Ky thuat dien thay nt hoach-final

8/2/2012 BMNL 1
KỸ THUẬT ĐIỆN
Dùng cho nhóm ngành xây dựng công trình
Nguyễn Thế Hoạch, MsC.
YM, Skype, Gmail: thehoach103
+84.(0).906198777
+84.(0).982455578
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KIẾN TRÚC HÀ NỘI
BỘ MÔN NĂNG LƯỢNG – KHOA ĐÔ THỊ

8/2/2012 BMNL 2
Tham khảo
n Kỹ Thuật Điện – Vương Song Hỉ - NXB Xây Dựng – Hà Nội 1996
n Cơ sở kỹ thuật điện T1,T2 – Nguyễn Bình Thành-BKHN
n Kỹ thuật điện-dùng cho hệ TC và dạy nghề- Lê Văn Doanh
n Giáo trình máy điện T1,T2 - BKHN
n Basic Electrical Engineering, Mir Publishers, A.Kasatkin
n Catalogue các hãng Schneider, ABB, LS…
n Tiêu chuẩn, Quy phạm điện: TCVN, 11TCN 2006, IEC…
n Bài giảng, giáo trình kỹ thuật điện

8/2/2012 BMNL 3
Học phần: Kỹ Thuật Điện
Mã học phần: DT 106 24 1

8/2/2012 BMNL 9
Mạch điện

8/2/2012 BMNL 10
Ch¬ng 1. Nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ m¹ch ®iÖn
1.1. M¹ch ®iÖn
1.1.1. §Þnh nghÜa
M¹ch ®iÖn lµ mét hÖ thèng c¸c thiÕt bÞ ®iÖn ghÐp l¹i thµnh nh÷ng vßng kÝn,
gåm mét sè nh¸nh, trong ®ã nh÷ng qu¸ tr×nh truyÒn ®éng n¨ng lîng ®iÖn tõ
®îc thùc hiÖn nhê sù ph©n bè dßng ®iÖn vµ ®iÖn ¸p trªn c¸c nh¸nh.
MFĐ ĐC ĐCu i U1
I1
U2
I2
U3
I3
Hình 1.1. Sơ đồ mạch điện

8/2/2012 BMNL 11
√ Quá trình năng lượng
√ Mạch điện
√ Nhánh √ Nút √ Vòng
√ Nguồn điện √ Phụ Tải √ Dây dẫn
Khái niệm cơ bản về mạch điện

8/2/2012 BMNL 12
1.1.2. Çc thµnh phÇn cÊu t¹o cña m¹ch ®iÖn
- Nh¸nh: Lµ mét ®o¹n m¹ch gåm nh÷ng phÇn tö ghÐp nèi trong ®ã cã cïng mét
dßng ®iÖn ch¹y qua tõ ®Çu ®Õn cuèi.
- Nót: §iÓm g¨p nhau cña 3 nh¸nh trë lªn.
- Vßng hay m¹ch vßng: Lµ mét lèi ®i khÐp kÝn qua çc nh¸nh.
1.1.3. ThiÕt bÞ trong m¹ch ®iÖn
Gåm cã 3 nhãm:
- Nguån ®iÖn: Lµ thiÕt bÞ ®Ó biÕn ®æi çc d¹ng n¨ng lîng kh¸c sang n¨ng
lîng ®iÖn.
- Phô t¶i: Lµ thiÕt bÞ dïng ®Ó biÕn ®æi ®iÖn n¨ng sang çc d¹ng n¨ng lîng
kh¸c.
- D©y dÉn: Lµ d©y kim lo¹i dïng ®Ó truyÒn t¶i dßng ®iÖn tõ nguån ®iÖn ®Õn phô
t¶i.

8/2/2012 BMNL 13
1.2. §¹i lîng ®Æc trng cho qu¸ tr×nh truyÒn ®éng n¨ng lîng
trong m¹ch ®iÖn
Gåm c¸c ®¹i lîng: - Dßng ®iÖn
- §iÖn ¸p
- C«ng suÊt

8/2/2012 BMNL 14
1.2.1. Dßng ®iÖn
Dßng ®iÖn i vÒ trÞ sè b»ng tèc ®é biÕn thiªn cña ®¹i lîng ®iÖn tÝch q qua tiÕt
diÖn ngang cña mét vËt dÉn bÊt kú trong thêi gian:
H×nh 1.2. ChiÒu d¬ng cña i, u
q: Lµ ®iÖn tÝch qua tiÕt diÖn ngang cña vËt dÉn trong thêi gian t, q=f (t).
- NÕu q lµ ®¹i lîng kh«ng ®æi trong thêi gian t ta sÏ cã:
- ChiÒu dßng ®iÖn quy íc lµ chiÒu chuyÓn ®éng cña c¸c ®iÖn tÝch d¬ng
trong ®iÖn trêng.
dt
dq
i =
t
q
i =

8/2/2012 BMNL 16
Cường độ dòng điên

8/2/2012 BMNL 17
Điện áp – Voltage Potential

8/2/2012 BMNL 18
1.2.2 Điện áp – Voltage Potential
jA = jA - j0 = jA
jB = jB - j0 = jB
HiÖu sè ®iÖn thÕ gi÷a 2 ®iÓm gäi lµ ®iÖn ¸p: UAB = jA - jB
n HiÖu sè ®iÖn thÕ gi÷a 2 ®iÓm gäi lµ ®iÖn ¸p: UAB = jA - jB
n VÒ trÞ sè th× ®iÖn ¸p b»ng c«ng do lùc ®iÖn trêng sinh ra khi chuyÓn dÞch mét
®¬n vÞ ®iÖn tÝch d¬ng tõ ®iÓm cã ®iÖn thÕ cao tíi ®iÓm cã ®iÖn thÕ thÊp.
n ChiÒu quy íc ®iÖn ¸p lµ chiÒu ®i tõ ®iÓm cã ®iÖn thÕ cao ®Õn ®iÓm cã ®iÖn thÕ
thÊp.
H×nh 1.3. §iÖn trêng cña ®iÖn tÝch q

8/2/2012 BMNL 19
Cấp Điện áp
500 kV, 220kV, 110kV, 35kV, 22kV, 10kV, 6kV
220/380V (0,4kV)

8/2/2012 BMNL 20
1.2.3. Công suất p(t)
dw = u(t).dq
W)t(i).t(u
dq
dt
).t(u
dt
dw
)t(p ===

8/2/2012 BMNL 21
1.3. Hiện tượng cơ bản
n Nh÷ng hiÖn tîng n¨ng lîng c¬ b¶n trong m¹ch ®iÖn
n H×nh 4a. Nªu lªn hiÖn tîng nguån
n H×nh 4b. Nªu lªn hiÖn tîng tiªu t¸n n¨ng lîng
n H×nh 4c. Nªu lªn hiÖn tîng tÝch phãng n¨ng lîng tõ trêng
n H×nh 4d. Nªu lªn hiÖn tîng tÝch phãng n¨ng lîng ®iÖn trêng

8/2/2012 BMNL 22
1.3.1 Cảm kháng

8/2/2012 BMNL 24
Hỗ cảm và ứng dụng

8/2/2012 BMNL 25
1.3.2 Điện dung

8/2/2012 BMNL 26
§iÖn dung cña mét cÆp
u
q
C =
ò=>-=>-== dt.i
C
1
udt.i.
C
1
du
dt
du
.C
dt
dq
i cc
c
c
cc
c
ccdtr
du.u.C
dt
du
.u.dt.Cdt.i.udW ===
2
u
0
cc
u
0
dtrdtr
U
2
C
du.u.CdWW òò ===

8/2/2012 BMNL 27
1.4. Luật kirchoff
n KH I
n KH II

8/2/2012 BMNL 29
Tr×nh tù gi¶i mét m¹ch ®iÖn nh sau:
- Bíc 1: Gi¶ thiÕt chiÒu dßng ®iÖn trªn çc nh¸nh vµ chiÒu
çc m¹ch vßng ®éc lËp (lµ çc m¾t líi).
- Bíc 2: TÝnh sè nh¸nh vµ sè nót (m, n).
- Bíc 3: ViÕt (n-1) ph¬ng tr×nh K.K1 cßn mét ph¬ng tr×nh
kh«ng ®éc lËp ®îc suy tõ çc ph¬ng tr×nh kia.
- Bíc 4: ViÕt (m-n+1) ph¬ng tr×nh K.K2.
Gi¶i hÖ thèng ph¬ng tr×nh ®ã sÏ x¸c ®Þnh ®îc dßng ®iÖn trong
çc m¹ch nh¸nh.

8/2/2012 BMNL 30
1.5 Sơ đồ thay thế mạch điện
a. S¬ ®å m¹ch ®iÖn b. S¬ ®å t¬ng ®¬ng

8/2/2012 BMNL 31
Tóm tắt
n Dòng điện
n Điện áp
n Công suất
n Hiện tượng
năng lượng:
nguồn, tiêu tán,
tích lũy
n Thông số cơ
bản: e, j, p, R,
L, M, C
n Sơ đồ thay thế

8/2/2012 BMNL 32
Hệ thống điện – Phạm vi NC

8/2/2012 BMNL 35
Chương 2. Dòng điện Sin
Dòng điện sin là dòng điện xoay chiều biến đổi theo quy luật
hàm sin của thời gian. Dòng điện hình sin được dùng rộng rãi
vì những ưu điểm về kỹ thuật và kinh thế

8/2/2012 BMNL 36
Cách tạo ra dòng điện hình sin

8/2/2012 BMNL 37
Thông số đặc trưng của dòng điện hình sin
RMS = Root Mean Square

8/2/2012 BMNL 38
Trị số hiệu dụng**

8/2/2012 BMNL 39
Trị hiệu dụng

8/2/2012 BMNL 40
Biểu diễn dòng điện hình sin
n Bằng vector
n Biểu diễn vector
n Cộng đại lượng hình sin cùng tính chất và
tần số
n Bằng số phức
n Khái niệm số phức
n Cặp phức liên hợp
n Các phép tính: đẳng thức, công trừ, nhân
chia, đạo hàm, tích phân
n Ưu điểm của biểu diễn phức

8/2/2012 BMNL 41
Biểu diễn dòng điện Sin

8/2/2012 BMNL 42
Cộng vector

8/2/2012 BMNL 43
Ph¬ng ph¸p biÓu diÔn c¸c ®¹i lîng h×nh sin b»ng sè phøc
§¹i lîng h×nh sin biÓu diÔn b»ng sè phøc
Sè phøc:
- Moduyn sè phøc biÓu diÔn trÞ sè hiÖu dông cña ®¹i lîng h×nh sin.
- Acguymang:
H×nh 2.7. BiÓu thÞ sè phøc b»ng mét vÐc t¬
22
baC +=
y==g
a
b
arctg
( )y+y=+= sinjcosCjbaC
.

8/2/2012 BMNL 44
- Nh vËy sè phøc C cã thÓ biÓu diÔn cho mét ®¹i lîng h×nh sin:
Cã biªn ®é: OM=
gãc pha ban ®Çu:
- Tõ h×nh trªn ta cã: a = C.cosy ; b= C.siny
Nªn a + jb = C.cosy + jC.siny.
- Theo c«ng thøc Euler th× cosy ± jsiny = e±jy
Nªn
22
baC +=
a
b
arctg=y
( )y+y=+= sinjcosCjbaC
.
y±
=+= j
.
CejbaC

8/2/2012 BMNL 45
Çc phÐp tÝnh sè phøc thêng gÆp khi gi¶i m¹ch ®iÖn
1. Céng ®¹i sè çc sè phøc
Céng ®¹i sè çc sè phøc ta ®a vÒ d¹ng ®¹i sè a + jb råi céng phÇn thùc víi phÇn
thùc, phÇn ¶o víi phÇn ¶o.
VÝ dô:
2. Nh©n chia çc sè phøc
Muèn nh©n hay chia çc sè phøc th× ta cã thÓ ®a vÒ d¹ng sè mò vµ thùc hiÖn phÐp
nh©n chia nh ®èi víi çc sè mò th«ng thêng. HoÆc cã thÓ ®Ó d¹ng ®a thøc råi
khai triÓn nhu b×nh thêng:
)345(j)435(
)3.4.j4()5.j3.5(e8e.10 60j30j 0
+++=
+++=+
( ) ( )
)bcad(j)bdac()jdc)(jba(
eB.ABe.Ae 12j2j1j
++-=++
= a+aaa

8/2/2012 BMNL 46
3. Nh©n sè phøc víi eja
Cejy.eja = Cej(y+a)
VËy nh©n sè phøc víi eja tøc lµ quay vÐc t¬ sè phøc ®i mét gãc a.
H×nh 2.8. VÞ trÝ vÐc t¬ khi nh©n sè phøc ejx
NÕu a > 0 vÐc t¬ quay theo chiÒu ngîc chiÒu kim ®ång hå mét gãc a.
NÕu a < 0 th× ngîc l¹i quay theo chiÒu thuËn chiÒu kim ®ång hå mét gãc a.

8/2/2012 BMNL 47
4. Nh©n sè phøc víi ± j
Theo c«ng thøc Euler ta cã:
e±j90 = cos (±900) + jsin (±900)
= ± jsin (±900)
= ± jsin 900 = ±j
H×nh 2.9. VÞ trÝ vÐc t¬ khi nh©n sè phøc ±j
VËy nh©n sè phøc víi ± j tøc lµ quay vÐc t¬ biÓu diÔn sè phøc ®i mét gãc ±
900.

8/2/2012 BMNL 48
BiÓu diÔn phÐp ®¹o hµm vµ tÝch ph©n hµm h×nh sin b»ng sè phøc
Cã dßng ®iÖn i = I sin (wt + y), sè phøc biÓu diÔn dßng ®iÖn nµy lµ
LÊy ®¹o hµm theo thêi gian:
Sè phøc biÓu diÔn ®¹o hµm nµy lµ:
LÊy tÝch ph©n:
Sè phøc biÓu diÔn tÝch ph©n nµy lµ:
VËy sè phøc biÓu diÔn tÝch ph©n hµm h×nh sin b»ng sè phøc biÓu diÔn hµm ®ã
chia cho jw.
( )[ ] ( ) ÷
ø
ö
ç
è
æ p
+y+ww=y+ww=y+w=
2
tsin.I.2.tcos.I.2.tsin.I.2
dt
d
dt
di
y
= j
.
IeI
Ije.I.je.e.I.e.I. j2
j
j2
j
w=w=w=w y
p
y
÷
ø
ö
ç
è
æ p
+y
( ) ( )òò ÷
ø
ö
ç
è
æ p
-y+w
w
=y+w
w
-=y+w=
2
tsin
I
2tcos
I
2dttsin.I.2idt
w
=
w
=
w
=
w
y
p
p
-
y
÷
ø
ö
ç
è
æ p
-y
j
I
e
e.
I
e.e
I
e
I j
2
j
2
j
j2
j

8/2/2012 BMNL 49
Dòng điện trong các nhánh cơ bản
n Dòng điện sin trong nhánh thuần trở
n Dòng điện sin trong nhánh thuần điện cảm
n Dòng điện sin trong nhánh thuần điện dung
n Công suất của dòng điện hình sin
n Dòng điện hình sin trong nhánh RLC nối tiếp

8/2/2012 BMNL 50
¦u ®iÓm cña ph¬ng ph¸p biÓu diÔn ®¹i lîng h×nh sin b»ng sè phøc
Ta còng cã thÓ biÓu diÔn ®¹o hµm vµ tÝch ph©n c¸c hµm h×nh sin b»ng sè phøc nh ®·tr×nh
bµy ë trªn. Do ®ã phong tr×nh KK2 viÕt díi d¹ng ®¹o hµm vµ tÝch ph©n cã thÓ chuyÓn vÒ
ph¬ng tr×nh KK2 viÕt díi d¹ng ®¹i sè sè phøc.
ChuyÓn sang ph¬ng tr×nh phøc:
Nhê ph¬ng ph¸p nµy ta ®·chuyÓn ®îc viÖc gi¶i hÖ thèng ph¬ng tr×nh vi ph©n tÝch ph©n
theo 2 ®Þnh luËt KK vÒ chØ cÇn gi¶i hÖ ph¬ng tr×nh ®¬n gi¶n h¬n ®ã lµ hÖ ph¬ng tr×nh ®¹i
sè sè phøc.
eidt
c
1
dt
di
Lri å=÷
ø
ö
ç
è
æ
++å ò
e
c..j
I
LIjIr å=÷
ø
ö
ç
è
æ
w
+w+å

8/2/2012 BMNL 51
2.5. Dßng ®iÖn h×nh sin trong ®o¹n m¹ch thuÇn ®iÖn trë
2.5.1. Quan hÖ gi÷a dßng ®iÖn vµ ®iÖn ¸p
uR = Umaxsinwt (h.a) ® U = Uej0.
Dßng ®iÖn vµ ®iÖn ¸p trªn ®o¹n m¹ch thuÇn tuý ®iÖn trë trïng pha nhau cßn
vÒ trÞ sè hiÖu dông th× UR lín h¬n IR lµ R lÇn: UR = R.IR.
0
0j
max
maxR
R IeItsinItsin
R
U
R
u
i =®w=w==

