SlideShare a Scribd company logo

Kurdology

•
•
B
Bardarash

Kurdology report, nalî life and works

Art & Photos
1 of 14
Download to read offline
‫ثةميانكاي‬ ‫تةكنيكى‬ ‫بةردةرةش‬ ‫بةش‬ ‫ذمرييارى‬ ‫كوردولوجي‬ ‫ناونيشانى‬ ‫سمينار‬ ‫ذيانى‬ ‫نالى‬ ‫بةرهةمةكانى‬ ‫و‬ ‫قوتابيان‬ ‫ناوى‬ : ‫کمال‬ ‫سیڤان‬ ‫سمۆ‬ ‫بشرا‬ ‫فارس‬ ‫قاسم‬ ‫بابةت‬ ‫ماموستاى‬ : ‫م‬ . ‫مصطفى‬ ‫ديندار‬ 2022 - 2023 ‫تةكنيكى‬ ‫ثوىل‬ ‫زانكوى‬ ‫دهوك‬
‫ناوةرووك‬  ‫نالی‬  ‫ژیانى‬ ‫نالى‬  ‫میرنشینی‬ ‫و‬ ‫نالی‬ ‫بابان‬  ‫لە‬ ‫ئەوەی‬ ١٢٣٤ ‫تا‬ ‫کۆچییەوە‬ ‫ی‬ ١٢٥٤ ‫کردوە‬ ‫سولەیمانی‬ ‫حوکمرانیی‬ ‫؟‬ "!  ‫بەجێهێشتنی‬ ‫کوردستان‬  ‫شیعری‬ ‫لە‬ ‫بةرهةمى‬ ‫و‬ ‫مەبەستانەی‬ ‫ئەو‬ ( ‫نالی‬ ) ‫ئەمانەن‬ ‫کراون‬ ‫رەچاو‬ ‫دا‬ :  ‫نالی‬ ‫و‬ ‫مەبەستی‬ ‫شیعری‬  ‫ژیاوە‬ ‫نۆزدەهەمدا‬ ‫چەرخی‬ ‫سەرەتای‬ ‫لە‬ ‫نالی‬ .  ‫و‬ ‫نالی‬ ‫نامەکەی‬ ‫دوو‬ ‫سالم‬  ‫كۆچی‬ ‫دوایی‬  ‫سەرچاوەکان‬ 2
‫نالی‬ ‫مەال‬ ‫خدر‬ ( ‫خضر‬ ) ‫کوڕی‬ ‫ئەحمەدی‬ ‫شاوەیسی‬ ‫ئاڵی‬ ‫بەگی‬ ‫میکایلی‬ ‫ناسراو‬ ‫بە‬ ‫نالی‬ ( ١800 - ١877 ‫ز‬ ) ‫بەردی‬ ‫بناغە‬ ‫و‬ ‫ری‬‫زرێنە‬‫دامە‬ ‫ی‬‫قوتابخانە‬ ‫شیعری‬ ‫بابان‬ ‫و‬ ‫لە‬ ‫یەکەمین‬ ‫و‬ ‫بەناوبانگترین‬ ‫شاعیرانی‬ ‫شێوەزاری‬ ‫کوردیی‬ ‫ناوەندییە‬ . ‫لە‬ ‫گوندی‬ ‫خاک‬ ‫و‬ ‫خۆڵ‬ ، ‫لە‬ ‫دەشتی‬ ‫شارەزوور‬ ‫هاتوەتە‬ ‫دنیاوە‬ . ‫هەر‬ ‫لە‬ ‫تەمەنی‬ ‫منداڵی‬ ‫نراوەتە‬ ‫بەر‬ ‫خوێندن‬ ‫لە‬ ‫حوجرە‬ . ‫لە‬ ‫سەرەتاوە‬ ‫وردەکتێبی‬ ‫فارسی‬ ‫و‬ ‫قورئانی‬ ،‫خوێندووە‬ ‫دواتر‬ ‫زانستەکانی‬ ‫تری‬ ‫قورئان‬ ‫و‬ ‫فەرموودە‬ ‫و‬ ‫سەرف‬ ‫و‬ ‫نەحو‬ ‫و‬ ،‫کەالم‬ ،‫بەالغە‬ ‫و‬ ‫فەلەک‬ ‫و‬ ‫فیق‬ ‫ه‬ ‫و‬ ‫سیرەی‬ ‫خوێندووە‬ . ‫تا‬ ‫خوێندنی‬ ‫ئەمانەی‬ ‫تەواو‬ ‫کردووە‬ ‫و‬ ‫دواتر‬ ‫ئیجازەی‬ ‫عیلمی‬ ‫وەرگرت‬ ،‫وو‬ ‫لە‬ ‫چەندەها‬ ‫شوێن‬ ‫وەک‬ ‫سنە‬ ‫و‬ ‫ساباڵخ‬ ‫و‬ ‫هەڵەبجە‬ ‫و‬ ‫سلێمانی‬ ‫و‬ ‫الی‬ ‫چەندەها‬ ‫مامۆستای‬ ‫باشی‬ ‫ئەو‬ ‫سەردەمەی‬ ‫خۆی‬ ‫خوێندویەتی‬ . ‫دوای‬ ‫تەواوبوونی‬ ،‫خوێندنەکەی‬ ‫نالی‬ ‫مەالیەکی‬ ‫باش‬ ‫و‬ ‫ڕۆشنبیرێکی‬ ‫گەورەی‬ ،‫لێدەردەچێت‬ ‫بێجگە‬ ‫لە‬ ‫زاراوەی‬ ‫دەیکی‬ ‫کە‬ ‫کوردی‬ ‫بووە‬ ‫فارسی‬ ‫و‬ ‫تورکی‬ ‫و‬ ‫عەرەبیشی‬ ‫بە‬ ‫باشی‬ ،‫زانیوە‬ ‫تەنانەت‬ ‫شیعریشی‬ ‫پێ‬ ‫نووس‬ ‫یوون‬ . 3
‫نالى‬ ‫ژیانى‬ ‫مشت‬ ‫و‬ ‫مڕێکی‬ ‫زۆر‬ ‫هەیە‬ ‫لە‬ ‫سەر‬ ‫لە‬ ‫دایکبوون‬ ‫و‬ ‫کۆچکردنی‬ ‫نالی‬ ‫لە‬ ‫نێو‬ ‫میژوونووسان‬ ‫و‬ ‫ڕۆشنبیرانی‬ ،‫کورددا‬ ‫ئەگەرچی‬ ‫لە‬ ‫الیەن‬ ‫مێژوونووسانەوە‬ ‫چەند‬ ‫ڕایەکی‬ ‫جیاواز‬ ‫خراونەتە‬ ‫ڕوو‬ ‫بەاڵم‬ ‫هیچیان‬ ‫دان‬ ‫بە‬ ‫ڕاستی‬ ‫لە‬ ‫دایکبوون‬ ‫و‬ ‫کۆچکردنی‬ ‫نالی‬ ‫دا‬ ‫نانێن‬ ‫بە‬ ،‫بەڵگەوە‬ ‫هەر‬ ‫بۆیە‬ ‫تا‬ ‫ئێستاشی‬ ‫لە‬ ‫سەر‬ ‫ب‬ ‫ێت‬ ‫نەتوانراوە‬ ‫ڕۆژی‬ ‫لە‬ ‫دایک‬ ‫بوون‬ ‫و‬ ‫کۆچکردنی‬ ‫بە‬ ‫بەڵگەوە‬ ‫دەقیق‬ ‫دیاری‬ ‫بک‬ ‫رێت‬ . ‫ئەمانەی‬ ‫خوارەوە‬ ‫چەند‬ ‫نموونەیەکن‬ ‫لەو‬ ‫ڕاو‬ ‫سەرنجانەی‬ ‫نووسەرانی‬ ‫کورد‬ ‫هەیانە‬ ‫لە‬ ‫سەر‬ ‫هاتن‬ ‫و‬ ‫کۆچی‬ ‫نالی‬ : • ‫موحەممەد‬ ‫ئەمین‬ ‫زەکی‬ ‫بەگ‬ ‫دەڵێت‬ : " ‫نالی‬ ‫لە‬ ‫سااڵنی‬ ١800 - ١8٥٦ ‫زایینیدا‬ ‫ژیاوه‬ " . ‫و‬ ‫مارف‬ ‫خەزنەدار‬ ‫و‬ ‫کەمال‬ ‫فوئادیش‬ ‫هەر‬ ‫هەمان‬ ‫مێژوویان‬ ‫دیاری‬ ‫کردوە‬ . • ‫عەالئەدین‬ ‫سەججادی‬ ‫ڵێت‬‫دە‬ : " ‫لە‬ ١7٩7 ‫ی‬ ‫زایینیدا‬ ‫هاتوەتە‬ ‫دنیاوە‬ ‫و‬ ‫لە‬ ١8٥٥ ‫دا‬ ‫کۆچی‬ ‫دوایی‬ ‫کردوه‬ " . 4
‫ئەگەر‬ ‫بەپێی‬ ‫زۆرینەی‬ ‫لیکۆڵەڕەوان‬ ‫کار‬ ‫بکەین‬ ‫بێجگە‬ ‫لە‬ ‫عەالئە‬ ‫دین‬ ‫سەججادی‬ ‫دەتوانرێت‬ ‫بوترێت‬ ‫نالی‬ ٥٦ ‫ساڵ‬ ‫ژیاوە‬ ‫هەر‬ ‫وەک‬ ‫زۆربەی‬ ‫لێکۆڵەرەوان‬ ‫لە‬ ‫سەر‬ ‫ئەم‬ ‫ڕایە‬ ‫کۆکن‬ . ‫تەنها‬ ‫بەپێی‬ ‫بۆچوونەکەی‬ ‫عەالئەدین‬ ‫سەججادی‬ ‫نالی‬ ٥8 ‫ساڵ‬ ‫ژیاوە‬ . ‫ئەم‬ ‫جیاوازیەش‬ ‫وەکو‬ ‫سەرنجی‬ ‫بۆ‬ ‫دراوە‬ ‫قسەی‬ ‫مامۆستا‬ ‫عەالئەدین‬ ‫سەججادی‬ ‫لەالیەک‬ ‫و‬ ‫دکتۆر‬ ‫مارف‬ ‫خەزنەدار‬ ‫و‬ ‫دکتۆر‬ ‫کەمال‬ ‫فوئاد‬ ‫لە‬ ‫الیەکی‬ ‫ترەوە‬ ‫دەربارەی‬ ‫تەمەنی‬ ‫و‬ ‫ساڵی‬ ‫لەدایکبوونی‬ ‫نالی‬ ‫ئەو‬ ‫بەراوردکردنەی‬ ‫کوردی‬ ‫و‬ ‫مەریوانی‬ ‫و‬ ‫بەدوای‬ ‫ئەوانیشدا‬ ‫مامۆستا‬ ‫عەل‬ ‫ی‬ ،‫موقبیله‬ ‫ئەوەی‬ ‫لە‬ ‫پێشەکی‬ ‫دیوانەکەیاندا‬ ‫ساڵی‬ ١٢١٥ ‫ی‬ ‫کۆچییان‬ ‫لەگەڵ‬ ‫ساڵی‬ ١7٩7 ‫ی‬ ‫زایینیدا‬ ‫بەراوردکردووه‬ . 5
‫بابان‬ ‫میرنشینی‬ ‫و‬ ‫نالی‬ ‫نالی‬ ‫ئەحمە‬ ‫و‬ ‫پاشا‬ ‫سلێمان‬ ‫واتە‬ ‫خۆی‬ ‫ھاوکاتی‬ ‫بابانی‬ ‫میری‬ ‫دوو‬ ‫ھەر‬ ‫لەگەڵ‬ ‫د‬ ‫ھەبووە‬ ‫تایبەتی‬ ‫زۆر‬ ‫پەیوەندییەکی‬ ‫پاشا‬ ‫سلێمان‬ ‫کوڕی‬ ‫پاشای‬ . ‫ئەم‬ ‫ھە‬ ‫ئەمانە‬ ،‫داوەتەوە‬ ‫ڕەنگی‬ ‫نالیدا‬ ‫شیعرەکانی‬ ‫لە‬ ‫زۆرێک‬ ‫لە‬ ‫پەیوەندییەش‬ ‫ندێ‬ ‫بابان‬ ‫میری‬ ‫و‬ ‫شاعیر‬ ‫نالی‬ ‫پەیوەندیەی‬ ‫ئەو‬ ‫لەسەر‬ ‫بەڵگەن‬ : ‫یەقین‬ ‫دیوە‬ ‫سەبای‬ ‫بەلقیسی‬ ‫حەبسی‬ ‫دڵ‬ ‫هودهودی‬ ‫خۆی‬ ‫دەکات‬ ‫سانی‬ ‫ئاسەفی‬ ‫شاهی‬ ‫گیری‬ ‫دامێن‬ ‫کە‬ ‫ن‬ ‫وەزیرەکەی‬ ‫کە‬ ‫بووە‬ ‫پێغەمبەر‬ ‫سولەیمان‬ ‫حەزرەتی‬ ‫یەکەم‬ ‫ئاسەفی‬ ‫شاھی‬ ‫اوی‬ ‫سلێ‬ ،‫ئاسەفیش‬ ‫دووەمی‬ ‫شای‬ ‫لە‬ ‫مەبەستی‬ ‫و‬ ‫بووە‬ ‫بەرخیا‬ ‫کوڕی‬ ‫ئاسەفی‬ ‫مان‬ ‫بابانه‬ ‫پاشای‬ . ‫تاقمە‬ ‫ئەم‬ ‫مومتاز‬ ‫خاسەیی‬ ‫کەوا‬ ‫شاهن‬ ‫ئاشووبی‬ ‫سوپاهن‬ ‫قەلبی‬ ‫و‬ ‫مەملەکەت‬ ‫دڵی‬ 6
‫لە‬ ‫ئەوەی‬ ١234 ‫تا‬ ‫کۆچییەوە‬ ‫ی‬ ١254 ‫حوکمرانیی‬ ‫کردوە؟‬ ‫سولەیمانی‬ "! • ‫ناردو‬ ‫خۆی‬ ‫گیانی‬ ‫بە‬ ‫گیانی‬ ‫ھاوڕێی‬ ‫سالمی‬ ‫بۆ‬ ‫ئەوەی‬ ،‫درێژەکەی‬ ‫قەسیدە‬ ‫و‬ ‫وە‬ ‫بابانەکان‬ ‫دەوری‬ ‫نەمانی‬ ‫پاش‬ ‫سولەیمانی‬ ‫وەزعی‬ ‫لە‬ ‫پرسیارە‬ ‫تێکڕا‬ ‫ئەوەش‬ . • ‫حەجی‬ ‫سەفەری‬ ‫بەبۆنەی‬ ‫ئەوەی‬ ،‫غەزەلەکەی‬ ( ‫ڕوودباری‬ ‫نووری‬ ) ‫یەوە‬ ‫نەقش‬ ‫ڕێبازی‬ ‫خاوەنی‬ ‫دەرئەکەوێ‬ ‫بەیتەکانەوە‬ ‫تێکڕای‬ ‫لە‬ ‫وەک‬ ‫کە‬ ‫وتوویەتی‬ ‫و‬ ‫بەندی‬ ‫خالید‬ ‫مەوالنا‬ ‫ناودارەکانی‬ ‫موریدە‬ ‫لە‬ ‫بووە‬ ‫یەکێک‬ ( ١١٩٧ ‫ی‬ . ‫ک‬ - ١٧٨3 ‫ی‬ . ،‫ز‬ ١242 ‫ی‬ . ‫ک‬ - ١٨26 ‫ی‬ . ‫ز‬ .) ٧
