حاجی قادری کۆیی وبیردۆزی پێویستیەکان

1. ‫پەروەردەیی‬ ‫وهەڵسەنگاندنی‬ ‫پێوان‬
‫توێژینەوە‬ ‫کورتەباسی‬
‫کۆیی‬ ‫قادری‬ ‫حاجی‬
‫وبیردۆزی‬
‫پێویستیەکان‬
‫پ‬ ‫توێژینەوەی‬.‫ی‬.‫د‬.‫مستەف‬ ‫ئیسماعیل‬ ‫خالید‬‫ا‬
‫ئامادەکردنی‬:
‫عەلی‬ ‫تالیب‬ ‫نەبەرد‬
‫بەسەرپەرشتی‬:
‫پ‬.‫ی‬.‫د‬.‫مستە‬ ‫ئیسماعیل‬ ‫خالید‬‫فا‬
‫کۆیە‬ ‫زانکۆی‬
‫دەرونزانی‬ ‫پەروەردەی‬ ‫بەشی‬
‫ئەکادیمی‬ ‫بااڵی‬ ‫دیبلۆمی‬
‫وانەوتنەوە‬ ‫ڕیگاکانی‬
‫خوێندنی‬2019-

2. ‫توێژینەوە‬ ‫کورتەی‬
‫هاتەک‬ ‫ماسلۆ‬ ‫ئەبڕاهام‬ ‫کەلەسەردەستی‬ ،‫بیستەم‬ ‫سەدەی‬ ‫دووەمی‬ ‫نیوەی‬ ‫سەرەتای‬ ‫بۆ‬ ‫دەگەڕێتەوە‬ ‫پێویستیەکان‬ ‫بیردۆزی‬‫بەهەنگاوێکی‬ ،‫ایەوە‬
‫دەکات‬ ‫تاک‬ ‫سەیری‬ ‫مرۆیی‬ ‫لەدیدگەیەکی‬ ‫چونکە‬ ،‫کرا‬ ‫هەژمار‬ ‫ئەوکات‬ ‫گرینگی‬.
‫کورد‬ ‫هۆزانڤانی‬ ‫بیرمەند‬ ‫کە‬ ‫سەرنجە‬ ‫جێگەی‬ ‫ئەوەی‬(‫کۆیی‬ ‫قادری‬ ‫حاجی‬)‫کەم‬ ‫بەالنی‬ ‫بەرلەماسلۆ‬50‫لەو‬ ‫باس‬ ‫بەوردی‬ ‫زۆر‬ ‫ساڵ‬
‫وبەشێوەیەکی‬ ‫قادر‬ ‫حاجی‬ ‫لەبیرۆکەی‬ ‫وەرگرتبێ‬ ‫سودی‬ ‫ماسلۆ‬ ‫دەشێ‬ ‫بۆیە‬ ،‫وورتریش‬ ‫لەماسلۆ‬ ‫وپتر‬ ‫دەکات‬ ‫پێویستیانە‬‫دایڕشبێتەوە‬ ‫کە‬.
‫قادر‬ ‫حاجی‬ ‫بیردۆزەکەی‬ ،‫دەگرێت‬ ‫لەخۆ‬ ‫وکۆمەڵگا‬ ‫تاک‬ ‫پێویستیەکانی‬ ‫پێکدێتکە‬ ‫ئاست‬ ‫شەش‬ ‫لە‬ ‫قادر‬ ‫حاجی‬ ‫قوچەکی‬‫ئەرێنی‬ ‫خاڵێکی‬
‫بەپێچە‬ ،‫یە‬ ‫نی‬ ‫ڕوون‬ ‫زۆر‬ ‫ماسلۆ‬ ‫بیردۆزەکەی‬ ‫وسروشتی‬ ‫داڕشت‬ ‫سەرچاوەکانی‬ ‫هەرچەندە‬ ‫کە‬ ،‫دەکات‬ ‫تۆمار‬ ‫خۆی‬ ‫لەبەرژەوەندی‬‫وانەوە‬
‫شەریعة‬ ‫لەمەبەستەکانی‬ ‫کە‬ ‫ڕوونە‬ ‫زۆر‬ ‫قادر‬ ‫حاجی‬ ‫الی‬–‫دەگرێت‬ ‫سەرچاوە‬ ‫الشریعة‬ ‫مقاصد‬.
2‫توێژین‬ ‫کورتەباسی‬‫ەوە‬

