Typy instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych

1. 1
Kurs: Roboty związane z montażem i remontem instalacji wentylacyjnych i instalacji klimatyzacyjnych
Źródło: www.fotolia.com
KURS
Roboty związane z montażem
i remontem instalacji
wentylacyjnych i
instalacji klimatyzacyjnych
MODUŁ Typy instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych

2. 2
Kurs: Roboty związane z montażem i remontem instalacji wentylacyjnych i instalacji klimatyzacyjnych
8 Typy instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych
8.1 Typy instalacji wentylacyjnej1
Wentylacja jest procesem, który w sposób zorganizowany powoduje wymianę
powietrza w pomieszczeniu zamkniętym.
Rodzaje wentylacji w zależności od sposobu wymiany powietrza:
 wentylacja naturalna, która może przybierać formy:
− przewietrzania,
− infiltracji,
− wentylacji grawitacyjnej,
− aeracji;
 wentylacja sztuczna, czyli mechaniczna, niezależna od wpływów atmosferycznych,
która dzieli się na:
− wentylację ogólną,
− wentylację miejscową,
− odciągi miejscowe,
− nawiewy miejscowe,
− zasłony powietrzne,
− wentylację pożarową,
− wentylację hybrydową.
Rodzaje wentylacji w zależności od kierunku przemieszczania się
powietrza:
 nawiewna;
 wywiewna;
 nawiewno-wywiewna.
Ze względu na wytwarzaną różnicę ciśnienia pomiędzy pomieszczeniem
a powietrzem zewnętrznym należy wyróżnić wentylację mechaniczną:
 nadciśnieniową;
 podciśnieniową.
1 M. Więcek, Wykonywanie i eksploatacja instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych, Instytut
Technologii Eksploatacji, Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2007

3. 3
Kurs: Roboty związane z montażem i remontem instalacji wentylacyjnych i instalacji klimatyzacyjnych
8.1.1 Umiejscowienie urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych2
Warunki techniczne, jakie powinny spełniać budynki i ich usytuowanie, reguluje
Rozporządzenie Ministra Infrastruktury.
 Instalacja wodociągowa ciepłej wody przygotowywanej centralnie rozpoczyna się
bezpośrednio za armaturą odcinającą tę instalację od indywidualnego lub
grupowego węzła ciepłowniczego lub od kotłowni. Kończy się punktami
czerpalnymi.
 Instalacja wodociągowa zimnej wody powinna spełniać wymagania określone
w przepisach odrębnych, dotyczących ochrony przeciwpożarowej.
 Wyroby zastosowane w instalacji wodociągowej powinny być dobrane
z uwzględnieniem korozyjności wody – w taki sposób, aby nie następowało
pogarszanie jej jakości oraz trwałości instalacji, a także aby takich skutków nie
wywoływało wzajemne oddziaływanie materiałów, z których wykonano te
wyroby.
 Instalacja wodociągowa powinna mieć zabezpieczenia uniemożliwiające wtórne
zanieczyszczenie wody – zgodnie z wymaganiami stawianymi przepływom
zwrotnym, określonymi w Polskiej Normie dotyczącej zabezpieczenia przed
przepływem zwrotnym.
 Instalacja wodociągowa ciepłej wody powinna umożliwiać przeprowadzanie
ciągłej lub okresowej dezynfekcji metodą chemiczną lub fizyczną (w tym okresowe
stosowanie metody dezynfekcji cieplnej) bez obniżania trwałości instalacji
i zastosowanych w niej wyrobów. Dla przeprowadzenia dezynfekcji cieplnej
niezbędne jest zapewnienie uzyskania w punktach czerpalnych temperatury wody
nie niższej niż 70°C i nie wyższej niż 80°C.
 Przewody spustowe (piony) grawitacyjnej instalacji kanalizacyjnej powinny być
wyprowadzone jako przewody wentylujące ponad dach, a także powyżej górnej
krawędzi okien i drzwi znajdujących się w odległości poziomej, mniejszej niż
4 m od wylotów tych przewodów.
 Ciśnienie wody w instalacji wodociągowej w budynku (poza hydrantami
przeciwpożarowymi) powinno wynosić przed każdym punktem czerpalnym nie
mniej niż 0,05 MPa (0,5 bara) i nie więcej niż 0,6 MPa (6 barów). Jeżeli minimalne
ciśnienie nie może być uzyskane ze względu na występujące stale lub okresowo
niedostateczne ciśnienie wody w sieci wodociągowej, należy zamontować
odpowiednie urządzenia techniczne, zapewniające wymaganą jego wielkość
w instalacji wodociągowej w budynku.
 Na połączeniu wewnętrznej instalacji wodociągowej zimnej wody w budynku lub
zewnętrznej na terenie działki budowlanej z siecią wodociągową powinien być
zainstalowany zestaw wodomierza głównego – zgodnie z wymaganiami Polskich
Norm dotyczących zabudowy zestawów wodomierzowych w instalacjach
wodociągowych oraz wymagań instalacyjnych dla wodomierzy. Za każdym
2 http://isip.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20090560461