‫کوردستان‬ ‫بەجێهێشتنی‬ ‫لەدوای‬ ‫بیست‬ ‫و‬ ‫پێنج‬ ‫ساڵی‬ ،‫تەمەنی‬ ‫کوردستان‬ ‫جێدەھێلێت‬ ‫و‬ ‫دەچێتە‬ ،‫حەج‬ ‫و‬ ‫دوای‬ ‫تەواو‬ ‫کرد‬ ‫نی‬ ‫حەجەکەی‬ ‫رووی‬ ‫کردۆتە‬ ‫شام‬ ‫لە‬ ‫ساڵی‬ ١٨5٠ ‫تا‬ ‫کۆتایی‬ ‫ساڵی‬ ١٨54 ‫نالی‬ ‫لە‬ ‫شام‬ ،‫بووە‬ ‫لەو‬ ‫ماوەیەدا‬ ‫میرنشینی‬ ‫بابان‬ ‫دەڕووخێت‬ ،‫و‬ ‫دەنگوباسی‬ ‫ڕووخانەکەی‬ ،‫پێدەگات‬ ‫ھەست‬ ‫دەکات‬ ‫خۆشیەکەی‬ ‫سلێمانی‬ ،‫نەما‬ ،‫حەبیبەنەما‬ ‫دۆست‬ ‫و‬ ‫ئەحبابەکانی‬ ‫وەکو‬ ‫جاران‬ ،‫نەمان‬ ‫سوپاکەی‬ ‫ئەحمەد‬ ‫پاشا‬ ،‫تیاچوو‬ ‫سوپای‬ ‫ڕۆمی‬ ‫جێیانی‬ ،‫گرتەوە‬ ( ‫سالم‬ ) ‫یش‬ ‫نەک‬ ‫ھەر‬ ‫ھاندەری‬ ‫نابێت‬ ‫کە‬ ‫بگەڕێتەوە‬ ‫سلێمانی‬ ‫بەڵکوو‬ ‫تکای‬ ‫لێدەکات‬ ،‫نەشگەڕێتەوە‬ ‫وەکوو‬ ‫لە‬ ‫قەسیدەکەیدا‬ ‫دەڵێ‬ ‫ت‬ : ‫توخوا‬ ‫بڵێن‬ ‫بەو‬ ‫حەزرەتی‬ ‫نالی‬ ‫دەخیلی‬ ‫بم‬ ‫بەو‬ ‫نەوعە‬ ‫نەکا‬ ‫بەسولەیمانییا‬ ‫گوزەر‬ ٨
‫ئەو‬ ‫بةرھةمى‬ ‫و‬ ‫مەبەستانەی‬ ‫شیعری‬ ‫لە‬ ( ‫نالی‬ ) ‫دا‬ ‫ئەمانەن‬ ‫کراون‬ ‫رەچاو‬ : ١ . ‫دیوانەکەیەتی‬ ‫زۆری‬ ‫ھەرە‬ ‫بەشی‬ ‫کە‬ ‫دڵداری‬ . 2 . ‫وەسفی‬ ‫و‬ ‫سروشت‬ ‫دیمەنی‬ ‫و‬ ‫بەھار‬ ‫وەسفی‬ ‫تایبەتی‬ ‫بە‬ ،‫وەسف‬ ‫بوردەباری‬ ‫و‬ ‫لێهاتوویی‬ ‫و‬ ‫شڕەکەی‬ ‫و‬ ‫شەق‬ ‫حوجرە‬ ( ‫کەر‬ ) ‫ەکەی‬ ! 3 . ‫خوا‬ ‫لە‬ ‫پاڕاناوە‬ ‫نزاو‬ . 4 . ‫نموونە‬ ‫وەک‬ ‫سالم‬ ‫قەسیدەکەی‬ ،‫کردنەوە‬ ‫واڵت‬ ‫بیری‬ . 5 . ‫مردن‬ ‫پاش‬ ‫پیاھەڵدانی‬ ‫و‬ ‫الواندنەوە‬ . 6 . ‫پیاھەڵدان‬ ‫و‬ ‫مەدح‬ . ‫نموونە‬ ‫بە‬ ‫بابان‬ ‫سوپای‬ ‫مەدحی‬ .  ٩
‫نالی‬ ‫و‬ ‫شیعری‬ ‫مەبەستی‬ ‫ئەو‬ ‫شیعری‬ ‫لە‬ ‫مەبەستانەی‬ ( ‫نالی‬ ) ‫ئەمانەن‬ ‫کراون‬ ‫رچاو‬ ‫دا‬ ::: • ‫دیوانەکەیەتی‬ ‫زۆری‬ ‫ھەرە‬ ‫بەشی‬ ‫کە‬ ‫دڵداری‬ . ‫دڵداری‬ ‫لەشیعری‬ ‫لەم‬ ‫نمونەیەک‬ " ‫نالی‬ " ‫شاعیر‬ : ،‫باڵوە‬ ‫و‬ ‫پەرێشان‬ ‫کە‬ ‫قەدتدا‬ ‫بە‬ ‫زوڵفت‬ ‫ئەمڕۆ‬ ‫داوە‬ ‫بە‬ ‫و‬ ‫ئاڵۆز‬ ‫شیفتە‬ ‫منی‬ ‫لە‬ ،‫دراوە‬ ‫و‬ ‫نەقد‬ ‫بۆت‬ ‫لە‬ ‫کە‬ ‫عەزیزە‬ ‫عومرە‬ ‫ئەم‬ ‫نەماوە‬ ‫موسوڵمانی‬ ‫کە‬ ‫درێغا‬ ‫و‬ ‫حەیف‬ ‫سەد‬ ! ‫زوڵفت‬ ‫سەری‬ ‫خەیاڵی‬ ‫بە‬ ‫درێژە‬ ‫عومرێکی‬ ‫خاوە‬ ‫سەودایەکی‬ ،‫و‬ ‫پەرێشانم‬ ‫و‬ ‫سەودا‬ ‫ڕووتم‬ ‫مائیلی‬ ‫بەخودا‬ ،‫ڕووتم‬ ‫کە‬ ‫ھەرچەندە‬ ‫ھەتاوە‬ ‫مەیلی‬ ‫ھەتیو‬ ‫کە‬ ‫عیللەت‬ ‫بێبەرگییە‬ ... ‫تۆ‬ ‫برۆی‬ ‫تەسویری‬ ‫قووەتی‬ ‫نیەتی‬ ‫مانی‬ ‫ئەم‬ ‫نەکشاوە‬ ‫موتەنەففیس‬ ‫دەستی‬ ‫بە‬ ‫قەوسە‬ ‫دەشکێنی‬ ‫دڵ‬ ‫کەڕەتم‬ ‫سەد‬ ،‫نەگریم‬ ‫بۆچی‬ ! ‫شکاوە‬ ‫الوە‬ ‫سەد‬ ‫لە‬ ‫شیشە‬ ،‫نەڕژێ‬ ‫مەی‬ ‫بۆ‬ ! ‫گریان‬ ‫لە‬ ‫ئێستاکە‬ ‫من‬ ‫مەنعی‬ ‫بێفائیدەیە‬ ‫بۆ‬ ‫ڕژاوە‬ ‫ئاوە‬ ‫زووەم‬ ‫بێچارە‬ ‫عاشقی‬ ! ‫بێ‬ ‫سوێر‬ ‫و‬ ‫سوور‬ ‫کەوا‬ ‫جێگێکی‬ ‫و‬ ‫جۆگە‬ ‫ھەر‬ ‫ڕژاوە‬ ‫خوێنە‬ ‫و‬ ‫منە‬ ‫گریانی‬ ‫جۆششی‬ ‫جێی‬ ‫گریان‬ ‫کوڵی‬ ‫و‬ ‫تاو‬ ‫باعیسی‬ ‫دڵمە‬ ‫سۆزی‬ ‫مەعلوومە‬ ‫ئاوە‬ ‫جۆششی‬ ‫سەبەبی‬ ‫ئاگر‬ ‫کە‬ ‫پێتە‬ ‫بەری‬ ‫موتیعی‬ ‫کە‬ ‫زوڵفت‬ ‫وەکوو‬ ‫نالی‬ ‫تێکی‬ ‫الوە‬ ‫مەیخەرە‬ ‫جەفا‬ ‫بە‬ ،‫مەشکێنە‬ ١٠