3. ‫قادر‬ ‫حاجی‬ ‫ژیانی‬ ‫کورتەیەکی‬
‫تەواوی‬ ‫ناوی‬(‫ئەحمەدی‬ ‫مەال‬ ‫کوڕی‬ ‫قادر‬ ‫حاجی‬
‫ئەحمەدە‬ ‫مەال‬ ‫کوڕی‬ ‫سالحی‬ ‫مەال‬ ‫کوڕی‬)
‫لەساڵی‬1816‫کۆیە‬ ‫شاری‬ ‫گۆڕقەرەجی‬ ‫لەگوندی‬ ‫ز‬
‫بووە‬ ‫لەدایک‬
‫لەسالی‬1863‫وەرگرتووە‬ ‫مەالیەتی‬ ‫ئیجازەی‬ ‫ز‬
‫لەساڵی‬1897‫لەشاری‬ ‫غەریبان‬ ‫لەواڵتی‬ ‫ز‬
‫کردووە‬ ‫دوایی‬ ‫کۆچی‬ ‫ئەستەنبووڵ‬.
‫نووسیوە‬ ‫هۆنراوەی‬ ‫ئەم‬ ‫خۆی‬ ‫بوونی‬ ‫بۆلەدایک‬ ‫کە‬
"‫العالمین‬ ‫رب‬ ‫بەئەمری‬(‫فرمان‬ ‫در‬)
‫شەعبان‬ ‫شهری‬ ‫لەحەڤدەی‬ ‫وەالدەتمە‬
(‫زهورم‬ ‫طەوری‬ ‫ایام‬ ‫الرعاه‬ ‫عید‬)
‫ضهورم‬ ‫طوبای‬ ‫روز‬ ‫نونهال‬"
3‫توێژین‬ ‫کورتەباسی‬‫ەوە‬

4. ‫د‬ ‫لەنێوان‬ ‫وکارتێکردن‬ ‫کارلێکردن‬ ‫مەرجی‬‫وو‬
‫ف‬ ‫قوتابخانەکانی‬ ‫بەپێی‬ ‫وێژەیی‬ ‫بەرهەمی‬‫ەرەنسی‬
‫قوتابخان‬ ‫لەکاتێکدا‬ ،‫جیاوازن‬ ‫وئەمریکی‬‫ەی‬
‫ڕەوایی‬ ‫بۆ‬ ‫دادەنێت‬ ‫وڕس‬ ‫مەرجی‬ ‫فەڕەنسی‬
‫لەسەر‬ ‫بەڵگە‬ ‫بوونی‬ ‫وەک‬ ‫بەراوردکردن‬
‫ودەستنیشانکردنی‬ ‫نێوانیان‬ ‫پەیوەندی‬
‫ب‬ ‫وئاشکرا‬ ‫ڕونو‬ ‫زۆر‬ ‫کەدەبێ‬ ‫کەناڵەکانیش‬،‫ن‬
‫ڕەوایی‬ ‫ئەمریکی‬ ‫قوتابخانەی‬ ‫لەبەرانبەردا‬
‫پێکچوون‬ ‫بونی‬ ‫کەتەنها‬ ‫دەبینێت‬ ‫کەوەدا‬‫لەنێوان‬
‫مەرج‬ ‫دەکاتە‬ ‫دووبەرهەمدا‬
‫کەناڵی‬ ‫یان‬ ‫بەڵگە‬ ‫ەرچەندە‬ ‫بۆبەراوردکردن‬
‫نەبێت‬ ‫لەنێواندا‬ ‫پەیوەندیان‬.
4‫توێژین‬ ‫کورتەباسی‬‫ەوە‬
‫نێوان‬ ‫بەراوردی‬ ‫پاساوی‬
‫وماسلۆ‬ ‫کۆیی‬ ‫قادری‬ ‫حاجی‬

