Khối U buồn trứng _ QSY

1. KHỐI U BUỒNG TRỨNG
GS. TS. BS. TRẦN THỊ LỢI
BS. PHẠM CÔNG TOÀN
1

2. MỤC TIÊU
1. Phân loại & nhận biết đặc điểm một số u BT thường gặp
2. Chẩn đoán được khối u BT
3. Hiểu một số khái niệm về ung thư BT
4. Nắm được nguyên tắc điều trị khối u BT
2

3. Tổng quan
U tế bào biểu mô
U tế bào mầm
Chẩn đoán & tầm soát
Ung thư buồng trứng
Nguyên tắc điều trị
3

4. 4

5. Phôi thai học CQSD nữ
• TC, ODT & phần lớn ÂĐ
phát triển từ ống Muller
• 1/4 – 1/3 ÂĐ: xoang niệu
dục
1. Chapter 9 Malformations of the Female Generative Organs. Shaws.Textbook.of.Gynecology.16th
Wofllian duct
5

6. I. TỔNG QUAN
• Buồng trứng: #3x2x1cm à Mãn
kinh, giảm # 2/3
• Có các hệ thống dây chằng
nâng đỡ
1. Chapter 5. The ovary and its disorders. Obstetrics and Gynaecology-Lawrence Impey, edition 4, 2012
6

7. • Được cấp máu bởi ĐM buồng
trứng & ĐM tử cung
• Buồng trứng gồm lớp vỏ bên ngoài
và tuỷ bên trong
7

8. • U BT: mọi lứa tuổi.
• 8% trước dậy thì & 2% sau mãn kinh
à thường ác tính
• U tế bào biểu mô là dạng phổ biến
nhất (80%)
8
1. Chapter 33: Ovarian Tumours, Shaw’s Textbook of Gynaecology, edition 16
2. Chapter 70: Benign and malignant ovarian masses, Sudha Sundar and Karina Reynolds, Obstetrics and Gynaecology An Evidence-based Text for MRCOG-2010

9. 9

10. II. U TẾ BÀO BIỂU MÔ
10
• Chiếm 80 - 90%:
• U dịch trong ≈ ống dẫn trứng: 40 -
50%
• U dịch nhầy ≈ cổ tử cung (10%)
• U dạng nội mạc tử cung ≈ NMTC
• U tế bào sáng ≈ phúc mạc vùng chậu
• ∆ Ung thư biểu mô BT - Ovarian
epithelial cancer: 40 – 65 tuổi
1. Chapter 70: Benign and malignant ovarian masses, Sudha Sundar and Karina Reynolds, Obstetrics and Gynaecology An Evidence-based Text for MRCOG-2010
2. Chapter 51. Ovarian and Fallopian Tube Cysts and Tumors, Robert L. Barbieri, OB-The Essentials of Clinical Care

11. U DỊCH TRONG
• Dạng phổ biến nhất (50%)
• 60–70% lành tính, 15% giáp
biên và 20–25% ác tính
• 30 – 50 tuổi; xu hướng ác tính
tăng theo tuổi
• Hầu hết gặp ở 2 bên
11
1. Chapter 33: Ovarian Tumours, Shaw’s Textbook of Gynaecology, edition 16

12. U DỊCH NHẦY
• Không hiếm, gặp 30 - 60 tuổi
• Thường xuất hiện 1 bên
• Thường lành tính, chỉ 5–10%
ác tính
• U 2 bên thường di căn từ
ống tiêu hoá
12
1. Chapter 33: Ovarian Tumours, Shaw’s Textbook of Gynaecology, edition 16

13. U DẠNG NMTC
• # 20% ung thư
• Kích thước TB, u đặc, chứa dịch xuất
huyết bên trong
• Điều trị: tuổi, dự định mang thai, mức
độ trầm trọng của triệu chứng
• ∆≠ Endometrioma
13
1. Chapter 33: Ovarian Tumours, Shaw’s Textbook of Gynaecology, edition 16
2. Chapter 18. Benign Gynecologic Lesions, Comprehensive Gynecology_2016, edition 7

14. III. U TẾ BÀO MẦM
• #30%, gặp #20 tuổi
• U nghịch mầm: phổ
biến 1 của u TB mầm
ác tính
• Teratomas: phát triển từ
2 – 3 lớp của phôi bào
14
1. Chapter 51. Ovarian and Fallopian Tube Cysts and Tumors, Robert L. Barbieri, OB-The Essentials of Clinical Care
2. Chapter 70: Benign and malignant ovarian masses, Sudha Sundar and Karina Reynolds, Obstetrics and Gynaecology An Evidence-based Text for MRCOG-2010