8/2/2012 BMNL 52
Quan hÖ gi÷a dßng ®iÖn vµ ®iÖn ¸p
H×nh 2.10. a. M¹ch nh¸nh thuÇn ®iÖn trë
b. §å thÞ vÐc t¬ dßng ®iÖn vµ ®iÖn ¸p
c. §å thÞ h×nh sin dßng, ¸p vµ c«ng suÊt

8/2/2012 BMNL 53
C«ng suÊt
C«ng suÊt tøc thêi ®a vµo ®o¹n m¹ch thuÇn tuý ®iÖn trë.
p(t) = uR. iR = Umaxsinwt . Imaxsinwt = UmaxImax.sin2wt
C«ng suÊt tøc thêi p(t) kh«ng cã ý nghÜa thùc tiÔn nªn ta ®a ra kh¸i niÖm vÒ
c«ng suÊt t¸c dông P, nã lµ trÞ sè trung b×nh cña c«ng suÊt trong mét chu kú:
2
t.2cos1
.UI22.I.2.U)t(p
w-
==
ò= T
0 dt.p
T
1
P
( ) ( ) 2
RRR
2
0
RR
T
0
R I.RIUt.dt.2cos1IU
T
1
dt.p
T
1
P ==ww-
w
== òò
p

8/2/2012 BMNL 54
2.6. Dßng ®iÖn h×nh sin trong m¹ch thuÇn ®iÖn c¶m
.
§©y lµ ®Þnh luËt Ohm viÕt díi d¹ng sè phøc trong m¹ch
thuÇn ®iÖn c¶m.
Nh vËy ®iÖn ¸p trªn m¹ch thuÇn ®iÖn c¶m vît tríc dßng
®iÖn mét gãc 900, cßn vÒ trÞ sè hiÖu dông th× UL = XL . IL.
LLLL
LL
IjXILjU
dt
di
Leu
&&& =w=
=-=

8/2/2012 BMNL 55
H×nh 2.11. a. §o¹n m¹ch thuÇn ®iÖn c¶m
b. §å thÞ quan hÖ gi÷a vÐc t¬ UL, EL, IL
c. §å thÞ h×nh sin iL, uL, pL
Quan hÖ gi÷a dßng ®iÖn vµ ®iÖn ¸p

8/2/2012 BMNL 56
2.6.2. C«ng suÊt
Gi¶ sö dßng ®iÖn qua m¹ch thuÇn ®iÖn c¶m cã d¹ng:iL = ILmaxsinwt
C«ng suÊt tøc thêi ®a vµo ®o¹n m¹ch:
÷
ø
ö
ç
è
æ p
+w=÷
ø
ö
ç
è
æ p
+ww==>
2
tsinU
2
tsinI.L.u maxLmaxLL
t2sinIUt2sin
2
IU
2
t2cos
2
IU
2
t2cos
2
cos
2
IU
tsinI.
2
tsinUiup
LL
maxLmaxLmaxLmaxL
maxLmaxL
maxLmaxLLLL
w=w=úû
ù
êë
é
÷
ø
ö
ç
è
æ p
+w-=
úû
ù
êë
é
÷
ø
ö
ç
è
æ p
+w-
p
=
w÷
ø
ö
ç
è
æ p
+w==

8/2/2012 BMNL 57
C«ng suÊt
VËy trong m¹ch thuÇn ®iÖn c¶m kh«ng cã sù tiªu t¸n n¨ng lîng mµ chØ cã
hiÖn tîng tÝch phãng n¨ng lîng mét c¸ch chu kú.
QL = XL.I2
L biÓu thÞ cêng ®é qu¸ tr×nh tÝch phãng n¨ng lîng trong ®o¹n
m¹ch thuÇn ®iÖn c¶m, gäi lµ c«ng suÊt ph¶n kh¸ng ®iÖn c¶m.
( ) 0t.td.2sin.I.U
T.
1
dt.p
T
1
p
2
0
LL
T
0
L =ww
w
== òò
p

8/2/2012 BMNL 58
2.7. Dßng ®iÖn h×nh sin trong nh¸nh thuÇn ®iÖn dung
§©y lµ ®Þnh luËt ¤hm viÕt díi d¹ng sè phøc trong ®o¹n m¹ch thuÇn
®iÖn dung.
VËy ®iÖn ¸p trªn ®o¹n m¹ch thuÇn tuý ®iÖn dung chËm sau dßng ®iÖn
mét gãc 900 chu kú, trÞ sè UC = IC.XC
CCC
C
CC
CC
C
C
IjXU
jX
U
c
1
U
jUcjI
dt
du
Ci
&&
&&
&& -=®
-
=
w
=w=
=

8/2/2012 BMNL 59
H×nh 2.12. a. M¹ch nh¸nh thuÇn ®iÖn dung
b. §å thÞ vÐc t¬ dßng ®iÖn, ®iÖn ¸p vµ S.®.®
c. §å thÞ h×nh sin dßng, ¸p vµ c«ng suÊt

8/2/2012 BMNL 60
2.7.2. C«ng suÊt
C«ng suÊt tøc thêi ®a vµo ®o¹n m¹ch:
Trong ®o¹n m¹ch thuÇn tuý ®iÖn dung kh«ng cã hiÖn tîng tiªu t¸n n¨ng
lîng, mµ chØ cã hiÖn tîng tÝch phãng n¨ng lîng ®iÖn trêng:
.
biÓu thÞ cêng ®é qu¸ tr×nh tÝch phãng n¨ng lîng trong ®o¹n
m¹ch thuÇn ®iÖn dung gäi lµ c«ng suÊt ph¶n kh¸ng ®iÖn dung.
t2sinIU
2
tsinI.tsinUiup CCmaxCmaxCCCC w=÷
ø
ö
ç
è
æ p
+ww==
( ) 0T.td.2sin.I.U
T.
1
dt.p
T
1
P
T
0
CC
T
0
C =ww
w
== òò
2
CCC IXQ =

8/2/2012 BMNL 61
2.8. Dßng ®iÖn h×nh sin trong m¹ch R-L-C m¾c nèi tiÕp
§Þnh luËt K.K.2: u = uR + uL + uC
ChuyÓn sang ph¬ng tr×nh phøc:
Trong ®ã:
gäi lµ ®iÖn kh¸ng cña nh¸nh
tæng trë phøc cña nh¸nh
moduyn cña tæng trë phøc Z lµ tæng trë cña nh¸nh
lµ acguym¨ng cña tæng thøc
( )[ ]
( )
j+
==®
=+=
-+=-+=++=
j
CLCLRCLR
e.Z
U
Z
U
I
ZIjXrIU
XXjrIXIjXIjIUUUU
&&
&
&&&
&&&&&&&&
j
=+= j
ZeXjRZ
22
XRZ +=
R
X
arctg=j
CL XXX -=

8/2/2012 BMNL 62
H×nh 2.13. m¹ch ®iÖn R-L-C nèi tiÕp

8/2/2012 BMNL 63
- NÕu XL > XC th× X > 0 vµ j > 0 m¹ch cã tÝnh chÊt ®iÖn c¶m, ®iÖn ¸p
vît tríc dßng ®iÖn mét gãc j = ju - ji.
- NÕu XL < XC th× X < 0 vµ j < 0 m¹ch cã tÝnh chÊt ®iÖn dung, dßng
®iÖn vît tríc ®iÖn ¸p mét gãc j = ji - ju.
- Trong nh¸nh R- L- C nèi tiÕp th× dßng ®iÖn vµ ®iÖn ¸p trªn nh¸nh
lÖch pha nhau mét gãc j, nÕu i = Imaxsinwt th× = Umaxsin(wt + j).

8/2/2012 BMNL 64
Tổng trở phức và tam giác tổng trở, công
suất
n Tam giác tổng trở biểu diễn tổng trở phức
n Mạng hai cực không nguồn và tổng trở
tương đương
n Công suất tác dụng P
n Công suất phản kháng Q
n Công suất biểu kiến S
n Tam giác công suất
n Dòng điện tác dụng và dòng điện phản
kháng

8/2/2012 BMNL 65
Nâng cao hệ số công suất của phụ tải
n Lợi ích
n Biện pháp
n Hiệu ứng mặt ngoài và hiệu ứng ở gần
n Ứng dụng chế tạo dây dẫn
n Hệ số lắp đặt cáp

8/2/2012 BMNL 66
2.8.2. Tam gi¸c tæng trë
H×nh 2.13. Tam gi¸c tæng trë
Ta cã thÓ biÓu diÔn mèi quan hÖ gi÷a Z, R, X b»ng mét tam
gi¸c vu«ng gäi lµ tam gi¸c tæng trë. Dùa vµo tam gi¸c nµy ta
tÝnh ®îc Z nÕu biÕt 2 trong ba ®¹i lîng (X, R, Z) th× ta t×m
®îc c¸c ®¹i lîng cßn l¹i.
R
X
arctgXRZ 22
=j+=

8/2/2012 BMNL 67
2.9. C«ng suÊt trong m¹ch ®iÖn h×nh sin mét pha
2.9.1. Kh¸i niÖm vÒ m¹ng 2 cùc kh«ng nguån
H×nh 2.14. S¬ ®å thay thÕ
Mét m¹ch ®iÖn bÊt kú cã 2 ®Çu vµo (2 cùc) ®Ó nèi víi ngån ®iÖn, bªn
trong kh«ng tån t¹i nguån gäi lµ m¹ng 2 cùc kh«ng nguån.M¹ng ®îc
thay thÕ b»ng tæng trë:Zt® = Rt® + j Xt®

8/2/2012 BMNL 68
2.9.2. C¸c lo¹i c«ng suÊt trong m¹ch ®iÖn h×nh sin
1.C«ng suÊt t¸c dông P
Trong ®ã Cosj gäi lµ hÖ sè c«ng suÊt cña phô t¶i m¹ch ®iÖn.
2. C«ng suÊt ph¶n kh¸ng Q
Trêng hîp riªng:
- NÕu m¹ch thuÇn tiªu t¸n cosj = 1 -> sinj = 0 -> Q = 0
- NÕu m¹ch thuÇn tÝch phãng cosj = 0 -> sinj = 1 -> Q = UI
j=j=j== cos.I.UI.cos.
Z
U
I.cos.ZI.RP
td
2
td
2
td
j=j== sin.UIsin.Z.
Z
U
.IXIQ td
td
td
2

8/2/2012 BMNL 69
3. C«ng suÊt biÓu kiÕn S
Ngoµi 2 c«ng suÊt P,Q ®Æc trng cho 2 qu¸ tr×nh tiªu t¸n vµ tÝch phãng, ®Ó
tiÖn cho viÖc tÝnh to¸n ngêi ta ®a ra kh¸i niÖm c«ng suÊt biÓu kiÕn S = UI
(VA).
Trªn c¸c m¸y ®iÖn ®Òu ghi gi¸ trÞ ®iÖn ¸p ®Þnh møc vµ dßng ®iÖn ®Þnh møc,
kÝ hiÖu lµ U®m , I®m. vµ S®m. Gi¸ trÞ S®m = U®m.I®m chÝnh lµ c«ng suÊt biÓu kiÕn
cña m¸y ®iÖn ®ã. S®m cho biÕt kh¶ n¨ng ph¸t c«ng suÊt t¸c dông lín nhÊt
(nÕu lµ m¸y ph¸t ®iÖn) hoÆc c«ng suÊt t¸c dông tiªu thô lín nhÊt (nÕu lµ
®éng c¬ ®iÖn) cña m¸y ®iÖn ®ã.

8/2/2012 BMNL 70
2.9.3. Tam gi¸c c«ng suÊt
H×nh 2.15 tam gi¸c c«ng suÊt
Ta cã thÓ ®Æc trng sù quan hÖ gi÷a S, P, Q b»ng mét tam gi¸c vu«ng, gäi lµ tam gi¸c
c«ng suÊt. Dùa vµo tam gi¸c c«ng suÊt khi biÕt 2 trong 3 thµnh phÇn c«ng suÊt ta t×m
®îc thµnh phÇn thø 3 vµ hÖ sè c«ng suÊt cña m¹ch ®iÖn.
2
pk
2
td
td
22
22
22
WW
W
QP
P
S
P
Cos
I.U)sin.I.U()cos.I.U(
QPS
jQPS
+
=
+
==j
=j+j=
+=
+=
×

8/2/2012 BMNL 71
2.9.4. Dßng ®iÖn t¸c dông vµ ph¶n kh¸ng
Dßng ®iÖn I truyÒn t¶i n¨ng lîng tíi m¹ch gåm 2 thµnh phÇn:
- Dßng ®iÖn t¸c dông trïng pha víi U:
- Dßng ®iÖn ph¶n kh¸ng vu«ng gãc pha víi U:
Do vËy:
H×nh 2.16. Dßng ®iÖn t¸c dông vµ dßng ®iÖn ph¶n kh¸ng
j= Cos.IIPK
j= Sin.IIPK
U
S
III 2
pk
2
td =+=

8/2/2012 BMNL 72
2.10. N©ng cao hÖ sè c«ng suÊt cña phô t¶i ®iÖn
Lý do n©ng cao hÖ sè c«ng suÊt:
N©ng cao ®îc hÖ sè c«ng suÊt cña phô t¶i lµ sÏ n©ng cao ®îc kh¶ n¨ng sö
dông c«ng suÊt t¸c dông cña nguån:
Víi ®iÖn ¸p vµ c«ng suÊt truyÒn t¶i trªn ®êng d©y nhÊt ®Þnh dßng ®iÖn vµ tæn thÊt
®êng d©y sÏ tØ lÖ nghÞch víi hÖ sè c«ng suÊt:
- ThËt vËy dßng ®iÖn ch¹y trªn ®êng d©y:
- Tæn thÊt c«ng suÊt trªn ®iÖn trë d©y dÉn:
- Tæn thÊt ®iÖn ¸p däc ®êng d©y:
VËy nÕu n©ng cao ®îc hÖ sè c«ng suÊt cosj cña phô t¶i th× dßng ®iÖn vµ tæn
thÊt trªn ®êng d©y sÏ gi¶m ®i, d©y dÉn cã thÓ chän tiÕt diÖn nhá sÏ gi¶m chi phÝ
®Çu t.
j= cos.SP
j
=
Cos.U
P
I
)sin.Xcos.R.(IU j+j=D
2
d I.RP =D

8/2/2012 BMNL 73
Bï c«ng suÊt ph¶n kh¸ng ®Ó n©ng cao hÖ sè c«ng suÊt:
C¸c phô t¶i sinh ho¹t vµ phô t¶i c«ng nghiÖp ®Òu thuéc lo¹i phô t¶i cã tÝnh chÊt ®iÖn
c¶m. Muèn n©ng cao hÖ sè c«ng suÊt cosj cña phô t¶i ta thêng ghÐp song song c¸c
tô ®iÖn víi nã, gäi lµ ph¬ng ph¸p bï b»ng tô ®iÖn tÜnh.
Gi¶ sö cã phô t¶i: .
- Tríc khi bï (k më) th× dßng ®iÖn I ch¹y trªn ®êng d©y b»ng dßng ®iÖn qua phô t¶i I
=Ipt.
Gãc lÖch pha gi÷a Ipt vµ U lµ:
- Sau khi bï (k ®ãng) dßng ®iÖn qua phô t¶i vÉn kh«ng ®æi vÒ trÞ sè vµ gãc pha nhng
dßng ®iÖn ch¹y trªn ®êng d©y lóc nµy sÏ b»ng tæng cña dßng ®iÖn phô t¶i vµ dßng
®iÖn qua tô ®iÖn.
jXRZ +=&
R
X
arxtg=j

8/2/2012 BMNL 74
H×nh 2.17. N©ng cao hÖ sè c«ng suÊt cho phô t¶i
a. M¹ch ®iÖn bï b»ng tô ®iÖn tÜnh
b. §å thÞ vecto cña U vµ I tríc vµ sau khi bï

8/2/2012 BMNL 75
Dùa vµo ®å thÞ vect¬ ta t×m ®îc vÐc t¬ biÓu diÔn dßng ®iÖn ®êng d©y sau
khi bï I2. Gãc lÖch pha gi÷a dßng ®iÖn ®êng d©y vµ ®iÖn ¸p sau khi bï lµ
j2 < j1. HÖ sè c«ng suÊt cña phô t¶i ®îc n©ng lªn tíi cosj2 > cos1.
Ta cã: Ic = Ipkpt – Ipk Ipkpt = Itd .tgj1 Ipk = Itd.tgj2
)tgtg.(
U
P
C..U
)tgtg.(
U
P
)tgtg.(II
1
2121tdc
j-j=w
j-j=j-j=
)tgtg(U.
P
C
21
2
j-jw
==>

8/2/2012 BMNL 76
2.11. Kh¸i niÖm vÒ hiÖn tîng hiÖu øng mÆt ngoµi vµ hiÖn tîng hiÖu øng ë
gÇn.
HiÖu øng mÆt ngoµi
Khi d©y dÉn cã dßng ®iÖn ch¹y qua, kh«ng gian bªn trong vµ bªn ngoµi d©y dÉn tån t¹i mét
tõ trêng.
Ta cã thÓ coi d©y dÉn gåm nhiÒu d©y nhá ch¹y song song víi trôc d©y hîp thµnh.
Khi dßng ®iÖn ch¹y qua d©y trong çc sîi d©y nhá c¶m øng ra çc søc ®iÖn ®éng chèng l¹i
sù biÕn thiªn cña dßng qua chóng. Søc ®iÖn ®éng nµy cã chiÒu ngîc l¹i chiÒu dßng ®iÖn.
Çc sîi nhá cµng ë gÇn trôc d©y dÉn sè ®êng søc tõ trêng qua ®ã cµng nhiÒu do ®ã søc
®iÖn ®éng c¶m øng cµng lín, dßng ®iÖn ch¹y trong cµng bÐ.

