2. ερευνητική εργασία β’
τετραμήνου των
μαθητών/τριών της Α1
Λυκείου του 11ου ΓΕΛ
Λάρισας με την επίβλεψη του
καθηγητή κ. Γ. Κολούσιου
3. Ιερά Μονή Παναγίασ τησ
Ολυμπιώτιςςασ Ελαςςόνασ
• Θ Λερά Μονι Ολυμπιωτίςςασ είναι το πιο παλαιό και
γνωςτό μοναςτιρι τθσ Ραραολφμπιασ περιοχισ.
Χτιςμζνο ςε περίοπτθ κζςθ, ςτο λόφο Βορειοδυτικά
τθσ πόλθσ τθσ Ελαςςόνασ, ςτουσ πρόποδεσ του κάτω
Ολφμπου τθσ Κεςςαλίασ. Αποτζλεςε πνευματικό
φάρο, ςεβάςμιο τόπο προςκφνθςθσ, κεματοφφλακασ
τθσ Μθτροπόλεωσ και επαρχίασ Ελαςςόνασ.
•Θ παλαιότερθ ζγγραφθ πθγι που αναφζρεται ςτθν
ιςτορία και δράςθ τθσ Ραναγίασ Ολυμπιϊτιςςασ, είναι το
χρυςόβουλο τθσ Μονισ, το οποίο αποδίδεται ςτον
Βυηαντινό Αυτοκράτορα Ανδρόνικο Γϋ Ραλαιολόγο (1336).
•Ιδθ από το δεφτερο ιμιςυ του 13ου αι. θ Ολυμπιϊτιςςα φαίνεται ότι είναι ζνα
από τα πιο αξιόλογα μοναςτικά κζντρα τθσ περιοχισ με αρκετοφσ μοναχοφσ και
περιουςία. Ωςτόςο, το πζραςμα των χρόνων, οι δυςμενείσ
κοινωνικοπολιτικοοικο-νομικζσ ςυνκικεσ, τα φυςικά φαινόμενα και ο τουρκικόσ
ηυγόσ αποτζλεςαν αναςταλτικοί παράγοντεσ ςτθν ομαλι λειτουργία και κτιριακι
ακεραιότθτα τθσ Μονισ. Πμωσ μετά τθ λιξθ τθσ ελλθνικισ επανάςταςθσ και τθν
ίδρυςθ του ανεξάρτθτου ελλθνικοφ κράτουσ θ κατάςταςθ θρζμθςε και θ ηωι τθσ
Ολυμπιϊτιςςασ ςυνεχίςτθκε ομαλά μζχρι και τισ μζρεσ μασ
4. Ο θρφλοσ τησ Εικόνασ τησ Παναγία
Σφμφωνα με ζνα κρφλο, μετά τθ διάλυςθ
τθσ Μονισ τθσ Καρυάσ, θ εικόνα τθσ
Ραναγίασ με καυματουργό τρόπο
ξεκίνθςε για να ζρκει ςτθν Μονι τθσ
Ελαςςόνασ. Τθν νφχτα ζνασ βοςκόσ είδε
να βγαίνει ζνα περίεργο φωσ από ςωρό
άγριων χόρτων. Κακϊσ φοβικθκε, ζριξε
μία πζτρα προσ το μζροσ απϋ όπου
ερχόταν το φωσ. Αμζςωσ ζνοιωςε το χζρι
του να παραλφει και τρομαγμζνοσ
επζςτρεψε ςτθν Καρυά και διθγικθκε το
γεγονόσ ςτουσ ςυγχωριανοφσ του. Τθν
επόμενθ μζρα, πιγαν όλοι μαηί ςτο
ςθμείο εκείνο και, αφοφ ζψαξαν, βρικαν
τθν εικόνα τθσ Ραναγίασ ςτθν οποία ιταν
ςφθνωμζνθ θ μικρι πζτρα που είχε
πετάξει ο βοςκόσ. Αμζςωσ ο βοςκόσ
μετανόθςε και το χζρι του ζγινε καλά. Οι
κάτοικοι τθσ Καρυάσ με λιτανεία
μετζφεραν τθν εικόνα ςτθν Μονι τθσ
Ελαςςόνασ.