5. ‫بەم‬ ‫قادر‬ ‫حاجی‬ ‫وبوونی‬ ‫فەقێیەتی‬ ‫خوێندنی‬‫ەال‬
‫بیر‬ ‫لەسەر‬ ‫بوون‬ ‫وکاریگەری‬ ‫هۆکار‬ ‫زۆرترین‬
‫لەدیوانەک‬ ‫دەکرێ‬ ‫تێبینی‬ ‫وەک‬ ،‫وبۆچوونەکانی‬‫ەی‬
‫بۆ‬ ‫هاتووە‬ ‫جیا‬ ‫جیا‬ ‫ئاماژەی‬ ‫کەچەندین‬
‫کو‬ ‫دەشێ‬ ‫کە‬ ،‫بۆچوونە‬ ‫ئەم‬ ‫پشتڕاستکردنەوەی‬‫رتی‬
‫سەرەکی‬ ‫سەرچاوەی‬ ‫لەدوو‬ ‫بکەینەوە‬:
1/‫پێغەمبەر‬ ‫وفەرموودەکای‬ ‫پیرۆز‬ ‫قورئانی‬(‫د‬.‫خ‬).
2/‫ئیسالمی‬ ‫شەریعەی‬ ‫مەبەستەکانی‬(‫مقاصد‬
‫الشریعة‬)
‫وپێشهاتە‬ ‫قادر‬ ‫حاجی‬ ‫پێویستیەکانی‬ ‫بیردۆزی‬ ‫سەرچاوەی‬‫کانی‬
‫شەریعە‬ ‫مەبەستەکانی‬:
‫ئ‬ ‫زانایانی‬ ‫گشتی‬ ‫بەشێوەیەکی‬‫لە‬ ‫یسالم‬
5‫مەبەستەکانیان‬ ‫مەبەستدا‬
‫ئەمانەن‬ ‫کە‬ ‫کۆکردۆتەوە‬:
1/‫ئاین‬
2/‫خود‬
3/‫مەند‬(‫عقڵ‬)
4/‫وەچە‬
5/‫سامان‬
5‫توێژین‬ ‫کورتەباسی‬‫ەوە‬

6. ‫پێویستیە‬ ‫بیردۆزی‬ ‫بیری‬ ‫ئاماژەکانی‬‫الی‬ ‫کان‬
‫وپێشهاتەکانی‬ ‫قادر‬ ‫حاجی‬
1-‫ونووسین‬ ‫دەستوور‬ ‫یەک‬ ‫ببنە‬ ‫هەمووتان‬
‫وئاین‬ ‫وڕەسم‬ ‫وزمان‬ ‫وبەرگ‬ ‫جل‬
2-‫خودا‬ ‫حەبیبی‬ ‫هەیە‬ ‫لەحەدیسا‬
‫گوتی‬:‫ەللا‬ ‫حبیب‬ ‫الکاسب‬
3-‫وسوکنا‬ ‫عەورەت‬ ‫وسەتری‬ ‫خواردن‬
‫پاشا‬ ‫گەداو‬ ‫بۆ‬ ‫ژینە‬ ‫باعیسی‬
4-‫ئەمین‬ ‫نەبی‬ ‫فەرموویەتی‬ ‫بۆچی‬:
‫بالصین‬ ‫ولو‬ ‫العلم‬ ‫اطلب‬
5-‫پایەدار‬ ‫دەوڵەت‬ ‫وخامە‬ ‫بەشیر‬
‫نادیار‬ ‫شیر‬ ،‫هەیە‬ ‫خامەم‬ ‫ئەمن‬
‫پێویستیەک‬ ‫بیردۆزی‬ ‫پێکهاتەکانی‬‫الی‬ ‫ان‬
‫کۆیی‬ ‫قادری‬ ‫حاجی‬
‫دەربەدرن‬ ‫وخواجە‬ ‫شێخ‬ ‫شاعیر‬
‫ئەشیا‬ ‫لەئەلزەمی‬ ‫وایە‬ ‫بەڵێ‬
‫سوکنا‬ ‫دووەم‬ ‫خواردنە‬ ‫ئەوەلەن‬
‫ئەنجا‬ ‫عەورەتە‬ ‫سەتری‬ ‫سێیەمی‬
‫الالەاالەللا‬ ‫مەشغەڵەی‬
‫مەتین‬ ‫شەرعی‬ ‫بینای‬ ‫پشتیوانی‬
‫ڕەنگین‬ ‫وخامەی‬ ‫وبەخشین‬ ‫شیر‬
‫دەکرێ‬ ‫موحافەزە‬ ‫دین‬ ‫شەشە‬ ‫بەو‬
‫دەمرێ‬ ‫دین‬ ‫شەشانە‬ ‫لەو‬ ‫مرد‬ ‫یەکێ‬
6‫توێژین‬ ‫کورتەباسی‬‫ەوە‬