8/2/2012 BMNL 77
2.11. Kh¸i niÖm vÒ hiÖn tîng hiÖu øng mÆt ngoµi vµ hiÖn
tîng hiÖu øng ë gÇn.
Nh vËy kÕt qu¶ lµ mËt ®é dßng ®iÖn kh«ng ph©n bè ®Òu trong d©y dÉn cµng ra
ngoµi mËt ®é dßng ®iÖn cµng lín.
HiÖn tîng dßng ®iÖn ch¹y tËp trung chñ yÕu ë mÆt ngoµi d©y dÉn gäi lµ hiÖu øng
mÆt ngoµi.

8/2/2012 BMNL 78
HiÖu øng ë gÇn
Còng lËp luËn nh trªn khi 2 d©y dÉn mang dßng ®iÖn ®Æt gÇn nhau, c¸c phÇn
kh¸c nhau cña d©y dÉn sÏ mãc víi nh÷ng sè ®êng søc tõ kh¸c nhau cã t¸c
dông chèng l¹i sù ¶nh hëng cña dßng ®iÖn bªn c¹nh.
MËt ®é dßng ®iÖn ph©n bè trong d©y dÉn còng kh«ng ®ång ®Òu cã nghÜa dßng
®iÖn tËp trung ë phÇn ngoµi nhiÒu h¬n, hiÖn tîng ®ã gäi lµ hiÖn tîng ë gÇn.
Khi dßng ®iÖn ch¹y trong 2 d©y dÉn (®Æt gÇn nhau) cïng chiÒu th× dßng ®iÖn
cã mËt ®é lín ë phÝa ngoµi 2 d©y ®ã, ngîc l¹i mËt ®é dßng ®iÖn nhá ë phÝa 2
d©y dÉn ®Æt gÇn nhau.

8/2/2012 BMNL 79
Ví dụ giải mạch điện hình sin
n Ví dụ 3-7 trang 59 giáo trình kỹ thuật điện –
Thày. Vương Song Hỷ

8/2/2012 BMNL 82
Ch¬ng 3
m¹ch ®iÖn h×nh sin ba pha

8/2/2012 BMNL 83
3. Dòng điện hình sin 3 pha
n Cách tạo hệ thống điện 3 pha, nguồn, tải và đường
dây dẫn
n Đối nối star (Y)
n Đối nối Delta (Δ)
n Công suất 3 pha
n Giải mạch điện 3 pha
n Ứng dụng đấu nối sao, tam giác

8/2/2012 BMNL 84
3.1. M¹ch ®iÖn h×nh sin ba pha
Kh¸i niÖm:
M¹ch ba pha lµ m¹ch ®iÖn cã nguån ®iÖn gåm 3 søc ®iÖn ®éng h×nh sin
cïng tÇn sè nhng lÖch pha nhau mét gãc a nµo ®ã.
Trong thùc tÕ thêng dïng nguån ®iÖn n¨ng gåm 3 søc ®iÖn ®éng cïng
biªn ®é vµ tÇn sè lÖch pha nhau 1200, gäi lµ nguån 3 pha ®èi xøng.

8/2/2012 BMNL 85
Nguyªn lý t¹o søc ®iÖn ®éng h×nh Sin 3 pha ®èi xøng:
H×nh 3.1. a. MÆt c¾t cña m¸y ph¸t ®iÖn ®ång bé ba pha ®¬n gi¶n
b. §å thÞ biÕn thiªn cña søc ®iÖn ®éng
c. §å th× vÐc t¬

8/2/2012 BMNL 86
Nguyªn lý t¹o søc ®iÖn ®éng h×nh Sin 3 pha ®èi xøng:
Khi quay rotor, trong çc d©y quÊn c¶m øng ra nh÷ng søc ®iÖn ®éng h×nh sin cïng
biªn ®é vµ tÇn sè. Çc søc ®iÖn ®éng lÇn lît ®¹t trÞ sè cùc ®¹i ë thêi ®iÓm khi trôc
cùc tõ c¾t çc thanh dÉn ba cuén d©y v× vËy chóng lÖch pha nhau 1200.
eA = Emax sin wt
eB = Emax sin (wt-1200)
eC = Emax sin (wt-2400) = Emax sin (wt+1200)
BiÓu diÔn díi d¹ng sè phøc:
o240j120j
C
o120i
B
jo
A
240Ee.Ee.EE
120Ee.EE
Ee.EE
-Ð===
-Ð==
==
&
&
&

8/2/2012 BMNL 87
M¹ch ®iÖn ba pha ®èi xøng
Nèi çc cuén d©y m¸y ph¸t ®iÖn víi nh÷ng phô t¶i cã tæng trë phøc ta cã hÖ
thèng m¹ch ba pha kh«ng liªn hÖ, nã gåm 3 m¹ch 1 pha riªng rÏ, mçi m¹ch gäi lµ 1
pha cña m¹ch 3 pha.
Phô t¶i çc pha ®èi xøng tøc ( ) th× dßng ®iÖn ch¹y trong çc pha lµ
®èi xøng.
H×nh 3.2. Ba m¹ch ®iÖn mét pha kh«ng liªn hÖ víi nhau vÒ ®iÖn
CBA ZZZ &&& ==

8/2/2012 BMNL 88
M¹ch ®iÖn ba pha ®èi xøng
H×nh 3.3. §å thÞ vÐc t¬ cña søc ®iÖn ®éng vµ dßng ®iÖn trong m¹ch 3 pha
)120(I)120tsin(Ii
)120(I)120tsin(Ii
)tsin(Ii
I
Z
0E
Z
E
I
0
C
0
maxA
0
B
0
maxB
maxA
o
A
A
A
-j-Ð==>+j-w=
+j-Ð==>-j-w=
j-w=
j-Ð=
jÐ
Ð
==
&
&
&
&
&

8/2/2012 BMNL 89
3.2. C¸ch nèi h×nh sao (Y)
C¸ch nèi h×nh sao tøc lµ nèi ba ®iÓm cuèi XYZ cña nguån hoÆc cña phô t¶i
víi nhau.
H×nh 3.4. M¹ch ®iÖn 3 pha 4 d©y
H×nh 3.5. M¹ch ®iÖn ba pha ba d©y

8/2/2012 BMNL 90
Trong s¬ ®å trªn c¶ nguån vµ phô t¶i ®Òu nèi h×nh sao:
- §iÓm O vµ O’ lµ ®iÓm trung tÝnh cña nguån vµ phô t¶i, OO’ lµ d©y trung tÝnh, d©y A
A’, BB’, CC' lµ d©y pha. M¹ch ®iÖn nh vËy lµ m¹ch 3 pha 4 d©y.
- Dßng ®iÖn ch¹y trªn c¸c d©y pha nèi tõ nguån tíi phô t¶i gäi lµ dßng ®iÖn d©y, kÝ
hiÖu Id.
- Dßng ®iÖn ch¹y trong c¸c pha (cña nguån tíi phô t¶i) gäi lµ dßng ®iÖn pha ký,
hiÖu lµ Ip
- §iÖn ¸p ë hai ®iÓm ®Çu cña 2 pha (phô t¶i hoÆc nguån ) gäi lµ ®iÖn ¸p d©y ký,
hiÖu lµ Ud.
- §iÖn ¸p gi÷a ®iÓm ®Çu vµ ®iÓm cuèi cña mçi pha ( nguån hoÆc phô t¶i) gäi lµ ®iÖn
¸p pha UP.

8/2/2012 BMNL 91
Khi phô t¶i nèi h×nh sao th× c¸c ®iÖn ¸p d©y lµ:
Dßng ®iÖn d©y Id chÝnh lµ dßng ®iÖn pha Ip cña nguån hoÆc phô t¶i, ta cã Id = Ip.
Khi phô t¶i ba pha ®èi xøng ta cã:
pd
ACCA
CBBC
BAAB
U.3U
UUU
UUU
UUU
=
-=
-=
-=
&&&
&&&
&&&
0
3
EEE
U
0IIII
CBA
O'O
CBAo
=
++
=
=++=
&&&
&
&&&&

8/2/2012 BMNL 92
3.3. Çch nèi h×nh tam gi¸c (D)
Çch nèi h×nh tam gi¸c nguån vµ phô t¶i lµ nèi ®iÓm ®Çu pha nµy víi ®iÓm cuèi cña
pha kia.
H×nh 3.6. M¹ch ®iÖn 3 pha mµ c¶ nguån vµ phô t¶i ®Òu nèi h×nh tam gi¸c.
Quy íc chiÒu d¬ng cña dßng ®iÖn çc pha ch¹y ë nguån ®iÖn ngîc chiÒu kim
®ång hå (b¾t buéc), cßn chiÒu d¬ng cña dßng ®iÖn çc pha ë phô t¶i theo chiÒu kim
®ång hå.

8/2/2012 BMNL 93
T¹i c¸c nót phô t¶i ta cã:
H×nh 3.7: §å thÞ vec t¬ cña m¹ch ba pha ®èi xøng nèi h×nh tam gi¸c
pdpd
BCCACABBCBCAABA
UU;I.3I
III;III;III
==
-=-=-= &&&&&&&&&

8/2/2012 BMNL 94
3.4. C«ng suÊt m¹ch ba pha
C«ng suÊt t¸c dông P3P
C«ng suÊt ph¶n kh¸ng Q3P
C«ng suÊt biÓu kiÕn S3P.
P3P = PA + PB + PC = UAIA cosjA + UBIBcosjB+ UCICcosjC
NÕu m¹ch ba pha lµ ®èi xøng th× c«ng suÊt cña c¸c pha b»ng nhau, ta cã:
PA = PB = PC = Up.Ip.cosj
Do ®ã: P3P = 3.Up.Ip.cosj
T¬ng tù ta cã:
j= cos.IU3P ddP3
ddP3
ddP3
IU3S
sin.IU3Q
=
j=

8/2/2012 BMNL 95
4. Đo Lường Điện
n Khái niệm sai số và cấp chính xác
n Tham khảo các quy định quốc tế về thông số
thiết bị đo
n Giới thiệu các dụng cụ đo điển hình

8/2/2012 BMNL 96
Ch¬ng 4: §o lêng ®iÖn
4.1. Kh¸i niÖm chung
§o lêng ®iÖn cã thÓ ®o çc ®¹i lîng ®iÖn nh dßng ®iÖn, ®iÖn ¸p, c«ng suÊt ngoµi ra cßn ®o
çc ®¹i lîng kh«ng ®iÖn nh nhiÖt ®é, quang th«ng, ¸p suÊt…
4.1.1. Sai sè vµ cÊp chÝnh x¸c
Nguyªn nh©n g©y sai sè:
- Sai sè c¬ b¶n: lµ sai sè vèn cã cña dông cô ®o do qu¸ tr×nh chÕ t¹o dông cô. VÝ dô nh ma s¸t
trªn trôc trô, v¹ch chia ®é trªn mÆt dông cô kh«ng chÝnh x¸c…
- Sai sè phô: lµ sai sè do ph¬ng ph¸p ®o kh«ng chÝnh x¸c
+ §iÒu kiÖn m«i trêng khi ®o kh¸c víi ®iÒu kiÖn chuÈn
+ Ç nh©n ngêi ®o cã mét sè tËt nh nh×n lÖch
+ Mét sè trêng hîp ngÉu nhiªn do nh÷ng thay ®æi bÊt thêng trong qu¸ tr×nh ®o.

8/2/2012 BMNL 97
Cã 2 lo¹i sai sè: sai sè tuyÖt ®èi vµ sai sè t¬ng ®èi
NÕu gäi A lµ trÞ sè ®óng cña ®¹i lîng cÇn ®o. Gäi A’ lµ trÞ sè ®o ®îc th× ®é lÖch
gäi lµ sai sè tuyÖt ®èi.
gäi lµ sai sè t¬ng ®èi.
CÊp chÝnh x¸c
§Ó ®¸nh gi¸ mét dông cô ®o chÝnh x¸c cao hay thÊp ngêi ta quy ®Þnh ra cÊp
chÝnh x¸c
CÊp chÝnh x¸c cña dông cô ®o lµ trÞ sè lín nhÊt cho phÐp tÝnh theo phÇn tr¨m
cña sai sè c¬ b¶n víi trÝ sè lín nhÊt cña thang ®o.
Theo tiªu chuÈn cña ViÖt Nam dông cô ®o ®îc chÕ t¹o theo t¸m cÊp chÝnh
x¸c, ®ã lµ: cÊp 0,05; 0,1; 0,2; 0,5; 1; 1,5; 2,5 vµ 4
A
A
%A
D
=D
'AAA -=D

8/2/2012 BMNL 98
VÝ dô: Mét Voltmet cã sè ®o lín nhÊt lµ 450V, cÊp chÝnh x¸c lµ 1 th× sai
sè tuyÖt ®èi lín nhÊt vèn cã cña dông cô ®ã lµ:
- Nh÷ng dông cô ®o cã cÊp chÝnh x¸c tõ 0,05 ®Õn 0,5 lµ lo¹i cÊp chÝnh
x¸c dïng trong phßng thÝ nghiÖm nghiªn cøu khoa häc.
- Lo¹i dông cô cã cÊp chÝnh x¸c tõ 2,5 ®Õn 4 lµ dông cô cã cÊp chÝnh
x¸c thÊp dïng trong nhµ m¸y, trong phßng thùc tËp ë nhµ trêng.
- Lo¹i dông cô cã cÊp chÝnh x¸c tõ 1 ®Õn 1,5 lµ lo¹i dông cô cã cÊp
chÝnh x¸c võa, thêng ®îc dïng trong s¶n xuÊt, nhµ m¸y, xÝ nghiÖp.
V5,4
100
1.450
A ==

8/2/2012 BMNL 99
4.1.2. C¸c bé phËn chñ yÕu cña dïng cô ®o vµ ph©n lo¹i
Mçi dông cô ®o thêng cã hai bé phËn c¬ b¶n lµ m¹ch ®o vµ c¬ cÊu ®o:
- M¹ch ®o dïng ®Ó biÕn ®æi c¸c ®¹i lîng cÇn ®o thµnh nh÷ng ®¹i
lîng nh dßng ®iÖn, ®iÖn ¸p… t¸c dông trùc tiÕp lªn c¬ cÊu ®o.
- C¬ cÊu ®o gåm phÇn ®éng vµ phÇn tÜnh. PhÇn tÜnh lµm nhiÖm vô
biÕn ®æi ®iÖn n¨ng ®a vµo thµnh c¬ n¨ng t¸c dông lªn phÇn ®éng.
PhÇn ®éng g¾n liÒn víi trôc, kim… gãc quay cña kim x¸c ®Þnh trÞ sè cña
®¹i lîng cÇn ®o.