4. 4
Kurs: Roboty związane z montażem i remontem instalacji wentylacyjnych i instalacji klimatyzacyjnych
zestawem wodomierza głównego od strony instalacji należy zamontować
zabezpieczenie, o którym mowa w § 113 ust. 7. W przypadku połączenia
wewnętrznej instalacji wodociągowej zimnej wody w budynku lub zewnętrznej na
terenie działki budowlanej z siecią wodociągową w więcej niż jednym miejscu,
należy na każdym z tych połączeń zainstalować zestaw wodomierza głównego
i zabezpieczenie, o których mowa w ust. 1 i 2.
 Zestaw wodomierza głównego na połączeniu z siecią wodociągową powinien być
umieszczony w piwnicy budynku lub na parterze, w wydzielonym, łatwo
dostępnym miejscu, zabezpieczonym przed zalaniem wodą, zamarzaniem oraz
dostępem osób niepowołanych. W budynkach mieszkalnych wielorodzinnych,
zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej miejscem tym powinno być
odrębne pomieszczenie. Dopuszcza się umieszczenie zestawu wodomierza
głównego w studzience poza budynkiem, jeżeli jest on niepodpiwniczony i nie ma
możliwości wydzielenia na parterze budynku miejsca, o którym mowa w ustawie.
W przypadku instalacji wodociągowej wykonanej z materiałów przewodzących –
zgodnie z Polską Normą dotyczącą uziemień i przewodów ochronnych – prąd
elektryczny należy połączyć przewodem metalowym przed i za wodomierzem.
8.1.2 Wentylacja w pomieszczeniach3
Poprzez zastosowane rozwiązania technologicznego można zapewnić
w pomieszczeniu wentylację:
 zwykłą – czyli utrzymującą wymaganą temperaturę w pomieszczeniach
wentylowanych tylko zimą;
 z chłodzeniem – czyli utrzymującą wymaganą temperaturę niezależnie od
temperatury zewnętrznej;
 z osuszaniem – powodującą zmniejszenie wilgotności powietrza do zadanych
wartości.
3 http://www.instsani.webd.pl/rodzwen1.htm

5. 5
Kurs: Roboty związane z montażem i remontem instalacji wentylacyjnych i instalacji klimatyzacyjnych
Rysunek 8.1 Klasyfikacja wentylacji
Źródło: Grzegorczyk W., Poradnik dla ucznia. Montaż instalacji wentylacyjnej i klimatyzacji, Instytut
Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
8.1.3 Wentylacja mechaniczna
Jest to forma wentylacji, w której wymiana powietrza następuje za pomocą
urządzeń mechanicznych – wentylatorów.
8.1.4 Wentylacja wywiewna – wyciągowa
Polega na tym, że powietrze jest czerpane z pomieszczeń wentylowanych przez
wentylator wytwarzający podciśnienie. W pomieszczeniach wentylowanych tworzy się
podciśnienie i następuje napływ świeżego powietrza przez nieszczelności lub przez
specjalnie wykonane otwory nawiewne4.
4 http://www.instsani.webd.pl/wentmech.htm

6. 6
Kurs: Roboty związane z montażem i remontem instalacji wentylacyjnych i instalacji klimatyzacyjnych
Rysunek 8.2 Schemat wentylacji wywiewnej
Źródło: http://www.instsani.webd.pl/wentmech.htm
8.1.5 Wentylacja nawiewna
Polega na dostarczeniu do pomieszczeń wentylowanych powietrza za pomocą
wentylatorów promieniowych, wytwarzających nadciśnienie powietrza.
W wentylowanym pomieszczeniu panuje nadciśnienie, a nadmiar powietrza wypływa
z niego przez nieszczelności lub specjalne otwory wentylacyjne.
Rysunek 8.3 Schemat wentylacji nawiewnej
Źródło: http://www.instsani.webd.pl/wentmech.htm
8.1.6 Wentylacja nawiewno-wywiewna
Jest to rodzaj wentylacji mechanicznej łączącej oba powyższe rodzaje.