7. ‫ئاین‬
1-‫خواردن‬
2-‫سوکنا‬
3-‫سەتری‬
‫عەورەت‬
4-
‫خواپەرستی‬
5-‫پشگیری‬
‫وخۆشەویستی‬
6-‫دەسەاڵت‬
‫بااڵ‬ ‫وهونەری‬
1-‫سوکانا‬:‫ئارامی‬ ‫مایەی‬ ‫ئەوەی‬
‫دەروونە‬.
2-‫عەورەت‬ ‫سەتری‬:‫پاراست‬ ،‫پۆشین‬،‫ن‬
‫تایبەتمەندی‬ ‫جوگرافی‬ ‫سنووری‬
،‫کەسی‬
‫ببەزێنرێت‬ ‫کەنابێ‬.
3-‫دین‬:‫دێت‬ ‫واڵت‬ ‫بەمانای‬ ‫زیاتر‬
‫خواپەرستی‬ ‫بەتەنها‬ ‫نەک‬.
‫وشەکانی‬ ‫لێکدانەوەی‬
‫قادر‬ ‫حاجی‬ ‫شعری‬
7‫توێژین‬ ‫کورتەباسی‬‫ەوە‬

8. ‫جوانی‬ ‫ڕەهەندی‬
‫کۆمەاڵیەتی‬ ‫ڕەهەندی‬ ‫کەسی‬ ‫ڕەهەندی‬
‫ئاین‬(‫واڵت‬)
‫شیر‬ ‫خواردن‬
‫ڕەنگین‬ ‫خامەی‬:‫هونەر‬
‫وبااڵ‬ ‫جوان‬ ‫ووێژەی‬
‫وموبوستدار‬
‫بەخشین‬ ‫سوکنا‬
‫مەتین‬ ‫شەرعی‬ ‫پشتیوانی‬
،‫حەورەت‬ ‫سەتری‬
‫خواپەرستی‬
‫قادر‬ ‫حاجی‬ ‫پێویستیەکانی‬ ‫بیردۆزی‬ ‫ڕەهەندەکانی‬
‫کەهەریە‬ ‫یەکتر‬ ‫تەواوکەری‬ ‫ڕەهەندی‬ ‫سێ‬ ‫بۆسەر‬ ‫دابەشدەبن‬ ‫پێویستیەکان‬ ‫بۆ‬ ‫قادر‬ ‫حاجی‬ ‫یبیردۆزی‬ ‫ڕەهەندەکان‬‫چەند‬ ‫کێکیان‬
‫دەگرێت‬ ‫لەخۆ‬ ‫لقێک‬
8‫توێژین‬ ‫کورتەباسی‬‫ەوە‬