8/2/2012 BMNL 100
4.1.3. C¸ch kÝ hiÖu dông cô ®o
KÝ hiÖu theo ®¹i lîng ®o:
- Ampemet: A
- Voltmet: V
- Oatmet: W
- ¤mmet: W
- C«ng t¬ met kWh
- TÇn sè: Hz

8/2/2012 BMNL 101
4.2. §o c¸c ®¹i lîng ®iÖn
4.2.1. §o dßng ®iÖn
§Ó ®o dßng ®iÖn ngêi ta dïng Ampemet. Trong m¹ch ®iÖn Ampemet ®îc
m¾c nèi tiÕp víi phô t¶i. §Ó cho phÐp ®o ®îc chÝnh x¸c ®iÖn trë trong RA cña
c¬ cÊu ®o rÊt nhá ®Ó tæn hao c«ng suÊt trong Ampemet do hiÖu øng Jun –
Lenx¬ DPA = RA.I2 lµ kh«ng ®¸ng kÓ.
H×nh 4.1. S¬ ®å nèi d©y Ampemet trong m¹ch ®iÖn

8/2/2012 BMNL 102
1. §o dßng ®iÖn mét chiÒu
Cã thÓ dïng Ampemet mét chiÒu hoÆc xoay chiÒu. Trong bèn lo¹i c¬ cÊu
tr×nh bµy ë trªn, c¬ cÊu kiÓu tõ ®iÖn cã ®é nh¹y vµ ®é chÝnh x¸c lín nhÊt.
Më réng thang ®o b»ng c¸ch ghÐp song song víi c¬ cÊu ®o mét ®iÖn trë
s¬n RS.
H×nh 4.2. Më réng thang ®o cña Ampemet c¬ cÊu ®o tõ ®iÖn

8/2/2012 BMNL 103
Gäi IA lµ dßng ®iÖn lín nhÊt cã thÓ ch¹y qua c¬ cÊu ®o, hÖ sè më réng thang
®o b»ng kA = I/Ia.
§iÖn trë cña c¬ cÊu ®o vµ ®iÖn trë cña s¬n lµ RA, RS
Theo ®Þnh luËt Ohm ta cã:IS. RS = IA. RA ®
A
s
A
A
AA
s
As
I
I
1k1k
I
I
I
I
I
I
III +=®-=-=®-=
A
S
A
SA
A
I
I
1
I
II
K +=
+
=
1k
R
R
R
R
1k
R
R
1k
R
R
I
I A
S
S
A
S
A
S
A
A
S
-
=®=-®+=®=

8/2/2012 BMNL 104
2. §o dßng ®iÖn xoay chiÒu
Thêng dïng trong c¸c lo¹i Ampemet xoay chiÒu cã c¬ cÊu ®o kiÓu ®iÖn tõ hay ®iÖn ®éng
hoÆc kiÓu tõ ®iÖn cã chØnh lu.
H×nh 4.3. Më réng thang ®o cña Ampemet ®iÖn tõ vµ ®iÖn ®éng
a. Cuén d©y phÇn tÜnh khi cha më réng thang ®o
b. Cuén d©y phÇn tÜnh sau khi më réng thang ®o
§Ó më réng thang ®o Ampemet xoay chiÒu, ngêi ta chia cuén d©y phÇn tÜnh cña c¬ cÊu ®o
thµnh hai hay nhiÒu ®o¹n chÊn hoµn toµn gièng nhau råi ®Êu song song c¸c ®o¹n ®ã víi
nhau.Nhng yªu cÇu lùc tõ ho¸ kh«ng thay ®æi.

8/2/2012 BMNL 105
§o dßng ®iÖn xoay chiÒu
§Ó më réng thang ®o nhiÒu h¬n ngêi ta dïng m¸y biÕn dßng ®iÖn. Cuén d©y
s¬ cÊp cña m¸y biÕn dßng m¾c nèi tiÕp víi m¹ch ®iÖn cÇn ®o, cßn cuén d©y
thø cÊp m¾c nèi tiÕp víi Ampemet cã dßng ®iÖn thÝch hîp víi cuén d©y cña c¬
cÊu ®o. Gäi I1 lµ dßng ®iÖn cÇn ®o vµ I2 lµ dßng ®iÖn Ampemet hÖ sè biÕn
dßng ®iÖn cña m¸y biÕn dßng. HÖ sè biÕn dßng k chÝnh lµ hÖ sè më réng
thang ®o kA.
H×nh 4.4. Nèi m¸y biÕn dßng

8/2/2012 BMNL 106
4.2.2. §o ®iÖn ¸p
Ngêi ta dïng voltmet ®Ó ®o ®iÖn ¸p cña m¹ch ®iÖn Voltmet ®îc m¾c
song song víi m¹ch ®iÖn cÇn ®o. §Ó cho phÐp ®o ®îc chÝnh x¸c tæn hao
c«ng suÊt trong Voltmet ph¶i rÊt nhá, ta cã:
Do ®ã dßng ®iÖn trë trong cña Voltmet ph¶i rÊt lín. §ã lµ sù kh¸c nhau c¬
b¶n gi÷a Voltmet vµ Ampemet.
H×nh 4.5. C¸ch m¾c Voltmet
V
22
VV R/UI.RP ==

8/2/2012 BMNL 107
1. §o ®iÖn ¸p mét chiÒu
Cã thÓ dïng Voltmet 1 chiÒu hoÆc xoay chiÒu. Voltmet kiÓu tõ ®iÖn cã cÊp
chÝnh x¸c vµ ®é ch¹y cao nhÊt nhng giíi h¹n thang ®o cña Voltmet nhÊt
lµ Voltmet kiÓu tõ ®iÖn rÊt nhá nªn ph¶i më réng thang ®o b»ng c¸ch nèi
tiÕp ®iÖn trë phô RP vµo cuén d©y phÇn tÜnh cña c¬ cÊu ®o.
H×nh 4.6. Më réng thang ®o v«n mÐt b»ng ®iÖn trë phô RP

8/2/2012 BMNL 108
§o ®iÖn ¸p mét chiÒu
Gäi kv lµ hÖ sè më réng thang ®o cña Voltmet ta cã:
U lµ ®iÖn ¸p cÇn ®o
UV lµ ®iÖn ¸p ®Æt vµo c¬ cÊu ®o
Ta cã U = UV + UP
V
v
U
U
k =
( ) vvp
v
p
vv
pv
v
p
v
v R.1kR
R
R
1
R.I
R.I
1
U
U
1
U
U
k -=®+=+=+==

8/2/2012 BMNL 109
2. §o ®iÖn ¸p xoay chiÒu
Cã thÓ dïng c¬ cÊu ®o kiÓu ®iÖn tõ, ®iÖn ®éng hay tõ ®iÖn cã chØnh lu. Lo¹i
®iÖn tõ tuy cã ®é chÝnh x¸c thÊp nhng ®îc dïng réng r·i trong c«ng nghiÖp
v× dÔ chÕ t¹o, gi¸ thµnh kh«ng cao.
+ §Ó më réng thang ®o cña Voltmet ®iÖn tõ díi 600V cã thÓ dïng ®iÖn trë
phô RP m¾c nèi tiÕp víi c¬ cÊu ®ã.
+ Muèn ®o ®iÖn ¸p cao h¬n ta dïng m¸y biÕn ®iÖn ¸p ®o lêng cã hai cuén
d©y. Hai ®Çu cuén d©y s¬ cÊp nèi víi ®iÖn ¸p cÇn ®o cßn hai ®Çu cuén d©y thø
cÊp nèi víi hai ®Çu Voltmet. HÖ sè biÕn ¸p cña m¸y biÕn ¸p ®o lêng lµ
. HÖ sè më réng thang ®o chÝnh lµ hÖ sè biÕn ¸p kv = k.
2
1
U
U
k =

8/2/2012 BMNL 112
4.2.3. §o c«ng suÊt
1. §o c«ng suÊt trong m¹ch ®iÖn mét chiÒu
§Ó ®o c«ng suÊt tiªu thô trong phô t¶i m¹ch ®iÖn mét chiÒu cã thÓ dïng Ampemet vµ
Voltmet m¾c vµo m¹ch ®iÖn. Sau ®ã dïng c«ng thøc ®Ó tÝnh P = U. I.
¦u ®iÓm lµ ph¬ng ph¸p nµy ®¬n gi¶n, dÔ thùc hiÖn.
Nhîc ®iÓm kh«ng ®äc trùc tiÕp ®îc trÞ sè c«ng suÊt trªn thang ®o.
H×nh 4.7. §o c«ng suÊt trong m¹ch ®iÖn mét chiÒu

8/2/2012 BMNL 113
2. §o c«ng suÊt t¸c dông trong m¹ch ®iÖn xoay chiÒu mét pha
§Ó ®o c«ng suÊt t¸c dông trong m¹ch ®iÖn xoay chiÒu 1 pha ta sö dông o¸t mÐt 1
pha. V× P = U.I.cosj nªn kh«ng thÓ dïng m¹ch ®o nh trªn ®îc mµ ph¶i dïng
mét lo¹i dông cô ®o gäi lµ Oatmet mét pha. Oatmet thêng ®îc chÕ t¹o theo c¬
cÊu kiÓu ®iÖn ®éng hoÆc kiÓu c¶m øng. Cã m«men quay tØ lÖ víi c«ng suÊt t¸c
dông trong m¹ch:
H×nh 4.8. S¬ ®å nèi o¸t mÐt ®éng c¬ 1 pha
P.kdt.p.
T
1
.kM
2
0
q == ò
p

8/2/2012 BMNL 114
3. §o c«ng suÊt t¸c dông trong m¹ch ®iÖn xoay chiÒu 3 pha
Tuú theo m¹ch ®iÖn vµ phô t¶i 3 pha cã ph¬ng ph¸p ®o c«ng suÊt t¸c dông sau:
a. M¹ch ®iÖn 3 pha ®èi xøng ë d©y trung tÝnh (m¹ch 3 pha 4 d©y) chØ cÇn dïng mét
Otamet mét pha ®o c«ng suÊt mét pha råi nh©n 3: P3pha = 3 . P1pha
b. M¹ch 3 pha kh«ng ®èi xøng cã d©y trung tÝnh ph¶i dïng 3 Oatmet mét pha ®o c«ng
suÊt cho c¶ 3 pha råi céng c¸c trÞ sè ®o ®îc l¹i: P3pha = PA + PB + PC
c. M¹ch ba pha kh«ng cã d©y trung tÝnh (3 pha 3 d©y), phô t¶i ®èi xøng hoÆc kh«ng ®èi
xøng, ph¶i dïng 2 Oatmet mét pha m¾c nh h×nh vÏ. Ta sÏ gi¶i thÝch ®îc tæng c«ng
suÊt t¸c dông ®o ®îc tõ 2 Oatmet 1 pha chÝnh lµ c«ng suÊt t¸c dông cña m¹ch 3 pha.

8/2/2012 BMNL 115
§o c«ng suÊt t¸c dông trong m¹ch ®iÖn xoay chiÒu 3 pha
C«ng suÊt tøc thêi qua mçi Oatmet W1, W2 lµ:
P1 = iA.UAC P2 = iB.UBC
C«ng suÊt tøc thêi qua hai Oatmet:
P = P1 + P2 = iA.UAC + iB.UBC
V× UAC = UA – UC vµ UBC = UB – UC nªn
P = iA (UA –UC) + iB(UB – UC)
= iA.UA + iBUB – (iA + iB).UC
Theo ®Þnh luËt kirchoff1 trong m¹ch ®iÖn 3 pha 3 d©y: iC = - (iA + iB)
VËy P = P1 + P2 = iAUA + iB.UB + iC.UC= PA + PB + PC
NghÜa lµ c«ng suÊt tøc thêi qua hai Oatmet chÝnh b»ng tæng c«ng suÊt tøc thêi cña 3 pha.
VËy c«ng suÊt t¸c dông qua hai Oatmet ph¶i b»ng c«ng suÊt t¸c dông cña 3 pha.

8/2/2012 BMNL 116
§o c«ng suÊt t¸c dông trong m¹ch ®iÖn xoay chiÒu 3 pha
H×nh 4.9. §o c«ng suÊt m¹ch 3 pha

8/2/2012 BMNL 117
4.2.4. §o ®iÖn n¨ng
§Ó ®o ®iÖn n¨ng trong m¹ch ®iÖn xoay chiÒu mét pha, ngêi ta
dïng c«ng t¬ c¶m øng mét pha.

8/2/2012 BMNL 118
Ch¬ng 5
Nh÷ng kh¸i niÖm chung vÒ
m¸y ®iÖn

8/2/2012 BMNL 119
5. Máy điện
n Khái niệm và phân loại
n Các định luật cơ bản ứng dụng trong máy
điện
n Tính chất thuận nghịch của máy điện
n Cấu tạo chung của máy điện

8/2/2012 BMNL 120
Ch¬ng 5. Nh÷ng kh¸i niÖm chung vÒ m¸y ®iÖn
§Þnh nghÜa:
Theo quan ®iÓm n¨ng lîng th× m¸y ®iÖn lµ c¸c thiÕt bÞ
®iÖn dïng ®Ó t¶i hoÆc biÕn ®æi n¨ng lîng ®iÖn tõ.
Qu¸ tr×nh truyÒn t¶i hoÆc biÕn ®æi n¨ng lîng ®iÖn tõ trong
c¸c m¸y ®Òu ph¶i th«ng qua tõ trêng tån t¹i trong m¸y.
Do ®ã bÊt kú mét m¸y ®iÖn nµo còng ®Òu cã hai m¹ch lµ
m¹ch ®iÖn vµ m¹ch tõ.

8/2/2012 BMNL 121
5.2. Ph©n lo¹i m¸y ®iÖn
M¸y ®iÖn ®îc ph©n theo c¸c tiªu chuÈn c¬ b¶n sau:
- Theo n¨ng lîng dßng ®iÖn xoay chiÒu hay mét chiÒu:
+ M¸y ®iÖn xoay chiÒu.
+ M¸y ®iÖn mét chiÒu.
- Theo sè pha gåm cã:
+ M¸y ®iÖn xoay chiÒu mét pha
+ C¸c m¸y ®iÖn xoay chiÒu nhiÒu pha (thêng lµ ba pha)
- Theo tèc ®é t¬ng ®èi gi÷a tõ trêng quay vµ roto:
+ M¸y ®iÖn kh«ng ®ång bé
+ M¸y ®iÖn ®ång bé

8/2/2012 BMNL 122
Classification of Rotating electrical Machines

8/2/2012 BMNL 123
5.3. C¸c ®Þnh luËt c¬ b¶n dïng trong m¸y ®iÖn
Nguyªn lý lµm viÖc cña tÊt c¶ c¸c m¸y ®iÖn ®Òu dùa trªn c¬ së hai ®Þnh luËt ®ã
lµ:
- §Þnh luËt c¶m øng ®iÖn tõ
- §Þnh luËt ®iÖn tõ
5.3.1. §Þnh luËt c¶m øng ®iÖn tõ
Khi tõ th«ng xuyªn qua vßng d©y biÕn thiªn trong vßng d©y sÏ c¶m øng søc ®iÖn
®éng, chiÒu søc ®iÖn ®éng ph¶i nh thÕ nµo ®Ó dßng ®iÖn do nã sinh ra cã xu
híng chèng l¹i sù biÕn thiªn cña tõ th«ng sinh ra nã.
Néi dung cña ®Þnh luËt thu gän c«ng thøc Maxwel:
dt
d
e
f
-=

8/2/2012 BMNL 124
§Þnh luËt c¶m øng ®iÖn tõ
H×nh 5.1. X¸c ®Þnh søc ®iÖn ®éng c¶m øng theo c«ng thøc Mexwel
Trong c«ng thøc trªn th× chiÒu d¬ng cña søc ®iÖn ®éng c¶m øng x¸c ®Þnh
theo quy t¾c v¨n nót chai.
Trêng hîp tõ th«ng f xuyªn qua cuén d©y cã w vßng, khi tõ th«ng biÕn thiªn
trong cuén d©y sÏ c¶m ra søc ®iÖn ®éng lµ e vµ ta cã:
dt
d
dt
d
we
y
-=
f
-=

8/2/2012 BMNL 125
Trêng hîp thanh dÉn cã ®é dµi l chuyÓn ®éng vu«ng gãc trong tõ trêng ®Òu cã
cêng ®é tõ c¶m B víi vËn tèc ®Òu V th× søc ®iÖn ®éng c¶m øng trong thanh dÉn cã
chiÒu x¸c ®Þnh theo quy t¾c bµn tay ph¶i vµ sÏ cã trÞ sè: E = B.l.V
H×nh 5.2. Quy t¾c bµn tay ph¶I H×nh 5.3. Quy t¾c bµn tay tr¸i

8/2/2012 BMNL 126
5.3.2. §Þnh luËt lùc ®iÖn tõ
Khi thanh dÉn mang dßng ®iÖn ®Æt vu«ng gãc víi ®êng søc tõ trêng thanh dÉn sÏ
chÞu t¸c dông mét lùc ®iÖn tõ cã trÞ sè:
ChiÒu cña lùc ®iÖn tõ ®îc x¸c ®Þnh theo qui t¾c bµn tay tr¸i.
5.4. TÝnh chÊt thuËn nghÞch cña m¸y ph¸t vµ ®éng c¬ ®iÖn
C¸c m¸y quay ®Òu cã tÝnh chÊt ®Æc biÖt lµ: nã võa cã thÓ lµm viÖc ë chÕ ®é m¸y ph¸t
®iÖn (biÕn c¬ n¨ng thµnh ®iÖn n¨ng) võa cã thÓ lµm viÖc ë chÕ ®é ®éng c¬ (biÕn ®iÖn
n¨ng thµnh c¬ n¨ng). §ã lµ tÝnh chÊt thuËn nghÞch c¶u m¸y ph¸t ®iÖn vµ ®éng c¬
®iÖn.
H×nh 5.4. Nguyªn lý lµm viÖc cña m¸y ph¸t ®iÖn vµ ®éng c¬ ®iÖn