15. • Mature teratoma: # 95% u
TB mầm, lành tính
• Immature teratoma: dạng
phổ biến thứ 2 của u TB
mầm ác tính, #20% & <20
tuổi
1. Chapter 51. Ovarian and Fallopian Tube Cysts and Tumors, Robert L. Barbieri, OB-The Essentials of Clinical Care
2. Chapter 70: Benign and malignant ovarian masses, Sudha Sundar and Karina Reynolds, Obstetrics and Gynaecology An Evidence-based Text for MRCOG-2010
15

16. U QUÁI TRƯỞNG THÀNH
• 5 -10% u BT, lành tính (95%)
• 20 - 30 tuổi
• #12 – 15% ở 2 bên
• Chứa thành phần của lá ngoại bị,
trung bì, & nội bì
16
1. Chapter 33: Ovarian Tumours, Shaw’s Textbook of Gynaecology, edition 16

17. U QUÁI KHÔNG TRƯỞNG THÀNH
• Immature teratomas/ malignant
teratoma, teratoblastoma/ embryonal
teratoma
• < 1% u quái, #20 – 29
• Chứa thành phần từ 3 lá phôi, ở dạng
chưa trưởng thành/ phôi bào
• Tumor marker (AFP, CA125, CA19.9, CE)
không tăng
17
1. Ovarian germ cell tumors: Pathology, clinical manifestations, and diagnosis , David M Gershenson, MD, Uptodate, Nov 30, 2017
2. Chapter36, Ovarian Germ Cell and Sex Cord-Stromal Tumors, Williams Gynaecology, Edition 3
3. Chapter 12, Germ Cell, Stromal, and Other Ovarian Tumors, Michael A. Bidus, MD, John C. Elkas, Clinical gynecologic Oncology 8th

18. U NGHỊCH MẦM
• #2% u BT ác tính
• Thường phát hiện trong thai kỳ
• U phát triển nhanh à bụng to nhanh,
đau bụng (u vỡ/xoắn)
• 15 – 20% ở hai bên
• 3 – 5% có tăng hCG, Không ↑AFP
• LDH: T/D & phát hiện u tái phát
(Pressley, 1992; Schwartz, 1988)
18
1. Ovarian germ cell tumors: Pathology, clinical manifestations, and diagnosis, David M Gershenson, MD, UpToDate, Jan 2018
2. Chapter36, Ovarian Germ Cell and Sex Cord-Stromal Tumors, Williams Gynaecology, Edition 3

19. IV. CHẨN ĐOÁN & TẦM SOÁT
• Hầu hết không triệu chứng
• Phát hiện tình cờ
• Triêu chứng thường gặp:
• Bụng to: khối u, báng bụng/ cả hai
• Đau bụng: u vỡ/ xoắn
• Dậy thì sớm/ AUB: do ↑hCG
1. Ovarian germ cell tumors: Pathology, clinical manifestations, and diagnosis, David
M Gershenson, MD, UpToDate, Jan 2018
19

20. ≠
20

21. ∆/BIẾN CHỨNG
21
• Xoắn (12%): u quái
• LS: đau bụng, sốt, nôn ói
• SÂ: BT phù nề, dịch ổ bụng
• Vỡ: nguyên phát/chấn thương,
hiếm, thường gặp u dịch nhầy
• Xuất huyết: thường sau xoắn
/vỡ u
• Nhiễm trùng: hiếm, sau viêm
VT cấp, u BT xoắn
1. Chapter 33: Ovarian Tumours, Shaw’s Textbook of Gynaecology, edition 16

22. TẦM SOÁT
• Dấu ấn sinh học:CA125, HE4...
• ROMA value (Risk of Ovarian
Malignancy Algorithm)
• Siêu âm & mô hình thuật toán
22
1. Chapter 9. MANAGEMENT OF ADNEXAL MASSES, Operative gynecologic laparoscopy and hysteroscopy.2008

23. CA 125
• Carcinoma antigen 125/ MUC16
• Glycoprotein = mucin, nguồn gốc phúc mạc nguyên thủy
• ↑ trong ung thư: vú, phổi, tụy, đại tràng & tiêu hóa
• ↑ sinh lý: thai kỳ, LNMTC, hành kinh
• Cut off 35 IU/ml
23

24. HE4
• Human Epididymal Secretory Protein 4
• Kháng nguyên mào tinh người: phát hiện (1991)
• ↑ cao: u dịch trong, u dạng NMTC
• ↑ thấp: u dịch nhầy
• Độ nhạy ∆ ung thư 67%, độ chuyên biệt 90%.
à T/D tái phát, phát triển ung thư biểu mô (FDA)
• Cut off 70pmol/l
1. Screening for ovarian cancer , Karen J Carlson, MD, Jan 15, 2018., UpToDate
24