5. Μοναςτήρι Σιμίου-Ιωάννη
Προδρόμου
• Το Μοναςτιρι του Τιμίου Ρροδρόμου βρίςκεται 3,5 χλμ. ζξω από το
χωριό Ανατολι Αγιάσ. Είναι χτιςμζνο από τον 16ο αι. μ.Χ ςε υψόμετρο
1100 μ. πάνω ςτισ πλαγιζσ τθσ Πςςασ, από τον Άγιο Δαμιανό τον
Μυριχοβιτθ. Θ Μονι μετά τον Β’ Ραγκόςμιο πόλεμο άρχιςε να
εγκαταλείπεται ϊςπου ερθμϊκθκε μζχρι και το 2000, όταν ανζλαβε
να τθν αποκαταςτιςει μια ομάδα από ορκόδοξεσ μοναχζσ διαφόρων
εκνοτιτων
•Οι μονάηουςεσ ζχουν αναπτφξει μια ζντονθ οικολογικι και αγροτουριςτικι
δραςτθριότθτα με αποτζλεςμα τθν λειτουργία εκκεςιακοφ χϊρου οικολογικϊν
προϊόντων που διατίκενται προσ πϊλθςθ, όπωσ είναι γαλακτοκομικά και
τυροκομικά προϊόντα, τα παράγωγα αυτϊν, μαρμελάδεσ από φροφτα τθσ
περιοχισ, ελιζσ και διάφορα ςκευάςματα από βότανα του βουνοφ.
Συμβάλλουν άμεςα ςτθν προςταςία του περιβάλλοντοσ και είναι αντίκετεσ με
τθ χριςθ χθμικϊν ςτισ καλλιζργειεσ τθσ περιοχισ. Στόχοσ τθσ μοναχικισ
κοινότθτασ αποτελεί θ αναςτιλωςθ τθσ Ραλαιάσ Μονισ θ οποία διακρίνεται
από τθν τοπικι αρχιτεκτονικι τθσ και αποτελεί κεςςαλικι πολιτιςτικι
κλθρονομιά.
6. Το Ραλιό Μοναςτιρι
• Στθν καρδιά τθσ Κεςςαλίασ ςτο νομό Λαρίςθσ βρίςκεται το βουνό Πςςα, όπου
ςτθ κορυφι του είναι χτιςμζνο το Μοναςτιρι του Αγίου Λωάννθ του Ρροδρόμου.
Το βουνό είναι από τα πιο όμορφα τθσ Ελλάδασ και αποτελεί τθν ιδανικι πρόταςθ
για εξερευνιςεισ και ταξίδια ςτθ Κεςςαλία.
Για τουσ λάτρεισ του κρθςκευτικοφ τουριςμοφ το μοναςτιρι αποτελεί ενδιαφζρον
ςτακμό ςτισ περιθγιςεισ τουσ. Με ςπουδαία και μεγάλθ ιςτορία που διαφαίνεται
ςτουσ χϊρουσ του, είναι μια ενδιαφζρουςα πρόταςθ για τουσ επιςκζπτεσ να
γνωρίςουν από κοντά τον τρόπο ηωισ των μοναχϊν που ηουν εδϊ.
Το Ραλιό Μοναςτιρι
Το παλιό μοναςτιρι του Αγίου Λωάννθ του Ρροδρόμου, βρίςκεται ςτθ νότια
πλευρά του όρουσ Πςςα ( Κίςςαβοσ ), 4 χλμ. από το χωριό Ανατολι Αγιάσ (
περίπου 1 ϊρα από τθν πόλθ τθσ Λάριςςασ ) χτιςμζνο ςε 1080 μ. υψόμετρο.
• Αν και ζνα τμιμα τθσ μονισ χρονολογείται από το 1100, το κυρίωσ μοναςτικό
οίκθμα ιδρφκθκε το 1550 μΧ. από τον ιερομάρτυρα Δαμιανό, ο οποίοσ οργάνωςε
εδϊ μια κοινοβιακι κοινότθτα μοναχϊν, που κατά το 16ο αιϊνα ιταν από τισ πιο
ανεπτυγμζνεσ μοναςτικζσ κοινότθτεσ ςτθν ανατολικι Κεςςαλία.
7. •Στθ παλιά μονι περιλαμβάνονται θ εκκλθςία
του Αγίου Λωάννθ του Ρροδρόμου, θ οποία
περιτριγυρίηεται από τα κελιά των
μοναχϊν, τα εργαςτιρια και τουσ χϊρουσ
υποδοχισ τθσ μονισ, κακϊσ και το παρεκκλιςι
του Αγίου Δθμθτρίου.
Στθ μονι κατοικοφςαν μοναχοί μζχρι το
1889, οπότε και απεβίωςε ο τελευταίοσ
μοναχόσ. Μετά από αυτό το γεγονόσ τα
μοναςτικά οικιματα επιλκαν ςτθ φροντίδα
τθσ κοινότθτασ τθσ Ανατολισ, που όπωσ
αποδεικνφει θ τωρινι κατάςταςθ τουσ, ιταν
ςθμαντικι.
