах угсралтын зардал
чадалтай холбоотой хэмнэгдсэн зардал. o Төслийн нийт зардал
Үүнд эрчим хүч үйлдвэрлэх, дамжуулах, o (ЭХ-ний хангагч байгууллага эсвэл
түгээх үйл ажиллагаанууд багтана. хэрэглэгч төлнө)
o Нэмэлт эх үүсвэрийн хэмнэлт (нүүрс, хий,
ус г.м.)
o Мөнгөн бус хэлбэрийн орлого
ЭХ СУРВАЛЖ: Standard Practice Manual: Economic Analysis of Demand-
Side Programs and Projects, State of California

7. ГОЛ ХЭРЭГЛЭГЧДИЙН АНГИЛАЛД ЗОРИУЛСАН
ХӨТӨЛБӨРИЙН ТАЛААРХ ХУРААНГУЙ
Хэрэглэгчийн Хөтөлбөр Хөтөлбөр зохион Хөтөлбөрийн зорилго/ Хамгийн сайн
ангилал байгуулагч Стратеги хэрэгжсэн
туршлага
Бүгд Сургалт Key Span Энэ хөтөлбөр нь Боловсрол,
болон Сургалт болон сургалт,
Баталгаажуул Сертифатжуулах үйл танилцуулганд
ах үйл ажиллагааг хамардаг, мөнгө битгий
ажиллагаа үүн дотроо барилгын харамла.
операторч, барилга Хамааралтай
байгууламжыг барих талуудын бодлыг
дүрэм журмын сургалт, сонс.
HVAC-сургалт.
Худалдаа, Орон сууцны Utilities Энэ хөтөлбөр нь ESCO болон
Үйлдвэрлэл бус оршин хэмжилтээр бусад
суугчдийн тодорхойлогдсон эрчим санхүүжүүлэх эх
гүйцэтгэлийн хүчний хэмнэлтэнд үүсвэрийн
гэрээний олгох урамшууллын боломжуудыг
хөтөлбөр стандарт аргачлалыг олох.
ашигладаг. Стратегийн Цаг хугацаа
хувьд санхүүгийн өнгөрөх тусам
урамшууллын хэлбэр хөтөлбөрийг улам
ашиглана. нарийн болгох.
Хөтөлбөрт
оролцох байдлыг
энгийн болгох.

8. ГОЛ ХЭРЭГЛЭГЧДИЙН АНГИЛАЛД ЗОРИУЛСАН
ХӨТӨЛБӨРИЙН ТАЛААРХ ХУРААНГУЙ
Хэрэглэгчийн Хөтөлбөр Хөтөлбөр зохион Хөтөлбөрийн зорилго/ Хамгийн сайн
ангилал байгуулагч Стратеги хэрэгжсэн
туршлага
Худалдаа, Эрчим хүчний XCEL Энэ хөтөлбөр нь шинэ Цаг хугацаа
Үйлдвэрлэл загварчлал бүтээн байгуулалт өнгөрөх тусам
,Шинэ бүтээн боловсруулах болон их засвар, хөтөлбөрийг
байгуулалт шинэчлэлийн улам нарийн
төслүүдэд голчлон болгох.
анхаардаг.
Стратегийн хувьд Хөтөлбөрт
цахилгааны оролцох байдлыг
хэмнэлттэй энгийн болгох.
ашиглалтыг
боловсруулахад
туслах, урамшуулах.
Худалдаа, Хэрэглэгчдийн Focus on Energy Энэ хөтөлбөр нь Худалдаа,
Үйлдвэрлэл урамшууллын худалдаа, үйлдвэрлэл Үйлдвэрлэл
хөтөлбөр эрхэлсэн
хэрэглэгчдийг өргөн
хэмжээний үйл
ажиллагаа явуулах
боломж өгдөг.
Стратегийн хувьд
санхүү болон
текникийн туслалцаа
үзүүлэх.