7. 7
Kurs: Roboty związane z montażem i remontem instalacji wentylacyjnych i instalacji klimatyzacyjnych
Rysunek 8.4 Schemat wentylacji wywiewno-nawiewnej
Źródło: http://www.instsani.webd.pl/wentmech.htm
8.1.7 Wentylacja miejscowa
Jest stosowana w procesach technologicznych, w wyniku których powstają
zanieczyszczenia: pyły, opiłki, trociny, opary i wyziewy. Nie wolno dopuścić do
rozprzestrzeniania się tych zanieczyszczeń w powietrzu i należy je usunąć, najlepiej
w miejscu ich powstawania. Do tego celu służą odciągi miejscowe.
Odciągi miejscowe dzielą się na5:
 odciągi, których zadaniem jest wytworzenie podciśnienia wewnątrz obudowy – co
zapobiega przedostawaniu się zanieczyszczeń do pomieszczenia pracy;
 odciągi, których zadaniem jest odprowadzenie całej ilości powstających
zanieczyszczeń.
W pierwszym przypadku stosowane są tak zwane ssawki lub okapy, w drugim
odciągi hermetycznie obudowane.
5 http://www.zsb.gliwice.pl/pdf/monter_instlacji_i_urz_san/Monter_instalacji_i_ur-
san_713%5B02%5D_Z4.04_u.pdf

8. 8
Kurs: Roboty związane z montażem i remontem instalacji wentylacyjnych i instalacji klimatyzacyjnych
Rysunek 8.5 Schemat odciągu miejscowego
Źródło: Grzegorczyk W., Poradnik dla ucznia. Montaż instalacji wentylacyjnej i klimatyzacji, Instytut
Technologii Eksploatacji, Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
8.2 Typy instalacji klimatyzacyjnych6
Klimatyzacja jest udoskonaloną formą wentylacji mechanicznej. Zadaniem,
które powinno być zrealizowane dzięki zastosowaniu klimatyzacji, jest utrzymanie na
wymaganym poziomie temperatury, wilgotności, czystości powietrza i ruchu powietrza,
niezależnie od zmiennych warunków w pomieszczeniu, pory roku i warunków
zewnętrznych.
Ze względu na spełniane zadania klimatyzację dzielimy na:
 klimatyzację komfortową;
 klimatyzację przemysłową.
Zadaniem klimatyzacji komfortowej jest wytworzenie bądź utrzymanie stanu
powietrza warunkującego dobre samopoczucie ludzi przebywających w pomieszczeniu.
Zadaniem klimatyzacji przemysłowej jest zapewnienie wymaganych w procesie
technologicznym warunków środowiskowych.
6 Tamże

9. 9
Kurs: Roboty związane z montażem i remontem instalacji wentylacyjnych i instalacji klimatyzacyjnych
Rysunek 8.6 Schemat instalacji klimatyzacyjnej wykorzystującej tylko świeże powietrze
Źródło: Grzegorczyk W., Poradnik dla ucznia. Montaż instalacji wentylacyjnej i klimatyzacji, Instytut
Technologii Eksploatacji, Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
Rysunek 8.7 Schemat instalacji klimatyzacyjnej z recyrkulacją powietrza
Źródło: Grzegorczyk W., Poradnik dla ucznia. Montaż instalacji wentylacyjnej i klimatyzacji, Instytut
Technologii Eksploatacji, Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006

10. 10
Kurs: Roboty związane z montażem i remontem instalacji wentylacyjnych i instalacji klimatyzacyjnych
Innym sposobem zapewnienia warunków komfortu w pomieszczeniu – zamiast
zestawiania poszczególnych elementów i urządzeń klimatyzacyjnych – jest
zastosowanie centrali klimatyzacyjnej, która stanowi gotowy zespół.
Rysunek 8.8 Schemat centrali klimatyzacyjnej
Źródło: Grzegorczyk W., Poradnik dla ucznia. Montaż instalacji wentylacyjnej i klimatyzacji, Instytut
Technologii Eksploatacji, Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2006
8.3 Zasady montażu przewodów wentylacyjnych7
Zapoznaj się z prezentacją pt. „Zasady montażu przewodów
wentylacyjnych”.
8.3.1 Otwory rewizyjne i możliwość czyszczenia instalacji8
Czyszczenie instalacji powinno być zapewnione przez zastosowanie otworów
rewizyjnych w przewodach instalacji lub demontaż elementu składowego instalacji.
Otwory rewizyjne powinny umożliwiać oczyszczenie wewnętrznej powierzchni
przewodów, a także urządzeń i elementów instalacji, jeśli konstrukcja tych urządzeń
i elementów nie umożliwia ich oczyszczenia w inny sposób. Wykonanie otworów
rewizyjnych nie powinno obniżać wytrzymałości i szczelności przewodów, jak również
ich własności cieplnych, akustycznych i przeciwpożarowych.
Elementy usztywniające i inne elementy wyposażenia przewodów powinny być
tak zamontowane, aby nie utrudniały czyszczenia tych elementów. Części usztywniające
wewnątrz przewodów o przekroju prostokątnym powinny mieć opływowe kształty,
najlepiej o przekroju kołowym. Niedopuszczalne jest stosowanie taśm perforowanych
lub innych elementów trudnych do czyszczenia.
Nie należy stosować wewnątrz przewodów ostro zakończonych śrub i innych
elementów, które mogą powodować zagrożenie dla zdrowia lub uszkodzenie urządzeń
czyszczących.
7 http://bip.um.szczecin.pl/umszczecinbip/files/8179C2CB4E414327B7CED52C9C4942ED/SP41_specyfi
kacja%20san.pdf
8 Tamże