8/2/2012 BMNL 127
D.C Motor & A.C. Motor

8/2/2012 BMNL 128
A.C. Generator

8/2/2012 BMNL 130
Electromechanical energy conversion

8/2/2012 BMNL 131
5.5. VËt liÖu dïng trong m¸y ®iÖn
5.5.1. VËt liÖu cÊu tróc
Lµ vËt liÖu dïng ®Ó chÕ t¹o çc chi tiÕt ®Ó nhËn hoÆc truyÒn t¶i çc t¸c ®éng c¬ häc vÝ
dô nh trôc m¸y, æ trôc, vá m¸y, n¾p m¸y… VËt liÖu thêng dïng lµ gang, thÐp l¸, thÐp
rÌn, kim lo¹i mµu vµ hîp chÊt cña chóng, chÊt dÎo.
5.5.2. VËt liÖu t¸c dông
Lµ vËt liÖu dïng ®Ó chÕ t¹o nh÷ng bé phËn dÉn tõ hoÆc dÉn ®iÖn t¹o thµnh m¹ch tõ vµ
m¹ch ®iÖn trong m¸y ®iÖn:
- VËt liÖu dÉn tõ lµ çc vËt liÖu s¾t tõ kh¸c nhau nh thÐp l¸ kÜ thuËt ®iÖn, gang thÐp
®óc, thÐp rÌn, thÐp l¸.
- VËt liÖu dÉn ®iÖn: Trong çc vËt liÖu lµm d©y dÉn ®iÖn tèt nhÊt lµ ®ång v× nã cã ®iÖn
trë suÊt nhá sau ®ã lµ nh«m, ngoµi ra cßn dïng d©y dÉn lµ nh÷ng hîp kim nh ®ång
thau (hçn hîp cña ®ång, thiÕc kÏm) ®ång ®á pha phèt pho…

8/2/2012 BMNL 132
3. VËt liÖu çch ®iÖn
Gåm bèn nhãm sau:
- chÊt h÷u c¬ thiªn nhiªn: giÊy, v¶i lôa, sîi b«ng.
- chÊt v« c¬: ami¨ng, mica, sîi thuû tinh.
- çc chÊt tæng hîp.
5.6. Ph¸t nãng vµ lµm m¸t m¸y ®iÖn
Trong qu¸ tr×nh lµm viÖc th× tæn hao ®ång trong çc cuén d©y vµ tæn hao s¾t tõ trong lâi thÐp
lµm m¸y ®iÖn ph¸t nãng.
M¸y ®iÖn bÞ ph¸t nãng lµm gi¶m tuæi thä cña çc vËt liÖu chÕ t¹o do ®ã cÇn lµm m¸t m¸y
®iÖn. Çch thøc lµm m¸t m¸y ®iÖn phô thuéc vµo møc ®é ph¸t nãng vµ kh¶ n¨ng chÞu nhiÖt
cña vËt liÖu chÕ t¹o m¸y. Cã 2 çch lµm m¸t :
- lµm m¸t b»ng ®èi lu tù nhiªn
- lµm m¸t cìng bøc: dïng kh«ng khÝ, dÇu, níc, qu¹t giã…

8/2/2012 BMNL 133
Ch¬ng 6
M¸y biÕn ¸p

8/2/2012 BMNL 134
6. Máy biến áp
n Ứng dụng của máy biến áp
n Cấu tạo chung
n Nguyên lý làm việc
n Hệ thống phương trình đặc trưng
n Sơ đồ mạch thay thế
n Thông số của MBA qua thí nghiệm

8/2/2012 BMNL 135
Ch¬ng 6: M¸y biÕn ¸p
6.1. M¸y biÕn ¸p
§Þnh nghÜa: M¸y biÕn ¸p lµ thiÕt bÞ ®iÖn tõ tÜnh dïng ®Ó biÕn ®æi dßng ®iÖn xoay
chiÒu ë ®iÖn ¸p nµy thµnh dßng ®iÖn xoay chiÒu ë ®iÖn ¸p kh¸c cïng tÇn sè.
H×nh 6.1. S¬ ®å truyÒn t¶i n¨ng lîng tõ nguån tíi hé tiªu thô

8/2/2012 BMNL 136
6.1. M¸y biÕn ¸p
Trªn m¸y biÕn ¸p thêng ghi c¸c gi¸ trÞ:
- C«ng suÊt ®Þnh møc S®m [VA], [k,VA], [MVA]
- §iÖn ¸p ®Þnh møc U®m [V], [kV]
- Dßng ®iÖn d©y ®Þnh møc I®m [A]
- TÇn sè dßng ®iÖn [Hz]
- Sè pha
- S¬ ®å vµ tæ ®Êu d©y
- §iÖn ¸p ng¾n m¹ch
- ChÕ ®é lµm viÖc
- Ph¬ng ph¸p lµm l¹nh

8/2/2012 BMNL 137
6.2. CÊu t¹o m¸y biÕn ¸p
M¸y biÕn ¸p gåm ba bé phËn chÝnh:
- Lâi thÐp
- D©y quÊn
- Vá m¸y

8/2/2012 BMNL 138
6.2.1. Lâi thÐp
Lâi thÐp lµm b»ng nh÷ng l¸ thÐp kÜ thuËt ®iÖn dµy 0,35 – 0,5 mm ghÐp c¸ch ®iÖn
víi nhau. Nã dïng lµm m¹ch tõ ®Ó dÉn tõ th«ng vµ lµm khung quÊn d©n quÊn. Lâi
thÐp gåm cã trô T vµ g«ng G. Trô lµ bé phËn cã d©y quÊn.
H×nh 6.2.a. M¸y biÕn ¸p mét pha kiÓu trô
b. M¸y biÕn ¸p ba pha kiÓu trô
1. Trô; 2. G«ng; 2. Cuén d©y h¹ ¸p; 4. Cuén d©y cao ¸p

8/2/2012 BMNL 139
6.2.2. D©y cuèn m¸y biÕn ¸p
D©y quÊn m¸y biÕn ¸p thêng lµ d©y ®ång tiÕt diÖn h×nh trßn hay h×nh ch÷ nhËt, cã bäc chÊt
çch ®iÖn b»ng çc sîi v¶i hay d©y çp. D©y quÊn thêng cuèn ®ång t©m quanh trôc thÐp,
d©y thÊp ¸p cuèn ë phÝa trong gÇn trô thÐp, d©y cao ¸p cuèn ë phÝ ngoµi bäc lÊy d©y thÊp ¸p.
6.2.3. Vá m¸y biÕn ¸p
Vá m¸y dïng ®Ó b¶o vÖ çc bé ph©n bªn trong cña m¸y vµ ®ùng dÇu m¸y. Vá m¸y gåm
thïng h×nh bÇu dôc, trong ®Æt lâi thÐp, d©y quÊn vµ ®ùng dÇu. DÇu m¸y biÕn ¸p dïng ®Ó lµm
l¹nh, t¨ng cêng çch ®iÖn cho m¸y.
H×nh 6.3. M¸y biÕn ¸p 3 pha

8/2/2012 BMNL 140
6.3. Nguyªn lý lµm viÖc cña m¸y biÕn ¸p
Nguyªn lý lµm viÖc cña m¸y biÕn ¸p dùa vµo hiÖn tîng c¶m øng ®iÖn tõ. §a vµo cuén
s¬ cÊp ®iÖn ¸p h×nh sin U1 th× trong d©y quÊn s¬ cÊp cã dßng ®iÖn h×nh sin I1, nã g©y ra tõ
th«ng f ch¹y trong lâi thÐp vµ mãc vßng lÊy c¶ 2 cuén d©y. Tõ th«ng f biÕn thiªn h×nh sin
nªn c¶m øng trong d©y quÊn s¬ cÊp vµ thø cÊp c¸c s.®.® t¬ng øng e1, e2 vµ cã gi¸ trÞ:
H×nh 6.4. Tõ th«ng chÝnh vµ tõ th«ng t¶n trong MBA
TrÞ sè hiÖu dông phøc cña c¸c søc ®iÖn ®éng c¶m øng:
max2
max
22
max1
max
11
.W.f.44,4j.j
2
WjE
.W.f.44,4j.j
2
WjE
F-=
f
w-=
F-=
f
w-=
dt
d
We
dt
d
We
22
11
f
-=
f
-=

8/2/2012 BMNL 142
Khi m¸y biÕn ¸p kh«ng t¶i (thø cÊp kh«ng phô t¶i) th×:
U2 = E2 vµ U1 » E1 nªn: , hÖ sè gäi lµ hÖ sè biÕn ¸p.
Tæn hao trong m¸y biÕn ¸p:
- tæn hao ®ång trong cuén d©y s¬ cÊp DP®1
- tæn hao s¾t tõ trªn lâi thÐp DPst.
-tæn hao ®ång trong cuén d©y thø cÊp DP®2
VËy n¨ng lîng m¸y ®a ra phÝa thø cÊp víi c«ng suÊt lµ:
HiÖu suÊt m¸y biÕn ¸p:
Th«ng thêng h = 98% cã thÓ coi xÊp xØ nh:
k
w
w
E
E
U
U
2
1
2
1
2
1
===
&
&
&
&
2dst1d12d
'
22 PPPPPPP D-D-D-=D-=
1
2dst1d1
1
2
P
PPPP
P
P D-D-D-
==h
k
I
I
U
U
IUIU
1
2
2
1
2211 =»®=

8/2/2012 BMNL 143
6.4. Tõ trêng thø cÊp vµ ®iÖn kh¸ng t¶n cña d©y quÊn m¸y biÕn ¸p
Dßng ®iÖn I1 g©y nªn tõ th«ng t¶n ft1 chØ mãc vßng lÊy d©y quÊn s¬ cÊp. Tõ th«ng t¶n
ft1 c¶m øng trong d©y quÊn s¬ cÊp søc ®iÖn ®éng t¶n:
Dßng ®iÖn I2 g©y nªn tõ th«ng t¶n ft2 chØ mãc vßng lÊy d©y quÊn thø cÊp. Tõ th«ng t¶n
ft2 c¶m øng trong d©y quÊn s¬ cÊp søc ®iÖn ®éng t¶n:
C¸c tõ th«ng t¶n ft1 vµ ft2 tØ lÖ t¬ng øng víi I1 vµ I2:
trong ®ã xt1 = wLt1
trong ®ã xt2 = wLt2
xt1 vµ xt2 lµ ®iÖn kh¸ng t¶n cña d©y quÊn s¬ vµ thø cÊp.
dt
d
we 1t
11t
f
-=
dt
d
we 2t
22t
f
-=
11t
.
1t I.jXE &-=
22t
.
2t I.jXE &-=

8/2/2012 BMNL 144
6.5. C¸c ph¬ng tr×nh ®Æc trng cña m¸y biÕn ¸p
6.5.1. Ph¬ng tr×nh c©n b»ng ®iÖn ¸p ë m¹ch s¬ cÊp
:Tæng trë phøc cña cuén d©y s¬ cÊp.
6.5.2. Ph¬ng tr×nh c©n b»ng ®iÖn ¸p ë m¹ch thø cÊp
Tæng trë ë m¹ch thø cÊp:
Tæng trë phô t¶i nèi vµo d©y thø cÊp:
( )
( )
1111
11111t11
1111t1111t1
11111t111
IZEU
IZEIjXRE
IRI.jxEIREE
IZEIjXREU
&&
&&&&
&&&&&&
&&&&
+-==>
+-=++-=
++-=+--=
+-=++-=
1Z
2t22 jXRZ +=
22222pt2
222pt22pt222
pt2
2
2
2ptptpt
ZIEUIZU
ZIEZIEZIZI
ZZ
E
I
jXRZ
&&&&&
&&&&&&
&
&
-=®=
®=®=+®
+
=
+=

8/2/2012 BMNL 145
6.5.3. Ph¬ng tr×nh c©n b»ng søc tõ ®éng
Khi m¸y biÕn ¸p kh«ng t¶i, dßng ®iÖn thø cÊp b»ng 0, chØ cã dßng ®iÖn kh«ng t¶i
ch¹y qua d©y quÊn s¬ cÊp, do ®ã tõ th«ng chÝnh f lµ do søc tõ ®éng kh«ng t¶i
sinh ra.
Khi m¸y biÕn ¸p mang t¶i, trong d©y quÊn thø cÊp cã dßng ®iÖn . Nh vËy tõ
th«ng chÝnh f lµ do 2 søc tõ ®éng s¬ cÊp vµ thø cÊp sinh ra. Biªn ®é
tõ th«ng chÝnh fmax kh«ng ®æi, do ®ã søc tõ ®éng cña m¸y khi kh«ng t¶i ph¶i c©n
b»ng víi søc tõ ®éng cña m¸y khi mang t¶i. Ta cã:
Víi
0I&
2I&
'
201
2
0
1
2
201
221110
III
k
I
I
W
W
III
WIWIWI
&&&
&
&&&&
&&&
-=
-=-=
+=
k
I
I 2'
2
&
& =

8/2/2012 BMNL 146
6.6. S¬ ®å thay thÕ cña m¸y biÕn ¸p
H×nh 6.5. a. S¬ ®å nguyªn lý lµm viÖc cña m¸y biÕn ¸p
b. Khi t¨ng ®iÖn ¸p U2 = U1

8/2/2012 BMNL 147
S¬ ®å thay thÕ cña m¸y biÕn ¸p
H×nh 6.6. S¬ ®å thay thÕ cña m¸y biÕn ¸p mét pha hai d©y quÊn
Çc th«ng sè trong s¬ ®å thay thÕ:
Ta cã thÓ ®Æc trng hiÖn tîng tiªu t¸n n¨ng lîng trªn d©y s¬ cÊp vµ thø cÊp b»ng çc
®iÖn trë t¬ng øng R1, R2. §Æc trng hiÖn tîng tÝch phãng n¨ng cña tõ trêng t¶n s¬ vµ
thø cÊp t¬ng øng b»ng çc ®iÖn kh¸ng t¶n Xt1, Xt2.
Çc ®iÖn kh¸ng, ®iÖn trë thø cÊp ®·quy ®æi theo ®iÖn ¸p s¬ cÊp.

8/2/2012 BMNL 148
C¸c ®iÖn kh¸ng, ®iÖn trë thø cÊp ®·quy ®æi theo ®iÖn ¸p s¬ cÊp.
Ta cã thÓ ®Æc trng cho tæn thÊt kh«ng t¶i do trong lâi thÐp m¸y biÕn ¸p
b»ng m¹ch ®iÖn cã ®iÖn trë R0 nèi tiÕp víi X0.
pt
2'
2tpt
2'
2tpt
2'
2t
2
2
2
2
'
2
p2'
2
X.kX;R.kR;X.kX
R.k
k
I
E.k
I
U
R
===
===
2
0
2
00
0
1
0
12
0
2
00
2
0
st
0
RZX
I
U
I
E
XRZ
,
I
P
R
-=
==+=
D
=

8/2/2012 BMNL 149
H×nh 6.7. Dßng n¨ng lîng ch¶y qua m¸y biÕn ¸p
Thùc tÕ rÊt nhá nªn khi tÝnh to¸n ®Ó ®¬n gi¶n cã thÓ bá qua
nh¸nh tõ ho¸ Z0. Do vËy ta cã s¬ ®å thay thÕ ®¬n gi¶n h¬n:
Rng = R1 + R’
2
Xng = Xt1 + X’
t2
100
U
U
%U,
I
U
Z
dm1
kz
kz
dm1
ng
ng ==
10 I)%.53(I && -=

8/2/2012 BMNL 150
H×nh 6.7. S¬ ®å thay thÕ ®¬n gi¶n cña m¸y biÕn ¸p

8/2/2012 BMNL 151
6.8. M¸y biÕn ¸p ba pha
§Ó biÕn ®æi ®iÖn ¸p cña hÖ thèng dßng ®iÖn ba pha ta cã thÓ dïng 3 m¸y biÕn ¸p
mét pha hoÆc cã thÓ dïng mét m¸y biÕn ¸p 3 pha.
Lâi thÐp m¸y biÕn ¸p 3 pha gåm 3 trô, trªn mçi trô cuèn d©y s¬ cÊp vµ thø cÊp cña
mét pha. Çc ®iÓm ®Çu d©y cña d©y quÊn 3 pha phÝa ®iÖn ¸p cao kÝ hiÖu lµ A, B, C
çc ®iÓm cuèi lµ X, Y, Z çc ®Çu cña cuén thø cÊp lµ a, b, c çc ®Çu cuèi cña cuén
thø cÊp lµ x, y, z.
D©y quÊn 3 pha s¬ cÊp vµ thø cÊp cã thÓ nèi h×nh sao hoÆc h×nh tam gi¸c. NÕu nèi
h×nh sao Y th× sè vßng d©y vµ çch ®iÖn mçi pha ®îc tÝnh theo ®iÖn ¸p pha, tiÕt
diÖn d©y dÉn tÝnh theo dßng ®iÖn d©y. NÕu nèi h×nh tam gi¸c D d©y quÊn ®îc tÝnh
theo ®iÖn ¸p d©n dßng ®iÖn pha:
V× vËy khi ®iÖn ¸p cµng cao, dßng ®iÖn cµng nhá th× nèi h×nh sao lîi h¬n nèi h×nh
tam gi¸c.
pdpd I.3I;UU ==

8/2/2012 BMNL 152
M¸y biÕn ¸p ba pha
H×nh 6.7. a. M¸y biÕn ¸p ba pha ba trô
b. S¬ ®å ®Êu d©y Y/D; c. S¬ ®å ®Êu d©y Y/Y0
Nguyªn lý lµm viÖc cña c¸c m¸y biÕn ¸p ba pha gièng nh m¸y biÕn ¸p mét
pha. Khi nghiªn cøu sù lµm viÖc cña m¸y biÕn ¸p ba pha phô t¶i ®èi xøng,
chóng ta chØ cÇn nghiªn cøu mét pha.
C¸c ph¬ng tr×nh vµ s¬ ®å thay thÕ cho mçi pha t¬ng tù nh ë m¸y biÕn ¸p mét
pha.