9. ‫وماسلۆ‬ ‫قادر‬ ‫حاجی‬ ‫لەنێوان‬ ‫وجیاوازی‬ ‫پێکچوون‬
‫ماسلۆ‬
9‫توێژین‬ ‫کورتەباسی‬‫ەوە‬
‫حاجی‬
‫قادر‬
‫خود‬ ‫بەدەستهێنانی‬
‫لەخود‬ ‫ڕزگرتن‬
‫خۆشەویستی‬
‫هێمنی‬
‫فسیۆلۆجیەکان‬
‫خواردن‬
‫سوکنا‬
‫عەورەت‬ ‫سەتری‬
‫پەرستی‬ ‫یەکتا‬(‫خواپەرستی‬)
‫واڵت‬ ‫وخۆشەویستی‬ ‫پشتیوانی‬
‫بااڵ‬ ‫وهوونەری‬ ‫وئابووری‬ ‫دەسەاڵت‬
‫پ‬.‫تاک‬
‫پ‬.‫کۆمەڵ‬
‫پ‬.‫تاک‬
‫زنجیر‬ ‫کە‬ ‫مەرجی‬ ،‫سەرەوە‬ ‫بۆ‬ ‫لەخارەوە‬ ‫پێنجن‬ ‫ماسلۆ‬ ‫پیویستی‬ ‫ئاستەکانی‬‫تێرنابێت‬ ‫دووەم‬ ‫پیویتی‬ ‫واتا‬ ‫ومەرجدارن‬ ‫ەین‬‫تێر‬ ‫یەکەم‬ ‫ئەگەر‬
‫نەبێت‬
‫و‬ ‫تاک‬ ‫وپیویستی‬ ‫یەکترین‬ ‫وتەواوکەری‬ ‫شەشن‬ ‫قادر‬ ‫حاجی‬ ‫پێویستیەکانی‬‫ف‬ ‫شەشیان‬ ‫هەر‬ ‫ئەگەر‬ ،‫لەخۆدەگرێن‬ ‫کۆمەڵ‬‫نەدین‬ ‫ئەا‬ ‫نەبن‬ ‫ەراهەم‬
‫داناوە‬ ‫پێویستی‬ ‫وەک‬ ‫بااڵشی‬ ‫هونەری‬ ،‫نابێت‬ ‫بوونی‬ ‫نەواڵت‬.

10. ‫توێژینەوەکە‬ ‫پوختەی‬
‫ب‬ ‫بچوکە‬ ‫سەرەتایەکی‬ ‫تەنها‬ ‫توێژینەوەیە‬ ‫ئەم‬‫زیاتر‬ ‫ۆ‬
‫ز‬ ‫ئەوەی‬ ‫بۆ‬ ،‫نەتەوەیمان‬ ‫لەکەلەپووری‬ ‫ئاوڕدانەوە‬‫یاتر‬
‫البدەین‬ ‫شاراوەکان‬ ‫ومرواریە‬ ‫گەوهەر‬ ‫لەسەر‬ ‫پەردە‬
‫بەخەڵ‬ ‫ستەمدیدەیە‬ ‫گەلە‬ ‫ئەم‬ ‫پڕشنگداری‬ ‫وڕووی‬‫ل‬
‫بگەڕێنین‬ ‫بێت‬ ‫کەمیش‬ ‫ومافێکی‬ ‫بناسێنین‬‫بۆ‬ ‫ەوە‬
‫بەراوردکردنەوە‬ ‫ئەم‬ ‫لەڕیگەی‬ ‫بۆیە‬ ،‫ناودارانی‬
‫دەپۆشێ‬ ‫قادر‬ ‫حاجی‬ ‫بەبااڵی‬ ‫تر‬ ‫بەرگێکی‬
‫ئ‬ ‫تاناکانی‬ ‫بۆ‬ ‫دەکرێت‬ ‫زیاد‬ ‫تریش‬ ‫وڕەهەندێکی‬‫ەم‬
‫ی‬ ‫کەزۆر‬ ‫دەروونی‬ ‫لەڕەهەندی‬ ‫بریتیە‬ ‫لە‬ ‫بلیمەتە‬‫کەم‬ ‫ان‬
‫کورد‬ ‫ڕۆشنبیرانی‬ ‫لەالیەن‬ ‫کراوە‬ ‫فەرامۆش‬.
‫زانا‬ ‫هەردوو‬ ‫کە‬ ‫دەردەکەوێت‬ ‫توێژینەوەیەدا‬ ‫لەم‬
‫وجیهانبینینی‬ ‫مرۆڤایتین‬ ‫سەربەقوتابخانەی‬‫تێدا‬ ‫ان‬
،‫دەبڕن‬ ‫وئاین‬ ‫نەتەوەی‬ ‫کەسنووری‬ ‫دەردەکەوێت‬
‫وقەو‬ ‫واڵت‬ ‫بوونی‬ ‫لەپیویستی‬ ‫باس‬ ‫قادر‬ ‫حاجی‬‫ارەی‬
‫دەک‬ ‫باس‬ ‫پێویستی‬ ‫وەک‬ ‫ئین‬ ‫وگینی‬ ‫سیاسی‬‫بەاڵم‬ ‫ات‬
‫دەکات‬ ‫تاک‬ ‫پێویستی‬ ‫لە‬ ‫باس‬ ‫تەنها‬ ‫ماسلۆ‬. 10
‫توێژین‬ ‫کورتەباسی‬‫ەوە‬

