Klasyfikacja urządzeń gazowych

1. 1
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
Źródło: http://pl.fotolia.com/
KURS
Roboty związane z montażem
i eksploatacją instalacji gazowych
MODUŁ Klasyfikacja urządzeń gazowych

2. 2
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
4 Klasyfikacja urządzeń gazowych
Przed przystąpieniem do czytania treści modułu zapoznaj się ze słownikiem.
4.1 Podział urządzeń gazowych ze względu na ich przeznaczenie
4.1.1 Urządzenia przeznaczone do gotowania, smażenia i pieczenia
Urządzenia przeznaczone do gotowania, smażenia i pieczenia to:
kuchnie (KGP), urządzenia do gotowania i pieczenia o łącznej mocy cieplnej
do 11,5 kW;
piekarniki gazowe (PG), urządzenia do pieczenia o mocy do 3 kW;
opiekacze (RG), rożna, grille gazowe, urządzenia do opiekania produktów
spożywczych;
kuchenki gazowe (KG) o łącznej mocy wszystkich palników do 8,5 kW.
Rysunek 4.1. Kuchenka gazowa
Źródło: http://pl.fotolia.com/
4.1.2 Urządzenia przeznaczone do podgrzewania wody do celów sanitarnych
Urządzenia przeznaczone do podgrzewania wody do celów sanitarnych to:
zbiornikowe grzejniki wody (ZGW), zwane również pojemnościowymi
podgrzewaczami wody, służące do podgrzewania wody do temperatury ok. 55°C;
grzejniki wody przepływowej (GGWP), podgrzewające wodę w czasie jej poboru:
− grzejniki małej mocy – do 9 kW – zwane termami gazowymi,
− grzejniki średniej mocy – do 21 kW – zwane piecami łazienkowymi.

3. 3
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
4.1.3 Urządzenia przeznaczone do ogrzewania pomieszczeń, promienniki
Urządzenia przeznaczone do ogrzewania pomieszczeń mają najczęściej moc do 5 kW i są
to:
ogrzewacze konwekcyjne (OGK);
ogrzewacze promiennikowe-konwekcyjne (OGKP);
promienniki (OGP).
4.1.4 Urządzenia przeznaczone do ogrzewania pomieszczeń lub ogrzewania
pomieszczeń i podgrzewania wody
Urządzenia przeznaczone do ogrzewania pomieszczeń lub ogrzewania pomieszczeń
i podgrzewania wody to:
kotły grzewcze (KGGW-N) – do kotłów o małej mocy można zaliczyć kotły
grzewcze wodne niskotemperaturowe typu B1 lub B3; są one przeznaczone do
ogrzewania wody w instalacji centralnego ogrzewania lub ciepłej wody użytkowej
o temperaturze od 35 do 90°C;
kotły grzewcze wodne, niskotemperaturowe, kondensacyjne typu C;
kotły dwufunkcyjne typu B1 – o mocy do 35 kW, przeznaczone do podgrzewania
wody w układzie centralnego ogrzewania oraz wody do celów sanitarnych.
4.1.5 Urządzenia przeznaczone do podgrzewania powietrza
Do tego typu urządzeń zaliczamy przeponowe nagrzewnice powietrza, w tym
suszarki do szybkiego suszenia prania.
4.2 Podział urządzeń gazowych ze względu na sposób doprowadzania powietrza
i odprowadzania spalin
4.2.1 Urządzenia typu A
Są to urządzenia pobierające powietrze z pomieszczenia i odprowadzające
spaliny do pomieszczenia, w którym są zamontowane, np. kuchenki i kuchnie gazowe,
piekarniki i ogrzewacze gazowe o mocy do 5 kW.
Jeśli takie urządzenia znajdują się w pomieszczeniach przeznaczonych do stałego
przebywania ludzi lub we wnękach kuchennych połączonych z przedpokojem, ich moc
przypadająca na 1 m3 pomieszczenia nie może być większa niż 175 W.
W pomieszczeniach nieprzeznaczonych do stałego pobytu ludzi oraz w pomieszczeniach
kuchennych w mieszkaniach wskaźnik ten wynosi 930 W/m3.
4.2.2 Urządzenia typu B
Są to urządzenia pobierające powietrze z pomieszczenia, w którym
są zamontowane i odprowadzające spaliny do przewodu (kanału) spalinowego.
Odprowadzanie odbywa się na zasadzie ciągu naturalnego (typ B1) oraz na zasadzie
ciągu wymuszonego, gdy wentylator odciągający nie jest częścią urządzenia (typ B2).