8/2/2012 BMNL 153
Tuy nhiªn khi vËn dông c¸c kÕt qu¶ viÖc nghiªn c øu m¸y biÕn ¸p mét pha vµo
m¸y biÕn ¸p ba pha, chóng ta cÇn chó ý mét sè ®iÓm sau:
1. HÖ sè biÕn ¸p cña m¸y biÕn ¸p ba pha lµ tû sè gi÷a ®iÖn ¸p d©y s¬ cÊp vµ
thø cÊp. Tû sè nµy kh«ng nh÷ng phô thuéc vµo tû sè vßng d©y s¬ cÊp vµ thø
cÊp mµ cßn phô thuéc vµo c¸ch nèi d©y quÊn. VÝ dô nÕu d©y quÊn m¸y biÕn ¸p
ba pha nèi Y/Y th× hÖ sè biÕn ¸p lµ:
Nhng nÕu d©y quÊn nèi Y/D th×:
2
1
2p
1p
2d
1d
W
W
U3
U3
U
U
k ===
2
1
2p
1p
2d
1d
W
W
3
U
U3
U
U
k ===

8/2/2012 BMNL 154
2. ë m¸y biÕn ¸p ba pha, trªn biÓn m¸y hoÆc trong c¸c danh s¸ch tra cøu
ngêi ta ghi ®iÖn ¸p d©y, dßng ®iÖn d©y. C«ng suÊt ®Þnh møc S®m, c¸c tæn
hao c«ng suÊt kh«ng t¶i P0 vµ ng¾n m¹ch Png ®Òu viÕt cho c¶ ba pha.

8/2/2012 BMNL 155
3. ë m¸y biÕn ¸p ba pha, nhµ s¶n xuÊt cßn ghi tæ ®Êu d©y cña m¸y. Tæ ®Êu d©y chØ
râ gãc lÖch pha gi÷a ®iÖn ¸p d©y s¬ cÊp vµ thø cÊp. Gãc lÖch pha nµy phô thuéc vµo
chiÒu quÊn d©y, çch ký hiÖu ®Çu d©y vµ çch nèi d©y quÊn. Gãc lÖch pha gi÷a ®iÖn
¸p ®iÖn d©y s¬ cÊp vµ thø cÊp kh«ng ghi trùc tiÕp b»ng ®é mµ ghi b»ng giê, çch kÝ
hiÖu nh sau:
Cho ®iÖn ¸p d©y s¬ cÊp t¬ng øng víi vÞ trÝ kim dµi cña ®ång hå ë sè 12, cßn ®iÖn ¸p
d©y thø cÊp t¬ng øng lµ kim ng¾n ®øng ë çc vÞ trÝ kh¸c nhau trªn mÆt ®ång hå tuú
theo gãc lÖch pha. Gãc tÝnh theo chiÒu tõ kim dµi ®Õn kim ng¾n (theo chiÒu kim ®ång
hå) lµ gãc lÖch pha gi÷a hai ®iÖn ¸p d©y s¬ cÊp vµ thø cÊp.
VÝ dô: NÕu kim ng¾n ®øng ë sè 11 giê vµ gãc lÖch pha gi÷a ®iÖn ¸p d©y s¬ cÊp vµ thø
cÊp lµ 33000.

8/2/2012 BMNL 156
H×nh 6.8. a. X¸c ®Þnh gãc pha cña tæ ®Êu 7 giê
b. Tæ ®Êu d©y biÕn ¸p mét pha

8/2/2012 BMNL 159
Ch¬ng 7
M¸y ®iÖn kh«ng ®ång bé

8/2/2012 BMNL 160
7. Máy điện không đồng bộ
n Khái niệm
n Cấu tạo
n Phần tĩnh
n Phần Quay
n Đại lượng định mức cơ bản
n Nguyên lý làm việc của máy điện KĐB
n Các phương trình đặc trưng
n Sơ đồ mạch thay thế của máy KĐB
n Ứng dụng mở máy và đổi chiều quay
n Chế độ làm việc đặc biệt

8/2/2012 BMNL 161
Ch¬ng 7
M¸y ®iÖn kh«ng ®ång bé
§Þnh nghÜa: M¸y ®iÖn kh«ng ®ång bé lµ lo¹i m¸y ®iÖn xoay chiÒu mµ tèc ®é
quay cña rotor kh¸c víi tèc ®é tõ trêng quay trong m¸y.
Trong s¶n xuÊt m¸y ®iÖn kh«ng ®ång bé chñ yÕu dïng lµm ®éng c¬ ®Ó biÕn
®æi n¨ng lîng dßng ®iÖn xoay chiÒu thµnh c¬ n¨ng.

8/2/2012 BMNL 162
Ph©n lo¹i m¸y ®iÖn kh«ng ®ång bé
- Theo sè pha:
+ M¸y ®iÖn kh«ng ®ång bé 1 pha
+ M¸y ®iÖn kh«ng ®ång bé 2 pha
+ M¸y ®iÖn kh«ng ®ång bé 3 pha (lµ lo¹i th«ng dông)
- Theo ®iÒu kiÖn vµnh ®æi chiÒu:
+ M¸y ®iÖn kh«ng ®ång bé cã vµnh ®æi chiÒu.
+ M¸y ®iÖn kh«ng ®ång bé kh«ng cã vµnh ®æi chiÒu.

8/2/2012 BMNL 163
- Theo d©y quÊn cña rotor:
+ M¸y ®iÖn kh«ng ®ång bé rotor d©y quÊn
+ M¸y ®iÖn kh«ng ®ång bé rotor lång sãc: Lo¹i m¸y ®iÖn kh«ng ®ång
bé rotor lång sãc cã rotor lång sãc ®¬n, lo¹i m¸y ®iÖn kh«ng ®ång bé
rotor lång sãc cã rotor lång sãc kÐp, lo¹i m¸y ®iÖn kh«ng ®ång bé rotor
lång sãc cã rotor lång sãc r·nh s©u.

8/2/2012 BMNL 164
7.2. CÊu t¹o m¸y ®iÖn kh«ng ®ång bé 3 pha
Gåm 2 phÇn chÝnh
- PhÇn tÜnh
- PhÇn quay
7.2.1. PhÇn tÜnh (stator)
Gåm çc phÇn chÝnh: Lâi thÐp – d©y quÊn – vá m¸y
Lâi thÐp: stator do nhiÒu l¸ thÐp kü thuËt ®iÖn ®·dËp s½n ghÐp çch ®iÖn víi
nhau. ChiÒu dµy l¸ thÐp thêng lµ 0,5mm phÝa trong cso çc r·nh ®Ó ®Æt d©y
quÊn.
D©y quÊn ba pha: ®îc ®Æt trong çc r·nh lo·i thÐp d©y quÊn bäc líp çch
®iÖn. Çc pha d©y quÊn ®Æt çch nhau 1200 ®iÖn (çch thµnh lËp d©y quÊn
kh«ng ®Ò cËp).

8/2/2012 BMNL 166
7.2.1. PhÇn tÜnh (stator)
Vá m¸y ®Ó b¶o vÖ vµ gi÷ chÆt lâi thÐp stator:
- M¸y c«ng suÊt nhá vá m¸y lµm b»ng nh«m, nhùa
- M¸y cã c«ng suÊt lín vá m¸y lµm b»ng gang hay thÐp ®óc vá
m¸y cã ch©n m¸y ®Ó cè ®Þnh m¸y vµ 2 n¾p m¸y vá m¸y cã ch©n m¸y
®Ó cè ®Þnh m¸y, vµ 2 n¾p m¸y ®Ó ®ì trôc quay cña rotor vµ b¶o vÖ
d©y quÊn…

8/2/2012 BMNL 168
PhÇn tÜnh (stator)
H×nh 7.1. Lâi thÐp
1. Stator: 1a. R·nh
1b. Thanh dÉn
2. Rotor: 2a. R·nh
2b. Thanh dÉn

8/2/2012 BMNL 169
7.2.2. PhÇn quay
Gåm lâi thÐp, trôc quay, d©y quÊn
- Lâi thÐp rotor: còng gåm c¸c l¸ thÐp kü thuËt ®iÖn ghÐp l¹i, mÆt
ngoµi lâi thÐp cã r·nh ®Ó ®Æt d©y quÊn ë gi÷a cã lç ®Ó l¾p trôc
quay, cã khi cßn cã lç th«ng giã.
- Trôc m¸y: g¾n víi lâi thÐp rotor, lµm b»ng thÐp tèt trôc ®îc ®ì
trªn 2 n¾p m¸y nhê æ c¾m (æ trît).
- D©y quÊn rotor cã 2 lo¹i: d©y quÊn roto lµm b»ng d©y ®ång vµ
d©y quÊn roto lµm b»ng c¸c thanh nh«m hay cßn gäi lµ roto lång
sãc.

8/2/2012 BMNL 172
C¸c th«ng sè thêng ghi trªn m¸y:
- C«ng suÊt ®Þnh møc
- §iÖn ¸p ®Þnh møc
- Dßng ®iÖn d©y ®Þnh møc
- HiÖu suÊt ®Þnh møc
- HÖ sè c«ng suÊt ®Þnh møc
- Tèc ®é quay cña rotor
- TÇn sè dßng ®iÖn ®Þnh møc.

8/2/2012 BMNL 173
7.3. Tõ trêng quay cña m¸y ®iÖn kh«ng ®ång bé 3 pha
7.3.1. Sù h×nh thµnh tõ trêng quay
XÐt trêng hîp ®¬n gi¶n nhÊt stator gåm 6 r·nh, trong ®ã ®Æt 3 d©y quÊn,
trôc çc d©y dÉn ®Æt çch nhau 1200 trong kh«ng gian.
Tõ trêng trong m¸y ®iÖn khi cho hÖ thèng dßng ®iÖn 3 pha ®èi xøng ch¹y
qua d©y quÊn stator: çc dßng ®iÖn.
iA = Imaxsinwt
iB = Imaxsin (wt – 1200)
iC = Imaxsin (wt - 2400)

8/2/2012 BMNL 174
Sù h×nh thµnh tõ trêng quay
H×nh 7.2. Dßng ®iÖn h×nh sin ba pha ®a vµo m¸y ®iÖn

8/2/2012 BMNL 175
Sù h×nh thµnh tõ trêng quay
H×nh 7.3. a. tõ trêng tæng trong m¸y ®iÖn
b. ®å thÞ vector

8/2/2012 BMNL 177
a. T¹i thêi ®iÓm gãc pha wt = 900
Do dßng ®iÖn tØ lÖ víi tõ trêng nªn ta cã:
Nh vËy tõ trêng tæng trïng víi chiÒu cña tõ trêng pha A (cã dßng
®iÖn cùc ®¹i)
2
I
II
II
max
CB
maxA
-==
=
ACBA
maxA
CBmaxAA
B
2
3
BBBB
2
B
BB;BB
=++==>
===
å

8/2/2012 BMNL 178
b. T¹i thêi ®iÓm gãc pha wt = 900 +1200
Nh vËy tõ trêng tæng trïng víi chiÒu cña tõ trêng pha B (cã dßng
®iÖn cùc ®¹i)
2
I
II
II
max
CA
maxB
-==
=
BCBA
maxB
CAmaxBB
B
2
3
BBBB
2
B
BB;BB
=++==>
===
å

8/2/2012 BMNL 179
c. T¹i thêi ®iÓm gãc pha wt = 900 +2400
Nh vËy tõ trêng tæng trïng víi chiÒu cña tõ trêng pha C (cã dßng ®iÖn cùc
®¹i)
KÕt luËn: Tõ trêng trong m¸y ®iÖn kh«ng ®ång bé lµ tõ trêng quay vµ cã trÞ
sè kh«ng ®æi b»ng 3/2 tõ trêng pha cã dßng ®iÖn cùc ®¹i.
2
I
II
II
max
BA
maxC
-==
=
CCBA
maxC
BAmaxCC
B
2
3
BBBB
2
B
BB;BB
=++==>
===
å

8/2/2012 BMNL 180
7.3.2. Tèc ®é tõ trêng quay
NÕu m¸y cã p ®«i cùc tõ khi cho dßng ®iÖn 3 pha ®èi xøng h×nh sin
víi chu kú f ch¹y vµo 3 d©y quÊn stator sÏ h×nh thµnh tõ trêng
tæng quay víi tèc ®é:
vßng/gi©y
vßng/phót
p
f
n1 =
p
f.60
n1 =

8/2/2012 BMNL 181
7.3.3. TÝnh chÊt cña tõ trêng quay
a. Tõ trêng quay cã ®é lín kh«ng ®æi vµ b»ng 3/2 tõ trêng cña pha cã
dßng ®iÖn cùc ®¹i, nã quay víi tèc ®é kh«ng ®æi. §ã lµ tèc ®é dång bé.
b. Khi dßng ®iÖn trong çc pha A, pha B, pha C lÇn lît ®¹t trÞ sè cùc ®¹i th×
chiÒu cña tõ trêng quay sÏ quay tõ vÞ trÝ trïng víi trôc pha A ®Õn trôc pha
B, råi trôc pha C. Tãm l¹i tõ trêng trong quay theo chiÒu kim ®ång hå víi
tèc ®é ®ång bé.
NÕu thay ®æi thø tù çc pha B vµ C vµo d©y quÊn sÏ thÊy chiÒu cña tõ
trêng quay sÏ quay ngîc l¹i nghÜa lµ ngîc chiÒu quay cña kim ®ång hå.
TÝnh chÊt nµy ®îc sö dông ®Ó thay ®æi chiÒu quay cña ®éng c¬ K§B trong
çc thang m¸y, cÇn trôc…

8/2/2012 BMNL 182
7.4. Nguyªn lý lµm viÖc cña m¸y ®iÖn kh«ng ®ång bé
M¸y ®iÖn kh«ng ®ång bé cã thÓ lµm viÖc ë mét trong ba chÕ ®é sau:
- §éng c¬ ®iÖn
- M¸y ph¸t ®iÖn
- M¸y h·m
Trong ®ã chÕ ®é ®éng c¬ ®iÖn lµ phæ biÕn nhÊt.

8/2/2012 BMNL 183
7.4.1. Nguyªn lý lµm viÖc cña ®éng c¬ kh«ng ®ång bé ba pha
§a dßng ®iÖn xoay chiÒu ba pha vµo d©y quÊn stator, nã sinh ra tõ trêng quay
víi tèc ®é ®ång bé n1 theo chiÒu kim ®ång hå.
Tõ trêng tæng quay c¾t c¸c thanh dÉn cña rotor vµ c¶m øng trong d©y quÊn
rotor søc ®iÖn ®éng E2 . D©y dÉn rotor khÐp kÝn nªn E2 sÏ sinh ra dßng ®iÖn I2
cïng chiÒu víi E2. Thanh dÉn mang dßng ®iÖn I2 n»m trong tõ trêng quay nªn
chÞu t¸c dông lùc ®iÖn tõ F®t chiÒu cña lùc ®iÖn tõ ®îc x¸c ®Þnh theo qui t¾c bµn
tay tr¸i.
Mäi thanh dÉn bè trÝ trªn toµn chu vi rotor ®Òu chÞu lùc F®t nh nhau vµ theo cïng
chiÒu quay. KÕt qu¶ c¸c lùc ®iÖn tõ nµy t¹o nªn m«men quay M cho rotor.