25. AFP
• Alpha-fetoprotein
• Protein: tổng hợp tại gan
• Bình thường < 5.4 ng/ml
• ↑: u TB mầm & ↑cao: carcinoma TB
gan, ung thư dạ dày, đường mật, tụy.
25

26. Human chorionic gonadotropin (hCG)
• Glycoprotein sản xuất bởi hợp bào nuôi
• ↑: thai, tân sinh nguyên bào nuôi & ác tính không liên quan đến
nguyên bào nuôi
Các dấu chỉ sinh học khác
• LDH, steroid, SMRP, CA72-4, CA15-3, Inhibin, Activin,
Prolactin, Osteopontin, CEA, CA19-9, Ov110, HER2, hK4,
EGFR: thực hiện chọn lọc nhưng ít/ lâm sàng
26

27. ROMA TEST
• Toán đồ: CA125 + HE4 + đặc điểm kinh nguyệt
• Giá trị cut off:
• Tiền mãn kinh (nguy cơ thấp <7.4%, nguy cơ cao ≥7.4%)
• Mãn kinh (nguy cơ thấp <25.3%, nguy cơ cao ≥25.3%)
• Giá trị dự báo âm # 99%
• ROMA test không dùng tầm soát ung thư biểu mô
27

28. • SÂ đầu dò ÂĐ(TVUS): phương
tiện đầu tay để tầm soát
• Công hưởng từ: sử dụng trong u
BT không xác đinh được trên SÂ
• CT–scan:
• Không đánh giá bản chất u
• Đánh giá di căn ổ bụng / ung thư BT
• Xác định u nguồn gốc ngoài phần
phụ
28
Siêu âm đầu dò âm đạo - TVUS
HÌNH ẢNH HỌC

29. 29
Dùng thuật toán tính nguy cơ lành – ác (IOTA), độ nhạy >90%

30. V. UNG THƯ BUỒNG TRỨNG
30
• Phổ biến thứ 07/ phụ nữ
• Nguyên nhân hàng đầu gây tử vong
do ung thư phụ khoa ở Mỹ
1. Screening for ovarian cancer , Karen J Carlson, MD, Jan 15, 2018., UpToDate

31. YẾU TỐ NGUY CƠ
• TS gia đình: YTNC mạnh
nhất
• ↑ NC: vô sinh, LNMTC,
hormon thay thế, kinh sớm,
mãn kinh trễ, PCOs
• ↓NC: thai kỳ, thuốc ngừa thai
uống, cho con bú, thắt ODT,
cắt TC, phần phụ ...
31
1. Screening for ovarian cancer , Karen J Carlson, MD, Jan 15, 2018., UpToDate

32. CÁC GĐ UNG THƯ BT
• GĐ I: giới hạn tại BT
• GĐ II: phát triển ở 1 hoặc 2 BT, lan rộng đến các cơ quan trong
tiểu khung
• GĐ III: GĐII + gieo rắc vào khoang phúc mạc bên ngoài tiểu
khung và/hoặc có hạch bẹn hoặc hạch sau phúc mạc. Di căn
bề mặt gan. Khối u thực sự giới hạn ở tiểu khung, nhưng qua
mô học lại xác định được sự lan tràn tế bào ác tính đền ruột
non/ mạc nối
• GĐ IV: ung thư ở 1 hoặc 2 buồng trứng kèm di căn xa. Nếu tràn
dịch màng phổi phải có XN tế bào học dương tính. Di căn ở
nhu mô gan: GĐ IV
32

33. FIGO Ovarian Cancer Staging Effective Jan. 1, 2014
33

34. IA IB 34

35. 35

36. IIA IIB 36

37. 37

38. 38

39. 39

40. 40

41. Tiên lượng sống của ung thư BT
41

42. 42

43. 43

44. VI. NGUYÊN TẮC ĐIỀU TRỊ
• U cơ năng: < 6cm, vỏ mỏng,
không vách chứa dịch trong
à T/D 2 -3 chu kỳ
• U thực thể: > 6cm, vỏ dầy, có
vách, chồi, echo hỗn hợp, ở
phụ nữ mãn kinh à phẫu
thuật
• Trẻ tuổi: bảo tồn
• Mãn kinh: cắt pp/ cắt tử cung +
pp
• Biến chứng: phẫu thuật cấp cứu
• Thai kỳ: tam cá nguyệt 2 (14 –
16 tuần)
44

45. Phẫu thuật mổ mở u buồng trứng
45

46. Bước 1 Bước 2
Bước 3 Bước 4 Bước 5 Bước 6
46

47. Phẫu thuật nội soi bóc u buồng trứng
47