‫ژیاوە‬ ‫نۆزدەھەمدا‬ ‫چەرخی‬ ‫سەرەتای‬ ‫لە‬ ‫نالی‬ . ‫لەو‬ ‫سەردەمەدا‬ ‫زمانی‬ ‫باوی‬ ‫ئەدەبی‬ ‫بریتی‬ ‫بووە‬ ‫لە‬ ‫زمانی‬ ‫عەرەبی‬ ‫و‬ ‫فارسی‬ ‫و‬ ‫تورکی‬ ، ‫چونکە‬ ‫کورردس‬ ‫تان‬ ‫یا‬ ‫سەر‬ ‫بە‬ ‫ئیمراتۆریەتی‬ ‫عوسمانی‬ ‫یا‬ ‫ئێران‬ ‫بووە‬ ‫و‬ ‫زمانی‬ ‫ڕەسمی‬ ‫یا‬ ‫فارسی‬ ‫یا‬ ‫تورکی‬ ،‫بووە‬ ‫بێج‬ ‫گە‬ ‫لەوەش‬ ‫زمانی‬ ‫عەرەبی‬ ‫زمانی‬ ‫ئایینی‬ ‫پیرۆزی‬ ‫ئیسالم‬ ‫بووە‬ ‫و‬ ‫کوردستانیش‬ ‫تێکڕا‬ ‫یەکێک‬ ‫بووە‬ ‫ل‬ ‫واڵتە‬ ‫ئ‬ ‫یسالمیەکان‬ . ‫سەرەڕای‬ ‫ئەوە‬ ‫کە‬ ‫نالی‬ ‫خۆیشی‬ ‫خوێندەوارێکی‬ ‫ئایینی‬ ‫و‬ ‫مەالیەکی‬ ‫موساڵمان‬ ‫بوو‬ . ‫جا‬ ‫بۆیە‬ ، ‫نالی‬ ‫ئەگەرچی‬ ‫زۆری‬ ‫شیعری‬ ‫بە‬ ‫کوردی‬ ‫وتووە‬ ، ‫شیعرەکانی‬ ‫وشەی‬ ‫زۆری‬ ‫فارسییان‬ ‫بە‬ ‫دەستکارییەوە‬ ‫یا‬ ‫ب‬ ‫ێ‬ ‫دەستکاری‬ ‫تیایە‬ . ‫ھەروەھا‬ ‫وشەی‬ ‫زۆری‬ ‫عەرەبی‬ ‫و‬ ‫زاراوەی‬ ‫ئاینی‬ ‫و‬ ‫زاراوەی‬ ‫زانیارییە‬ ‫ئایینییەکانی‬ ‫و‬ ‫ەک‬ ‫فقە‬ ‫و‬ ‫ئوسسولی‬ ‫دین‬ ‫و‬ ‫مەنتیق‬ ‫و‬ ‫فەلەکییاتیان‬ ‫تیایە‬ ‫کە‬ ‫بە‬ ‫شێوەی‬ ‫ئیقتیباس‬ ‫و‬ ‫تەلمیح‬ ‫بەک‬ ‫اری‬ ‫ھێناون‬ . ‫ئەو‬ ‫شیعرانەی‬ ‫کە‬ ‫لە‬ ( ‫موناجات‬ ) ‫و‬ ‫نزاو‬ ‫پاڕانەوەدا‬ ‫وتوونی‬ ‫ھەموویان‬ ‫ئەنجامی‬ ‫ئەو‬ ‫کارە‬ ‫کاریگەرەن‬ ‫کە‬ ‫ئاینی‬ ‫ئیسالم‬ ‫لە‬ ‫ناخی‬ ‫دەروونیدا‬ ‫کردوویەتیی‬ . ‫هەر‬ ‫لە‬ ‫سەرەتای‬ ‫دیوانەکەیەوە‬ ‫ڕوو‬ ‫لە‬ ‫بارەگای‬ ‫خودا‬ ‫ئەکا‬ ‫و‬ ‫ئەڵێ‬ : ‫ئەی‬ ‫جیلوەدەری‬ ‫حوسن‬ ‫و‬ ‫جڵەوکێشی‬ ‫تەماشا‬ ‫سەر‬ ‫ڕشتەیی‬ ‫دین‬ ‫بێ‬ ‫مەدەدی‬ ‫تۆ‬ ‫نییە‬ ‫حاشا‬ ‫بەو‬ ‫ڕەحمەتە‬ ‫عامەت‬ ‫کە‬ ‫دەکا‬ ‫سەنگی‬ ‫سییەە‬ ‫زەڕ‬ ‫لەم‬ ‫قەلبە‬ ‫کە‬ ‫وەک‬ ‫بەردە‬ ، ،‫ڕەشە‬ ( ‫رش‬ ‫شاشا‬ ) ١١
‫سالم‬ ‫و‬ ‫نالی‬ ‫نامەکەی‬ ‫دوو‬ ‫وتاری‬ ‫سەرەکی‬ : ‫نالی‬ ‫و‬ ‫سالم‬ ‫گۆڕینەوەکەی‬ ‫نامە‬ ‫وەاڵ‬ ‫ئەویش‬ ‫و‬ ‫نووسیوە‬ ‫سالمی‬ ‫بۆ‬ ‫کە‬ ‫شیعرەیە‬ ‫ئەو‬ ‫نالی‬ ‫شیعرەکانی‬ ‫بەناوبانگترین‬ ‫لە‬ ‫یەکێک‬ ،‫دەداتەوە‬ ‫می‬ ‫ناوی‬ ‫بە‬ ‫قەسیدەیە‬ ‫دوو‬ ‫ئەو‬ « ‫سالم‬ ‫و‬ ‫نالی‬ ‫نامەکەی‬ ‫دوو‬ » ‫دەرکردووە‬ ‫ناوبانگیان‬ ‫ەوە‬ . ‫قەسید‬ ‫ئەو‬ ‫نالی‬ ‫ەیەی‬ ‫تاسەی‬ ‫و‬ ‫ھەست‬ ‫و‬ ‫دەکات‬ ‫شام‬ ‫لە‬ ‫خۆی‬ ‫والتی‬ ‫دوورە‬ ‫باسی‬ ‫و‬ ‫نووسیوە‬ ‫ھاوڕێی‬ ‫سالمی‬ ‫بۆ‬ ‫نامەیەک‬ ‫وەکو‬ ‫دەردەبڕێت‬ ،‫داگیرکرابوو‬ ‫عوسمانییەکانەوە‬ ‫الیەن‬ ‫لە‬ ‫کە‬ ‫سلێمانی‬ ‫و‬ ‫شارەزوور‬ ‫و‬ ‫نیشتمان‬ ‫دووری‬ . « ‫سالم‬ ‫عەبدولڕەحمان‬ » ‫بە‬ ‫و‬ ‫خەیاڵ‬ ‫بە‬ ‫ھەردووکیان‬ ‫و‬ ‫دەنووسێت‬ ‫بۆ‬ ‫بەرزی‬ ‫شیعرێکی‬ ‫وەاڵمدا‬ ‫لە‬ ‫یش‬ ( ‫ب‬ ‫ا‬ ) ،‫دا‬ ‫دەنێرن‬ ‫نامەکانیان‬ . ‫دەکات‬ ‫پێ‬ ‫دەست‬ ‫قەسیدەکەی‬ ‫شێویە‬ ‫بەم‬ ‫نالی‬ : ‫مروور‬ ‫خۆش‬ ‫بادی‬ ‫ئەی‬ ‫ڕێگەتم‬ ‫تۆزی‬ ‫قوربانی‬ ‫شارەزوور‬ ‫شاری‬ ‫هەموو‬ ‫بە‬ ‫شارەزا‬ ‫پەیکی‬ ‫وەی‬ ‫هەمدەمە‬ ‫و‬ ‫خواە‬ ‫هەوا‬ ‫خەفییو‬ ‫لوتفەکەت‬ ‫ئەی‬ ! ‫حوزور‬ ‫گۆشەیی‬ ‫سەر‬ ‫بەشارەتی‬ ‫سروەکەت‬ ‫وەی‬ ! ١2