8/2/2012 BMNL 184
Nguyªn lý lµm viÖc cña ®éng c¬ kh«ng ®ång bé ba pha
Rotor quay cïng chiÒu víi tõ trêng tæng nhng tèc ®é cña nã kh«ng thÓ b»ng
®îc tèc ®é tõ trêng quay mµ ph¶i nhá h¬n v× nÕu b»ng (n = n1) th× tõ trêng
quay tæng sÏ kh«ng c¾t thanh dÉn cña rotor do ®ã kh«ng cã dßng ®iÖn I2 vµ lùc
®iÖn tõ F®t b»ng kh«ng.
Momen quay t¸c dông lªn rotor chØ xuÊt hiÖn khi cã tån t¹i dßng ®iÖn I2 nghÜa lµ
tån t¹i s.®.® E2. do ®ã gi÷a tõ trêng tæng vµ rotor ph¶i cã chuyÓn ®éng t¬ng
®èi.
V× tèc ®é rotor n kh¸c tèc ®é tõ trêng quay n1 nªn lo¹i ®éng c¬ nµy ®îc gäi lµ
®éng c¬ ®iÖn kh«ng ®ång bé.

8/2/2012 BMNL 185
Tèc ®é t¬ng ®èi gi÷a tõ trêng quay vµ rotor cßn gäi lµ tèc ®é trît (n1 – n)
vµ mçi ®éng c¬ ®iÖn ®îc ®¸nh gi¸ b»ng hÖ sè trît:
Tõ trêng quay cña ®éng c¬ kh«ng ®ång bé ba pha lµm cho rotor chÞu t¸c
dông momen quay M. §iÒu ®ã cã nghÜa chÝnh tõ trêng tæng còng chÞu
momen M t¸c dông.
§Ó cho tõ trêng tæng quay víi tèc ®é ®ång bé n1 ®éng c¬ ph¶i nhËn mét
c«ng suÊt ®a vµo ®éng c¬, ®ã lµ c«ng suÊt ®iÖn tõ chuyÓn tõ d©y quÊn
stator sang d©y quÊn rotor, ta cã:
( )06,002,0
n
nn
s
1
1
¸=
-
=
60
n2
M.MP 1
1dt
p
=w=

8/2/2012 BMNL 186
Gäi c«ng suÊt nguån ®iÖn cÊp cho d©y quÊn m¹ch stator cña ®éng c¬ ®iÖn lµ P1, ta
cã:
Trong ®ã U1, I1 lµ ®iÖn ¸p, dßng ®iÖn d©y cña m¹ch stator. Trong d©y quÊn stator cã
hai tæn hao lµ tæn hao ®ång (lµ lîng tæn hao trªn ®iÖn trë r1 d©y quÊn stator) DP®1 =
3r1.I2
1 vµ tæn hao s¾t tõ P0 = DPst.
Do ®ã c«ng suÊt ®iÖn tõ cña ®éng c¬:
P®t = P1 - DP®1 - DPst
Sau khi chuyÓn sang m¹ch rotor, c«ng suÊt ®iÖn tõ bÞ mÊt mét lîng do tæn hao trªn
d©y quÊn rotor: DP®2 = m2r2I2
2 (m2 lµ sè pha cña d©y rotor).
C«ng suÊt c¬ t¸c dông lªn rotor lµm nã quay víi tèc ®é n lµ:
P’2 = P®t- DP®2
a= cosIU.3P 111

8/2/2012 BMNL 187
P2 lµ c«ng suÊt c¬ mµ rotor ®a ra ngoµi ®Ó kÐo c¸c m¸y c«ng cô
chÝnh, ®©y còng lµ c«ng suÊt ®Þnh møc cña ®éng c¬ P®m. C«ng suÊt c¬
cña ®éng c¬ ®iÖn t¹i cöa ra lµ:
Trong ®ã:
DPc¬ lµ tæn hao do ma s¸t trªn trôc ®éng c¬
DPphô lµ tæn hao c«ng suÊt do mÊt m¸t phô kh¸c nh qu¹t giã ®Ó lµm
m¸t ®éng c¬.
phuco
'
22 PPPP D-D-=

8/2/2012 BMNL 188
Nh vËy cã thÓ coi nh cã mét dßng n¨ng lîng liªn tôc ch¶y qua ®éng c¬ khi nã
lµm viÖc víi c«ng suÊt ®a vµo lµ P1 vµ c«ng suÊt t¹i cöa ra lµ P2.
H×nh 7.4. Dßng n¨ng lîng trong ®éng c¬ ®iÖn
HiÖu suÊt cña ®éng c¬ kh«ng ®ång bé lµ:
HiÖu suÊt cña ®éng c¬ K§B 3 pha thêng lµ 0,8 ¸ 0,9.
1
phuco2dst1d1
1
2
P
PPPPPP
P
P D-D-D-D-D-
==h

8/2/2012 BMNL 189
7.4.2. Nguyªn lý lµm viÖc cña m¸y ph¸t ®iÖn K.§.B 3 pha
D©y quÊn stator m¸y ®iÖn kh«ng ®ång bé ®îc nèi víi líi ®iÖn, trôc cña
rotor ®îc nèi víi trôc ®éng c¬ s¬ cÊp.
§éng c¬ s¬ cÊp kÐo rotor m¸y ®iÖn víi tèc ®é n lín h¬n tèc ®é tõ trêng
quay n1 vµ cïng chiÒu víi n1.
Lóc nµy lùc ®iÖn tõ F®t t¸c dông lªn thanh dÉn cña rotor ngîc l¹i víi chiÒu
quay ®éng c¬ s¬ cÊp t¹o thµnh m«men h·m.
§Ó cho m¸y ph¸t ®iÖn cã rotor quay víi tèc ®é kh«ng ®æi n th× m«men quay
cña ®éng c¬ s¬ cÊp ph¶i c©n b»ng víi momen h·m.
M¸y ®iÖn lµm viÖc ë chÕ ®é m¸y ph¸t ®iÖn víi hÖ sè trît:
0
n
nn
s
1
1
<
-

8/2/2012 BMNL 190
Nguyªn lý lµm viÖc cña m¸y ph¸t ®iÖn K.§.B 3 pha
H×nh 7.5. Nguyªn lý lµm viÖc cña m¸y ph¸t ®iÖn kh«ng ®ång bé 3 pha

8/2/2012 BMNL 191
7.4.3. Nguyªn lý lµm viÖc cña m¸y kh«ng ®ång bé ë chÕ ®é h·m
M¸y ®iÖn kh«ng ®ång bé lµm viÖc ë chÕ ®é m¸y h·m lµ ®Ó ngõng quay ®éng c¬ ®iÖn mét
c¸ch nhanh chãng an toµn ®Ó gi¶m bít tèc ®é hoÆc gia tèc cña mét sè chuyÓn ®éng. ChÕ
®é h·m:
- Rotor quay ngîc chiÒu víi chiÒu tõ trêng quay (hÖ sè s>1).
- Lóc nµy chiÒu dßng ®iÖn I2 trong d©y quÊn rotor vÉn gièng nh trêng hîp m¸y ®iÖn
lµm viÖc ë chÕ ®é ®éng c¬.
- Lùc ®iÖn tõ t¸c dông lªn c¸c thanh dÉn sinh ra m«men quay, quay cïng chiÒu víi tõ
trêng quay, nghÜa lµ ngîc víi chiÒu quay rotor m«men ®iÖn tõ cã t¸c dông h·m rotor l¹i.
- ë chÕ ®é h·m m¸y ®iÖn kh«ng ®ång bé nhËn n¨ng lîng tõ 2 phÝa: ®iÖn n¨ng ë líi
®iÖn vµ c¬ n¨ng ë rotor tÊt c¶ ®Òu tiªu hao trªn ®iÖn trë d©y quÊn cña rotor m¸y ®iÖn.

8/2/2012 BMNL 192
Nguyªn lý lµm viÖc cña m¸y kh«ng ®ång bé ë chÕ ®é h·m
Theo nguyªn lý lµm viÖc cña m¸y h·m kh«ng ®ång bé, chóng ta cã mét sè ph¬ng
ph¸p h·m ®éng c¬ ®iÖn kh«ng ®ång bé sau ®©y:
a. Ph¬ng ph¸p h·m ®æi thø tù pha
Khi c¾t m¹ch stator ra khái nguån ®iÖn 3 pha, ®Ó cho rotor ngõng quay ngay, ta
®ãng m¹ch stator vÒ phÝa nguån ®iÖn cã thø tù pha ngîc víi nguån ®iÖn cò. Do ®ã
qu¸n tÝnh rotor ®éng c¬ vÉn quay theo chiÒu tõ trêng quay cò nªn rotor quay
ngîc víi chiÒu tõ trêng quay do nguån ®iÖn míi t¹o ra. §éng c¬ lµm viÖc ë chÕ
®é h·m vµ m«men h·m ngîc víi chiÒu quay qu¸n tÝnh cña rotor. Nã cã t¸c dông
h·m ®éng c¬ ®iÖn ngõng l¹i sau mét thêi gian ng¾n.

8/2/2012 BMNL 193
b. Ph¬ng ph¸p h·m chuyÓn ®éng c¬ thµnh m¸y ph¸t ®iÖn
Khi ®éng c¬ lµm viÖc kÐo theo mét phô t¶i, v× mét lý do nµo ®ã phô t¶i lµm rotor ®éng
c¬ t¨ng tèc ®é. Rotor ®éng c¬ quay cïng chiÒu víi tõ trêng quay nhng víi tèc ®é
lín h¬n, trong ®éng c¬ sÏ sinh ra m«men h·m ®iÖn tõ cã t¸c dông h·m chuyÓn ®éng
h¹n chÕ tèc ®é cña rotor.
ë t×nh trang h·m nµy ®éng c¬ lµm viÖc nh m¸y ph¸t ®iÖn tr¶ l¹i n¨ng lîng cho
nguån ®iÖn.
Muèn gi¶m tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn trong thêi gian ng¾n nhÊt, ngêi ta t¨ng sè ®«i cùc tõ
cña ®éng c¬ (b»ng c¸ch thay ®æi c¸ch nèi d©y ng¾n quÊn stator) tèc ®é tõ trêng
quay gi¶m xuèng vµ nhá h¬n tèc ®é rotor, do ®ã trong ®éng c¬ sÏ cã momen ®iÖn tõ
h·m chuyÓn ®éng rotor

8/2/2012 BMNL 194
c. Ph¬ng ph¸p h·m ®éng n¨ng
Khi c¾t m¹ch ®iÖn stator ra khái nguån ®iÖn 3 pha, lËp tøc ta ®ãng ngay nã
vµo nguån ®iÖn 1 chiÒu.
- Dßng ®iÖn 1 chiÒu ®i vµo d©y quÊn stator t¹o thµnh mét tõ trêng tÜnh.
- Do cã qu¸n tÝnh, rotor cßn tiÕp tôc quay trong tõ trêng tÜnh ®ã vµ lµm
xuÊt hiÖn søc ®iÖn ®éng vµ dßng ®iÖn trong d©y quÊn rotor
- T¸c dông cña tõ trêng tÜnh lªn dßng ®iÖn c¶m øng trong d©y quÊn
rotor sÏ sinh momen ngîc chiÒu víi chuyÓn ®éng rotor lµm rotor bÞ ngõng
nhanh chãng.

8/2/2012 BMNL 195
7.5. S¬ ®å thay thÕ ®éng c¬ ®iÖn kh«ng ®ång bé
B»ng c¸ch nµo ®ã mµ ta chuyÓn ®îc ®éng c¬ khi nã ®ang quay víi hÖ sè
trît s vÒ t×nh tr¹ng ®øng yªn nhng vÉn ®¶m b¶o c¸c qu¸ tr×nh n¨ng lîng
trong ®éng c¬ nh khi nã quay, th× ta cã thÓ sö dông ngay kÕt qu¶ cña s¬ ®å
thay thÕ m¸y biÕn ¸p cho ®éng c¬.
Ba pha cña ®éng c¬ K.§.B ®èi xøng nªn chØ cÇn thµnh lËp s¬ ®å thay thÕ cho
mét pha trong c«ng thøc:
s.2
t2
2
2
2
2
jXR
E
Z
E
I
+
==
&
&
&
&

8/2/2012 BMNL 196
NÕu thay vµ Xt2s = s.Xt2 th× cã thÓ x¸c ®Þnh dßng ®iÖn rotor b»ng biÓu thøc sau:
BiÓu thøc nµy lµ trÞ sè dßng ®iÖn rotor khi nã ®øng yªn nhng trong m¹ch rotor cã m¾c
thªm biÕn trë:
Do ®ã ta ®·cã c¬ së ®Ó chuyÓn ®éng c¬ K.§.B khi nã quay víi hÖ sè trît s vÒ t×nh tr¹ng
khi rotor ®øng yªn mµ vÉn ®¶m b¶o ®îc qu¸ tr×nh n¨ng lîng x¶y ra trong d©y quÊn
rotor vÉn nh khi rotor quay b»ng c¸ch nèi thªm vµo m¹ch d©y quÊn rotor biÕn trë .
2t22
20
2t
2
20
2t2
20
2
jX
s
s1
RR
E
jX
S
R
E
jsXR
Es
I
+÷
ø
ö
ç
è
æ -
+
=
+
=
+
=
&&&
&
202 EsE && =
s
s1
R2
-

8/2/2012 BMNL 197
S¬ ®å m¹ch rotor khi nã ®øng yªn nhng trong m¹ch E20 rotor cã nèi thªm biÕn
trë:
H×nh 7.6. S¬ ®å m¹ch rotor khi nã ®øng yªn nhng trong m¹ch rotor cã nèi thªm
biÕn trë
s
s1
r2
-

8/2/2012 BMNL 198
MÆt kh¸c tõ th«ng F trïng pha víi U1 trong m¸y ®iÖn kh«ng ®æi nªn
dßng ®iÖn tõ ho¸ I0 còng kh«ng ®æi nªn trong m¹ch stator
còng kh«ng ®æi trong c¶ hai t×nh tr¹ng khi rotor quay vµ roto ®øng yªn.
§iÒu ®ã cã nghÜa lµ ®éng c¬ nhËn n¨ng lîng t¹i cöa vµo ë c¶ hai t×nh
tr¹ng nãi trªn lµ t¬ng ®¬ng P1 = U1.I1.cosj1.
ë tr¹ng th¸i ®éng c¬ ®øng yªn, n¨ng lîng tiªu t¸n trªn biÕn trë t¬ng
®¬ng víi n¨ng lîng ®iÖn tõ ®îc biÕn ®æi thµnh c¬ n¨ng trªn trôc
®éng c¬ khi rotor quay.
'
201 III &&& +=

8/2/2012 BMNL 203
ViÖc thµnh lËp s¬ ®å thay thÕ ®éng c¬ kh«ng ®ång bé gièng hÖt nh viÖc thµnh lËp s¬ ®å
thay thÕ m¸y biÕn ¸p. D©y quÊn s¬ cÊp m¸y biÕn ¸p t¬ng øng víi d©y quÊn rotor ®éng c¬
®·®îc nèi thªm biÕn trë , cßn m¹ch tõ ho¸ ®îc biÓu thÞ b»ng nh¸nh bao gåm
®iÖn trë R0, nèi tiÕp víi X0. S¬ ®å thay thÕ cho mét pha ®éng c¬ kh«ng ®ång bé còng cã
d¹ng h×nh T nh s¬ ®å sau.
H×nh 7.7. S¬ ®å thay thÕ mét pha cña ®éng c¬ kh«ng ®ång bé
s
s1
r2
-
=

8/2/2012 BMNL 204
Còng t¬ng tù nh m¸y biÕn ¸p ë s¬ ®å thay thÕ T m¹ch rotor ®îc nèi trùc
tiÕp vÒ ®iÖn víi m¹ch stator kh«ng qua m¹ch tõ nªn c¸c th«ng sè cña m¹ch
rotor ph¶i ®îc tÝnh ®æi vÒ stator. Nhng ë ®©y cÇn chó ý lµ sèpha d©y quÊn
stator m1 cã thÓ kh¸c sè pha d©y quÊn rotor m2 nªn ta cã:
s
s1
R.K.K
s
s1
R
X.K.KX;R.K.KR
K
I
I.
KWm
KWm
I
E.KE.
KW
KW
EE
2ie
'
2
2tie
'
22ie
'
2
i
2
2
gq11
gq22'
2
20e20
gq2
gq1
1
'
20
1
2
2
1
-
=
-
==
-==
===
&
&
&&&&

8/2/2012 BMNL 205
gäi lµ hÖ sè quy ®æi søc ®iÖn ®éng vµ dßng ®iÖn
gäi lµ suÊt ®iÖn ®éng, dßng ®iÖn, ®iÖn trë ®iÖn kh¸ng cña rotor ®·
quy ®æi vÒ m¹ch stator.
2
1
2
1
gq22
gq11
i
gq2
gq1
e
KWm
KWm
K;
KW
KW
K ==
'
2t
'
2
'
220 X,R,I,E

8/2/2012 BMNL 206
7.6. Momen quay cña ®éng c¬ ®iÖn kh«ng ®ång bé
C«ng suÊt c¬ t¸c dông lªn trôc ®éng c¬ lµm nã quay víi tèc ®é n lµ:
M lµ momen quay do lùc ®iÖn tõ t¸c dông lªn rotor.
wr lµ tèc ®é gãc cña rotor: wr = w1(1-s)
w1 lµ tèc ®é cña tõ trêng quay
w lµ tÇn sè gãc dßng ®iÖn xoay chiÒu thêng b»ng 314rad/s
p lµ sè ®èi cùc tõ
s
s1
RI3.MP '
2
2'
2r
'
2
-
=w=
P
1
w
=w

8/2/2012 BMNL 207
Ta cã:
( )
[ ]
( )
ú
ú
û
ù
ê
ê
ë
é
++÷
ø
ö
ç
è
æ
+w
==>
++úû
ù
êë
é -
++
=
w
=
-
w
-
=
w
=
2
2t1t
2'
2
1
'
2
2
1
2'
2t1t
2
'
2
'
21
1'
2
'
2
2'
2
'
2
2'
2'
2
xx
s
R
R.s
R.U.p3
M
xx
s
s1
RRR
U
I
.s
RI.p.3
s1
p
s
s1
R.I.3
r
P
M

8/2/2012 BMNL 208
§Ó tÝnh momen cùc ®¹i lÊy ®¹o hµm biÓu thøc trªn theo s vµ cho b»ng 0 ta ®îc:
H×nh 7.8. §å thÞ Momen
14,005,0
XX
R
S
XXR
U
.
2
p3
M
2t1t
'
2
th
2t1t1
2
1
max
¸=
+
±=
++w
=

8/2/2012 BMNL 210
7.7. §éng c¬ kh«ng ®ång bé mét pha
7.7.1. CÊu t¹o
Gåm 2 bé phËn chñ yÕu: phÇn tÜnh vµ phÇn quay
- PhÇn tÜnh gåm cã vá m¸y, lâi thÐp vµ d©y quÊn. Lâi thÐp bªn trong
cã r·nh ®Æt d©y quÊn mét pha. Lo¹i ®éng c¬ cã vßng ng¾n m¹ch lâi
thÐp stato kh«ng cã r·nh mµ cã cùc tõ, d©y quÊn stato quÊn quanh
cùc tõ. Ngoµi d©y quÊn chÝnh cßn cã d©y quÊn phô ®Ó më m¸y.
- PhÇn quay gåm cã lâi thÐp vµ d©y quÊn. Thêng th× dïng lo¹i roto
lång sãc.