4. 4
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
Urządzeniami gazowymi typu B1 i B2 wyposażonymi w przerywacz ciągu
są podgrzewacze wody, pomieszczeń i kotły grzewcze działające na zasadzie ciągu
wymuszonego przez wentylator palnika nadmuchowego lub wentylator spalin, będący
częścią urządzenia. Nie mogą one być wyposażone w przerywacz ciągu. Niedopuszczalne
jest łączenie kilku urządzeń do wspólnego kanału kominowego.
4.2.3 Urządzenia typu C
Urządzenia tego typu różnią się w znacznym stopniu konstrukcją i sprawnością
energetyczną (jest ona wyższa) od urządzeń typu A i B.
Ich komora spalania jest zamknięta hermetycznie, panuje w niej inne ciśnienie
niż atmosferyczne. Spaliny wyrzucane są na zewnątrz za pomocą wentylatora, który
jednocześnie powoduje zasysanie z zewnątrz powietrza potrzebnego do spalania.
Urządzenia typu C nie potrzebują tradycyjnego komina, są wyposażane
w fabryczne zestawy powietrzno-spalinowe, zwykle w postaci podwójnej rury
koncentrycznej lub dwóch niezależnych rur: spalinowej i powietrznej. Są to grzejniki
wody przepływowej oraz kotły grzewcze kondensacyjne. Jeśli kocioł typu C czerpie
powietrze z pomieszczenia, podlega przepisom obowiązującym dla urządzeń typu B.
4.2.4 Sposoby odprowadzania spalin z pomieszczeń
Dla urządzeń typu A:
spaliny powinny mieć możliwość swobodnego przepływu jak najkrótszą drogą;
wskazane jest, aby droga ta nie była dłuższa niż 2 m w rzucie poziomym od kratki
wentylacyjnej.
Dla urządzeń typu B i C:
spaliny muszą być odprowadzane przewodami spalinowymi połączonymi
z urządzeniem kanałem spalinowym lub przewodami spalinowo-powietrznymi
wyprowadzonymi poza ścianę zewnętrzną budynku;
do tego celu należy stosować przewody pionowe o długości minimum 0,22 m
(poza kotłami) oraz przewody poziome o długości nie większej niż 2 m,
ze spadkiem w kierunku urządzenia;
przewody i kanały spalinowe odprowadzające spaliny z urządzeń gazowych
na zasadzie ciągu naturalnego (typ B) powinny posiadać przekroje wynikające
z obliczeń, tak aby zapewniać ciąg kominowy o wartości odpowiedniej dla danego
typu urządzenia; minimalny ciąg kominowy określa producent urządzenia
gazowego;
minimalna średnica przewodów kominowych spalinowych wykonanych z rur
stalowych określona jest w przepisach i wynosi 12 cm; nie dopuszcza się
przewodów i kanałów spalinowych wykonanych z odcinków o różnych
przekrojach poprzecznych;
efektywna wysokość komina, mierzona od paleniska do wylotu ponad dach,
powinna wynosić minimum 4 m; dopuszcza się odprowadzenie spalin przez
zewnętrzną ścianę budynku, przez przewody powietrzno-spalinowe, z urządzeń