‫دوایی‬ ‫كۆچی‬ ‫جا‬ ‫ئەگەر‬ ‫ھا‬‫وە‬ ،‫بێت‬ ‫ئەوا‬ ‫وەک‬ ‫کوردی‬ ‫و‬ ‫مەریوانی‬ ‫و‬ ‫موقبیل‬ ‫و‬ ‫سەجادی‬ ‫ئەفەرموون‬ ‫نالی‬ 5٨ ‫ساڵ‬ ‫ژیاوه‬ . ‫بەاڵم‬ ‫لە‬ ‫ڕۆژنامەکانی‬ ‫ڕۆژھەاڵتناسی‬ ‫ئەرمەنییی‬ " ‫وسف‬ ‫ئەبگارەڤێچ‬ ‫ئۆربێلی‬ " ‫دا‬ ‫ساڵی‬ ١2١5 ‫ی‬ ‫کۆچی‬ ‫لەگەڵ‬ ‫ساڵی‬ ١٨٠٠ - ١٨٠١ ‫ی‬ ‫زایینی‬ ‫بەرامبەر‬ ‫کراوه‬ . ‫بەپێی‬ ‫ئەمە‬ ‫وەک‬ ‫دکتۆر‬ ‫مارف‬ ‫خەزنەدار‬ ‫و‬ ‫دکتۆر‬ ‫کەماڵ‬ ‫فوئاد‬ ‫لەسەری‬ ،‫ڕۆیشتون‬ ‫ساڵی‬ ‫لە‬ ‫دایکبوونی‬ ‫نالی‬ ‫دەکاتە‬ ١٨٠٠ ‫ی‬ ‫زایینی‬ ‫و‬ ‫تەمەنیشی‬ ‫دەبێتە‬ 56 ‫ساڵ‬ . ‫بەاڵم‬ ‫بەڵگەی‬ ‫تریش‬ ‫بەدەستەوە‬ ‫ھەیە‬ ‫پێمان‬ ‫ئەسەلمێنێ‬ ‫کەوا‬ ‫نالی‬ ‫نە‬ ‫لە‬ ‫ساڵی‬ ١٨55 ‫و‬ ‫نە‬ ‫لە‬ ‫ساڵی‬ ١٨56 ‫مردووە‬ ‫و‬ ‫نە‬ ‫تەمەنیشی‬ 56 ‫یا‬ 5٨ ‫ساڵ‬ ،‫بووە‬ ‫جا‬ ‫خواە‬ ‫ئیتر‬ ‫لە‬ ١٧٩٧ ‫دا‬ ‫لە‬ ‫دایک‬ ‫بووبێ‬ ‫وەک‬ ‫عەلی‬ ‫موقبیل‬ ‫ئەڵێ‬ ‫یا‬ ‫لە‬ ١٨٠٠ ‫وەک‬ ‫ئەوانی‬ ‫تر‬ ‫ئەڵێن‬ " ‫ساڵی‬ 2٠١٧ ‫د‬ . ‫ھێمن‬ ‫عومەر‬ ‫خۆشناو‬ ‫لە‬ ‫توێژینەوەكەیدا‬ ‫بەناوی‬ " ‫نالی‬ ‫لە‬ ‫بەڵگەنامەكانی‬ ‫عوسمانیدا‬ " ‫بە‬ ‫بەڵگە‬ ‫ئەوەی‬ ‫ڕوون‬ ‫كردەوە‬ ‫كە‬ ‫ن‬ ‫الی‬ ‫لە‬ 22/١١/١٨٧٧ ‫لە‬ ‫ئەستەنبوڵ‬ ‫كۆچی‬ ‫دوایی‬ ‫كردووە‬ . ‫گەلێ‬ ‫بەیتی‬ ‫نالی‬ ‫ھەیە‬ ‫وا‬ ‫ئەگەیەنن‬ ‫نالی‬ ‫گەیشتووەتە‬ ‫تەمەنی‬ ‫پیرییەکی‬ ‫ڕاستەقینەو‬ ‫بێ‬ ‫ھێز‬ ‫بوون‬ ‫کە‬ ‫دیارە‬ ‫ئەوەش‬ ‫لە‬ 5٨ ‫ساڵیدا‬ ‫پەیدا‬ ‫نابێ‬ ١3
‫سەرچاوەکان‬ ١ . ‫کۆڕ‬ ‫چاپخانەی‬ ،‫عبدالکریم‬ ‫فاتح‬ ‫و‬ ‫مدرس‬ ‫عبدالکریمی‬ ‫مەال‬ ‫لێکدانەوەی‬ ‫و‬ ‫لێکۆڵینەوە‬ ،‫نالی‬ ‫دیوانی‬ ‫زانیاری‬ ‫ی‬ ‫کورد‬ – ‫بەغدا‬ ١٩٧6 ] 2 . ‫ڕێگا‬ ‫ماڵپەڕی‬ - ‫نالی‬ ‫ئەدەبیاتی‬ - ‫ھەژار‬ ‫ڕەنج‬ ‫نوسینی‬ 3 . ‫ھۆنراوە‬ ‫ماڵپەڕی‬ - ‫بابەت‬ : ‫ھەژار‬ ‫ڕەنج‬ ‫ئامادەکردنی‬ ‫نالی‬ ‫شیعری‬ ‫لە‬ ‫لێکۆڵینەوە‬ ٧ ‫یەکەمی‬ ‫کانوونی‬ ‫ی‬ 2٠2١ ‫کراوە‬ ‫ئەرشیڤ‬ ،‫مەشین‬ ‫وەیبەک‬ ‫لە‬ . 4 . ‫دووەم‬ ‫چاپی‬ ‫نالی‬ ‫دیوانی‬ / ‫کوردستان‬ ‫چاپخانەی‬ ‫عبدالکریم‬ ‫فاتح‬ ‫و‬ ‫مودەریس‬ ‫عەبدولکەریمی‬ ‫مەال‬ 5 . ،‫بەغداد‬ ‫مەعارفی‬ ‫چاپخانەی‬ ،‫سەججادی‬ ‫عەالئەدین‬ ‫نووسراوەی‬ ‫کوردی‬ ‫ئەدەبی‬ ‫مێژووی‬ ١٩5١ 6 . ،‫سیوەیلی‬ ‫ڕێبوار‬ ،‫مۆدێرنیتە‬ ‫بۆ‬ ‫بەالغەوە‬ ‫لە‬ ‫نالی‬ 2٠١٩ ‫ھەولێر‬ ، ٧ . ،‫خۆشناو‬ ‫عومەر‬ ‫ھێمن‬ ،‫عوسمانیدا‬ ‫بەڵگەنامەکانی‬ ‫لە‬ ‫نالی‬ 2٠١٧ ‫سۆران‬ ‫زانکۆی‬ ‫دەستنووسخانەی‬ ، ١4