9. ГОЛ ХЭРЭГЛЭГЧДИЙН АНГИЛАЛД ЗОРИУЛСАН
ХӨТӨЛБӨРИЙН ТАЛААРХ ХУРААНГУЙ
Хэрэглэгчийн Хөтөлбөр Хөтөлбөр зохион Хөтөлбөрийн зорилго/ Хамгийн сайн
ангилал байгуулагч Стратеги хэрэгжсэн
туршлага
Томоохон NY Гүйцэтгэл NYSERDA Иж бүрэн Гүйцэтгэлийн Хэрэглэгчдийг
худалдаа, Гэрээ ний Хөтөлбөр нь үйл нэмэлт үйл
Үйлдвэрлэл ажиллагааг дэмжин, эрчим ажиллагаагаа
хүчний үйлчилгээний зарахад боломж
салбарыг нээхэд боломж олгох.
олгодог. ESCO болон бусад
Стратегийн хувьд дэмжлэг санхүүжүүлэх эх
үзүүлэх болон одоо байгаа үүсвэрийн
эрчим хүчний боломжуудыг олох.
үйлчилгээний дэд бүтцийг Цаг хугацаа өнгөрөх
ашиглах. тусам хөтөлбөрийг
улам нарийн болгох.
Хөтөлбөрт оролцох
байдлыг энгийн
болгох.
Томоохон Эрчим хүчний NSTAR NSTAR нь EPA-ын Эрчим Хөтөлбөрт оролцох
худалдаа, хэмнэлтийн хүчний хэмнэлтийн байдлыг энгийн
Үйлдвэрлэл харьцуулалт харьцуулалтыг авч болгох.
ашиглан барилга Бусад
байгууламжын зэрэгийг хөтөлбөрүүдтэй
тогтоодог. хамтарч ажил.
ENERGY STAR
зэрэглэлийг ашигла.

10. ГОЛ ХЭРЭГЛЭГЧДИЙН АНГИЛАЛД ЗОРИУЛСАН
ХӨТӨЛБӨРИЙН ТАЛААРХ ХУРААНГУЙ
Хэрэглэгчийн Хөтөлбөр Хөтөлбөр зохион Хөтөлбөрийн зорилго/ Хамгийн сайн
ангилал байгуулагч Стратеги хэрэгжсэн
туршлага
Жижиг худалдаа Жижиг бизнес Light Энэ хөтөлбөр нь тухайн Хэрэглэгчдийг
нэгжид ногдох нэмэлт үйл
урамшууллын хэлбэрийг ажиллагаагаа
авч үздэг ба үүнд зарахад боломж
хамрагдах нь энгийн олгох.
байдаг. Санхүүжүүлэлтийн
Урьдчилан тохирсон дарааллыг хадгалах.
гэрээлэгчдийн жагсаалт
гаргана.
Айл өрх Өөрийн хүчээ California IOU’s Гэрэлтүүлгийн болон Боловсрол, сургалт,
дайчил - Flex цахилгаан хэрэгслийг танилцуулганд мөнгө
your power ENERGY STAR зэрэглэлд битгий харамла.
оруулах, зөвлөх болон Хамааралтай
урамшууллын бодлого талуудын бодлыг
барих. сонс
Хөтөлбөрт оролцох
байдлыг энгийн
болгох.
Бусад
хөтөлбөрүүдтэй
хамтарч ажил.
ENERGY STAR
зэрэглэлийг ашигла.

11. ГОЛ ХЭРЭГЛЭГЧДИЙН АНГИЛАЛД ЗОРИУЛСАН
ХӨТӨЛБӨРИЙН ТАЛААРХ ХУРААНГУЙ
Хэрэглэгчийн Хөтөлбөр Хөтөлбөр зохион Хөтөлбөрийн зорилго/ Хамгийн сайн
ангилал байгуулагч Стратеги хэрэгжсэн
туршлага
Бага Боломжийн LIPA Бага орлоготой айл Хөтөлбөрт
орлоготой үнэтэй орон өрхөд зориулагдсан оролцох байдлыг
айл өрх сууцны хөтөлбөрийн хүрээнд энгийн болгох.
хөтөлбөр эрчим хүчний Бусад
хэмнэлттэй цахилгаан хөтөлбөрүүдтэй
хэрэгсэл суурьлуулах хамтарч ажил.
болон боловсролын Хэрэглэгчдийг
төвшинд анхаарах нэмэлт үйл
асуудлыг бодлого ажиллагаагаа
болгон авч үздэг. зарахад боломж
олгох.
ЭХ СУРВАЛЖ : Nat. Action Plan for EE, USA, 2008