11. ‫توێژینەوەک‬ ‫سەرچاوەکانی‬‫ە‬
‫توێژینەوەیەدا‬ ‫لەم‬ ‫توێژەر‬10‫سەرچاوەی‬
‫ئەمانەن‬ ‫کە‬ ‫بەکارهێناوە‬:
•،‫العلمیە‬ ‫الكتب‬ ‫،دار‬ ‫ط‬ ،‫الفقە‬ ‫أصول‬ ‫فی‬ ‫الموافقات‬ ،‫الشاطبی‬ ‫إسحق‬ ‫أبو‬99‫م‬.‫ومحمد‬
‫الشریعە‬ ‫مقاصد‬ ،‫عاشور‬ ‫ابن‬ ‫الطاهر‬.
•،‫للتوزیع‬ ‫التونسیە‬ ‫الشركە‬ ،‫اإلسالمیە‬978
•.2،‫سهردهشت‬ ،‫سهمیمی‬ ، ‫چ‬ ،‫بهیتوشی‬ ‫هێرش‬ ،‫كۆیی‬ ‫قادری‬ ‫حاجی‬ ‫دیوانی‬2007.
•.3،‫سهردهشت‬ ،‫سهمیمی‬ ، ‫چ‬ ،‫بهیتوشی‬ ‫هێرش‬ ،‫كۆیی‬ ‫قادری‬ ‫حاجی‬ ‫دیوانی‬2007.
•4‫زكریاز‬ ‫،محمد‬ ‫العنانی‬)999.(‫الكر‬ ‫دار‬ ،‫والتأپیر‬ ‫ُر‬‫پ‬‫التأ‬ ‫وقضایا‬ ‫المقارن‬ ‫األدب‬‫یدیە‬
‫مجلد‬ ، ‫ط‬ ،‫والتوزیع‬ ‫والنشر‬ ‫للطباعە‬.
•5‫بهغدا‬ ، ‫ب‬ ،‫شاعیرانی‬ ‫كۆیهو‬ ،‫شارهزا‬ ‫كهریم‬1961.
•6‫بهغدا‬ ،‫كۆی‬ ‫قادری‬ ‫حاجی‬ ‫شیعری‬ ‫كۆمهلە‬ ،‫سهعید‬ ‫عبدالرحمن‬1925.‫وهرگیراوه‬
‫لە‬:‫هێرش‬ ،‫كۆیی‬ ‫قادری‬ ‫حاجی‬ ‫دیوانی‬.
•.،‫سهردهشت‬ ،‫سهمیمی‬ ، ‫چ‬ ،‫بهیتوشی‬2007
•.7، ‫بهغدا‬ ، ‫ب‬ ،‫كۆیی‬ ‫قادری‬ ‫حاجی‬ ، ‫محمد‬ ‫مهسعود‬1973.
•.8،‫محمد‬ ‫مسعود‬ ‫پێداچونوهی‬ ‫و‬ ‫میران‬ ‫حهمید‬ ‫سهردار‬ ‫و‬ ‫شارهزا‬ ‫مستهفا‬ ‫كهریم‬
،‫كۆیی‬ ‫قادری‬ ‫حاجی‬ ‫دیوانی‬2007.
•9‫ط‬ ، ‫ج‬ ،‫العربیە‬ ‫اللغە‬ ‫مجمع‬ ،‫الكریم‬ ‫القرآن‬ ‫ألفاظ‬ ‫معجم‬2،‫مصر‬ ،988.
•10. : retrieved on 2 April 20 6
http://www.netmba.com/mgmt/ob/motivation/maslow/
11‫توێژین‬ ‫کورتەباسی‬‫ەوە‬

12. THANKYOU !
Thank you for this opportunity,
and getting acquainted with this
beautiful and important
research.