Recommended

مێژووی کورد و کوردستان (1).pdf
مێژووی کورد و کوردستان (1).pdfمێژووی کورد و کوردستان (1).pdf
مێژووی کورد و کوردستان (1).pdfssuserd41a151
 
الكتل الهوائية
الكتل الهوائية الكتل الهوائية
الكتل الهوائية Mukhalad Hamza
 
بوربوينت عن اللغة العربية.
بوربوينت عن اللغة العربية.بوربوينت عن اللغة العربية.
بوربوينت عن اللغة العربية.raghadab18
 
مفهوم المنخفض الجوي
مفهوم المنخفض الجويمفهوم المنخفض الجوي
مفهوم المنخفض الجويMukhalad Hamza
 
بەستنی شیشی سەقف بە شێوازی Cut off
بەستنی شیشی سەقف بە شێوازی Cut offبەستنی شیشی سەقف بە شێوازی Cut off
بەستنی شیشی سەقف بە شێوازی Cut offBahzad5
 
الورع
الورعالورع
الورعمبارك الدوسري
 
Tajweed Book by Tawheed Centre
Tajweed Book by Tawheed CentreTajweed Book by Tawheed Centre
Tajweed Book by Tawheed CentreTawheed Centre
 
Yeshu uttara hai yaha'n
Yeshu uttara hai yaha'nYeshu uttara hai yaha'n
Yeshu uttara hai yaha'narslanniyamat
 

Recommended

مێژووی کورد و کوردستان (1).pdf
مێژووی کورد و کوردستان (1).pdfمێژووی کورد و کوردستان (1).pdf
مێژووی کورد و کوردستان (1).pdfssuserd41a151
 
الكتل الهوائية
الكتل الهوائية الكتل الهوائية
الكتل الهوائية Mukhalad Hamza
 
بوربوينت عن اللغة العربية.
بوربوينت عن اللغة العربية.بوربوينت عن اللغة العربية.
بوربوينت عن اللغة العربية.raghadab18
 
مفهوم المنخفض الجوي
مفهوم المنخفض الجويمفهوم المنخفض الجوي
مفهوم المنخفض الجويMukhalad Hamza
 
بەستنی شیشی سەقف بە شێوازی Cut off
بەستنی شیشی سەقف بە شێوازی Cut offبەستنی شیشی سەقف بە شێوازی Cut off
بەستنی شیشی سەقف بە شێوازی Cut offBahzad5
 
الورع
الورعالورع
الورعمبارك الدوسري
 
Tajweed Book by Tawheed Centre
Tajweed Book by Tawheed CentreTajweed Book by Tawheed Centre
Tajweed Book by Tawheed CentreTawheed Centre
 
Yeshu uttara hai yaha'n
Yeshu uttara hai yaha'nYeshu uttara hai yaha'n
Yeshu uttara hai yaha'narslanniyamat
 
تحريرات ابن عامر للشيخ محمد إبراهيم سالم وجدوله حسن باسل
تحريرات ابن عامر للشيخ محمد إبراهيم سالم وجدوله حسن باسلتحريرات ابن عامر للشيخ محمد إبراهيم سالم وجدوله حسن باسل
تحريرات ابن عامر للشيخ محمد إبراهيم سالم وجدوله حسن باسلسمير بسيوني
 
Prophet Muhammad (pbuh): A mercy to all creation!
Prophet Muhammad (pbuh): A mercy to all creation!Prophet Muhammad (pbuh): A mercy to all creation!
Prophet Muhammad (pbuh): A mercy to all creation!F El Mohdar
 
Surah al Maaidah 2021 Urdu
Surah al Maaidah 2021 UrduSurah al Maaidah 2021 Urdu
Surah al Maaidah 2021 UrduSHAISTA_HASAN
 
o'level islamiyat book
o'level islamiyat booko'level islamiyat book
o'level islamiyat bookchjutt
 
Taharat(purity)
Taharat(purity)Taharat(purity)
Taharat(purity)SCHOOL
 
Surah al Mujadilah New Urdu PPT
Surah al Mujadilah New Urdu PPTSurah al Mujadilah New Urdu PPT
Surah al Mujadilah New Urdu PPTSHAISTA_HASAN
 
Aqeeda E Tauheed in Urdu
Aqeeda E Tauheed in UrduAqeeda E Tauheed in Urdu
Aqeeda E Tauheed in UrduIslamia University of Bahawalpur
 
العلوم للصف الاول المتوسط
العلوم للصف الاول المتوسطالعلوم للصف الاول المتوسط
العلوم للصف الاول المتوسطAyad Haris Beden
 
Muslim Ummah
Muslim UmmahMuslim Ummah
Muslim UmmahShahrukh Usmani
 
مصادر الماء
مصادر الماء مصادر الماء
مصادر الماء asmaa alenezi
 
موسوعة الأمثال الانجليزية المترجمة
موسوعة الأمثال الانجليزية المترجمةموسوعة الأمثال الانجليزية المترجمة
موسوعة الأمثال الانجليزية المترجمةWael Sharba
 
مرثية مالك بن الريب.pptx
مرثية مالك بن الريب.pptxمرثية مالك بن الريب.pptx
مرثية مالك بن الريب.pptxMoustafaKeshk
 
Slide akhlaq
Slide akhlaqSlide akhlaq
Slide akhlaqYusuf Thomas Jr.
 
Jihad
JihadJihad
JihadAhmedSiddique11
 
communication skill
communication skillcommunication skill
communication skillK M Kamrul Hasan
 
Islamiyat O level revision guidline
Islamiyat O level revision guidlineIslamiyat O level revision guidline
Islamiyat O level revision guidlinechjutt
 
COMPANIONS OF THE HOLY PROPHET (PEACE BE UPON HIM)
COMPANIONS OF THE HOLY PROPHET (PEACE BE UPON HIM)COMPANIONS OF THE HOLY PROPHET (PEACE BE UPON HIM)
COMPANIONS OF THE HOLY PROPHET (PEACE BE UPON HIM)Syed Anas Abdali
 
Your tajweed made easy pdf
Your tajweed made easy pdfYour tajweed made easy pdf
Your tajweed made easy pdfQuran Juz (Para)
 
Pursuit of happiness in Islam
Pursuit of happiness in IslamPursuit of happiness in Islam
Pursuit of happiness in IslamMohammad Yunus, MD, FACP
 
بوكلت اللغة العربية بالتدريبات لثانية حضانة Arabic booklet kg2 first term 201...
بوكلت اللغة العربية بالتدريبات لثانية حضانة Arabic booklet kg2 first term 201...بوكلت اللغة العربية بالتدريبات لثانية حضانة Arabic booklet kg2 first term 201...
بوكلت اللغة العربية بالتدريبات لثانية حضانة Arabic booklet kg2 first term 201...أمنية وجدى
 
عبداللە پەشێو
عبداللە پەشێوعبداللە پەشێو
عبداللە پەشێوdanaShalal2
 
hatwan journal May 2023
hatwan journal May 2023hatwan journal May 2023
hatwan journal May 2023ssuserd86201
 