11. 11
Kurs: Roboty związane z montażem i remontem instalacji wentylacyjnych i instalacji klimatyzacyjnych
Nie wolno stosować ostrych krawędzi w otworach rewizyjnych, pokrywach
otworów i drzwiach rewizyjnych. Pokrywy otworów rewizyjnych i drzwi rewizyjnych
urządzeń powinny się łatwo otwierać.
W przewodach o przekroju kołowym o średnicy nominalnej mniejszej niż
200 mm należy wykorzystywać zdejmowane zaślepki lub trójniki z zaślepkami do
czyszczenia. W przypadku przewodów o większych średnicach należy stosować trójniki
o minimalnej średnicy 200 mm lub otwory rewizyjne o wymiarach podanych w tabeli
4.1.
Tabela 8.1 Minimalne wymiary otworów rewizyjnych o przekroju kołowym
Źródło: http://www.instsani.webd.pl/montwen1.htm
W przewodach o przekroju prostokątnym należy wykonywać otwory rewizyjne
o minimalnych wymiarach, jakie podano w tablicy 4.2.
Tabela 8.2 Minimalne wymiary otworów rewizyjnych o przekroju prostokątnym
Źródło: http://www.instsani.webd.pl/montwen1.htm

12. 12
Kurs: Roboty związane z montażem i remontem instalacji wentylacyjnych i instalacji klimatyzacyjnych
W przypadku wykonywania otworów rewizyjnych na końcu przewodów, należy
zapewnić, by ich wymiary były równe wymiarom przekroju poprzecznego przewodu.
Jeżeli jeden lub oba wymiary przekroju poprzecznego przewodu są mniejsze niż
minimalne wymiary otworu rewizyjnego określone w tablicy 4.2, to otwór rewizyjny
powinno się tak wykonać, aby jego krótsza krawędź była równoległa do krótszej
krawędzi ścianki przewodu, w którym jest umieszczony9.
W przypadku, gdy przewiduje się demontaż instalacji, aby dokonać jej
oczyszczenia, powstałe w ten sposób otwory nie powinny być mniejsze niż określone
w tablicach 4.1 i 4.2.
Należy zapewnić dostęp do otworów rewizyjnych w przewodach
zamontowanych nad stropem podwieszonym.
Należy zapewnić dostęp do następujących, zamontowanych w przewodach
urządzeń, aby umożliwić ich oczyszczenie10:
 przepustnice (z dwóch stron);
 klapy pożarowe (z jednej strony);
 nagrzewnice i chłodnice (z dwóch stron);
 tłumiki hałasu o przekroju kołowym (z jednej strony);
 tłumiki hałasu o przekroju prostokątnym (z dwóch stron);
 filtry (z dwóch stron);
 wentylatory przewodowe (z dwóch stron);
 urządzenia do odzyskiwania ciepła (z dwóch stron);
 urządzenia do automatycznej regulacji strumienia przepływu (z dwóch stron).
Powyższe wymagania nie dotyczą urządzeń, które można łatwo zdemontować
w celu oczyszczenia (z wyjątkiem klap pożarowych, nagrzewnic i chłodnic).
Jeżeli projekt nie przewiduje inaczej, między otworami rewizyjnymi, nie powinny
być zamontowane więcej niż dwa kolana lub łuki o kącie większym niż 45°,
a w przewodach poziomych odległość między otworami rewizyjnymi nie powinna być
większa niż 10 m.
W poziomych przewodach odprowadzających powietrze z okapów kuchni
zawodowych należy stosować otwory rewizyjne w odstępach nie większych niż 6 m.
9 http://www.konin.psp.wlkp.pl/pliki/Z5.pdf
10 http://balakala.info.pl/tag/wentylacja-2/page/2/