8. •
Μεταξφ όλων των Βυηαντινϊν και Μεταβυηαντινϊν μνθμείων τθσ Λεράσ
Μθτροπόλεωσ Ελαςςόνασ, εξζχουςα κζςθ καταλαμβάνει και θ Λερά Μονι τθσ
Κείασ Μεταμορφϊςεωσ του Σωτιροσ «Ραλαιοκαρυάσ» Κρανζασ. Θ Λερά Μονι
είναι χτιςμζνθ ςε απόςταςθ 10χμ. νότια τθσ Κρανιάσ, ςε πλαγιά του ορεινοφ
όγκου των Αντιχαςίων ορζων και φζρει τθν ονομαςία Μονι «Καρυάσ» ι
«Ραλαιοκαρυάσ».
• Σιμερα από τα κτίςματα τθσ Μονισ ςϊηονται το Κακολικό, ο Ρφργοσ και το
Αγίαςμα. Θ Λερά Μονι πανθγυρίηει ςτισ 6 Αυγοφςτου εορτι τθσ Μεταμορφϊςεωσ
του Σωτιροσ.
ΜΟΝΗ ΠΑΛΑΙΟΚΑΡΤΑ
9. ΜΟΝΗ ΑΝΑΛΗΨΕΩ
• Βρίςκεται ςτο χωριό Συκιά Ελαςςόνασ. Λδρφκθκε το 1650 από τουσ μοναχοφσ
Λωακείμ και Λωάννθ και από τον Λερομόναχο Διονφςιο. Αρχικά ιταν μετόχι τθσ
μονισ τθσ Ραλαιοκαρυάσ. Το μοναςτιρι είχε μεγάλθ περιουςία που τθν
χρθςιμοποίθςε για να βοθκάει τουσ φτωχοφσ. Ξεχωρίηει για το αξιόλογο τζμπλο
του και τισ τοιχογραφίεσ του. ου εμφυλίου, θ μονι καταςτράφθκε ολοςχερϊσ.
• Η Νζα Μονή
Το 1980 ζφταςε από το Άγιο Προσ μια ομάδα μοναχϊν, οι οποίοι ξεκίνθςαν τθ
καταςκευι τθσ νζασ μονισ, θ οποία μετά από τρία χρόνια ςταμάτθςε χωρίσ να
ολοκλθρωκεί. Οι μοναχοί εγκατζλειψαν το ζργο και θ μονι
ερθμϊκθκε, εκτεκειμζνθ ςτισ άςχθμεσ καιρικζσ ςυνκικεσ, το πζραςμα του
χρόνου, περαςτικοφσ και κλζφτεσ μζχρι τον Λοφλιο του 2000, όπου μια μοναςτικι
κοινότθτα γυναικϊν ανζλαβε τθν επαναδθμιουργία τθσ μονισ.
Τα ακόλουκα χρόνια δοφλεψαν αςταμάτθτα, για να ανακαινίςουν και να φζρουν
το μοναςτιρι ςτθν τωρινι του κατάςταςθ. Ρροςζφεραν πολλζσ ϊρεσ ατομικισ
εργαςίασ και προςπάκειασ, αντιμετωπίηοντασ τα μεγάλα ζξοδα με τθν ευλογία
του Κεοφ και τθν οικονομικι βοικεια αφανϊν δωρθτϊν.
10.
11. • Το μοναςτιρι τθσ Ραναγίασ του Οικονομείου, γνωςτό και ωσ Μονι του Αγίου
Δθμθτρίου, βρίςκεται ςτθν ανατολικι δαςϊδθ πλευρά τθσ Πςςασ μεταξφ των
κωμοπόλεων Στομίου και Καρίτςασ. Ππωσ μαρτυρείται από τα υπάρχοντα
αρχαιολογικά λείψανα, ςτθ κζςθ του μοναςτθριοφ προχπιρχε αρχαίοσ
ειδωλολατρικόσ ναόσ αφιερωμζνοσ ςε άγνωςτθ κεότθτα. Κατά τθν υπόκεςθ των
Η. Εςφιγμενίτθ και Ν. Γεωργιάδθ το αρχαίο ιερό ανικε ςτον Ροςειδϊνα Ρετραίον
τον οποίο τιμοφςαν και γιόρταηαν οι Κεςςαλοί ςε ανάμνθςθ του μεγάλου
ςειςμοφ που διαχϊριςε τθν Πςςα από τον Πλυμπο, ζργο αποδιδόμενο ςτον
Ροςειδϊνα.