5. 5
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
gazowych o mocy do 21 kW, zainstalowanych w wolnostojących budynkach, jeżeli
zachowana będzie odległość wyprowadzenia wylotu spalin co najmniej 0,5 m
od krawędzi okien i drzwi;
w urządzeniach typu C (turbo i kondensacyjnych) stosuje się koncentryczne
przewody powietrzno-spalinowe, które powinny być instalowane ściśle według
instrukcji montażu producenta urządzenia gazowego;
od systemu powietrzno-spalinowego zależy prawidłowa praca urządzenia, jego
sprawność energetyczna i bezpieczeństwo; do dyspozycji jest kilka systemów
powietrzno-spalinowych, które różnią się średnicami przewodów; stosuje się też
odpowiednie elementy regulujące przepływ powietrza;
systemy powietrzno-spalinowe lub oddzielne przewody powietrzne i spalinowe
mogą być wyprowadzone od urządzeń gazowych typu C przez zewnętrzną ścianę
budynku i zakończone tuż za nią:
− we wszystkich budynkach mieszkalnych, jeśli urządzenie gazowe ma moc
nie większą niż 5 kW,
− w budynku wolnostojącym, jednorodzinnym, gdy moc urządzenia gazowego
nie jest większa niż 21 kW;
koniec przewodu spalinowego powinien być oddalony od dachu skośnego
o co najmniej 1 m, mierząc w poziomie.
4.3 Podział urządzeń gazowych ze względu na przystosowanie do spalania
Przynależność do określonej kategorii urządzeń określa przystosowanie
do spalania:
kategoria I – jednej grupy paliw gazowych;
kategoria II – dwóch lub więcej grup paliw gazowych w niepełnym zakresie;
kategoria III – wszystkich grup i podgrup paliw gazowych.

6. 6
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
4.4 Gazomierze
Rysunek 4.2. Gazomierz
Źródło: http://pl.fotolia.com/
4.4.1 Pojęcia istotne dla charakterystyki gazomierzy
Pojęcia istotne dla charakterystyki gazomierzy to:
zakres obciążeń gazomierza – przedział ograniczony przez maksymalny
strumień objętości Qmax oraz minimalny strumień objętości Qmin;
objętość cykliczna gazomierza – oznacza objętość gazu odpowiadającą cyklowi
działania gazomierza, to znaczy zespołowi ruchów wszystkich ruchomych części
gazomierza, z wyjątkiem liczydła i przekładni, w wyniku których wszystkie
te części przyjmują po raz pierwszy takie położenie, jakie miały na początku;
oblicza się ją, mnożąc wartość objętości odpowiadającej pełnemu obrotowi
urządzenia kontrolnego przez współczynnik przełożenia mechanizmu
pomiarowego i liczydła stałego;
ciśnienie robocze gazomierza – różnica pomiędzy ciśnieniem gazu na wlocie
gazomierza a ciśnieniem atmosferycznym;
ciśnienie odniesienia gazomierza – ciśnienie gazu, w stosunku do którego
odnoszone jest wskazanie objętości gazu;
strata ciśnienia gazomierza – różnica pomiędzy ciśnieniem zmierzonym
na wlocie i wylocie gazomierza podczas przepływu gazu;

7. 7
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
stała napędu wyjściowego – wartość objętości odpowiadająca pełnemu obrotowi
wałka tego napędu; wartość ta jest obliczana poprzez przemnożenie wartości
objętości odpowiadającej pełnemu obrotowi urządzenia kontrolnego
przez współczynnik przełożenia liczydła stałego i tego wałka.
4.4.2 Podział gazomierzy
Gazomierze komorowe dzielimy na:
gazomierze miechowe;
gazomierze rotorowe.
Gazomierze inne niż komorowe to:
gazomierze turbinowe.
4.4.3 Budowa gazomierzy
Budowa gazomierzy:
gazomierze powinny być wykonane z materiałów stałych o niskich naprężeniach
wewnętrznych, dostatecznie odpornych na korozję oraz na działanie znajdujących
się w dystrybucji gazów lub ich kondensatów;
obudowy gazomierzy powinny być szczelne przy maksymalnym ciśnieniu
roboczym;
gazomierze powinny mieć konstrukcję uniemożliwiającą, bez uszkodzenia cech
legalizacyjnych lub plomb zabezpieczających, jakiekolwiek działania, które mogą
mieć wpływ na dokładność pomiaru;
na gazomierzach, których urządzenia wskazujące działają poprawnie tylko
dla jednego kierunku przepływu gazu, kierunek ten powinien być oznaczony
za pomocą strzałki.
4.4.4 Tabliczka znamionowa gazomierza
Każdy gazomierz powinien mieć tabliczkę znamionową zawierającą:
numer zatwierdzenia typu gazomierza;
znak identyfikacyjny lub nazwę producenta;
numer seryjny i rok produkcji gazomierza;
maksymalny strumień objętości wyrażony jako:
− ,
oznaczenie wielkości gazomierza – ma ono postać dużej litery G i następującej
po niej liczby;
minimalny strumień objętości wyrażony jako:

8. 8
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
− ,
− ;
maksymalne ciśnienie robocze wyrażone jako:
− ,
− ,
− ,
− ;
dla gazomierzy komorowych – wartość nominalną objętości cyklicznej wyrażoną
jako:
− ;
− .
Oznaczenia te powinny być widoczne, czytelne i nieusuwalne w normalnych
warunkach użytkowania gazomierza.
W przypadku nieprawidłowego montażu gazomierza współpracującego
z odcinkiem pionowym i poziomym instalacji oraz układem króćców połączeniowych
możliwe są awarie samego gazomierza oraz niebezpieczne nieszczelności.
4.5 Palniki gazowe
Zapoznaj się z prezentacją pt. „Palniki gazowe”.
4.5.1 Podstawowe funkcje palników gazowych
Podstawowe funkcje palników gazowych:
przygotowanie w palniku lub na wylocie z niego mieszaniny palnej paliwa
z powietrzem w określonym stosunku;
poprawna i stabilna praca bez odrywania i cofania płomienia;
zapewnienie ciągłego zapłonu mieszaniny palnej, całkowitego i zupełnego
spalania;
zapewnienie określonej struktury płomienia;
odpowiednie ukierunkowanie płomienia w komorze.
4.5.2 Podział palników gazowych ze względu na sposób działania
Palniki zewnętrznego mieszania (dyfuzyjne)

9. 9
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
Paliwo i powietrze są podawane oddzielnie, a mieszanie następuje dopiero
w dyszy wylotowej palnika lub w komorze spalania, na wylocie z dyszy palnika.
Palniki wstępnie zmieszanych gazów (kinetyczne)
Zapewnione zostaje zmieszanie paliwa z odpowiednią ilością powietrza
przed podawaniem do komory spalania.
Palniki z niepełnym wstępnym mieszaniem (kinetyczno-dyfuzyjne)
Gaz miesza się z częścią powietrza koniecznego do spalania przed dyszą
wylotową palnika, a pozostała część powietrza jest podawana oddzielnie i miesza się
ze wstępnie przygotowaną mieszaniną paliwa oraz powietrza w komorze spalania
na wylocie z palnika. Zasysane powietrze, zwane także powietrzem pierwotnym, dzięki
budowie palnika otrzymuje energię kinetyczną (ruchu) i ulega spaleniu w komorze
spalania urządzenia gazowego. Pracuje ono z samoczynnym zasysaniem powietrza.
Nadciśnienie paliwa gazowego doprowadzonego do dyszy palnika nie przekracza 5 kPa.
Ilość powietrza pierwotnego, jaka jest potrzebna do zrealizowania spalania zupełnego,
wynosi ok. 40–60% teoretycznego zapotrzebowania na powietrze do spalania. Reszta
powietrza, zwana także powietrzem wtórnym, drogą dyfuzji (przenikania) wnika do
płomienia z otaczającej palnik atmosfery.
4.5.3 Podział palników gazowych ze względu na konstrukcję
Palnik gazowy inżektorowy (atmosferyczny)
Jest to palnik ze wstępnym zmieszaniem paliwa i powietrza, które jest zasysane
przez gaz wypływający z dyszy paliwowej palnika. W palniku atmosferycznym,
w odpowiedni sposób i przez specjalnie w tym celu wykonane otwory, powinien być
zapewniony stały dopływ powietrza wtórnego.
Palnik gazowy nadmuchowy (wentylatorowy)
Powietrze w palniku jest podawane przez urządzenie nadmuchowe, z pełnym
i niepełnym wstępnym mieszaniem oraz bez wstępnego zmieszania paliwa i utleniacza.
Urządzenia z palnikami wentylatorowymi mogą osiągać wyższą sprawność cieplną
dzięki lepszej jakości spalania. W palnikach wentylatorowych odbywa się spalanie
kinetyczne, gdzie zarówno gaz, jak i powietrze dostarczane są do zespołu
mieszalnikowego z nadciśnieniem.
4.6 Literatura
4.6.1 Literatura obowiązkowa
Andrzejczak E., Flis A., Miedź w instalacjach gazowych, WSiP, Warszawa 2000;
Bąkowski K., Sieci i instalacje gazowe, WNT, Warszawa 1996;
Cieślowski S., Krygier K., Technologia. Instalacje sanitarne – cz. 1, WSiP, Warszawa
1998;
Panas J., Instalacje sanitarne. Nowy poradnik majstra budowlanego, Wydawnictwo
Arkady, Warszawa 2008.