13. 13
Kurs: Roboty związane z montażem i remontem instalacji wentylacyjnych i instalacji klimatyzacyjnych
8.4 Literatura
8.4.1 Literatura obowiązkowa
 Grzegorczyk W., Poradnik dla ucznia. Montaż instalacji wentylacyjnej
i klimatyzacji, Instytut Technologii Eksploatacji, Państwowy Instytut Badawczy,
Radom 2006;
 Recknagel H., Sprenger E., Schramek E. R., Kompedium wiedzy. Ogrzewnictwo,
klimatyzacja, ciepła woda, chłodnictwo, Omni Scala, Wrocław 2008;
 Gutkowski K. M., Butrymowicz D. J., Chłodnictwo i klimatyzacja, WNT, Olsztyn
2013;
 Więcek M., Wykonywanie i eksploatacja instalacji wentylacyjnych
i klimatyzacyjnych, Instytut Technologii Eksploatacji, Państwowy Instytut
Badawczy, Radom 2007.
8.4.2 Literatura uzupełniająca
 Kołodziejczyk L., Rubik M., Technika chłodnicza w klimatyzacji, Arkady, Warszawa
1976;
 Makowiecki J., Montaż i eksploatacja urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych,
Arkady, Warszawa 1980;
 Malicki M., Wentylacja i klimatyzacja, PWN, Warszawa 1980;
 Steimle F., Kurs klimatyzacji, Arkady, Warszawa 1979.
8.4.3 Netografia
 http://balakala.info.pl/tag/wentylacja-2/page/2/;
 http://bip.um.szczecin.pl/umszczecinbip/files/8179C2CB4E414327B7CED52C9C
4942ED/SP41_specyfikacja%20san.pdf;
 http://isip.sejm.gov.pl/DetailsServlet?id=WDU20090560461;
 http://www.instsani.webd.pl/;
 http://www.konin.psp.wlkp.pl/pliki/Z5.pdf;
 http://www.zsb.gliwice.pl/pdf/monter_instlacji_i_urz_san/Monter_instalacji_i_ur-
san_713%5B02%5D_Z4.04_u.pdf.
8.5 Spis rysunków i tabel
Rysunek 4.1 Klasyfikacja wentylacji........................................................................................................5
Rysunek 4.2 Schemat wentylacji wywiewnej.......................................................................................6
Rysunek 4.3 Schemat wentylacji nawiewnej........................................................................................6
Rysunek 4.4 Schemat wentylacji wywiewno-nawiewnej................................................................7
Rysunek 4.5 Schemat odciągu miejscowego.........................................................................................8

14. 14
Kurs: Roboty związane z montażem i remontem instalacji wentylacyjnych i instalacji klimatyzacyjnych
Rysunek 4.6 Schemat instalacji klimatyzacyjnej wykorzystującej tylko świeże powietrze
................................................................................................................................................................................9
Rysunek 4.7 Schemat instalacji klimatyzacyjnej z recyrkulacją powietrza..............................9
Rysunek 4.8 Schemat centrali klimatyzacyjnej.................................................................................10
Tabela 4.1 Minimalne wymiary otworów rewizyjnych o przekroju kołowym ....................11
Tabela 4.2 Minimalne wymiary otworów rewizyjnych o przekroju prostokątnym ..........11
8.6 Spis treści
4 Typy instalacji wentylacyjnych i klimatyzacyjnych .................................................................2
4.1 Typy instalacji wentylacyjnej......................................................................................................................2
4.1.1 Umiejscowienie urządzeń wentylacyjnych i klimatyzacyjnych....................................................................3
4.1.2 Wentylacja w pomieszczeniach ..................................................................................................................................4
4.1.3 Wentylacja mechaniczna ...............................................................................................................................................5
4.1.4 Wentylacja wywiewna – wyciągowa........................................................................................................................5
4.1.5 Wentylacja nawiewna .....................................................................................................................................................6
4.1.6 Wentylacja nawiewno-wywiewna.............................................................................................................................6
4.1.7 Wentylacja miejscowa.....................................................................................................................................................7
4.2 Typy instalacji klimatyzacyjnych...............................................................................................................8
4.3 Zasady montażu przewodów wentylacyjnych ..................................................................................10
4.3.1 Otwory rewizyjne i możliwość czyszczenia instalacji ...................................................................................10
4.4 Literatura..........................................................................................................................................................13
4.4.1 Literatura obowiązkowa.............................................................................................................................................13
4.4.2 Literatura uzupełniająca.............................................................................................................................................13
4.4.3 Netografia..........................................................................................................................................................................13
4.5 Spis rysunków i tabel...................................................................................................................................13