8/2/2012 BMNL 211
7.7.2. Nguyªn lý lµm viÖc
§Æt ®iÖn ¸p cña nguån vµo d©y quÊn 1 pha, dßng ®iÖn trong d©y quÊn sÏ
sinh ra tõ trêng ®Ëp m¹ch F. Tõ trêng ®Ëp m¹ch cã thÓ ph©n thµnh 2 tõ
trêng quay FA, FB quay ngîc chiÒu nhau víi cïng tèc ®é n1. Chóng cã
biªn ®é b»ng nhau vµ b»ng mét nöa tõ trêng ®Ëp m¹ch.
T¹i thêi ®iÓm bÊt kú bao giê ta còng cã:
2
max
BA
F
=F=F
F=F+F BA

8/2/2012 BMNL 212
Nguyªn lý lµm viÖc
H×nh 7.9. Tõ trêng quay
T¸c dông cña hai tõ trêng Êy sinh ra 2 m«men MA vµ MB t¸c dông lªn rotor
ngîc chiÒu nhau.
Momen tæng t¸c dông lªn rotor: M = MA + MB

8/2/2012 BMNL 214
Nguyªn lý lµm viÖc
Theo ®å thÞ trªn ta thÊy ë thêi ®iÓm t = 0, n = 0 vµ s = 1 th× momen tæng b»ng kh«ng.
Gäi n lµ tèc ®é cña rotor th× ®èi víi tõ trêng quay thuËn rotor cã hÖ sè trît lµ:
HÖ sè trît cña tõ trêng quay ngîc chiÒu kim ®ång hå:
sB = 2 – s1
Lóc më m¸y sA = sB = 1 th× MA = MB
® M = MA + MB = 0 ®éng c¬ kh«ng tù më m¸y ®îc. NÕu t¸c ®éng cho ®éng c¬ quay theo chiÒu nµo
nã quay m·i theo chiÒu Êy. VËy ®Ó cho ®éng c¬ tù më m¸y ta dông ph¬ng ph¸p sau:
- Ph¬ng ph¸p 1: dïng cuén d©y phô më m¸y
- Ph¬ng ph¸p 2: ®éng c¬ c¶m øng 1 pha cã vßng ng¾n m¹ch ë cùc tõ.
1
1
A
n
nn
s
-
=
( )
1
111
1
1
B
n
ns1n
n
nn
s
-+
=
+
=

8/2/2012 BMNL 215
Theo ph¬ng ph¸p 1:
Dïng cuén d©y më m¸y. ë stator ngoµi cuén d©y chÝnh cßn ®Æt thªm cuén d©y phô ®Ó më
m¸y. Cuén d©y phô ®Æt c¸ch cuén d©y chÝnh gãc 900 trong kh«ng gian vµ dßng ®iÖn cña
nã lÖch pha víi dßng ®iÖn chÝnh gãc 900. Khi më m¸y cuén d©y chÝnh vµ cuén d©y phô sÏ
sinh ra mét tõ trêng quay t¹o nªn m«men më m¸y ban ®Çu.
§Ó t¹o ra sù lÖch pha 900 gi÷a 2 dßng ®iÖn trong 2 cuén d©y, ngêi ta m¾c nèi tiÕp víi
cuén d©y phô ®iÖn dung C.
So s¸nh c¸c ®éng c¬ kh«ng ®ång bé mét pha kh¸c, ®éng c¬ c¶m øng kiÓu tô ®iÖn 1 pha cã
m«men quay cùc ®¹i vµ hÖ sè c«ng suÊt lín h¬n v× ngoµi tô ®iÖn C tham gia qu¸ tr×nh më
m¸y cã thÓ ®Êu thªm tô ®iªn phô song song víi tô ®iÖn C ®Ó n©ng cao hÖ sè cosj cña
®éng c¬.

8/2/2012 BMNL 216
Phương pháp mở máy động cơ KĐB
1. Khởi động trực tiếp
Ưu điểm:
- Thiết bị Khởi động đơn giản
- Momen khởi động lớn
- Thời gian khởi động nhỏ
Nhược:
- Dòng khởi động lớn làm ảnh hưởng
đến phụ tải khác,
- Chỉ áp dụng cho động cơ công suất
nhỏ và công suất của nguồn lớn hơn
nhiều lần công suất của động cơ

8/2/2012 BMNL 217
2. Giảm điện áp đặt vào động cơ

8/2/2012 BMNL 218
Giảm điểm áp
2. Dùng MBA tự ngẫu

8/2/2012 BMNL 219
Đổi nối Star/Delta

8/2/2012 BMNL 220
Thêm điện trở vào roto đc dây
quấn

8/2/2012 BMNL 221
Điều chỉnh tốc độ

8/2/2012 BMNL 222
Điều chỉnh tần số

8/2/2012 BMNL 224
§îc dïng ë ®éng c¬ rotor lång sãc, r·nh cùc tõ ®îc chÎ ra vµ l¾p vµo ®ã 1 vßng kÝn
b»ng kim lo¹i gäi lµ vßng ng¾n m¹ch.
Khi më m¸y, tõ trêng cuén d©y stator 2 cã mét bé phËn nhá xuyªn qua vßng ng¾n
m¹ch.
Do ®ã cã dßng ®iÖn c¶m øng trong vßng ng¾n m¹ch, nã sinh ra tõ th«ng thø cÊp, tæng
hîp víi tõ th«ng ban ®Çu, lµm cho tõ th«ng xuyªn qua vßng ng¾n m¹ch lÖch pha víi tõ
th«ng ngoµi vßng ng¾n m¹ch 1 gãc pha gÇn b»ng 900 vÒ kh«ng gian vµ thêi gian.
V× vËy tõ trêng tæng trong m¸y sÏ lµ mét tõ trêng quay vµ do ®ã ®éng c¬ cã m«men
më m¸y ban ®Çu.

8/2/2012 BMNL 225
Câu hỏi
1. Tong hệ thống điện xoay chiều (AC), các đại lượng
dòng và áp luôn biến thiên theo hình sin, trong thực
tế ta vẫn thường nói mạng điện áp 220/380V; dòng
điện trong nhánh bằng 2A. Vây những giá trị trên là
các trị số gì? Ý nghĩa của nó?
2. Tại sao trong thực tế không nên mắc pin mới song
song với pin cũ?
3. Cho mạch điện xoay chiều, giải thích vì sao trị số
đọc trên ampe kế tổng lại nhỏ hơn tổng các trị số
đọc được trên ampe kế ở các mạch nhánh?
4. Thế nào là công suất toàn phần (biểu kiến)? Công
suất tác dụng (hữu công)? Công suất phản kháng
(Vô công)?

8/2/2012 BMNL 226
1. Tại sao điện trở xoay chiều và điện trở một chiều
của cùng một sợi dây lại không giống nhau? Cụ thể
điện trở xoay chiều lớn hơn điện trở 1 chiều?
2. Khi quán cuộn điện cảm cao tần, tại sao phải dung
dây dẫn nhiều sợi hoặc dây dẫn rỗng ruột?
3. Bút thử điện chỉ có một đầu chạm vào vật dẫn điện,
tại sao có thể phát sang?
4. Dây trung tính phía điện áp thấp của máy biến thế,
có mang điện, điện áp đo được thấy thấp hơn điện
áp của vật mang điện thông thường. Giải thích
nguyên nhân tại sao?
5. Tại sao hệ thống điện xoay chiều sử dụng sóng hình
sin mà không sử dụng các dạng sóng khác?

8/2/2012 BMNL 227
1. Tại sao điện áp lưới điện phải chọn các cấp khác
nhau?
2. Tại sao khi tải điện trên khoảng cách xa thì máy biến
thế tăng áp đấu delta/Y (tam giác-sao), biến thế hạ
áp thì đấu thành Y/Delta (sao tam giác).
3. Tại sao một số đơn vị sử dụng điện, tách riêng phần
điện chiếu sáng và điện động lực (cung cấp cho
động cơ), mà không dùng chung một máy biến thế?
4. Cửa trạm biến áp tại sao phải mở ra ngoài và không
được có khóa tự động?
5. Tại sao mạch từ trong máy điện (phần lõi thép trong
máy biến áp, động cơ điện, máy phát điện) đều làm
bằng các lá thép kỹ thuật điện ghép lại mà không đúc
liền nguyên khối?
6. Dây truyền tải điện trên không dạng dây nhôm lõi
thép (dây AC, ACSR) đều có phần lõi bằng thép

8/2/2012 BMNL 228
SẢN PHẨM ĐiỆN

8/2/2012 229
Cáp điện Phụ kiện cáp (Vatraco) Phụ kiện đường dây (Vatraco)
Máy biến áp (PTDL) Máy cắt điện (PTDL) Dao cách ly + Phụ tải
1 2
654
3
Sản Phẩm Điện

8/2/2012 230
CT & VT (PTDL) Chống sét (Vatraco) Tụ bù (Vatraco)
Recloser (Vatraco) Cầu chì tự rơi Tủ trung thế
7 8
121110
9

8/2/2012 231
Tủ RMU (Vatraco) Tủ đóng cắt,
phân phối hạ thế
Tủ điều khiển động cơ
Hệ thống điều khiển
trạm BA và đường dây
Hệ thống bảo vệ
Trạm BA và đường dây
Hệ thống
điều khiển tự động CN
13 14
181716
15

8/2/2012 232
Tủ đấu dây Tủ phân phối AC/DC Tủ nạp ắc quy
Hệ thống ắc quy (PTDL) Hệ thống điều khiển,
giám sát từ xa RTU
Hệ thống
truyền tải thông tin PLC
19 20
242322
21

8/2/2012 233
Hệ thống Scada (PTDL) Hệ thống điều khiển
và tự động hoá trong trạm
Hệ thống
thông tin liên lạc (PTDL)
Máy phát điện (CN) Trạm Kiosk Trạm treo (XD)
25 26
302928
27

8/2/2012 234
Trạm ngầm (Vatraco) Trạm một cột (XD) Trạm ngoài trời (PTDL)
Trạm GIS (PTDL) Trạm di động (PTDL) Nhà máy thuỷ điện (PTDL)
31 32
363534
33

8/2/2012 235
Nhà máy nhiệt điện (PTDL) Nhà máy điện sức gió (PTDL) He thong chieu sang
Thiết bị đóng cắt hạ thế
ACB, MCCB, MCB, …(Vatraco)
Thiết bị điện dân dụng
(công tắc, ổ cắm,…) - Vatraco
Phụ kiện lắp đặt điện (Vatraco)
37 38
424140
39

8/2/2012 BMNL 236
SẢN PHẨM ĐiỆN TỬ

8/2/2012 BMNL 237
Rơ le bảo về
Điện Tử

8/2/2012 BMNL 238
NHỰA – COMPOSIT

8/2/2012 BMNL 239
8- Mô hình, đồ chơi trẻ em7-Sản phẩm nhựa composit dân dụng
6- Sản phẩm composit cho quốc phòng5- Sản phẩm nhhựa composit công nghiệp4-Vật liệu cách điện -Sứ cách điện
3- Phụ kiện nhựa2- Sản phẩm hộp chia dây1- Sản phẩm hộp công tơ

8/2/2012 BMNL 240
SẢN PHẨM – CƠ KHÍ

8/2/2012 BMNL 241
CỘT THÁP ĐIỆN CỘT ĐIỆN ĐƠN THÂN CỘT CHIẾU SÁNG
KẾT CẤU NHÀ XƯỞNG
CỘT ANTENA
XÀ GIÁ, TRỤ ĐỠ
BULÔNG NEO VÀ CÁC
PHỤ KIỆN ĐƯỜNG DÂY
CÁC LOẠI KHUNG GIÀN
CỘT ANTENA
Cơ khí

8/2/2012 BMNL 242
THANG MÁNG CÁP VỎ HỘP, VỎ HỘP KHUNG TỦ
KHUÔN MẪUTHANH CHIA ĐIỆN
SẢN PHẨM CƠ KHÍ CHÍNH XÁC
THANH CÁI ĐỒNG
GIA CÔNG MẠ
Cơ khí

8/2/2012 BMNL 244
n Xây lắp trạm phân
phối điện
n Xây lắp Công trình trạm cao thế
n Xây lắp Hệ thống phân
phối đóng cắt điện
Xây lắp Nhà máy Thuỷ điện Xây lắp Nhà máy Nhiệt điện
n Xây lắp đường dây tải
điện cao thế

8/2/2012 BMNL 245
Xây lắp Nhà xưởng
Xây lắp điện dân dụng và nội thất
Xây dựng Nhà cao tầng
Xây lắp Nhà máy Công nghiệp
Xây lắp Cột ăn ten viễn thông
Xây lắp Hệ thống điện
chiếu sáng

8/2/2012 BMNL 246
Xây dựng khu công nghiệp Xây dựng đường giao thôngXây dựng Khu đô thị

8/2/2012 BMNL 247
Thông số kỹ thuật Xây lắp đường
dây cao thế
- Cột cao 65 m
- Dựng cột, kéo dây
- Cột néo, cột đỡ
Xây lắp đường dây điện
cao thế
Cải tạo lưới điện
Xây lắp đường dây
điện

8/2/2012 BMNL 248
Xây lắp trạm biến áp cao thếXây lắp trạm biến áp cao thế
Xây lắp trạm biến áp

8/2/2012 BMNL 249
Nhà xưởng gia công cơ khí Việt ÁXây lắp nhà xưởng
Xây dựng nhà cao tầng
Xây dựng nhà cao tầng

8/2/2012 BMNL 250
Xây lắp nhà điều hành
Xây lắp đường giao
thông
Cải tạo nhà máy Thuỷ điện
Thay thế các thiết bị điều khiển cơ
bằng điều khiển tự động
- Tháo tủ bẳng cũ, thay tủ bảng mới
- Kéo cáp, đấu nối, rút cáp

8/2/2012 BMNL 251
CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

8/2/2012 BMNL 252
CUNG CẤP PHẦN MỀM DỊCH VỤ TRUYỀN THÔNG TÍCH HỢP HỆ THỐNG

Ky thuat dien thay nt hoach-final

Recommended

Recommended

More Related Content

What's hot

What's hot (19)

Similar to Ky thuat dien thay nt hoach-final

Similar to Ky thuat dien thay nt hoach-final (20)

More from vudat11111

More from vudat11111 (20)

Recently uploaded

Recently uploaded (10)

Ky thuat dien thay nt hoach-final