• Στθν ίδια κζςθ του αρχαίου ιεροφ οικοδομικθκε κατά τον ϋΔ και Ζ μ.Χ. αιϊνα μια
βυηαντινι εκκλθςία. Ο Γάλλοσ περιθγθτισ Μεηιζρ όταν επιςκζφτθκε το μοναςτιρι
το 1852 πλθροφορικθκε από τον γζροντα θγοφμενο τθσ Μονισ ότι ςφμφωνα με
τθν παράδοςθ, το μοναςτιρι είχε ιδρυκεί κατά τθ διάρκεια τθσ αυτοκρατορίασ
του Λουςτινιανοφ (527-556μ.Χ.). Τθν Μδια πλθροφορία ζδωςε και ο θγοφμενοσ
Ηαχαρίασ ο οποίοσ ζηθςε εκεί 54 και πλζον χρόνια και ςτον ϊςςο αρχιμανδρίτθ
Ρόρφυρο Ουςπζνςκθ που επιςκζφτθκε το μοναςτιρι το 1859. Θ πλθροφορία
μπορεί να είναι αλθκισ. Εν τοφτοισ θ Μονι φζρει από παλιά τθν ονομαςία
Κομνινειον, ζνδειξθ κατά τον επίςκοπο Ρλαταμϊνα Αμβρόςιο, ότι είναι «ίδρυμα
τθσ Βαςιλικισ Οικογενείασ των Κομνθνϊν».
Μονι Αγίου Δθμθτρίου
12. • Το μοναςτιρι του Αγίου Δθμθτρίου ευριςκόμενο ςε δαςϊδθ περιοχι αποτελοφαςε
αςφαλζσ καταφφγιο για τουσ κατατρεγμζνουσ Ζλλθνζσ κατά τθν περίοδο τθσ
τουρκοκρατίασ. Οι Τοφρκοι ςπάνια πλθςίαηαν τθν περιοχι και μόνο με μεγάλθ δφναμθ
ςτρατοφ ανζβαιναν μζχρι το μοναςτιρι. Στα χρόνια τθσ Επαναςτάςεωσ του 1821 το
μοναςτιρι προςζφερε ςθμαντικζσ υπθρεςίεσ ςτουσ μαχόμενουσ κλεφταρματωλοφσ.
Τότε ζγιναν αλλεπάλλθλεσ επιδρομζσ των Τοφρκων οι οποίοι κατζςτρεψαν πολλά
κειμιλια και χειρόγραφοφσ κϊδικεσ τθσ βιβλιοκικθσ. Το πυκνό δάςοσ με τθν οργιϊδθ
βλάςτθςθ, κακιςτοφςε τθν περιοχι άβατθ για τισ τουρκικζσ αρχζσ. Εκεί κατζφυγαν με
καΐκια οι διαφυγοφςεσ οικογζνειεσ από τθν ανκρωποςφαγι τθσ Χίου το 1822. Δφο από
τα καΐκια που κατόρκωςαν να διαφφγουν από τθν ςφαγι τθσ Χίου (ςφάχτθκαν τότε
30.000υναικόπαιδα), διζςχιςαν το Αιγαίο και βγικαν ςτον όρμο του Στομίου. Από
εκεί, οι οικογζνειεσ που διαςϊκθκαν ανθφόριςαν και εγκαταςτάκθκαν μζςα ςτο πυκνό
δάςοσ.
• Αλλά και μετά τθν επανάςταςθ του 1821 το μοναςτιρι ςυνζχιςε τθν προςφορά του
ςτον αγϊνα κατά των Τοφρκων. Γι' αυτό εκεωρείτο πάντα φποπτο από τισ τουρκικζσ
αρχζσ. Ζτςι, βλζπουμε να περικυκλϊνεται τον Λοφνιο του 1831 από τον Χαςϊν Αγά με
500 ςτρατιϊτεσ αναηθτϊντασ τουσ κλζφτεσ. Κατά τθν περίοδο τθσ κατοχισ 1941 - 1944
θ Μονι δζχκθκε ακόμα ζνα πλιγμα από τον κατακτθτι. Τα δφςκολα χρόνια που
κφλθςαν, τα καταςτροφικά γεγονότα που ζμειναν ςτθν ιςτορία και ο πανδαμάτωρ
χρόνοσ ζπλθξαν τθν άλλοτε ανκοφςα ιςτορικι μονι μεταβάλλοντασ τθν ςε ερείπιο.
• Τϊρα, δίπλα ςτο χϊρο τθσ αρχαίασ μονισ ζχει ανεγερκεί ζνα νζο μεγαλοπρεπζσ
μοναςτιρι, ίδρυμα τθσ τελευταίασ 15ετίασ. Πποιοσ κζλει να καυμάςει τθν ωραιότθτα
του τοπίου και να επαινζςει τθν αξιοςφνθ των εργατικϊν χεριϊν των 10 κεόκλθτων
μοναχϊν οι οποίοι μόνοι ανζγθραν το περίβλεπτο οικοδόμθμα, δεν ζχει παρά να
επιςκεφτεί τον ιερό και ιςτορικό τοφτο χϊρο.
13.