More Related Content

What's hot

تحريرات ابن عامر للشيخ محمد إبراهيم سالم وجدوله حسن باسل
تحريرات ابن عامر للشيخ محمد إبراهيم سالم وجدوله حسن باسلتحريرات ابن عامر للشيخ محمد إبراهيم سالم وجدوله حسن باسل
تحريرات ابن عامر للشيخ محمد إبراهيم سالم وجدوله حسن باسلسمير بسيوني
 
Prophet Muhammad (pbuh): A mercy to all creation!
Prophet Muhammad (pbuh): A mercy to all creation!Prophet Muhammad (pbuh): A mercy to all creation!
Prophet Muhammad (pbuh): A mercy to all creation!F El Mohdar
 
Surah al Maaidah 2021 Urdu
Surah al Maaidah 2021 UrduSurah al Maaidah 2021 Urdu
Surah al Maaidah 2021 UrduSHAISTA_HASAN
 
o'level islamiyat book
o'level islamiyat booko'level islamiyat book
o'level islamiyat bookchjutt
 
Taharat(purity)
Taharat(purity)Taharat(purity)
Taharat(purity)SCHOOL
 
Surah al Mujadilah New Urdu PPT
Surah al Mujadilah New Urdu PPTSurah al Mujadilah New Urdu PPT
Surah al Mujadilah New Urdu PPTSHAISTA_HASAN
 
العلوم للصف الاول المتوسط
العلوم للصف الاول المتوسطالعلوم للصف الاول المتوسط
العلوم للصف الاول المتوسطAyad Haris Beden
 
مصادر الماء
مصادر الماء مصادر الماء
مصادر الماء asmaa alenezi
 
موسوعة الأمثال الانجليزية المترجمة
موسوعة الأمثال الانجليزية المترجمةموسوعة الأمثال الانجليزية المترجمة
موسوعة الأمثال الانجليزية المترجمةWael Sharba
 
مرثية مالك بن الريب.pptx
مرثية مالك بن الريب.pptxمرثية مالك بن الريب.pptx
مرثية مالك بن الريب.pptxMoustafaKeshk
 
Islamiyat O level revision guidline
Islamiyat O level revision guidlineIslamiyat O level revision guidline
Islamiyat O level revision guidlinechjutt
 
COMPANIONS OF THE HOLY PROPHET (PEACE BE UPON HIM)
COMPANIONS OF THE HOLY PROPHET (PEACE BE UPON HIM)COMPANIONS OF THE HOLY PROPHET (PEACE BE UPON HIM)
COMPANIONS OF THE HOLY PROPHET (PEACE BE UPON HIM)Syed Anas Abdali
 
Your tajweed made easy pdf
Your tajweed made easy pdfYour tajweed made easy pdf
Your tajweed made easy pdfQuran Juz (Para)
 
بوكلت اللغة العربية بالتدريبات لثانية حضانة Arabic booklet kg2 first term 201...
بوكلت اللغة العربية بالتدريبات لثانية حضانة Arabic booklet kg2 first term 201...بوكلت اللغة العربية بالتدريبات لثانية حضانة Arabic booklet kg2 first term 201...
بوكلت اللغة العربية بالتدريبات لثانية حضانة Arabic booklet kg2 first term 201...أمنية وجدى
 

What's hot (20)

تحريرات ابن عامر للشيخ محمد إبراهيم سالم وجدوله حسن باسل
تحريرات ابن عامر للشيخ محمد إبراهيم سالم وجدوله حسن باسلتحريرات ابن عامر للشيخ محمد إبراهيم سالم وجدوله حسن باسل
تحريرات ابن عامر للشيخ محمد إبراهيم سالم وجدوله حسن باسل
 
Prophet Muhammad (pbuh): A mercy to all creation!
Prophet Muhammad (pbuh): A mercy to all creation!Prophet Muhammad (pbuh): A mercy to all creation!
Prophet Muhammad (pbuh): A mercy to all creation!
 
Surah al Maaidah 2021 Urdu
Surah al Maaidah 2021 UrduSurah al Maaidah 2021 Urdu
Surah al Maaidah 2021 Urdu
 
o'level islamiyat book
o'level islamiyat booko'level islamiyat book
o'level islamiyat book
 
Taharat(purity)
Taharat(purity)Taharat(purity)
Taharat(purity)
 
Surah al Mujadilah New Urdu PPT
Surah al Mujadilah New Urdu PPTSurah al Mujadilah New Urdu PPT
Surah al Mujadilah New Urdu PPT
 
Aqeeda E Tauheed in Urdu
Aqeeda E Tauheed in UrduAqeeda E Tauheed in Urdu
Aqeeda E Tauheed in Urdu
 
العلوم للصف الاول المتوسط
العلوم للصف الاول المتوسطالعلوم للصف الاول المتوسط
العلوم للصف الاول المتوسط
 
Muslim Ummah
Muslim UmmahMuslim Ummah
Muslim Ummah
 
مصادر الماء
مصادر الماء مصادر الماء
مصادر الماء
 
موسوعة الأمثال الانجليزية المترجمة
موسوعة الأمثال الانجليزية المترجمةموسوعة الأمثال الانجليزية المترجمة
موسوعة الأمثال الانجليزية المترجمة
 
مرثية مالك بن الريب.pptx
مرثية مالك بن الريب.pptxمرثية مالك بن الريب.pptx
مرثية مالك بن الريب.pptx
 
Slide akhlaq
Slide akhlaqSlide akhlaq
Slide akhlaq
 
Jihad
JihadJihad
Jihad
 
communication skill
communication skillcommunication skill
communication skill
 
Islamiyat O level revision guidline
Islamiyat O level revision guidlineIslamiyat O level revision guidline
Islamiyat O level revision guidline
 
COMPANIONS OF THE HOLY PROPHET (PEACE BE UPON HIM)
COMPANIONS OF THE HOLY PROPHET (PEACE BE UPON HIM)COMPANIONS OF THE HOLY PROPHET (PEACE BE UPON HIM)
COMPANIONS OF THE HOLY PROPHET (PEACE BE UPON HIM)
 
Your tajweed made easy pdf
Your tajweed made easy pdfYour tajweed made easy pdf
Your tajweed made easy pdf
 
Pursuit of happiness in Islam
Pursuit of happiness in IslamPursuit of happiness in Islam
Pursuit of happiness in Islam
 
بوكلت اللغة العربية بالتدريبات لثانية حضانة Arabic booklet kg2 first term 201...
بوكلت اللغة العربية بالتدريبات لثانية حضانة Arabic booklet kg2 first term 201...بوكلت اللغة العربية بالتدريبات لثانية حضانة Arabic booklet kg2 first term 201...
بوكلت اللغة العربية بالتدريبات لثانية حضانة Arabic booklet kg2 first term 201...
 