10. 10
Kurs: Roboty związane z montażem i eksploatacją instalacji gazowych
4.6.2 Literatura uzupełniająca
Dyrektywa Rady 71/318/EWG z dnia 26 lipca 1971 r. w sprawie zbliżenia
ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do gazomierzy.
4.6.3 Netografia
http://www.zsb.gliwice.pl/pdf/monter_instlacji_i_urz_san/Monter_instalacji_i_ur-
san_713%5B02%5D_Z3.05_u.pdf.
4.7 Spis rysunków
Rysunek 4.1. Kuchenka gazowa.................................................................................................................2
Rysunek 4.2. Gazomierz................................................................................................................................6
4.8 Spis treści
4 Klasyfikacja urządzeń gazowych .....................................................................................................2
4.1 Podział urządzeń gazowych ze względu na ich przeznaczenie.....................................................2
4.1.1 Urządzenia przeznaczone do gotowania, smażenia i pieczenia ...................................................................2
4.1.2 Urządzenia przeznaczone do podgrzewania wody do celów sanitarnych..............................................2
4.1.3 Urządzenia przeznaczone do ogrzewania pomieszczeń, promienniki......................................................3
4.1.4 Urządzenia przeznaczone do ogrzewania pomieszczeń lub ogrzewania pomieszczeń
i podgrzewania wody......................................................................................................................................................................3
4.1.5 Urządzenia przeznaczone do podgrzewania powietrza..................................................................................3
4.2 Podział urządzeń gazowych ze względu na sposób doprowadzania powietrza
i odprowadzania spalin................................................................................................................................................3
4.2.1 Urządzenia typu A.............................................................................................................................................................3
4.2.2 Urządzenia typu B.............................................................................................................................................................3
4.2.3 Urządzenia typu C.............................................................................................................................................................4
4.2.4 Sposoby odprowadzania spalin z pomieszczeń...................................................................................................4
4.3 Podział urządzeń gazowych ze względu na przystosowanie do spalania ................................5
4.4 Gazomierze..........................................................................................................................................................6
4.4.1 Pojęcia istotne dla charakterystyki gazomierzy..................................................................................................6
4.4.2 Podział gazomierzy ..........................................................................................................................................................7
4.4.3 Budowa gazomierzy.........................................................................................................................................................7
4.4.4 Tabliczka znamionowa gazomierza..........................................................................................................................7
4.5 Palniki gazowe...................................................................................................................................................8
4.5.1 Podstawowe funkcje palników gazowych..............................................................................................................8
4.5.2 Podział palników gazowych ze względu na sposób działania.......................................................................8
4.5.3 Podział palników gazowych ze względu na konstrukcję.................................................................................9
4.6 Literatura.............................................................................................................................................................9
4.6.1 Literatura obowiązkowa................................................................................................................................................9
4.6.2 Literatura uzupełniająca.............................................................................................................................................10
4.6.3 Netografia..........................................................................................................................................................................10
4.7 Spis rysunków.................................................................................................................................................10