14. Ιερά Μονή Ιωάννη Θεολόγου
• Ανθφορίηοντασ ςτισ πλαγιζσ τθσ Πςςασ, βορειοανατολικά του ρζματοσ Βελίκα, ςυναντάμε
μζςα από μια καταπλθκτικι ςε ομορφιά διαδρομι το ονομαςτό μοναςτιρι του Αγίου
Λωάννθ του κεολόγου και το πανζμορφο δαςικό πάρκο, ειδικά διαμορφωμζνο για φαγθτό
ςτθν εξοχι και για ορμθτιριο πεηοπορικϊν διαδρομϊν ςτο βουνό.
• Στθ Μονι υπάρχει επιγραφι από το 1776 ανακαινίςτθκε το 1854 και τοιχογραφικθκε το
1860. Στο ιερό υπάρχει εντοιχιςμζνο κωράκιο του 11ου και 12ου αιϊνα.
15. Ιερά Μονή Αγίου Παντελεήμονα
• Ο ναόσ είναι ςθμαντικό κτίςμα του 16ου, ςταυροειδισ εγγεγραμμζνοσ
ακωνίτικου τφπου με τροφλο, που τοιχογραφικθκε ςτα 1724 από τον
Ρελοποννιςιο μοναχό Γαβριιλ. Σϊηεται επίςθσ θ τράπεηα, με τοιχογραφίεσ του
1616, όπου υπάρχουν ςκθνζσ από τθ ηωι των πρωτοπλάςτων. Το ςθμαντικότερο
ςτοιχείο είναι ο διόροφοσ πφργοσ τθσ ειςόδου, με παρεκκλιςι ςτον όροφο, ενϊ
τα παλιά κελιά ζχουν καταρρεφςει.
16. Η Μονή Αγ. Σριάδασ ςτο Λιβάδι
Ελαςςόνασ
• Σιμερα ταξιδεφουμε ςτθν Μονι Αγίασ Τριάδοσ Λιβαδίου που βρίςκεται ςτισ ανατολικζσ
πλαγιζσ του Τιτάρου , απζναντι από τον Πλυμπο και κάτω από το χωριό Λιβάδι , τθν
γενζτειρα των Λαηαίων και του Γ.Ολυμπίου. Επί Τουρκοκρατίασ εδϊ λειτοφργθςε κρυφό
ςχολειό και υπιρξε το καταφφγιο των κλεφτοαρματολϊν του Ολφμπου και των Ριερίων. Το
1822 από εδϊ ξεκίνθςε θ επανάςταςθ και ο Επίςκοποσ Ρζτρασ ευλόγθςε τα όπλα των
επαναςτατϊν. Θ <<Ε.τ.Δ>> επιςκζφτθκε το μοναςτιρι , που βρίςκεται ςε υψόμετρο 1100
μζτρων , αφοφ πριν φτάςουμε ςτο χωριό ςτρίψαμε δεξιά. Ρανζμορφα πετρόκτιςτα κτιρια
ορκϊνονται μπροςτά μασ ενϊ πίςω ο Πλυμποσ χάνεται μζςα ςτα ςφννεφα. Θ κζα είναι
μοναδικι και το περιβάλλον κατάλλθλο για τον μοναχικό βίο.
• Χτυπάμε το κουδοφνι και θ μεγάλθ ξφλινθ πόρτα ανοίγει , μια μοναχι μασ καλωςορίηει
και αναλαμβάνει τθν ξενάγθςι μασ. Πλα είναι εντυπωςιακά και κυρίωσ ο ςυνδυαςμόσ τθσ
πζτρασ , του μάρμαρου , με τα ξυλόγλυπτα τζμπλα και τισ μοναδικζσ αγιογραφίεσ. Λςτορικζσ
μαρτυρίεσ και πλθροφορίεσ για τθν φπαρξθ και λειτουργία τθσ μονισ είναι ελάχιςτεσ και
ξεκινοφν από τισ αρχζσ του 18ου αιϊνα , γι αυτό και δεν γνωρίηουμε τθν χρονολογία
ιδρφςεωσ. Ρικανόν να χτίςτθκε κατά τον 17ο αιϊνα μια εποχι άνκθςθσ και ακμισ του
μοναςτικοφ βίου ςτο Κεςςαλικό χϊρο. Στα Οκωμανικά χρόνια θ μονι ωφελείται από τθ
ςχετικι ανεξαρτθςία που εξαςφαλίηουν ςτθν περιοχι τα αρματολίκια του Ολφμπου και από
τθ γενικότερθ ανάκαμψθ του ελλθνικοφ ςτοιχείου και βρίςκεται ςε περίοδο ακμισ. Το ζτοσ
1942 θ μονι πυρπολικθκε από τουσ Λταλοφσ ςε αντίποινα για τθν υπόνοια υπόκαλψθσ
ανταρτϊν. Από τότε αρχίηει θ παρακμι τθσ μόνθ ϊςπου μζνει χωρίσ αδελφότθτα. Θ αρχικι
μονι του μοναςτθριακοφ ςυγκροτιματοσ ζχει αλλοιωκεί από τισ πολλαπλζσ και
καταςτροφικζσ επικζςεισ αλλά , μετά τθν εγκατάςταςθ γυναικείασ αδελφότθτασ
ανακαινίςτθκε πλιρωσ. Θ κφρια είςοδοσ βρίςκεται ςτο δυτικό τμιμα τθσ μονισ. Ο ναόσ , τα
κελιά των μοναχϊν , οι χϊροι υποδοχισ και τα υπόλοιπα κτίςματα ςχθματίηουν ζνα <<Ρ>>
, ςτο εςωτερικό του οποίου περικλείεται ο αφλειοσ χϊροσ με τθν φιάλθ του αγιαςμοφ.