Similar to Kurdology

عبداللە پەشێو
عبداللە پەشێوعبداللە پەشێو
عبداللە پەشێوdanaShalal2
 
hatwan journal May 2023
hatwan journal May 2023hatwan journal May 2023
hatwan journal May 2023ssuserd86201
 
hatwan journal May 2023
hatwan journal May 2023hatwan journal May 2023
hatwan journal May 2023ssuserd86201
 
هەرزەکار Herzekar
هەرزەکار Herzekarهەرزەکار Herzekar
هەرزەکار HerzekarHalwest Rasul
 
حاجی قادری کۆیی وبیردۆزی پێویستیەکان
حاجی قادری کۆیی وبیردۆزی پێویستیەکانحاجی قادری کۆیی وبیردۆزی پێویستیەکان
حاجی قادری کۆیی وبیردۆزی پێویستیەکانNeberd Talib Ali
 
تەلارسازانە هێڵکاری بکە
تەلارسازانە هێڵکاری بکەتەلارسازانە هێڵکاری بکە
تەلارسازانە هێڵکاری بکەBahzad5
 
پەروەردەی_منداڵ_لەقۆناغی_باخچەی_مندالاندا.pptx
پەروەردەی_منداڵ_لەقۆناغی_باخچەی_مندالاندا.pptxپەروەردەی_منداڵ_لەقۆناغی_باخچەی_مندالاندا.pptx
پەروەردەی_منداڵ_لەقۆناغی_باخچەی_مندالاندا.pptxssuserd41a151
 
سێ کچی ئەمەریکی بە جلی مەلەوانی دەچنە مزگەوتێک بزانە چی ڕوو دەدات
سێ کچی ئەمەریکی بە جلی مەلەوانی دەچنە مزگەوتێک بزانە چی ڕوو دەداتسێ کچی ئەمەریکی بە جلی مەلەوانی دەچنە مزگەوتێک بزانە چی ڕوو دەدات
سێ کچی ئەمەریکی بە جلی مەلەوانی دەچنە مزگەوتێک بزانە چی ڕوو دەداتawderahmed1989
 
سێ کچی ئەمەریکی بە جلی مەلەوانی دەچنە مزگەوتێک بزانە چی ڕوو دەدات
سێ کچی ئەمەریکی بە جلی مەلەوانی دەچنە مزگەوتێک بزانە چی ڕوو دەداتسێ کچی ئەمەریکی بە جلی مەلەوانی دەچنە مزگەوتێک بزانە چی ڕوو دەدات
سێ کچی ئەمەریکی بە جلی مەلەوانی دەچنە مزگەوتێک بزانە چی ڕوو دەداتFacebook
 
لادانێن سێکسی بابەتەکێ زانستی یێ زانستێن دەرونیە ، ب زمانێ کوردی بادینی.pdf
لادانێن سێکسی بابەتەکێ زانستی یێ زانستێن دەرونیە ، ب زمانێ کوردی بادینی.pdfلادانێن سێکسی بابەتەکێ زانستی یێ زانستێن دەرونیە ، ب زمانێ کوردی بادینی.pdf
لادانێن سێکسی بابەتەکێ زانستی یێ زانستێن دەرونیە ، ب زمانێ کوردی بادینی.pdfIdrees.Hishyar
 
ئالا.pptx
ئالا.pptxئالا.pptx
ئالا.pptxSulSya
 
درۆکردن لای منداڵ.pptx
درۆکردن لای منداڵ.pptxدرۆکردن لای منداڵ.pptx
درۆکردن لای منداڵ.pptxssuserd41a151
 
پێشەواێی کورد قازی محمد.pptx
پێشەواێی کورد قازی محمد.pptxپێشەواێی کورد قازی محمد.pptx
پێشەواێی کورد قازی محمد.pptxTaha Mohammed Salih
 
٠میرنشینی سۆران.pdf
٠میرنشینی سۆران.pdf٠میرنشینی سۆران.pdf
٠میرنشینی سۆران.pdfbalen9
 
تورەبوون سیامەند.pptx
تورەبوون سیامەند.pptxتورەبوون سیامەند.pptx
تورەبوون سیامەند.pptxSyamandHamid
 
کۆماری کوردستان.pptx
کۆماری کوردستان.pptxکۆماری کوردستان.pptx
کۆماری کوردستان.pptxssuserd41a151
 

Similar to Kurdology (20)

عبداللە پەشێو
عبداللە پەشێوعبداللە پەشێو
عبداللە پەشێو
 
hatwan journal May 2023
hatwan journal May 2023hatwan journal May 2023
hatwan journal May 2023
 
hatwan journal May 2023
hatwan journal May 2023hatwan journal May 2023
hatwan journal May 2023
 
هەرزەکار Herzekar
هەرزەکار Herzekarهەرزەکار Herzekar
هەرزەکار Herzekar
 
حاجی قادری کۆیی وبیردۆزی پێویستیەکان
حاجی قادری کۆیی وبیردۆزی پێویستیەکانحاجی قادری کۆیی وبیردۆزی پێویستیەکان
حاجی قادری کۆیی وبیردۆزی پێویستیەکان
 
dyalol leser sherko
dyalol leser sherkodyalol leser sherko
dyalol leser sherko
 
تەلارسازانە هێڵکاری بکە
تەلارسازانە هێڵکاری بکەتەلارسازانە هێڵکاری بکە
تەلارسازانە هێڵکاری بکە
 
پەروەردەی_منداڵ_لەقۆناغی_باخچەی_مندالاندا.pptx
پەروەردەی_منداڵ_لەقۆناغی_باخچەی_مندالاندا.pptxپەروەردەی_منداڵ_لەقۆناغی_باخچەی_مندالاندا.pptx
پەروەردەی_منداڵ_لەقۆناغی_باخچەی_مندالاندا.pptx
 
سێ کچی ئەمەریکی بە جلی مەلەوانی دەچنە مزگەوتێک بزانە چی ڕوو دەدات
سێ کچی ئەمەریکی بە جلی مەلەوانی دەچنە مزگەوتێک بزانە چی ڕوو دەداتسێ کچی ئەمەریکی بە جلی مەلەوانی دەچنە مزگەوتێک بزانە چی ڕوو دەدات
سێ کچی ئەمەریکی بە جلی مەلەوانی دەچنە مزگەوتێک بزانە چی ڕوو دەدات
 
سێ کچی ئەمەریکی بە جلی مەلەوانی دەچنە مزگەوتێک بزانە چی ڕوو دەدات
سێ کچی ئەمەریکی بە جلی مەلەوانی دەچنە مزگەوتێک بزانە چی ڕوو دەداتسێ کچی ئەمەریکی بە جلی مەلەوانی دەچنە مزگەوتێک بزانە چی ڕوو دەدات
سێ کچی ئەمەریکی بە جلی مەلەوانی دەچنە مزگەوتێک بزانە چی ڕوو دەدات
 
Kurdish Central Sorani - Testament of Benjamin.pdf
Kurdish Central Sorani - Testament of Benjamin.pdfKurdish Central Sorani - Testament of Benjamin.pdf
Kurdish Central Sorani - Testament of Benjamin.pdf
 
لادانێن سێکسی بابەتەکێ زانستی یێ زانستێن دەرونیە ، ب زمانێ کوردی بادینی.pdf
لادانێن سێکسی بابەتەکێ زانستی یێ زانستێن دەرونیە ، ب زمانێ کوردی بادینی.pdfلادانێن سێکسی بابەتەکێ زانستی یێ زانستێن دەرونیە ، ب زمانێ کوردی بادینی.pdf
لادانێن سێکسی بابەتەکێ زانستی یێ زانستێن دەرونیە ، ب زمانێ کوردی بادینی.pdf
 
ئالا.pptx
ئالا.pptxئالا.pptx
ئالا.pptx
 
سیا.pptx
سیا.pptxسیا.pptx
سیا.pptx
 
شیرێژ .pptx
شیرێژ .pptxشیرێژ .pptx
شیرێژ .pptx
 
درۆکردن لای منداڵ.pptx
درۆکردن لای منداڵ.pptxدرۆکردن لای منداڵ.pptx
درۆکردن لای منداڵ.pptx
 
پێشەواێی کورد قازی محمد.pptx
پێشەواێی کورد قازی محمد.pptxپێشەواێی کورد قازی محمد.pptx
پێشەواێی کورد قازی محمد.pptx
 
٠میرنشینی سۆران.pdf
٠میرنشینی سۆران.pdf٠میرنشینی سۆران.pdf
٠میرنشینی سۆران.pdf
 
تورەبوون سیامەند.pptx
تورەبوون سیامەند.pptxتورەبوون سیامەند.pptx
تورەبوون سیامەند.pptx
 
کۆماری کوردستان.pptx
کۆماری کوردستان.pptxکۆماری کوردستان.pptx
کۆماری کوردستان.pptx
 

Kurdology