17. • Το κακολικό τθσ μονισ είναι ζνασ μονόχωροσ , δρομικόσ ναόσ με εξωτερικζσ διαςτάςεισ
18x6,30μ. και φψοσ περίπου 9,20μ. Εςωτερικά θ ςυνζχεια του χϊρου διαςπάται από πζντε
ιςαπζχουςεσ κατακόρυφεσ νευρϊςεισ ςτο βόρειο και νότιο τοίχο , ςυμμετρικά
διατεταγμζνεσ ωσ προσ τον κφριο άξονα του ναοφ. Σε επαφι με τθν νότια όψθ και ςε όλο το
μικοσ τθσ , ζχει καταςκευαςτεί ζνα προςτϊο –εξωνάρκθκασ το οποίο προσ τον νότο
οριοκετείται από μια τοξοςτοιχία επτά ανοιγμάτων , ςτθριηόμενοι αρχικά ςε πζντε κίονεσ
και τρεισ πεςςοφσ. Κατά τον τελευταίο αιϊνα το μεςαίο από τα πζντε υποςτυλϊματα
αφαιρζκθκε για να δθμιουργθκεί πρόςβαςθ από τθν αυλι τθσ μονισ.
• Ο κφριοσ όγκοσ του ναοφ , ςιμερα , προζκυψε μετά από εκτεταμζνθ αναδόμθςθ , θ
οποία ςφμφωνα με κεραμοπλαςτικι επιγραφι που βρίςκεται λίγο κάτω από τον γείςο τθσ
ςτζγθσ , ςτο μζςο τθσ νότιασ όψθσ , ολοκλθρϊκθκε το 1832. Σ’αυτι τθν φάςθ
ανοικοδόμθςθσ ανικει το ςφνολο ςχεδόν τθσ νότιασ όψθσ , θ τοξοςτοιχία με τα
υποςτυλϊματα , τμιματα τθσ ανατολικι και δυτικισ όψθσ και ίςωσ θ ανϊτερθ ηϊνθ τθσ
βόρειασ όψθσ. Ωςτόςο , ςτθν νότια όψθ είναι εμφανζςτατθ θ φπαρξθ μιασ παλαιότερθσ
φάςθσ , που ανικε πικανότατα ςε ζναν ναό του 18ου αιϊνα ο οποίοσ κατζρρευςε κατά τθν
καταςτροφι τθσ μονισ από τουσ Τοφρκουσ το 1822. Ο ςθμερινόσ ναόσ ιταν αρχικά
καμαροςκεπισ με διαμικθ καμάρα , θ οποία πικανϊσ καταςκευάςτθκε κατά αντιςτοιχία τθσ
μορφισ που είχε ο ναόσ πριν από τθν καταςτροφι του 1822. Θ καμάρα αυτι αφαιρζκθκε
ςτα τζλθ του 19ου αιϊνα και καταςκευάςτθκε θ ςθμερινι ξφλινθ ςτζγθ επικαλυμμζνθ με
ντόπια ςχιςτόπλακα. Θ ξφλινθ ςτζγθ που καταςκευάςτθκε είναι δίρριχτθ με τυπικζσ
τραπεηοειδισ απολιξεισ ςτα ανατολικά και δυτικά άκρα.
• Εςωτερικά τθσ Τράπεηασ ςϊηεται το παλαιό περίτεχνο επιχρυςωμζνο ξυλόγλυπτο τζμπλο
το οποίο ςφμφωνα με τθν επιγραφι καταςκευάςτθκε το 1750. Λδιαίτερα χαρακτθριςτικά του
είναι οι φυτόμορφεσ ηωγραφικζσ παραςτάςεισ ςτα κωράκια , το περίτεχνο ςκάλιςμά του και
ο πλοφςιοσ χρωματικόσ διάκοςμοσ. Στα ανατολικά τθσ μονισ υπάρχει κοιμθτθριακόσ ναόσ
του Αγίου Χαραλάμπουσ ο οποίοσ χτίςτθκε το 1760 και ςϊκθκε μετά τθν ανακαίνιςθ το
2006. Κάτω απλό το ιερό του Αγίου Χαραλάμπουσ υπάρχει το οςτεοφυλάκιο τθσ ιεράσ μονισ
τθσ Αγίασ Τριάδασ , με τα οςτά των μοναχϊν τθσ μονισ των επιςκόπων Ρζτρασ και ιερζων
του Λιβαδίου. Από τα μοναδικά κειμιλια τθσ ιεράσ μονισ που ςϊηονται ςιμερα είναι ζνα
απότμθμα από τθν κάρα του Αγίου Ρροκοπίου , λείψανα αγίων , ιερά ςκεφθ και εικόνεσ του
τζμπλου του κακολικοφ τθσ ιεράσ μονισ , φιλοτεχνθμζνεσ το 1750.
• Θ ξενάγθςθ κατζλθξε ςτο αρχονταρίκι όπου μασ περίμενε ζνασ ελλθνικόσ και ζνα γλυκό του
κουταλιοφ , δείγμα τθσ μοναδικισ φιλοξενίασ.
18. Ιερά Μονή Κομνηνείου
• Eίναι βυηαντινό μοναςτιρι ςτον Κίςςαβο, κοντά ςτθν κωμόπολθ
Στόμιο Λάριςασ. Λδρφκθκε από τον αυτοκράτορα Αλζξιο Αϋ
Κομνθνό και θ πλιρθσ ονομαςία του είναι Κομνινειοσ Λερά Μονι
Κοιμιςεωσ Κεοτόκου & Αγίου Δθμθτρίου (Ραναγία του
Κομνθνείου ι Οικονομείου).
• Το μοναςτιρι τθσ Ραναγίασ του Οικονομείου, γνωςτό και ωσ Μονι
του Αγίου Δθμθτρίου, βρίςκεται ςτθν ανατολικι δαςϊδθ πλευρά
τθσ Πςςασ μεταξφ των κωμοπόλεων Στομίου και Καρφτςασ. Ππωσ
μαρτυρείται από τα υπάρχοντα αρχαιολογικά λείψανα, ςτθ κζςθ
του μοναςτθριοφ προχπιρχε αρχαίοσ ειδωλολατρικόσ ναόσ
αφιερωμζνοσ ςε άγνωςτθ κεότθτα. Κατά τθν υπόκεςθ των Η.
Εςφιγμενίτθ και Ν. Γεωργιάδθ το αρχαίο ιερό ανικε ςτον
Ροςειδϊνα Ρετραίον τον οποίο τιμοφςαν και γιόρταηαν οι
Κεςςαλοί ςε ανάμνθςθ του μεγάλου ςειςμοφ που διαχϊριςε τθν
Πςςα από τον Πλυμπο, ζργο αποδιδόμενο ςτον Ροςειδϊνα.
19. • Το Μοναςτιρι φζρει και τθν ονομαςία Οικονομείον ι Οικονομείο, πικανϊσ από το όνομα του
διαλυκζντοσ κατά τθν 10ετία του 1860 μικροφ οικιςμοφ Οικονομείο, που υπιρχε εκεί κοντά όπου
διζμενε ο οικονόμοσ τθσ Μονισ. Επίςθσ θ Μονι, που είναι αφιερωμζνθ ςτθν Ραναγία Κεοτόκο
ονομάηεται και Μονι του Αγίου Δθμθτρίου. Κατά τον Ουςπζνςκθ θ μετονομαςία αυτι ίςωσ να
ζγινε κατά το 1578 από τουσ εγκαταςτακζντεσ εκεί μοναχοφσ που ζφταςαν εκεί από κάποιο άλλο
μοναςτιρι του Αγίου Δθμθτρίου. Ο ίδιοσ επιςκζπτθσ το 1859, λζει ότι είδε εκεί ζνα Ευαγγζλιο που
κεωρικθκε ότι ανικε ςτον μθτροπολίτθ Λαρίςθσ Αχίλλειο, πάνω ςτο οποίο ο επίςκοποσ
Ρλαταμϊνα Διονφςιοσ ζγραψε το 1583 ότι «αυτό ανικει ςτο Οικονομείο, τθ Μονι του Αγίου
Δθμθτρίου». Αυτι είναι ίςωσ θ πιο παλαιά μαρτυρία για τθν ονομαςία του Αγίου Δθμθτρίου.
• Το μοναςτιρι του Αγίου Δθμθτρίου ευριςκόμενο ςε δαςϊδθ περιοχι αποτελοφςε αςφαλζσ
καταφφγιο για τουσ κατατρεγμζνουσ Ζλλθνεσ κατά τθν περίοδο τθσ τουρκοκρατίασ. Οι Τοφρκοι
ςπάνια πλθςίαηαν τθν περιοχι και μόνο με μεγάλθ δφναμθ ςτρατοφ ανζβαιναν μζχρι το
μοναςτιρι. Στα χρόνια τθσ Επαναςτάςεωσ του 1821 το μοναςτιρι προςζφερε ςθμαντικζσ
υπθρεςίεσ ςτουσ μαχόμενουσ κλεφταρματωλοφσ. Τότε ζγιναν αλλεπάλλθλεσ επιδρομζσ των
Τοφρκων οι οποίοι κατζςτρεψαν πολλά κειμιλια και χειρόγραφουσ κϊδικεσ τθσ βιβλιοκικθσ. Το
πυκνό δάςοσ με τθν οργιϊδθ βλάςτθςθ, κακιςτοφςε τθν περιοχι άβατθ για τισ τουρκικζσ αρχζσ.
Εκεί κατζφυγαν με καΐκια οι διαφυγοφςεσ οικογζνειεσ από τθν ανκρωποςφαγι τθσ Χίου το 1822.
Δφο από τα καΐκια που κατόρκωςαν να διαφφγουν από τθν ςφαγι τθσ Χίου (ςφάχτθκαν τότε
30.000 γυναικόπαιδα), διζςχιςαν το Αιγαίο Ρζλαγοσ και βγικαν ςτον όρμο του Στομίου. Από
εκεί, οι οικογζνειεσ που διαςϊκθκαν ανθφόριςαν και εγκαταςτάκθκαν μζςα ςτο πυκνό δάςοσ.
20. Η Ιερά Σταυροπηγιακή Μονή Αγίασ
Τριάδοσ Σπαρμοφ Ολφμπου ςτην
Ελαςςόνα
• Θ Λερά Σταυροπθγιακι Μονι Αγίασ Τριάδοσ Σπαρμοφ βρίςκεται ςτθ νότια πλευρά του
Ολφμπου ςε υψόμετρο 1000 μ. κοντά ςτο χωριό Σπαρμόσ και απζχει 28 χλμ.
βορειοανατολικά από τθν Ελαςςόνα Λάριςασ.
• Λδρφκθκε το 16ο αιϊνα και άκμαςε το 18ο αι. αποκτϊντασ μεγάλθ περιουςία. Είχε
πολυάρικμθ αδελφότθτα, που αποτελοφνταν από 150 περίπου μοναχοφσ. Το μοναςτιρι
αποτζλεςε κζντρο γραμμάτων και εκπαίδευςθσ πολλϊν ιερωμζνων, λογίων και διδαςκάλων
όπωσ του Λωνά Σπαρμιϊτθ, του Δανιιλ εκ Τςαριτςάνθσ κ.α.
• Υπιρξε καταφφγιο κλεφτϊν και ανταρτϊν του Ολφμπου, ενϊ πολλοί από τουσ μοναχοφσ τθσ
μονισ υπιρξαν δάςκαλοι ςε κρυφά ςχολειά κατά τθ διάρκεια τθσ Τουρκοκρατίασ ςε όλθ τθν
Ελλάδα. Συνζβαλε επίςθσ ςτθν οικονομικι ενίςχυςθ τθσ Σχολισ τθσ Τςαριτςάνθσ και διζκετε
πλοφςια βιβλιοκικθ με ςπάνια ζγγραφα, τα οποία βρίςκονται ςτθ Μονι Ολυμπιϊτιςςασ
Ελαςςόνασ.
• Θ μονι διακζτει 4 παρεκκλιςια, του Αγίου Χαραλάμπουσ, τθσ Τιμίασ Ηϊνθσ τθσ Υπεραγίασ
Κεοτόκου, των Αγίων Ράντων και του Τιμίου Ρροδρόμου. Οι τοιχογραφίεσ ςτο Κακολικό
είναι εξαιρετικζσ.
• Θ μονι ανακαινίςκθκε τα τελευταία χρόνια, με πρωτοβουλία του Μητροπολίτου Ελαςςόνασ
κ. Βαςιλείου και αναβιϊνει από το 2000 με μοναςτικι αδελφότθτα 4 μοναχϊν, υπό τθν
πνευματικι κακοδιγθςθ του Ηγουμζνου π. Νικάνορα.
• Στο δρόμο προσ το μοναςτιρι υπάρχει πλατανόδαςοσ ςτισ όχκεσ του ποταμοφ, ιδανικό για
εκδρομι και αναψυχι.
• Θ μονι είναι αρκετά φιλόξενθ και ςτθν πανιγυρθ του Αγίου Ρνεφματοσ γεμίηει από
προςκυνθτζσ.
21.
22. Θ εργαςία ζγινε από τουσ μακθτζσ του 11ου
Λυκείου Λάριςασ ςτα πλαίςια του μακιματοσ
Project!
